Bij de buren is het gras niet groener
Essay over hoe wijkbewoners gezamenlijk een wijk verduurzamen Door Fokke de Jong, augustus 2015, versie 0.6
Voorwoord Hoe zorg je ervoor dat je samen met jouw buren de wijk verbetert met als doel dat je dáár zelf beter van wordt? In dit essay beschrijf ik hoe bewoners in het Amersfoortse Soesterkwartier sinds 2009 bezig zijn met collectieve investeringen in maatregelen om energie te besparen en in alternatieve energievormen, waar men vooral zélf beter van wordt. En daarmee ook een bijdrage levert in het verduurzamen en de verbetering van de leefbaarheid in de straat, de wijk, én inmiddels een aandeel heeft in de duurzaamheidsagenda van de stad. Je wordt er niet rijk van, maar het levert wel een financieel voordeel op. Het onverwachte effect blijkt op sociaal terrein te zijn. Men leert vooral elkaar kennen; men is vaker bereid om elkaar te helpen en het is vooral leuk om met elkaar een wijk te verbeteren. Het is zelfs leuker dan mijn eigen werk geworden, hoewel ik met veel plezier werk bij Alterra, Wageningen UR. Daar lever ik mijn bijdrage in de verspreiding van resultaten uit klimaatonderzoek en land- en waterprojecten. Want daar ligt mijn drijfveer om ook in mijn vrije tijd mee te werken aan het verminderen van het energieverbruik en het verbeteren van het woongenot en de leefomgeving. In dit essay hoop ik dat anderen ook geïnspireerd raken om de handen uit de mouwen te steken. Niet alleen, maar met elkaar. Voorwaarde is wel dat jij en je buurt- en wijkgenoten bereid zijn om bij elkaar op de koffie te komen. Wees niet bang voor de medemens, maar deel elkaars ervaringen en waardeer elkaars opvattingen. Mocht dat het geval zijn, haal dan je energie en motivatie uit je eigen buurt en ervaar de ‘buurtkracht’. Het gras is dan echt niet groener bij de buren.
2
Hoe het begon Gezamenlijk maatregelen om energie te besparen. Een kleine activiteit in een straat in de Amersfoorste wijk Soesterkwartier die tot iets groots leidde. Een dame vroeg eind 2009 haar 20 straatgenoten mee te denken hoe de energiehuishouding in hun jaren-dertig woningen kon worden verbeterd. De huizen waren slecht geïsoleerd, de warmtelekken aanzienlijk; dus de kosten voor energie relatief hoog. Zij wilde haar huis beter isoleren, echter wilde zij dat graag met anderen doen om zo de kosten te drukken. Daarnaast wilde zij daarmee ook de buren deelgenoot maken in de milieu- en klimaatvraagstukken en de energie- en grondstoffenpolitiek. Na een paar huisbijeenkomsten besloten 13 gezinnen in 2010 deel te nemen om gezamenlijk muren, vloeren en daken te isoleren; warmtelekken te voorkomen en ramen van dubbel glas te voorzien. Niet iedereen voerden al die maatregelen uit, maar een groot deel liet in ieder geval de muren isoleren. Daar was het meest mee te bereiken om in de nabije toekomst comfortabeler te wonen. Met name tijdens de koudere periode wordt nu ervaren dat het minder tocht nabij ramen en vloeren en dat de gasrekening daadwerkelijk lager is; variërend van eenderde tot de helft in vergelijking met die van voor de investering. Een bijkomend voordeel was dat, doordat men gezamenlijk tijd en arbeid investeerde in uitzoekwerk en contacten leggen met leverancier en aannemer in isolatiemateriaal, offertes, enzovoort, men minder inspanningen hoefde te verrichten dan wanneer men dat alleen moest uitvoeren. Daarnaast zorgde dit collectief ervoor dat er wel tot 10 procent kon worden bespaard in de isolatie investeringen. De dame fungeerde als contactpersoon voor deze straat. Zo ontstond later het concept ‘straatambassadeur’ dat in de jaren erna in meer straten in de buurt, in de wijk en later ook in andere wijken in de stad Amersfoort werd uitgerold. De straatambassadeur zorgt voor het bijeenroepen van de buren met koffie en koek; verdeelt de taken en verantwoordelijkheden onder die mensen die daar tijd en zin in hebben, vooral onder die personen die (een beetje) kijk hebben op dit soort activiteiten. Ook in mijn eigen straat waren uiteindelijk acht gezinnen bereid om gezamenlijk de huizen te isoleren. Dat leverde een buurtkorting op van bijna 10 procent op 3
de investering en in het voorbereidende werk was de tijdinspanning gering. Uiteindelijk werd in 2012 van onze woning de voor- en achtergevel met isolatiemateriaal voorzien. In datzelfde jaar hebben we de tweede verdieping van ons huis uitgebouwd en daarmee ook het dak voorzien van isolatie. Het eerder gescande warmtelek in de buurt van de schoorsteen werd daarmee opgelost. Bovendien werden de ramen op de eerste verdieping voorzien van dubbel glas (en nieuwe kozijnen). We hebben op die isolatiemaatregelen geld terug gekregen van de landelijke overheid en uit een potje van de provincie Utrecht (‘Meer met Minder’). Uiteindelijk hebben we in de afgelopen jaren ongeveer eenderde minder gas verbruikt. Overigens neemt dat verbruik weer iets toe door langer douchende kinderen.....
