Bij Hoog en bij Laag Strategische inrichtingsvoorstellen ten behoeve van Parkhoeve Breda-noord tussen de Hoge- en Lage Vucht
Bij Hoog en bij Laag Strategische inrichtingsvoorstellen ten behoeve van Parkhoeve Breda-noord tussen de Hoge- en Lage Vucht
Bij Hoog en bij Laag | 5
Inhoud
Dit rapport is een uitgave van: Dienst Landelijk Gebied Prof. Cobbenhagenlaan 125 Postbus 1180, 5004 BD Tilburg 013-5950595 www.dienstlandelijkgebied.nl
Maart 2012 Opdrachtgever: Gemeente Breda, Anne-Jelle Lycklama à Nijeholt Projectleider: DLG Peter Buster Landschapsontwerpers DLG: Hans van Engen en Martine van Moûrik
Inleiding Ruimtelijke strategie Deelproject 1: Verbetering zandgedeelte Zwarte Dijk Deelproject 2: Redoutes langs de Zwarte dijk Deelproject 3: Wandel- fietsbrug + paden westzijde en oostzijde Deelproject 4 : Opwaarderen van het park Deelproject 5 : Het erf van de Parkhoeve Deelproject 6 : Entree vanuit de hoge Vucht Kostenraming
7 9 13 15 21 23 27 29 33
6 | Bij Hoog en bij Laag
Bij Hoog en bij Laag | 7
Inleiding In 2010 heeft het bestuur van de kinderboerderij BredaNoord hulp gevraagd aan de gemeente Breda. Het succes van 10 jaar kinderboerderij groeide hen boven het hoofd. Met name de continuïteit van de vrijwillig gestuurde organisatie woog zwaar. De Gemeente heeft een plan van aanpak opgesteld om de basis beter op orde te krijgen en ondertussen aan de ontwikkeling van de boerderij te werken. Dit plan kent drie onderdelen, namelijk de organisatie verbeteren, de samenwerking met andere partijen en buurtbewoners versterken en een visie op de directe omgeving, park en polder Hoge Vucht, ontwikkelen. Voor het plan van aanpak is de metafoor van de (drietraps) raket gehanteerd: de smaken aardbeien, ananas en sinaasappelsap van de ‘raket’ hebben geleid tot een aantal korte termijn resultaten en met zicht op de toekomstperspectieven. Er is een organisatieplan ontwikkeld met de drie speerpunten: recreëren, leren en werken. Door het aanstellen van een beheerder zit er ook dagelijkse coördinatie op de activiteiten. Daarmee is de hoeve in staat om de potentie voor de wijk en Breda waar te maken. Werktrajecten worden uitgezet, de functie voor scholen kan toenemen in samenwerking met Bezoekerscentrum Wolfslaar en de unieke plek kan nog meer dienen als ontmoetingsplek. Fietsen en wandelen met de parkhoeve als start en uitvalsbasis wordt aantrekkelijker.
Dit rapport gaat over het laatste onderdeel: het zoeken naar mogelijkheden om de ruimtelijke kwaliteit van de kinderboerderij en de omgeving daarvan te verbeteren.
Naast de ontwikkelingen vanuit de wijk de Hoge Vucht, zijn er aan de andere kant van de Zwarte dijk de nodige ontwikkelingen gaande. De Dienst Landelijk Gebied is als uitvoerende organisatie verantwoordelijk voor de realisatie van circa 110 ha natuurgebied in de Lage Vuchtpolder. Vanuit het aan te leggen waterpark ‘de Waterakkers’, tussen de Hoge Vucht en Teteringen, zal gezuiverd water in het natuurgebied worden ingelaten. In het kader van de Landinrichting zijn in de polder al de nodige maatregelen getroffen. Zo is een aantal onderdelen van de historische militaire linies zoals de Spinolaschans en de Linie van de Munnikenhof beter toegankelijk gemaakt. In samenwerking met Staatsbosbeheer, Waterschap de Brabantse Delta en de Gemeente zal nog verder in de kwaliteit van het gebied geïnvesteerd worden.
Even oud als de wijk de Hoge Vucht; tevens metafoor voor integrale ontwikkeling van de Parkhoeve: de Raket.
Daarmee liggen er ook grote kansen voor de Parkhoeve Breda-noord: het achterland is immers een zeer bijzonder gebied met grote landschappelijke, ecologische en cultuurhistorische waarden. De uitdaging is om deze kwaliteiten op een goede manier aan de Parkhoeve te verbinden en daarmee indirect de wijk de Hoge Vucht beter te laten profiteren van een schitterend buitengebied.
