Bijlage 1: Majeure projecten Deze bijlage geeft een nadere omschrijving van de majeure projecten van Netwerkstad Twente. Dit zijn de projecten met een grote uitstraling en directe impact voor Netwerkstad Twente als geheel. Van nationaal belang is de bundeling van de gebiedsontwikkelingen Centraal Station Twente/Hart van Zuid, Kennispark Twente en Gebiedsontwikkeling Luchthaven tot een samenhangende ontwikkeling met gemeenschappelijke investeringen: de innovatiedriehoek. De innovatiedriehoek is het hart van de ruimtelijk-economische ontwikkeling van Twente als innovatieve kennisregio. Essentieel voor deze ontwikkeling is de samenhang met de andere majeure projecten: Groene Poort, Waterrijk, Agglonet en Oldenzaal Centraal.
Centraal Station Twente/Hart van Zuid Voorbeeldproject rijk Het project Centraal Station Twente/Hart van Zuid is in het kader van de Uitvoeringsnota Ruimte aangewezen tot één van de 23 voorbeeldprojecten voor de ruimtelijke inrichting van Nederland tot 2030. Deze 23 projecten komen in aanmerking voor een bijdrage van het Rijk. De bijdrage per project wordt vastgesteld op basis van een Maatschappelijke Kosten en Baten Analyse (MKBA). Het MKBA is in opdracht van het ministerie van VROM door Buck Consultants International opgesteld, in samenwerking met Gemeente Hengelo en Projectbureau Hart van Zuid. Het Ministerie van VROM heeft het onderzoek eind 2008 aangeboden aan het Planbureau voor de Leefomgeving. Het document toont voor het project Hart van Zuid aan dat dit project: 1. maatschappelijk een zeer rendabel project is, wat vooral gelegen is in de werkgelegenheidscomponent; 2. een centrale rol inneemt in de Euregio en een goede omgeving biedt voor het vestigen van (inter)nationale bedrijven en instellingen, mede als gevolg van een goede bereikbaarheid; 3. van nationaal belang is en een positief effect heeft op de Nederlandse economie. De volgende fase zal met name zijn toegespitst op de hoogte van de bijdrage die het Rijk aan het project zal toekennen. Naar verwachting zal deze fase vóór de zomervakantie 2009 afgerond zijn. Centraal Station Twente Er vindt upgrading van het station plaats tot een regionaal station met regionale en provinciale steun en inzet van het Rijk en NS. CST heeft prioriteit gekregen, maar deze moet gehandhaafd blijven om de verdere ontwikkeling van het station te kunnen realiseren en het OV-knooppunt van Twente te worden. De acties richting Rijk en provincie hebben geleid tot extra vervoersbewegingen over het spoor, maar er is nog geen sprake van een Eurocity. Een internationale lobby en groei zijn nodig om de Berlijnlijn daadwerkelijk te realiseren. WTC Het WTC-concept is van de overheid naar de markt gebracht en kent al een zeer brede regionale vertegenwoordiging. Er is een stichtingsbestuur ingesteld, dat sterk marktgeoriënteerd is en bestaat uit een brede vertegenwoordiging van de regionale markt. Er is een businessclub in het leven geroepen waaraan meer dan 100 bedrijven deelnemen.
Kennispark In 2006 is een uitvoeringsorganisatie ingesteld voor Kennispark. In deze Stichting nemen deel: Universiteit Twente, provincie Overijssel en Enschede. Het project Kennispark combineert een economisch programma met een ruimtelijk programma. Het economisch programma richt zich op de realisatie van 10.000 extra hoogwaardige arbeidsplaatsen in de
komende 15 jaar. Met het ruimtelijk programma wordt ruimte geboden aan circa 200.000 m2 kennisgerelateerde, innovatieve bedrijvigheid in diverse, aantrekkelijke vestigingsmilieus. Voor het economische programma is een uitvoeringsplan opgesteld (september 2008), waarbij gewerkt wordt langs drie lijnen: starters en groeiers, innovatieve ondernemingen en een inspirerend vestigingsklimaat. Voor elk van deze lijnen zijn in het werkplan concrete deelprojecten benoemd voor de komende vier jaren Voor het ruimtelijke programma is een Masterplan Gebiedsontwikkeling opgesteld. Het definitieve conceptplan is op 30 oktober 2008 aangeboden aan de stuurgroep van Kennispark Twente en door hen vastgesteld. Het plan ligt nu voor ter vaststelling door de Colleges en Raden van de gemeente Enschede en Universiteit Twente.
