BinnenstadBericht Informatie over de Salvatorparochie Utrecht
In dit nummer onder andere: Afscheid Joeri Potters en Ton van Bommel Vijf vragen voor pastor Swijnenberg Stiltegebed om barmhartigheid
JR. 14, NR. 2 OKTOBER 2010
COLOFON Jaargang 14, nummer 2 Een uitgave van de kathedrale Salvatorparochie, Utrecht Dit blad wordt binnen de parochiegrenzen op verzoek gratis thuisbezorgd. Voor € 12,00 per jaar wordt het per post toegestuurd. Het kan ook gratis van achteruit de kerk worden meegenomen.
IN DIT BINNENSTADBERICHT blz. 3: blz. 4: blz. 7: blz. 8:
blz. 11:
Verschijnt 1x per maand / 11x per jaar Redactieadres: Rozenstraat 1 3511 BV Utrecht E-mail:
[email protected] Het bestuur van de kathedrale Salvatorparochie draagt de verantwoordelijkheid voor de inhoud van dit BinnenstadBericht. Overname van artikelen is met bronvermelding toegestaan.
blz. 12: blz. 14:
blz. 16: blz. 17: blz. 18:
De redactie houdt zich aanbevolen uw publicaties te ontvangen. Ingezonden artikelen dienen niet groter te zijn dan 500 woorden.
blz. 18:
De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden artikelen al dan niet (ingekort) te plaatsen.
blz. 19:
KOPIJ VOOR HET NOVEMBERNUMMER VAN HET BINNENSTADBERICHT DIENT UITERLIJK 13 OKTOBER BIJ DE REDACTIE TE ZIJN INGELEVERD. De nieuwste uitgaven van het BinnenstadBericht kunnen ook in digitale vorm bekeken worden op de websites van de Kathedraal en de Augustinus.
2
blz. 20: blz. 22: blz. 26:
Van de redactie Pastor Schrama over Jezus als de Deur Familieberichten Interview van Michael Magielse met de twee vertrekkende bestuursleden Een woord van de vicevoorzitter bij het afscheid van Ton van Bommel en Joeri Potters Oproep over de catechese van de Goede Herder Nico Zonneveld over het stiltegebed om barmhartigheid Oproep om vrijwilligers voor de bezoekgroep senioren Kort verslag van het Augustinusfeest Aankondiging van de informatieavond over kleine kerkgemeenschappen Een bericht van Jan Zwarts over een bijzondere actie voor de voedselbank Update over de inzameling voor het dak van de Augustinuskerk Een bijdrage over de dierenvriend Franciscus Vijf vragen aan pastor Swijnenberg Pastoor Van der Vegt over het belang van omdenken
Op de voorkant: Detail uit Giotto di Bondone (c. 1267 1337), Sint Franciscus predikt tot de vogels (1295-1300)
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
VAN DE REDACTIE De septembermaand ligt alweer achter ons. De zomer is definitief voorbij en de herfst laat zich weer in al haar kleuren bewonderen. September was een drukke maand voor onze parochie, het Augustinusfeest en de Willibrordprocessie mochten zich verheugen in een grote belangstelling. De Samenloop voor Europa van de Alphacursus, de presentatie van de gerestaureerde kathedraal, de speciale ziekenzalving en de eerste lezing van pater Schrama over de kerkvisie van Sint Augustinus, waren andere hoogtepunten in deze voorbije maand. Maar we kijken natuurlijk ook vooruit. In deze editie van het BinnenstadBericht vindt u het hoofdartikel van pater Schrama, een artikel van pastoor Van der Vegt, welke aanleiding geeft tot nadenken, en een artikel van pastor Swijnenberg waarin hij ons deelgenoot maakt van zijn levenswandel. Wij, de Salvatorparochie, mogen ons gelukkig prijzen met deze drie heren. De maand oktober 2010 is ook de maand waarin we afscheid nemen van twee zeer gewaardeerde bestuursleden: Ton van Bommel en Joeri Potters. Michael Magielse had een gesprek met Ton en Joeri en u vindt zijn verslag in deze editie. Vanaf 1 november 2010 heeft de Salvatorparochie een nieuw bestuur en wij zullen deze bestuursleden in het novembernummer aan u voorstellen. Ook doet Nico Zonneveld verslag van de gebedsavonden in de St.Augustinus en nog vele andere artikel vragen uw gewaardeerde aandacht. Vergeet u a.u.b. niet dat de redactie graag uw reactie(s) en/of mededelingen ontvangt. Wij wensen u veel leesplezier met dit BinnenstadBericht. Namens de redactie, Jan C. Zwarts
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
3
DE DEUR VAN DE SCHAAPSSTAL We horen ieder jaar spreken over Jesus, de Goede Herder. Van zichzelf zegt de Goede Herder dat Hij de deur is van de schaapsstal: “Ik ben de deur.” (Joh 10,9). “Ik ben de deur. Als u door Mij binnengaat, zult u worden gered. U zult in- en uitlopen en weide vinden.” Begin september heeft de gemeenschap rond de Augustinuskerk, zoals ieder jaar, haar kerkpatroon gevierd. Hoe dacht Augustinus over die Deur en wat zijn - volgens deze herder - de gevolgen daarvan voor de schaapsstal? Het is alleen door Jesus dat wij toegang hebben tot de ene schaapsstal. Wil je er in, dan gebeurt dat doorheen de deur. Niemand die met goede bedoelingen binnen wil komen, wordt door deze deur tegengehouden. Integendeel, deze deur staat uitnodigend open. Maar als je naar binnen gaat, moet je Hem wel passéren. Je kunt niet langs Hem heen. Er bestaat geen sluiproute om Hem te omzeilen, geen achteringang om ongemerkt binnen te komen. Dus zonder die deur, zonder Jesus, kom je niet verder. Zonder Hem kom je niet binnen. Als er nu iets bestond waarvan Augustinus ten diepste overtuigd was, dan was het wel van die strategische positie van Jesus Christus: Jesus als de deur. Geen deur die constant gesloten is, zoals zovele deuren in onze maatschappij. Geen deur die maar een kiertje open gaat als je aanbelt, of die voor iemands neus wordt dichtgeslagen. Jesus is echter ook geen deur die uit achteloosheid steeds maar onbeheerd staat te klapperen. Want dan zou de roofzuchtige wolf wel erg gemakkelijk binnen kunnen komen. Jesus is de deur die openstaat voor alle mensen van goede wil. Maar Hij is ook de deur die zich waakzaam sluit, wanneer er rovers in de buurt zijn. Het kost niet veel moeite om in het herderschap van Augustinus dezelfde deurfunctie van opengaan en sluiten te ontdekken als bij de grote Goede Herder. Wanneer je het veertig jaar lange pastoraat van deze vriendelijke en zorgzame Noord-Afrikaanse bisschop nagaat, kun je er allerlei aspecten in ontdekken. En dan zal meteen duidelijk worden dat Augustinus wolven en rovers verfoeide. Rovers zijn voor hem degenen die argeloze mensen met mooie praatjes weglokken uit de vertrouwde omgeving van hun schaapsstal. Maar gelukkig liggen er hier noch rovers noch wolven op de loer, maar verheugen we ons in goede herders die ijverig en zorgzaam zijn.