8 | Bij Hoog en bij Laag
Historie
Bij Hoog en bij Laag | 9
Ruimtelijke strategie parkhoeve Breda-noord Laaghangend fruit
Het zijn lastige tijden voor de gebiedsontwikkeling, in die zin dat de beschikbare budgetten lang niet altijd voorhanden zijn om àlle ambities voor een gebied te realiseren. Daarom hebben we bij ale voorstellen gekeken naar de maatregelen die met geringe inspanningen een maximaal rendement opleveren - het zogenoemde laaghangend fruit. Daarnaast is ook gekeken naar voorstellen die wellicht nog niet meteen binnen handbereik liggen, maar die wel van grote betekenis voor het gebied kunnen zijn. Deze voorstellen kunnen dan in een latere fase alsnog geagendeeerd worden en zijn strategisch achter de hand te houden voor het geval zich onverwachte financieringsbronnen aandienen.
We hebben zes niveaus onderscheiden waarop die verbindende werking verder versterkt kan worden: • het completeren van recreatieve routes in de polder; • het verbinden met geschiedenis van de plek (militair en vervening) langs de Zwarte Dijk; • het verbeteren van de verbinding van het park (en daarmee de wijk) met de Lage Vuchtpolder (bruggen); • het verbeteren van routes en gebruiksmogelijkheden in het park; • het geven van meerwaarde aan het domein van de Parkhoeve zelf en het vergroten van het ruimtelijk programma van de Parkhoeve; • het verbeteren van de entree vanuit de Hoge Vucht.
Verbindende schakel
In de volgende pagina’s worden deze zes onderdelen van de strategie nader uitgewerkt en vertaald naar concrete inrichtingsvoorstellen. Al deze voorstellen zijn van een globale kostenraming voorzien.
We hebben de Parkhoeve vanuit de context van de omgeving bekeken. De relatie met de Lage Vuchtpolder is van groot belang, maar ook de ontsluiting vanuit de wijk. Het park en daarmee ook de Parkhoeve kan een verbindende schakel vormen tussen stad en buiengebied. Naast een zelfstandige voorziening zit de kracht van de Parkhoeve met name in het ondersteunen van die verbinding.
10 | Bij Hoog en bij Laag
Linie van de Munnikenhof golfbaan Landgoed Bergvliet
r
Ma
aal
n kka
Linie van de Munnikenhof minicamping de Kwikstaart minicamping de Abtshoeve
dreef
Sales
brasserie EspinoZa
Hartelsche Vliet
Hart
Middenweg
elwe
g
k
Mar Spinolaschans
Manege Kastanjehof
Laurenssloot
ijkje
an
Zwa
Nie uw
ed
ijkj
ijsbaan en zwembad
e
e Ba
erd
Kleine Kru
Oud
Mo
isvaart
Strikberg
Groote Kruisvaart
Manege
rte D
ijk
Tussen de dij ken
Kinderboerderij
Routestructuren en recreatieve voorzieningen in de Hoge- en Lage vuchtpolder
watermachine
Bij Hoog en bij Laag | 11
Ruimtelijke strategie parkhoeve Breda-noord Aantakken op recreatiestructuren van polder de Lage Vucht In de Lage Vuchtpolder ligt al een fiets- en wandelroutenetwerk. Er zijn diverse aantrekkelijke punten, zoals de Spinolaschans en de linie van de Munnikkenhof, maar ook maneges en bijvoorbeeld een aantal café’s. Het is echter niet goed mogelijk om de hele polder rond te fietsen omdat het westelijk deel van de Zwarte dijk onvehard is. Hierdoor kan men vanuit de Parkhoeve niet op een goede manier naar de Spinolaschans fietsen. Door dit deel van de dijk te verbeteren, ontstaat er een aantrekkelijk fietscircuit rondom de polder, waar de Parkhoeve van zal profiteren. Door de aanleg van de ontbrekende schakels, bruggen, kan het recreatienetwerk van de Lage Vuchtpolder veel beter worden gebruikt door de bewoners van de woonwijk en worden meerdere wandel- en fietscircuits mogelijk gemaakt. Het aanbod wordt daarmee dus veel aantekkelijker gemaakt. Reeks redoutes langs de Zwarte Dijk De Zwarte Dijk, een ontginningsdijk uit de Middeleeuwen en tevens een oude militaire linie krijgt meer betekenis door de reconstructie van een aantal redoutes (kleine schansjes) die op regelmatige afstand van elkaar langs de dijk hebben gelegen. De redoutes verwijzen qua vorm naar de militaire geschiedenis van Breda, maar hebben elk een eigen invulling en gebruik. Doordat zij gekoppeld zijn aan de zichtlijnen vanuit de wijk en de bruggen, genereren zij extra gebruikers van en aandacht voor de polder. Verbinden wijk en park met polder De jaren ‘60 woonwijk de Hoge Vucht ligt aan de zijde van Breda en grenst aan de open polder de Lage Vucht. Op dit moment is er in feite slechts één fysieke verbinding tussen
