Bijlage 6 Is Vlaanderen klaar voor de UiTPAS?

Bijlage 6 Is Vlaanderen klaar voor de UiTPAS? Verslag oriëntatietests bij 12 steden, gemeenten en regio’s

Inhoud 1 Algemene introductie 2 Leeswijzer 3. Samenvatting per gemeente, stad of regio 1. Brussel (VGC) A. Algemeen profiel Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede# D. Beleidsintenties en -ambities 2. Genk 3. Gent A. Algemeen profiel Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities 4. Hasselt A. Algemeen profiel B. Inschatting kosten-baten 5. Oostende A. Algemeen kader Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten/baten 6. Regio Aalst (Aalst, Erpe-Mere, Haaltert en Lede) A. Algemeen profiel B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities 7. Regio Land van Dendermonde A. Algemeen kader Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van UiTPAS voor mensen in armoede

1

D. Beleidsintenties en -ambities 8. Regio Kortrijk A. Algemeen kader Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities 9. Regio Limburg Noord A. Algemeen kader Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten B. Inschatting kosten en baten 10. Regio Meetjesland A. Algemeen profiel Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities 11. Stadsregio Turnhout A. Algemeen profiel Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede 12. Vilvoorde A. Algemeen profiel Enkele sterktes en opportuniteiten Enkele aandachtspunten en bedreigingen B. Inschatting kosten en baten C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede D. Beleidsintenties en -ambities 4. Algemene samenvatting Inschatting kosten Naar schaalvoordelen in plaats van versnippering Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede Beleidsintenties en -ambities Bewustzijn Bereidwilligheid Middelen

2

1

Algemene introductie

Deelname aan cultuur is een recht voor iedereen, ook voor mensen in onze samenleving die het minder breed hebben. Het project UiTPAS is erop gericht om dit recht op deelname aan het publieke cultuurleven te ondersteunen met een kortingsysteem zonder ongewenste stigmatiserende neveneffecten. Om die reden introduceerden cultuuren welzijnspartners in de pilootregio Aalst, Erpe-Mere, Haaltert en Lede een vrijetijdskaart die tegelijkertijd functioneert als loyalty-card voor vrijetijdsbeleving én als financiële reductiekaart voor mensen in armoede. Het project loopt sinds juni 2012 en wordt ondersteund door de Vlaamse overheid. CultuurNet Vlaanderen wordt als opdrachthouder op het terrein begeleid door verschillende gespecialiseerde actoren, waaronder het kenniscentrum voor participatie Dēmos, het Fonds Vrijetijdsparticipatie en het Netwerk tegen Armoede. Op voorstel van Vlaams minister van Leefmilieu, Natuur en Cultuur Joke Schauvliege besliste de Vlaamse Regering op 4 oktober 2013 het proefproject rond de UiTPAS aan te vullen met oriëntatietests bij een 12-tal steden, gemeenten en regio’s. Deze tests moeten bijkomende indicaties geven over de haalbaarheid van een gefaseerd uitrolscenario voor heel Vlaanderen. Hoe haalbaar is de financiële en organisatorische impact van de introductie van de UiTPAS in uw gemeente of regio? Rond die kernvraag organiseerde CultuurNet Vlaanderen in oktober en november een reeks enquêtes, rondetafelgesprekken en interviews met regio's en lokale overheden in diverse configuraties: grote steden, 1 centrumsteden met omliggende gemeenten en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden.

Grote steden

Afzonderlijke centrumsteden of gemeenten

Centrumsteden met omliggende gemeenten

Regio’s of intergemeentelijke samenwerkingsverbanden

Gent

Genk

Regio Aalst

Meetjesland

Brussel (VGC)

Vilvoorde

Regio Kortrijk

Limburg Noord

Hasselt2

Stadsregio Turnhout

Regio DendermondeWetteren

Oostende

In dit verslag registreren we de verzamelde input van een breed spectrum van actoren: 1. 2. 3.

leden van het managementteam van stad, gemeente of regio schepenen en burgemeesters armoedeorganisaties

1

De steden Hasselt en Oostende behoorden initieel niet tot te screenen steden, maar zijn in dit document toch opgenomen omdat beide uitdrukkelijk wensten na te gaan hoe bouwrijp de omgeving al is voor de eventuele introductie van de UiTPAS. 2 Hasselt en Oostende werden op eigen verzoek toegevoegd aan de oorspronkelijke lijst, zoals vastgelegd door de Vlaamse overheid.

3

Methode

Output

Gedetailleerde invullijst

Basisgegevens per partner over huidige situatie in stad, gemeente of regio

Werkvergaderingen

Onderbouwde ramingen op basis van een model ontwikkeld door adviesbureau KPMG: (1) inschatting financiële en personele investeringen (2) inschatting gebruik en aantal pashouders

Rondetafelgesprek

Peiling naar draagvlak voor UiTPAS als instrument ten behoeve van mensen in armoede : afgevaardigden uit de betreffende steden en regio’s spraken zich uit over 12 stellingen

Online bevraging

Toelichting bij beleidsintenties en -ambities door 100 leden van het managementteam en colleges van burgemeesters en schepenen

4

2

Leeswijzer

In wat volgt brengen we de input per gemeente, stad of regio samenvattend in kaart op basis van de volgende factoren: A. B. C. D.

Profiel van de gemeente, stad of regio Inschatting kosten/baten Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede Beleidsintenties en -ambities

De samenvattingen werden teruggekoppeld naar de stakeholders. Dit betekent niet dat alle informatie in deze fase al officieel gevalideerd is door alle verantwoordelijken, maar wel dat de voorgestelde inschattingen als realistisch worden beschouwd en dienst doen als basis voor verdere stappen. Bij steden en regio’s waar de inschatting van bepaalde onderdelen van de screening om redenen van tijdsgebrek niet meer in detail besproken kon worden, is dit steeds uitdrukkelijk vermeld in de tekst.

A. Profiel van stad, gemeente of regio Voor elk van de haalbaarheidsscreenings is een overzicht opgenomen van de belangrijkste sterktes en aandachtspunten die tijdens bevragingen, interviews en rondetafelgesprekken naar voren kwamen.

B. Inschatting kosten en baten De verzamelde basisgegevens werden samengebracht in een berekeningsmodel, zoals ontwikkeld en gevalideerd door adviesbureau KPMG. Het berekeningsmodel is een afspiegeling van de organisatieprocessen die in onderstaande figuur uit het KPMG rapport worden meegegeven.

5

Onderstaande figuur illustreert de dynamiek in een operationele fase met de belangrijke taken per functie en de interfaces ertussen.

6

De berekeningen leiden tot onderbouwde guestimates van wat een introductie van de UiTPAS betekent op het vlak van incrementele personeelskosten, communicatiekosten, leesapparatuur, kosten en opbrengsten uit de verkoop van de passen en tenslotte de financiering van retributies met betrekking tot het kansentarief. Waar mogelijk werd deze berekening in detail afgetoetst met de betrokken stad, gemeente of regio. Er valt te noteren dat de kostenposten zijn gebaseerd op zogenaamde “best cases”, uitgaande van maximale synergieën op het gebied van personeelsinzet en communicatie. Eventuele extra investeringen in toeleiding werden niet opgenomen. Ook het feit dat voor de financiering van het kansentarief beroep kan worden gedaan op Vlaamse of federale middelen werd niet in rekening gebracht. C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede De UiTPAS is een algemene spaarkaart voor vrijetijdsparticipatie én een pas waarmee mensen in armoede aan een voordelig tarief kunnen deelnemen aan het vrijetijdsaanbod. Voor mensen in armoede is de financiële drempel slechts een van de drempels die ze ondervinden - en lang niet de enige. Om die reden is het voor de introductie en de werking van de UiTPAS uiterst belangrijk om aandacht te besteden aan toeleiding en begeleiding van mensen in armoede.

7

Om zicht te krijgen op het aanwezige draagvlak en de eventueel reeds ontwikkelde praktijkervaring op het gebied van toeleiding, werd een ronde tafel met 11 stellingen georganiseerd rond onderstaande onderwerpen. De afbakening van de thema’s gebeurde op basis van de praktijkervaring tijdens het pilootproject in de regio Aalst.

Stelling 1: Een belangrijke doelstelling van een UITPAS is zekerheid en transparantie te bieden mensen in armoede. Op elk evenement met een UITPASlabel is dus het kansentarief beschikbaar. Stelling 2: Er dient voor alle UiTPAS-aanbod een vast (% of absoluut) kansentarief voor mensen in armoede te bestaan, waarbij we uitgaan van een solidaire kostendeling door de aanbieder en overheid Stelling 3: Een aanbieder die een UITPASlabel heeft zal het kansentarief op alle activiteiten aanbieden. Stelling 4:De criteria en het kansentarief worden steeds duidelijk gecommuniceerd. Stelling 5: De doelgroep dient afgebakend te worden, het uitgangspunt kan OMNIO zijn. Een grijze zone moet kunnen, dit in vertrouwen en afstemming met de lokale actoren. Stelling 6: Met de UiTPAS wordt een volledig vrijetijdsaanbod toegankelijk gemaakt, en dit veronderstelt intergemeentelijke samenwerking en afstemming. Stelling 7: Binnen het werkingsgebied van de UiTPASregio biedt een aanbieder het kansentarief aan mensen in armoede en betaalt de gemeente de opleg voor haar eigen inwoners. Stelling 8: Een gemeente kan pas instappen in het UiTPASverhaal als ze tijd en middelen investeert in omkadering en toeleiding Stelling 9: Er kan een beperking op kansentarief worden ingevoerd wanneer de budgetten ontoereikend zijn Stelling 10: De invoering, alsook de toetsing van de werking van een UITPAS impliceert betrokkenheid van mensen in armoede. Dit kan door de aanwezigheid van een lokaal netwerk . Stelling 11: Elke UiTPAS geldt voor een selectie aan bovenlokaal aanbod, waarvoor - naast de aanbieder- een Vlaamse fonds tussenkomt in plaats van de gemeente.

Alle deelnemers aan de rondetafelgesprekken konden zich uitspreken door scores te geven (in hoeverre zijn ze het eens of oneens met elk standpunt?) en hun standpunten te duiden. Bedoeling was om na te gaan in hoeverre er een draagvlak bestaat voor de werking van UiTPAS, rekening houdend met de specificiteit van gemeentelijke en stedelijke diensten, verenigingen en sociale armoede-organisaties. In het korte tijdsbestek van de oriëntatietests konden de bevindingen van vijf rondetafelgesprekken verwerkt worden (Regio Kortrijk, Regio Meetjesland, Regio Dendermonde, Vilvoorde en Turnhout). De stad Gent gaf vorm aan een vergelijkbaar proces met tientallen deelnemers, waarvan eveneens verslag wordt gedaan. Voor Brussel zal hetzelfde model ook toegepast worden in de loop van 2014, zij het met extra aandacht voor specifiek Brusselse elementen van

8

het project (rol cultuurwaardebon, groepskaart, bonnenboekje, enz). Nog in 2014 zullen ook ronde-tafels opgezet worden voor de steden Genk, Hasselt en Oostende en de regio Limburg Noord.

D. Beleidsintenties en -ambities Om zicht te krijgen op de beleidsintenties en -ambities van de betrokken steden, gemeenten en regio’s werd een bevraging uitgevoerd bij de leden van het managementteam en de bevoegde schepenen. Een zo ruim mogelijke inbreng werd betracht binnen het gegeven tijdsbestek - en met goed resultaat want zo’n 100 personen werkten mee aan de enquête. De bevraging peilde naar (1) het aanwezige bewustzijn inzake uitdagingen rond participatiebevordering in het algemeen en bij mensen in armoede in het bijzonder, (2) de mate van bereidwilligheid om hier beleidsmatig op in te spelen en (3) de middelen die hiervoor reeds ingezet of voorzien zijn. Voor ieder van de aspecten werden 5 vragen aan de respondent voorgelegd. In totaal dienden 15 stellingen beoordeeld te worden op een schaal van 0 tot 5 (gaande van niet aan de orde over totaal niet akkoord tot helemaal akkoord).

Bewustzijn: ● Stelling 1: Participeren aan het vrijetijdsaanbod is niet voor iedereen even evident. In het stadsbestuur zijn we er ons van bewust dat sommige mensen hiervoor een aantal drempels moeten overwinnen. ● Stelling 2: Om bijzondere doelgroepen, zoals mensen in armoede, aan het vrijetijdsaanbod te laten deelnemen zijn extra inspanningen nodig. ● Stelling 3: Mensen in armoede hebben soms naast financiële tussenkomst ook nood aan toeleiding/begeleiding om tot deelname aan het vrijetijdsaanbod over te gaan. ● Stelling 4: De vrijetijdspas is een goede manier om de drempels tot participatie voor mensen in armoede te verlagen. ● Stelling 5: De bevordering van deelname aan het vrijetijdsaanbod en de eventuele invoering van een vrijetijdspas is ingeschreven in ons bestuursakkoord. Bereidheid ● Stelling 6: We zijn daadwerkelijk geëngageerd om zoveel mogelijk van onze inwoners de kans te geven deel te nemen aan het vrijetijdsaanbod in onze gemeente. ● Stelling 7: We zijn bereid om middelen waarop we aanspraak kunnen maken vanuit het Participatiedecreet (lokale afsprakennota) en federale middelen voor sociale, culturele en sportieve participatie (OCMW), in te zetten om mensen in armoede een korting bij deelname te bieden. ● Stelling 8: We geloven in de mogelijkheden van een vrijetijdspas als instrument voor de verwezenlijking van onze beleidsdoelstellingen. ● Stelling 9: We zouden graag de vrijetijdspas integreren in ons vrijetijdsbeleid. ● Stelling 10: Ik ken minstens 1 persoon binnen het stadsbestuur die een voortrekkersrol zou willen spelen bij het invoeren van een vrijetijdspas.

Mogelijkheden ● Stelling 11: In onze gemeente werken verschillende actoren (zoals gemeente, OCMW, welzijnsverenigingen, armoedeorganisaties…) reeds in een lokaal netwerk samen om de deelname van bijzondere doelgroepen aan het vrijetijdsaanbod te bevorderen.