4
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
Op welke manier kunnen mensen, gelovigen en zij die van goede wille zijn, zich in de schaapsstal die de kerk is, thuis voelen? “Zij zullen”, zegt Jesus, “in- en uitlopen en weide vinden.” “In- en uitlopen”: dat betekent dat je er thuis hoort en er thuis bent. De deur staat aan, zij is niet afgesloten, zij zit ook niet potdicht. Als je binnen zit, ben je niet opgesloten, en als je buiten bent, hoef je niet aan te bellen om binnen te komen. Het is de ideale situatie van de kerk als uitnodiging. Maar sinds de secularisatie is ingetreden, wordt de kerk het liefst afgeschilderd - en sommige media doen daar graag nog een schepje bovenop - als een strenge instelling die van godsdienst een akelige plicht zou maken. En dan heb ik het nog niet eens over die geluiden waarin godsdienst samenvalt met fundamentalisme en terrorisme. Het zijn in onze katholieke kerk vooral de mystici en de heiligen die laten zien dat je godsdienst uit liefde doet, zodat je er blij en gelukkig van wordt. Zo heeft ook Augustinus het verkondigd; niet als een moralist, niet als een bureaucraat, niet als iemand die het voor het zeggen wilde hebben, maar uitnodigend, opdat mensen zich in de kerk thuis zouden voelen. Iedereen wil immers gelukkig zijn. En de beste manier om gelukkig te worden is dat te dóen aan de hand van Jesus Christus. Daarvan was bisschop Augustinus heilig overtuigd. “Zij zullen in- en uitlopen en weide vinden.” Die uitspraak roept bij mij het beeld op van een ongedurige kleuter die niet lang aan tafel kan zitten en daarom door de voordeur van zijn ouderlijke woning naar buiten loopt om te spelen, nog met zijn boterham in de hand. Maar wanneer het hem buiten te machtig wordt, wanneer hij zich eenzaam gaat voelen of verdrietig, of omdat hij het koud krijgt, dan gaat hij weer gauw naar binnen, want hij weet dat hij daar veilig is. Hij wordt daar immers gekoesterd als in een warme stal. Daar klinkt niet het verwijt: “Je was er niet, je mag niet weglopen!” Maar slechts de uitnodiging: “Kom maar gauw hier!”
S Beeld van St. Augustinus boven het hoogaltaar van de Augustinuskerk
Zó’n kind, buiten spelend met een boterham in zijn handje, was lange tijd Augustinus ook, voordat hij tot het herderschap werd geroepen.
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
5
Iemand die zoekend in- en uitging om weide te vinden. Iemand die zijn boterham het liefst buitenshuis op at en niet aan tafel, omdat hij in zijn boekenwijsheid het binnenshuis veel te benauwd vond. Maar kijk nu eens naar die boterham. Kijk eens naar wat hij nu als boterham in zijn hand houdt (en dan wijs ik op het fraaie neobarokke beeld van Sint Augustinus boven het hoogaltaar in de Augustinuskerk; zie vorige bladzijde). Dat is het boek van God. Het woord van God is immers zijn dagelijks brood geworden. Daarvan leeft hij. Dat geeft hem energie. Deze nieuwe Augustinus heeft zelfs zijn beide handen vol. Want in de andere hand houdt hij zijn hart vast. Wonderlijke bekering: hij heeft zijn hart aan het woord verloren. “Gij hebt mijn hart doorwondt met de pijlen van uw Woord, met de pijlen van uw Liefde”, zal hij in zijn Belijdenissen bekennen. En als je goed kijkt, dan houdt Augustinus het boek tegen zich aan. Hij houdt zelfs zijn vingers tussen de bladzijden om niet te vergeten waar hij gebleven is. Maar zijn hart heft hij omhoog. Zijn hart biedt hij aan. Hij biedt het God aan. Hij biedt het ons aan, in heel zijn hartelijke en gulle mededeelzaamheid. Want Augustinus is de grote pleitbezorger van de zogenaamde volkskerk: een samenzijn dat niet berust op morele hoogstandjes en arrogante zelfwerkzaamheid van enkele elitairen, maar op louter genade en goede wil, bedoeld voor iedereen van goede wille. Zo’n volkskerk is natuurlijk geen kerk waar je als ingehuurde herder gemakkelijk greep op krijgt. Het is ook geen kerk van gesloten gelederen. Ze is voortdurend in beweging volgens de onnavolgbare impulsen van Gods genade. Ze is vooral uitnodigend in haar opvang, in de manier waarop mensen in haar elkaar te woord staan, zowel in het gesprek van het gebed als in het klaar staan voor elkaar. Dat wil niet zeggen dat Augustinus alleen maar preekte wat mensen graag wilden horen. Maar zelfs, wanneer hij een ernstige en veeleisende boodschap had te verkondigen, dan probeerde hij het nog zo zeggen dat mensen het konden verstaan. Dat ze zijn goede bedoeling konden vermoeden; dat ze minstens de bereidheid hadden om naar hem te luisteren. En ook die volkskerk veronderstelt natuurlijk méér mensen dan alleen maar degenen die in- en uitlopen. Er zullen op vastgestelde tijden ook mensen moeten zijn die zich verbinden om juist op die tijd echt binnen te zijn. Want elke uitnodiging dient wel in allerlei concrete
6
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
structuren gestalte te gegeven te worden: in de wekelijkse bloemen rond het altaar, in de wekelijks koorrepetitie en het opluisteren van de liturgie, in de wekelijkse voorbereiding van de preek, in het wekelijks mensen verwelkomen voor, en het koffieschenken na de vieringen, en ga zo maar door. En dan spreek ik nog niet eens over alles wat er dágelijks moet gebeuren om elke concrete schaapsstal zo concreet en uitnodigend mogelijk open te houden. Zonder de inzet van de vele vrijwilligers, kunnen we dat andere, waar dit artikel mee begon, wel vergeten: “Zij zullen in- en uitlopen, en weide vinden.” pastor Martijn Schrama o.s.a.