Wagenwerkplaats: broedplaats van burgerinitiatieven De wijk Soesterkwartier is ontstaan doordat de voorloper van de Nederlandse Spoorwegen: de Hollandse IJzeren Spoorwegmaatschappij, in het begin van de twintigste eeuw arbeiders aan spoorwegmaterieel verhuisde van Haarlem naar Amersfoort. Gedurende die periode werd de wijk gefaseerd ontwikkeld, naast het gebied waar generaties hebben gewerkt aan het onderhoud van locomotieven en wagons: de Wagenwerkplaats.
4
Wagenwerkplaats De Wagenwerkplaats ligt tussen het Spoorwegemplacement Amersfoort en de wijk het Soesterkwartier. Het gehele terrein is zo’n anderhalve kilometer lang en driehonderd meter breed. In het begin van de twintigste eeuw besloot de toenmalige Hollandse IJzeren Spoorwegmaatschappij (HIJS) om de werkplaats voor het onderhoud van de goederenwagons van Haarlem naar Amersfoort te verplaatsen. De architect was D.A.N. Margadant. Het Wagenbedrijf Amersfoort is in 1904 geopend. Men hield zich vooral bezig met het het onderhouden, reviseren en ombouwen van goederenwagons. De meeste werklieden die in 1904 in Amersfoort kwamen werken waren afkomstig van de werkplaats Haarlem. Na de opheffing van de wagenwerkplaatsen te Tilburg (1926), Zwolle (1927) en Utrecht (1931) werden geleidelijk aan de goederenwagons voornamelijk alleen nog in Amersfoort onderhouden. In 1930 was ‘Het spoor’ de grootste werkgever van Amersfoort. Uiteindelijk is de Wagenwerkplaats in 2000 gesloten. Toen maakte het bedrijf onderdeel uit van NedTrain van NS. Daarna zijn er een aantal gebouwen gesloopt, maar veel historische gebouwen zijn bewaard gebleven. Sinds 2007 is het complex Rijksmonument. Tijdens de jaarlijke Open Monumentendagen zijn doorgaans veel gebouwen van de Wagenwerkplaats te bezichtigen. Verder lezen? >> www.wagenwerkplaats.eu
Diverse gebouwen kenmerken de locatie van de werkzaamheden, zoals de Rijtuigenloods, Veerensmederij en het Centraal Ketelhuis.