Gebiedsontwikkeling Luchthaven Op 31 december 2007 heeft Defensie de militaire vliegbasis Twente in Enschede verlaten. Hierdoor is het defensieterrein vrijgekomen. Tot begin 2007 waren alle inspanningen gericht op het verwerven van de gronden door de gemeente Enschede en de provincie Overijssel. Hierover is geen overeenstemming bereikt en daarmee ontstond er een nieuwe werkelijkheid: het Rijk deed een voorstel om de grond in te brengen en een actieve rol te spelen bij de herontwikkeling van de vliegbasis in samenwerking met de regio. Dit heeft in 2008 geleid tot de oprichting van “Vliegwiel Twente Maatschappij” (VTM), een gebiedsontwikkelingsmaatschappij in oprichting. In VTM werken Rijk, Provincie Overijssel en Gemeente Enschede samen aan de gebiedsontwikkeling van de Luchthaven Twente en omgeving. De missie van VTM i.o. is het transformeren van de huidige vliegbasis tot een vliegwiel voor een economisch sterker en duurzamer Twente. Daartoe worden twee vlekkenmodellen voor gebiedsontwikkeling nader uitgewerkt, het betreft een plan voor gebiedsontwikkeling met een luchthaven functie, en een plan voor gebiedsontwikkeling zonder luchthavenfunctie. De planning is de uitgewerkte plannen voor de zomer van 2009 aan te bieden aan de besturen. Eind 2009 wordt een besluit over de definitieve ontwikkelingsrichting verwacht. In dit licht is ook de Luchthavennota van het Rijk, die momenteel in voorbereiding is, van belang.
Groene Poort Netwerkstad Twente heeft de Groene Poort benoemd als boegbeeldproject en opgenomen in de Agenda van Twente. De Groene Poort heeft een dubbele functie; enerzijds een geledingsfunctie tussen de steden, anderzijds een verbindende functie tussen de waardevol aanwezige landschappen. Het buitengebied van de gemeente Borne kenmerkt zich door het heuvellandschap op de Zendersche Esch, de oude historie van Landgoed Weleveld en de meanderende Bornsebeek die haar weg baant door het Twentse coulisselandschap. De Groene Poort maakt zich sterk voor deze ankers van het buitengebied en biedt de mogelijkheid om dit deel van Twente nóg meer op de kaart te zetten, zonder daarbij het economische belang van het platteland uit het oog te verliezen. In de afgelopen jaren zijn verscheidene projecten uitgevoerd om de groenblauwe kwaliteiten van de Groene Poort te versterken. In 2007 is het Ontwikkelkader Groene Poort vastgesteld, een richtinggevend kader voor de ruimtelijke ontwikkeling van de Groene Poort. Er is gekozen voor een vijftal thema’s waaronder alle projecten binnen De Groene Poort geschaard worden. In het meerjarig programma zijn de projecten en activiteiten benoemd die vorm en inhoud geven aan de verdere uitwerking en uitvoering van De Groene Poort. De thema’s zijn: Landschap & economie, Kunst, cultuur & voorzieningen, Ontsnipperen & verbinden en Ontwikkeling, kennis & innovatie.
Borne heeft een programmabureau ingesteld om vorm en inhoud te geven aan de projecten die invulling geven aan het project. Bestuurlijk wordt De Groene Poort getrokken door een duoschap van Gedeputeerde Jansen en Wethouder Lansink Rotgerink. Dit duoschap werkt gezamenlijk aan de voortgang, profilering en lobby van het project. Door het aangaan van dit bestuurlijk duoschap onderkent ook de provincie Overijssel het belang van De Groene Poort.