FAMILIEBERICHTEN Doop 22 augustus: * Alessandro Carmine Maarten, zoon van Huub Maarten van Burken en Angela Maria Filomena de Luca 5 september: * Stan Johannes, zoon van Wilhelmus Frederikus van Woudenberg en Renske Janine Hilde van Woudenberg-Jansen Huwelijk 20 augustus: * Reinoud Hilhorst en Rae Yang 3 september: * Maarten Zeilmaker en Dagmar Snijders Overleden 23 juli: * Miep Smorenburg-Dekkers (geboren 1 maart 1927) 13 augustus: * Cornelis Anthonius Schaar (geboren 14 mei 1933) 16 augustus: * Maria Joanna Theresia van den Brink-de Smet (geboren 25 januari 1928) 26 augustus: * Anita Paulina Bijlsma (geboren 6 december 1957)
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
7
BESTUURDERS NEMEN AFSCHEID VAN PAROCHIEBESTUUR “We zijn een beetje een verwende parochie” “Of ik het zal missen?” Er valt een stilte. Geëmotioneerd gaat hij verder: “Ja, ik zal het heel erg missen, niet alleen het werk als secretaris in het bestuur, maar ook de parochie, de kerk waar we iedere zondag komen. Veel van onze vrienden kennen we via de kerk. Het is een belangrijk deel van ons leven. Dat zullen we heel erg missen.” Joeri Potters verhuist dit najaar met zijn gezin naar Tilburg en verlaat daardoor als secretaris het parochiebestuur en ook de parochie. Ook Ton van Bommel vertrekt als bestuurslid. Na twee termijnen van vier jaar geeft hij als penningmeester het stokje van het over aan zijn opvolger. Met beide heren blikken we terug op hun tijd in het parochiebestuur. “Als parochiebestuur ben je vooral bezig met zaken waar de meeste mensen die naar de kerk komen helemaal geen weet van hebben. Je houdt je bezig met de zakelijke dingen in de parochie”, zegt Ton van Bommel. “Denk aan het beheer van de gebouwen. We hebben twee prachtige kerkgebouwen in de parochie. De St.Catharinakathedraal en de St.-Augustinuskerk. Die moeten onderhouden worden. Dat kost veel geld, tijd en energie. Gemeentelijke regels en voorschriften waar je mee te maken hebt bijvoorbeeld. Dan is er het beheer van de financiën en het personeelsbeleid. Ook dat ligt op het bordje van het parochiebestuur”, aldus Van Bommel. Sinds 2003 zit hij in het bestuur van de Salvatorparochie. Het eerste jaar als gewoon lid en een jaar later werd hij penningmeester. “Hoe je dat wordt? Daar word je voor gevraagd. Ik was gepensioneerd en wilde daarna me nog wel inzetten voor de gemeenschap. Toen de vraag kwam heb ik ja gezegd. Als kind kwam ik al in Augustinuskerk. We woonden aan de Amsterdamsestraatweg. Later ben ik in Bilthoven gaan wonen, maar bleef ik toch in de Augustinus komen.” “Voor mij was het iets anders”, vult Joeri Potters aan. “Ik ben in 1999 hier gekomen. Na een tijdje ben ik collectant
8
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
geworden en van het een kwam eigenlijk het ander. Zoals dat zo vaak gaat in de kerk.” Het is voor Potters en Van Bommel geen gemakkelijke tijd in het bestuur geweest. Op financieel gebied moest er in de parochie orde op zaken worden gesteld. Daarnaast zijn er in korte tijd twee pastoors vertrokken en er waren problemen met de koren van beide kerken. Zaken waar je als parochiebestuur veel tijd en energie in moet stoppen. Ton van Bommel: “Toen ik aantrad als penningmeester stond de parochie er niet zo rooskleurig voor. Op de begroting schoten we er jaarlijks zo’n 100.000 euro bij in. Dat hebben we nu flink weten terug te brengen. Ik kan nu zeggen dat we een redelijke stabiele begroting hebben. Ook de opbrengst van de actie Kerkbalans is in de afgelopen jaren verdubbeld. Dat is een goede zaak, daarvan kunnen nieuwe initiatieven worden opgezet. Veel mensen denken vaak, ach die kerk heeft geld genoeg, maar dat is niet zo. De Augustinuskerk is elke dag open bijvoorbeeld en er is elke dag een Eucharistieviering. Beide kerken kosten elk 600 euro per dag. We moeten dus erg zuinig zijn.” Joeri Potters gaat verder: “Denk aan personeelskosten, organisten, dirigenten, kosters, pastores en overige medewerkers.” “We zijn een beetje een verwende parochie”, zegt Van Bommel lachend. Potters vervolgt: “Het bestuur is wel verantwoordelijk voor het uitbetalen van hun salaris. Ook als er met hen problemen zijn, moet het parochiebestuur die oplossen. Een paar jaar geleden waren er bijvoorbeeld problemen met het koor en de samenwerking met de dirigent. Dat liep hoog op en we hebben het koor ‘Cantemus Domino’ toen de wacht moeten aanzeggen. Dat is een erg ingrijpende maatregel. Gelukkig is het allemaal goed gekomen en is de parochie erg blij met het koor, maar dat was een heel vervelende tijd. We zaten daar als bestuur erg mee in onze maag. Dat zijn dingen waar je heel intensief mee bezig bent.” Van Bommel: “Er zijn heus wel eens momenten geweest dat ik heb gedacht waar ben ik aan begonnen, maar bovenal is het ook leuk als je wat voor elkaar krijgt.” “Wat we niet moeten vergeten is dat we als Salvatorparochie een florerende kerkgemeenschap zijn. We hebben twee mooie kerken, met ieder een eigen publiek, karakter en sfeer. In de Augustinus komen
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
9
veel ouderen, maar ook steeds meer jongeren en in de Catharina zie je ook aardig wat jonge gezinnen.” En vult Joeri Potters aan: “We hebben voldoende priesters om elke dag de eucharistie in de parochie te kunnen vieren. Dat is vandaag de dag ook geen vanzelfsprekendheid meer.” “We zijn een beetje een verwende kerk”, zegt Van Bommel lachend. Voor hun opvolgers hebben Potters en Van Bommel nog wel een boodschap: “Je bent als bestuur ook erg op de toekomst gericht. Nu gaat het goed, maar hoe gaan we dat volhouden. Het is belangrijk dat je een positieve uitstraling houdt als gemeenschap en daarbij zijn nieuwe initiatieven heel erg belangrijk”, zegt Van Bommel. “Je bent als bestuurder ook onderdeel van de parochiegemeenschap, blijf enthousiast. Dat is erg belangrijk. Ook bij de uitdagingen waar we als kerk en parochie voor staan.” Wat zijn de uitdagingen voor de komende tijd? Van Bommel: “Het binnen de perken houden van de kosten. We hebben zoals gezegd twee mooie, maar ook twee dure kerken. Het onderhoud van die gebouwen kost veel geld. En het lekkende dak van de Augustinus is een grote uitdaging voor de komende tijd.” Voor Ton van Bommel is het logische stap dat hij naar 8 jaar het parochiebestuur gaat verlaten. “Het is mooi geweest zo, ik kijk er met veel plezier op terug en ik blijf natuurlijk gewoon parochiaan.” Voor Joeri Potters is dat anders. Hij gaat verhuizen en Utrecht verlaten. En dat is voor Potters en zijn gezin een emotioneel afscheid. “Ik was graag doorgegaan in het bestuur. Nu ik ga verhuizen neem ik niet alleen afscheid van het bestuur maar ook van de parochiegemeenschap hier in de binnenstad. Het is een deel van mijn leven geworden. Veel vrienden en contacten die ik heb, heb ik via de kerk leren kerk. Ik zal het heel erg missen. Ik ga proberen om om de paar weken een viering hier mee te maken.” Michael Magielse
10
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
