DE ENIGE TROOST
1
DJ
De enige troost BINNENKOMER Is het bezit van de zaak het einde van het vermaak? Bijna iedereen kijkt uit en leeft toe naar mooie momenten in z'n leven. Zo'n mo- ~ ment is bijvoorbeeld de dag waarop je iets ~ (in bezit) krijgt wat je graag wilt hebben: r een diploma, een mooie baan, een lieve vriend of vriendin. Soms moet je er lang op wachten. Maar hoe lang het ook duurt, het vuur van verlangen blijft branden. En als jouw wens in vervulling gaat, ben je blij. Toch kan het gebeuren dat je algauw niet meer zo blij bent als eerst. Van zo'n situatie zegt een spreekwoord: het bezit van de zaak is het einde van het vermaak.
I1
'--'--,",,'--'--'
~
BIJBELSTUDIE Lukas 2:25-32 SV
HSV
25 En ziet, er was een mens te Jeruzalem, wiens naam was Simeon; en deze mens was rechtvaardig en godvrezende; verwachtende de vertroosting Israëls, en de Heilige Geest was op hem . 26 En hem was een Goddelijke openbaring gedaan door den Heiligen Geest, dat hij den dood niet zien zoude, eer hij den Christus des Heeren zou zien. 27 En hij kwam door den Geest in den tempel. En als de ouders het Kindeken Jezus inbrachten, om naar de gewoonte der wet met Hem te doen; 28 Zo nam hij Hetzelve in zijn armen, en loofde God, en zeide: 29 Nu laat Gij, Heere! Uw dienstknecht gaan in vrede naar Uw woord; 30 Want mijn ogen hebben Uw zaligheid gezien,
25 En zie, er was een man te Jeruzalem waarvan de naam Simeon was, en die man was rechtvaardig en godvrezend. Hij verwachtte de vertroosting van Israël en de Heilige Geest was op hem. 26 En hem was een goddelijke openbaring gegeven door de Heilige Geest dat hij de dood niet zien zou voordat hij de Gezalfde van de Heere zou zien. 27 En hij kwam door de Geest in de tempel. En toen de ouders het Kind Jezus binnenbrachten om volgens de gewoonte van de wet met Hem te doen, 28 nam hij Het in zijn armen, loofde God en zei: 29 Nu laat U, Heere, Uw dienstknecht gaan in vrede, volgens Uw woord, 30 want mijn ogen hebben Uw zaligheid gezien,
7
DE ENIGE TROOST
31 Die Gij bereid hebt voor het aangezicht van al de volken; 32 Een licht tot verlichting der heidenen, en tot heerlijkheid van Uw volk Israël.
31 die U bereid hebt voor de ogen van alle volken, 32 een licht om de heidenen te verlichten en om Uw volk Israël te verheerlijken.
Reageer op de volgende vragen 1. Wat verwachtte Simeon? 2. Hoe kwam Simeon aan deze verwachting en waarom hield hij het vol om lang te wachten? 3. Is het spreekwoord 'Het bezit van de zaak is het einde van het vermaak' ook van toepassing op Simeon?Waarom wel/niet? 4. Wat heeft deze geschiedenis te maken met onderstaande leskern? Wat betekent dit voor jou?
LESKERN De unieke troost (= waarvan er maar één is), is alleen bij Christus. Wie Zijn eigendom is, heeft deze troost, die uniek is omdat hij het uithoudt in het grootste verdriet en zelfs over de grenzen van het aardse leven meegaat.
HEIDELBERGSE CATECHISMUS
ZONDAG 1 Vraag 1
Wat is uw enige troost, beide in het leven en sterven?
Antwoord Dat ik met lichaam en ziel, beide in het leven en sterven niet van mijzelf, maar het eigendom ben van mijn getrouwe Zaligmaker Jezus Christus, Die met Zijn dierbaar bloed voor al mijn zonden volkomen betaald
8
[
DE ENIGE TROOST
en mij uit alle heerschappij van de duivel verlost heeft en zo bewaart dat zonder de wil van mijn hemelse Vader geen haar van mijn hoofd vallen kan, ja ook dat alle dingen tot mijn zaligheid dienen moeten; waarom Hij mij ook door Zijn Heilige Geest van het eeuwige leven verzekert en om voortaan voor Hem te leven mij van harte gewillig en bereid maakt. Vraag 2
Hoeveel stukken zijn nodig te weten, opdat u in deze troost zalig mag leven en sterven?
