BIM. O n t w i k k e l i n g e n i n C A D, C A M e n C A E

December 2015 – Jaargang 26

8

BIM

“Architect kan zich onderscheiden met 3D-model” PDM en BIM gaan hand in hand bij Straatman Bentley Year in Infrastructure 2015 PTC LiveWorx in kader van The Internet of Things

www.cadmagazine.nl

Ontwikkelingen in CAD, CAM en CAE

Voorwoord

Oproep van een reiziger Omdat wij bij CAD-Magazine kosten noch moeite sparen als het aankomt op de invulling van ons blad, zijn we ook niet te beroerd om naar allerlei uithoeken af te reizen als dat nodig is voor het vergaren van voor ons blad relevante informatie. Zo is dit nummer van CADMagazine mede tot stand gekomen door bezoeken aan – in willekeurige volgorde -– Barneveld, Londen, Stuttgart en ‘s-Hertogenbosch alwaar uiteenlopende evenementen gehouden werden. Dat reizen doen we natuurlijk graag voor de goede zaak, begrijp ons niet verkeerd, maar het zou natuurlijk wel enige voldoening schenken als u, de lezer, daar ook een beetje rekening mee zou willen houden. Bijvoorbeeld door extra aandacht te schenken aan de artikelen op pagina 10 en 11, 12 tot en met 14, 16 en 17 en natuurlijk 27. U hoeft niet te overdrijven en vijf keer herlezen is echt te veel van het goede – één keer lezen is vast wel genoeg voor een intelligente lezer als u. De verslagen op de hiervoor genoemde pagina’s zijn ook heus niet beter of meer waard dan de andere artikelen in dit blad, maar ze hebben net wat meer moeite gekost. En we zouden graag zien dat dit niet ongemerkt aan u voorbij gaat. Vandaar.

Lambert-Jan Koops Hoofdredacteur CAD-Magazine

Foto © www.bestpictures.nl

CAD-Magazine is een vaktijdschrift over Computer Aided Design en alle onderwerpen die hier direct mee te maken hebben. Zo valt er niet alleen te lezen over de nieuwe releases van diverse CAD-pakketten, maar bevat het blad ook artikelen over eindige elementensoftware, datamanagementoplossingen, specifieke bouwkundige en werktuigbouwkundige applicaties en vakliteratuur. CAD-Magazine verschijnt acht maal per jaar in Nederland en België. Uitgever CMedia B.V. Advertenties Yvonne Groenhof [email protected] Hoofdredacteur Lambert-Jan Koops [email protected] Eindredactie Eric van Rees [email protected] Rob Sman [email protected]

Met dank aan Met dank aan Willem Barendsz, Jaap Dubbelaar, Jean-Pierre van Gastel, Ad de Jongh, Renso Kuster, Rob Oud, Sander Poelen, Jean van Pol, Anne de Ruijtter, Rosa van Tour

Vormgeving Sander van der Kolk [email protected]

Copy Editor Lammy Pels [email protected] Financiën [email protected] Abonnementenservice [email protected] Tel.: 0527 - 619 000 Website www.cadmagazine.nl Abonnementen Uitgebreide informatie over een abonnement op CAD-Magazine vindt u in de rubriek Lezersservice op de Servicepagina.

© Copyright 2015

CMedia B.V. Postbus 231 8300 AE Emmeloord

ISSN 1386-1689

Alle rechten voorbehouden. Niets uit dit magazine mag, op welke wijze dan ook, worden vermenigvuldigd, opgeslagen of overgeleverd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De inhoud is met de grootst mogelijke zorg samengesteld. Uitgever en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten of omissies. Geuite meningen zijn persoonlijk, en komen niet noodzakelijk overeen met die van de redactie of uitgever.

Inhoud

Voorplaat: Op de voorkant een visualiatie van wijkcentrum Het Anker in Zwolle. Het ontwerp hiervan is afkomstig van MoederscheimMoonen architects, waarna de bouw als BIM-project is uitgevoerd. Voor meer informatie, zie pagina 34 en 35 van dit nummer.

Praktijk PDM en BIM gaan hand in hand bij Straatman

6

Van meting naar tekening

18

“Architect kan zich onderscheiden met 3D-model”

22

Regisseur in een BIM-proces

29

“Opdrachtgevers weten vaak nog niet wat BIM inhoudt”

34

Boeken Leerboek en naslagwerk Inventor 2016

4

32

Bouw Samenwerking CAD & Company met DRS en Stabu

8

Evenementen PTC LiveWorx in kader van The Internet of Things

10

Bentley Year in Infrastructure 2015

12

Van designtool naar innovatieplatform?

16

Enginia Event in teken van Smart Industry

27

Columns BIM als Bouwkundig Informatie Management

12

BIM-boegbeeld

17

BIM-feedbackloop

30

Tips & Tricks

Zoals Altijd

SolidWorks 2016 what’s new – deel 2

36

Solibri Model Checker 9.6

38

Physical Camera

40

Point Clouds en Raytracer

41

Inventor 2016 R2

42

Een BIM-werkmethodiek in Allplan

44

Negen FYI-tips – deel IV

45

• Adverteerdersindex 46 • Events 15 • In het volgende nummer 46 • Lezersservice 46 • Trainingswijzer 20

Praktijk

6 10

Het in Lichtenvoorde gevestigde bedrijf Straatman begon ooit als constructie- en montagebedrijf met staal als specialisme. Sinds 1995 is de onderneming echter volledig gespecialiseerd in het ontwikkelen, produceren en monteren van balustrades en trappen. Een taak waarbij goed documentbeheer en engineering van het grootste belang is.

Evenement

De opening van PTC LiveWorx, gehouden op 17 en 18 november in Stuttgart, liet er geen misverstand over bestaan: het gaat om The Internet of Things (IoT). Alle kansen en mogelijkheden die deze tijd biedt, hebben te maken met de manier waarop producten zijn opgenomen in een groter geheel, of het nu gaat om consumentenproducten of productiefaciliteiten zelf.

22

Praktijk

Binnen de hedendaagse nieuwbouw is het werken in 3D niet meer weg te denken. Minder bekend is dat ook bij bestaande bouw en Rijksmonumenten het modelleren in 3D van grote meerwaarde kan zijn. Heel vooruitstrevend hierin is Braaksma & Roos architectenbureau uit Den Haag, gespecialiseerd in duurzame renovatie en restauratie van Rijksmonumenten.

36

41

Dit zesde deel over tips en tricks in AutoCAD 2016 gaat dieper in op de vele nieuwe Point Cloud-mogelijkheden die AutoCAD 2016 de gebruiker biedt en de nieuwe Autodesk Raytracer-renderer.

Tips & Tricks

Tips & Tricks

In de vorige uitgave van CAD-Magazine is versie 2016 van SolidWorks al aangekondigd. In deel 2 een nog meer volledig beeld van de nieuwe mogelijkheden. Met name aandacht voor wijzigingen op het gebied van part design en het maken van 2D-werktekeningen.

Praktijk

Balustrades en trappen tot in detail gemodelleerd

PDM en BIM gaan hand in hand bij Straatman Het originele LOD 300-model van de architect.

6

Door Lambert-Jan Koops

Het in Lichtenvoorde gevestigde bedrijf Straatman begon ooit als constructie- en montagebedrijf met staal als specialisme. Sinds 1995 is de onderneming echter volledig gespecialiseerd in het ontwikkelen, produceren en monteren van balustrades en trappen. Een taak waarbij goed documentbeheer en engineering van het grootste belang is.

art Peters, bedrijfsleider bij Straatman, vertelt over de werkwijze van Straatman en de ideeën die de ontwerpafdeling eropna houdt met betrekking tot engineering. “We zijn in 2013 begonnen met het werken in 3D met behulp van HiCAD. Daarbij zijn onze zeven engineers gefaseerd overgestapt, waarbij om de drie maanden twee ontwerpers overstapten van 2D naar 3D. Op die manier konden we rustig oude projecten nog afronden en nieuwe projecten oppakken in 3D. Die overgangsperiode heeft ongeveer een jaar geduurd en sinds 2015 werken we dan ook alleen nog maar in HiCAD.” De engineers van Straatman werken met behulp van HiCAD de ontwerpen van de balustrades en trappen zodanig uit, dat het mogelijk is om ze in een BIM op te nemen. Dat laatste is erg belangrijk, zo merkt Peters op. “Het is voor ons een uitgemaakte zaak dat BIM een bijzonder positieve invloed heeft op de resultaten van bouwprojecten: het maximaliseert de kennisoverdracht tussen de ketenpartners en zorgt ervoor dat de faalkosten afnemen. Wij zien dan ook het liefst dat al onze projecten, BIM-projecten zijn.” Dat Peters een voorkeur heeft voor een BIM en de daarbij behorende data-uitwisseling, is logisch met het oog op de producten die Straatman levert, zo vindt hij. “Wij leveren altijd maatwerk dat exact moet passen bij de rest van het gebouwontwerp en we kunnen geen producten leveren die ‘ongeveer’ passen. Alles moet tot op de centimeter nauwkeurig geregeld zijn, want als een balustrade niet aansluit op de rest van het werk, is het in het gunstigste geval geen gezicht en is het in het slechtste geval ook nog eens gevaarlijk.”

B

December 2015

Detailniveau Een opdracht begint voor Peters en zijn collega’s meestal met de informatie van een architect die uitlegt welk idee hij heeft voor een balustrade, trap, privacyscherm of een ander product. Op basis van deze info werken de engineers van Straatman de ontwerpen uit. “Meestal beginnen wij met werken op het moment dat het project zich in LOD 200 of 300 bevindt. Dan gaan we op detailniveau verder, waarbij we altijd zo dicht mogelijk proberen te blijven bij het idee dat de architect bedacht heeft. Dat wil zeggen: mits dat idee goed uit te voeren is. Als nu blijkt dat een bepaald ontwerp niet goed maakbaar is, gaan we in overleg met de architect en doen we daarbij een voorstel voor een alternatief. Waarbij de maakbaarheid en praktische keuzes en het ontwerp van de architect samenvloeien tot het definitieve ontwerp: hij is tenslotte degene die een bepaald beeld voor ogen heeft bij het ontwerp en aangezien een balustrade echt gezichtsbepalend kan zijn, moet hij het wel eens zijn met eventuele wijzigingen.” Wanneer alle partijen tevreden zijn over het ontwerp, gaat het model in productie. Hierbij wordt het model tot op de kleinste boutjes en moertjes uitgewerkt. “Het is belangrijk dat we alle onderdelen opnemen in ons model, want dat maakt een goed artikelenbeheer mogelijk, maar het is wel net zo belangrijk voor ons BIM-traject dat alle details ook zijn opgenomen. We gebruiken de ontwerpen namelijk om de voortgang van onze werkzaamheden te controleren. In ons PDM-systeem Helios kunnen we namelijk precies zien wat we hebben, wat we nog missen en wat bij wat hoort. Bovendien

is in Helios de status van de tekening gedefinieerd, zodat alleen goedgekeurde, volledig afgeronde modellen in productie worden genomen. Sinds we werken met dit beheersysteem zijn onze werkprocedures ook echt veel overzichtelijker geworden. Wat dat betreft ben ik blij dat we in 2013 ervoor gekozen hebben om niet alleen een 3D-pakket, maar ook een PDM-pakket te implementeren.”

Uitwisseling Alhoewel het leven van Peters en zijn collega’s er een stuk beter op is geworden dankzij Het LOD 400-deel dat wordt toegevoegd door Straatman. 3D, BIM en PDM, ziet hij toch nog wel verbeterpunten op softwaregebied. “We wisselen onze modellen uit via IFC en met tevreden vast. “Het werkt heel goed, aangezien alle partijen goed betrekking tot de geometrie gaat dat wel, maar de bijbehorende op de hoogte waren van de mogelijkheden van BIM en ook het proinfo komt toch niet altijd over. Dit heeft simpelweg te maken met de tocol volgden. In dit geval werd een centraal model bijgehouden verschillende pakketten op de markt en het gebruiken van één uitdat bestond uit deelmodellen die de betreffende partijen in eigen wisselingsformaat IFC. De kwaliteit van de IFC is sterk afhankelijk beheer hadden uitgewerkt. De uitwisseling verliep via IFC en bood van de kwaliteit van het CAD-model en beschikbare metadata. Hier de mogelijkheid om de modellen goed met elkaar te vergelijken. valt nog veel te winnen. Vaak bestaat het bronbestand uit een 3DOmdat er uiteindelijk geen onduidelijkheden meer waren, hoefde schets die na importeren via IFC veel wijzigingen behoeft voor een er bij de bouw dan ook helemaal niets meer te worden ingemeten productie-omgeving. Het werkt op zich wel, maar het is niet de snelst en konden alle onderdelen worden gebruikt zoals ze waren geprodenkbare manier van uitwisselen. Het moet in de toekomst efficiënduceerd. Daarmee was het project echt een heel mooi voorbeeld ter en beter, iets waar we met alle betrokken partijen hard aan wervan de kracht van BIM: het werk ging er niet per se veel sneller ken.” door, maar het resultaat was wel veel eenduidiger. En dat is echt een enorme winst.”

Full BIM www.straatmanbv.nl www.isdgroup.com

Een van de BIM-projecten waar Straatman bij betrokken was, was de Springerslocatie in Gouda. Een Full BIM-project, zo stelt Peters

advertentie

nonlinear FEA

multi-body dynamics

parametric optimization

elastomers

aerospace life sciences

oil & gas

join our events www.4realsim.com/events geotechnical

Your Expert CAE Partner

automotive

fracture and failure

multiphysics

topology optimization

composites

December 2015

7

Concern richt zich op standaarden in bouw

Samenwerking CAD & Company met DRS en Stabu Bouw

Door de redactie

CAD & Company is twee samenwerkingsverbanden aangegaan die een rol moeten spelen bij het eenduidig uitwisselen van informatie in de bouwbranche. Het bedrijf is Founding Partner geworden van de Dutch Revit Standard (DRS) en heeft daarnaast een samenwerkingsovereenkomst gesloten met Stabu Bouwbreed. De komende maanden zal CAD & Company de standaarden in de software ondersteunen. Ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst tussen (l) Rob Oud, inspirator CAD & Company, en (r) Marc Verhage, algemeen directeur Stabu.

8 Ook krijgen zij de vraag om de juiste informatie in een model te plaatsen, of het verzoek om bepaalde informatie uit het model te halen, omdat het nog niet gedeeld mag worden. De opdrachtgevers vragen steeds vaker om goede standaardisatie en werkafspraken over met name informatie, zodat zij niet iedere keer het wiel opnieuw hoeven uit te vinden. an schets tot realisatie, van architect tot werkvoorbereider, steeds vaker werkt men in de bouw volgens de BIMmethodiek met BIM-software ter ondersteuning. Autodesk Revit en de Autodesk Building Design Suite zijn daarbij de meest gebruikte softwareoplossingen. BIM staat voor Bouw Informatie Model. Het BIM bevat informatie die nodig is om een gebouw of object te bouwen. Tijdens het BIM-proces legt men vast wat er gebouwd wordt, de functie en vorm, en ook de specificaties waaraan het moet voldoen. Is een wand brandwerend en zo ja, hoe lang dan? Welk materiaal gebruiken we voor de kozijnen, wat doen we op de vloer en wat voor plafond willen we gebruiken?

V

Vraagstukken BIM-standaardisatie Toch blijkt de informatie niet altijd eenvoudig uit een model te halen. Informatie staat vaak niet op de ‘juiste’ plek. Er worden vliesgevels gebruikt als kozijn, waardoor ze dus niet in de uittrekstaat kozijnen staan en hierdoor onvindbaar zijn. De BIM-specialisten van CAD & Company begeleiden bedrijven in het BIM-proces en worden in die rol regelmatig geconfronteerd met vraagstukken waarbij informatie niet of onvoldoende uit een model kan worden gehaald.