9

●

●

● ●

Stelling 12: Het lijkt me haalbaar dat onze bekwame medewerkers van zowel sociale en welzijnszaken als vrije tijd (cultuur, jeugd, sport) mee bijdragen aan de toeleiding van mensen in armoede. Stelling 13: Het lijkt me haalbaar dat onze bekwame medewerkers van zowel sociale en welzijnszaken als vrije tijd (cultuur, jeugd, sport) mee bijdragen aan de toeleiding van mensen in armoede.Onze gemeente beschikt over bekwame communicatiemedewerkers en de nodige communicatiekanalen om de communicatie en promotie van een eventuele vrijetijdspas te verzorgen. Stelling 14: De dienstverlening rond de vrijetijdspas zou onder meer kunnen gebeuren via onze balies en contactpunten met de burger (bv. gemeentehuis, sporthal, bibliotheek…). Stelling 15: De werking van een eventuele vrijetijdspas in onze gemeente zou kunnen putten uit middelen die ingeschreven zijn in onze meerjarenbegroting.

Bij ieder van de stellingen kon de respondent facultatief bijkomende opmerkingen of verduidelijkingen toevoegen.

10

3

Samenvatting per gemeente, stad of regio

We geven hieronder een analyse per betrokken stad of regio, gerangschikt in alfabetische volgorde. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12.

Brussel Genk Gent Hasselt Oostende Regio Aalst Regio Dendermonde-Wetteren Regio Kortrijk Regio Limburg Noord Regio Meetjesland Stadsregio Turnhout Vilvoorde

11

1

Brussel (VGC)

Voor Brussel kan ondubbelzinnig “ja” worden geantwoord op de vragen die in haalbaarheidsstudie aan bod komen: het college van de VGC besliste al in juli 2013 tot de invoering van de UiTPAS en maakte daartoe de nodige budgetten vrij. Op dit moment bereiden de collega’s van VGC en Muntpunt met ondersteuning van CultuurNet de lancering voor, die begin 2014 is gepland. De VGC voorziet een evaluatie na één jaar en heeft een helder stappenplan uitgewerkt rond de beschikbaarheid van de kaart en het aanbod waarvoor de kaart kan worden gebruikt. Hieronder schetsen we kort het algemene kader en een aantal plus- en aandachtspunten van het Brusselse project. A. Algemeen profiel Al tientallen jaren organiseert de VGC in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het systeem van de cultuurwaardebon. Dit systeem van kortingbonnen bereikte de kansengroepen onvoldoende. Op basis van een studie (door adviesbureau Linc) besloot de VGC de cultuurwaardebon te vervangen door een vrijetijdskaart, gebaseerd op UiTPAS. De initiatiefhouder is de VGC, maar er werd een stuurgroep ingericht met Muntpunt en het Brussels Platform Armoede. CultuurNet is ook vertegenwoordigd in de stuurgroep. Er wordt in consensus gewerkt binnen de lijnen van het collegebesluit. In werkgroepen (partnerwerking, communicatie, processen, kansenwerking, infrastructuur,..) wordt de implementatie en lancering voorbereid. Muntpunt zal o.a. de brede communicatie met het publiek verzorgen en ook een infobalie uitbaten op het Muntplein. In Brussel zal de vrijetijdskaart Paspartoe heten. Binnen deze nieuwe werking blijft er een Cultuurwaardebon bestaan voor iedereen (1 per pashouder per jaar) en blijven er ook beperkt Cultuurwaardebonnen beschikbaar voor enkele specifieke organisaties, verenigingen en scholen. Mensen in armoede betalen met Paspartoe € 2 voor alle activiteiten die lager dan € 16 zijn geprijsd; daarnaast krijgen ze de beschikking over een boekje met een beperkt aantal vouchers voor activiteiten in een duurder prijssegment. Het aanbod dat open staat voor Paspartoe betreft in eerste instantie het aanbod van de VGC (sport-, jeugd- en speelpleinwerking) en MuntPunt, maar wordt van meet af aan uitgebreid met 40 aanbieders die vandaag de Cultuurwaardebon aanvaarden. In april 2014 volgen nog 40 extra aanbieders; vanaf september 2014 staat de uitbreiding naar andere cultuur-, jeugd- en sportverenigingen op de agenda. Enkele sterktes en opportuniteiten ● ● ● ● ● ● ●

VGC heeft ervaring als dienstverlener naar zowel het verenigingsleven als het grote publiek en trekt sterk de kaart van de kansengroep. Muntpunt heeft uitgebreid ervaring in publieksontwikkeling en marketingcommunicatie; met zijn vernieuwde infrastructuur is Muntpunt bovendien centraal aanwezig op een belangrijk trefpunt in de stad. Het draagvlak voor de werking naar mensen in armoede toe bij aanbieders is binnen bereik. De gelijkenis met het project “Article 27”, dat in Brussel al langer bestaat, is daar niet vreemd aan VGC en de Gemeenschapscentra hebben een belangrijk eigen aanbod, inclusief infrastructuur voor opstelling van de benodigde hard- en software. Brussel kent vele spelers met een sterke bovenlokale werking en een belangrijk aanbod. Het lokale aanbod wordt sterk omkaderd door de Gemeenschapscentra. Binnen dit netwerk bestaan heel wat communicatiemiddelen waarin Paspartoe aan bod kan komen.

12

● ● ●

De Nederlandstalige mediaspelers in Brussel hebben een groot bereik en kunnen sterke partners worden in het verhaal. De Cultuurwaardebon is bekend bij het publiek en wordt door heel wat spelers gebruikt. Paspartoe kan daarop voortbouwen. Stad Brussel nam afstemming tussen Paspartoe en de stedelijke plannen rond een cultuurkaart mee op in haar cultuurbeleidsplan.

Enkele aandachtspunten en bedreigingen ●

● ● ● ●

● ●

Het “change” proces ten gevolge van de beperking van het gebruik van de Cultuurwaardebon kost tijd en energie. Ook binnen de werking naar mensen in armoede betekent het een omschakeling, zowel praktisch als principieel. De tijd die nodig was tussen collegebesluit en het uitdiepen van een gedragen projectplan, inclusief het vrijmaken van middelen en de onderlinge afstemming hiervan, werd onderschat. Door het behoud van de cultuurwaarbon en de invoering van het bonnenboekje naast de Paspartoe moeten er meerdere financiële stromen onderhouden worden. De gefaseerde uitrol, met een geleidelijke toename van aantal registratiebalies en beschikbaar aanbod, kan de penetratie van de kaart vertragen. Er is nog geen afstemming met de Brussels Card (toerisme) en de BRUNO-kaart wordt in deze fase nog niet geïntegreerd, aangezien deze kaart ook door gemeentelijke bibliotheken wordt gebruikt en Paspartoe dan ook door de gemeenten aanvaard dient te worden. De lancering moet in een kort tijdsbestek worden voorbereid, wat een optimaal proces voor het creëren van een breed draagvlak bij de diverse stakeholders bemoeilijkt. De verzameling van het aanbod in de UiTdatabank gebeurt via intermediaire platformen (agenda.be van Visitbrussels).

Entiteit

Grote stad

Aantal inwoners

Doelgroep van PASPARTOE is iedereen met domicilie in Brussel die zich aangesproken voelt door het Nederlandstalige aanbod, scholieren en studenten die in Brussel studeren, docenten en leerkrachten in het Nederlandstalig onderwijs en personeel van de Vlaamse Gemeenschapscommissie en Muntpunt. Onderzocht wordt of in een volgende fase ook pendelaars de PASPARTOE-kaart kunnen kopen, wat aansluit bij de missie van Muntpunt.

Aantal Omnio

Volgens cijfers van het Brussels Informatie-, Documentatie en Onderzoekscentrum gaat het om ruim 30% van de inwoners van het Brussels Gewest.

Aantal Partnerorganisaties

Start van het project = 40 cultuurpartners van het systeem “cultuurwaardebon” Januari 2014 = sportevenementen van de VGC, de speelpleinwerking en jeugdcentrum Aximax April 2014 = overblijvende cultuurwaardebonpartners September 2014 = uitbreiding naar de cultuur-, jeugd- en sportverenigingen

Aantal registratiepunten

2 vaste balies (VGC en Muntpunt) -1 mobiele balie

Lokaal netwerk aanwezig

Ja, samenwerking met het Brussels Platform Armoede

B. Inschatting kosten en baten

13

Het project Paspartoe is in deze fase slechts voor één jaar vooruit gepland. Het is dus niet mogelijk om een perspectief over 5 jaar te bieden. In onderstaande tabel zijn de voornaamste projectmiddelen opgenomen die door VGC/Muntpunt worden vrijgemaakt in werkingsjaar 2014. Deze cijfers zijn al opgenomen in een collegebesluit en dus gevalideerd.

Kosten

Jaar 1

Personeel

Er wordt capaciteit vrijgemaakt via interne verschuivingen. Aansturing gebeurt door 1 VTE projectcoördinator.

Communicatie

100.000 € communicatie, waarvan 25.000 € voor aanpassingen aan het ondersteunende ICT-systeem

Kaarten en lezers (netto na verkoop kaarten)

50.000 € (25.000 € registratie-apparatuur - 25.000 € kaarten)

Retributie aan verenigingen (incl Vlaamse en federale middelen)

220.000 € (totaal bedrag voor de retributie van de nieuwe Paspartoe, de resterende Cultuurwaardebons en het bonnenboekje)

Totaal

370.000 € (bedrag inclusief resterende Cultuurwaardebons en bonnenboekjes)

3

C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede

Aanbod De Paspartoe zal in eerste instantie toegang geven tot voordelen en kansentarieven bij het aanbod van de VGC, Muntpunt en de 80 partners van de huidige cultuurwaardebon. Uiteraard is het aanbod in Brussel veel ruimer: reden waarom het aantal partners en het voordelenaanbod moet kunnen uitbreiden en diversifiëren. Kortingsystemen Met een Paspartoe op zak hebben mensen in armoede toegang tot: ● het hele spaar- en voordelensysteem van de Paspartoe voor aanbod tot en met een vraagprijs van 16 € voor een vaste prijs van 2 € (retributieverdeling: 40% aanbieder versus 60% overheid) ● de cultuurwaardebon (die in roulatie blijft tot uitputting) ● een bonnenboekje met verzamelde kortingen Er wordt ook een systeem van groepspassen ontwikkeld en de mogelijkheid tot maatwerk (met een vergelijkbaar systeem als de cultuurwaardebon+) blijft intact.

Toekenningscriteria Er zijn heldere criteria opgesteld voor wie in aanmerking komt voor een UiTPAS aan kansentarief: 3

Er werd geen rondetafel met stellingen georganiseerd voor Brussel, waar het dossier zich immers al in een verregaande fase van operationalisering bevond op het ogenblik van deze screenings. Onderstaande bevindingen zijn gebaseerd op de beslissing van het VGC-college waarbij de krijtlijnen van het project werden uitgetekend. 3 3

14

● ● ● ● ●

recht op verhoogde tegemoetkoming OMNIO-statuut nieuwkomers mensen in begeleiding voor schuldafbouw, budgetbeheer of collectieve schuldenregelìng mensen in een kwetsbare positie, met uitzondering van mensen zonder wettige verblìjfspapìeren, doorverwezen door bepaalde ìntermediaìren

Toeleiding en omkadering De samenwerking met Muntpunt garandeert dat er ook een projecthouder is die op vlak van doelgroepgerichte communicatie het project mee kan ondersteunen. Daarnaast werd in Brussel al veel geïnvesteerd in het betrekken van welzijnsorganisaties en organisaties met een specifieke publiekswerking voor verschillende doelgroepen. Deze intermediaire organisaties zullen via begeleiding van de administratie en gerichte communicatie van Paspartoevoordelen nog versterkt worden in hun publiekswerking naar kansengroepen. De VGC waakt erover dat in de uitbouw van het project Paspartoe de verenigingen waar armen het woord nemen in elke fase intensief worden betrokken.

D. Beleidsintenties en -ambities Het college van de VGC besliste in juli 2013 de werking van de Cultuurwaardebon sterk te beperken en in te zetten op UiTPAS, onder de lokale roepnaam PASPARTOE. Voornaamste motivatie: “Onderzoek heeft aangetoond dat een drempelverlagend beleid waarbij eenzijdig ingezet wordt op kortingen nauwelijks leidt tot het bereiken van nieuw of kansarm publiek, maar eerder participanten aantrekt en aanmoedigt voor meer gebruik. De Participatiesurvey Vlaanderen toont aan dat interesse in cultuur en vrije tijd kan opgewekt worden via doelgerichte communicatie, educatie en promotie naast een kortingsbeleid. Daarom werd er gekozen voor het systeem van de UiTPAS. Participatie is namelijk een belangrijk streefdoel van de VGC zeker gezien het aantal mensen dat participeert aan het culturele leven en die in een of andere vereniging actief zijn op sportief of recreatief vlak ligt beduidend lager ten opzichte van de participatie in Vlaanderen en Wallonië.“ Collegelid Bruno De Lille: “Wij kiezen voor de UiTPAS omdat we hiermee in de domeinen cultuur, sport en jeugd proactief drempels kunnen wegnemen die de cultuurwaardebon niet zo doeltreffend kon wegnemen. De pas is door zijn spaar- en voordelenconcept tevens ook een promotietool voor de aanbieders.” Een andere beleidsmotivatie is gericht op de dubbele werking van UiTPAS als algemene spaar- en gerichte reducatiekaart, wat de kans op stigmatisering ontzenuwt. Karina, Luytens, Diensthoofd cultuur VGC: “De uitgangspunten van de UiTPAS zijn sparen en voordelen voor iedereen en kansentarief voor mensen in kansarmoede. Door deze tweeledige aanpak zetten we in op participatie bij mensen in kansarmoede en creëren we extra communicatie over het aanbod. Een schriftelijke bevraging van onze partners wees uit dat zij positief staan tegenover het nieuwe systeem. Er kwamen tal van positieve reacties van aanbieders.”