"DE VICEVOORZITTER SCHRIJFT..." Beste Ton en Joeri, Jammer dat jullie het parochiebestuur gaan verlaten. Jij Ton, omdat je zittingstermijn om is en je had al veel eerder gemeld dat je niet te vermurwen zou zijn om nog een termijn bij te tekenen. Ik kan me voorstellen dat je het welletjes vindt. Voor een deel waren het bijna tropenjaren. Er is veel gebeurd. Je hebt dat al genoemd in het interview dat je samen met Michael Magielse hebt gevoerd. Helaas is niet alles wat het parochiebestuur aan plannen had tot uitvoering gekomen. Geld- en tijdgebrek zijn hier voor een belangrijk deel debet aan. Met jouw vertrek, vertrekt ook een ongelofelijke hoeveelheid kennis en deskundigheid uit het bestuur. Ik verbaasde me steeds weer hoe jij thuis was in de ingewikkelde bureaucratische regels van sociale verzekeringszaken, bisdom, bepalingen over de inrichting van een financiële administratie en wat al niet meer. Als je de kennis niet paraat had, wist je feilloos de weg om het antwoord te vinden. Je gedegenheid en degelijkheid bleken zeer goede eigenschappen voor het vervullen van het penningmeesterschap. Je cijfermatig inzicht kwam voortdurend te pas bij het opstellen van de jaarlijkse begroting. Ook je gestrengheid bij het uitvoeren van het begrotingsbeleid heeft er toe bij gedragen dat uitgaven en inkomsten toch een beetje bij elkaar in de buurt bleven. En wanneer dat niet lukte, werd dat veroorzaakt door externe factoren die jij niet in de hand had. Jij Joeri, gaat weg omdat je de stad gaat verlaten. Ik zie dat met gemengde gevoelens aan. Wij werden tegelijk lid van het parochiebestuur. Aanvankelijk als “gewoon” lid. Maar ik meen dat ik al in de eerste vergadering er op aanstuurde dat je de functie van secretaris op je zou nemen. Daar was ik al bang voor, reageerde je, met een lachend gezicht, maar toch met een ondertoon van nou ben ik de klos. Jouw verslagen van de vergaderingen waren een uiting van prudentie en toegankelijkheid. Maar je deed meer. Jij zult in mijn herinnering blijven als een vriendelijk en innemend persoon, die zich niet makkelijk laat opjutten door emoties. Die waren er wel, maar jij wist
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
11
door je rustige natuur de discussies, en niet alleen ter vergaderingen, in de juiste proporties te houden. Dat gaf een waardevolle meerwaarde bij de besluitvorming. Jullie gaan weg. Met toch wel een beetje weemoed neem ik afscheid van jullie als medebestuurders. De sfeer in het parochiebestuur was die van collegialiteit en vriendschappelijkheid. Ik wil jullie voor jullie deel daarbij van harte bedanken. En ik mag natuurlijk niet vergeten Judith en Elske te bedanken voor de vele, vele uren dat zij er zonder (al te veel?) morren accepteerden dat je wéér bezig was met de parochie. Komt daar nou nooit een eind aan, zal vast wel eens gedacht en misschien ook wel gezegd zijn. Maar daar is nu een eind aan gekomen. Met een hartelijke groet, Martin Ridder
CATECHESE VAN DE GOEDE HERDER (voor kinderen van 3 tot 7 jaar) In de kathedraal ging vorig schooljaar de ‘catechese van de Goede Herder’ van start. Centraal staat Jezus als de Goede Herder, met wie kinderen al vroeg een relatie kunnen aangaan. Ook dit jaar is er een mooi programma waarbij de onderwerpen aansluiten bij het kerkelijk jaar. De catechese is er op gericht de kinderen vertrouwd te maken met de gebruiken, beelden, verhalen en symbolen in de kerk. In een speciale ruimte, ‘Het Atrium’ en een zorgzame / toegewijde sfeer kunnen kinderen de Kerk met haar gebruiken ontdekken en gaan met Jezus de Goede Herder op weg. De catechese heeft een
12
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
doorgaande leerlijn, waardoor kinderen stap voor stap bijleren. Leren is ook spelen. Spelenderwijs wordt de echte praktijk van geloof en kerk zelf ontdekt. De Catechese van de Goede Herder stelt de kinderen in staat om met hun hoofd, hart en handen betrokken te raken bij alles wat er gebeurt in de kerk. Dat alles onder begeleiding van enthousiaste vrijwilligers onder de eindverantwoordelijkheid van het pastoraal team. Dit jaar beginnen we met kinderen in de leeftijd van 3 tot 7 jaar. In totaal komen we vanaf 3 oktober 2010 ca. 20 keer bij elkaar op zondagmorgen van 9.30 tot 10.15 uur (vooraf aan de H. Mis van 10.30 uur) in de pastorie aan de Nieuwegracht 61. Er zijn nog plekken vrij, dus aarzel niet uw kind hiermee kennis te laten maken. U kunt uw kind aanmelden bij het Pastoraal Centrum, 030 2318545,
[email protected] Noteer in uw agenda: 3, 10 en 24 oktober; 7, 21 en 28 november; 5 en 12 december 2010; 2 en 16 januari; 6 en 20 maart; 3 en 17 april; 15 en 29 mei; 12 en 26 juni 2011. Nadere informatie: http://www.cgsusa.org/
Misschien heeft u een vervoersprobleem en weerhoudt dat u ervan om uw kind op te geven, laat ons dat ook weten. Hierbij een oproep aan mensen die vervoershulp aan kunnen bieden. Als u vervoershulp kunt bieden vanaf uw eigen woonplaats (bijvoorbeeld een extra plaatsje in de auto) kunt u dat ook aan het Pastoraal Centrum doorgeven. Wij stellen dat erg op prijs. Daarnaast zoeken we nieuwe medewerkers die het leuk vinden om samen met de kinderen op de ontdekkingsreis van God en de kerk te gaan. U wordt door ons ingewerkt. Opgave bij het Pastoraal Centrum.
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
13
STILTEGEBED OM BARMHARTIGHEID Wek mijn zachtheid weer geef mij terug de ogen van een kind dat ik zie wat is en mij toevertrouw en het licht niet haat (Huub Oosterhuis) Goede God, Geef kracht aan de slachtoffers, dat zij met waardigheid hun verhaal kunnen vertellen; mogen zij een ontvankelijk gehoor vinden dat bijdraagt aan hun heel-worden. Goede God, Geef kracht aan de daders, om het leed te erkennen dat zij hebben aangericht; geef dat zij de kloof tussen hun woorden en hun daden niet langer toestaan in hun leven. Goede God, Geef kracht aan de gezagsdragers, dat zij de kramp en de angst van zich kunnen afschudden, en deemoedig meebewegen met Uw Geest, die spreekt in de kerken. Het gaat er hevig aan toe in de rooms-katholieke kerk. In onze huiskamer-gespreksgroep over barmhartigheid spraken wij over het verdriet en de pijn van toen en nu. Vragen, verwarring, eigen herinneringen en pijn beroeren ons. Over het seksueel misbruik toen en over hoe de kerk nu omgaat met dat misbruik. Met deze zinnen begon een aankondiging in BinnenstadBericht afgelopen april over een initiatief om tot eind augustus biddend samen te komen in de Mariakapel. Hier een terugblik op de afgelopen periode. Moet ik de kerk nu weer verlaten? Deze vraag vormde het begin van dit initiatief. Woorden van pijn, en breed gevoeld rond alles wat speelt m.b.t. het seksueel misbruik in onze kerk. Met het uitspreken ervan kwam al snel het vervolg: nee, een vriend laat je toch ook niet in de steek. Zo was even later de gebedsgroep geboren. De opzet. Het half uur van de gebedsstonde was opgedeeld in drieën, met telkens het Wek mijn zachtheid weer, het opsteken van een kaars, gevolgd door een bede (zie boven) en dan acht minuten stilte.