December 2015

Welke standaarden? In Nederland zijn vele standaarden. Voor de gebruiker is het een uitdaging daaraan te voldoen. De Revit Gebruikersgroep heeft de Dutch Revit Standaard (DRS). De DRS beschrijft hoe de gebruiker moet modelleren in Revit. De RVB-norm van Rijksvastgoedbedrijf gaat over normen voor opbouwen en opleveren van een project. De NL/sfb is een classificatie en de facto standaard bij de aannemers, die er bovendien in verschillende varianten is, en Stabu Bouwbreed biedt een complete productspecificatie, waar ook meerdere versies van bestaan. Met de ontwikkeling van de software en de wensen en eisen van opdrachtgevers en gebruikers, zijn standaarden bovendien continu in ontwikkeling. Kortom, voor de gebruiker is het voeren van een standaard een moeilijke opgave. Daar komt nog bij dat voor iedere opdrachtgever en voor ieder project er andere eisen worden gesteld. Met het ondersteunen van de standaarden wil CAD & Company ervoor zorgen dat de gebruiker niet langer hoeft om te kijken naar deze standaarden. www.cadcompany.nl www.stabu.nl www.revitgg.nl

217:(5362)7:$5(9225'(%28: 5HYLW/76XLWH

YDQ¼

MDDU %HYDW5HYLW/7HQ$XWR&$'/7 'HRYHUVWDSQDDU%,0YRRULHGHUHHQEHWDDOEDDU

5HYLW&ROODERUDWLRQ6XLWH MDDU %HYDW5HYLW$XWR&$'HQ$7HDP 'HFRPSOHWHRPJHYLQJYRRU%,0

YRRU½ YDQ¼

YRRU½

%XLOGLQJ'HVLJQ6XLWH3UHPLXP MDDU %HYDWRQGHUDQGHUH5HYLW$XWR&$'$XWR&$' $UFKLWHFWXUH$XWR&$'0(36KRZFDVHGV0D[

YDQ¼

YRRU½

217:(5362)7:$5(:(5.78,*%28: ,QYHQWRU/76XLWH

MDDU %HYDW,QYHQWRU/7HQ$XWR&$'/7 9RRU'RQWZHUSHQYDQPHFKDQLVFKHFRPSRQHQWHQ

,QYHQWRU3URIHVVLRQDO

MDDU 'HFRPSOHWH'RQWZHUSRPJHYLQJYRRUPDFKLQHVHQ FRQVWUXFWLHVLQFOXVLHIEHUHNHQLQJHQHQVLPXODWLH

YDQ¼

YRRU½ YDQ¼

YRRU½

3URGXFW'HVLJQ6XLWH3UHPLXP MDDU %HYDWRQGHUDQGHUH,QYHQWRU)XVLRQ$XWR&$' $XWR&$'0HFKDQLFDOGV0D[1DYLVZRUNV6LPXODWH 

'HJRHGNRRSVWH *HQRHPGHSULM]HQ]LMQH[FOXVLHIEWZHQRQGHUYRRUEHKRXGYDQGUXNIRXWHQ

YDQ¼

YRRU½

%XLOGLQJ &LYLO,QIUDVWUXFWXUH 3URGXFW'HVLJQ 0DQXIDFWXULQJ

Geen barrière meer tussen fysieke en digitale modellen

PTC LiveWorx in kader van The Internet Evenement

Fabrikant van landbouwvoertuigen John Deere is een van de bedrijven die The Internet of Things heeft omarmd.

10

Door Lambert-Jan Koops

De opening van PTC LiveWorx, gehouden op 17 en 18 november in Stuttgart, liet er geen misverstand over bestaan: het gaat om The Internet of Things (IoT). Alle kansen en mogelijkheden die deze tijd biedt, hebben te maken met de manier waarop producten zijn opgenomen in een groter geheel, of het nu gaat om consumentenproducten of productiefaciliteiten zelf.

et was CEO Jim Heppelman van PTC die het voortouw nam aan het begin van PTC LiveWorkx, door uit te leggen wat de kerngedachte was van deze Europese bijeenkomst voor PTC-gebruikers: het ging om dingen, om voorwerpen. “Of je ze nu maakt, bedenkt of gebruikt, het zijn telkens voorwerpen waarmee je te maken hebt. En The Internet of Things gaat wel over de verandering van de manier waarop we met die dingen zullen omgaan, zowel in ons persoonlijke leven als eindgebruiker als in ons zakelijke leven als ontwerper. De belangrijkste verandering daarbij is dat er een grote barrière aan het wegvallen is. De kloof tussen de digitale en fysieke wereld is tot nu toe altijd heel groot geweest. Wij maakten als ontwerpers een product, maar wisten dan nog niet hoe met het product zou worden gewerkt, wat een klant ermee zou doen en hoe het beter zou kunnen. Ja, ontwerpers kregen wel eens feedback, maar de klant belde vaak pas als het product stuk was of hij andere problemen tegenkwam en niet als hij een idee had om de werking of het gebruik op de een of andere manier te verbeteren. Die feedback is echter nu wel beschikbaar dankzij de inzet van de juiste sensoren en meetsoftware, die exact kunnen vertellen hoe een product presteert en hoe een product het beste kan worden ingezet onder veranderende

H

December 2015

omstandigheden, mochten die een rol spelen.” Als voorbeeld van een ontwerper die gebruikmaakt van de nieuwe mogelijkheden, noemde Heppelman het bedrijf John Deere. Deze fabrikant van landbouwvoertuigen, de allereerste klant van PTC ooit, heeft de verandering doorgemaakt van een partij die op zichzelf staande producten ontwierp tot een partij die systemen levert die te integreren zijn in een groter geheel. John Deere levert nu dan ook geen simpele tractor meer, of een ander voertuig dat werkzaamheden op het land uitvoert, maar een landbouwmachine waarmee een volledig programma kan worden opgezet voor het inrichten van een landbouwbedrijf. Binnen dit bedrijf wordt alle relevante informatie verzameld, van het weer tot aan de status van het materiaal, van landbouwprijzen tot aan oogstgegevens, en op basis van die gegevens kan de hele bedrijfsvoering worden geoptimaliseerd: een boer verbouwt met de producten van John Deere het gewas dat het meeste oplevert op de markt en doet dat zodanig dat het machinepark optimaal wordt ingezet en zo een maximale oogst wordt verkregen.

Overnames Omdat Heppelman en de zijnen het volste vertrouwen hebben in IoT, heeft PTC de laatste twee jaar sterk ingezet op investeringen waarmee dit con-

of Things De Vuforia augmented reality-software van PTC werd gedemonstreerd met behulp van een Santacruz downhill-fiets.

cept kan worden ondersteund. Dit heeft geleid tot het ThingWorx IoT Platform dat ontwerpers in staat moet stellen om met teamgenoten te communiceren, producten te maken, analyses uit te voeren en digitaal de producten te beleven. Voor de digitale beleving van producten heeft PTC recentelijk voor 65 miljoen dollar de Vuforia-software van het bedrijf Qualcomm overgenomen. Tijdens PTC LiveWorx werd gedemonstreerd hoe deze augmented realitysoftware kan worden ingezet. Hiervoor werd een Santacruz downhill-fiets op het podium gereden die was voorzien van een zevental sensoren. Door een iPad met de Vuforia-software te richten op de fiets, kon een kijker verschillende gegevens live inzien, zoals de rotatiesnelheid van de wielen en de hoek van het stuur. Het was echter tevens mogelijk om met de live aangeleverde data een digitale replica van de fiets aan te sturen, zodat er een perfecte koppeling tot stand kwam tussen het fysieke en digitale model. Het bewijs dat de door Heppelman aangegeven barrière tussen virtuele en echte producten inderdaad volledig te slechten is.

Windchill Een product dat een belangrijke rol speelt binnen het portfolio van PTC en ook de nodige functionaliteit moet leveren voor de ambities van het bedrijf, is het PLM-pakket Windchill. Tijdens PTC LiveWorx werd versie 11 van deze software gelanceerd, waarbij de makers niet geheel onverwacht naar voren brachten dat deze versie precies aansloot bij de eerder tijdens het congres uit de doeken gedane IoT-strategie. Windchill 11 moet vooral een rol spelen bij het slaan van de brug tussen de digitale en fysieke wereld en bevat dan ook technologie voor het integreren van data uit verschillende bronnen: gebruiksdata van fysieke producten, webgebaseerde bronnen en

bedrijfssystemen. Daarnaast is natuurlijk ook de bestaande functionaliteit van de PLM-software nog eens bekeken en op verschillende plaatsen aangepast en aangevuld.

Samenwerking Omdat PTC zijn visie over IoT graag gemeengoed ziet worden, werkt het bedrijf niet alleen zelf aan de ontwikkeling van de bijbehorende software, maar is het ook verschillende samenwerkingsverbanden aangegaan met derden. Zo maakten PTC en Bosch Software Innovations tijdens PTC LiveWorx Europe bekend dat ze een technologische samenwerking zijn aangegaan waarbinnen het ThingWorx loT Platform en de Bosch IoT Suite met elkaar zijn geïntegreerd. De nieuwe Bosch IoT Suite M2M Connector for ThingWorx maakt hierbij een technische uitwisseling tussen de twee systemen mogelijk. De beide partners hebben de integratie van de systemen getest in het Industrial Internet Consortium Track & Trace Testbed. De Track and Trace-applicatie maakt het mogelijk om de gegevens van alle productiegereedschappen live in te zien tijdens de werkzaamheden en de data te gebruiken voor het optimaliseren van productieprocessen en gereedschaponderhoud. Naast Bosch Software Innovations heeft PTC ook contact gezocht met andere partijen. Zo werd in september al een samenwerkingsverband met GE aangekondigd, waarmee ThingWorx-technologie beschikbaar zal komen in de Brilliant Manufacturing Suite van GE. Ongetwijfeld zullen er nog meer aankondigingen van samenwerkingsverbanden volgen, aangezien PTC een partnerecosysteem wil creëren dat IoT volledig ondersteunt. www.ptc.com

advertentie

'HJRHGNRRSVWH

$OOHHQELM&$'NRRS DOV$XWRGHVNUHVHOOHU

0DNHU%RW5HSOLFDWRU 'HVNWRS'3ULQWHU

&$'VKRSYRRUGHSURIHVVLRQDO

$GYLHVSULMV¼

1X¼H[FO%7: SULQWWRW[[FP SURIHVVLRQHOHPRGHOOHQ VQHOEHWURXZEDDUHHQYRXGLJ

December 2015

11

COLUMN BIM als Bouwkundig Informatie Management Er is al zoveel over geschreven: BIM als Bouwkundig Informatie Model. Daarbij beperkt men zich echter meestal tot het model en dat terwijl BIM toch veel meer is dan uitsluitend het model en de geometrie. BIM bevat namelijk ook volop data en (mogelijk) nog meer koppelingen naar aanvullende bronnen van data-informatie. Inmiddels zijn wij dan ook al weer een fase verder met BIM, namelijk BIM als Bouwkundig Informatie Management. Laatst was ik bij een presentatie van Rijkswaterstaat en binnen enkele zinnen maakte de spreker van RWS kenbaar dat BIM voor hem duidelijk management betreft en niet alleen het model. Hij sprak over een omvangrijk model, te weten het wegbaanvak Amstelveen-AmsterdamAlmere, bekend onder de naam SSA; een model dat nogal wat informatie bevat. Helaas luidde de eindconclusie dat deze vorm van BIM alleen maar weggelegd zou zijn voor grote organisaties. Het beheren en beheersen van ALLE data is echter een voorwaarde voor het slagen van een dergelijk grootschalig project. Vervolgens gaf de heer Van Wijland, BIM-manager van SAAone, het collectief van deelnemers aan het SSA-project, een staaltje van BIMmanagement ‘in optima forma’. Dit deed hij aan de hand van een voorbeeld van tien verschillende organisaties, verdeeld over zeven disciplines, die bovendien onder een enorme tijdsdruk stonden. Dat dergelijke projecten uitsluitend voorbehouden zijn aan grotere organisaties, zoals voornoemd samenwerkingsverband SSA en de overheid, is eigenlijk het enige waar ik het niet mee eens was. Want ook meer kleinschalige organisaties kunnen dergelijke projecten wel degelijk aan. Een voorbeeld: Korbee van der Kroft Architecten, een architectenbureau met een PIM (Project Informatie Management)-systeem presteert exact hetzelfde. IOB met zo’n 100+ licenties idem dito. En er zijn nog veel meer voorbeelden van grotere en kleinere organisaties te noemen die optimaal werken binnen het BIMconcept en waarbij de nadruk ligt op datacommunicatie. Met andere woorden: dat een dergelijk BIM-project alleen voor grotere organisaties zou zijn weggelegd, is een aperte onwaarheid. Nieuwsgierig? Bel of mail dan de auteur. Met vriendelijke groet, Ad de Jongh www.icn-solutions.nl

Connect Edition blijft speerpunt

Bentley Year in Infrastructure 2015 Door Lambert-Jan Koops

Hoogtepunt van de Year in Infrastructureconferentie van Bentley is natuurlijk elk jaar weer de uitreiking van de Be Inspired Awards tijdens het galadiner op de tweede dag van de bijeenkomst. Op de andere dagen is er echter ook genoeg aandacht voor de eindgebruikers met industriespecifieke fora, productinformatie en natuurlijk praktijkverhalen.

CEO Greg Bentley vertelde over de overnames die Bentley Systems het afgelopen jaar heeft gedaan.

oorafgaand aan de Year in Infrastructure-conferentie hield Bentley traditiegetrouw eerst een persdag waarbij de aanwezigen werden bijgepraat over de ontwikkelingen in de verschillende industrieën. Huw Roberts, vicepresident Platform Advantage bij Bentley Systems, leidde de platformdiscussie bij Building and Construction en ging in op de trends in de markt en de manier waarop Bentley Systems daar op inspringt. Roberts vertelde dat de vorig jaar door Bentley Systems gelanceerde Connect Edition inmiddels door verschillende klanten wordt

V

ingezet. Het idee van deze versie is dat er nog veel meer informatie beschikbaar is op alle niveaus: een individuele gebruiker kan zien hoe het staat met zijn eigen professionele ontwikkeling en welke trainingen hij nog kan volgen, een projectleider kan zien wat de status is van een project en wat er nog moet gebeuren om het geheel af te ronden en een manager kan zien hoe het bedrijf in zijn geheel functioneert en waar er nog verbeteringen mogelijk zijn. Om de mogelijkheden voor de verschillende soorten eindgebruikers verder uit te breiden, verschijnen er op korte en middellange termijn allerlei aanvullingen op de Connect

Edition. Om te beginnen is daar de Scenario Services Connect Edition. Roberts: “We zien een toenemende behoefte aan functionaliteit voor samenwerking binnen projectteams waarvan de leden zich over de hele wereld bevinden en daarnaast zien we ook een duidelijke toename van publiek/private samenwerkingsverbanden en design/build-contracten. In dat kader is er ook steeds mee behoefte aan functionaliteit voor analytisch modelleren met behulp van cloudgebaseerde rekenkracht, zodat teamleden verschillende alternatieven van een ontwerp kunnen doorrekenen en evalueren. Met de Scenario Services Connect Edition is dit nu mogelijk. Hierbij worden in eerste instantie Staad en SACS ondersteund, maar hier zullen de komende tijd ook nog andere applicaties aan worden toegevoegd.” Een voorbeeld van een project waarbij samenwerkende partijen verschillende constructietekening-alternatieven wilden analyseren, is de bouw van het Keeyask Hydroelectric Generating Station in de Nelsonrivier in Canada. Dit project, dat uitgevoerd werd door het wereldwijd opererende bedrijf Hatch, dat gespecialiseerd is in mijn-, energie- en infrastructuurpojecten, was ook genomineerd voor een tweetal Be Inspired Awards, in de categorieën Innovation in Megaprojects en Innovation in Power Generation. In een volgend nummer van CAD-Magazine zal een verslag te vinden zijn van dit project.