Eind jaren negentig werden die werkzaamheden gestopt en ontstonden er ideeën om het hele gebied te slopen ten gunste van woningen en kantoorgebouwen. Dat stuitte op weerstand van veel bewoners uit het Soesterkwartier. Vooral toen het eerste gebouw daadwerkelijk gesloopt werd: het Poortwachtershuisje. Op initiatief van een aantal wijkbewoners werd geprotesteerd tegen die plannen van de gemeente en NS. Niet alleen de emotionele binding met de Wagenwerkplaats was een reden voor die weerstand, maar ook de karakteristieken (omvang, vorm) van de gebouwen en de gebruiksvoorwerpen en machines op het terrein mochten niet worden aangetast. Het duurde een aantal jaren voordat de belanghebbenden van dit gebied de waarde ervan konden inschatten en medio 2005 besloot de gemeente mee te denken met enkele wijkbewoners om een andere 5
bestemming te vinden voor het gebied. In 2009 werden de duurzaamheidsdagen georganiseerd en dat vormde onder andere de basis voor het oprichten van een vereniging van en voor de Soesterkwartierders om een duurzame bestemming te vinden voor de Wagenwerkplaats en de wijk. Een clubje van ongeveer 10 personen kwam een aantal keren bij elkaar om te bespreken welke thema’s als eerste in aanmerking kwamen. Dat ging vooral om alternatieve energievormen, zoals zon en wind, maar ook gezamenlijk op te trekken met die dame uit de Roerstraat om gezamenlijk energie te besparen. Met name dat laatste was een handige stap: relatief kleine moeite met zichtbaar effect. Veel mensen hadden wel trek in dat concept om dat gezamenlijk aan te pakken.
Duurzaam Soesterkwartier Vereniging Duurzaam Soesterkwartier is een initiatief van en voor betrokken bewoners uit het Soesterkwartier die zich inzetten voor duurzame maatregelen en een betaalbare energierekening. De vereniging ontstond in 2009, en werd in 2010 als een formele vereniging vastgesteld. Een bestuur zorgt ervoor dat de activiteiten via werkgroepen werden uitgevoerd. Enkele werkgroepen boekten in de eerste jaren al snel een zichtbaar resultaat; bij anderen duurde dat wat langer of is men nog steeds bezig om de eerste resultaten gerealiseerd te krijgen, zoals de Soesterwiek: een of meer wijkmolens op het nabijgelegen industrieterrein De Isselt. De Stichting Groene Spoor sloot zich al snel aan bij de vereniging aan en werd één van de werkgroepen. Deze heeft als doel om een aaneengesloten en aantrekkelijke groenstrook voor de bewoners van stad en wijk aan te leggen, op basis van bestaande groene gebiedjes tussen stad en bos Birkhoven. De vereniging heeft inmiddels ca 200 leden die ieder jaar op basis van een vrijwillige bijdrage van 5 euro betalen. Daarmee kan elk jaar een bijeenkomst worden gehouden die wordt gezien als de jaarlijkse ledenvergadering. Alleen is het meer dan dat: interessante presentaties van de werkgroepen; bijdrages van andere verenigingen en activiteiten en in de eerste jaren werden prijzen uitgeloofd om mensen te bewegen deel te nemen. Zo werd in het eerste jaar een bedrag van 10,000 euro (beschikbaar gesteld door de gemeente) uitgereikt 6
aan de winnaar van een loterij om zijn of haar huis te verbeteren met duurzame maatregelen. De winnaar was mijn eigen buurman die zijn huis al aardig op orde had: hij had eerder zelf al isolatie aangebracht. Met het gewonnen bedrag ging hij verder isoleren en schafte hij zonnepanelen aan. Het huis diende een tijdje als demonstratiewoning voor de wijk en er werden filmpjes over de werkzaamheden en de maatregelen die werden getroffen. Bekijk de Youtube filmpjes via http://tinyurl.com/qgdqrmv.
Duurzame activiteiten Isolatieprojecten en Straatambassadeurs Tussen 2010 en 2013 zijn in ruim 20 straten ongeveer 200 huizen geïsoleerd. Muren, vloeren en soms daken zijn voorzien van isolerende materialen. Veelal met hulp van de straatambassadeur zijn bewoners van een of meer straten bijeen geroepen om gezamenlijk te investeren. Het concept met behulp van straatambassadeurs om isolatieprojecten uit te voeren is inmiddels ook in andere wijken uitgevoerd en is één van de methodieken van een Amersfoorts bedrijf om nog meer huizen te isoleren waarmee energie wordt bespaard. Dat bedrijf heet 033 Energy (www.033energy.nl) Zon op School: De Kubus Aanvankelijk was het de bedoeling om in de wijk een energiecoöperatie op te richten. Die coöperatie zou de wijk moeten voorzien van duurzame energie uit de nabije omgeving geproduceerd door zon, wind en biomassa. Al snel bleek dat dit een vrij complexe bezigheid was voor ons, mede doordat we graag snel en zichtbare resultaten wilden bereiken; het Nederlandse belastingstelsel nogal belemmerend werkt op het transporteren van lokaal geproduceerde energie en uiteraard de benodigde infrastructuur. Toch waren er al vrij snel partijen geïnteresseerd: de bakkerijsector en visverwerkende industrie uit BunschotenSpakenburg en Dierenpark Amersfoort (mest) als het ging om vergisting van biomassa. Ook klopten partijen aan om meteen met hun business model te pronken waarmee de ledenadministratie, facturatie en andere processen die toebehoren aan zo’n coöperatie worden uitgevoerd. We voelden ons daardoor al snel belemmerd om onze eigen ideeën uit te rollen.