de woonwijk en het park met de polder. De open polder is vrij uniek voor Brabantse begrippen en ook de ligging van de wijk met vrij zicht op de polder is bijzonder. Door een aantal toevoegingen kan het park beter als entreepoort voor de polder gaan functioneren. De voormalige waterkering en de Zwarte Dijk worden met elkaar verbonden door twee polderbruggen. De waterkering die tussen de Zwarte dijk en de polder is aangelegd ter verdediging tegen een eventuele overstroming vanuit de Mark, heeft zijn functie verloren. Door de ingrepen wordt deze dijk gedeeltelijk toegankelijk gemaakt en biedt hij een fraai uitzicht over de open Lage Vuchtpolder. Opplussen park de Hoge Vucht Hoewel het park enkele jaren geleden een aantal ingrepen heeft ondergaan, wordt met name het westelijk deel van het park niet optimaal benut. Dit heeft te maken met het introverte, onoverzichtelijke en enigszins rommelige karakter van de plek. De koeienpoep op de paden nodigt niet uit tot intensief gebruik. Met kleine gerichte ingrepen kan hier al heel veel winst worden geboekt. Zo kan een mooi vormgegeven vanghek voor de koeien meteen wat meer allure aan de plek geven dan de huidige constructie van steigerpijpen. Er kunnen goede afspraken worden gemaakt over het schoonhouden van de paden De afgewerkte grondlichamen die nu het zich op het park en de polder ontnemen dienen te worden verwijderd. Ons voorstel is tenslotte ook om enkele veranderingen aan te brengen in routing van het park en het gebruik van de parkruimten om zo het park optimaal te benutten. Uitbreiden Parkhoeve Het park de Hoge Vucht, met daarin gelegen de kinderboerderij en de moestuin van Amarant, vormen op dit
moment al een attractiepunt in de wijk. De Parkhoeve is nu al een ontmoetingsplek, wat in de toekomst verder kan uitgroeien tot het recreatieve start- en ontmoetingspunt van de Vuchtpolder en als educatief centrum. Vanuit het functioneren als kinderboerderij zit de Parkhoeve momenteel al krap in z’n jas, en de vraag naar ruimte zal in de toekomst zeer waarschijnlijk nog groter worden, onder andere vanwege grotere bezoekersaantallen en functionaliteit van de Parkhoeve (bijvoorbeeld een verplichte quarantaineruimte voor zieke dieren). De kinderboerderij, die als een eiland in het westelijk parkdeel ligt, kan een deel van het oppervlak van het park gebruiken als weidegrond. Zo wordt de relatie tussen de kinderboerderij en het park versterkt. Ten dienste van de uitgebreide functies van de Parkhoeve stellen we voor om het mogelijk te maken om het bebouwde programma te vergroten. Hierbij denken we aan ruimte voor een ‘groene’ buitenschoolse opvang; educatie, ruimte voor vergaderingen, expositie en informatieverstrekking; we denken daarbij aan een attractief gebouw met moderne en uitnodigende architectuur passend bij het karakter van de kinderboerderij. Het nieuwe bouwelement is zo op het erf geplaatst dat het een verbinding maakt tussen de bestaande gebouwen van de kinderboerderij en de bebouwing van de wijk. Diverse partijen, zoals Staatsbosbeheer, het Waterschap, de Stichting Menno van Coehoorn of het IVN hebben de mogelijkheid om zich hier te presenteren en informatie te geven over bijzonder projecten in de directe omgeving.