Van foto tot 3D-model Een andere ontwikkeling die Roberts aanstipte in zijn verhaal was het feit dat er steeds meer high res afbeeldingen beschikbaar komen. Deze afbeeldingen kunnen afkomstig zijn van algemeen beschikbare apparaten – moderne telefoons leveren foto’s met een professionele resolutie – maar ook van specifieke

Grontmij won de Be Inspired Award in de categorie Innovation In Roads.

apparatuur die in staat is om relatief goedkoop beelden te genereren die tot voor kort alleen met een forse investering te verkrijgen waren. Dit laatste gaat natuurlijk met name over drones, die uitermate geschikt zijn voor de inspectie van hoge gebouwen en landschappen. Omdat er steeds meer fotomateriaal beschikbaar is, heeft Bentley Systems het programma ContextCapture ontwikkeld. Deze applicatie kan 3D-modellen maken op basis van digitale foto’s. De software genereert hierbij een gedetailleerde mesh die resulteert in een navigeerbaar 3D-model met fotorealistische details en exacte geometrische nauwkeurigheid. De modellen kunnen hierbij elke gewenste grootte krijgen: een eindgebruiker kan een site inmeten, maar ook een complete stad: opschalen is altijd een optie. Roberts gaf een aantal voorbeelden van het gebruik van ContextCapture. Zo liet hij een overzicht van de stad Marseille zien, waarbij het totale 3D-model een gebied van tweehonderd vierkante kilometer beslaat. Bij een tweede voorbeeld bleek de software ook op een

kleiner gebied zijn nut te hebben: een winningsbedrijf maakt elke werkdag foto’s van de open mijn die het exploiteert en berekent op basis van de gegenereerde 3D-modellen wat het volume is dat die dag is afgegraven en op welke plaatsen in de mijn dit exact is gebeurd. Verder is ContextCapture onder andere gebruikt bij het voorbereiden van het bezoek van paus Franciscus aan Philadelphia. In een volgend nummer van CAD-Magazine zal hier uitgebreid op worden ingegaan.

Overnames Naast de industriespecifieke sessies was er natuurlijk ook een algemene keynote van CEO Greg Bentley. Hij behandelde daarin alle grote gebeurtenissen van het afgelopen jaar, waaronder de verschillende overnames die het concern heeft gedaan in 2015. Zo werd in januari bekendgemaakt dat het Engelse C3global werd ingelijfd, de ontwikkelaar van de webgebaseerde Amulet-software voor operationele analyse. De software is inmiddels in het Bentley-portfolio opgenomen als AssetWise Amulet en met name

Top 500 Het eind van het jaar is in zicht, dus dan komen ook de lijstjes weer tevoorschijn. Een van de zaken waarmee lijstjesfetisjisten zich kunnen uitleven, is de elk jaar door Bentley Systems opgestelde Bentley Infrastructure 500, met daarin de vijfhonderd organisaties die wereldwijd de meeste infrastructuur bezitten. CAD-Magazine dook er even in. Nederlandse bedrijven en overheden blijken gezamenlijk goed te zijn voor een negende plaats, wanneer gekeken wordt naar de bezittingen per land, wat op zich een hele prestatie is. Daarbij moet echter wel gezegd worden dat het grootste deel van deze notering te danken is aan Shell en de Nederlandse staat, die zich hoog bovenin de lijst bevinden. Opmerkelijk is dat er zich verder ook twee woningcorporaties in de lijst bevinden: Ymere en Stichting de Goede

Woning. De crisis op de Nederlandse huizenmarkt heeft de waarde van hun portefeuille kennelijk niet structureel aangetast. De lijst is uiteraard terug te vinden op de website van Bentley, zie daar voor meer details. Nog wel een tweetal kanttekeningen voor degene die zin heeft om erdoor te scrollen. Ten eerste: de waarde van de bezittingen van alle organisaties is uitgedrukt in dollars, wat betekent dat een significante koerswijziging van de euro of dollar al een heel ander beeld zou geven. En ten tweede: bij het opstellen van de lijst is het land aangehouden waar het hoofdkwartier van een organisatie zich bevindt. Dat lijkt logisch, want hoe moet je het anders indelen, maar geeft ook opmerkelijke resultaten. Bijvoorbeeld het inzicht dat het land Bermuda het opvallend goed doet met betrekking tot eigenaarschap van infrastructuur.

December 2015

13

bomen die heen en weer zwiepten onder invloed van een forse wind.

Be Inspired Awards

Evenement

Een rendering gemaakt in LumenRT van het door Bentley Systems overgenomen E-on software.

14

bedoeld voor owner/operators die big data willen analyseren van externe applicaties en systemen zoals SQL- en Oracle-databases, beheersystemen en onderhoudssoftware. In februari werd al weer de tweede overname uitgevoerd, waarbij het Franse bedrijf Acute3D werd toegevoegd aan de Bentleyfamilie. De technologie van dit bedrijf, dat het programma Smart3DCapture verkocht, is inmiddels beschikbaar in het hiervoor al besproken programma ContextCapture.

E-on software Ook de software die is binnengehaald met de meest recente overname is al opgenomen in het productportfolio van Bentley Systems. In september werd namelijk E-on software overgenomen, een bedrijf dat met name bekend was van de producten VUE en PlantFactory die gebruikt worden door computergraphics-specialisten. Met name in de entertainment-sector genieten de producten die gemaakt zijn met de software van E-on enige bekendheid, zoals de Hollywood-producties.

Minions, The Hunger Games, The Avengers en Terminator. Alhoewel de afzet in de filmindustrie ongetwijfeld mooi meegenomen is voor Bentley, is de overname van E-on toch vooral ingegeven door het feit dat de technologie van dit bedrijf ook goed gebruikt kan worden door ontwerpers. Zo is het in 2014 gelanceerde E-on product LumenRT specifiek bedoeld voor architecten en geodesigners, aangezien de software functies bevat voor het maken van afbeeldingen, video’s en realtime presentaties van gebouwen, landschappen en infrastructurele ontwerpen. Deze software is inmiddels dan ook al terug te vinden in het productaanbod van Bentley Systems onder de naam LumenRT Connect Edition. Een kleine demonstratie van de software liet zien dat het hiermee mogelijk is om realtime een compleet model te visualiseren, waarbij de gebruiker met een bescheiden set aan functies al snel een animatie of afbeelding kan genereren, waarbij hij bijvoorbeeld zelf uiteenlopende zaken kan instellen. Zo werd het effect van een aangepaste windsnelheid in een animatie getoond – denk aan dansende palm-

Dit jaar waren er geen Nederlandse partijen of projecten terug te vinden in de tabellen met finalisten. Alleen in de categorie Innovation In Roads was een voor Nederlanders bekende naam terug te vinden: Grontmij. Voor het echte Oranjegevoel was dat echter toch wat aan de magere kant: Grontmij is al weer een tijdje in handen van het Zweedse Sweco en het project, dat overigens wel de Be Inspired Award in deze categorie won, was volledig Engels. Het betrof hier de aanleg van een 10 kilometer lange weg tussen de A6 bij Manchester en het vliegveld van de stad, waarmee de bestaande verkeersopstoppingen op dit traject moesten worden opgelost. Een prestigieus en groot project, ter waarde van meer dan 100 miljoen Britse pond, uitgevoerd door meer dan tweehonderd teamleden die verdeeld waren over zes locaties. Grontmij was dus een van de gelukkigen die met een Be Inspired Award naar huis ging. In totaal werden er dit jaar achttien stuks uitgereikt in diverse categorieën, variërend van Innovation in Water Network Analysis tot en met Innovation in Asset Performance Management, zie de website van Bentley voor het complete overzicht van de categorieën en de winnaars. Hier staan ook de winnaars van de vijf Be Inspired Special Recognition Awards vermeld, waaronder het hiervoor al genoemde Hatch, dat de award kreeg voor het Keeyask Hydroelectric Generating Station. www.bentley.com

advertentie

nkamer! Dé webshop voor uw teke

0 5 7 €

CHER G VOU WE N I N I TRA EN NIEU BIJ E N SUITE DESIG

CAD SOFTWARE - CAD TRAININGEN - PLOTTERS & SCANNERS PLOTTERPAPIER & INKT - COMPUTERS EN HARDWARE OF BEL VOOR KORTING: 0412 – 614 501





0412 – 614 501

WWW.CADSTUNTER.NL

Beurzen, gratis seminars en workshops kunnen worden aangemeld via [email protected].

December

Events

Januari 2016

15 december, Regiosessie BGT Beheerfase (regio Noord) Arcadis, Zwolle www.cadac.com/nedgraphics/events

5 januari, Kliksessie HiCAD: multidisciplinair engineeren ‘s-Hertogenbosch www.isdgroup.com

15 december, Test Drive NXTdim Inventor Meppel www.cadac.com/events

7 januari, Kliksessie HiCAD: multidisciplinair engineeren ‘s-Hertogenbosch www.isdgroup.com

16 december, Lunch & Learn Autodesk Vault Professional Gent (BE) www.cadac.com/events

12 januari, Lunch & Learn Reduceer uw ontwerpkosten Heerlen www.cadac.com/events

16 december, Lunch & Learn Autodesk Inventor Configurator Gent (BE) www.cadac.com/events

12 januari, Eplan Preplanning Hands-on Workshop Zevenaar www.eplantrainingen.nl

16 december, TheModus Suite Roadshow Vianen www.cadac.com/events

12 januari, Learnshop HELiCON: Configure to order ‘s-Hertogenbosch www.isdgroup.com

16 december, Seminar Maak kennis met Vault, Ilogic en Simulation ‘s-Hertogenbosch www.icn-solutions.nl

13 januari, Workshop Introduction to nonlinear FEA simulations IJsselstein www.4realsim.com/events

18 december, Workshop voor Landmeters: Van GPS meting tot tekening Oss www.cadaccent.nl/workshop-voor-landmeters

13 januari, Seminar Efficiënt project-informatie-management, Newforma ‘s-Hertogenbosch www.newforma.nl

18 december, Workshop: Starten met de NLCS Oss www.cadaccent.nl/workshop-nlcs

14 januari, TheModus Suite Roadshow Meppel www.cadac.com/events

15

Zie ook www.cadmagazine.nl voor het laatste overzicht.

Intergraph CADWorx & Analysis e Intergraph CADWorx Plant Design Suite is een geïntegreerd softwarepakket voor het ontwerpen van fabrieksinstallaties. De software bevat uiteenlopende tools voor het constructief ontwerp van staalelementen en het maken van proces- en instrumentendiagrammen. Daarnaast kent de Intergraph CADWorx Plant Design Suite functies voor het ontwerpen van apparatuur, het reviewen van modellen en het automatisch aanmaken van isometrische tekeningen en materiaallijsten. De software is daarnaast geïntegreerd met de Intergraph’s Analysis-software voor het bepalen van pijpspanningen, het ontwerp en de analyse van drukvaten en warmtewisselaars. Wereldwijd maken verschillende ontwerpbedrijven en fabriekseigenaren gebruik van Intergraph CADWorx & Analysis Solutions bij de totstandkoming van engineeringprojecten in uiteenlopende industrieën. Klanten zijn onder andere ECO FOX (Italië), Online Design Engineering (UK), The Badger Company (Nederland

D

en Roemenië), Mahler AGS (Duitsland) en Gelsia (Italië). Praktijkverhalen en meer informatie over de software is te vinden op de hiernaast genoemde website.

www.intergraph.com/global/eu/go/cadworx.aspx

Release SolidWorks 2016

Van designtool naar innovatieplatform? Evenement

Door Lambert-Jan Koops

De officiële perspresentatie van SolidWorks 2016 vond op 16 oktober plaats in het nieuwe hoofdkantoor van Dassault Systemes in Den Bosch. Hierbij gingen de makers van SolidWorks in op de huidige trends in de markt en vertelden ze hoe zij met de nieuwe release hierop in willen springen.

16

De interface van SolidWorks is nu ook geschikt gemaakt voor 4K-monitoren.

ie het over trends heeft in engineeringland, kan natuurlijk niet heen om The Internet of Things. De kreet is alomtegenwoordig en behelst het idee dat er steeds meer en meer fysieke producten zullen worden voorzien van elektronia, software, sensors en een koppeling met internet, zodat ze op afstand aan te sturen zijn en beter, sneller en betrouwbaarder data kunnen verzamelen en uitwisselen. Omdat de koppeling met internet allerlei extra mogelijkheden biedt, betekent dit dat engineers zich voor een nieuwe uitdaging zien gesteld: hoe kunnen ze hun ontwerp optimaal gebruik laten maken van de koppeling met internet? Een andere trend waar engineers direct mee

W

December 2015

te maken hebben, is dat nieuwe maakprocessen, zoals 3D-printen, extra productiemogelijkheden bieden die er eerder nog niet waren. Omdat hierdoor allerlei soorten beperkingen wegvallen, kan de ontwerper dus veel vrijer te werk gaan en bijvoorbeeld een volledig organisch model maken dat voorheen niet te produceren was.

Platform Internet of Things en de extra mogelijkheden van de nieuwe productietechnieken, zorgen ervoor dat de makers van SolidWorks de bijbehorende tools willen opnemen in hun software. Want nu engineers veel meer doen dan alleen maar een model bouwen, hebben ze ook de aanvullende functionaliteit nodig. Er is inmiddels dan ook zoveel van deze func-

SolidWorks Visualize is de opvolger van de visualisatietool Bunkspeed.

COLUMN

BIM-boegbeeld

SolidWorks MBD voor Model Based Design.

tionaliteit toegevoegd aan het programma, dat de makers van SolidWorks het pakket dan ook niet meer willen zien als een designtool, maar als een innovatieplatform. “We zien een duidelijke stijging van het aantal eindgebruikers dat meer dan twee van onze producten gebruikt,” zegt David Falkingham, senior sales director Noord-Europa bij SolidWorks, “wat betekent dat ze veel meer doen dan alleen maar modelleren. Om ze hierbij van dienst te zijn ontwikkelen we daarom nieuwe applicaties, zoals tools voor conceptueel ontwerp en SolidWorks MBD, voor het definiëren, organiseren en publiceren van Product Manufacturing Information (PMI). Op die manier kunnen we SolidWorks ook echt een innovatieplatform laten zijn.” Een ander onderdeel dat onderdeel uitmaakt van het innovatieplatform zoals de makers van SolidWorks dat in gedachten hebben, is SolidWorks Visualize, dat voorheen beschikbaar was onder de naam Bunkspeed. Deze applicatie is direct beschikbaar voor de gebruikers van SolidWorks Professional en Premium, en is bedoeld voor het maken van afbeeldingen, die kunnen helpen om concepten sneller uit te werken tot het definitieve product.

Datamanagement Met de release van SolidWorks 2016 zijn er op het gebied van datamanagement nog geen grote wijzigingen doorgevoerd, maar de vertegenwoordigers van de ontwikkelaar deden tijdens de releasebijeenkomst wel de mededeling dat de naam Workgroup PDM binnen een tweetal releases zal verdwijnen. Deze software zal opgaan in SolidWorks PDM Standard en is met name bedoeld voor databeheer van kleinere werkgroepen op een vaste locatie, waarbij vooral SolidWorksen Draftsight-bestanden kunnen worden beheerd. De functionaliteit van SolidWorks

PDM Standard is verder nagenoeg hetzelfde als die van Workgroup PDM, de verschillen zitten met name onder de motorkap, zodat de eindgebruiker er niet veel van zal merken. Het voordeel van de overstap naar SolidWorks PDM Standard is echter dat de acrhitectuur van dit programma de eventuele overgang naar Enterprise PDM veel makkelijker maakt. Alle migratieproblemen die er waren tussen Workgroup PDM en Enterprise PDM vallen hiermee weg, zodat de ontwikkelaars van SolidWorks hopen dat eindgebruikers eerder geneigd zijn om te upgraden naar het high-end databeheersysteem Enterprise PDM.

Verschuivingen Uiteraard bevat SolidWorks 2016 nog veel meer aanpassingen en uitbreidingen. Een groot deel van de wijzigingen is hierbij doorgevoerd op basis van feedback van gebruikers, terwijl er ook enkele technische aanpassingen zijn gedaan om het gebruik van nieuwe hardware te ondersteunen; zo is bijvoorbeeld de interface geschikt gemaakt voor de steeds vaker gebruikte 4K-beeldschermen. Verder is nog van belang dat een aantal applicaties verschoven zijn in de verschillende uitvoeringen van SolidWorks: zo zijn enkele tools die voorheen alleen in de Premium-versie beschikbaar waren, nu ook aanwezig in de Professional-uitvoering en zijn applicaties uit de Professional-editie nu ook te vinden in de standaardrelease. Zie voor de details van deze verschuivingen de site van SolidWorks. Uiteraard zijn meer details over de 2016-uitvoering van SolidWorks ook terug te vinden in de vaste rubriek van Renso Kuster, op pagina 36 van dit nummer.