UiTPAS in Brussel? Contact: Dirk Broekaert, Algemeen Directeur Cultuur, Jeugd en Sport en Ann Van Driessche, Algemeen Directeur Muntpunt

15

2

Genk

In het meerjarenplan van de stad Genk geldt het stimuleren van vrijetijdsparticipatie bij mensen in armoede als een belangrijke prioriteit, en dit zowel bij de domeinen jeugd, cultuur en sport als bij sociale zaken. De stad Genk wenst te analyseren of UiTPAS een geschikt instrument vormt om het beleid te ondersteunen bij de realisatie van deze strategische doelstelling. Het college van burgemeester en schepenen kon echter pas op 6 november 2013 het licht op groen zetten voor deelname aan de UiTPAS-screening. De beperkte resterende tijd tussen 6 november en de rapportage op 18 november in aanmerking genomen, was het niet mogelijk om een kwaliteitsvol traject af te leggen. De stad Genk zal de screening alsnog laten uitvoeren en brengt alle relevante stakeholders hiervoor samen begin januari 2014.

UiTPAS in Genk? Contact: Emmy Vandersmissen, cultuurfunctionaris

16

3

Gent

Het enthousiasme voor een op UiTPAS gebaseerde vrijetijdspas is reëel, sluit aan bij het bestuursakkoord en vertaalde zich al in enkele concrete acties. Qua timing lijkt het voor Gent haalbaar om het project te starten in de loop van het najaar van 2014. A. Algemeen profiel De realisatie van een vrijetijdspas geldt voor de stad Gent als een belangrijke stap in de ondersteuning van een inclusief participatiebeleid op het gebied van cultuur, sport en jeugd. Zoals toegelicht in het bestuursakkoord, wordt de invoering gezien als een domeinoverschrijdend initiatief op het kruispunt van vrijetijdsbeleid en armoedebestrijding. De coördinatie van het project ligt in handen van schepen van Cultuur, Toerisme en Evenementen Annelies Storms, maar er is een samenwerking uitgetekend met de burgemeester, de OCMW-voorzitter (Rudy Coddens) en de schepenen bevoegd voor Welzijn, Gelijke Kansen en Sport (Resul Tapmaz), Onderwijs, Opvoeding & Jeugd (Elke Decruynaere) en Facility Management (Martine De Regge). Enkele sterktes en opportuniteiten ●

●

●

Een brede vrijetijdspas is volgens de stad Gent de beste garantie voor de gelijke behandeling van alle Gentenaars die zich in dezelfde situatie bevinden en een hefboom voor een kortingssysteem voor mensen in armoede waar alle rechthebbenden toegang toe hebben ongeacht OCMW – steun of lidmaatschap van een vereniging (itt bv. tot de 80/20-regeling). OCMW en verenigingen kunnen verder blijven instaan voor een warme toeleiding maar zullen in de toekomst niet verder bepalen wie recht heeft op de korting voor mensen in armoede en wie niet. De UiTPAS wordt tevens gezien als een marketinginstrument voor cultuur en vrijetijd, aangezien de vrijetijdsbesteding van de gebruikers in kaart kan worden gebracht. De opmaak van een database van participanten aan de Gentse vrijetijdssector geeft nieuwe mogelijkheden inzake beleidskeuzes, marketing en promotie van manifestaties. UiTPAS kan ook een meerwaarde bieden als instrument voor het stroomlijnen van kortingssystemen, in de eerste plaats ten aanzien van mensen in armoede maar ook ten aanzien van andere doelgroepen in het vrijetijdsbeleid van de stad. Gerichte participatiebevorderende acties zijn mogelijk als antwoord op bepaalde vaststellingen van beperkte participatie van bepaalde doelgroepen in bepaalde segmenten van het aanbod.


●

Entiteit

Gent is zelf vragende partij om dit project intergemeentelijk te maken. Realistisch gezien zijn er echter een aantal argumenten die pleiten voor een gefaseerde aanpak. Tot nu toe heeft bijvoorbeeld enkel Merelbeke een afsprakennota vrijetijdsparticipatie, de andere nemen hun trekkingsrecht niet op. De bevraagde stakeholders willen niet over één nacht ijs gaan. Zo wil de stad graag eerst zelf de pas op de rails krijgen en daarbij goed intern afstemmen met alle stadsdiensten, verenigingen waar armen het woord nemen en andere doelgroepen en aanbieders. Pas nadat alle kinderziektes overwinnen zijn, is de tijd rijp voor uitbreiding in de richting van de randgemeenten. Dat geeft deze laatste ook de nodige tijd om een kwalitatief voorbereidend proces te organiseren.

Grote stad

17

Welke gemeenten?

Gent

Aantal inwoners

247.941

Aantal Omnio

39.671

Aantal organisaties (lokale overheid inbegrepen)

1442


Ja

B. Inschatting kosten en baten Onder voorbehoud van goedkeuring van de meerjarenbegroting door de gemeenteraad, wenst de stad Gent zich te engageren voor: ● aanstelling van een projectcoördinator en het vrijmaken van een communicatiebudget ● afstemming voor de startinvestering nodig voor hardware met de beschikbare enveloppe bij Digipolis voor passystemen. (Men rekent op een terugverdieneffect via de verkoop van de passen.) ● aanwending van de bestaande middelen voor de werking naar mensen in armoede. Dat is in lijn met de cijfers die uit het model komen en in onderstaande tabel zijn weergegeven.

Kosten

Gemiddelde kost per jaar

Procentuele verdeling

Personeel

€ 41.969

24%

Communicatie

€ 52.450

30%


€ -6.417

-4%


€ 84.694

49%

Totaal

€ 172.696

100%

kaarthouders per jaar (eind dec)

Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5

houders (excl mensen in armoede) absoluut (% penetratie)

15.472 (3,36%)

28.166 (6,72%)

43.439 (11,76%)

59.20 (17,64%)

67.936 (21%)

7.141 (18%)

11.504 (29%)

14.281 (36%)

15.472 (39%)

15.868 (40%)

mensen in armoede absoluut (% penetratie)

aanbod Aantal aangesloten partnerorganisaties na 5 jaar

969

18

Aandeel aangesloten verenigingen na 5 jaar Aantal registratiepunten

40% 15

leesapparatuur EID/NFC USB lezer

15

Check in device

67

Draagbare kit

5

NFC USB lezer

176

Smartphone

72

C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede Gent speelde in het kader van de haalbaarheidsstudie geen “stellingenspel” (zie leeswijzer). In het kader van de nieuwe afsprakennota vrijetijdsparticipatie organiseerde het Lokaal Netwerk tegen Armoede op 3 juni wel een werkgroep over een vrijetijdspas, waar de UiTPAS en de principes achter het systeem besproken werden. Hier namen 110 mensen aan deel. De volgende opmerkingen werden genoteerd. Kortingpolitiek In het voorstel van de stad Gent blijft een saldo van 20% van de totale ticketprijs zelf te betalen door mensen in armoede. In sommige gevallen komt dit erop neer dat de prijs zou verhogen in vergelijking met de gerichte kortingen die vandaag worden aangeboden. Een groot aantal deelnemers geeft de voorkeur aan vaste kortingstarieven, zoals het geval is in Aalst (bv alle tickets tot 10 euro kosten 1 euro, alle tickets tot 20 euro 2 euro, enz.) Dit maakt de reële kostprijs niet alleen overzichtelijker, maar ook beter betaalbaar. Een korting van 80% is voor heel wat mensen in armoede niet hoog genoeg. Meer dan korting alleen Er moet verzekerd worden dat voldoende aandacht mensen en middelen blijven ingezet worden op de andere drempels dan enkele de prijs. Meetbaarheid Dankzij de UiTPAS krijgt de sector beter zicht op de effectieve participatie. Dit is ook voor heel wat organisaties en verenigingen (bv sport) een meerwaarde. Er zal wel omzichtig met het gebruik van deze informatie moeten worden omgesprongen i.v.m. privacy. In dit verband is ook te noteren dat grotere aanbieders vragende partij zijn voor een koppeling met hun kassa -en ticketingsystemen. Aanbod Het aanbod moet zo breed en divers mogelijk worden gehouden. Er zullen heel wat onderhandelingen en afspraken nodig zijn om de solidaire kostendeling gemeengoed te maken. Misschien zullen bepaalde types aanbod zelfs blijvend ontbreken bij gebrek aan een compromis? Sport en jeugdwerk nemen in deze discussie vaak een eigen positie in omdat de kostprijs in deze sectoren vaak bestaat uit lidgeld, vakantiekampen en verzekeringsbijdragen. Vakantiekampen worden ook vaak aangeboden door niet-Gentse organisatoren. Opname in de Gentse vrijetijdspas volgens een 20/40/40-regeling is dan wellicht uitgesloten. Ook hier is het vangnet van de 80/20-regeling wel essentieel.

19

Winstderving Bij de cultuurhuizen zijn er vragen over het puntenspaarsysteem en de voordelen die worden voorzien. Bijv stel dat iemand zeer frequent naar het zwembad gaat en dan voordelen incasseert bij De Bijloke? Komen er afspraken hierover en kunnen onevenwichten gecompenseerd worden? Communicatie De communicatie naar mensen in armoede moet zeer goed worden verzorgd. Er dient rekening te worden gehouden met de digitale kloof en met de nood aan eenvoudig taalgebruik. Ook moet van meet af aan duidelijk zijn voor alle stakeholders wie wél en wie niet tot de rechthebbenden hoort voor een UiTPAS aan kansentarief. Tenslotte wordt aangedrongen op een goede herkenbaarheid op het niveau van de aanbieders : wie doet mee en wie niet?

D. Beleidsintenties en -ambities De bevraging werd in Gent niet bij een ruime groep afgenomen. In Gent is er immers al een politiek akkoord om met de UiTPAS aan de slag te gaan. De UiTPAS staat onder meer in het bestuursakkoord en de nodige middelen zijn reeds opgenomen in de meerjarenbegroting.

Uit het bestuursakkoord Hoofdstuk armoedebestrijding Sport, cultuur en vrije tijdsbesteding moeten voor iedereen toegankelijk en betaalbaar zijn. Lid worden van clubs en/of verenigingen kan tegen een relatief beperkte prijs. Toch kunnen de totale kosten voor deelname aan allerhande activiteiten vaak hoog oplopen. We willen niet dat (te hoge) lidgelden en andere kosten een onoverkomelijke financiële drempel vormen voor grote gezinnen en mensen met een laag inkomen. Stad en OCMW maken daarom sport, cultuuren vrijetijdsparticipatie beter betaalbaar voor mensen in armoede door een financiële tegemoetkoming of korting via de vrijetijdspas. Clubs en verenigingen moeten zich van hun kant openstellen voor mensen met een laag inkomen. We maken ook werk van toeleiding naar cultuur en sport voor mensen die verkiezen dit individueel te doen. Hoofdstuk Jeugd Via de vrijetijdspas kunnen ook jongeren eenvoudiger deelnemen aan sport en cultuur. Hoofdstuk Cultuur We breiden het systeem van cultuurcheques uit naar niet-studerende jongeren en laten de cultuurcheques in een volgende fase opgaan in een volwaardige vrijetijdspas voor cultuur, sport en shopping (Gent Verwent).

UiTPAS in Gent? Contact: Tinne op de Beeck, kabinetsattaché cultuur, pers en communicatie

4

Hasselt

A. Algemeen profiel Hasselt was zelf vragende partij om deel te nemen aan deze haalbaarheidsoefening. De stad heeft namelijk zelf sinds de vorige legislatuur de beschikking over een vrijetijdspas, die niet specifiek gericht is op mensen in armoede maar enkel korting geeft bij een selectie van activiteiten.

20

Het huidige systeem loopt in principe ten einde in december 2013. Na analyse werd door de stad Hasselt besloten om parallel in te zetten op twee sporen: (1) Perspectief op korte termijn : verlenging van de huidige Hasseltse UiTPAS als kortingkaart voor een nieuwe periode van 3 jaar, met behoud van alle passen die vandaag in roulatie zijn. (2) Perspectief op middellange termijn : deze tijdelijke continuering van het huidige systeem wordt aangegrepen als tussenstap naar de introductie van de Vlaamse UiTPAS, met bijzondere aandacht voor mensen in armoede. Tijdens deze voorbereidende fase neemt de stad zich voor om vooral aandacht te besteden aan de uitbouw van een lokaal netwerk en van een stevig samenwerkingsverband met aanbieders in de verschillende vrijetijdssectoren, en dit over alle niveaus heen (stedelijk, bovenlokaal, gesubsidieerd en privé).

Entiteit

Grote stad

Welke gemeenten?

Hasselt

Aantal inwoners

75.000

Aantal Omnio

10.000


646


Nee

B. Inschatting kosten-baten Kosten



Personeel

€ 32.679

44 %

Communicatie

€ 17.567

24 %


€ 3.639

5%


€ 20.815

28 %

Totaal

€ 74.700

100%

Kaarthouders per jaar (einde dec)

Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5

Houders (excl mensen in armoede) absoluut (% penetratie)

2.610 (3,48%)

5.220 (6,96%)

9.135 (12,18%)

13.703 (18,27%)

16.313 (21,75%)

1.755 (18%)

2.828 (29%)

3.510 (36%)

3.803 (39%)

3.900 (40%)


21

Aanbod Aantal aangesloten partnerorganisaties na 5 jaar

323

Aandeel aangesloten verenigingen na 5 jaar

50%


10

Leesappaatuur EID/NFC USB lezer

10

Check in device

46

Draagbare kit

6

NFC USB lezer

64

Smartphone

30

Deze cijfers werden besproken met de vrijetijdsdiensten van de stad Hasselt met het oog op verdere validering door alle andere stakeholders.

UiTPAS in Hasselt? Contact: Peter Heyndrickx, afdelingshoofd cultuur

22

5

Oostende

De stad Oostende wil voor alle Oostendenaren een kwalitatief, laagdrempelig en toegankelijk aanbod creëren en de drempels voor deelname aan het vrijetijdsaanbod verkleinen. Bij het formuleren van deze doelstelling vertrekt de stad vanuit de vaststelling dat 20% van de bevolking in Oostende over een Omnio-statuut beschikt. De UiTPAS wordt door de stad Oostende om meerdere redenen beschouwd als een potentieel interessant instrument om deze beleidsdoelstelling te verwezenlijken.

A. Algemeen kader De stad Oostende behoorde initieel niet bij de te screenen steden voor de haalbaarheidsoefening, maar gaf aan dat er een grote interesse bestaat voor de UiTPAS naar aanleiding van een actie i.s.m. de stad Aalst voor de promotie van het festival Theater Aan Zee. Op de valreep is alsnog een kostenraming uitgevoerd, maar de andere stappen van de haalbaarheidsoefening zullen een later stadium met de stad worden gerealiseerd. Te noteren is dat de UiTPAS alvast werd ingeschreven in de ontwerpversie van het strategisch meerjarenplan van de stad Oostende (2014-2019).