Waterrijk Een voor Twente geheel nieuw en wervend woonmilieu. Waterrijk ligt aan de noordkant van Almelo en wordt globaal begrensd door RW36, het kanaal Almelo-De Haandrik, de Oosterweilandweg en de Bleskolksingel. Het plangebied is ruim 500 ha groot. Het biedt ruimte voor 4.000 tot 4.500 woningen op, aan en bij het water. In Netwerkstad Twente is naast versterking van de stedelijkheid dringend behoefte aan vergroting van het aanbod van hoogwaardige woonmilieus. Met het oog op een klimaatbestendige ontwikkeling van Netwerkstad Twente vormt Waterrijk een belangrijke uitleglocatie, waarmee zowel het aanbod van een hoogwaardig woonmilieu kan worden vergroot, als uitvoering kan worden gegeven aan de regionale wateropgave. Een hoogwaardige (innovatieve) OV-verbinding tussen Waterrijk en de innovatiedriehoek draagt zorg voor een duurzame woon-werkrelatie. Groenblauwe structuren versterken De ruggengraat van de wijk zal gevormd worden door een stelsel van waterlopen met een totale oppervlakte van 110 ha. Het watersysteem zal met de aan te leggen groenpartijen het kwaliteitselement vormen van de nieuwe woonwijk en zal worden verbonden met de bestaande groenstructuren van de noordelijke groene long. Die groene long krijgt een parkachtige allure met mogelijkheden om paardensport actief te beoefenen. Recreatief aanbod vergroten Het watersysteem wordt ontsloten naar het kanaal Almelo de Haandrik, dat een verbinding heeft met het landelijk hoofdvaarwegennet en daardoor aansluit op de Europese vaarwegenstructuur. Daarmee is het woongebied bereikbaar voor pleziervaartuigen. Het watersysteem zelf moet een hoge kwaliteit krijgen (recreatie- /zwemwaterkwaliteit), zodat een breed scala aan recreatieve gebruiksmogelijkheden wordt geboden. Onder andere wordt voorzien in de aanleg van een watersportbaan volgens internationale wedstrijdcriteria voor roeien, kanoën en andere watersporten. Klimaatbestendig bouwen De waterbergingsopgave voor het noordelijk deel van Twente bedroeg tot voor kort 740.000 m3. Inmiddels zijn herberekeningen gemaakt van het te verwachten neerslagregime in de komende jaren. Het resultaat daarvan is dat de opgave verhoogd moet worden naar ca. 1.000.000 m3. Waterrijk houdt haar eigen water vast waarbij het gaat om: a) eigen berging 410.000 m3, b) compensatie Almelo Noordoost 40.000 m3. c) ruimte voor het Waterschap in het kader van de retentieopgave 200.000 m3. Duurzaam in alle aspecten De nieuwe wijk zal zowel fysiek als sociaal duurzaam worden ontwikkeld. De Stichting Geïntegreerd Wonen zal ruimte krijgen voor vernieuwende woon- en leefconcepten (Convictus). Het gaat hierbij om een vorm van collectief particulier opdrachtgeverschap met als resultaat een zowel fysiek als maatschappelijk besloten woonvorm. Naast deze samenlevingsverbanden zal ook het nodige aan de stedenbouwkundige opzet en architectuur gebeuren. Dit naast onderwerpen als energiebesparing en gebruik duurzame en milieuvriendelijke materialen.
Agglonet In het kader van Agglonet Twente worden tal van maatregelen doorgevoerd. Het uiteindelijke doel is een openbaar vervoernet van trein en bus dat zich als één samenhangend geheel presenteert en een aantrekkelijk alternatief biedt voor (een deel van) de autoverplaatsingen. Belangrijke onderdelen zijn de introductie van nieuwe treinstations, voldoende frequentie van treindiensten, de invoering van nieuwe snelle buslijnen, afstemming in trein- en busdiensten en aandacht voor imago en uitstraling. Belangrijk aspect van Agglonet is het hoogwaardiger maken van de buslijnen (HOV). De relatie tussen mobiliteitsbeleid en het ruimtelijk-economisch beleid gaat twee kanten op. Behalve dat het mobiliteitsbeleid de ruimtelijk-economische ambities ondersteunt, moet bij nieuwe ruimtelijk-economische ontwikkelingen expliciet gekeken worden naar de mogelijkheden van het verkeers- en vervoerssysteem, de effecten hierop en eventuele noodzakelijke maatregelen. Dit wordt ook wel een mobiliteitstoets genoemd. Tot zo'n mobiliteitstoets was al besloten bij de goedkeuring van de studie Agglonet Twente2, waarin een deel van de toetsingscriteria zijn benoemd. In het regionaal Mobiliteitsplan Twente (2007) is vastgesteld dat de criteria zullen worden uitgebreid naar alle modaliteiten van personen- en goederenvervoer. Op die manier wordt ernaar gestreefd om een optimale aansluiting te bieden tussen het ruimtelijk-economisch beleid en het mobiliteitsbeleid. In het kader van Agglonet wordt gewerkt aan twee centrale verbindingen: • de snelbuslijn A35 tussen Enschede, Hengelo en Almelo; • de buslijn ‘Krakeling’ tussen Enschede en Hengelo. De Krakeling is een gehonoreerd project in het regionaal OV en heeft een rijksbijdrage van € 8,5 miljoen ontvangen voor de ontwikkeling en 3 miljoen voor de exploitatie in de eerste drie jaren.