7
Een aantal personen besloot daarom eerst maar eens te kijken naar een lokaal concept: het platte dak van basisschool De Kubus te voorzien met zonnepanelen om deze school zelfvoorzienend te verkrijgen. En na anderhalf jaar soebatten met de gemeente – drie afdelingen die iets te zeggen hadden over de uitvoering van dit idee: onderwijs, milieu en gebouwen – lukte het in combinatie met een lespakket en uitwisseling met een basisschool in Cambodja, ca 70 panelen op het dak van deze school te leggen.
Ongeveer 30 wijkbewoners legden eenmalig 500 euro opzij om te investeren in een paneel. Jaarlijks wordt rente uitgekeerd aan de aandeelhouders op basis van de besparingen die de school heeft opgeleverd gekregen met die panelen. Ook een wijkinstelling en de zonnepanelenorganisatie Picosol hebben geïnvesteerd in de panelen. In 2015 zijn vordering gemaakt met hetzelfde concept voor de tweede basisschool in de wijk. En er zijn ideeën om ook school nummer 3 te voorzien met panelen. Overigens is het idee om platte daken te voorzien met panelen in de loop der jaren uitgerold in de gehele stad Amersfoort. Niet alleen de daken van scholen, maar ook die van gemeentelijke instellingen, sporthallen en zwembaden zijn in beeld of inmiddels voorzien van panelen. Zonnecollectief Doordat het realisatieproces met de panelen op de basisschool de Kubus lang leek te gaan duren, ontstonden er andere ideeën om in de wijk toch te gaan werken met zonne-energie. Met het concept straatambassadeur werden in enkele straten de buurtbewoners weer op de koffie geroepen om na te gaan of daarin interesse was. Gekeken werd naar de dakligging, dakruimte, schaduw en financiële mogelijkheden en besproken werd wie wat wilde gaan doen met betrekking tot de contacten met potentiele leveranciers, aannemers en offertes. 8
Ook hier bleek weer dat vele handen licht werkt maakte en ikzelf heb vrij weinig hoeven te ondernemen om acht panelen op mijn eigen dak geïnstalleerd te krijgen. Mijn buurman en mijn buurvrouw een huis verderop waren zo fanatiek met dit proces bezig dat ik voldoende vertrouwen had in de keuze van het type paneel, offerte en de partij die de klus mocht klaren. Hoewel de panelen niet erg gunstig op ons dak liggen (naar het oosten gericht) en er na 15.00 uur aanzienlijk minder geproduceerd wordt, kijk ik met regelmaat naar de teruglopende meter tijdens zonnige dagen. Ook in de winter vindt dat plaats als het zonnetje schijnt en het best koud kan zijn. De periode waarin het meest geproduceerd wordt ligt ergens tussen eind april en half juli. Daarna neemt de teruglevering aan het net af; naar het schijnt omdat in de maanden juli en augustus meer vocht in de lucht zit en die daardoor in de nabijheid van de panelen de opname van zonnestraling verstoort. Sinds februari 2013 hebben we ca 35 procent van het energie verbruik kunnen benutten van de zon, ofwel hebben we 35% minder energie afgenomen van onze energieleverancier (dat wil overigens niet zeggen dat we ook 35% minder betalen). Door de jaarlijkse vaste lasten van enige honderden euro’s is de besparing toch wel wat mager zo is mijn beleving. Andere activiteiten Op het nabijgelegen industrieterrein De Isselt wordt door een aantal Soesterkwartierders een poging gedaan om een of meer windmolens op een terrein gerealiseerd te krijgen. Dat project heeft als werknaam de Soesterwiek. Men is al een aantal jaren in de weer om een geschikte locatie geregeld te krijgen. Ook hier blijkt weer dat men stuit op de complexiteit van de ruimtelijke ordening: de hoogte en plaats van een molen wordt onder andere bepaald door het radargebied van het voormalig militair vliegveld Soesterberg; het natuurpark Eemland en Arkerheem. Toch zijn dat soort lastige zaken oplosbaar, en bestaat er een geringe weerstand van bewoners uit dat gebied. Overigens blijkt dat de weerstand met name uit eigen wijk komt en aanpalende 9