De lokale overheid werkt de modaliteiten uit voor een eenvoudiger systeem voor participatie, dit voor de hele bevolking met specifieke aandacht voor kansengroepen. In samenspraak met de relevante Stadsdiensten en de sociale en culturele partners worden de projecten Cultuurkans, Sportkans, Kunstkans gecontinueerd en wordt de piste onderzocht om een koppeling te maken met de UiT-pas.

Enkele sterktes en opportuniteiten ●

●

●

●

De stad beschikt over een lokaal netwerk. Op dit moment zijn er al veel initiatieven voor mensen in armoede in combinatie met verschillende kansenprojecten (cultuurkans, sportkans, grabbelkans, kunstkans). Oostende wil uitdrukkelijk inzetten op een zo breed mogelijke en niet-stigmatiserende deelname aan het vrijetijdsaanbod - zowel voor groepen als voor individuen. De UiTPAS wordt gezien als een instrument dat hierop mogelijk een adequaat antwoord kan bieden en tevens de versnippering in het aantal passen en kaarten kan tegengaan . De stad zet nu al in op toeleiding. Zo zijn er de verschillende kansenprojecten waarbij o.a. samengewerkt wordt met intermediaire organisaties uit de onderwijs- en sociale sector : twee domeinen die in direct contact staan met mensen in (kans)armoede en actief kunnen bijdragen tot het overwinnen van drempels. De stad beschikt over een ruim sociocultureel, sportief en recreatief aanbod en kan een uitgebreid apparaat voor vrijetijdscommunicatie inschakelen, onder meer via de diverse vrijetijdshuizen en de stedelijke informatiediensten. Binnen de lokale cultuursector is er een grote gedragenheid rond collectieve projecten. Een 60-tal organisaties en diensten werken nu reeds samen.

Enkele aandachtspunten en bedreigingen ● ●

Er is nog maar een beperkt deel van de haalbaarscreening uitgevoerd.. Er is op dit moment nog geen sprake van regionale inbedding.

23

●

In het meerjarenplan werd reeds een beperkt financieel budget door de Stad opgenomen, maar dit plan en het daaraan gekoppeld budget moet nog door de Gemeenteraad van december 2013 worden goedgekeurd.

Entiteit

Grote stad

Welke gemeenten?

Oostende

Aantal inwoners

69.783

Aantal Omnio

14.221


653


ja

B. Inschatting kosten/baten Kosten



Personeel

€ 33.400

50%

Communicatie

€ 15.554

23%

€ -657

0%


€ 17.878

27%

Totaal

€ 66.175

100%

Kaarten en en lezers (netto na verkoop kaarten)


Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5


2.456 (3,52%)

4.913 (7,04%)

8.597 (12,32%)

12.896 (18,48%)

15.352 (22%)

1.507 (18%)

2.428 (29%)

3.015 (36%)

3.266 (39%)

3.350 (40%)



303


50%


6

Leesapparatuur

/

EID/NFC USB lezer

6

24

Check in device

28

Draagbare kit

2

NFC USB lezer

77

Smartphone

30

Deze cijfers werden vooralsnog enkel besproken met Virginie Michils (Hoofd van de dienst Cultuur) in afwachting van een ruimere validatie door alle stakeholders.

UiTPAS in Oostende? Contact : Virginie Michiels, diensthoofd Cultuur - Martine Meire, directeur-cultuurbeleidscoördinator

25

6. Regio Aalst (Aalst, Erpe-Mere, Haaltert en Lede)

Het pilootproject UiTPAS werd gelanceerd op 4 juni 2012 in Aalst en de omliggende gemeenten Erpe-Mere, Haaltert 4 en Lede. Bijna anderhalf jaar na de lancering hebben 10.721 bewoners een UiTPASje op zak. Hiervan heeft 35% een UiTPAS tegen kansentarief. In totaal haalden UiTPAShouders gedurende deze periode bijna 60.000 keer hun pasje tevoorschijn bij deelname aan activiteiten om op die manier een punt te sparen. Wekelijks werden er over de gehele periode gemiddeld 839 UiTpunten gespaard, door gemiddeld 554 individuele UiTPAS’ers. Voor de laatste twee maanden (september - oktober) zien we een gemiddelde van 1.104 check-ins per week door 834 individuele pashouders. Ook het aantal omgeruilde punten - 15.417 voor 2.727 voordelen – neemt nog steeds toe naarmate het project vordert. Na de eerste drie maanden van het proeftraject was het aandeel van het aantal pashouders met recht op kansentarief 70%, eind 2012 bedroeg dit nog 58%. Bijna één jaar later is dit aandeel verder gedaald tot 35%. De impact van de Kansenpas voor mensen in armoede heeft er dus niet voor gezorgd dat de UiTPAS enkel gebruikt wordt door mensen in armoede; het is integendeel een pas die gebruikt wordt door iedereen die deelneemt aan vrijetijdsactiviteiten: een belangrijke voorwaarde om stigmatisering tegen te gaan. Een gedetailleerde evaluatie van het pilootproject UiTPAS in de regio Aalst, Erpe-Mere, Haaltert en Lede is beschikbaar in bijlage 1.

A. Algemeen profiel De regio Aalst zoals hier bedoeld, verwijst naar een organisch gegroeide samenwerking rond de Kansenpas, een vrijetijdskaart voor mensen in armoede. Dit project ontstond in 1996 in Aalst en werd na enkele jaren overgenomen in Haaltert en Erpe-Mere. Al gauw ontstond een beperkte regionale functie rond de bioscoop, het zwembad en het cultuurcentrum in Aalst. Net voor de lancering van UiTPAS haakte ook Lede in op deze collectieve werking. Gebruik van de Kansenpas buiten de eigen gemeentegrenzen was beperkt tot deze drie instellingen en tot schooluitstappen. In het kader van het proefproject UiTPAS kwam er daarentegen “verkeer” in alle richtingen. Inwoners uit gelijk welke gemeente kunnen nu participeren in gelijk welke UiTPAS-pilootgemeente. Bij alle gemeenten is een lokaal netwerk actief; elke gemeente heeft ook apart een afsprakennota opgesteld.

Entiteit

Regionale werking met een centrumstad

Welke gemeenten?

Haaltert, Erpe-Mere, Lede en Aalst

Aantal inwoners

137.067

Aantal Omnio

18.768

Aantal organisaties *

373 (dit zijn het aantal organisaties die meewerken met UiTPAS)


In elk van de pilootgemeenten, elk met een aparte afsprakennota.

4

Voor de analyse van het gebruik van de UiTPAS hebben we de gegevens vanaf de lancering tot en met 31 oktober 2013 genomen. Op die manier kan het beste een periodieke vergelijking gemaakt worden per maand, noodzakelijk voor het luik i.v.m. participatie van pashouders met recht op het kansentarief.

26

B. Inschatting kosten en baten In Aalst zal na afloop van de testperiode via interne mobiliteit een UiTPAS-coördinator worden aangesteld. Daarbij wordt de operationele werking van UiTPAS maximaal geïntegreerd in de diensten communicatie en ICT. In de andere gemeenten wordt de algemene en specifieke werking geïntegreerd in de verschillende diensten en is er een coördinator aangesteld die als contactpersoon fungeert en alle processen rond UiTPAS in gang houdt. Dit betekent een intensifiëring van de werking zoals het tijdens het proefproject liep. Alle besturen voorzien hiernaast een budget voor de financiering van nieuwe hardware en extra kaarten.

Organisaties

373


16

EID/NFC USB lezer

21

Check in device

26

Draagbare kit

3

NFC USB lezer

13

Smartphone

42

C. Draagvlak voor de werking van UiTPAS voor mensen in armoede Het “stellingenspel” werd niet gespeeld in regio Aalst om de eenvoudige reden dat de stellingen zelf uit de Aalsterse praktijk gegrepen werden en de antwoorden erop dagelijkse praktijk zijn bij de organisaties in het werkveld. De vinger wordt hier aan de pols gehouden door een regionale werkgroep.

Stelling

Praktijk

Een belangrijke doelstelling van een UITPAS is zekerheid en transparantie te bieden mensen in armoede. Op elk evenement met een UITPASlabel is dus het kansentarief beschikbaar.

Via de regionale werkgroep wordt alles in het werk gezet om ook de verschillende communicatiediensten te betrekken.

Er dient voor alle UiTPAS-aanbod een vast (% of absoluut) kansentarief voor mensen in armoede te bestaan, waarbij we uitgaan van een solidaire kostendeling door de aanbieder en overheid.

Hiervan wordt slechts zeer uitzonderlijk afgeweken, bijvoorbeeld voor pragmatische oplossingen voor de financiering van materiaal bij bepaalde socioculturele vormingsactiviteiten (bloemschikken of kookcursussen bijv).

Een aanbieder die een UITPASlabel heeft zal het kansentarief op alle activiteiten aanbieden.

Dit is een stelling die ook in de proefregio aanleiding geeft tot discussies. Nieuwe aanbieders (die net

27

instappen) zijn vaak vragende partij om een keuze uit hun aanbod te mogen maken uit vrees voor overgebruik. De praktijk leert echter dat deze vrees ongegrond is.

Met de UiTPAS wordt een volledig vrijetijdsaanbod toegankelijk gemaakt, en dit veronderstelt intergemeentelijke samenwerking en afstemming.

Reeds van in het begin van de regionale kansenpas is dit het geval met sommige bovenlokale functies in Aalst. Deze beleidslijn werd veralgemeend in het kader van het proefproject UiTPAS.

Er kan een beperking op kansentarief worden ingevoerd wanneer de budgetten ontoereikend zijn.

Tot nu toe niet van toepassing in het kader van het pilootproject.

De werking van UiTPAS voor mensen in armoede kan verder worden gedocumenteerd met meetbare resultaten op het terrein. Een belangrijke vaststelling hierbij is dat de lancering van de UiTPAS een dynamiek losmaakte bij alle betrokken stakeholders om verder in dialoog te gaan over drempelverlagende toeleidingsinitiatieven. Een gedetailleerde bespreking van de resultaten op het terrein en de toeleidingsinitiatieven met UiTPAS als aanleiding is consulteerbaar in bijlage 2.

D. Beleidsintenties en -ambities De UiTPAS begon als een proefproject in 2012, maar eindigt einde 2013 binnen ongeveer anderhalve maand na redactie van dit verslag. Bij het begin van de nieuwe legislatuur is de UiTPAS ingeschreven in de BBC’s en meerjarenplannings van alle deelnemende lokale besturen. Er kwam een formele toezegging uit Haaltert om het project voort te zetten, terwijl de colleges van burgemeester en schepenen recent ook informeel de continuering van UiTPAS bevestigden.

UiTPAS in regio Aalst? Contact : ● Arnoud Van Der Straeten, cultuurbeleidscoördinator Aalst ● Claudia Rombaut, cultuurbeleidscoördinator Lede ● Jasmina Buydens, diensthoofd vrijetijd Erpe-Mere ● Ann De Bouvere, diensthoofd sociale zaken Haaltert

28

7. Regio Land van Dendermonde A. Algemeen kader De regio ‘Land van Dendermonde’ is een uitgestrekt gebied en bestaat uit zeer verscheiden gemeenten. In de streek zijn verschillende intergemeentelijke samenwerkingsverbanden actief, weliswaar met (licht) afwijkende constellaties: toerisme (regio Scheldeland - veel ruimer werkingsgebied), jeugddiensten (Aulam - ruimer werkingsgebied maar zonder Wetteren), bibliotheken (De Leesdijk - ruimer werkingsgebied), cultuurdiensten (Cultuuroverleg Scheldeland overlapping met Berlare en Wetteren). De projectvereniging Cultuurdijk is verantwoordelijk voor cultuurcommunicatie en afstemming van het cultuuraanbod. De afgelopen jaren werkten verschillende culturele actoren binnen de deelnemende gemeenten informeel en spontaan samen. Binnen de regio hebben vier gemeenten (Hamme, Lebbeke, Wetteren en Wichelen) de afgelopen jaren elk afzonderlijk ook geïnvesteerd in vrijetijdskaarten voor mensen in armoede. Voor de werking van deze passen is er echter geen afstemming op inhoudelijk, organisatorisch of communicatief vlak. Binnen de regio Dendermonde-Wetteren was er voorafgaand aan de screening nog geen concreet contact over het project UiTPAS, met als gevolg dat heel wat informatie en feedback in een kort tijdsbestek moet worden verwerkt. Niettemin getuigde de grote opkomst tijdens publieke voorlichtingsmomenten van een levendige interesse. Bij de oefening rond de UiTPAS werden vertegenwoordigers van vrijetijdsdomeinen uit alle gemeenten betrokken, alsmede afgevaardigden van het OCMW en de ruimere welzijnssector. Een opvallende rode draad in de feedback van alle stakeholders was de visie op UiTPAS als potentieel bindmiddel voor regionale samenwerking en stroomlijning van bestaande kansenkaarten.

Enkele sterktes en opportuniteiten ●

● ● ● ●

●

De bevraagde stakeholders zien UiTPAS als een potentieel instrument ten dienste van een nietstigmatiserend, inclusief en transparant beleid voor het stimuleren van participatie aan het vrijetijdsaanbod in de regio. Men acht het gezamenlijk aanbod in de regio voldoende groot om aan deze kritische succesfactor voor een UiTPAS te voldoen. UiTPAS kan het bindmiddel worden in een meer verdiepende regiowerking. Daarbij onderstreept men wel de nood aan een regionaal UiTPAScoördinator. De geraamde kostprijs die verbonden is aan de aanwerving van een coördinator en de andere incrementele kostenposten worden gezien als een haalbare kaart. Het draagvlak voor de invoering van een UiTPAS lijkt groot bij de OCMW’s. Bij de lokale administratie leven nog bemerkingen bij de modaliteiten, eerder dan principiële bezwaren. Belangrijk hierbij is dat vier gemeenten al werken met een kansenpas-systeem, en dat binnen een lokaal netwerk. Het lijkt volgens alle stakeholders logisch dat de projectvereniging Cultuurdijk mee het voortouw zou kunnen nemen in een mogelijk voorbereidingstraject, maar ook Leesdijk (Intergemeentelijke samenwerking van de Bibliotheken) gaf aan zeker nauw betrokken te willen zijn.