Bimmerman Bimolt Bima Bimmel Bimbt Bimbergen Bimont Bimans Bimberg Bimbach Bimkes Bimbom Bimsbergen Bimboes Bimp Bimmelmann Bimme Bimmerle Bimbaut Bimt Bimmen Het gaat goed met BIM zal de gewone man zeggen. Ben je wat ambitieuzer dan zeg je: het kan beter als we een tandje bij zetten. Ben je een visionair dan zeg je: BIM gaat daar en daar naartoe. Ik heb al eens geschreven dat het vooruit gaat, maar dat nog veel moet gebeuren. Over 25 jaar, als de BIM-projectmanager zegt ‘het is klaar’, dan wordt er alleen nog maar op ‘print’ gedrukt. Wat, naar mijn bescheiden mening, nog ontbreekt om daar te komen is een echte leider, een voorman (of voorvrouw natuurlijk). Iemand met leiderschap, een authentieke uitstraling, iemand waar iedereen naar luistert als hij of zij wat zegt, iemand die deze job op zijn of haar lijf is geschreven, een klinkende naam, een boegbeeld, iemand waarbij je genoeg weet als hij of zij zijn of haar visitekaartje afgeeft. Daarom: wil de echte BIM’er in alle haarvaten en van vlees en bloed opstaan en zich melden via [email protected]?

www.solidworks.com/launch www.3ds.com

ing. B.I.M. Barendsz

InfraCAD CE

Van meting naar tekening tisch de juiste laagnaam, kleur, lijntype en symbool uit de NLCS-database worden gehaald en worden toegepast in de tekening. Als met InfraCAD een eigen gebruikersbibliotheek of afdelingsbibliotheek is samengesteld, dan kan deze ook worden gebruikt. Niet alleen een situatiemeting kan worden verwerkt, InfraCAD CE is ook in staat om profielmetingen te verwerken naar kant-en-klare dwarsprofielen en lengteprofielen. Door gebruik van slimme coderingen kan een dwarsprofiel worden uitgetekend met symbolen zoals een boom of lichtmast. Maar ook een horizontale maat, een hellingshoek of afschot zijn automatisch te berekenen en te plaatsen, de landmeter hoeft daarvoor buiten geen kunstgrepen te doen, korte codes zijn voldoende.

Praktijk

Door de redactie

Landmeetkundige apparatuur is de afgelopen jaren steeds slimmer geworden. Veel berekeningen kunnen gemakkelijk op het toestel worden gedaan en de inwinning kost met nieuwe meettechnieken nog maar een fractie van de tijd die vroeger nodig was. Het omzetten van een meting naar een tekening kan echter nog behoorlijk tijdrovend zijn.

18

Een situatiemeting in InfraCAD CE.

AD Accent heeft in samenwerking met marktpartijen InfraCAD CE ontwikkeld. Dit is een landmeetkundige softwareapplicatie waarmee situatiemetingen en profielmetingen verwerkt kunnen worden naar een AutoCAD-tekening. InfraCAD is universeel en kan in combinatie met bijna alle merken toestellen worden gebruikt. Zeker voor landmeetkundige afdelingen met meerdere merken is dit een voordeel, omdat op deze wijze één werkmethode gehanteerd kan worden bij het verwerken van de metingen. De landmeter gebruikt buiten zijn eigen bekende meetcodes en kan door het toepassen van stuurcodes en parameters elke situatie inmeten. De verwerker kan op kantoor met behulp van InfraCAD CE deze meting geheel automatisch verwerken tot een kant-en-klare tekening. De meetcodes die de landmeter buiten gebruikt, zijn kort en krachtig. Situatiemetingen zouden erg lang duren als de landmeter bij elk gemeten punt minutenlang bezig is om deze te beschrijven en te coderen. Daarom maakt een landmeter gebruik van een korte codering die snel is in te voeren in het toestel of uit keuzelijsten is te selecteren. Al deze codes kunnen in InfraCAD CE worden vertaald

C

December 2015

naar de gewenste tekenvorm. Dit kan een eigen tekenstandaard zijn, maar ook NLCS.

NLCS Bibliotheek In de nieuwe versie 6.1, die eind 2015 uitkomt, is een volledige integratie met de InfraCAD NLCS Bibliotheek toegepast. Hierdoor kan aan elke meetcode eenvoudig het gewenste NLCS-object worden gekoppeld. Bij de verwerking van de meting zal dan automa-

Google Earth Naast de landmeetkundige functionaliteit biedt InfraCAD CE nog een aantal gereedschappen, zoals het plaatsen van taludarceringen, berekenen van paalafwijkingen, beheren van uitzetgegevens en het plaatsen van een topografische kaart. Zelfs het exporteren naar Google Earth is een mogelijkheid. Regelmatig leggen gebruikers deze wens voor om vanuit AutoCAD-objecten te selecteren om

Een profielmeting.

In InfraCAD CE 6.1 is het mogelijk om verwerkte situatiemetingen of geselecteerde objecten te exporteren naar Google Earth.

te exporteren naar Google Earth. Deze functie is nu toegevoegd aan InfraCAD CE 6.1. Niet alleen van een verwerkte situatiemeting, maar ook van geselecteerde objecten kan snel een export worden gemaakt. In het werkproces is het erg handig om bijvoorbeeld voor een inventarisatieronde, een KML-bestand te leveren zodat deze op een tablet of smartphone kan worden geopend. In het terrein kan dan eenvoudig de situatie worden gecontroleerd en waar nodig, aantekeningen of foto’s van worden gemaakt voor een volgende stap in het werkproces.

AHN 3 InfraCAD CE werkt zowel in AutoCAD als in branchespecifieke versies zoals AutoCAD Map

Als AHN 3-data beschikbaar zijn, zal InfraCAD CE deze downloaden. In andere gevallen wordt er gebruikgemaakt van AHN 2-gegevens.

3D en AutoCAD Civil 3D. Als InfraCAD CE wordt gestart in Civil 3D dan is nog een aantal gereedschappen beschikbaar. Voorbeelden hiervan zijn het maken van een terreinmodel van uw situatiemeting, een terreinmodel van AHN 3-data, eigen kleurenschema’s toepassen, het berekenen van een volume van uw depotmeting en het eenvoudig genereren van dynamische dwarsprofielen. Het Nationaal Georegister levert sinds september 2015 data van de nieuwe AHN 3. Deze is nog niet landdekkend beschikbaar. Het duurt nog tot 2019 voor de hele AHN 2 is vervangen door de AHN 3. Het kunnen downloaden uit de verschillende bronnen en de vele varianten is een puzzel op zich. Via PDOK.nl kan van de AHN 3 wel redelijk eenvoudig het juiste

kaartblad worden gevonden, maar voor de missende delen is de AHN 2 nog steeds nodig. InfraCAD CE bundelt al deze wensen in één functie waarbij met een enkele muisklik een kaartblad kan worden gekozen in de tekening. Als er AHN 3-data beschikbaar zijn, dan worden deze gedownload, als er nog geen AHN 3-data voorhanden zijn, dan wordt automatisch omgeschakeld naar AHN 2-data. www.cadaccent.nl

advertentie

December 2015

19

T r a i n i n g sw i j z e r

Revit MEP kennis haal je bij de MEP specialist

www.stabiplan.nl/training

Leading in MEP design

www.stabiplan.nl

www.nedgraphics.nl

www.cadservices.nl

www.cadcollege.nl

20

Ԕ ɏɆHʋɠԓԑԒ ԯȸʑɠԷʃȱ $XWRȫHʂɖSɈ

AutoCAD®

Revit®

Op zoek naar de juiste CAD opleiding?

Beginners training

Update training

Inventor®

• Nederlandstalig lesmateriaal š2ĴFLHHO$XWRGHVNFHUWLıFDDW • Tevredenheidsgarantie!

Maatwerk

Gevorderden training Klassikaal

Op locatie

E-learning

E-learning www.cadopleidingen.nl Telefoon +31 88 494 66 66

www.cadaccent.nl Building Specialized Civil Infrastructure Specialized Authorized Training Center

Oss %RGHJUDYHQ 0412 654 460

Gold partner Architecture, Engineering & Construction Manufacturing

Autorized Training Center

Autorized Certification Center

Een gemiddelde klantenwaardering van een 9,2

www.cadaccent.nl

www.cadcompany.nl

...there is no room for interpretation.

Scan & Plan. FARO SCANNER FREESTYLE3D The professional way of planning The FARO Scanner Freestyle3D is a top-quality handheld 3D scanner from professionals for professionals. Easy handling and precise data for your professional needs. Discover more www.faro.de/3ddocumentation

HEADING FOR NEW DIMENSIONS

Bij renovatie en restauratie van cultureel erfgoed

“Architect kan zich onderscheiden met 3D-model” Door

Praktijk

Jean van Pol

22

Binnen de hedendaagse nieuwbouw is het werken in 3D niet meer weg te denken. Minder bekend is dat ook bij bestaande bouw en Rijksmonumenten het modelleren in 3D van grote meerwaarde kan zijn. Heel vooruitstrevend hierin is Braaksma & Roos architectenbureau uit Den Haag, gespecialiseerd in duurzame renovatie en restauratie van Rijksmonumenten.

e Sint-Jan in ‘s-Hertogenbosch is een van de meest tot de verbeelding sprekende monumenten van Nederland. Tien jaar geleden kwam Braaksma & Roos in aanraking met 3D-meettechniek in de restauratiewereld en werd zodoende ook betrokken bij de grootscheepse restauratie van deze imposante kathedraal. “Destijds heeft bureau RAB Den Haag – toen een zusterbedrijf van Braaksma & Roos – en bureau Natuursteen Adviesbureau Schellevis met behulp van scanapparatuur van elke steen die moest worden gerestaureerd een 3D-draadmodel gemaakt”, verduidelijkt directielid Olivier Graeven van Braaksma & Roos. “Vervolgens werd dat 3D-model afgedrukt op een 2D-tekening. Na een eerste machinale voorbewerking ging een steenhouwer daarmee in zijn werkplaats aan de slag. Zodra de steen klaar was, werd deze weer teruggeplaatst op zijn oude plek in de kathedraal. Dankzij deze CAD-techniek is de restauratie van de Sint-Jan in nog geen tien jaar voltooid.”

D 3D-scan

Inmiddels is de 3D-scantechniek zo ver geperfectioneerd dat het mogelijk is om een dergelijk monument binnen enkele uren in te meten. “Met die scaninformatie beschik je over een nauwkeurige basis om te modelleren in Autodesk Revit”, zegt Graeven. “Je kunt bijvoorbeeld inzoomen op een scheur in een steen en zien dat het hoog tijd is om die steen te vervangen of te repareren.” Vooral bij bestaande gebouwen waarvan vaak geen revisietekeningen in de archieven te vinden zijn, biedt het uitkomst om een 3D-scan en BIM-model in Autodesk Revit te maken. Graeven: “Daarmee leg je de bouwkundige informatie vast voor een lange termijn. En zo weet je bijvoorbeeld van elke kubieke meter baksteen wanneer deze toe is aan vervanging. Weliswaar is het een extra investering om een 3D-model te maken, maar dat verdien je later weer terug doordat je veel efficiënter onderhoud kunt plegen.”

Bijhouden ‘as built’ Braaksma & Roos Architectenbureau werkt ook met de 3B Werkmethodiek, de Revit-applicatie van ICN Solutions; deze bevat een aantal tools waarmee je allerlei data aan het 3D-model kunt koppelen. “Met name bij Rijksmonumenten zijn er vaak heel specifieke bouwelementen, zoals de samenstelling van een steen, het pigment op een deur of speciale houtsoorten; al dat soort informatie kun je koppelen aan het Revit-model en opnemen in het BIM-model. Dus alle informatie overzichtelijk gecentraliseerd op één plek”, verduidelijkt Graeven. “Een ander groot voordeel van Revit is dat je na een bouwkundige wijziging het 3D-model eenvoudig up-to-date kunt houden ‘as built’. Doordat je altijd beschikt over een exact bestek in 3D, kun je als architect de opdrachtgever ook beter aan je binden dan voorheen.” Jean van Pol is bedrijfsjournalist bij ICN Solutions. Voor meer informatie over de in dit artikel genoemde onderwerpen, zie www.braaksma-roos.nl en www.icn-solutions.nl.

December 2015

Ook bij behoud van cultureel erfgoed biedt een BIM-model uitkomst.

+31 (0)88 3977 377 BENELUX’ GROOTSTE

Maak effectiever gebruik van Autodesk Revit en bespaar op uw ontwerpuren en faalkosten.

Nederlands grootste Autodesk Revit applicatie

Tool uitgelicht:

3B Batch export

De voordelen van deze tool: ●

exporteer in Batch naar DWG (AutoCAD), DXF, DGN (Microstation), DWF, DWFX, SAT (Inventor), FBX (3B Studio MAX), IFC, PDF en NWC (Navisworks). ● configureer zelf de bestandsnaam ● bespaar veel tijd Eenvoudige data-uitwisseling

Snelle terugverdientijd

3B Bouwbesluit Module

Gratis seminars en webinars 9 15 7 20

DEC. DEC. JAN. JAN.

Effectief werken met Revit en de 3B Werkmethodiek (seminar) Maak kennis met de basisbeginselen van Dynamo (webinar) AutoCAD Revit en Navisworks (webinar) Maak kennis met de Nederlandstalige 3B Werkmethodiek voor Revit (seminar)

Kijk op onze website voor meer informatie of om u in te schrijven!

www.3B-Werkmethodiek.nl

+31 (0)88 3977 377 BENELUX’ GROOTSTE

SOFTWARE AutoCAD LT Revit LT Suite Inventor LT Suite AutoCAD LT (incl. 1 jr. subs.) Revit LT Suite crossgrade

AUTOCAD LT

v.a.

Revit LT Suite (incl. 1 jr. subs.) Inventor LT Suite crossgrade

v.a.

Inventor LT (incl. 1 jr. subs.)

€ 135 € 225 € 205 € 1.185 € 690 € 1.895 € 600 € 1.275

(Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Licenties)

(gratis dinerbon)

(Licenties) (Licenties)

(gratis dinerbon)

(Licenties) (Licenties)

(gratis dinerbon)

** Huur licenties zijn ook voor 1/2/3 jaar mogelijk. Bel voor uw beste prijs!

AutoCAD

AUTOCAD

AutoCAD Design Suite

v.a.

AutoCAD crossgrade

v.a.

AutoCAD

SLM

AutoCAD Design Suite crossgrade v.a. AutoCAD Design Suite

SLM v.a.

€ 750 € 840 € 2.625 € 5.115 € 570 € 5.825

(Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Licenties) (Licenties) (Licenties) (Licenties)

** Huur licenties zijn ook voor 1/2/3 jaar mogelijk. Bel voor uw beste prijs!

Revit LT Suite Building Design Suite

v.a.

Revit LT Suite crossgrade

v.a.

Revit LT (incl. 1 jr. subs.) Revit Architecture crossgrade

BOUW

v.a.

Revit Structure of MEP crossgrade v.a. Revit Arch./Struc./MEP

SLM v.a.

Building Design Suite crossgrade v.a. Building Design Suite

v.a.

€ € € € € € € € €

225 940 690 1.365 600 1.500 6.325 1.845 6.325

(Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Licenties) (Licenties) (Licenties) (Licenties) (Licenties) (Suites) (Suites)

HP Z440 Uw op maat geconfigureerde HP workstation!