Antwoord Drie stukken. Ten eerste: hoe groot mijn zonden en ellende zijn. Ten andere: hoe ik van al mijn zonden en ellende verlost word. En ten derde: hoe ik God voor zo'n verlossing zal dankbaar zijn .
INFORMATIE leerboek en belijdenis De Heidelbergse Catechismus (= HC) is een leerboek. Dat kun je zien aan de verdeling in vragen en antwoorden. Tegelijk is het een belijdenis. Dat kun je aan het eerste antwoord al horen, en je hoort het door heel het boek heen. Niet voor niets behoort de HC tot de belijdenisgeschriften van onze kerk. Meer dan een methode De HC is een samenspraak tussen een onderwijzer (die de vragen stelt) en zijn leerling (die de antwoorden geeft). De antwoorden van de catechismus zijn antwoorden van iemand die oprecht gelooft. Eigenlijk zijn deze antwoorden een persoonlijke belijdenis van het geloof. Van leren tot belijden De onderwijzer is (iemand van) de gemeente waarvan jij dooplid bent. Jij bent de leerling, die de inhoud van het geloof moet leren kennen en erop leert vertrouwen. Toen jij gedoopt werd , heeft de Drie-enige God Zijn heilsbeloften aan jouw voorhoofd verzegeld. De Heere beloofde je toen ook de Heilige Geest te geven, door Wie je het geloof kunt krijgen. Geloof heb je nodig om het beloofde heil te ontvangen. Dat geloof wil God onder andere geven door het onderwijs op de catechisatie en uit de catechismus. Als de Heilige Geest zo in je hart werkt, worden de geloofsantwoorden van de HC jouw persoonlijke antwoorden. De HC is 9
",
DE ENIGE TROOST
dus niet alleen een leerboek waardoor jij kennis van de geloofsleer ontvangt. De HC is vooral een geloofsgetuigenis dat jou wil brengen tot belijdenis van dat geloof. Wees daarom biddend met dit onderwijs bezig. 5.. Cwchj(mus, orft4!lIllJtm(i~". ("t~<"liftc;tIP
1lt 1t'CTt 'lItln-lln:tic1lmJfllri
~d;~I=!I~~:'C~Qt. IUIIQtf'!l1tlntC
_:ot.
Il!ItbtltOOd)tl'lrrftt]el'p.tllcJlllnt o ~{~irtnlltttW:611.trpf".
G hedrui.'\, Anno
Op de synode van Dordrecht (1618- 1619) waren afgevaardigden uit bijna alle protestantse kerken van Europa, ook uit Engeland. Thuisgekomen zeiden de Engelse afgevaardigden: 'Onze gereformeerde broeders op het vasteland hebben een klein boekje, de Heidelbergse Catechismus, dat met tonnen goud niet is te betalen!' Was dat niet overdreven? Nee! AI eerder had de Zwitserse reformator Heinrich Bullinger (gestorven 1575) gezegd: 'Ik weet zeker dat er geen betere catechismus bestaat dan de Heidelbergse.' Waarom 'troost'? Het woord 'troost' is een heel belangrijk woord in de HC. Als je weet in welke tijd de HC is ontstaan, is dat niet zo verwonderlijk. Die tijd was moeilijk en gevaarlijk voor mensen die geloofden dat Christus alleen hun Zaligmaker was en dus niet langer vertrouwden op Maria en de heiligen . Zij werden vervolgd, gestraft en zelfs gedood. Deze mensen zochten naar troost. Alle eeuwen door Niet alleen in die tijd, maar alle eeuwen door hebben mensen naar troost verlangd. Wij verlangen daar toch ook naaar? Vaak zoeken wij die troost op verkeerde plaatsen. De één zoekt het in rijkdom waardoor hij alles kan kopen wat hij verlangt, maar ook ontdekt dat het bezit van de zaak het einde van het vermaak is. Een tweede zoekt het in drank of drugs, maar ontdekt dat de leegte na de roes nog groter is. Een derde zoekt het weer ergens anders en houdt ook slechts kilte over. Is er een troost die houvast biedt in de stormen van het leven en in het donkere dal van de dood? Echte troost Echte troost is niet vreugde ná, maar vreugde in verdriet. Echte troost is een ' glimlach door de tranen heen'. Echte troost is net als de regenboog , die het mooist is als hij schijnt tegen donkere regenwolken . Echte troost omspant heel ons leven, zoals de regenboog staat van horizon tot horizon. Zo is de troost die alleen in Christus is! Eigendom Je bezit deze troost, als je het eigendom van de Heere Jezus bent. Dat wil zeggen: als Hij de Heere en Heiland van jouw leven is.