●

Er is op het terrein veel onderlinge verscheidenheid tussen de gemeenten in de regio, wat zich uit op verschillende terreinen (verschil in draagvlak, verschil in aanwezige infrastructuur, landelijke gemeente versus kleinstedelijke context, …). Afstemming en coördinatie zijn cruciaal, maar zijn geen verworvenheid. De UiTPAS biedt een kans om tot meer afstemming in de regio te komen met het oog op een eenduidige toepassing van kansentarieven (Omniostatuut of andere parameter). Daarbij lijkt er meer draagvlak te zijn voor een procentuele bijdrage door de persoon in armoede dan voor een forfaitair bedrag. Ook leeft de verwachting dat UiTPAS soelaas biedt voor de grote administratieve impact van de huidige systemen.

29

●

●

●

Met name de gemeente Lebbeke heeft pas recent geïnvesteerd in een vrijetijdspas voor mensen in armoede en wenst logischerwijze dit systeem dan ook eerst te laten renderen. UiTPAS blijft voor de gemeente wel een mogelijk interessante optie voor de toekomst, vooral dan dankzij de laagdrempelige en transversale werking van het systeem over alle vrijetijdsdiensten heen. Er leeft een zekere vrees slachtoffer te worden van het potentiële succes van de UiTPAS bij mensen in armoede, wat kan leiden tot een tussenkomst in de kortingen die hoger ligt dan de beschikbare middelen uit het Vlaamse participatiedecreet en de federale middelen voor armoedebestrijding (OCMW). De UiTpas wordt volgens de meeste bevraagde stakeholders best meteen over de hele regio uitgebouwd. Een gefaseerde introductie, gemeente per gemeente, geeft men minder slaagkans. De nodige voorbereidingstijd nemen alvorens te starten in de hele regio lijkt dan ook de aangewezen weg. Dit geef tijd om de verschillende soorten aanbieders in de regio warm te maken voor UiTPAS: gemeentelijke aanbieders, verenigingen én commerciële instellingen.

Entiteit

Intergemeentelijke samenwerking

Welke gemeenten?

Berlare, Buggenhout, Dendermonde, Hamme, Laarne, Lebbeke, Wetteren, Wichelen, Zele

Aantal inwoners

185.422

Aantal Omnio

23.896

Aantal organisaties (lokale overheid inbegrepen)*

1400


Enkel lokaal netwerk in Dendermonde, Hamme & Wetteren.

* “Aantal organisaties (lokale overheid inbegrepen)” omvat naast de lokale verenigingen ook professionele organisaties en lokale overheidsinfrastructuur en -diensten.

B. Inschatting kosten en baten Kosten



Personeel

€ 40.247

32%

Communicatie

€ 38.836

30%


€ -2.793

-2%


€ 51.462

40%

Totaal

€ 127.752

100%


Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5

Houders (excl mensen in armoede)

6.453

12.905

22.584

33.877

40.329

30

absoluut (% penetratie)

(3,48%)

(6,96%)

(12,18%)

(18,27)

(21,75%)


4.339 (18%)

6.990 (29%)

8.678 (36%)

9.401 (39%)

9.642 (40%)

Aanbod Aantal aangesloten partnerorganisaties** na 5 jaar Aandeel aangesloten verenigingen na 5 jaar Aantal registratiepunten

872 40 % 22

Leesapparatuur EID/NFC USB lezer

22

Check in device

102

Draagbare kit

5

NFC USB lezer

154

Smartphone

65

** naast de lokale verenigingen betreft het hier ook professionele organisaties en lokale overheidsinfrastructuur en diensten Bovenstaande cijfers werden besproken met Dimitri Beeckman, cultuurbeleidscoördinator van Dendermonde, met het oog op ruimere validering.

C. Draagvlak voor de werking van UiTPAS voor mensen in armoede Op 12 november speelden zo’n 20 afgevaardigden (minstens 1 per deelnemende gemeente) het stellingenspel over de sociale agenda van de UiTPAS. Zoals boven al aangegeven, bleek hierbij een vrij grote verscheidenheid in visies tussen de verschillende gemeenten. Regels en uitzonderingen ● De deelnemers onderschrijven de algemene principes achter de UiTPAS maar reageren ook pragmatisch. Voor dure en privé-activiteiten moeten soms uitzonderingen mogelijk zijn om wat gezien wordt als overfinanciering vanuit de lokale besturen te vermijden. ● Ook voor de bepaling van het kansentarief gaan een aantal stemmen op om meer flexibiliteit toe te laten. Niet iedereen is bij voorbaat gewonnen voor een vast tarief, ook al begrijpt men dat dit de transparantie en de communicatie ten goede komt. ● De vraag wordt gesteld in hoeverre gemeenten de vrijheid hebben over hoe en of ze de UiTPAS ook als regionale voordelen/puntenkaart in dienen te zetten.

31

Verdeelsleutels voor retributie De gesprekspartners gaan akkoord met de toepassing van een verdeelsleutel, ongeacht de woonplaats van pashouders in armoede, maar in een adem wordt ook vermeld dat ze in de afhandeling van de retributie strubbelingen op lokaal niveau verwachten. Er bestaat vandaag geen traditie waarbij gemeenten voordelen voor kansengroepen aanbieden buiten de eigen gemeentegrenzen. Zo’n grensoverschrijdende aanpak vergt een veranderingsproces, wat niet altijd van een leien dakje loopt. UiTPAS en toeleiding Dat de UiTPAS gepaard dient te gaan met toeleiding, en dus geenszins toeleiding vervangt , wordt door iedereen beaamd. Maar extra middelen vinden voor toeleiding lijkt dan weer een brug te ver. Hiervoor kijkt men duidelijk naar het Vlaamse niveau. D. Beleidsintenties en -ambities Het verhaal van de UiTPAS is nog pril in de regio Dendermonde. We zien dan ook regionale verschillen in draagvlak en mate waarin de UiTPAS reeds beleidsmatig opgepikt wordt en ingeschreven is in beleidsdocumenten. Maar de basis is aanwezig. Het zal in eerste orde zaak zijn werk te maken van lokale netwerken en de UiTPAS een plek te geven in de werking en het beleid van ieder van de betrokken gemeentebesturen.

Legende 5: helemaal akkoord - 4: akkoord - 3: eerder akkoord - 2: eerder niet akkoord - 1: totaal niet akkoord - 0: niet aan de orde

UiTin regio Dendermonde-Wetten? Contact: Dimitri Beeckman, cultuurbeleidscoördinator Dendermonde

8. Regio Kortrijk

32

Regio Kortrijk staat positief tegenover een regionale UiTPAS. Nog voor de haalbaarheidsoefening van start ging, bestond al een regionale werkgroep die de mogelijkheden van een UiTPAS voor de regio onderzocht. Bovendien werd de UiTPAS in de Cultuurnota van Overleg Cultuur Regio Kortrijk opgenomen als beleidsinstrument voor de realisatie van de ambities die men graag verwezenlijkt wil zien tussen 2014 en 2019. Het jaar 2015 als startdatum lijkt voor een deel van de 13 betrokken gemeenten haalbaar. De grote verscheidenheid tussen de gemeenten zorgt ervoor dat waarschijnlijk niet alle gemeenten (op hetzelfde moment) zullen instappen.

A. Algemeen kader Regio Kortrijk bestaat uit 13 gemeentes: Anzegem, Avelgem, Deerlijk, Harelbeke, Kortrijk, Kuurne, Lendelede, Menen, Spiere-Helkijn, Waregem, Wervik, Wevelgem en Zwevegem. Sinds 1995 werken deze gemeenten samen rond culturele materies, dit via het platform Overleg Cultuur Regio Kortrijk. Overleg Cultuur wil de UiTPAS in de regio introduceren samen met een groot aantal lokale partners (RESOC, het Welzijnsconsortium, Leiedal, Lokaal Netwerk Surplus, Netwerk tegen Armoede, A’kzie, Mentor, Netwerk Geestelijke Gezondheid), de lokale culturele en vrijetijdsorganisatoren en de 13 lokale besturen. Om redenen van efficiëntie en slagkracht wil men vandaag bestaande kansenpassen, jeugdpassen, cultuurcheque-systemen,… daarbij integreren in een overkoepelende UiTPAS. De UiTPAS staat ingeschreven in de Cultuurnota 2014-2019 van Overleg Cultuur Regio Kortrijk, getiteld ‘Vijf ambities voor een rijke en diverse culturele regio’. Deze strategische nota werd goedgekeurd door de Raad van Bestuur, waarin de 13 schepenen van Cultuur zetelen. De UiTPAS staat ook ingeschreven in het RESOC-Streekpact 20132018 als onderdeel van het hefboomproject rond cultuur, sport en vrije tijd in de regio.

Enkele sterktes en opportuniteiten ● ● ● ●

● ● ● ●

De UiTPAS is als project opgenomen in de strategische Cultuurnota van Overleg Cultuur Regio Kortrijk en geldt tevens als hefboomproject binnen het streekpact 2014-2018. Het secretariaat van Overleg Cultuur Regio Kortrijk kan het geheel coördineren en ondersteunen. De gedragenheid onder zowel de culturele spelers als de welzijnsactoren lijkt groot. De regio beschikt over een ruim vrijetijdsaanbod. Als centrumstad kan Kortrijk daarbij fungeren als trekker. De stad opteert immers duidelijk voor een regionale vrijetijdspas, met stimulansen om ook het aanbod buiten de stadsgrenzen te verkennen. Er bestaat sinds jaar en dag een gemeenschappelijke regionale vrijetijdscommunicatie onder het UiTlabel, met lokale afgeleiden. De aanwezigheid van de intercommunale Leiedal kan de technische implementatie vereenvoudigen. De aanwezigheid van het Welzijnsconsortium kan het sociale luik mee vorm geven. Regio Kortrijk ziet in UiTPAS een interessant vehikel om het huidige gefragmenteerde aanbod van kortingsystemen en passen veel beter te integreren.


Het proces is tot op vandaag uitsluitend verlopen via Overleg Cultuur Regio Kortrijk, het lokale netwerk Surplus en het Welzijnsconsortium, waardoor niet alle ambtenaren en schepenen van de verschillende gemeenten even goed op de hoogte zijn. Omdat de vertrouwdheid met het project niet in alle gemeenten even groot is, organiseert Overleg Cultuur in januari 2014 een studienamiddag voor alle stakeholders uit de streek (welzijn, cultuur, sport, jeugd, lokale netwerken, ocmw’s,…).

33

●

●

Met 13 gemeenten tegelijk instappen in 2015 is waarschijnlijk niet haalbaar. Niet alle gemeenten staan even ver op gebied van vrijetijdcommunicatie en -participatie. Bovendien zijn er op dit moment slechts 4 gemeenten waar reeds een lokaal netwerk aanwezig is, namelijk Kortrijk, Menen, Waregem en Wervik. De meeste bevraagde stakeholders zijn voorstander om te werken volgens het principe van een ‘coalition of the willing’. Er moet met andere woorden niet gewacht worden tot elke gemeente uit de regio mee op de kar springt. Gemeenten die nog niet klaar zijn om zich mee te engageren kunnen ook later nog instappen. Inhoudelijk is nog een discussie te verwachten over de criteria voor het bepalen van de rechten op tegemoetkoming en de concrete afhandeling van de solidaire kostendeling (20, 40 of ander percentage).

Entiteit


Welke gemeenten?

Anzegem, Avelgem, Deerlijk, Harelbeke, Kortrijk, Kuurne, Lendelede, Menen, Spiere-Helkijn, Waregem, Wervik, Wevelgem, Zwevegem

Aantal inwoners

302.041

Aantal Omnio

43.139


2337


4 lokale netwerken aanwezig: Kortrijk, Menen, Waregem, Wervik




Mensen

€ 55.179

28%

Communicatie

€ 60.135

30%

€ -922

0%


€ 83.829

42%

Totaal

€ 198.220

100%



Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5


10.511 (3,48%)

21.022 (6,96%)

36.789 (12,18%)

55.183 (18,27%)

65.694 (21,75%)

7.068 (18%)

11.387 (29%)

14.136 (36%)

15.313 (39%)

15.706 (40%)


Aanbod

34

Aantal aangesloten partnerorganisaties na 5 jaar

1242


50%


35 /

Leesapparatuur EID/NFC USB lezer

35

Check in device

132

Draagbare kit

9

NFC USB lezer

257

Smartphone

109 5

Bovenstaande cijfers werden gevalideerd door een regionale stuurgroep rond de UiTPAS , die vanuit zakelijk oogpunt nog de volgende besluiten formuleerde: ● ●

●

●

De kosten voor de hardware zijn aanzienlijk maar gezien het terugverdieneffect via de verkoop van de UiTpassen bespreekbaar. De personeelskost tijdens het eerste jaar ligt mogelijk hoger, maar is niet noodzakelijk een effectieve meerkost omdat taken van medewerkers kunnen worden geheroriënteerd. Bij Overleg Cultuur Regio Kortrijk is in de Cultuurnota rekening gehouden met een verhoogd budget (VTE of communicatiebudget) om de extra noden mbt vrijetijdscommunicatie op het regionale vlak op te vangen. Diverse sociale toelagen moeten worden gebruikt voor terugbetaling van tussenkomsten voor mensen in armoede. Wel moet er nog afgestemd worden welke criteria worden bepaald bij toekenning van tegemoetkomingen en hoe de solidaire kostendeling er zal zien (20-40-40 of andere verdeelsleutels). Wat communicatie betreft, worden eigen gemeentelijke kanalen maximaal ingezet. Overleg Cultuur / UiT in Regio Kortrijk denkt er ook aan om formats te voorzien waar de gemeenten gebruik van kunnen maken en staat in voor de ruimere regionale communicatie.