HP Z27i

HP ZBook 17 G2 Uw creativiteit onderweg kent geen grenzen.

v.a. € 2.250

€ 540

v.a. € 2.290

• 4Core 3.5GHz • NVIDIA K2200M • 32GB geheugen • 256GB PCleSSD

• 27 " beeldschermdiagonaal • 2560 x 1440 pixels resolutie • 8 ms responstijd • Black kleur van het product

• 4Core 2.5GHz • 24GB geheugen • 256GB PCle SSD • NVIDIA K2200M

www.CADexpress.eu

(gratis dinerbon)

+31 (0)88 3977 377 BENELUX’ BENELUX’ GROOTSTE GROOTSTE

SOFTWARE | HARDWARE Inventor LT Suite Product Design Suite Inventor LT Suite crossgrade Inventor LT (incl. 1 jr. subs.) Inventor crossgrade

WERKTUIGBOUW

Inventor Inventor Prof. crossgrade Inventor Prof. Product Design Suite crossgrade

€ 205 v.a. € 828 v.a. € 600 € 1.275 v.a. € 2.750 SLM € 5.350 v.a. € 3.900 SLM € 7.980 v.a. € 1.840

(Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Licenties) (Licenties)

(gratis dinerbon)

(Licenties) (Licenties) (Licenties) (Licenties) (Suites)

** Huur licenties zijn ook voor 1/2/3 jaar mogelijk. Bel voor uw beste prijs!

AutoCAD Civil 3D Infrastructure Design Suite AutoCAD Civil 3D crossgrade AutoCAD Civil 3D Infra. Design Suite crossgrade

INFRASTRUCTUUR

Infra. Design Suite AutoCAD Raster Design

€ 1.030 v.a. € 940 v.a. € 1.200 SLM € 5.610 v.a. € 1.775 v.a. € 6.500 SLM € 2.400

(Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Huur/Desktop Sub. 3mnd)** (Licenties) (Licenties) (Suites) (Suites) (Suites)

** Huur licenties zijn ook voor 1/2/3 jaar mogelijk. Bel voor uw beste prijs!

+31 (0)88 3977 377 BENELUX’ GROOTSTE

X-MAS DEALS OP AUTODESK TRAININGEN

Scherpe prijzen op alle reguliere Autodesk trainingen!* Alleen geldig in de decembermaand

BEL NU OP 088 3977 377 EN VRAAG VANDAAG NOG UW OFFERTE AAN!

Autodesk AutoCAD Autodesk Revit Autodesk Inventor De trainingen worden u aangeboden bij ICN (Autodesk) Training Center in ‘s-Hertogenbosch, Rotterdam en Apeldoorn. U kunt zich inschrijven via onze website: www.CADexpress.eu *Bel voor de actievoorwaarden.

Aandacht voor 3D-printing en composieten

Door Lambert-Jan Koops

Op 8 oktober organiseerde Enginia een eigen event, dat in het teken stond van nieuwe trends op het gebied van productontwikkeling en engineering, de nieuwe features van Solid Edge ST8, het rekenen aan composieten en het beheren van datastromen. Uiteraard werd door de organiserende partij ook de gelegenheid aangegrepen om iets te vertellen over de eigen visie en strategie van het bedrijf.

e plaats van handeling op 8 oktober was Kasteel de Schaffelaar in Barneveld, alwaar een kleine honderd geïnteresseerden zich verzameld hadden voor het Enginia Event. De bezoekers konden hierbij kiezen uit een groot aantal workshops en lezingen die waren verdeeld in drie categorieën: Engineering, Management en Analyse. Een thema bleek daarbij universeel en dat was de release van SolidEdge ST8, waarbij het accent van de presentaties per categorie uiteraard wel sterk verschilde.

ducten, maar ook een steeds grotere rol zal gaan spelen in business-to-business-leveringen. Bedrijven kunnen steeds makkelijk exact datgene krijgen wat ze nodig hebben om hun eigen diensten en producten te leveren.”

D

Composieten

Dat Hörchner een groot vertrouwen heeft in de opkomst van 3Dprinten was wel duidelijk tijdens het Enginia Event. Niet alleen werden er verschillende lezingen gegeven over deze productietechniek, tijdens de pauze waren er ook verschillende demonstraties te bewonderen van diverse 3D-printers. Toch denkt de directeur van Smart Industry Enginia dat dit niet de enige proAlhoewel Enginia verschillende ductietechniek is die de komende gastsprekers had uitgenodigd, jaren sterk zal opzetten. “Ik denk werd het grootste deel van de dat de tijd ook rijp is voor de presentaties toch door de eigen opmars van composieten. Het mensen gegeven. Directeur Paul gebruik daarvan wordt door veel Hörchner gaf bijvoorbeeld diverse producenten nog gezien als een presentaties, leidde de plenaire bijlastige techniek, maar nu we eenkomst en praatte daarnaast de steeds beter met behulp van dataparallelsessies aan elkaar. Hij verbases in staat zijn om alle gegetelde wat volgens hem de belangPaul Hörchner vens van composieten te beheren rijkste ontwikkelingen zijn waar de en definiëren wordt het steeds Nederlandse industrie rekening makkelijker. Omdat ook de eindige elementensystemen steeds beter mee moet houden. “Er wordt tegenwoordig veel gesproken over met composieten om kunnen gaan, is het bovendien steeds beter Smart Industry, wat onze tegenhanger is van het Duitse Industry 4.0. mogelijk om ontwerpen door te rekenen. Gezien de fantastische Het doel van de overgang van de traditionele industrie naar Smart mogelijkheden die de techniek biedt, denk ik dan ook dat het voor Industry is daarbij aan de ene kant kostenreductie en aan de andemaakbedrijven zonde zou zijn om alleen maar naar 3D-printen te re kant het customizen van producten. Dat eerste is mogelijk door kijken en de ontwikkelingen op dit gebied te negeren.” bijvoorbeeld productdata optimaal te beheren en te hergebruiken en het tweede is mogelijk door nieuwe productietechnieken te omarwww.enginia.nl men, zoals bijvoorbeeld 3D-printen. Belangrijk daarbij is dat die customizing niet alleen van waarde kan zijn voor consumentenpro-

“Composieten zullen een steeds belangrijkere rol gaan spelen in de Nederlandse maakindustrie.”

December 2015

Evenement

Enginia Event in teken van Smart Industry

27

Cursussen AutoCAD, Inventor, Revit, 3ds Max TEC, het CAD college, is de opleider tot CAD specialist. Welke instapniveau u ook heeft, bij TEC leert u op een plezierige manier om te gaan met CAD. Naast het geven van kwalitatief hoogstaande cursussen, is het veelzijdige instituut uitgever van het standaard studieboek over CAD-tekenen en biedt haar website goede online support.

AutoCAD Basis AutoCAD Update

december 2015

januari 2016

februari 2016

1, 2, 8, 9

4, 5, 11, 12

1, 2, 8, 9

16, 17

24, 25 18, 19, 25

AutoCAD Gevorderd AutoCAD Optimalisatie

26

AutoCAD & VB.NET Basis 15, 16, 22, 23

AutoCAD 3D Inventor Basis

3, 4, 10, 11

Inventor Update

10, 11, 17, 18

Inventor Gevorderd Inventor Expert

Revit Gevorderd Revit Expert 3ds Max Basis 3ds Max Gevorderd

TEC biedt een unieke opleiding die snel en gericht uw ambitie realiseert en u voorziet van software en boeken, de titel ACE, Autodesk Certified Engineer en een HBOcertificaat, 8 cursusdagen, afstudeerproject van minimaal 5 weken en mondeling examen. ACE ACE ACE ACE

Mechanical Designer (Inventor) System Manager (AutoCAD/VB.NET) 3D Designer (AutoCAD/3ds Max) Architectural Designer (Revit Achitecture)

13, 14, 20, 21 6, 7

6, 7, 13, 14

Revit Architecture Basis

HBO-deeltijdopleiding

1, 2, 8, 9 3, 4, 10, 11

1, 2, 8, 9

Leerboeken De complete studieboeken inclusief naslagwerk uit de serie Computer Ondersteund Ontwerpen van ir. R. Boeklagen is al jaren het meest gebruikte boek bij bedrijven en opleidingsinstituten. U haalt als beginner- en als gevorderde gebruiker met dit Nederlandstalige boek het maximale resultaat uit uw CAD-systeem. TEC-symbolen AutoCAD met o.a. uitgebreide bibliotheek veiligheidssymbolen!

18, 19, 25, 26 3, 4, 5, 11, 12

Binnenkort ook TEC-families voor Revit!

Bijzondere cursussen: Wees er op tijd bij! Heeft u belangstelling, laat het weten en we kunnen plannen. Bel 024-3565677. * AutoCAD & VB.NET Gevorderd, 3 dagen * Revit MEP, 15- en 16 februari a.s. * Revit renderen in 3ds Max, 29- en 30 maart * Inventor iLogic, 4 dagen * Inventor Fusion, 2 dagen * 3ds Max Expert, 20-, 21- en 22 april

Nieuwe boeken op www.cadcollege.nl

Vraag de gratis informatieset aan: tel 024 356 56 77 • fax 024 354 19 31 [email protected] • www.cadcollege.nl Kerkenbos 1018 B 6546 BA Nijmegen

Authorised Training Centre

Project Pontsteiger in Amsterdam

Regisseur in een BIM-proces Alles direct in BIM

Maaik de Nijs en Mark van der Wal.

ijdens het seminar van Kubus op 8 oktober is het project Pontsteiger gepresenteerd door de bouwcombinatie Dura Vermeer en De Nijs, samen met de architect Arons en Gelauff en bouwfysisch adviseur DPA Cauberg-Huygen. De 180 aanwezigen vormden een divers publiek uit de gehele bouwkolom. Sommigen waren zelf al volop bezig met BIM en waren benieuwd naar de ervaring van de sprekers, anderen waren zich aan het oriënteren op BIM en kwamen luisteren naar manieren om hier zelf ook mee aan de slag te gaan. Een van de succesfactoren van het project Pontsteiger is de combinatie van BIM-software die wordt gebruikt: Solibri Model Checker en BIMcollab. Mark van der Wal van Dura Vermeer en Maaik de Nijs van De Nijs werken intensief met deze software en zijn nauw betrokken bij de uitvoering van Pontsteiger. In het interview met hen komt duidelijk naar voren dat de juiste software een grote rol speelt binnen

T

de gehele BIM-workflow van een bouwproces.

Regelsets op maat Het werken met Solibri, inclusief het beheren van alle modellen van het gebouw, is  inmiddels de gewoonste zaak van de wereld voor Van der Wal en De Nijs. Zij hebben voor het project Pontsteiger een speciale ‘Role’ samengesteld in Solibri om modellen te checken. Daarnaast zijn er clashregels voor specifieke fases geschreven en worden automatisch clash- én matchcontroles uitgevoerd.  “Een belangrijk punt is dat we in Solibri een classificatie hebben gemaakt om de modellen naar leveranciertype te classificeren, Leverancier ontwerp, waarmee we alle objecten en materiaalsoorten van de ontwerpende partij grofstoffelijk kunnen sorteren. Een zelfde soort classificatie gaan we inzetten voor de productiekant, namelijk Leverancier productie”, zo vertelt Van der Wal.

“Met de ervaring die we nu hebben, zijn we nog een stap verder gegaan met Solibri en hebben zelf een aantal dingen bedacht en ontwikkeld. Bijvoorbeeld een classificatie ´Batchindeling bouwwerk´ op basis van ‘global x & global y’ om ons gebouw in te delen in hanteerbare batches.” “Dezelfde classificatie hebben we gekoppeld aan de ‘building stories’ om alle objecten in de gekozen batch op de gekozen verdieping te selecteren en uit te trekken. Dit is erg handig voor de ‘just in time’ levering en montage in de uitvoering. En ook om met leveranciers en onderaannemers de bijbehorende tijdsafspraken te maken waarbij de door hun te leveren materialen in de batch naar voren komen”, zo legt De Nijs uit.

Offertes op basis van BIM Van der Wal legt uit hoe de controles van diverse objecten wordt uitgevoerd: “Geregeld zetten wij het voorbereidingsproces naar onze hand door het maken van een classificatie die bijvoorbeeld zoekt naar elementmerken van objecten van een onderaannemer of leverancier. Met deze classificatie kun je het specifieke merk, bijvoorbeeld een prefab betonnen gevelelement, in 3D isoleren en checken met het ontwerp en overige leveranciers.  Daarnaast laten we door Solibri de ruimtestaat genereren en zien wij virtueel welke ruimtes bij welk bouwnummer/woningtype hoort.” De Nijs vult zijn projectcollega aan: “Het aanvragen van offertes doen we met behulp van uittrekstaten die rechtstreeks uit de door Solibri geanalyseerde hoeveelheden komen. Door de aanvraag uit Solibri te genereren is de tijdwinst enorm, met een paar korte

December 2015

Praktijk

Door Rosa van Tour

Krachtig, groots en elegant beschrijven de uitstraling van het nieuwe appartementencomplex dat op de kop van de pontsteiger in de Houthaven in Amsterdam-West wordt gerealiseerd. De locatie heeft een uitgebreide industriële geschiedenis en wordt in de komende jaren ontwikkeld tot een duurzame woonwijk. De bouw en ontwikkeling van deze iconische stadspoort wordt uitgevoerd door de combinatie Dura Vermeer en De Nijs. Het ontwerp van het gebouw is van architectenbureau Arons en Gelauff, en DPA Cauberg-Huygen is betrokken als adviseur op het gebied van bouwfysica.

29

COLUMN BIM-feedbackloop Wanneer je zoals wij veel bij BIM-projecten betrokken bent, dan zie je verbanden. Wanneer je daarnaast ook nog eens een online platform beheert waarop gebruikers hun BIM-modellen delen (BLDNG360.nl), dan heb je veel informatie tot je beschikking. Ondertussen zie ik dan ook een paar trends ontstaan. De eerste is dat er blijkbaar twee stromingen aan het ontstaan zijn. Zo is er een stroming die een 3D-model maakt en er is een stroming die virtueel bouwt. Wij zijn overigens fan van de laatste stroming, zodat u weet wat mijn smaak is, maar het punt is dat beide partijen spreken over een BIM-model. Voor opdrachtgevers en daarmee voor de mensen die het langst met het gebouw te maken hebben, lijkt mij dit een lastige opgave. Wat krijgen ze nou precies? En vooral: hoe bepaal je of het ook goed is wat je hebt ontvangen? Wil je als opdrachtgever nu een 3Dmodel van het gebouw of wil je een model van het gebouw met alle specificaties van alle onderdelen van het gebouw? De tweede trend die ik signaleer is dat de Chinese muren nog steeds aanwezig zijn. Bij de overdracht van het BIM-model in het bouwproces van de ene partij naar de andere partij is nog heel veel te verbeteren. Ook de terugkoppeling van de ontvangende partij naar de leverende partij kan zorgen voor grote kwaliteitsslagen in het proces. Er zijn dus nog steeds vragen en problemen binnen de bouwwereld, ook mét BIM. Het lijkt mij daarom zinvol dat opdrachtgevers ook een BIM-feedbackloop opnemen in hun BIMprotocol.

Pontsteiger zoals het er uit moet komen te zien.

handelingen heb je snel de vierkante meters met een plaatje erbij uitgetrokken. De tijd die we hiermee besparen, besteden we weer aan andere zaken die ten goede komen van het project. Dit levert in de keten een groot voordeel doordat partijen die offertes maken niet zelf hoeveelheden hoeven uit te trekken. Bovendien hebben wij offertes op basis van dezelfde gegevens. Bij offerte-aanvragen sturen wij een uitgekleed Solibri-model mee met daarin de door

ons geanalyseerde ITO. We willen hiermee het gebruik van BIM stimuleren en inzicht in het project bij onze partners vergroten. We besteden ook veel tijd aan het uitleggen van het werken met modellen, op termijn gaat dit tijd opleveren omdat iedereen met Solibri en het proces kan omgaan.” Rosa van Tour is marketing & communicatiemedewerker bij Kubus. Meer informatie en een live presentatie van project Pontsteiger is te zien op www.kubusinfo.nl/pontsteiger.

Rob Oud – CAD & Company @roboud

Project Pontsteiger in Solibri Model Checker.