10
DE ENIGE TROOST
'Eigendom' kan een beetje beangstigend klinken: alsof je het bezit bent van een ander. Vergeet echter niet dat wij al slaven zijn. We verkochten onszelf aan de duivel. Jezus bevrijdt ons van die slavernij. Hij maakt ons tot Zijn eigendom. Dat betekent vooral dat wij kostbaar zijn voor Hem. Hij kocht ons vrij met de hoge losprijs van Zijn bloed. Bewaring lets wat kostbaar is, bewaar je heel zuinig. Dat doet de Heere Jezus ook met allen die Hij kocht met Zijn kostbaar bloed. Hij bewaart hen in leven en in sterven, met lichaam en ziel. Dat geen haar van ons hoofd valt zonder de wil van de hemelse Vader, bewijst dat Hij voor de kleinste dingen zorgt. In Zijn zorg bestuurt God alle dingen zó dat zelfs de tegenslagen moeten meewerken aan onze zaligheid. Zijn bewaring betekent dat niets of niemand ons ooit kan scheiden van de liefde van God in Christus Jezus. Zo verzekert de Heilige Geest ons van het eeuwige leven. Niet tegen wil en dank Als wij het eigendom zijn van Jezus, zijn we niet langer een slaaf van de duivel en de zonde. We zijn ook geen baas meer over onszelf. Dat willen we ook niet. Want de Heilige Geest doet ons verlangen en maakt ons gewillig om voortaan helemaal voor de Heere Jezus te leven. Troost in drievoud Deze troost valt in drie elementen uiteen: verdriet, vreugde en dankbaarheid. Het is kennis van onze zonde en ellende. Dat het echte kennis van zonde en ellende is, blijkt uit het verdriet om wat wij God met onze zonden hebben aangedaan. Het is kennis van verlossing uit zonde en ellende en is daarom diepe vreugde. En niet minder intense dankbaarheid. Alle drie nodig Deze 'drie stukken' moet je kennen, niet alleen om aan die troost te komen, maar ook om erin te leven. Het eerste stuk is niet belangrijker dan het tweede en het derde is niet minder dan het tweede. Ze zijn alle drie even belangrijk. Samen vormen ze de enige (= unieke, daarvan is er maar één) troost voor leven en voor sterven. Zoals de drie segmenten samen de cirkel vormen. Hoe lang doe je erover? Ds. H.F. Kohlbrugge - een dominee uit de negentiende eeuw schreef een boekje in vraag- en antwoordvorm om de HC voor zijn catechisanten uit te leggen. Een van de vragen van dat
11
[
DE ENIGE TROOST
boekje is: 'Hoe lang hebt gij over de eerste vraag en het eerste antwoord van den Catechismus te leeren? Antw. Mijn hele leven lang.' Dat is ook enigszins tot uitdrukking gebracht in de verdeling van de HC. De leerstof is verdeeld over 52 zondagen, zeg maar 52 weken. Zo kunnen we in een jaar tijd de hele HC doorgaan . Wat doen we als het jaar voorbij , en het boek uit is? Dan beginnen we opnieuw, want we komen er ons leven lang niet mee klaar. ELLENDE Zondag 2-4 • GEBOD (samenvatting van de wet)
DANKBAARHEID Zondag 32-52 • GEBOD (10 gebodenl • GEBED
VERLOSSING Zondag 5-31 • GELOOF (1 2 artikelen
en sacramenten)
ONTHOUDEN • De HC is een leerboek en een belijdenis. • De Heilige Geest wil ons door het onderwijs van de HC leiden tot een persoonlijke belijdenis van het geloof. .Troost is een kernwoord van de HC. • De eeuwen door hebben mensen troost gezocht (vaak op een verkeerde manier). • De HC wil ons brengen bij de enige troost die alleen bij Jezus Christus te vinden is. • Die troost héb je als je Zijn eigendom bent met lichaam en ziel, in leven en sterven. • Om die troost te kennen, is kennis nodig van ellende, verlossing en dankbaarheid. • Om in die troost te leven, raak je nooit in een van die stukken uitgeleerd .