Oldenzaal Centraal Het project Stationspark Oldenzaal Centraal betreft de realisering van een hoogwaardig woonmilieu (transformatie en herstructurering), met regionale uitstraling richting Noordoost-Twente, het slechten van de spoorbarrière door de aanleg van een verdiept spoor en het verwijderen van de knik in het spoor. Hierdoor ontstaat er een veiligere en snellere internationale verbinding (Berlijnlijn). Over deze lijn rijden binnenkort zeven treinen per dag naar Berlijn (nu vier). Het project Stationspark Oldenzaal is daarmee van belang voor realisatie van een toekomstvaste Berlijnlijn en versterkt door de Euregionale lijn Oldenzaal – Bad-Bentheim ook de positie van Centraal Station Twente. In het plan Oldenzaal Centraal is tevens de ontwikkeling van het station tot een OV-knooppunt voor Agglonet richting Noordoost Twente en toeristisch overstappunt (groen transferium) voor Noordoost Twente van essentieel belang. Verder is een intentieovereenkomst aangegaan tussen Oldenzaal, provincie en zorginstellingen om het zorgplein (Medisch Spectrum Twente en enkele woonzorgcentra) aan de noordzijde van het Stationsplein te realiseren (tevens P+R voorziening). Het Rijk heeft eind 2008, naar aanleiding van de motie Van Geel, 5 miljoen euro vrijgemaakt voor Oldenzaal Centraal. Met dit geld wordt een belangrijke impuls gegeven aan de herstructurering van de stationsomgeving van Oldenzaal. Met deze investering kan het project Oldenzaal Centraal uit de startblokken, terwijl ook het zorgplein (MST en woonzorgcentra) een impuls krijgt.
Bijlage 2: Kenmerkende transformatie en herstructureringsprojecten In deze bijlage zijn enkele kenmerkende transformatie- en herstructureringsprojecten opgenomen. Deze projecten geven inzicht in de aard en omvang van de opgaven. Daarnaast schetsen deze projecten een beeld van de ambities van Netwerkstad op het vlak van versterking van de ruimtelijke kwaliteit en de inzet op duurzaam en zuinig ruimtegebruik. De Netwerkstadpartners bundelen de transformatie- en herstructureringsopgaven ten behoeve van de Verstedelijkingsafspraken met het Rijk en de herstructureringsopgave voor de provincie Overijssel via de Herstructureringsmaatschappij bedrijventerreinen Overijssel. Zowel Rijk als provincie Overijssel zijn nodig voor het slagen van deze opgave die cruciaal is voor de ruimtelijk-economische en sociaal-economische vitaliteit van Netwerkstad Twente. Naast de voorbeelden die worden beschreven in de bijlagen, liggen er tal van minder in het oog springende, opgaven in Netwerkstad Twente, waaronder reguliere herstructurering van woningbouw en bedrijventerreinen. Ook al deze (grotere en kleinere) projecten zijn van belang voor het realiseren van de ambities van Netwerkstad Twente. Een voorbeeld hiervan is de centrumontwikkeling van Borne. Centrum Borne Binnen het centrumgebied van Borne vragen meerdere locaties om upgrading dan wel herstructurering of transformatie naar een andere functie. Op basis van een masterplan voor het centrumgebied wordt samenhang aangebracht tussen bebouwde en onbebouwde ruimte en de functionele structuur. De gemeente werkt samen met diverse private partijen aan de totstandkoming van een nieuwe invulling van de diverse ontwikkellocaties. In het winkelgebied van Borne wordt een aantrekkelijker verblijfklimaat gerealiseerd en er wordt een kwaliteitsimpuls gegeven aan de verscheidenheid in functies en aan de ruimtelijke beeldkwaliteit.