14
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
En zo drie keer. We sloten af met een Onze Vader en een Wees gegroet. Zachtheid vormde de bedding van en voor ons bidden. En daarbinnen de drieslag van de groepen. Wat ons telkens weer trof was het bidden om kracht voor alle drie de groepen. Dit vormde een gemeenschappelijkheid. Wat bij een van ons tot de uitspraak leidde dat ook dit een bevestiging was van verbondenheid; in je eentje kan je het niet: een slachtoffer die wil vertellen heeft een luisteraar nodig. Voor de dader om tot erkenning te komen is net zo goed een tegenover nodig, een luisteraar. En de gezagsdrager heeft mensen nodig om zijn verbondenheid te kunnen uitdrukken. Zo kregen de teksten gaandeweg door de maanden meer diepte. Zachtheid, daar om bidden we telkens met het eerste gebed. Een woord dat met ons mee gaat, ook buiten de gebedstijd. Zachtheid was het omvattende, zou je kunnen zeggen. Om te kunnen spreken, maar nog veel meer om te kunnen luisteren, om te kunnen kijken. Hoe kijk ik naar de slachtoffers? Hoe kijk ik naar de daders, en naar de gezagsdragers? Hoe eenvoudig leidt medelijden niet tot zieligheid. En dan zijn we uit de verbinding, zieligheid draagt eerder bij aan afstand. En evenzeer geldt dit voor het kijken naar de daders. Plaats ik de daders ver buiten mijzelf: zij zijn slecht? Of ben ik staat te kijken naar mijzelf en te zien waar ikzelf dader ben. En zo met de gezagsdragers. Zachtheid en kracht blijken op bijzondere wijze verbonden, zo ontdekten we. Ik heb kracht nodig om zacht te kunnen worden en te blijven. Wek mijn zachtheid weer, dat bid ik voor mijzélf, om niet te verharden. In dat ‘mijn’ ontdek ik en erken ik dat het niet is: wíj bidden voor hén, maar: wij bidden voor ons allemaal. Brengt het gebed mij naar dit punt, dan kan ik kijken naar mijzelf. Hier ben ik ben in de kracht van de kwetsbaarheid. En dat gaat niet zozeer om seksualiteit, maar om alles wat gebeurt. Waar ben ik slachtoffer, waar maak ik slachtoffers. In welke situaties draag ik verantwoordelijkheid maar draai ik me af. Waar wil ik de werkelijkheid niet erkennen en laat ik mij door angst regeren.
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
15
Deze woorden geven een impressie van wat gebed mensen. Het begint met commitment, we leggen wekelijkse gang naar de kapel vraagt iets maar beweging gekomen – geeft ons ook iets. Mooi om constateren.
kan doen met ons vast. Die – eenmaal in dat te mogen
Tenslotte danken we de mensen die zich aansloten bij het gebed. Dank voor Theo, onze koster, die bereid was elke maandag zijn avondeten uit te stellen en we zijn erkentelijk naar de pastores die hun toestemming gaven. Namens de huiskamer-gespreksgroep, Nico Zonneveld
VRIJWILLIGERS GEZOCHT VOOR DE BEZOEKGROEP SENIOREN Onze parochie, de Salvatorparochie, kent veel ouderen. Daarom bestaat er sinds vele jaren een bezoekgroep senioren. De vrijwilligers van de bezoekgroep bieden aandacht en medeleven aan onze oudere medeparochianen, vooral diegene die ziek of eenzaam zijn, en leveren op deze manier een waardevolle bijdrage aan de gemeenschap. Op dit moment bestaat de bezoekgroep uit 12 vrijwilligers. Deze vrijwilligers zijn voornamelijk leden van de St.-Augustinuskerk. De bezoekgroep wil de groep van vrijwilligers graag uitbreiden en zoekt vrijwilligers afkomstig van zowel de St.-Augustinuskerk als van de St.Catharinakerk. U hoeft geen ervaring te hebben om vrijwilliger te worden. Een luisterend oor is vaak al genoeg. Meestal is het zo dat elke vrijwilliger twee of drie adressen regelmatig bezoekt. De bezoekgroep komt eens in de twee maanden bijeen om ervaringen uit te wisselen. De bezoekgroep zorgt ook voor de adressen van mensen die bezocht kunnen worden. Als u interesse heeft, kunt u zich aanmelden bij het Pastoraal Centrum, telefonisch of werkdagen te bereiken op nummer 0302318545.
16
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
FEEST IN DE AUGUSTINUS Zondag 5 september was het feest in de St.-Augustinuskerk. De kerk vierde het feest van haar patroon, de Heilige Augustinus. Een oplettende lezer zal denken, dat is toch niet op 5 september. Dat klopt. De katholieke kerk viert de gedachtenis van de Heilige Augustinus op 28 augustus, maar intussen is het een goed gebruik in de Augustinuskerk om dat feest in het eerste weekend van september te vieren. De meeste vakanties zijn dan voorbij, waardoor veel parochianen in de gelegenheid zijn om de viering bij te wonen. De Eucharistieviering werd naast het koor deze keer ook opgeluisterd door een aantal blazers die voor de gelegenheid waren ingezet om het feestelijke karakter van de viering te onderstrepen. Pater Martijn Schrama stond in zijn preek onder meer stil bij de volkskerk die we samen zijn. Hij onderstreepte nog eens hoe belangrijk de inzet van vrijwilligers en medewerkers is om de kerk open te kunnen houden. De voorbeden werden verzorgd door vier dames uit de parochie en voor deze keer waren er wel erg jonge collectanten. Na afloop was er voor iedereen die de kerk verliet een kleine traktatie. Veel mensen namen van de gelegenheid gebruik om na de Eucharistieviering koffie te drinken in de zaal naast de kerk. Met toepasselijke lekkernijen werd het een zeer geslaagd Augustinusfeest. Michael Magielse
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
17
INFORMATIEAVOND OVER ‘KLEINE KERKGEMEENSCHAPPEN’ 18 oktober 2010, 20:00 u, Nieuwegracht 61 In het BinnenstadBericht hebben we al regelmatig van ons laten horen. Sinds twee jaar komt een eerste Kleine kerkgemeenschap groep elke twee weken samen om in praktijk te brengen wat het betekent om te veranderen van ‘naar de kerk gaan’ in ‘kerk zijn’. Wij willen die ervaring met u delen en u uitnodigen om aan het startprogramma, de zogenaamde ‘beginervaring’, mee te gaan doen. Beleef ‘kerk zijn’ in een kleine groep als onderdeel van de parochie. In het startprogramma werk je samen met de andere groepsleden aan zaken zoals: • een intenser besef van het leven van alledag • een diepere ervaring van Gods liefde • je geloof verbinden met je leven • door uitwisseling met anderen op nieuwe manieren ontvankelijk worden voor de kerk Wil je hier meer over weten, kom dan naar de informatieavond op 18 oktober. De avond is bedoeld voor mensen die serieus belangstelling hebben om aan een nieuwe groep deel te gaan nemen. Iedereen is van harte welkom; u hoeft niet gelovig te zijn, maar we vragen u wel om u voor een aantal weken aan het startprogramma te verbinden mocht u met de ‘beginervaring’ mee gaan doen. Er zullen mensen uit de huidige groep aanwezig zijn om over hun ervaringen te vertellen. Het KKG-team Plebaan Van der Vegt, Leon Spithoven, Elly Kooistra, Mathieu Pruppers en Richard Stegenga
VOEDSELBANKEN IN UTRECHT Zoals u misschien weet, zijn er vele voedselbanken in Utrecht. Ik heb het voorrecht om coördinator te zijn van het Rode Kruis uitgiftepunt aan de Koningsweg. Vanwege plaatsgebrek in het BinnenstadBericht
18
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
ben ik er nog steeds niet toe gekomen om u hierover te informeren, maar dit zal beslist snel gebeuren. Graag wil ik een klein verslag geven van een activiteit, welke we enige weken geleden hebben gehouden onder de naam “Vul je mandje voor de voedselbank”. Dit was het verzoek dat op 21 augustus jl. werd gedaan aan de bezoekers van AH Rokade in Zuilen. Het ging om een unieke samenwerking met de organisator van het Ramadan Festival 2010 en was t.b.v. de voedselbank in Zuilen. Vrijwilligers van voedselbank Zuilen (St.-Jacobikerk), medewerkers van AH Rokade en vrijwilligers van het Ramadan Festival, spoorden de klanten aan om tijdens het boodschappen doen ook iets voor de voedselbank te kopen en bij de inzamelbalie af te geven. Ook de zusters Augustinessen van St. Monica hielpen met inzamelen. Het werd één groot succes. 36 kratten vol met boodschappen was het eind resultaat van een middag “actie” voeren. Bijgaande foto geeft een beeld van eensgezindheid, zoals het in de wereld zou moeten. Jan C. Zwarts
HELP DE ST.-AUGUSTINUSKERK ONDER EEN NIEUW DAK De actie met als doel geld in te zamelen voor de restauratie van het dak van de Sint-Augustinuskerk heeft afgelopen maand een extra impuls gekregen door de ontvangst van een bijzondere bijdrage van €5.000,- ! Zoals reeds eerder vermeld gaat het bij deze actie om uw extra bijdrage, naast die voor de Aktie Kerkbalans, om samen met het reeds door het parochiebestuur voor de restauratie gereserveerde bedrag, op afzienbare termijn te komen tot herstel van het dak.