VERWERKING A . VRAGEN OVER DE He
Inleiding: De enige troost Vraag 1 1. Wie behoor ik toe? 2. Waarover strekt zich Zijn zorg uit? 3. Wat heeft Christus met Zijn bloed voor mij gedaan?
12
DE ENIGE TROOST
4. 5.
6. 7. Vraag 2
8. 9.
Uit wiens macht heeft Hij mij verlost? Waaruit blijkt Zijn bewaring? Door wie verzekert Hij mij van het eeuwige leven? Waartoe maakt Hij mij bereidwillig? Hoe veel en welke stukken moet ik kennen om in deze troost te leven? Wat zegt deze vraag over de opbouw van de He?
B. VRAGEN EN OPDRACHTEN
1. Waarom is de He ingedeeld in 52 zondagen? 2. Zoek in een encyclopedie (bijv. Wikipedia; zie ook deel 2a, Les 2) iets op over Ursinus of Olevianus en vertel over een van hen iets. 3. De antwoorden van de He zijn heel persoonlijk. 'Mijn Zalig maker .. .', ' ... de wil van mijn hemelse Vader .. .'. Wie kunnen dat zeggen? 4. Waaruit blijkt de macht van de boze in deze wereld? Hoe heeft Jezus hem overwonnen? 5. Hoe vind je de drie 'stukken' terug in het leven van Zacheüs (Lukas 19:1-10)?
C(ASUS) ADELDOM VERPLICHT
Voor ons reed een auto met een 'visje' op de achterkant. De chauffeur leek wel een wegpiraat. Hij reed veel te hard, gebruikte zijn richtingaanwijzers niet en bracht fietsers in gevaar door hen af te snijden. Smalend merkte iemand op: 'En dat is nog wel een christen! ' 1. Waarom werd deze smalende opmerking gemaakt, denk je? 2. Van wie is een christen het eigendom, volgens He, antwoord 1? 3. Als je bent wat He, antwoord 1 zegt, schept dat verplichtingen. Welke? 4. Wat heeft dit voorbeeld te maken met het stuk van de dankbaarheid? 5. Wat heeft je rijstijl te maken met een 'visje' op de auto?
13
KENNIS VAN ONZE ELLENDE
2
Kennis van onze ellende BINNENKOMER
Betrapt Regelmatig worden sporters betrapt op het gebruik van doping. Moderne dopingtests brengen ~ die overtreding onverbiddelijk aan het licht. Als dat '" \\ achteraf gebeurt, moeten sporters zelfs hun gewonnen prijzen inleveren.
BIJBELSTUDIE Romeinen 1:18, 19 en 32
SV
HSV
18 Want de toorn Gods wordt geopenbaard van den hemel over alle goddeloosheid en ongerechtigheid der mensen, als die de waarheid in ongerechtigheid ten onder houden. 19 Overmits hetgeen van God kennelijk is, in hen openbaar is; want God heeft het hun geopenbaard.
18Want de toorn van God wordt geopenbaard vanuit de hemel over alle goddeloosheid en ongerechtigheid van de mensen, die de waarheid in ongerechtigheid onderdrukken,
(
...)
32 Dewelken, daar zij het recht Gods weten, (namelijk, dat degenen, die zulke dingen doen, des doods waardig zijn) niet alleen dezelve doen, maar ook mede een welgevallen hebben in degenen, die ze doen.
19 omdat wat van God gekend kan worden, hun bekend is. God Zelf heeft het hun immers geopenbaard . ( ... )
32 Zij kennen het recht van God, namelijk dat zij die zulke dingen doen de dood waardig zijn, en toch doen zij niet alleen zelf deze dingen, maar hebben ook een welgevallen aan hen die ze doen.
Romeinen 3:19 en 20
SV
HSV
19 Wij weten nu, dat al wat de wet zegt, zij dat spreekt tot degenen, die onder de wet zijn; opdat alle mond gestopt worde en de gehele wereld voor God verdoemelijk zij.