Transformatie Centraal Station Twente/Hart van Zuid Het totale project Centraal Station Twente/Hart van Zuid is een binnenstedelijk industrieterrein van 50 hectare gelegen tussen het station van Hengelo en het Twentekanaal. Hart van Zuid Hart van Zuid is de meest omvangrijke stedelijke vernieuwingsoperatie in Nederland. Het beeld wordt op dit moment nog bepaald door grote fabriekscomplexen van onder andere Stork en Siemens, maar in 2030 zal een nieuw levendig stadsdeel zijn ontstaan: een modern hoogwaardig stedelijk milieu, waar mensen prettig kunnen wonen, werken en recreëren. Om dit te kunnen realiseren heeft de gemeente Hengelo een transformatie van het gebied voor ogen. Stedelijkheid, bereikbaarheid, functiemening, behoud van industrieel erfgoed, duurzaamheid en versterking van de ruimtelijke kwaliteit zijn daarbij de kernbegrippen. Centraal station Twente Gelegen op de transportas tussen Nederland en Duitsland en Oost-Europa bouwt Hengelo aan het versterken van de internationale bereikbaarheid door upgrading van het Centraal Station Twente tot een Euregionaal openbaarvervoersknooppunt. Hoogwaardig werkmilieu Met de spectaculaire nieuwbouw van het ROC van Twente en oplevering van de eerste woningen beginnen de contouren zichtbaar te worden van een ingrijpende transformatie van de stationsomgeving van Hengelo tot Centraal Station Twente en een internationaal aansprekende vestigingslocatie. Gewerkt wordt aan het realiseren van een innovatieve combinatie van de traditionele sterke en innovatieve Twentse maakindustrie
met moderne onderwijs- en culturele voorzieningen, comfortabel wonen en eigentijds zakendoen in het nieuwe Euregionale businessdistrict/WTC, mede gebaseerd op een sterk verbeterde internationale bereikbaarheid. Met 8000 nieuwe arbeidsplaatsen een belangrijke pijler onder de sociale en economische vernieuwing van de regio. Hoogwaardig woonmilieu Hart van Zuid heeft ook grote betekenis voor de stad. Het leefklimaat in het zuidelijke stadsdeel wordt aanzienlijk verbeterd. Het versterken van de leefbaarheid is gebaseerd op een duurzame ontwikkeling met als karakteristiek het behoud van het aanwezige, omvangrijke culturele en industriële erfgoed. Door de nieuwe woningbouw wordt enerzijds de sociale structuur van het zuidelijke stadsdeel versterkt en anderzijds de ruimtelijke kwaliteit verbeterd. De eenzijdige bevolkingsopbouw van vooral de aandachtswijk Berflo Es wordt door de nieuwe woningbouw in de particuliere sector doorbroken. Binnenstedelijke transformatie Twente streeft naar een realisatie van minstens 40% binnenstedelijk aandeel in de uitbreidingsbehoefte aan wonen. Met Hart van Zuid wordt daaraan voor een belangrijk deel invulling aan gegeven. Door deze ontwikkeling wordt verdere stadsuitleg voorkomen en vindt geen aantasting plaats van het waardevolle Twentse landschap. Met het project wordt ook het landelijke beleid van herstructurering van bedrijventerreinen vorm gegeven, waardoor verrommeling en aantasting van landschap en cultuur wordt voorkomen. Duurzaamheid en energie De gemeente Hengelo zal restwarmte van industriële bedrijven en afvalverbrandingsinstallaties gebruiken om woningen en bedrijven te verwarmen. Gebouwen in het gebied zullen aangesloten worden op een nieuw aan te leggen Warmtenet. Groenblauwe structuren Hengelo wordt omringd door het fraaie, kleinschalige en waardevolle Twentse landschap. Dit biedt kansen om aan het groen en water in de stad een extra dimensie toe te voegen. Ook in Hart van Zuid krijgt groen en blauw een prominente plaats. In samenhang met de groene structuur van de stad is voor Hengelo een stadsecologische infrastructuur ontwikkeld. Die bestaat uit een aantal stedelijke groene kerngebieden die door verbindingszones gekoppeld zijn aan de stadsranden. Met het waterschap Regge en Dinkel is een samenwerkingsovereenkomst gesloten om op een duurzame wijze uitvoering te geven aan het beheer van de waterhuishouding. Hierdoor zullen in Hart van Zuid een watergang en vijvers worden aangelegd die naast regulering van de waterhuishouding een hoogwaardige toevoeging betekenen aan de inrichting van de openbare ruimte. De in het Hart van Zuid aan te leggen watergang wordt een karakteristiek en integraal onderdeel van het stedelijke watersysteem. Waterstructuur zal zichtbaar worden aangelegd waardoor ook de recreatieve waarde wordt vergroot.