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
19
Tot op heden werd een bedrag ontvangen van €7.304,65 en wel als volgt: Eindstand vorige maand Persoonlijke giften Speciale bijdrage
€2.024,65 280,00 5.000,00 -------------€7.304,65
Ook aan de oproep van vorige maand om met initiatieven te komen om geld in te zamelen voor dit project werd gevolg gegeven. Onze dirigent Frank Zielhorst heeft het initiatief genomen om samen met onze organist Paul v.d. Woude en het zangkoor Cantemus Domino op 10 oktober a.s. een extra Mariaconcert te geven waarvoor geen toegang verschuldigd is maar wel een collecte gehouden zal worden ten behoeve van de actie voor de restauratie van het dak. Uiteraard van harte aanbevolen. Naast het genieten van mooie muziek ter ere van Maria kunt u tevens uw steentje/dakpan bijdragen! Uw persoonlijke giften kunt u blijven overmaken op rekening 136740 t.n.v. Salvatorparochie St. Augustinuskerk te Utrecht onder vermelding van “Voor het dak”. Voor mij is dit de laatste keer dat ik deze actie bij u aanbeveel maar mijn opvolgster zal het ongetwijfeld met veel enthousiasme overnemen. Ton van Bommel penningmeester
DE DIERENVRIEND FRANCISCUS In ons land bestaat een grote aandacht voor het dier. Naast een partij voor de dieren komt dit tot uiting in de jaarlijkse algemene viering van dierendag op 4 oktober. Voor deze dag is gekozen, omdat de katholieke kerk op die dag de H. Franciscus gedenkt, die in 1182 in Assisi werd geboren en daar in 1226 overleed. Bij vele mensen - in en
20
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
buiten de kerk - staat hij bekend als een dierenvriend. Hij zou tot vissen gesproken hebben. In elk geval heeft deze man, die om zijn eenvoud nog steeds vele mensen aanspreekt, ons zijn Zonnelied nagelaten. Daarin heeft hij zijn liefde voor de natuur, de dieren en de planten, naast die voor de medemens verwoord. De armoedebeleving door Franciscus Toch ligt daar voor gelovige katholieken niet de echte en grootste betekenis van deze heilige. In de deugdzame manier waarop hij de armoede beleefde - hij werd II Poverello, dat is: de kleine arme genoemd - heeft hij ons een weg gewezen voor de navolging van Christus. Dat is ook de kerngedachte van het gebed op zijn feestdag: “omdat Franciscus de armoede en de nederigheid liefhad, vertoonde zijn leven zoveel gelijkenis met dat van Jezus Christus”. Het voorbeeld van zijn eenvoudige leefwijze en de prediking van het evangeliewoord “Zalig de armen van geest, want aan hen behoort het koninkrijk der hemelen” (de communietekst van zijn feestdag) oefende een grote aantrekkingskracht uit met name op de gewone gelovigen. Ordestichter Voor zijn volgelingen, die minores dat wil zeggen: nederigen, ondergeschikten moesten zijn, stelde hij een leefregel op die door de paus werd goedgekeurd. Zo kwam er in de kerk een hervorming tot stand tegenover het hoogmoedige en feodale karakter dat in die tijd ook in de kloosters was binnengedrongen. Hij stichtte eveneens een orde van slotzusters (de clarissen) en de zogenaamde derde orde, een gemeenschap van leken, die een sober en verstorven leven leiden.
S St. Franciscus, detail uit een schildering van Cimabue (c. 1240 - c. 1302)
Permanent diaken Rondtrekkend als permanent diaken verkondigde Franciscus - ook naar de niet-gelovigen - het mysterie van het kruis van Christus, van wie hij de wondentekenen in zijn lichaam droeg (daarnaar wordt verwezen in de antifoon bij de lofzang van Maria). Naar het kruismysterie wordt verwezen in het gebed over de gaven, dat de inleiding is van de eucharistische dankzegging waarin dit mysterie van Christus’ dood tegenwoordig wordt gesteld. E. de Jong
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
21
TERUG NAAR UTRECHT 1. Wie is Oscar Swijnenberg? Op Griekse tempels stond eertijds Gnotti Seauton. Dat betekent: ‘Ken u zelf’. Het werd nl. als een grote deugd erkend, wanneer men zichzelf kende. Kennelijk ontbrak het ook destijds nogal eens aan zelfkennis. Ik neem aan dat de vraag hierboven niet bedoeld is als een test of ik mijzelf wel ken of om mijn diepste innerlijk in dit kerkblad te openbaren. Ik vat het daarom maar op als een uitnodiging om wat over mijn leven te vertellen. Dat is tegelijk een probleem, want er is nogal wat gebeurd in de 70 jaar dat ik op deze aarde rondloop. Mijn leven is niet bepaald in een rechte lijn verlopen. Het is meer een slalom met de nodige knikken en breuken en heftige valpartijen. Ik ben in het begin van de oorlog in 1940 in Zwolle geboren in een gewoon, goed katholiek gezin. Als kleine jongen wilde ik al priester worden. Maar toen ik op de lagere school bij de fraters (van Tilburg!) in de klas zat, opteerde ik toch voor het fraterschap. Ik ging naar het juvenaat in Goirle en Tilburg en toen ik 17 jaar oud was, begon ik aan het noviciaat. Ik voltooide mijn opleiding als frater-onderwijzer in 1961 en werd benoemd aan een school in Eindhoven. Daar leidde ik ook het kinderkoor en in de avonduren studeerde ik Duits. Toen ik na drie jaar die onderwijsbevoegdheid haalde, werd ik in het voortgezet onderwijs benoemd en ben daarin werkzaam geweest tot 1995. Eerst op een internaat in St.-Michielsgestel, toen in Utrecht aan de Gerardus Majella ulo/mavo en vanaf 1982 aan Het Nieuwe Lyceum in Bilthoven als conrector en leraar Duits en Frans (die acte had ik intussen ook gehaald). Naast de onderwijstaak heb ik van 1961 tot 1991 ook altijd kerkkoren geleid: kinderkoor, Gregoriaans koor, jongerenkoor, Gemengde koren in Bilthoven en De Bilt. Ik heb daartoe gedurende enkele jaren cursussen koordirectie - georganiseerd door de Gregoriusvereniging - gevolgd en de diploma’s A en B behaald. Intussen was ik al een tijd geen frater meer. Na jarenlange aarzeling was ik in 1974 uitgetreden. Deze vorm van kloosterleven was in mijn beleving van binnenuit sterk uitgehold. Ik ging nu mijn eigen weg. Eind 1978 leidde dit tot een huwelijk. We kregen twee kinderen: Coen (1980) en Tanja (1981). Jongelui kennen Coen waarschijnlijk wel, omdat hij bij de radio werkt (3 FM: de ‘Coen en Sandershow’). Tanja werkt bij Elsevier als ‘manager material science’ (whatever it may be!). Coen heeft een partner en een zoontje, Tanja is getrouwd en verwacht haar tweede kind. Ik ben dus (trotse) vader en (trotse) opa.