C. Draagvlak voor de werking van UiTPAS voor mensen in armoede Een veertigtal afgevaardigden van sociale organisaties, OCMW, welzijns-, jeugd-, cultuuren cultuurdiensten kwamen samen op 31 mei 2013 voor de denkdag van het Kortrijkse lokale netwerk Surplus. Op de agenda stond onder meer een algemene toelichting over de UiTPAS en het stellingspel rond sociale doelstellingen. Voor de gelegenheid waren ook de lokale netwerken van Menen, Wervik en Waregem uitgenodigd. Transparante regels voor iedereen De gedragenheid voor de UiTPAS was groot. Er was consensus dat de UITPAS niet enkel een spaarsysteem is, maar in de eerste plaats een kortingssysteem voor mensen in armoede. Daarbij moet de korting op het volledige aanbod van toepassing zijn en moet de korting vooral duidelijk en uniform zijn. Er was ook consensus over het feit dat het kansentarief een solidaire kostendeling inhoudt. Zeker voor de stedelijke activiteiten mag dit geen probleem 5

Hierbij waren aanwezig: Jeremie Vaneeckhout (Schepen voor Cultuurbeleid Anzegem), Roos Desmet (Cultuurbeleidscoördinator Kortrijk), Inge Vervaecke (Welzijnsconsortium), Peter Mortier (Dienst Cultuur Deerlijk), Arvid Waelkens (Overleg Cultuur / UiT in Regio Kortrijk), Stijn Maselis (Vrijetijdscoördinator Harelbeke), Maarten François (OCMW Kortrijk), Wim D’haeyer (CultuurNet Vlaanderen), Riet Gaillaert (Cultuurbeleidscoördinator Waregem), Pietro Iacopucci (Schepen voor Cultuurbeleid Waregem), Bart Noels (Leiedal), Steven Masil (Cultuurbeleidscoördinator Wervik), Alex Vantomme (Schepen voor Cultuurbeleid Wervik), Davy Callewaert (Vrijetijdscoördinator Wevelgem), Kristl Lambert (Diensthoofd Vrije Tijd Avelgem), Marnix Theys (Overleg Cultuur / UiT in Regio Kortrijk).

35

inhouden. Deze solidaire kostendeling is misschien soms moeilijk haalbaar voor private (niet of minder gesubsidieerde) partners. Niettegenstaande kunnen ook zij een sociaal engagement opnemen; maatschappelijk verantwoord ondernemen is niet enkel een zaak voor gesubsidieerde aanbieders. Er moet wel ruimte voor onderhandeling zijn wanneer de kosten te hoog worden. Hier kan eventueel een beperking worden ingebouwd in het aantal tickets dat aan sociaal tarief wordt aangeboden. UiTPAS als katalysator voor toeleiding Er was duidelijke eensgezindheid over het feit dat de UiTPAS geen vervanging is voor toeleiding. Omkadering en toeleiding zijn/blijven absoluut noodzakelijk. Hier is sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid tussen sociale organisaties en de aanbieders. Daarbij zien heel wat gesprekspartners heil in brugfiguren. Aanbieders kunnen iemand in hun organisatie aanwijzen als brugfiguur ‘sociale zaken’, terwijl sociale organisaties een brugfiguur ‘vrije tijd’ kunnen aanstellen. Zo weten de verschillende sectoren wie ze kunnen aanspreken om samen te werken of specifieke vragen te stellen. Regionaal verhaal Al waren er vooral Kortrijkse aanbieders en verenigingen aanwezig, toch bestaat er duidelijke voorkeur voor een regionale UiTPAS. Kleinere gemeentes uit de regio hebben vaak een beperkter aanbod dan grotere. Heel wat mensen uit deze kleinere gemeentes genieten dan ook van hun vrije tijd in de grotere steden. De UITPAS moet dit zeker verder toelaten en/of aanmoedigen. Meer zelfs, misschien is dit beter een Vlaams dan een regionaal verhaal. Het is nu al moeilijk om binnen 1 regio de verschillende gemeenten op één lijn te krijgen. Misschien kan de Vlaamse overheid hier een aantal grote krijtlijnen voor uittekenen.

D. Beleidsintenties en -ambities Regio Kortrijk heeft een rijke traditie inzake samenwerking tussen de 13 gemeenten van de regio, daarin ondersteund door de intercommunale Leidedal. Heel wat respondenten vanuit deze regio werkten mee aan de bevraging en het enthousiasme blijkt behoorlijk groot. Dit ligt ook in de lijn van de verwachtingen aangezien er al een hele weg is afgelegd: op meerdere plaatsen is de UiTPAS ingeschreven in het bestuursakkoord en de meerjarenplanning en is een lokaal netwerk actief. Toch zien we verschillen: wellicht is er meer tijd nodig om alle gemeenten in de regio mee te krijgen in het verhaal, bijvoorbeeld omwille van het ontbreken van lokale netwerken in verschillende gemeenten.

36

UiTPAS in regio Kortrijk? Contact: Marnix Theys, Coördinator Overleg Cultuur / UiT in Regio Kortrijk

37

9. Regio Limburg Noord Gegeven het korte tijdsbestek en de samenloop van enkele externe omstandigheden (ziekte van enkele stakeholders, drukke periode met enkele grote evenementen), kon de haalbaarheidsscreening niet ten volle voor de beoogde deadline worden afgerond. Hieronder alvast een eerste screening op basis van bevragingen van de cultuurbeleidscoördinatoren van alle betrokken gemeenten. A. Algemeen kader In 2008 ontstond CultuurNoord, een samenwerkingsverband tussen Palethe (Overpelt), De Adelberg (Lommel), Provinciaal domein Dommelhof (Neerpelt), gemeente Neerpelt en stad Hamont-Achel om de culturele activiteiten in de regio Noord-Limburg beter op elkaar af te stemmen.Samen wordt gezocht naar voorstellingen die het verschil maken, bijzondere producties die absoluut een plaats in de regio verdienen. Zowel Neerpelt als Hamont-Achel zijn zeer actief binnen het UiTnetwerk vanuit de ambitie om de lokale bevolking te stimuleren tot participatie aan het vrijetijdsaanbod. Beide gemeenten volgen met veel interesse de vorderingen van het proefproject in Aalst op en het was dan ook op hun initiatief dat CultuurNet werd uitgenodigd om toelichting te geven op een CultuurNoord-bijeenkomst over de UiTPAS.

Enkele sterktes en opportuniteiten ● De Cultuurcommunicatieve regio CultuurNoord wenst een regionale vrijetijdspas in te voeren als logische volgende stap in de regionale samenwerking. Na 5 jaar van afstemming van aanbod en gezamenlijke communicatie leeft de ambitie om een stap verder te gaan door de introductie van een gemeenschappelijke voordelenkaart. ● Wel valt te noteren dat zowel voor Neerpelt als Hamont-Achel de introductie van de UiTPAS opgenomen is als doelstelling in het meerjarenplan. Ook in Overpelt staat de UiTPAS vanaf 2014 als “te onderzoeken” ingeschreven in het meerjarenplan. Voor Lommel is de UiTPAS niet opgenomen in een formeel bestuurlijk kader, maar als onderdeel van de regio Limburg Noord volgt de gemeente de ontwikkelingen in het project met veel belangstelling.

Enkele aandachtspunten ● Het belangrijke sociale luik van de UiTPAS als instrument voor financiële kortingen en toeleidingsinitiatieven voor mensen in armoede biedt echter een voor de regio nieuwe dimensie, waar tot nu toe te weinig rekening is mee gehouden. Zoals in wel meer gemeenten in de provincie Limburg is in geen van de vier betrokken gemeenten vandaag een lokaal netwerk uitgebouwd, zodat er ook geen sprake is van structurele samenwerking met het OCMW. Op korte termijn instappen in het project is dan ook geen optie. ● Een ander belangrijk aandachtspunt is de nood aan een projectverantwoordelijke met een duidelijke coördinatie-opdracht. ● In eerste instantie wordt nu in de regio werk gemaakt van initiatieven die het draagvlak voor het sociale luik van UiTPAS moeten versterken, en dit zowel op regionaal als op lokaal vlak.

Entiteit


Welke gemeenten?

Hamont-Achel, Lommel, Neerpelt, Overpelt

Aantal inwoners

79.199

Aantal Omnio

9.115


840

38


Nee




Mensen

€ 34.040

50%

Communicatie

€ 17.593

26%


€ -2.053

-3%


€ 18.387

27%

Totaal

€ 67.967

100%


Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5


2.788 (3,52%)

5.576 (7,04%)

9.757 (12,32%)

14.636 (18,84%)

17.424 (22%)

1.426 (18%)

2.471 (29%)

3.136 (36%)

3.421 (39%)

3.802 (40%)



521


60%


9

Leesapparatuur

/

EID/NFC USB lezer

9

Check in device

37

Draagbare kit

4

NFC USB lezer

82

Smartphone

39

UiTPAS in regio Limburg Noord? Contact: Björn Dewaal , cultuurbeleidscoördinator Hamont-Achel - Frank Verheyden, cultuurbeleidscoördinator Neerpelt

10. Regio Meetjesland

39

A. Algemeen profiel Het Meetjesland heeft een sterke traditie op het vlak van intergemeentelijk samenwerken. Er bestaan heel wat samenwerkingsverbanden, onder meer rond cultuur, toerisme, jeugd en welzijn. Sinds 2004 werken de gemeenten Aalter, Assenede, Eeklo, Evergem, Kaprijke, Knesselare, Lovendegem, Maldegem, Nevele, Sint-Laureins, Waarschoot, Zelzate en Zomergem samen rond culturele materies via het platform COMEET (Cultuuroverleg Meetjesland). In het beleidsplan van COMEET, dat goedgekeurd werd door de Raad van Bestuur en dus door de schepenen van cultuur van de 13 betrokken gemeenten, staat als actie opgenomen: ‘COMEET bereidt de invoering van een intergemeentelijke kansenpas voor (indien opportuun, via de UiTPAS).’ De regio heeft ervaring met vrijetijdspassen opgebouwd in de gemeenten Maldegem en Eeklo. In Maldegem bestond tot juni 2013 een algemene vrijetijdspas, waarbij mensen na 8 deelnames korting kregen. Mensen in armoede konden bij elke deelname van financiële reducties genieten, maar moesten het geheel wel prefinancieren. Vandaag wordt in Maldegem gewerkt met structurele kortingen die rechtstreeks toegekend worden aan mensen in armoede, maar de gemeente blijft wel voorstander van een algemene pas voor alle burgers. In Eeklo bestaat een kaart exclusief voor mensen in armoede, genaamd de “Kom Uit Pas”. Deze kaart zorgt ervoor dat mensen in armoede slechts 20 of 25% de van prijs moeten betalen bij activiteiten georganiseerd door de stad, maar ook bij tientallen verenigingen. Een geslaagd systeem dat de doelgroep goed bereikt, maar administratief wel een complex gegeven. Om die reden toont Eeklo interesse voor de “back-office” van de UiTPAS. Mede gezien deze historiek, is de belangstelling voor de introductie van de UiTPAS in het Meetjesland groot. Door de specifieke aard van de regio ligt een gezamenlijke instap in de UiTPAS op korte termijn echter moeilijk. Er is een duidelijk onderscheid tussen de grotere gemeenten en de kleine landelijke gemeenten, waarbij niet alle lokale besturen beleidsmatig even ver staan op het gebied van vrijetijdscommunicatie- en participatie. Een uitrol in twee snelheden lijkt dan ook meer haalbaar.

Enkele sterktes en opportuniteiten ● Er is een duidelijk draagvlak aanwezig voor de UiTPAS, met Eeklo en Maldegem - gemeenten die ervaring hebben met vrijetijdspassen - als mogelijke trekkers. Ook Aalter staat zeer positief tegenover de UiTPAS. ● Er is een regionaal samenwerkingsverband, dat positief staat tegenover de UiTPAS en een collectief initiatief mee kan ondersteunen.

Enkele aandachtspunten en bedreigingen ● Het Meetjesland is een landelijke regio waar niet veel professionele aanbieders zijn. Zo zijn er slechts twee erkende cultuurcentra (CC De Herbakker in Eeklo en CC Evergem). Daarnaast heb je nog enkele gemeenschapscentra met een eigen programmatie en is er de dynamische muziekclub N9. Tegenover dit relatief gering aantal professionele aanbieders staat echter een bruisend verenigingsleven met een rijk aanbod en tal van festivals. ● Slechts 2 van de 13 gemeenten - opnieuw Maldegem en Eeklo - hebben op dit moment een lokaal netwerk. Uit het stellingspel rond sociale doelstellingen (zie verder) bleek echter dat alle andere gemeenten uit de regio zich eveneens sterk aangesproken voelen door de sociale dimensie van de UiTPAS. Zo is men voorstander van een solidaire kostendeling, al bestaat ook de vrees dat dit het overtuigen van aanbieders om deel te nemen enigszins zal bemoeilijken. ● Het Meetjesland bestaat uit vele kleine gemeenten, waar de taak van de communicatie- en/of cultuurambtenaar vaak wordt gecombineerd met andere functies. Ook zien we een groot verschil tussen de verschillende gemeentes als het gaat om de informatievoorziening over het lokale vrijetijdsaanbod. Bij een eventuele uitrol van UiTPAS wordt volgens een betrokkene dan ook best met twee snelheden gewerkt. De gemeenten die nog belangrijke stappen te zetten hebben op het gebied van vrijetijdscommunicatie en -participatie moeten hiervoor eerst de nodige ruimte krijgen.

40

Entiteit


Welke gemeenten?

Aalter, Assenede, Eeklo, Evergem, Kaprijke, Knesselare, Lovendegem, Maldegem, Nevele, Sint-Laureins, Waarschoot, Zelzate, Zomergem

Aantal inwoners

182.130

Aantal Omnio

21.624 (aantal personen met voorkeursregeling in de ziekteverzekering)


1608


Er zijn 2 lokale netwerken aanwezig: Eeklo en Maldegem


Kosten



Personeel

€ 45.993

36%

Communicatie

€ 36.861

28%

€ -129

0%


€ 46.660

36%

Totaal

€ 129.385

100%



Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5


6.411 (3,52%)

12.822 (7,04%)

22.438 (12,32)

33.658 (18,84%)

40.069 (22%)

3.934 (18%)

6.338 (29%)

7.868 (36%)

8.524 (39%)

8.742 (40%)



866


50%

Aantal registratiepunten Leesapparatuur

25 /

EID/NFC USB lezer

25

Check in device

79

41

Draagbare kit

6

NFC USB lezer

37

Smartphone

37

Bovenstaande cijfers werden besproken met Stijn Coppejans (voorzitter COMEET en schepen van Cultuur in Kaprijke), Rebecca Van Rechem (coördinator COMEET) en Stefanie De Pauw (Projectmedewerkster socio-cultureel werk en UiT in het Meetjesland COMEET). Er staat nog een bespreking met de Raad van Bestuur van COMEET gepland op 10 december. Op basis van de eerste besprekingen kan gesteld worden dat de opstartkost de grootste zorg vormt. Meetjesland is een landelijke regio met vaak een beperkter personeelsbestand. De extra inspanningen die tijdens het eerste jaar zullen moeten gebeuren om verenigingen te overtuigen tot deelname aan de UiTPAS heeft impact op de totale werkdruk bij kleine gemeenten. Kan vanuit Vlaamse kant een opstart- of impulssubsidie worden voorzien?