Transformatie Centrum/binnenstad (Almelo) Door de aanwezigheid van verouderde bedrijventerreinen is een grote transformatieopgave aanwezig (Indiëterrein en Westerdokgebied). Die transformatie is noodzakelijk om de aantrekkingskracht van de binnenstad en haar subregionale functie te versterken. Bovendien ligt in de binnenstad een herstructeringsopgave op het gebied van wonen. Met het binnenstadsplan heeft de gemeente Almelo een gedurfde ambitie gedefinieerd om deze opgave te realiseren. De ambitie heeft tot doel de vormgeving en functie van de binnenstad van Almelo zeer ingrijpend te herontwerpen. Vertrekpunt voor het binnenstadsplan is het Masterplan Almelo waarin de ontwikkelingsagenda voor de komende 30 jarig is vastgelegd. Belangrijk uitgangspunt van het Masterplan is
de noodzaak om de sociale structuur, leefbaarheid en bedrijvigheid in Almelo fundamenteel te verbeteren. Naast een fysieke ontwikkeling omvat het binnenstadplan ook maatregelen op al deze gebieden. Het totale pakket aan maatregelen is van groot belang voor de toekomst van Almelo. Cultureel erfgoed en herstel blauwe structuren Almelo Residentiestad en Almelo Waterstad zijn de twee thema's die de grondslag vormen voor het binnenstadsplan. Ze komen voort uit het erfgoed van de stad maar dragen nu ook bij aan een duurzame toekomst van de binnenstad. Van oudsher zijn de grafelijke residentie en het water met elkaar verbonden. Door de waterloop weer te laten stromen tot midden in de binnenstad wordt die relatie versterkt. In het hart van het volledig nieuw vorm te geven kernwinkelgebied lopen bezoekers straks langs een verlaagde kade langs de Molenstreng. De havenkom die vroeger midden in de stad lag, komt weer terug door het Overijssels Kanaal door te trekken tot aan "de Grote Markt" (Centrumplein). Zo wordt het plein de schakel tussen de historische kern en het eigentijdse Almelo, worden historische waterlopen hersteld en ontstaat een nieuwe ambiance in de binnenstad door watergebonden activiteiten (actief en passief). Het herstel van historische waterlopen heeft tevens een belangrijke functie voor de waterbeheersing van de binnenstad. De Binnenstad die als laag gebied het confluentiepunt vormt en vormde van diverse Twentse waterlopen. De herontwikkeling van de binnenstad vormt een goede gelegenheid om het nog aanwezige industrieel erfgoed te behouden en met nieuwe functies te versterken zoals het Twenthecentrum (rijksmonument) en het Indiëgebied (spoeltoren en industriehal met Engelse staalconstructie en sheddaken). Duurzaamheid en energiegebruik Een duurzame toekomst van de binnenstad wil de gemeente extra benadrukken door een energie neutraal stadhuis te bouwen. In het programma van eisen is duurzaamheid in brede zin opgenomen. Hiervoor wordt de Gemeentelijke Praktijk Richtlijn (GPR) toegepast. Alle andere gemeentelijke nieuwbouw zal voldoen aan een EPC die 25% lager ligt dan het bouwbesluit vereist. Voor andere gebouwen zal met projectontwikkelaars afspraken worden gemaakt over een 10% lagere EPC. Er wordt onderzocht in hoeverre er een centrale duurzame energievoorziening (bv. grootschalig WKO, restwarmte of koude van elders betrekken, houtpalletkachels etc.) mogelijk is om duurzame energie breed in te zetten. Ook zal er veel aandacht worden besteed aan de leefomgeving (openbare ruimte, openbare gebouwen en het openbaar vervoer). Het gaat hierbij om deze bruikbaar te maken c.q. in te richten voor een zo groot mogelijke groep mensen (levensloopgeschikt) zodat niemand onnodig uitgesloten wordt. Duurzame vervoerssystemen De gemeente Almelo heeft een lange traditie als het gaat om een actieve inbreng in het ontwikkelen van verkeersmanagementsprojecten zoals het project Transumo Atna. Binnen dit unieke project wordt bekeken hoe met verkeersmanagementmaatregelen op regionaal niveau de doorstroming verbeterd kan worden. Er wordt voor het eerst een stap van lokaal naar regionaal verkeersmanagement gemaakt. Daarnaast wordt echter tevens gekeken hoe een veiliger, schoner en betrouwbaarder verkeerssysteem gecreëerd kan worden. Automobilisten krijgen dan via reisinformatiepanelen (Dynamisch Route Informatie Paneel, DRIP) informatie over de te kiezen route. Hierbij is rekening gehouden met de milieubelasting op de voor handen zijnde routes. Sinds 1996 is de gemeente bezig met het onderzoeken van de mogelijkheden van het gebruik van Personal Rapid Transport (hierna te noemen PRT) in haar stad. In samenwerking met enkele andere Europese steden. Door de aanleg van de nieuwe binnenstad en Waterrijk ontstaan er interessante mogelijkheden om
deze duurzame vervoersvorm in de stad te introduceren. In beide gebieden is het mogelijk om de PRT ruimtelijk in te passen. PRT is de meest milieuvriendelijke vorm van vervoer. Tevens kan door de introductie van PRT het autogebruik richting de binnenstad sterk worden gereduceerd. Een halte met P+R-voorziening nabij de A35 zal de regionale betekenis van dit project fors toenemen. Tevens sluit dit innovatieve vervoerssysteem perfect aan op de gewenste busbaan langs de A35/A1 (Enschede-Hengelo-Almelo). De PRT vormt ook een goed voor- en natransport voor de Agglolijn. Beide hoogwaardige openbaar vervoerssystemen versterken elkaar. Door aansluiting van de binnenstad en Waterrijk op de regionale fietssnelweg ontstaat ook voor deze milieuvriendelijke modaliteit een optimale infrastructuur.