22
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
Ons huwelijk hield evenwel niet stand en dit leidde in 1985 tot een echtscheiding. Ik heb toen in overleg met mijn inmiddels ex-vrouw een kerkelijke procedure aangevraagd bij de kerkelijke rechtbank (het Officialaat) van ons bisdom. Na een proces dat ik psychisch nogal als belastend heb ervaren, is het huwelijk na vele en zware gesprekken tenslotte zg. ‘nietig’ verklaard. Het ongewone levensverhaal is echter nog niet ten einde. Hoe vreemd het wellicht ook moge klinken: in mij was het verlangen gegroeid om theologie te gaan studeren met het oog op het pastoraat. In 1988 (ik was toen 48), heb ik het conrectoraat achter me gelaten, ben weer alleen leraar geworden en heb me ingeschreven op de Katholieke Theologische Universiteit in Amsterdam. Eén van de docenten destijds was pater Schrama, maar ik heb (helaas) nooit college van hem gehad. De studie boeide mij buitengewoon en in 1995 behaalde ik cum laude het doctoraal S Pastor Swijnenberg anno 2010 examen. Dit was aanleiding om na 34 jaar het onderwijs vaarwel te zeggen. De bisschop benoemde mij als pastoraal werker in Abcoude. In mij was intussen ook al een tijdje het verlangen teruggekomen naar het priesterschap. Maar….wat doe je met zo’n wens na alles wat er inmiddels in mijn leven was voorgevallen? Kardinaal Simonis schudde dan ook zijn wijze hoofd en ik trachtte mij met de gedachte te verzoenen dat ik wel tot mijn 65e pastoraal werker zou blijven. Edoch… na drie jaar, in 1998, accepteerde de aartsbisschop mij toch nog voor de wijdingen. En op 10-10-10 (deze maand dus) ben ik precies 12 jaar priester. In Abcoude werkte ik eerst als pastoraal werker, toen een tijdje als diaken, toen als priester-pastor en tenslotte als pastoor. In 2003 volgde mijn benoeming tot pastoor In Leusden en Achterveld en in 2005 werd ik pastoor van een groot parochieverband van elf parochies in elf verschillende dorpen en stadjes in Noord Oost Salland. Het leek mij verstandig om rond mijn 70e verjaardag met emeritaat te gaan. Toen kwam het verzoek vanuit de Maliebaan om assistentpastor te worden in de drie Utrechtse binnenstadskerken. Op dat
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
23
verzoek ging ik graag in. Ik verhuisde naar de Domstad en fiets nu vanaf april met grote regelmaat vanuit mijn appartement in Overvecht naar de Willibrord, de Kathedraal of de Augustinus. In elke kerk kom ik mensen tegen die mijn levenspad gekruist hebben in een of andere fase van mijn leven. Ik vind dat eerlijk gezegd heel erg leuk. Het geeft mij het gevoel hier in Utrecht weer een beetje thuis gekomen te zijn. 2. Wat is uw meest dierbare herinnering als priester? Ik vind dit niet zo’n gemakkelijke vraag. In twaalf priesterjaren heb ik al heel wat indrukwekkende ervaringen mogen meemaken: hoog scoort daarbij het groot vertrouwen dat mensen je schenken in persoonlijke pastorale gesprekken. Maar ook de jaarlijkse bedevaarten naar Lourdes zijn piekervaringen, omdat er waarneembaar zo veel met mensen gebeurt. Met de parochie van Abcoude hebben we een keer een prachtige reis naar Israël gemaakt. Ik was reisleider en mijn zoon assistent-reisleider. De groep werd enorm door elkaar gerammeld, toen een reisgenote overleed aan een hartstilstand, zwemmend in de Rode Zee. Maar hoe vreemd het ook klinkt: de groep werd er enorm hecht door. Na thuiskomst zijn de avondwake en uitvaart in een bomvolle kerk onvergetelijke herinneringen geworden. Maar als ik toch een keuze moet doen: in juni van dit jaar was ik in Rome. Daar werd het jaar van de priester afgesloten met een congres en allerlei grootse vieringen. Het jaar dat een feestjaar had moeten worden, is door het in de publiciteit komen van vele schandalen helaas meer S Duizenden priesters verzameld op het SintPietersplein voor de afsluiting van het Jaar van een soort rampjaar de Priester geworden. Paus, bisschoppen en priesters droegen die belastende feiten natuurlijk in hoofd en hart. Misschien dat dat een extra intensiteit gaf aan de afsluitende eucharistieviering op het St. Pietersplein. Daar zaten ruim 15.000(!) priesters in liturgische kleding en hebben met de Heilige Vader geconcelebreerd. Een machtig applaus klonk, toen de paus publiekelijk
24
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
namens de kerk zijn excuses maakte. Ik zal deze viering nooit meer vergeten. 3. U bent nog niet zo lang met emeritaat. Wat mist u het meest? Eerlijk gezegd mis ik niet zo veel dingen. Dat komt denk ik, omdat ik zo begenadigd ben hier in Utrecht een prachtig alternatief gevonden te hebben. De eerlijkheid gebied te zeggen dat de binding aan mensen in die elf parochies in Salland over het algemeen heel gering was. Het ging om vele duizenden (ingeschreven) parochianen. Slechts met een kleine groep mensen bouw je dan een intensere band op meestal n.a.v. ziekte, overlijden en huwelijk. Tot nu toe, zijn het juist die mensen die ook vanuit het oosten des lands contact onderhouden en mij van hun wel en wee op de hoogte houden. 4. Waar geniet u het meest van? Van de combinatie van vieringen en vrije tijd. Ik wil graag dagelijks de H. Eucharistie vieren. Die bereid ik steeds serieus voor. Maar daarnaast heb je een zee aan vrije tijd. Dan fiets ik door de regio, doe boodschappen, bezoek en ontvang vrienden en vriendinnen, ga naar een museum, een concert en geniet van kinderen en kleinkinderen en doe al die dingen tot nu toe vanuit een soort van permanent vakantiegevoel. 5. Wat is uw eerste indruk van de Salvatorparochie? Ik liet het zojuist al doorschemeren: ik ben dankbaar dat ik hier in Utrecht priester-assistent mag zijn. Het zijn voorwaar ook niet de minste kerken. Ik celebreer graag in het Latijn in de Willibrord, ook de vieringen in de Catharinakathedraal en de Augustinus spreken mij zeer aan. De liturgie is keurig verzorgd, de kerken zijn prachtig, vakmensen zetten zich in voor de liturgische muziek, in elke kerk tref je een monumentaal orgel aan. Een grote groep vrijwilligers zorgt er voor dat alles op rolletjes loopt. En loopt het af en toe niet helemaal zo soepel, als gewenst is, dan is dat mijn zaak niet. Dan mag plebaan/pastoor/rector Van der Vegt dat oplossen. Heerlijk! Pastor Oscar Swijnenberg P.S. Ik kan me voorstellen dat u n.a.v. mijn levensverhaal vragen heeft. U kunt mij gerust daarop aanspreken. U krijgt dan een eerlijk antwoord.