wijken. We denken dat dit ook deels te verminderen is door een goede communicatie: een belangrijk aspect waar we als bewoners sterk in zijn gebleken. Daarnaast is een aantal personen actief met het regelen en beschikbaar stellen van deelauto’s. De gedachte hierachter is dat een auto meer dan 20 uur per dag stil staat. Je kunt dat vervoermiddel beter gebruiken dan een andere auto aanschaffen. Dat scheelt weer een plek in een overvolle autowijk. Ook elektrische fietsen en bakfietsen worden onderling beschikbaar gesteld en aangeboden via de online tool van MyWheels.com. We hadden in onze wijk ook de primeur met de eerste elektrische deelauto van Nederland. Helaas was die in deze fase nog geen succes: te weinig belangstellenden en als deze auto werd gebruikt dan bleken er technische haperingen op te treden, mede als gevolg door het te geringe gebruik. Een andere groep, het Groene Spoor, is al enkele jaren bezig om de groene gebieden langs het spoor te verbinden, met als ideaal een groene lint tussen binnenstad en het bosgebied Birkhoven/Dierenpark Amersfoort. In dat groene gebied kan inmiddels in redelijke mate worden gesport, gespeeld (op natuurspeelplaatsen) en gerecreëerd. Er staat ook een bijenstal vlakbij de gebouwen van de Wagenwerkplaats; en zijn er struiken en bloemen geplant langs de wegen en het spoorgebied. De smiley met narcissen heeft in 2014 veel aandacht gekregen in de lokale media.
Smiley van Mark Kino
Onderzoekers van de Wageningen Universiteit en medewerkers van de Wetenschapswinkel hebben voor deze werkgroep circa 30 opties uitgewerkt om dit groene lint een aangename bestemming te geven aan de buurt en stad. Het onderhoud van het groene spoor door de buurtbewoners is nog een aandachtspunt. 10
Soesterhof: duurzaam wonen op de Wagenwerkplaats Al aan het begin van de oprichting van Duurzaam Soesterkwartier werd nagedacht over de mogelijkheden voor duurzaam wonen op de Wagenwerkplaats. Dat buurtje zou de basis moeten zijn voor duurzaam wonen op het terrein waar in de verre toekomst meer dan 500 woningen gebouwd kunnen worden wat nu nog het rangeerterrein is van Prorail en de NS. Het gebied dat als eerste bebouwd zou kunnen gaan worden, biedt plaats voor 40 woningen. Die woningen moeten zoveel mogelijk met duurzaam materiaal gebouwd worden; goed geïsoleerd en geventileerd zijn; het dak groen en de energievoorziening zelfvoorzienend. De bewoners hechten aan een sterke sociale band met elkaar: ‘maar het wordt geen commune of sociale samenlevingsvorm’. De werkgroep Woonwerkplaats kwam met dit idee en zorgde ervoor dat met regelmaat een groep geïnteresseerden bij elkaar kwam om de mogelijkheden te bespreken. Eerst waren het er een twintigtal personen uit de wijk en later werden dat er minder: een aantal personen haakte af omdat de processen, werkvorm, etc te complex waren. Maar in de tussentijd kwamen er nieuwe mensen bij; kreeg het idee aandacht in de lokale media en oud-Minister van Milieu Jacqueline Cramer (foto linksonder) nodigde zichzelf in 2011 uit om een workshop te geven. Zij leidde in de Verkeerstuin een interessante discussie die ertoe onder meer leidde dat verschillende werkgroepen zich bezig gingen houden met het uitwerken van thema’s zoals duurzaamheid, juridische zaken, communicatie en financiën.