“Je bent geen Architect geworden om versies bij te houden”

Data Management gaat u helpen Ziet u ook door de documentbomen uw projectbos niet meer? Groeit de hoeveelheid ontwerpinformatie u boven het hoofd? Kost het vinden van de juiste ontwerpen en tekeningen steeds meer tijd? Zijn uw projectdossiers wel op orde?

Belangrijkste functies 9 Beheren van versies en revisies van documenten; 9 Automatisch genereren van PDF’s; 9 Risico’s beperken met Transmittel Management; 9 Statusoverzicht van projecten en documenten; 9 Beheer de relaties tussen documenten.

Autodesk Vault

CAD & Company: uw partner

Met Autodesk Vault vindt u al uw ontwerpinformatie in een oogwenk terug. U deelt veilig en snel de juiste informatie binnen uw bedrijf, maar ook met toeleveranciers en klanten. Daarnaast weet u altijd wie er wanneer heeft gewerkt aan documenten.

CAD & Company is specialist in beheeroplossingen voor (3D-)ontwerpinformatie. Wij hebben de afgelopen 20 jaar meer dan 400 organisaties geassisteerd met de inrichting en implementatie van professionele beheeromgevingen. Meer weten? Kijk op www.cadcompany.nl

Gold Partner

Specialization Building Civil Infrastructure Product Design & Manufacturing Product Lifecycle Management

Vrijheidweg 40 1521 RR Wormerveer T +31 88 494 6666 E [email protected] www.cadcompany.nl

Computer Ondersteund Ontwerpen

Leerboek en naslagwerk Inventor 2016

Boeken

Door de redactie

32

Ronald Boeklagen heeft de nieuwste jaargang van de serie ‘Inventor, Computer Ondersteund Ontwerpen’ uitgegeven. Dit jaar zijn aanvullingen opgenomen in het boek die betrekking hebben op de nieuwe mogelijkheden van Inventor 2016, zoals het free form modeling met T-splines en het direct modelleren.

et boek Inventor 2016 bevat teksten van Nederlandse oorsprong en het boek hanteert ook Nederlandse tekennormen. Ook bevat dit gebonden boek werktuigbouwkundige achtergrondinformatie en uiteenlopende tips op dit vlak. Het boek bevat een combinatie van theorie, geleide instructie en oefeningen. De oefeningen zijn uitgewerkt met filmpjes op internet. Het boek bevat verder zeer veel afbeeldingen waarmee alle basisfuncties worden behandeld die een werktuigbouwkundig ontwerper gebruikt, zoals: frames, plaatwerk, lassen en schroefverbindingen en kunststoffen. Ook zijn er hoofdstukken die handelen over gevorderde onderwerpen, zoals styles en templates, Vault, skeletmodeleren, iLogic, adaptiviteit en plaats, maat- en vormvarianten en puntenwolken, 3D-printen en CAM. Specialistische zaken als sterkteberekeningen, dynamische simulatie, parameterstudies en optimalisatie zijn ook terug te vinden in het werk.

die gebruikt kunnen worden om methodisch het beste ontwerp te vinden. Zo kan de ontwerper met de Design Accelerator snel een mechaniek van tandwielen, lagers en assen opzetten en deze daarna weer snel omzetten naar een stangenmechaniek. Ook is het mogelijk om een ontwerp door te rekenen en via een parameterstudie te optimaliseren. De ontwerper geeft hierbij bijvoorbeeld aan welke veiligheidsfactor hij wil bereiken, waarna Inventor het ontwerp automatisch zal aanpassen en doorrekenen totdat aan de voorwaarde wordt voldaan. Het methodisch ontwerpen, de Design Accelerator, Content Center, Eindige elementenmethode en optimalisatietechnieken en generatief ontwerpen worden allemaal in het boek behandeld.

H

Online ondersteuning Traditioneel wordt het boek door TEC/CAD College ondersteund met behulp van online tools zoals ook het geval is bij voorgaander Inventoren AutoCAD-boeken. Er zijn enkele tientallen instructiefilmpjes beschikbaar die oefeningen uit het boek demonstreren en daarnaast kan de gebruiker de opgedane kennis toetsen via de CADCollege Tools.

Het boek over Inventor 2016 is ook verkrijgbaar als een minder uitgebreide studentenuitgave.

Topdown-ontwerpmethodiek Het bijzondere van Inventor is, dat het gericht is op de functie van het ontwerp en niet, zoals bij de Solid Modelers van de eerste generatie, op het modelleren alleen. Zo schetst een ontwerper met Inventor een aantal hartlijnen en verandert hij deze schets met een druk op de knop naar een frame, een stangenmechaniek of een constructie van plaatwerk. De uitwerking naar uitslagen, zaag- of snijtekeningen wordt door het programma gedaan. Veel vergelijkbare programma’s bieden alleen functionaliteit om een ruimtelijk model op te bouwen. Deze Topdownontwerpmethodiek van Inventor is door het hele boek verwerkt.

Twee versies Inventor 2016, Computer Ondersteund Ontwerpen’, ir. R. Boeklagen, ISBN 978-94-92250-02-5 is opgebouwd uit negen delen en bevat in totaal 1.748 pagina’s. Op verzoek van het middelbaar en technisch onderwijs is er ook een verkorte uitgave leverbaar: Basisboek ‘MBO/HBO Inventor 2015’ met ISBN 978-94-92250-01-8, bestaande uit 512 pagina´s.

Modellerings- en ontwerptechnieken Inventor ondersteunt niet alleen de modelleringstechnieken van het variantenontwerpen en het skeletontwerpen, maar ook hulpmiddelen

www.cadcollege.nl

advertentie

ISD: software en diensten voor het optimaliseren en automatiseren van bedrijfsprocessen.

www.isdgroup.com

Oss – 5 november 2015

Advertorial

CAD Accent is Europees Premier Partner voor Canon Wide Format Menno Otterloo, salesmanager large format CAD Accent/CADStunter en Patrick Kuijt, senior partnermanager/team lead indirect Canon.

AD Accent is door Canon benoemd tot Europees Premier Partner op het gebied van Wide Format Printing. Dit gebeurde tijdens het PAN-Europese Partnercongres in Istanbul. Bij dit evenement waren de Top-20 partners uit Europa aanwezig en werd uitgebreid stilgestaan bij de waarde van het partnerkanaal voor Canon. Eerder heeft CAD Accent ook al de status van Advanced Wide Format Partner bereikt.

C

Patrick Kuijt, partnermanager bij Canon Nederland, benadrukt nog eens de waarde van de samenwerking met CAD Accent: “Onze groeistrategie in de waterbased Wide Format Markt is grotendeels gefundeerd op samenwerking met kundige en toegewijde partners zoals CAD Accent. De toetreding tot een select Europees gezelschap is een mooie beloning voor alle inzet onder leiding van Menno Otterloo binnen CAD Accent en een logisch gevolg van de investeringen aan beide kanten.”

“CAD Accent is Gold Autodesk Value Added Reseller en Autorized Training Center en als geen ander in staat om advies te geven op het gebied van output binnen de CAD-omgeving. Het is in mijn optiek dit advies op maat wat ertoe heeft geleid dat we deze status hebben kunnen bereiken”, aldus Menno Otterloo, de grootformaatspecialist binnen CAD Accent. “Het huidige assortiment van CAD Accent biedt onze klanten een one-stop-shop waar het gaat om de CADomgeving. Niet meer uitsluitend binnen het MKB, maar ook steeds meer bij onder andere overheden en multinationals.” De titel ‘Advanced Wide Format Partner’ vertegenwoordigt het hoogste niveau van partnership binnen Canon Nederland. Investeringen in kennis en kunde van het personeel verzekeren u van goed advies bij het maken van de juiste keuzes. U kunt bij CAD Accent, naast de aanschaf van uw imagePrograf, ook uitstekend terecht voor uw software, trainingen, hardware en supplies.

Wij bedanken Canon voor de fijne samenwerking!

www.cadaccent.nl/plotters

33

MoederscheimMoonen architects introduceert BIM stapsgewijs

Praktijk

“Opdrachtgevers weten vaak nog niet wat

34

Door Jean van Pol

Het samenwerken in een BIM-model is een ontwikkeling die niet meer te stuiten is in de bouwbranche. Al moet gezegd worden dat die ontwikkeling nog volop gaande is; nog lang niet álle bouwprojecten worden in BIM uitgevoerd. Dat bewijst ook het verhaal van MoederscheimMoonen architects in Rotterdam. “We zitten nog steeds in een overgangsfase waarin veel wordt gepionierd met BIM”, zegt algemeen directeur Ruud Moonen.

wee jaar geleden vond MoederscheimMoonen architects het hoog tijd om de omschakeling te maken van het werken in 2D naar werken in 3D. “Destijds hebben wij er bewust voor gekozen om met het hele bureau in één keer over te stappen op Autodesk

T

December 2015

Revit LT”, zegt Ruud Moonen. “Hiermee was het mogelijk om van de ene op de andere dag in 3D te gaan werken.”

Overgangsfase Inmiddels beschikt MoederscheimMoonen ook over Autodesk Building Design Suites

Premium van ICN Solutions, met de volwaardige Revit-versie. Geen overbodige luxe, want volgens Ruud Moonen eisen steeds meer opdrachtgevers om gebouwen in 3D te gaan uitwerken. “Maar dat is niet hetzelfde als BIM, want dat is nog een stap verder. Veel opdrachtgevers zeggen wel dat ze wil-

Exploded view in Autodesk Revit van wijkcentrum Het Anker in Zwolle.

BIM inhoudt” len BIMmen, maar zijn vaak nog in het ongewisse wat dat dan precies inhoudt. Momenteel zitten we duidelijk in een overgangsfase waarin nog veel wordt gepionierd met BIM. De bouwwereld hinkt nog heel sterk op twee gedachten: enerzijds willen opdrachtgevers graag een vooruitstrevend 3D-gebouwmodel, anderzijds houden zij ook nog steeds vast aan de vertrouwde 2D-tekeningen om een gebouw te beoordelen.”

Nog niet één 3D-model

Wijkcentrum Het Anker in Zwolle.

De introductie van 3D en BIM in de bouwwereld verloopt langs de weg der geleidelijkheid. Dat neemt niet weg dat MoederscheimMoonen architects die weg volop is ingeslagen. “Wij werken sowieso al onze projecten met Revit in 3D uit. En inmiddels voeren wij ook zo’n vier van de tien projecten volledig in BIM uit, compleet met clashdetectie en aanstelling van een BIM-manager. Dat wil overigens niet zeggen dat daarbij alle bouwpartners in één en hetzelfde 3D-model samenwerken, zoals in het ideaalplaatje van BIM het geval is. Want dat is voor ons en onze projectpartners nu nog een stap te ver. In de praktijk werken wij daarom nog steeds met verschillende 3Dmodellen naast elkaar. Ook blijkt dat veel constructeurs wel in 3D werken, maar dat

veel installatieadviseurs daarin nog achterblijven. Dit resulteert erin dat wij onze overige projecten wel uitwerken in 3D, maar (nog) niet volgens de BIM-methodiek”, aldus Moonen.

Flexibele ontwerpfase Moonen juicht de komst van BIM toe, maar waarschuwt tegelijkertijd ook voor eventuele valkuilen. “Voor ons als architect is het vooral belangrijk om de ontwerpfase zo flexibel mogelijk te houden. Ontwerpen is een dynamisch proces, waarin je vaak een paar stappen terug moet doen om vervolgens weer enkele stappen vooruit te kunnen zetten. Maar als je je al heel vroeg in het bouwproces te zeer vastlegt met een BIMmodel, dreigt die benodigde creativiteit bevroren te raken. Met andere woorden: wij moeten ervoor waken dat onze architecten en modelleurs ook echte gebouwontwerpers blijven en geen programmeurs worden die alleen maar een 3D-model maken. Wat dat betreft, bevat de wereld van BIM veel leermomenten en is er nog veel winst te behalen.” Jean van Pol is bedrijfsjournalist bij ICN Solutions. Voor meer informatie over de in dit artikel genoemde onderwerpen, zie www.moederscheimmoonen.nl en www.icn-solutions.nl.

Wijkcentrum Het Anker Een van de projecten waarvoor MoederscheimMoonen architects het ontwerp bedacht is het wijkcentrum en sporthal Het Anker in Zwolle. Dit complex in Stinspoort is een verbindende schakel tussen de wijk Westenholte en de nieuwbouwwijk Stadshagen in de Overijsselse hoofdstad. In het gebouw zijn een deelbare sporthal met onderwijsfaciliteiten en een groot deel aan multifunctioneel programma van het wijkcentrum ondergebracht. De intenties van een duurzaam en groen complex zijn hierbij tot uitdrukking gekomen in een dynamisch, landschappelijk en transparant gebouw. De gemeente wilde overgaan tot de nieuwbouw omdat er behoefte was aan meer capaciteit voor sportlessen van de scholen. Al in een vroeg stadium waren de bewoners van de wijken en de toekomstige

gebruikers betrokken bij de planvorming, om zo tot een zo goed mogelijke invulling van het complex te komen. Samen met de gemeente stelden zij het programma van eisen en het schetsontwerp op. Het Anker vormt vanaf begin 2015 het nieuwe onderkomen van diverse verenigingen. De basisscholen in de omgeving maken voor hun gymnastieklessen gebruik van de moderne sporthal. Het Ontmoetingscentrum biedt daarnaast grote diversiteit aan activiteiten voor de bewoners van Westenholte en Stadshagen, en is de basis van uiteenlopende verenigingen. Naast de sportzalen beschikt het complex ook over meerdere (vergader)zalen en een multifunctionele ontmoetingsruimte.

December 2015

35

Tips & Tricks SolidWorks

SolidWorks 2016 what’s new – deel 2 Tips & Tricks

Door Renso Kuster

In de vorige uitgave van CAD-Magazine is versie 2016 van SolidWorks al aangekondigd. In deel 2 een nog meer volledig beeld van de nieuwe mogelijkheden. Met name aandacht voor wijzigingen op het gebied van part design en het maken van 2D-werktekeningen.

36

Het aanmaken van fysieke draad is zeer eenvoudig in SolidWorks 2016.

et maken van een zogenaamde curvature continuous (C2) afronding was in voorgaande versies van SolidWorks alleen voorbehouden aan afrondingen tussen twee vlakken. Het voordeel van een C2-afronding is de zeer gelijkmatige kromming, waardoor deze veel natuurlijker aanvoelt en toont in licht. Nieuw is dat deze optie nu ook beschikbaar is bij het maken van een normale edge fillet. Hiermee komen ook alle extra opties van een normale edge fillet beschikbaar, zoals de asymmetrische fillet. SolidWorks kende al de mogelijkheid om snel een cosmetische schroefdraad weer te geven, met als voordeel dat het model heel licht blijft, terwijl op de 2D-werktekening wel de juiste productie-informatie verschijnt. Er zijn echter situaties te bedenken waarbij een geometrisch correct gemodelleerde draad nodig is. Versie 2016 heeft een wizard waarmee schroefdraad op een model te plaatsen is. Naast de schroefdraden volgens norm heeft de ontwerper ook de mogelijkheid om een eigen profiel te definiëren. Hiermee is niet alleen een eigen schroefdraad te maken, maar bijvoorbeeld ook een transportschroef. Ook het aloude sweep-commando is aangepakt in SolidWorks 2016. Het zal geen verrassing zijn dat het meest gebruikte profiel in een sweep een cirkel is, bijvoorbeeld voor het maken van een pijpleiding. Vanaf nu hoeft de ontwerper geen extra schets meer te maken indien hij gebruik wil maken van een cirkel, deze is nu standaard aanwezig: even de diameter opgeven en klaar. Daarnaast is de Bi-directional sweep een echte tijdsbespaarder. Waar in het verleden de doorsnede altijd aan een van de uiteinden van het path moest staan, is dat nu

H

December 2015

geen eis meer. De ontwerper kan zelf bepalen in welke richting de doorsnede over het pad moet lopen, maar ook voor een combinatie van beide richtingen kiezen.