12 | Bij Hoog en bij Laag
Thema water Op de lange termijn kan de Parkhoeve Breda-noord zicht als volwaardige tegenhanger van het huidige MEC aan de wolfslaardreef positioneren. Interessant is dan om juist de natte omstandigheden van de vuchtpolder als onderscheidende thematiek te hanteren. In die geest is het interessant om in de toekomst vanuit de Parkhoeve kano’s of turfschouwen te verhuren of om een bijzonder waterzuiveringsproject binnen de grenzen van de Parkhoeve vorm te geven. Verbeteren van de entree vanuit de Hoge Vucht De belangrijkste entree naar de Parkhoeve - komende vanaf het winkelcentrum de Hoge Vucht over de weg ‘Tussen de dijken’ - laat nog te wensen over. Het straatprofiel is kunstmatig met wegenverf versmald en er is geen goede parkeervoorziening. We stellen voor om de huidige gronddam te vervangen door een toegangsbrug, in dezelfde stijl als de twee reeds aanwezige bruggen tussen wijk en park. Hierdoor wordt er een figuurlijke poort naar de Parkhoeve en naar de polder gemaakt; een scharnierpunt tussen polder en wijk. De beleving en gebruiksmogelijkheden van doorgaand water in de wijk wordt door deze ingreep enorm vergroot. Om een goed antwoord te geven op het parkeervraagstuk stellen we voor om een kleine parkeervoorziening in de groenstrook op te nemen, hierdoor hoeft er niet meer in de wegberm te worden geparkeerd. Bij de inrichting is het van belang om voldoende ruimte in acht te nemen bij een toename van de verkeersdruk en bij de feitelijke eis vanuit het parkeer- en stallingsbeleid bij een eventuele vergroting van de Parkhoeve.
Vissteiger in het park in 1970 Op de achtergrond is nog een uitkijktoren en de kerktoren van Teteringen te zien. Het zwemmend publiek sluit aan bij het thema ‘water’ voor de Parkhoeve.
Idem in 2011
Bij Hoog en bij Laag | 13
Deelproject 1: Verbetering zandgedeelte Zwarte Dijk Het westelijk gedeelte van de Zwarte Dijk, dat aansluit op de Oude Baan genoemd heeft nog een zandverharding. Dit is een bijzonder gegeven want veel zanddijken zijn in de loop der tijd verloren gegaan - het is nog het laatste deel waar de Warte dijk in zijnoorspronkelijk profiel te beleven is en het tracé vertegenwoordigt dus een belangrijke cultuurhistorische waarde. Het betreffende gedeelte wordt momenteel vooral gebruikt door landbouwvoertuigen, wandelaars en in mindere mate fietsers. Doordat het zanddek door landbouwverkeer regelmatig wordt stukgereden en er een modderige massa ontstaat, is het zandpad op dit moment niet aantrekkelijk om door fietsers te worden gebruikt. We stellen voor om het zandgedeelte te fixeren met een gemodificeerde bitumenemulsie: het huidige zandmateriaal wordt hierdoor gestabiliseerd. De uitstraling en uiterlijk van de dijk blijft echter behouden terwijl de problemen van stof en plassen verdwijnen. De dijk is dan goed met fiets en incidenteel landbouwvoertuigen te berijden. Om doorgaand autoverkeer te voorkomen, stellen we voor om een slagboom aan het begin van het zandgedeelte te plaatsen, ter hoogte van het Nieuwe dijkje.
Het westelijk deel van de Zwarte Dijk is nu niet geschikt voor fietsverkeer.
Referentie Stabicolverharding zandpad.
14 | Bij Hoog en bij Laag
Spinolaschans
‘militaire’ redoute ‘veen’ redoute ‘vogelkijk’ redoute ‘water’ redoute redoute ‘Theeschenkerij’
redoute ‘Waterakkers’
De reeks redoutes langs de Zwarte Dijk. Iedere redoute heeft een eigen thematiek en karakter
Bij Hoog en bij Laag | 15
Deelproject 2: Redoutes langs de Zwarte Dijk Een reeks van redoutes langs de Zwarte Dijk De Zwarte Dijk was in de Tachtigjarige oorlog een belegeringslinie met diverse veldwerken, zogenoemde redoutes. De oude redoutes zijn in de loop der tijd verdwenen. Er zijn nog diverse vestingwerken in de omgeving aanwezig zoals de Spinolaschans en de Linie van de Munnikenhof. Langs de Zwarte dijk wordt een aantal redoutes gebouwd. De redoutes vormen samen een familie in vorm maar hebben allemaal een eigen inhoud en detailuitwerking. Als vertrekpunt wordt de vierkante vorm gekozen die we kennen uit de verslagleggingen van de Tachtigjarige Oorlog. Het grondvlak meet circa 24 bij 24 meter. De eerste aan te leggen redoute is het uitkijkpunt naar de polder aan het eind van het fiets-/wandelpad langs de kinderboerderij. Deze redoute verbindt de polder met de wijk en is een aantrekkelijk punt om even naar toe te wandelen en uit te kijken over de piolder. Hier de wijkbewoners elkaar ontmoeten. Op de hier volgende pagina’s zijn de redoutes van west naar oost beschreven
redoutes van onder naar boven - Eenheid in verscheidenheid Natuurpark Südgelände Berlijn - Uit belegering door Spinola - Hedendaagse reconstructie - Redoutes langs Zwarte Dijk, Callotkaart 1624 (inzet: redoute met bootje) - Eenheid in verscheidenheid.