C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede 25 afgevaardigden van verenigingen, sociale organisaties, welzijnsdiensten, jeugd- en cultuurdiensten kwamen op 5 november 2013 samen om het stellingenspel rond sociale doelstellingen te spelen. Weg met stigmatisering Algemeen was er een duidelijk draagvlak merkbaar voor een pas voor iedereen die de kans op stigmatisering zo veel mogelijk verkleint. Belangrijk is ook dat mensen in armoede onmiddellijk de korting aan de kassa krijgen en er dus geen prefinanciering of extra stappen nodig zijn. Extra aandacht moet tenslotte gaan naar de opleiding van het baliepersoneel zodat ook op dit niveau een correcte, niet-stigmatiserende omgang met mensen in armoede kan worden verzekerd. Regels en uitzonderingen Er was onder de gesprekspartners discussie over het feit of de UiTPAS voor alle activiteiten moet gelden. Daarbij was er begrip voor het uitsluiten van bepaalde activiteiten (bv eetavonden), maar dit mag zeker geen regel zijn. Solidaire kostendeling Men is globaal ook voorstander van een solidaire kostendeling, al is er de vrees dat dit het overtuigen van aanbieders om deel te nemen zal bemoeilijken. Door vooraf helder te communiceren dat de kost voor aanbieders vaak een stuk kleiner is dan dat vooraf gevreesd en dat dit steeds kan herbekeken worden, kan dit probleem grotendeels worden opgevangen. Duidelijke keuze Wanneer er door financiële ontoereikendheid keuzes moeten worden gemaakt, is er duidelijk de keuze om extra in te zetten op toeleiding en kansengroepen, en pas daarna op niet-kansengroepen.

D. Beleidsintenties en -ambities In de regio Meetjesland werkten heel wat ambtenaren en politici mee aan de bevraging. Op basis van de respons zien we een genuanceerd beeld. Een deel van de regio staat al redelijk ver in het denken over een UiTPAS. Maar sommige gemeenten hebben hierin nog een weg af te leggen, zeker wat betreft middelen en de aanwezigheid van een lokaal netwerk..

.

42

Het bewustzijn en het enthousiasme zijn er zeker. “De vrijetijdspas was één van dé redenen om opnieuw in te tekenen in COMEET”, zo stelt een schepen van cultuur. UiTPAS in het Meetjesland? Contact: Rebecca Van Rechem, Regionale Cultuurbeleidscoördinator COMEET

43

11. Stadsregio Turnhout A. Algemeen profiel De Stadsregio Turnhout bestaat uit vier gemeenten, namelijk Beerse, Oud-Turnhout, Turnhout en Vosselaar. Als intergemeentelijk samenwerkingsverband legt de Stadsregio zich vooral toe op lokaal woonbeleid, mobiliteit en sociale economie. Binnen de regio bestaat vandaag al een vrijetijdspas, opgevat als een kansenpas voor mensen in armoede die vermindering geeft bij lokale cultuur-, sport- en vrijetijdsactiviteiten. Er bestaat binnen de Stadsregio Turnhout een sterke wil om méér te doen met de bestaande regionale kansenpas. De UiTPAS lijkt daarbij een geschikt instrument om de samenwerking te versterken tussen lokale netwerkorganisaties en aanbieders van cultuuren vrijetijdsaanbod over de verschillende gemeenten in de regio heen. In de beleidsplannen van 3 van de 4 betrokken gemeenten wordt verwezen naar de mogelijke omvorming van de regionale vrijetijdspas naar de UiTPAS. Daarbij is de stadsregio Turnhout uitgesproken kandidaat om ook inhoudelijk een pioniersfunctie op te nemen in de verdere uitrol van de UiTPAS. Enkele sterktes en opportuniteiten ●

●

●

Alle vandaag erkende cultuuren vrijetijdsverenigingen in de regio zijn partner van de vrijetijdspas. Dit maakt in principe een snelle start mogelijk. In de simulatie van het UiTpas-scenario voor stadsregio Turnhout (zie verder) geldt als uitgangspunt dat 60% van de aanbieders na 5 jaar actief partner kan zijn. Enkele stakeholders zien in de introductie van UiTPAS een kans om te komen tot een meer geïntegreerd participatiebeleid. Diensthoofd Cultuur en Vrije Tijd: ‘Communicatie en promotie van een UiTpas zal een omslag vragen in het communicatiebeleid. Het gaat over een integrale aanpak, met veel consequenties.’ De Provincie Antwerpen onderzoekt momenteel de mogelijkheden voor een vrijetijdspas op provinciaal niveau. In dat opzicht wordt ook de samenwerking met de Vlaamse vrijetijdspas verder geanalyseerd. De aanwezigheid van provinciaal cultuurcentrum De Warande als een van de belangrijkste aanbieders in de regio speelt op dit punt een belangrijke rol.

Enkele aandachtspunten en bedreigingen ● Verenigingen moeten binnen het opzet van de huidige regionale vrijetijdspas niet bijdragen voor de financiering van kortingen voor mensen in armoede. Dit verandert in het UiTPAS-systeem. ● De bevraagde stakeholders zijn voorstander van een scenario in twee snelheden. De gemeenten waar het beleid rond geïntegreerde vrijetijdscommunicatie en -participatie nog niet op punt staat, moeten hiervoor de nodige ruimte krijgen.

Entiteit

Centrumstad en omliggende gemeenten

Welke gemeenten

Beerse, Oud-Turnhout, Turnhout, Vosselaar

Aantal inwoners

82.344

Aantal Omnio

9.819


649


In 2 van de 4 gemeenten, er is bovendien momenteel al een kansenpas in de stadsregio aanwezig

44




Personeel

€ 32.315

44 %

Communicatie

€ 18.081

25 %

€ -133

0%


€ 22.854

31 %

Totaal

€ 73.117

100%



Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5


2.866 (9%)

5.731 (17%)

10.029 (24%)

15.044 (30%)

17.910 (35%)


1.927 (18%)

3.104 (29%)

3.854 (36%)

4.175 (39%)

4.282 (40%)


423


60%

Aantal registratiepunten Leesapparatuur

11 /

EID/NFC USB lezer

11

Check in device

29

Draagbare kit

4

NFC USB lezer

19

Smartphone

19

Deze cijfers werden besproken met Nico Verhoeven, cultuurbeleidscoördinator van Turnhout, met het oog op verdere validering door de andere stakeholders in de stadsregio.

C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede Vijftien afgevaardigden van verenigingen, sociale organisaties, welzijns-, jeugd- en cultuurdiensten kwamen op 8 november 2013 samen om het stellingenspel rond sociale doelstellingen te spelen. In de Stadsregio Turnhout bestaat al een kansenpassysteem.

45

Dit is in de verschillende gemeenten op een verschillende manier verder uitgewerkt. Verenigingen en organisaties actief in Turnhout geven een korting van 50 procent op activiteiten en lidgelden. De stad Turnhout betaalt de gederfde inkomsten terug. Mensen in armoede betalen in Cultuurhuis de Warande de helft van de toegangsprijs met een minimum van 5 euro en een maximum van 10 euro. In gemeenschapscentrum Het Heilaar in Beerse worden tarieven van 1, 2 of 3 euro gehanteerd. Structureel en eenduidig Alhoewel de intentie om in het UiTPAS-verhaal te stappen bij verschillende gemeenten groot is, staan een aantal gemeenten verder dan andere in de implementatie van een kansenpassysteem. De gesprekspartners erkenden het belang om alle gemeenten zo goed mogelijk mee te krijgen, zodat ze een éénduidige communicatie kunnen voeren. Tegelijk werd de wens uitgesproken om op langere termijn ook met de Provincie Antwerpen tot een structurele samenwerking te komen. Bij dit alles zou het nuttig zijn dat voor de hele regio een trekker of coördinator wordt aangeduid/aangesteld voor het lokale netwerk. Responsabilisering Om UiTPAS tot een succes te maken is extra energie nodig om de verenigingen te overtuigen om zelf een stuk van de tegemoetkoming te betalen: iets wat verenigingen in het huidige systeem niet doen. Tegelijk werd beaamd dat de financiële tegemoetkoming door gemeenten een hefboom kan zijn om de werking rond kansengroepen goed aan te pakken. Katalysator voor toeleiding Verenigingen en diensten zouden graag informatie en advies krijgen van sociale organisaties over drempels en toeleiding. De UiTPAS kan daarbij een vehikel zijn om dit proces vorm te geven. Objectivering en transparantie De sociale organisaties zouden graag inspraak hebben in het vastleggen van de norm om te bepalen welke mensen genieten van het kansentarief. Hier is vooral behoefte aan een objectief systeem. Er is eensgezindheid over het hanteren van een vast tarievensysteem, waarbij zich een lichte voorkeur aftekende voor een kansentarief op basis van een procentuele korting in plaats van één vast tarief. Zo’n regeling biedt iets minder duidelijkheid voor mensen in armoede, maar kan ook leiden tot een groter bewustzijn voor mensen in armoede over de kostprijs van activiteiten.

UiTPAS in Stadsregio Turnhout? Contact: Nico Verhoeven, cultuurbeleidscoördinator

46

12. Vilvoorde

A. Algemeen profiel Onder de roepnaam “(W)armkracht” heeft de stad Vilvoorde een lokaal netwerk uitgebouwd. Ook ontwikkelde de stad een specifiek type van vrijetijdspas, exclusief gericht op jongeren (-18) met een sterke focus op sportbeoefening. Om de samenwerking tussen de vrijetijdsactoren en de dienst sociale zaken in goede banen te leiden, zijn de nodige overlegorganen in stelling gebracht. Op beleidsniveau is er om diverse redenen positieve animo rond de mogelijke introductie van de UiTPAS, maar de administratie houdt een slag om de arm wat betreft organisatorische en financiële haalbaarheid op korte termijn. Een UiTPAS kaderen in een groter, regionaal geheel vindt Vilvoorde erg nuttig maar eerst is er volgens de bevraagde stakeholders nood aan een lokale introductie zodat het systeem ingang vindt bij de verschillende aanbieders en de bevolking.

Enkele sterktes en opportuniteiten ● Vilvoorde is uitgerust met een lokaal netwerk en kent een specifieke vrijetijdspas voor jongeren. De nodige overlegorganen voor samenwerking tussen de vrijetijdsdiensten en sociale zaken bestaan al. ● Het bestuur ziet veel toegevoegde waarde in de UiTPAS en schat in dat het financiële plaatje, mits de juiste allocatie van middelen (dus samenvoeging van de middelen van OCMW én stad), haalbaar moet zijn. ● Een aantal bevraagde stakeholders maakt gewag van blind spots in het lokale vrijetijds- en recreatieve aanbod (bijv geen bioscoop, weinig faciliteiten voor kinderen, …). Om die reden wordt regionaal samenwerken binnen de UiTPAS als een groot voordeel gezien voor de inwoners van Vilvoorde en omstreken.

Enkele aandachtspunten en bedreigingen ● Het is op dit moment nog geen uitgemaakte zaak of het lokaal netwerk achter een UiTPAS staat of eerder met het oude systeem verder wil. ● Volgens een aantal stakeholders moet er meer ingezet worden op de toeleiding van mensen in armoede dan vandaag het geval is. Ook in de werking en het gebruik van de huidige vrijetijdspas is er ruimte voor verbetering. ● Het gebruik van de UiTdatabank als platform voor lokale vrijetijdscommunicatie staat nog niet op punt, maar hiervoor is een plan in de maak dat op korte termijn tot verbetering moet leiden. ● Er is een zekere discrepantie tussen beleidsambities en de haalbaarheid, zoals die wordt gepercipieerd op het terrein. Verdere stappen zijn nodig om de interne organisatie voor een eventueel UiTPAS-project fijn te stellen, rekening houdend met beschikbare personele en financiële capaciteit. Ook voor de inschatting van het kostenplaatje liggen de visies niet altijd op dezelfde lijn. Daar waar de vrijetijdspas vandaag ook voor cultuur kan dienen, toont de realiteit dat het voornamelijk voor speelpleinen en sportbeoefening wordt gebruikt. Indien de UiTPAS ook op andere domeinen meer zou worden ingezet, zal moeten worden ingegrepen om het systeem betaalbaar te houden. ● Er is een duidelijke consensus over de hele lijn dat het aantal spaar- en voordeelkaarten tot een minimum moet worden beperkt : reden waarom de meeste stakeholders voorstander zijn van een integratie met de Bibliotheekpas.