2D-Werktekeningen Het maken van kaders voor de verschillende 2D-tekenformaten kan een flinke klus zijn. Daarom heeft SolidWorks 2016 nu de Automatic Border wizard, deze leidt de gebuiker in een aantal stappen naar een kader volgens zijn eigen wensen. Het wijzigen van de schaal op de 2D-werktekening is daarnaast nu ook veel eenvoudiger geworden. Onderin de interface werd altijd al de gebruikte schaal getoond. Nu kan de gebruiker hier ook op klikken, waarna er een lijst verschijnt van verschillende verschalingen. Door er een te kiezen, wijzigt de gebruiker direct de algemene tekeningschaal. Wie op zijn 2D-tekeningen vaak met behulp van een ballon op het model verwijst naar tekst, zal de zogenaamde flag notes zeer waarderen. Op de tekeningen is een zogenaamd flag note bank aan te maken. Hierin staan alle door de ontwerper als zodanig aangewezen notes. Wanneer de gebruiker een ballon plaatst op de tekening, kan hij deze koppelen aan een van de items in de flag note bank. Wanneer iemand vervolgens met de muis over de ballon gaat, zal hij ook direct de gekoppelde note bij de ballon getoond krijgen. Renso Kuster [email protected] is freelance redacteur voor CAD-Magazine. Meer informatie over SolidWorks-functionaliteit is te verkrijgen bij uw SolidWorks reseller.

SEE YOUR PLANT WITH SMART EYES

INTERGRAPH® CADWORX® FIELDPIPE™ PROFESSIONAL QUICK, ACCURATE AS-BUILTS & 3D MODELS FROM LASER SCAN DATA *OUFSHSBQI
$"%8PSY
ýFME1JQF
DPNCJOFE
XJUI
$"%8PSY
1MBOU
1SPGFTTJPOBM
EFMJWFST
UIF
NPTU
FGýDJFOU
QMBOU
BTCVJMU
BOE
TQPPM
WFSJýDBUJPO
UPPM
PO
UIF
NBSLFU t
Save time
XJUI
JOUFMMJHFOU
BTCVJMU
EFWFMPQNFOU
JO
UIF
GJFME
t
Improve accuracy
XJUI
BTCVJMU
EFWFMPQNFOU
GSPN
MBTFS
QPJOU
DMPVET t
Enhance data quality
XJUI
JOUFHSBUJPO
XJUI
$"%8PSY
1MBOU
1SPGFTTJPOBM
BOE
TUSFTT





BOBMZTJT t
Escalate project schedules XJUI
JOUFMMJHFOU
%
NPEFMMJOH
POTJUF t
Easily create
BTCVJMU
EFMJWFSBCMFT
*TPHFO¥
JTPNFUSJDT
HFOFSBM
BSSBOHFNFOU




ESBXJOHT
CJMM
PG
NBUFSJBMT
BOE
NPSF Visit the CADWorx website for webinars, product sheets, software demos, and more: http://www.intergraph.com/global/eu/go/cadworx.aspx.

Intergraph, the Intergraph logo and CADWorx are registered trademarks of Intergraph Corporation. Other brands and product names are trademarks of their respective owners. © Intergraph Corporation.

Tips & Tricks ArchiCAD

Solibri Model Checker 9.6 Tips & Tricks

Door Anne de Ruijtter

Solibri Model Checker 9.6 is uitgebracht in oktober. Met de nieuwe mogelijkheden kan nu eenvoudig de uitvoeringsvolgorde worden gecontroleerd en in een presentatie worden verwerkt.

38 Voor het controleren van de planning kan Solibri nu ook datum en tijd herkennen als zodanig.

De classificatiesettings.

e belangrijkste uitbreiding om een controle van de planning te kunnen doen in versie 9.6 is dat Solibri Model Checker nu datum- en tijd-informatie ook herkent als zijnde datum en tijd. Om er eenduidig mee te kunnen werken, kan onder File > Settings > Units de weergave van datum en tijd ingesteld worden. Om er eenvoudig mee te werken wordt bij het instellen van de datum een kalender getoond. Tijd kan worden toegepast in Classificaties, ITO’s en Regels. Bij de Classificaties zijn er twee praktische ontwikkelingen. De eerste is dat nu een kolom tijd kan worden toegevoegd, die deze waarde uitleest. De tweede is dat eenvoudig een kolom als classificatienaam kan worden gebruikt. Wordt dit gedaan voor bijvoorbeeld tijd, dan wordt in de classificatie een mappenstructuur op basis van tijd getoond.

Excelbestand. In dat laatste geval kan de rapportage worden uitgevoerd volgens een zelf in te stellen patroon met aanvullende informatie. Tenslotte is ook BCF beschikbaar voor de communicatie. Dit biedt een overzicht dat eenvoudig in alle BIM-programma’s kan worden ingelezen die BCF ondersteunen. Binnen deze programma’s kan dan snel naar gevonden issues worden gesprongen. Voor een optimale workflow wordt gebruikgemaakt van de BCF-connector en BIMcollab om de ontwikkelingen bij te houden. Op deze manier kunnen ook niet-modelleurs op de bouw de issues volgen en van commentaar voorzien.

D

Automatische presentatie ITO Naast het automatisch kunnen maken van een presentatie van de gevonden issues, heeft Solibri Model Checker 9.6 ook de mogelijkheid automatisch presentaties te genereren vanuit een ITO. Deze kan daarmee gebruikt worden om een ITO op basis van tijdsvolgorde snel in beeld te krijgen. Hierbij bestaat de keuze om in de dia alleen de inhoud van de betreffende regel te tonen of om ook de informatie van de voorgaande dia’s mee te nemen. Het uiteindelijke doel is natuurlijk om de resultaten te delen met de andere partijen, ter informatie of om de gegevens bij te stellen. Hiervoor bestaan verschillende mogelijkheden. In de eerste plaats is het mogelijk om binnen Solibri Model Checker zelf de presentatie als een filmpje af te spelen met de knoppen onder in het 3D-venster. Daarnaast zijn de resultaten te delen in de vorm van een PDF- of

December 2015

Tijd classificeren Niet alle modellen zullen een tijdsparameter hebben. Dit is echter met slim classificeren te ondervangen, omdat hiermee op basis van voorwaarden of selectie extra informatie aan elementen kan worden toegevoegd. Sommige modellen bevatten fases: gebruik deze eigenschap om een datum te koppelen, al dan niet in combinatie met de verdiepingen. Ook op basis van selecties kan vervolgens een handmatige classificatie worden toegevoegd. Uiteraard worden hiermee niet de eigenschappen gecontroleerd, maar kan wel de workflow in beeld gebracht worden. Anne de Ruijtter is BIM-productspecialist bij Kubus. Voor meer informatie, kijk op www.kubusinfo.nl.

EFFICIËNT STARTEN MET BIM?

De BIM toolbox is een krachtige applicatie bovenop Autodesk® Revit® om de productiviteit te bevorderen. De BIM toolbox is zeer gebruiksvriendelijk en bedoeld voor kleinere organisaties die met BIM willen starten. Informeer naar onze aantrekkelijke BIM startersbundel, bestaande uit de Autodesk® Building Design Suite in combinatie met de BIM toolbox, opleiding, opstartbegeleiding en helpdesk.

www.cadaccent.nl

|

085 - 30 30 000

Autodesk Civil Infrastructure Specialized Autodesk Building Specialized Autodesk Consulting Specialized Autodesk Authorized Training Center

Tips & Tricks 3ds Max 2016 Dit laatste artikel over de nieuwe mogelijkheden in 3ds Max 2016 behandelt de nieuwe rendermogelijkheden. 3ds Max 2016 beschikt standaard nog altijd over vier verschillende renderengines.

Physical Camera

Door Jean-Pierre van Gastel

Tips & Tricks

Autodesk A360 Rendering

40

Afbeelding 1: De iray Section helper maakt het renderen van doorsneden eenvoudig.

e renderering engine Mental Ray maakt al geruime tijd deel uit van 3ds Max en werkt nog steeds door te renderen op de CPU. Mental Ray zit inmiddels op versie 3.13.1.6 en bevat een paar kleine verbeteringen in 3ds Max 2016. Een van de verbeteringen heeft te maken met light sampling, oftewel de kwaliteit van licht in de uiteindelijke rendering. Deze nieuwe optie is terug te vinden in het Render-tabblad van het dialoogvenster Render Setup. Door het aanvinken van de optie Light Importance Sampling kan de gebruiker met behulp van de Quality-instelling bepalen wat de uiteindelijke kwaliteit wordt van alle aanwezige fysisch correcte lichtbronnen in de scène. Het instellen van Light Importance Sampling heeft vooral zin bij een scène waar zeer veel lichtbronnen aanwezig zijn en kan de rendertijden drastisch naar beneden brengen. Mental Ray zal dan zelf bepalen welke lichtbronnen meer samples nodig hebben dan andere lichtbronnen. Ook nieuw is het Ambient Occlusion renderelement, terug te vinden in het tabblad Render Elements van het Render Setup-dialoogvenster. Dit element maakt automatisch een render pass aan voor de Ambient Occlusion (contactschaduw).

D

zige CUDA cores op een Nvidia grafische kaart. Nieuw in de iray rendering engine voor 3ds Max 2016 is de iray Section helper. Deze werkt als een zogenaamd cutting plane en kan als zodanig worden geplaatst in de 3ds Max viewport. De iray Section helper heeft diverse parameters, zoals afmetingen en algemene eigenschappen, en maakt het renderen van een doorsnede erg eenvoudig. Uiteraard kan de iray Section helper ook volledig geanimeerd worden, zie afbeelding 1.

De 3ds Max 2016-gebruikers hebben eindelijk de beschikking over de Autodesk Cloud om te renderen, zie afbeelding 2. Vanuit 3ds Max kan de scène direct worden geüpload naar de A360-renderomgeving. Voordat de gebruiker een scène uploadt is het wel belangrijk om de compatibiliteit te testen. Dit kan met de Test Scene Compatibility-knop, die terug is te vinden in het dialoogvenster Render Setup. Op dit moment kunnen er alleen stilstaande beelden worden gerenderd, inclusief panorama’s en google cardboard. Meerdere camerastandpunten kunnen automatisch worden uitgerenderd, dit mogen zowel standaardcamera’s zijn als de nieuwe 3ds Max 2016 Physical Camera. Lichtbronnen dienen wel fysisch correct te zijn: een Mental Ray daylight system en Photometric lights zijn compatibel met de A360-rendering omgeving. Nadat de scène is geüpload, kan de gebruiker gewoon verder met zijn eigen werk. Hij krijgt automatisch een e-mail als de rendering voltooid is. Het maken van een testrendering is gratis, maar voor een uiteindelijke hoge kwaliteit rendering worden er zogenaamde Cloud Credits in rekening gebracht. Jean-Pierre van Gastel [email protected] is freelance redacteur voor CAD-Magazine. Voor meer informatie over dit onderwerp, zie ook: www.autodesk.nl.

Nvidia iray GPU Rendering Nvidia iray is nog steeds de renderengine die optimaal gebruikmaakt van de aanwe-

December 2015

Afbeelding 2: Renderen van stilstaande beelden is nu ook mogelijk in de Cloud.

Tips & Tricks AutoCAD 2016

Point Clouds en Raytracer et zal voorlopig nog wel even duren voordat een Point Cloud volledig kan worden omgezet naar bruikbare geometrie. In AutoCAD 2016 zijn ze echter wel prima als referentieobject te gebruiken. Het was al mogelijk om gebruik te maken van Object Snaps in AutoCAD op Point Clouds, maar de mogelijkheden hiervan zijn in AutoCAD 2016 enorm toegenomen. Het 3D Object Snap-tabblad, onderdeel van de Drafting Settingsdialoogbox, is opnieuw ingedeeld. Hierdoor is er meer ruimte voor nieuwe Point Cloud Object Snaps, zoals Intersection, Edge, Corner, Perpendicular to Edge en Centerline, zie afbeelding 1.

H

te raadplegen, aangezien deze altijd de gehele naam van de desbetreffende Point Cloud laat zien.

Rendering Engine

AutoCAD 2016 heeft een nieuwe rendering engine. Mental Ray is volledig verdwenen in AutoCAD 2016 en de software maakt vanaf nu gebruik van een physically based path tracing renderer met de naam AutoCAD Raytracer. Het grote voordeel van een path tracing renderer is dat er geen instellingen meer hoeven te worden gemaakt voor het renAfbeelding 1: Het 3D Object Snap-tabblad. deren. De nieuwe Interface van de Autodesk Raytracer is dan ook een heel stuk eenvoudiger en bevat veel minder instellingen dan voorheen. Het Render ribbon panel, dat deel uitmaakt van de Visualize ribbon tab, is aangepast en kan nu ondersteuning bieden voor de nieuwe rendering engine. Het aantal Point Cloud crop states pixels dat de ontwerper wil renderen, oftewel het formaat van de uitHet Cropping in de Point Cloud ribbon tab bevat nieuwe mogelijkheeindelijke afbeelding, is snel en duidelijk te kiezen in een drop-down den om cropping states op te slaan en terug te zetten. Een cropping menu. De maximale resolutie is 12.000 x 12.000 pixels, waarbij het state behoudt de cropping boundary van de Point Cloud alsmede de renderen natuurlijk wel even zal duren. Ook de vernieuwde Render zichtbaarheid van de scans en regions zoals deze worden weergegePresets-lijst bevat instellingen voor het bepalen van de kwaliteit van de ven in de Point Cloud Manager. Met het nieuwe commando Pointcloudrendering. Tooltips geven aan hoelang het renderen ongeveer gaat cropstate is het mogelijk om de crop states weer te geven in een lijst duren bij het uitvoeren van de aangegeven keuze. en deze eventueel te verwijderen. De Point Cloud Manager in AutoCAD 2016 geeft altijd de on/off-knopJean-Pierre van Gastel [email protected] is freelance redacteur voor CAD-Magazine. pen weer voor zowel scans als regions. Indien de naam van een Point Voor meer informatie over dit onderwerp, zie ook: www.autodesk.nl. Cloud te lang is om weer te geven in de Point Cloud Manager, wordt deze automatisch afgekort. Uiteraard is de bijbehorende tooltip altijd

Afbeelding 1: AutoCAD 2016 werkt met de renderer AutoCAD Raytracer.

December 2015

Tips & Tricks

Door Jean-Pierre van Gastel

Dit zesde deel over tips en tricks in AutoCAD 2016 gaat dieper in op de vele nieuwe Point Cloud-mogelijkheden die AutoCAD 2016 de gebruiker biedt en de nieuwe Autodesk Raytracer-renderer.

41

Tips & Tricks Inventor

Inventor 2016 R2 Door

Tips & Tricks

Rob Sman

42

Dát hebben we al een tijdje niet gezien; significante uitbreiding van functionaliteit van Inventor buiten de jaarlijkse nieuwe versie om. Autodesk-klanten met subscription Uitgaande van randvoorwaarden laat ShapeGenerator dit over van een aanvankelijk rechthoekige plaat. beschikken inmiddels over Inventor 2016 R2. Daarbij inbegrepen is Service Pack 1, dat de nodige rimpeltjes in de originele release gladstrijkt. SP1 is ook beschikbaar voor klanten zonder subscription.

e nieuwe functionaliteit in R2 bevat een aantal verbeteringen op het gebied van importeren van IDF-bestanden, waarin het ontwerp van printplaten is vastgelegd. Zo’n IDF-bestand bevat een omschrijving van de printplaat zelf, de hoofdafmetingen van de elektronische componenten en hun plaatsing, en specifieke zaken als ‘keepout areas’. Een grote verbetering is dat de componenten in een eigen IDF-library in het Content Center kunnen worden gepubliceerd. Dit is weliswaar bewerkelijk, maar naarmate de bibliotheek completer wordt, zal het importeren van IDF-bestanden makkelijker gaan.

D Engineeren

Nieuw, maar toch ook weer niet, is ForceEffect. Deze gebruiksvriendelijke tool is, samen met ForceEffect Motion, al langere tijd beschikbaar als (gratis) app voor zowel Android als iOS, en ook als browser-app. Het analyseren van krachten in statische en dynamische modellen is hiermee kinderspel. De combinatie van beide apps is nu beschikbaar binnen Inventor en maakt het mogelijk om de 2Dgeometrie van een ForceEffect-model als een associatieve link over te nemen in een Inventor-sketch. De gevonden krachten kunnen (handmatig) prima overgenomen worden als input voor een sterkteen stijfheidsberekening, al dan niet in Inventor Professional.