16 | Bij Hoog en bij Laag
Redoute Replica
Redoute turfgeschiedenis
Bij Hoog en bij Laag | 17
Redoute Vogelkijkpunt tegenover Parkhoeve
Referentie voor publieke verrekijker: Bossche Broek
Referentie toe te passen banken - ook gebruikt in historisch schansje in de Vierde Bergboezem
18 | Bij Hoog en bij Laag
Redoute Groenstraat (Theeschenkerij)
Redoute Waterverdeelpunt
Bij Hoog en bij Laag | 19
Redoute Waterakkers (onderdeel project Waterakkers)
De redoute in de Waterakkers maakt onderdeel uit van een zelfstandig ontwikkelingstraject dat geleid wordt door de Gemeente Breda en is nog in ontwikkeling. De getoonde versie is een oude impressie. deze redoute is alleen bij laag water te bereiken en maakt de peilfluctuaties in de waterakkers zichtbaar..
20 | Bij Hoog en bij Laag
Bij Hoog en bij Laag | 21
Deelproject 3: Wandel- fietsbrug + paden Deelproject 3a : Wandel- fietsbrug oowestzijde + paden Deelproject 3b : Wandel- fietsbrug oostzijde + paden De voormalige waterkering en de Zwarte Dijk worden met elkaar verbonden door twee polderbruggen, zonder leuning. De waterkering die tussen de Zwarte dijk en de polder is aangelegd ter verdediging tegen een eventuele overstroming vanuit de Mark, heeft zijn functie verloren en krijgt nu nieuwe betekenis. Door de ingrepen wordt deze dijk gedeeltelijk toegankelijk gemaakt en biedt hij een fraai uitzicht over de open Lage Vuchtpolder. Op de lange termijn is het eventueel mogelijk om ook op andere punten vanuit de wijk op deze dijk aan te sluiten, zoals in eerdere plannen van de wijkvernieuwing is gepresenteerd.
Voorbeeld veerooster geïntegreerd in brugdek.
De houten bruggen zijn licht getoogd, met veerooster geïntegreerd in het brugdek. Hierdoor kan het begrazingsbeheer op de dijk gewoon worden voortgezet. Paden zijn van asfalt 2 m breed en sluiten aan op de bestaande paden in park de Hoge Vucht..
Waterkering (links) ligt net iets hoger dan Zwarte dijk (rechts) en biedt daarmee een mooi uitzicht op de Vuchtpolder.
Referentie voor de getoogde, houten brug naar de Lage Vuchtpolder.
22 | Bij Hoog en bij Laag
Sfeerimpressie westelijk deel park de Hoge vucht
Huidige situatie
Bij Hoog en bij Laag | 23
Deelproject 4 : Opwaarderen van het park Deelproject 4a: hekwerk tussen de dijken Het hekwerk in het gebied tussen de Dijken is voor verbetering vatbaar. Dat geldt voor het vanghek voor de Limousin koeien, maar ook voor de passeerbaarheid van de huidige klaphekjes: ze nodigen niet uit tot gebruik. Met eenvoudige middelen kan dit sterk verbeterd worden.
Deelproject 4b: verwerken grondlichamen in het gebied Een aantal bulten grond die het restant zijn van eerdere graafwerkzaamheden in het park, hebben een rommelig effect tot gevolg. Het park is er minder overzichtelijk door en het zicht op de polder wordt ontnomen. De grond uit deze bulten wordt verwerkt in het terrein of mogelijk daarbuiten. Daarna wordt het terrein opnieuw ingezaaid met graszaad.