Entiteit

Centrumstad

47

Aantal inwoners

41.740

Aantal Omnio

5.878


237


Ja


Kosten

Gemiddelde kosten per jaar


Personeel

€ 28.538

59%

Communicatie

€ 7.860

16%


€ 187

0%


€ 11.585

24%

Totaal

€ 48.169

100%


Jaar 1

Jaar 2

Jaar 3

Jaar 4

Jaar 5


2.429 (3,48%)

4.479 (6,96%)

7.037 (12,18%)

9.742 (18,27%)

11.249 (21,75%)

977 (18%)

1.574 (29%)

1.953 (36%)

2.116 (39%)

2.170 (40%)



187


75%


3

Leesapparatuur

/

EID/NFC USB lezer

3

Check in device

19

Draagbare kit

1

48

NFC USB lezer

47

Smartphone

10

Bovenstaande cijfers werden gevalideerd door het diensthoofd Vrijetijd die ook in het managementteam zetelt, het diensthoofd Sociale Zaken en het diensthoofd Cultuur en Evenementen. Om het plaatje te doen kloppen, zullen alle subsidies voor participatie moeten worden gecentraliseerd, wat vandaag nog niet het geval is omdat OCMW en stad nog niet structureel samenwerken voor wat betreft participatie van mensen in armoede. Algemeen geldt niettemin een voorzichtig optimisme over de financiële haalbaarheid van de UiTPAS, daarbij ook rekening houdend met de terugverdieneffecten uit de verkoop van de kaarten. In elk geval wil Vilvoorde eerst de beslissing van de Vlaamse regering afwachten en daarna met nog meer in detail uitgewerkte specifieke kostenramingen (verschillende beoogde penetratiegraden van MIA’s en niet-MIA’s verschillende scenario’s rond deelname van verenigingen) naar het beleid stappen voor een finale beslissing. C. Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede De stuurgroep van de vrijetijdspas (Lokaal Netwerk dus) speelde het stellingenspel. Er was geen vertegenwoordiging van het CC en het OCMW, alle andere vertegenwoordigers van de cultuur-, sport- en jeugddiensten waren aanwezig naast Sociale zaken en CAW. Er werd al snel gefocust op haalbaarheid en betaalbaarheid zodat veel van de discussies dezelfde conclusie hadden, namelijk “graag, maar enkel als het betaalbaar is voor overheid en organisaties”. Uit het stellingenspel bleek meer in het bijzonder dat: ● voor de sportorganisaties extra ondersteuning moet komen voor de terugbetalingen ● de prijs voor de MIA’s niet met een vaste kost maar met een percentage zal worden berekend ● geen beperking in inschrijvingen of plaatsen moeten worden gebruikt ● hoewel er al veel aan toeleiding wordt gedaan dit nog een werkpunt blijft waar extra op zal moeten worden ingezet ● een regionale UiTPAS voor Vilvoorde ideaal zou zijn, zolang goed wordt bewaakt dat het een win-win situatie is voor alle betrokkenen (geen aanzuigeffect naar Vilvoorde) ● wanneer er een UiTPAS komt, deze best wordt geïntegreerd met andere kaarten zoals zwem- en bibkaart

D. Beleidsintenties en -ambities In Vilvoorde is de interesse aanwezig, maar de UiTPAS is bijvoorbeeld nog niet vervat in bestuursakkoord of meerjarenplanning. Er is een lokaal netwerk en een lokale afsprakennota, maar de respondenten geven aan dat de samenwerking tussen de partners soms nog beter kan. Vooral inzake operationalisering is nog een weg af te leggen.

49

De gesprekspartners in Vilvoorde denken alvast actief mee. Zo stelt een schepen: “Dat de UiTPAS een regionaal of Vlaams verhaal zou worden is voor ons heel interessant. Op die manier kunnen we een groter en interessanter aanbod doen aan onze inwoners die, wat hun vrijetijdsbesteding betreft, al erg mobiel moeten zijn. Dat zou voor ons een enorme meerwaarde betekenen.” Maar een andere schepen weet dan weer: “Onze communicatiedienst zal nood hebben aan extra ondersteuning of vorming voor het communiceren naar mensen in armoede. Die knowhow hebben ze nu, denk ik, nog niet.” Voorts wordt aangegeven dat de samenwerking tussen diensten onderling enerzijds en met OCMW anderzijds nog kan groeien.

UiTPAS in Vilvoorde? Contact: Jeroen Mathys, diensthoofd cultuur-evenementen

50

4. Algemene samenvatting

Deelname aan cultuur is een recht voor iedereen - ook voor mensen in onze samenleving die het minder breed hebben. Het project UiTPAS is erop gericht om dit recht op deelname aan het publieke cultuurleven te ondersteunen met een kortingsysteem zonder stigmatiserende neveneffecten. Om de kostprijs, het organisatiemodel en een mogelijk uitrolscenario voor de UiTPAS in beeld te brengen, voerde CultuurNet Vlaanderen een haalbaarheidsscreening uit voor 12 regio's, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en lokale overheden in diverse configuraties: een grote stad, centrumsteden met omliggende gemeenten en intergemeentelijke samenwerkingsverbanden.

Inschatting kosten Cultuurnet maakte een schatting van de financiële en personele investeringen in combinatie met het te verwachten gebruik van de UiTPAS en het aantal pashouders. Het model voor deze ramingen werd ontwikkeld door adviesbureau KPMG en besproken met diverse stakeholders. De kosten bestaan uit vier hoofdonderdelen: - personeel - kaarten en kaartlezers - communicatie - retributie aan verenigingen De voorgestelde inschattingen werden door de meeste afgevaardigden als een realistisch startpunt beschouwd voor het uitwerken van een business case rond de introductie van de UiTPAS. De meeste kost-gerelateerde vragen van de stakeholders concentreerden zich vooral rond de opstartkosten voor enerzijds kaarten en kaartlezers en anderzijds de inschakeling van medewerkers. Bij een eerste lezing van het dossier worden deze opstartkosten vaak als hoog gepercipieerd, maar zoals verder in dit verslag zal blijken is enige nuancering aan de orde. De ervaring op het terrein tijdens het proefproject in regio Aalst leert immers dat de kost van kaarten en kaartlezers deels wordt gecompenseerd door terugverdieneffecten via de verkoop van UiTPAS'en. De hoge personeelskosten worden dan weer vooral genoteerd tijdens het eerste jaar na introductie van de UiTPAS. Op dat moment moeten namelijk de nodige acties gebeuren om lokale aanbieders te stimuleren tot deelname: een tijdrovend proces, maar in de regel ook een eenmalig proces zonder recurrente impact. Toch blijft de aanstelling van een overkoepelend UiTPAS-coördinator per regio of stad - al dan niet via verschuiving van opdrachten binnen bestaande ploegen - van cruciaal belang. Elk scenario veronderstelt immers een volledige integratie in het bestaande vrijetijds -en participatiebeleid, wat de nodige afstemming vergt met de andere werven binnen een voldragen beleids- en beheerscyclus. Behalve op coördinatie ligt de focus in de opdrachten van deze functie ook op opleiding van partners en aansturing/uitvoering van publieke promotie.

51

Naar schaalvoordelen in plaats van versnippering Regionale schaalvergroting Verschillende bevraagde spelers - bijvoorbeeld Gent, Kortrijk en Vilvoorde - zijn gewonnen voor een regionale verspreiding van de UiTPAS. Op die manier ontstaan immers een aantal interessante schaalvoordelen. Daarbij komt de mogelijkheid om deelname aan het vrijetijdsaanbod grensoverschrijdend te stimuleren ook ten goede aan (deel)gemeenten met een kleiner aanbod. Tegelijk erkennen de meeste stakeholders in de bevragingen dat niet elke gemeente binnen bestaande regionale verbanden even snel mee zal zijn. Bepalende parameters zijn onder meer: ● de aanwezigheid van een lokaal netwerk ● de grootte van het draagvlak bij politiek en managementteam ● de aanwezige vrijetijdsinfrastructuur ● de intensiteit van de te leveren communicatie-inspanningen. Concluderend zijn de meeste regio’s en steden voorstander van een uitrol in twee snelheden. In een startfase mobiliseert een (centrum)stad een kleinere groep van aangrenzende gemeenten, waarmee al intensief wordt samengewerkt. Intussen kunnen andere geïnteresseerde gemeenten uit de regio zich voorbereiden op een succesvolle instap in een tweede fase.

Functionele schaalvergroting Tijdens het jaarlijkse UiTforum dat in 2013 op 15 oktober plaats vond in Brussel werd een extra sessie opgezet om 6 de centrumsteden en deelnemers aan de oriënterende tests bijkomend te bevragen over de UiTPAS. Hierbij werd gefocust op de interesse voor mogelijke schaalextensies van de UiTPAS, met potentieel voor aansluiting bij andere stedelijke of regionale beleidsterreinen. De toepassingen die op dat punt het meeste bijval kregen zijn de UiTPAS als bibliotheekkaart (1,94), schoolkaart (1,59) of lid- of abonnementskaart (1,27).

6

Volgende steden en regio’s waren hierbij aanwezig: Gent, Oostende, Brugge, Leuven, Vilvoorde, stad Kortrijk en Regio Kortrijk, Regio Meetjesland, Antwerpen, Brussel, Stadsregio Turnhout, Regio Limburg Noord, Hasselt.

52

Oplossing voor fragmentatie? In de vrijetijdssector circuleren vele lokale kansen- en getrouwheidspassen - en dat geldt ook voor een aantal van de bevraagde steden en regio’s. De meerderheid van de bevraagde stakeholders is vragende partij om deze passen te vervangen door één UiTPAS, zoals volgende voorbeelden illustreren: ● ● ●

Hasselt maakt zich op om de huidige algemene reductiekaart van de stad gaandeweg te transformeren tot een UiTPAS met bijzondere aandacht voor mensen in armoede. Regio Kortrijk wil alle bestaande kansenpassen, jeugdpassen en cultuurcheque-systemen integreren in één overkoepelende UiTPAS. De stad Eeklo overweegt om de huidige “Kom Uit PAS” te vervangen door de Vlaamse UiTPAS, mede omdat die de administratieve afhandeling vlotter doet verlopen.

53

Draagvlak voor de werking van de UiTPAS voor mensen in armoede Hoeveel draagvlak bestaat er voor de specifieke werking van de UiTPAS als instrument om mensen in armoede te stimuleren tot deelname aan het publieke vrijetijdsaanbod? Afgevaardigden van armoede-organisaties, socioculturele aanbieders en steden en gemeenten spraken zich uit over 12 stellingen in verschillende rondetafelgesprekken. Hieronder worden de voornaamste conclusies compact samengevat. ● ●

●

●

De gerichtheid op kansengroepen blijkt een sterke motivator te zijn om UiTPAS te introduceren. Hierbij valt vooral de niet-stigmatiserende manier om mensen in armoede te identificeren in de smaak. Veel stakeholders zien de UiTPAS als een katalysator voor toeleiding van kansengroepen en niet als een instrument op zich. Om effect te hebben moet de pas gepaard gaan met toeleiding, en dus geenszins toeleiding vervangen. Hierop voortbouwend geldt de aanwezigheid van een ingebed lokaal netwerk als een voorwaarde om de UiTPAS impactvol te maken voor mensen in armoede. Gemeenten, steden of regio’s doen er goed aan eerst een dergelijk lokaal netwerk uit te bouwen alvorens verdere stappen te zetten in de richting van een eventuele UiTPAS-introductie. Bij gemeenten en steden die wel een lokaal netwerk hebben, is de vraag van de overheidsdiensten groot om meer samen te werken en informatie uit te wisselen met armoedeorganisaties. De mechanismen achter de toewijzing van de sociale kortingtarieven zijn het voorwerp van onderling afwijkende visies. Sommige regio’s zijn voorstander van een procentuele korting voor mensen in armoede om het systeem betaalbaar te houden, andere zijn daarentegen voorstander van een vast tarief om redenen van transparantie, efficiëntie en communicatie. Ook is er algemeen meer behoefte aan uniformiteit over de toekenningscriteria (Omnio of andere parameters).

Beleidsintenties en -ambities Om zicht te krijgen op de beleidsintenties en -ambities van de betrokken steden, gemeenten en regio’s werd een bevraging uitgevoerd bij de leden van het managementteam en de bevoegde leden van het college van burgemeester en schepenen. Aan deze bevraging werkten meer dan 100 respondenten mee, breed gespreid over de verschillende beleidsdomeinen (22% mandataris, 78% medewerker). De respondenten werd gevraagd 15 stellingen te beoordelen rond drie aspecten: (1) het aanwezige bewustzijn voor de uitdagingen inzake participatiebevordering algemeen en bij mensen in armoede, (2) de mate van bereidwilligheid om hieraan te sleutelen en (3) de middelen die hiervoor reeds ingezet of voorzien zijn. Voor ieder van de aspecten werden 5 vragen aan de respondent voorgelegd. Vooreerst blijkt uit de analyse dat bewustzijn en ambities gemiddeld wat sterker aanwezig zijn bij de politici dan bij de medewerkers. Uit de facultatief toegevoegde commentaren kunnen we opmaken dat medewerkers begrijpelijkerwijze - sneller blijven stilstaan bij meer operationele aspecten.

54

Bewustzijn ●

● ●

Meer dan 90% van de respondenten is van oordeel dat voor bijzondere doelgroepen extra inspanningen nodig zijn, dat sommige mensen extra drempels moeten overwinnen en mensen in armoede naast een financiële tussenkomst ook nood hebben aan toeleiding 69% van de respondenten ziet in de UiTPAS een geschikt instrument om participatiedrempels bij mensen in armoede te verlagen Bij 60% van de respondenten staat participatiebevordering en de eventuele invoering van een vrijetijdspas in het bestuursakkoord.

55

Bereidwilligheid ● ● ● ●

95% van de respondenten is daadwerkelijk geëngageerd om werk te maken van de bevordering van vrijetijdsparticipatie 81% geeft aan beschikbare middelen te willen inzetten om mensen in armoede een korting op de deelnameprijs te bieden 75% zegt te geloven in de UiTPAS als instrument om hun beleidsdoelstellingen te verwezenlijken en ziet een belangrijke rol weggelegd voor de vrijetijdspas als instrument in hun vrijetijdsbeleid 60% van de respondenten heeft zicht op een medewerker als voortrekker in het project

Middelen ● ● ● ●

In 55% van de gevallen blijkt reeds een (formeel of informeel) lokaal netwerk operationeel dat ingezet kan worden. Van de respondenten acht 87% het mogelijk om medewerkers van de vrijetijdsdiensten, sociale dienst, OCMW, sociale zaken en communicatie in te zetten voor een UiTPASwerking. 83% van de respondenten ziet mogelijkheden om de dienstverlening rond de toekomstige UiTPAS te integreren in bestaande balies en contactpunten. 45% van de respondenten heeft middelen voor een eventuele UiTPASwerking ingeschreven in de meerjarenbegroting.

56

Als we tot slot de beleidsintenties en -ambities bekijken op het niveau van de regio’s, zien we een soortgelijk beeld als voor de gemeenten en steden, zoals blijkt uit onderstaande grafiek.

57

Bijlage 6 Is Vlaanderen klaar voor de UiTPAS?

Recommend Documents