Gewichtsreductie

dat zo, maar dat betekent niet dat hiermee aan de hand van wat randvoorwaarden door Shape Generator zelfstandig een part kan worden gegenereerd! Het betreft hier eerder een gereedschap voor de optimalisatie van een bestaand onderdeel. Net als bij ‘klassieke’ analyses moeten uiteraard de belastingen en constraints worden gedefinieerd. Wat anders is, is het doel van de studie: gewichtsreductie. Hier mag ieder willekeurig percentage worden ingevoerd; of dat haalbaar is, zal pas na afloop blijken. Voor het bereiken van een minimaal gewicht zullen dus een aantal ‘runs’ nodig zijn. Omdat de functionele geometrie van het onderdeel, zoals gebieden rond bevestigingsgaten, niet mag verdwijnen, kunnen die gebieden beschermd worden. De analyse bepaalt dus uitsluitend waar materiaal kan worden weggenomen en voegt nergens materiaal toe! Omdat het volume van het onderdeel voor de analyse in kleine stukjes is opgedeeld, is het eindresultaat een grove ‘brokkelige’ vorm. Wanneer het resultaat aan de eisen voldoet, kan de gegenereerde vorm in het part worden getoond. Het is nu aan de ontwerper om met de nodige modelleerhandelingen het originele onderdeel aan te passen, zodat het zo goed mogelijk het ‘minimale’ model omvat. Dit zal veelal bereikt worden door cut-extrusies. Tip: Als het niet bezwaarlijk is dat het part complexe oppervlakken heeft, kan het gebruiken van FreeForm bodies en de Combine-functie ook een effectieve werkwijze zijn. Uiteindelijk zal op het aangepaste model nog een sterkteberekening moeten worden uitgevoerd als eindcontrole.

De hoofdattractie van R2 wordt gevormd door Shape Generator. De naam suggereert dat deze tool een vorm genereert. Op zich is

www.autodesk.nl

advertentie

Bij ons in goede handen NedGraphics BV NedGraphics BV T + 31 (0) 347 32 96 96 00 00 [email protected] [email protected] www.nedinfra.com www.nedgraphics.nl

December 2015

217:(5362)7:$5($/*(0((1 YDQ¼

$XWR&$'/7

YRRU½

MDDU 9RRUSURIHVVLRQHHO'WHNHQZHUN

$XWR&$'

YDQ¼

MDDU 9RRUSURIHVVLRQHHOWHNHQZHUN'HQ'

YRRU½

352)(66,21(/(&$'6<67(0(1 +XXURI.RRS+3ZHUNVWDWLRQV

&RPSOHWHV\VWHPHQPHWLQFKPRQLWRUWRHWVHQERUG PXLVHYHQWXHHO'PXLV HQ&$'VRIWZDUH

%(/

'&211(;,21'08,=(1 'FRQQH[LRQ&DG0RXVH

'HLGHDOHYHUYDQJLQJYDQGHJHZRQHPXLVLQGH&$'RPJHYLQJ

6SDFH0RXVH3UR

'HLGHDOH'PXLVYRRUELMYRRUEHHOG,QYHQWRU

'HJRHGNRRSVWH *HQRHPGHSULM]HQ]LMQH[FOXVLHIEWZHQRQGHUYRRUEHKRXGYDQGUXNIRXWHQ

½ ½

%XLOGLQJ &LYLO,QIUDVWUXFWXUH 3URGXFW'HVLJQ 0DQXIDFWXULQJ

Tips & Tricks Allplan

Een BIM-werkmethodiek in Allplan Tips & Tricks

Door Sander Poelen

44

De bouwwerkstructuur van Allplan biedt de mogelijkheid om een project volledig in te richten naar de behoeften van de gebruiker. Verder kunnen assistenten gebruikt worden als bibliotheek om snel een consistent model op te zetten. Dit artikel behandelt de manier waarop deze tools kunnen worden gebruikt voor het opbouwen van een model dat perfect past in een BIM-workflow.

toegekend zijn onder de afleiding kunn Allplan werkt de gebruiker binnen nen niet geëxporteerd worden naar IFC. een project op meerdere files, de zogenaamde ‘Layers’. Deze layers worden georganiseerd in de bouwAttributen werkstructuur van Allplan. Het proElk object in Allplan beschikt over attribuject is namelijk te verdelen in verschillenten. Deze attributen vertegenwoordigen de hiërarchische niveaus (onder andere de informatie die uitgewisseld wordt wan‘Gebouw’ en ‘Verdieping’) en hieraan neer de ontwerper een IFC-model exporkunnen de layers worden toegekend. Bij teert. Bij de architectuurobjecten wordt een civiel project kan een verdieping funstandaard het juiste IFC-type geëxporgeren als bijvoorbeeld een tunnelmoot. teerd: een balk in Allplan wordt automaEr zijn in Allplan echter meer niveaus tisch IfcColumn. Verder komen de toegebeschikbaar dan het IFC-formaat toelaat. kende attributen over, evenals de relaties Daarom is het een goed idee om bij BIMvan het object tot het model (niveau in De bouwwerkstructuur conform IFC. projecten de optie ‘IFC conform’ in te bouwwerkstructuur). Voor algemene 3Dschakelen. In dat geval worden enkel niveaus gebruikt die geschikt zijn objecten ligt het Ifc-type niet vast, maar de gebruiker kan bijvoorbeeld voor een foutloze IFC-uitwisseling. Wanneer er gebruik wordt gemaakt een algemeen 3D-object exporteren als een kolom door het attribuut Ifcvan een workflow met een referentiemodel (bijvoorbeeld via IFC-import) Objecttype toe te kennen en deze de waarde IfcColumn mee te geven. kan deze als apart model onder bijvoorbeeld het modelniveau worden Ook kan een set van attributen (Property Set) samengevoegd worden ingeladen. door middel van attributen, zodat de ontwerper niet in elk project De bouwwerkstructuur is daarnaast nog voorzien van een tweede hiëropnieuw alle attributen apart hoeft toe te kennen. archie, de afleidingen van de bouwwerkstructuur. Dit kan ook naar eigen inzicht gebruikt worden, maar wanneer de gebruiker zich in een Assistenten BIM-traject bevindt, wordt het aangeraden om de bouwwerkstructuur Om te zorgen dat alle data correct aan de objecten hangen en het zelf in te zetten voor het model en de afleidinghiërarchie puur te gebruimodel snel, consistent en altijd volgens dezelfde standaard wordt ken voor het afleiden van tekeningen en hoeveelheden. De layers die opgebouwd, kan er in Allplan gebruik worden gemaakt van een ‘Assistent’. Een assistent wordt aangemaakt op een layer en is dan op te slaan, zodat deze naast het model beschikbaar is in het palette. In Allplan geldt voor alle objecten het principe dat dit object overgenomen kan worden met dezelfde instellingen en attributen door er met de rechtermuisknop dubbel op te klikken. Dat geldt dus ook voor objecten in de assistent.

I

Sander Poelen is customer service engineer bij SCIA Nederland B.V. Voor meer informatie, kijk op www.scia.net.

Een assistent is een hulpmiddel om snel en consistent een model op te bouwen.

December 2015

Tips & Tricks Solid Edge

Negen FYI-tips – deel IV Tips & Tricks

Door Jaap Dubbelaar

Opnieuw antwoord op een aantal korte ‘For Your Information’-vragen die de afgelopen tijd op de Solid Edge Helpdesk zijn binnengekomen.

In het Formula-veld wordt de naam gedefinieerd voor de assembly-Pathfinder.

1. Hoe kunnen andere file-properties dan de filenaam worden weergegeven in de Pathfinder van een samenstelling?

45

Open de Helpers-tab van het Solid Edge Options-formulier. Vrijwel onderaan staat Document Name Formula. Met de knop Change kan de formule worden aangepast. Selecteer de eigenschappen die gewenst zijn en voeg ze één voor één toe met Add. Ook kan er tekst tussen staan zoals ‘Rev.’ in het hier getoonde voorbeeld.

ningaanzicht kan in de Cfg, PMI, Zone-keuzelijst de betreffende configuratie gekozen worden waardoor de exploded view op tekening verschijnt.

2. Hoe valt te achterhalen uit hoeveel onderdelen een samenstelling bestaat en hoe vaak een onderdeel geplaatst is?

6. Kan de online Help ook lokaal werken in plaats van via internet in een browser?

Het commando Assembly Statistics op de Inspect-ribbon geeft veel informatie over de geopende samenstelling, ook het aantal (unieke) onderdelen. In de kolom Count staat het aantal plaatsingen per onderdeel.

Ja, dit is in de Solid Edge Options te regelen. Standaard staat de optie Helpers/Help System ingesteld op ‘Use my web browser…’. Door deze optie uit te zetten, wordt overgeschakeld op de lokale Help die ook zonder netwerkverbinding gebruikt kan worden.

3. Met welke software kan een .sev-bestand worden geopend?

7. Is er een manier om bij het in Teamcenter opslaan van Solid Edge-tekeningen automatisch een PDF te genereren?

Het toevoegen van een exploded view op een tekening.

Dit is een Solid Edge Viewer-bestand. Met het Save As-commando kunnen modellen, samenstellingen en tekeningen in dit formaat vanuit Solid Edge worden geëxporteerd. Deze bestanden kunnen worden bekeken met de gratis viewer-apps op Android, iOS en Windows tablets en smartphones.

Dit is te regelen via de Teamcenter preference SEEC_Image_ Generate_PDF_for_Draft. Door deze op ‘TRUE’ te zetten, wordt er van iedere tekening een PDF aan het ItemRevision toegevoegd op het moment van opslaan.

4. Waarom is de Material-kolom in de Property Manager soms uitgegrijsd?

8. Kan een Maintenance Pack van Solid Edge verwijderd worden zonder Solid Edge compleet opnieuw te installeren?

Dit is het geval indien onderdelen Inactive zijn binnen de samenstelling. Selecteer de onderdelen en gebruik het commando Activate. Hierna kan het materiaal worden aangepast binnen de Property Manager.

Ja, een uninstall van een MP kan gedaan worden via: ‘Control Panel > Uninstall a program > View installed updates > Uninstall’.

5. Hoe kan een tekeningaanzicht van een exploded view worden gemaakt?

Nee, deze licentie is gekoppeld aan de pc waarop de subscription is afgegeven.

Allereerst dient er een exploded weergave aangemaakt te worden binnen de samenstelling. Dit wordt gedaan binnen de ERA (Explode Render Animate) omgeving. Als de explode gemaakt is, wordt deze als Display Configuration opgeslagen. Bij het plaatsen van een teke-

9. Is een subscription licentie op een andere computer te gebruiken?

Jaap Dubbelaar is freelance redacteur voor CAD-Magazine. Aanvullende informatie over Solid Edge is te vinden op www.solidedge.com en www.solidedge.nl.

December 2015

Servicepagina De doelgroep CAD-Magazine wordt in Nederland en België verspreid onder (potentiële) gebruikers van PC CAD, GIS, visualisatie en andere ontwerpproducten, binnen industriële ondernemingen, productie-, bouw-, installatie- en civieltechnische bedrijven, ingenieurs-, technische advies-, ontwerp- en architectenbureaus, de centrale, lokale en provinciale overheden, nutsbedrijven, instellingen voor middelbaar en hoger technisch onderwijs, dealerorganisaties en leveranciers in de CAD-branche.

Lezersservice

Abonnementen 2016 Een abonnement op CAD-Magazine vraagt u aan via de website www.cadmagazine.nl. De prijs voor een jaarabonnement (acht opeenvolgende nummers) op CAD-Magazine bedraagt 85,00 euro (exclusief 6% btw). Deze prijs geldt voor verzending binnen Nederland. Voor verzending buiten Nederland bedraagt de prijs 98,00 euro. Abonnementen worden automatisch verlengd. Opzeggingen, schriftelijk of via e-mail, dienen één maand voor het verstrijken van het abonnementsjaar in ons bezit te zijn. U ontvangt altijd een bevestiging van de opzegging en de einddatum per e-mail of brief. Telefonische opzeggingen worden niet in behandeling genomen. Voor informatie en aanvraag abonnementen: [email protected].

bladerversie van CAD-Magazine alsmede het gehele archief op de website.

CAD-Magazine op internet Meer nieuws, de actuele agenda en een online archief vindt u op www.cadmagazine.nl.

Informatieservice Onder elk artikel staat de website van de producent of dealer vermeld. Geïnteresseerden kunnen hiermee zelf informatie opzoeken over de besproken onderwerpen.

Gegevens onjuist? Indien uw adres- of persoonsgegevens op de adresdrager van CADMagazine onjuist blijken te zijn, verzoeken wij u deze adresdrager met gecorrigeerde gegevens in een gesloten envelop te retourneren aan:

CMedia B.V. Postbus 231 8300 AE Emmeloord

Password Profiteer van de voordelen van een abonnement op CAD-Magazine. U heeft als abonnee met uw debiteurennummer toegang tot de digitale

U kunt wijzigingen ook via e-mail verzenden naar [email protected].

Vooruitblik / Adverteerdersindex

46

In CAD-Magazine 1 - 2016

Adverteerdersindex

Bezoek paus voorbereid met 3D-model In september 2015 bracht paus Franciscus een bezoek aan de stad Philadelphia. ESM Productions kreeg de opdracht om dit bezoek in goede banen te leiden en werd daarbij geholpen door werknemers van Bentley Systems, die niet alleen hun technologie en expertise, maar ook hun vrije tijd beschikbaar stelden.

Onshape doet álles in de cloud Het overgrote deel van de MCAD-markt wordt al heel lang verdeeld onder een beperkt aantal grote leveranciers. Kleinere leveranciers moeten heel wat te bieden hebben om zich een plaats op die markt te veroveren. Een unieke oplossing kan een belangrijke bijdrage leveren aan de kans van slagen. Onshape waagt het erop.

CAD-Magazine 1 verschijnt omstreeks 8 februari 2016. December 2015

4RealSim

www.4realsim.com.events

7

Bentley

www.bentley.com/connect

2

CAD & Company

www.cadcompany.nl  

31

CAD Accent

www.cadaccent.nl

39

CADexpress 

www.cadexpress.eu 

CADkoop 

www.cadkoop.eu

CADstunter

www.cadstunter.nl

14

Canon

www.cadaccent.nl/plotters

33

Comsol

www.comsol.nl

48

FARO

www.faro.com

21, 47

ICN Solutions

www.nederlandbimt.nl

19

Intergraph

www.intergraph.com

37

ISD Benelux

www.isdgroup.com

32

NedGraphics 

www.nedinfra.com 

42

TEC/CAD College 

www.cadcollege.nl 

28

23, 24, 25, 26 9, 11, 43

Where dimensions matter...

HEADING FOR NEW DIMENSIONS.

www.faro.com

HEADING FOR NEW DIMENSIONS

NU BESCHIKBAAR

MODELEER MET COMSOL MULTIPHYSICS

®

BOUW SIMULATIE APPS

DEEL VIA COMSOL SERVER™

Van Model naar App naar Server

MAAK SIMULATIES TOEGANKELIJK VOOR IEDEREEN COMSOL Multiphysics® met de Application Builder maakt het mogelijk om een eigen interface te bouwen voor uw multifysische modellen. Maak gebruik van de COMSOL Server™ om uw applicaties wereldwijd te verspreiden naar collega’s en klanten. Meer over simulatie apps is te vinden op comsol.nl.

© Copyright 2015 COMSOL. COMSOL, COMSOL Multiphysics, Capture the Concept, COMSOL Desktop, COMSOL Server , LiveLink, and Simulation for Everyone are either registered trademarks or trademarks of COMSOL AB. All other trademarks are the property of their respective owners, and COMSOL AB and its subsidiaries and products are not affiliated with, endorsed by, sponsored by, or supported by those trademark owners. For a list of such trademark owners, see www.comsol.com/trademarks