Voorbeeld nieuw vanghek voor de koeien.
Huidig vanghek ten noorden van de Parkhoeve
Voorbeeld veerooster
Niet uitnodigend tot gebruik
Huidig grondlichamen in het westelijk deel van het park
24 | Bij Hoog en bij Laag
Deelproject 4c : Uitbreiden areaal Parkhoeve Op termijn zal er mogelijk sprake zijn van een extra ruimtebeslag van bebouwde onderdelen van de Parkhoeve, en dat terwijl de kinderboerderij functioneel gezien nu al op een te krap perceel zit. Daarom stellen we voor om aan de westzijde uitbredingsruimte te zoeken voor een dierenweide. Dit brengt tevens als voordeel mee dat de Parkhoeve ook vanuit dit deel van het park toegankelijk kan worden gemaakt, zodat er meer loop naar en van het terrein kan ontstaan. De Parkhoeve die nu nog sterk afgekeerd is van deze zijde van het park, kan dan veel meer een gezicht krijgen; ook het park zal daarvan meeprofiteren, omdat een veel minder anonieme ruimte ontstaat. Er zal een kleine brug nodig zijn om de bestaande watergang over te steken en er zal een hekwerk op de brug worden geplaatst zodat de afsluitbaarheid van de Parkhoeve kan worden gewaarborgd. Als afscheiding voor het vee stellen we een houten afrasteing voor die goed aansluit bij de parkinrichting zie referentiebeeld)
Referentie nieuw hekwerk: Sonsbeekpark, Arnhem
Bij Hoog en bij Laag | 25
Park de Hoge Vucht
26 | Bij Hoog en bij Laag
Begrazingsbeheer op de waterkering door Limousin koeien
Bij Hoog en bij Laag | 27
Deelproject 5 : het erf van de Parkhoeve Deelproject 5a verbeteren oevers De oeverzone van de het gedeelte met name rondom de midgetgolfbaan ziet er momenteel vrij armoedig uit. Dit is eenvoudig te verhelpen door de huidige verwaarloosde beplanting en het anti-worteldoek te verwijderen en er nieuwe voor in de plaats te brengen.
Deelproject 5b uitbreiden bebouwing en quarantaineruimte De vraag naar ruimte voor de Parkhoeve zal in de toekomst zeer waarschijnlijk groter worden, onder andere vanwege grotere bezoekersaantallen en functionaliteit van de kinderboerderij (bijvoorbeeld een verplichte quarantaineruimte voor zieke dieren).
Daarnaast stellen we voor om aan het talud van de Parkhoeve een aanlegsteiger aan te leggen, zodat er vanuit de Parkhoeve kano’s verhuurd kunnen worden.
Ten dienste van de uitgebriede functies van de Parkhoeve stellen we voor om het mogelijk te maken om het bebouwde programma te vergroten. Hierbij denken we aan ruimte voor een ‘groene’ buitenschoolse opvang; educatie, ruimte voor vergaderingen, expositie en informatieverstrekking. De uitbreiding dient een attractief gebouw met moderne en uitnodigende architectuur te zijn, passend bij het karakter en de huidige bebouwing van de Parkhoeve. Het nieuwe bouwelement is zo op het erf geplaatst dat het een verbinding maakt tussen de bestaande gebouwen van de kinderboerderij en de bebouwing van de wijk. De beste plek daarvoor is de lokatie van de huidige ezelwei, naast het midgetgolfterrein.
Inrichting taluds voor verbetering vatbaar
Referentiebeeld aanlegsteiger
Diverse partijen, zoals Staatsbosbeheer, het Waterschap, de Stichting Menno van Coehoorn of het IVN hebben de mogelijkheid om zich in de nieuwe ruimte te presenteren en informatie te geven over bijzonder projecten in de directe omgeving.