Transformatie Spoorzone Enschede Het gebied rondom het station van Enschede wordt integraal herontwikkeld tot een intensief hoogstedelijk werk/woon/leisure gebied. De binnenstad wordt in noordelijke richting vergroot en daarmee wordt de regionale centrumfunctie ruimtelijk-functioneel versterkt. De leisurefunctie wordt van bovenregionale betekenis. Kenmerk van het gebied wordt een bijzondere hoogwaardige architectuur met internationale uitstraling. Met deze gebiedsontwikkeling wordt ook de cultuurmijl naar Roombeek afgerond. In de gebiedsontwikkeling Spoorzone Enschede worden de kansen voor het uitbouwen van de stationsknoop met gerelateerde werklocaties benut. Naast de bereikbaarheid van het gebied voor OV, wordt ook de bereikbaarheid voor fiets en auto verbeterd. Met de gebiedsontwikkeling worden ambities van Netwerkstad Twente, provincie Overijssel en het Rijk op het vlak van binnenstedelijke herontwikkelingen en transformatieopgaven gerealiseerd. Dit betreft o.a. bundeling van verstedelijking en infrastructuur (benutting van knooppunten), intensivering grondgebruik in bestaand stedelijk gebied, en verhoging van de kwaliteit leefomgeving. De ontwikkeling zal in PPS-verband plaatsvinden.
Oldenzaal Centraal De gemeente Oldenzaal is voornemens het gebied rondom het station te herontwikkelen. Deze transformatieopgave- en herstructureringsopgave omvat grofweg het gebied tussen het centrum en de Stakenbeek ten noorden van de wijk Zuid-Berghuizen. Daarin ligt o.a. een bedrijventerrein, het Stationsplein en het Van Gend & Loos-terrein. De huidige dynamiek in het gebied biedt kansen voor herontwikkeling, die optimaal benut kunnen worden. Zo is een aantal bedrijven op het verouderde terrein reeds vertrokken of voornemens zich te verplaatsen. Daarnaast vragen het Stationsplein en het daaraan grenzende Van Gend & Loos-terrein om een nieuwe invulling. Deze locaties liggen dicht tegen het centrum van Oldenzaal en kunnen derhalve de compactheid van Oldenzaal versterken. De locatie biedt uitstekende mogelijkheden voor een hoogwaardig kleinstedelijk woonmilieu, waarbij aansluiting wordt gezocht op de nabijgelegen stuwwal en de Stakenbeek (rondje stedelijk water Oldenzaal). Verder zal door herontwikkeling de zuidelijk gelegen woonwijk Zuid-Berghuizen beter verbonden worden met het centrum. Dit is niet alleen een wens van de gemeente, maar ook zeker van de bewoners. Kortom; de ontwikkelingen in het gebied vragen om een kwalitatief, hoogwaardige nieuwe invulling. Om de kansen die zich voordoen te benutten, is het project Oldenzaal Centraal opgestart. Het spoor speelt hierbij een bepalende rol. Het doorkruist niet alleen Oldenzaal, maar ook het plangebied waarop deze ontwikkelingsvisie betrekking heeft. In het Masterplan wordt daarom ook nadrukkelijk aandacht besteed aan hoe het spoor op duurzame wijze ingepast kan worden in de gewenste stedenbouwkundige ontwikkeling.