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
25
OMDENKEN: UITDAGING OF… Omdenken is een term die wij niet zo vaak in de mond nemen, maar toch is zij belangrijk voor de toekomst van onze geloofsgemeenschappen. Lag het accent in verleden tijden op het werk en de aanwezigheid van de pastoor – iedere parochie had nog een pastoor - het accent ligt nu op de verantwoordelijkheid van ons allen. Vanaf de jaren ’60 van de vorige eeuw brak het besef door dat door het doopsel, vormsel en de deelname aan de eucharistie iedere gelovige een onvervreemdbare opdracht heeft om mee te werken aan de komst van het koninkrijk Gods. Een koninkrijk van vrede en gerechtigheid, waar Gods liefde in woord en daad zichtbaar wordt. Nog steeds is dit besef niet bij allen doorgedrongen en heeft het geruisloze afstand nemen van mensen van kerk en kerkenwerk er ook geen goed aan gedaan. Wat overblijft, is een groep van gelovige mensen die de kerk willen steunen en bij haar van harte betrokken willen zijn. Daar omheen cirkelen mensen die het geloof niet willen opgeven, maar afstand hebben genomen van de geloofsgemeenschap. Zij worden zichtbaar op bepaalde momenten zoals bijzondere vieringen. Weer anderen cirkelen op een andere manier rond een geloofsgemeenschap, vanuit een eigen gecreëerd geloof en worden zichtbaar met kerst, communie, vormsel, huwelijk of begrafenis. Een ander punt, wat vaak vergeten wordt, is dat er ook nieuwe mensen bij de gemeenschap komen. Mensen die vanuit een diepe overtuiging katholiek zijn geworden. Op latere leeftijd gekozen hebben voor het doopsel, het vormsel en de communie. Zij zijn ook te vinden in onze gemeenschap. Met hart en ziel willen zij deel uit maken van de gemeenschap, maar lopen soms tegen de lauwheid aan van anderen, of worden met een scheef oog aangekeken, zo in de trant van: ‘wie ben je en wat wil je?’ Het enige wat zij van ons vragen is een thuis, een warm thuis waar het goed toeven is: een open gemeenschap! Zo is er dus tegenwoordig sprake van een gelaagdheid. Wij hebben afscheid genomen op een geruisloze wijze van een eenduidige geloofsgemeenschap. Dat daar ons individueel denken mee te maken heeft, hoef ik niet uit te leggen. Dit alles vraagt van ons, werkers in de
26
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
parochie een omdenken. Bij bespreking van begrafenissen, huwelijken, communie, vormsel kun je niet meer uitgaan van eenduidig denken. Vele stemmen spreken, allemaal vanuit een andere achtergrond: ‘mijn man is kerkelijk begraven, ik wil dat later ook, maar mijn kinderen interesseert het helemaal niets. Ik heb mijn kinderen geloof willen meegeven en voorgeleefd, maar het is op niets uitgelopen. Zelfs mijn kleinkinderen worden niet meer gedoopt. Zou ik dat zelf niet stiekem kunnen doen, of wilt u dat doen als ze bij mij zijn?’ Zo sta je als werker in de parochie tegenover een hele groep die bovengenoemde uitspraken doen (ze zijn uit de praktijk genomen) in een groot spanningsveld. Als werker – priester of pastoraal werker sta je voor de taak om mensen binnen te leiden in het geloofsgeheim rondom Jezus Christus. Je bent werker van de Kerk met haar geloofstraditie. Om terug te komen op het communiegebeuren: het is het kostbaarste sacrament van onze Kerk en vraagt om het besef van wat er gebeurt; je ontvangt het Lichaam van Christus en dat veronderstelt dat je gedoopt bent en levend lid bent van de lokale parochie. Hoe pas je dit aan? Het vraagt omdenken. Mag je nog eisen stellen, of moet je meepraten met de grootste gemene deler. Mag je nog inhoud aandragen, waar mensen ver vanaf staan, of is dit uit den boze? Omdenken. Ook voor de gelovigen, die met hart en ziel verknocht zijn aan de parochie wordt omdenken gevraagd. Het aanbod, de services van het verleden, kan niet meer geleverd worden. In plaats van het consumeren van het geloof, wordt nu inzet, je verantwoordelijkheid opnemen, gevraagd. Een term die in de toekomst steeds meer gaat klinken is ‘missionair’ Dit betekent, naar buiten treden, in gesprek gaan, prikkelen en stimuleren. Vanuit een eigen doorleefd geloof in verbondenheid met de wereldkerk vanuit je eigen woon- en werkplek getuige durven te zijn en misschien mensen aanspreken op het juiste moment op de juiste plek. Ik weet, dit zal niet van vandaag op morgen in kannen en kruiken zijn. Het is een uitdaging. Omdenken, er anders tegenaan gaan kijken, zouden wij als binnenstadparochie daarover willen nadenken? Pastoor Van der Vegt
BINNENSTADBERICHT OKTOBER 2010
27
KATHEDRALE SALVATORPAROCHIE Pastoraal Centrum Rozenstraat 1 3511 BV Utrecht tel.: 030-2318545 e-mail:
[email protected]
Voor informatie en vragen over de parochie kunt u bij het Pastoraal Centrum terecht op werkdagen van 9.30 tot 12.30 uur. De ingang van het Pastoraal Centrum bevindt zich achter de St.- Augustinuskerk naast de ingang van parkeergarage La Vie.
St.-Augustinuskerk Oudegracht 69 www.deaugustinus.com koster: Th. van Hasselt De kerk is van maandag t/m zaterdag geopend van 9.30-16.30 uur. Zaterdag: 11.15 uur: Rozenkransgebed 12.00 uur: H. Mis met samenzang Zondag: 9.45 uur: Rozenkransgebed 10.30 uur: Hoogmis 12.30 uur: Holy Mass in English Maandag t/m vrijdag: 12.30 uur: H. Mis Biechtgelegenheid: dinsdag en donderdag 12.00-12.20
Buiten de openingstijden kunt u de voicemail inspreken, dan wordt u tijdens onze openingstijden teruggebeld.
St.-Catharinakathedraal Lange Nieuwstraat 36 www.dekathedraal.com kosters: W. Zuurhout, H. van Bunnik
Pastoraal team: pastoor G.M.J. van der Vegt pastor M. Schrama o.s.a. assistent-pastor O. Swijnenberg
Zaterdag: 11.00-17.00 uur: Open Kerk 17.00-18.00 uur: Aanbidding 18.30 uur: H. Mis met samenzang
Telefoonnummer pastoor: 06-14395413
Zondag: 10.30 uur: Hoogmis
Gironummers: Actie Kerkbalans Salvatorparochie: 3341144 Salvatorparochie St. Augustinus: 136740 Salvatorparochie St. Catharina: 148501
Woensdag: 18.30 uur: Rozenkransgebed 19.00 uur: H. Mis (in de Vredeskapel) Biechtgelegenheid: zaterdag 17.00-18.00