Referentiebeelden nieuwgebouw kinderboererij
28 | Bij Hoog en bij Laag
Deelproject 5c: Waterzuiveringsproject De Stichting Wotel van Leven (WvL) heeft nieuwe ideeën ontwikkeld voor het park de Hoge Vucht. Door middel van natuur- en milieueducatie wil WvL het park aantrekkelijker maken voor (en met) de wijkbewoners. WvL wil plekken creëren waar de natuur op speelse en zinvolle wijze ervaren kan worden. Eén van de ideeën bijvoorbeeld is een waterproject met een uitkijktoren en een ruimte waar op speelse wijze geleerd kan worden hoe water eigenlijk gezuiverd wordt. Het is een voorbeeld dat uitstekend aansluit bij de thematiek van Parkhoeve Breda-noord. We stellen voor om binnen het veilige domein van de Parkhoeve, dus niet gevoelig voor vandalisme, ruimte te zoeken voor het bovengenoemde waterzuiveringsproject. Het water uit de omringende gebieden wordt opgepompt en gezuiverd via natuurlijke filters, zoals helofyten en andere filters en wordt vervolgens verlevendigd door middel van ethertechnische kunstwerken waar men ook mee kan spelen. Het is een uitstekende toevoeging voor de Parkhoeve om dat zo op een speelse manier kinderen in contact kunnen komen met water. Verder kan het geheel dienen als uitzichtpunt, educatieve activiteiten en onderzoek naar nieuwe natuurlijke zuiveringstechnieken. Het is ook een kleine illustratie van een groot nabijgelegen waterzuiveringsproject ‘de Waterakkers’.
Indictief zijaanzicht waterzuivering
Maquette van voorstellen van waterzuivering
Indictieve dwarsdoorsnede waterzuivering vanuit westzijde
waterbeweging binnen druppelvorm
Bij Hoog en bij Laag | 29
Binnen het project komen niet enkel technieken voor die het water zuiveren en verlevendigen, maar ook technieken die bijvoorbeeld van vallend water stroom kunnen maken en technieken waarbij water op een andere manier aan onze energiebehoeften kan voorzien. Voor het maken van een dergelijk waterproject moet een heuvel worden gecreëerd waarlangs het opgepompte water naar beneden kan lopen. Als hoogtepunt komt een prachtig kunstwerk boven op de heuvel waar in gespeeld mag worden. Dit kunstwerk laat het water in een kolk draaien alvorens het verder stroomt. Met de hand kan de richting van de kolk worden gewijzigd en daarmee ook de plekken waar het water verder uitstroomt. Bij de waterzuivering horen ondermeer een rietveld en een zogenoemde ‘Living Machine’. Dit laatste behelst een gecompliceerde passage van het het water door tal van natuurlijke elementen zoals algen, verschillende soorten beplanting en groenten, visvijvers. Dit gebeurt allemaal in een grote verwarmde kas waar het hele jaar door producten uit komen zoals vis, groenten en kleinfruit. Het eindproduct is helder schoon water, dat bijvoorbeeld gebruikt kan worden als drinkwater voor de dieren. Dergelijke systemen kennen we al van verschillende grote steden in amerika, maar ook in het Noorderdierenpark in Emmen is een dergelijk systeem al operationeel. Tastbaar voorbeeld is ook de introductie van een schommelpomp: kinderen kunnen door te schommelen tegelijkertijd water in beweging zetten. Door een zichtbare directe verbinding wordt de schommelenergie deels overgezet naar een eenvoudige waterpomp. Eventueel kan ook de aanwezige windmolen worden ingezet voor watercirculatie.
Waterzuiveringsinstallatie volgens het Living Machine-principe: Noorder Dierenpark Emmen.
Voorbeeld: met flowforms kan een cascade van circulerend water worden gemaakt
waterschommelpomp
Met de Living Machine bedacht de Amerikaanse bioloog John Todd een installatie waarin planten afvalwater op ecologische wijze zuiveren. Het systeem bestaat uit met elkaar verbonden reservoirs met planten en micro-organismen, die ervoor zorgen dat verontreinigingen in het afvalwater worden afgebroken. Het water stroomt van reservoir naar reservoir en wordt daarbij steeds verder gezuiverd. Aan het einde van de keten is het uitstekend te gebruiken voor het doorspoelen van wc’s, als sproeiwater voor de tuin en voor het wassen van auto’s. De hier getoonde beelden zijn nog een algemene indicatie van de waterzuivering; deze ideeën dienen nog verder te worden uitgewerkt voor de toepassing op de lokatie van de Parkhoeve.