19 Wij weten nu dat alles wat de wet zegt, zij dat spreekt tot hen die onder de wet zijn, opdat elke mond gestopt wordt en de hele wereld doemwaardig wordt voor God. 20 Daarom zal uit werken van de wet geen vlees voor Hem gerechtvaardigd worden. Door de wet is immers kennis van zonde.
20 Daarom zal uit de werken der wet geen vlees gerechtvaardigd worden, voor Hem; want door de wet is de kennis der zonde.
14
KENNIS VAN ONZE ELLENDE
Reageer op de volgende vragen 1. Leg aan de hand van bovenstaande bijbelgedeelten eens uit dat Paulus het over iedereen op deze wereld heeft. 2. Wat zegt Paulus over 'iedereen'? 3. Welke test van God brengt al onze zonde aan het licht? 4. Wat zijn voor ons de gevolgen van een negatieve uitslag van deze test? 5. Leg eens uit wat deze verzen te maken hebben met onderstaande leskern . Herken jij wat er in de leskern staat? Op welke manier?
LESKERN De wet is een spiegel die ons laat zien dat wij zondaar zijn en welke zonden wij doen. Een blik in die spiegel laat zien dat wij hopeloos verloren zijn. Die ontdekking wil ons bij Christus brengen.
[!g
HEIDELBERGSE CATECHISMUS ZONDAG 2 Waaruit kent u uw ellende? Vraag 3
Antwoord Uit de wet van God. Vraag 4
Wat eist de wet van God van ons?
Antwoord Dat leert Christus ons in een hoofdsom (= korte samenvatting), Mattheüs 22:37-40: Gij zult liefhebben de Heere, uw God, met geheel uw hart, en met geheel uw ziel en met geheel uw verstand, en met geheel uw kracht. Dit is het eerste en het grote gebod. En het tweede, daaraan gelijk, is: Gij zult uw naaste liefhebben als uzelf. Aan deze twee geboden hangt de ganse wet en de profeten .
Vraag 5
Kunt u dit alles volkomen houden?
Antwoord Nee, want ik ben van nature geneigd God en mijn naaste te haten.
15
KENNIS VAN ONZE ELLENDE
INFORMATIE In ballingschap Als Kaïn zijn broer Abel heeft gedood, vlucht hij naar het land Nod (Genesis 4:16). Nod is een veelzeggende naam. Nod betekent letterlijk 'verbanning'. Door de zonde komt Kaïn in het 'buitenland' terecht. Zijn zonde maakt scheiding tussen zijn ouders en hem. Hij leeft voortaan ver weg van zijn familie. Hij is ellendig. Het woord 'ellende' komt van het woord 'uit-Iandig'. Dit houdt in dat je niet terug mag naar je vaderland. Wat Kaïn overkwam, was Adam en Eva eerder overkomen. Een engel verdreef hen uit de hof van Eden: hun vaderland. Zij mochten immers niet meer wonen bij God, hun Vader. Dit geldt ook voor ons en dat is onze diepste ellende. Ellende en ellende Je kunt je ellendig voelen en toch je ellende niet kennen. De verloren zoon uit Lukas 15 voelt zich ellendig als hij van armoede varkens moet hoeden. Hij voelt zich nog ellendiger als hij varkensvoer wil eten en niemand hem dat geeft. Hij beseft echter pas echt zijn ellende als hij terugdenkt aan de vader, van wie hij weggegaan is. Dan beseft hij hoe goed het thuis was. De knechten van zijn vader hebben overvloed en hij. de zoon, vergaat van honger. Het besef hiervan doet hem terugverlangen naar huis en leidt hem terug naar het vaderhuis. De spiegel van de wet Helaas erkennen wij niet zo gemakkelijk dat wij ellendig zijn. God moet onze ogen openen voor deze ellende. Daarvoor gebruikt Hij Zijn wet. De wet is een spiegel waarin wij onszelf kunnen zien. Als God het licht van de Heilige Geest op die spiegel én ons laat vallen, zien wij wie we zijn: zondaren! We ontdekken dat de spiegel ons een heel andere mens toont dan God heeft geschapen. Wij erkennen dat: - God ons goed heeft geschapen en wij naar Gods wil konden leven; - God van ons mag eisen wat Hij in Zijn wet vraagt, want Hij heeft recht op ons leven; - het onze schuld is dat wij niet naar Gods geboden (kunnen) leven. 16