Herstructurering van de ‘Haven van Twente’
Netwerkstad Twente investeert in de groei van het transport over water. Dit is zowel van belang als het gaat om de ontlasting van de hoofdwegen, als de verdere ontwikkeling van de watergebonden bedrijvigheid in Twente. Om dit mogelijk te maken is niet alleen opwaardering van het Twentekanaal vereist, maar ook herstructurering van de bestaande watergebonden bedrijventerreinen om daarmee de vereiste vestigingslocaties te kunnen bieden. Om de vereiste vestigingslocaties te realiseren in de ‘Haven van Twente’ zijn masterplannen voor herstructurering van de bedrijfsterreinen opgesteld voor: • Bedrijventerrein Twentekanaal. Dit bedrijventerrein ligt op het grondgebied van de gemeente Hengelo en is netto 370 ha groot en daarmee één van de grootste bedrijventerreinen in Overijssel. De locatie speelt een centrale rol in de regionale economie. Er zijn ca. 300 bedrijven gevestigd met in totaal ca. 9000 arbeidsplaatsen. Het gaat om zowel lokaal, regionaal als (inter)nationaal opererende bedrijven. Momenteel zijn logistiek, recycling en (metaalgebonden) hightech speerpunten in de ontwikkelingsvisie van ondernemers en gemeente. De trimodale ontsluiting is van bovenregionale betekenis. In 2001 is de Container Terminal Hengelo in gebruik genomen. Deze is inmiddels zo succesvol gebleken dat op korte termijn gewerkt wordt aan verdubbeling van de overslagcapaciteit. • Het Enschedese Havengebied. Dit bedrijventerrein is ca. 230 hectare groot. Het biedt huisvesting aan ruim. 300 bedrijven en is goed voor bijna 6000 arbeidsplaatsen. Belangrijkste sectoren zijn industrie en groothandel. Daarnaast is er sprake van bouwbedrijven, transport, dienstverlening en overige handel. Er is in beperkte mate sprake van watergebonden bedrijvigheid. • Havengebied Almelo. Dit bedrijventerrein heeft een omvang van 211 ha bruto, waarvan 165 hectare bestaand bedrijventerrein en 46 ha nieuw terrein. Er zijn ongeveer 110 bedrijven gevestigd met in totaal 2300 werknemers. Het betreft met name gemengde bedrijvigheid, zoals industrie, groothandel, autobedrijven, recycling en bouw. Doel van deze masterplannen is (veelal verouderde delen) van de terreinen te herontwikkelingen, inclusief reconstructie van de weg-, water-, en spoorinfrastructuur van deze trimodaal ontsloten bedrijfsterreinen. Daarbij worden de volgende ambities benoemd in de masterplannen: • Verbetering van de bedrijfsomgeving en het vestigingsklimaat. Vanwege veroudering van de terreinen en hogere eisen van bedrijven met betrekking tot uitstraling, omgeving, bereikbaarheid, etc., zijn er situaties ontstaan die de kwaliteit van het terrein aantasten en mogelijk kunnen leiden tot negatieve ontwikkelingen zoals het vertrek van bedrijven en dientengevolge verlies van werkgelegenheid. Belangrijke randvoorwaarden bij deze herstructurering is een forse investering door de overheid in de verouderde en soms weinig functionele openbare ruimte op het Havengebied zelf en de belangrijkste ontsluitingsroutes richting Rijkswegen en binnenstad. • Intensivering en duurzaamheid. Door historisch gegroeide situaties worden bestaande terrein op veel plaatsen extensief benut. Daarnaast zijn er veel restruimtes. De ambitie is om deze restruimtes te benutten, zodat de noodzaak tot uitbreiding van bedrijventerreinen beperkt wordt. In totaal kan de directe ruimtewinst (voor Hengelo, Enschede en Almelo) oplopen tot 90 ha. Met de herstructurering zal meer netto terrein ontstaan door uitgifte van reststroken etc. Belangrijker nog is de indirecte ruimtewinst doordat de bestaande bedrijven op het terrein niet zo snel zullen vertrekken naar een nieuwe uitleglocatie. • Beter benutten van de potentie van het water. Ondernemers geven aan dat er in toenemende mate kansen zijn voor de overslag van bulkproducten. Het Duitse achterland speelt hierbij een rol. In dit kader wordt ook voor XL Businesspark – het in aanleg zijnde bedrijfsterrein dat in samenwerking tussen de Netwerkstadgemeenten en de provincie Overijssel tot stand komt – een gedeeltelijke watergebonden ontwikkeling ingepland. Hiertoe zullen o.a. nieuwe laad- en loskades worden aangelegd, enerzijds om zittende ondernemers extra kansen te geven maar ook om nieuwe watergebonden bedrijvigheid aan te trekken. Ten slotte zal fors geïnvesteerd moeten worden in het
•
op diepte en op breedte houden van de vaargeulen van de binnenhavens en daarnaast in het Twentekanaal. Behoud en toevoegen werkgelegenheid aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Dit is een belangrijke beleidsdoelstelling die juist ook in het havengebied met zijn zware industriële activiteiten kansen biedt.