Sfeerimpressie entree park de Hoge Vucht met nieuwe brug ‘Tussen de Dijken’. 30 | Bij Hoog en bij Laag
Huidige situatie
Bij Hoog en bij Laag | 31
Deelproject 6 : Entree vanuit de Hoge Vucht deelproject 6a: Uitbreiding parkeerplaats ‘Tussen de Dijken’ De belangrijkste entree naar de Parkhoeve - komende vanaf het winkelcentrum de Hoge Vucht over de weg ‘Tussen de dijken’ - laat nog te wensen over. Het straatprofiel is kunstmatig met wegenverf versmald waardoor de overgang van straatprofiel naar fietspad niet fraai is. Bovendien mist er een goede parkeervoorziening. Om een passend antwoord te geven op het parkeervraagstuk stellen we voor om een kleine parkeervoorziening in de groenstrook op te nemen, zodat er niet meer in de wegberm hoeft te worden geparkeerd. Bij de inrichting is het van belang om voldoende ruimte in acht te nemen bij een toename van de verkeersdruk en bij de feitelijke eis vanuit het parkeer- en stallingsbeleid bij een eventuele vergroting van de Parkhoeve. Door aan te sluiten op de bestaande afslag naar de Kasterleestraat ontstaat een logische en veilige aansluiting. De parkeervoorziening wordt in een groene jas van hagen gegoten zodat geparkeerde auto’s het straat- en parkbeeld niet domineren. In dit gedeelte van het park is het maaiveld op sommige plaatsten licht golvend gemaakt; op dit principe kan verder worden aangesloten.
Huidige overgang straatprofiel naar fietspad
Idem; zuidzijde parkeren in berm
deelproject 6b: Aanleg brug ‘Tussen de Dijken’ We stellen voor om de huidige gronddam te vervangen door een toegangsbrug, in dezelfde stijl als de twee reeds aanwezige bruggen tussen wijk en park ter hoogte van de Wensel Coberghstraat en de Vlimmerenstraat. Hierdoor wordt er een figuurlijke poort naar de Parkhoeve en naar de polder gemaakt; een scharnierpunt tussen polder en wijk. De beleving en gebruiksmogelijkheden van doorgaand water in de wijk wordt door deze ingreep enorm vergroot. Een verbeelding van de nieuwe brug is gegeven op pagina 30. Naast het vergroten van de allure van de plek ontstaat er een groter aaneengesloten stuk water, wat de mogelijkheden voor recreatief gebruik sterk zal vergroten. Dit sluit aan bij het onderscheidende thema ‘water’ voor de Parkhoeve Breda-noord.
Vanaf de aansluiting op de Kasterleestraat wordt het straatprofiel versmald tot dat van het noordelijker gelegen fietspad en van groene bermen voorzien. In principe wordt voorzien in de aanleg van 7 parkeerplaatsen. Dit aantal is in de toekomst eventueel te verdubbelen door ook aan de noordzijde een vergelijkbare parkeerstrook in gebruik te nemen.
Detail nieuwe parkeerplaats ‘tussen de Dijken’
32 | Bij Hoog en bij Laag
Bij Hoog en bij Laag | 33
Kostenraming De afzonderlijke deelprojecten die op de voorgaande pagina’s zijn beschreven, zijn van een indicatieve begroting voorzien. Met de totale kosten van de voorgestelde maatregelen zou een totaal bedrag zijn gemoeid van circa € 800.000,-. Dit bedrag is echter nadrukkelijk niet bedoeld als een investeringsaanvraag. Het is de optelsom van praktische, eenvoudig te realiseren korte termijn maatregelen en meer visionaire ideeën voor de lange termijn. De gepresenteerde kostenraming moet daarom vooral worden gezien als hulpmiddel om keuzes te maken voor de inzet van middelen op de korte termijn. Daarnaast biedt het overzicht de mogelijkheid om gericht op zoek te gaan naar coalities, naar overige partijen die gebaat zijn bij een goede otwikkeling van de Lage Vuchtolder en de relatie met de stad Breda. Vanuit dat perspectief is het heel goed mogelijk dat er voor de verschillende deelprojecten meerdere kostendragers verantwoordelijk kunnen zijn voor de realisatie en onderhoud. Dit boekwerk biedt daarvoor een eerste basis.
Ten aanzien van de redoutes is in dit overzicht alleen de redoute tegenover de Parkhoeve opgenomen, omdat hier de fysieke nabijheid en belevingswaarde (vogelkijkpunt) zo dicht bij de Parkhoeve liggen. Een kostenraming van overige redoutes zal in een ander werkverband worden opgesteld.
Kostenraming deel 1 (vervolg op pagina 34)
34 | Bij Hoog en bij Laag
Kostenraming deel 2 (vervolg)