Ik nam destijds zelf deel in de communicatie en PR werkgroep en mocht in die hoedanigheid in 2013 minister Plasterk rondleiden op het toekomstig bouwterrein, tijdens een werkbezoek van hem aan de wijk Soesterkwartier. En via Wageningen Universiteit begeleidde ik 6 internationale studenten die voor deze groep opties voor de ecowijk hadden geïnvesteerd (2e en 3e foto) in relatie met klimaatadaptatie. Zie daarvoor rapport: http://edepot.wur.nl/206417 11
In de tussentijd werd de bewonersgroep een zelfstandig initiatief, genaamd Soesterhof en kent nu 26 leden en ongeveer 10 aspirantleden (juli 2015). Een procesbegeleidster stuurt de groep aan en heeft hen geadviseerd in de werkvorm, thema’s en een manier aangeleerd om op een democratische wijze besluiten doorgevoerd te krijgen: het sociocratisch model met het consentbeginsel: “het nemen van een besluit wanneer geen van de aanwezigen beargumenteerd en overwegend bezwaar heeft tegen het nemen van dat besluit”. De groep is inmiddels al op tien locaties in Nederland geweest om te horen hoe het vooral niet moet met het duurzaam samenleven in een dergelijke wijk. De Zonnespreng in Driebergen heeft de ogen voor velen geopend hoe het wel kan en de groep heeft de toenmalige procesbegeleidster Katja van der Valk naar Amersfoort gehaald. Soesterhof De Soesterhof moet een prettig duurzame buurt worden in het hart van Amersfoort. Men wil het mogelijk maken om samen te wonen en leven op de Wagenwerkplaats, op een manier die bijdraagt aan duurzame ontwikkeling. Men streeft daarbij naar de huizen zo energieneutraal mogelijk te bouwen, met als standaard de normen voor 2020. Men wil dat de behoefte van de huidige generatie geen afbreuk doet aan de behoefte van toekomstige generaties, door bijvoorbeeld gebruik te maken van natuurlijke hulpbronnen, zorgvuldig om te gaan met het milieu en daarbij specifiek zorgvuldig om te gaan met water. Sociale duurzaamheid speelt ook een belangrijke rol: verscheidenheid en diversiteit in sociale achtergrond, cultuur, geloof, leeftijd. Voor meer informatie bekijk de website www.soesterhof.nl
Als je wilt kun je in deze activiteit wel meer da 40 uur per week bezig houden. Het is een complex ontwikkelproces, omdat diverse belanghebbenden en partijen betrokken zijn. Een daarvan is de grondeigenaar NS Grond, waarvan de coordinatoren zich cooperatief opstellen, terwijl de betrokkenen van het hoofdkantoor van de NS in Utrecht andere belangen en ideeën voor het gebied hebben. De Provincie Utrecht, de gemeente Amersfoort, het Waterschap Vallei en Veluwe, de buren van de Soesterweg en Palm- en Hulststraat zijn de andere stakeholders met wie de leden van de Soesterhof al diverse malen om tafel hebben gezeten voor uitwisseling van informatie en het creëren van draagvlak. Met name dat laatste is een belangrijk aspect waar veel leden zich bewust van zijn en bedreven zijn in het lobbyspel met die stakeholders. Er is een heuse Lobbygroep die met regelmaat ambtenaren uitnodigt om hen te informeren waar de Soesterhoffers staan in de processen van de Duurzaamheidsvisie van de Wagenwerkplaats en het Masterplan van NS: informatie uit die documenten moet leiden tot wijziging in het bestemmingsplan voor dat specifieke bouwgebied. Ondertussen hangt boven dat gebied nog een grote 12
wolk met kluwen die uit elkaar moet worden gehaald. Delen daarvan zijn al ontrafeld. Zo hebben we een aardig beeld van de verontreiniging uit het verleden in het gebied (met hulp van Vrienden van Arcadis die een 1200 pagina’s tellend document hebben doorgespit); weten we welk ander onderzoek nog moet worden verricht, zoals naar archeologische vondsten en bomscherven (de Engelsen hebben het spoor tijdens WW2 gebombardeerd waarvan een aantal bommen afdwaalden op bewoond gebied). We weten inmiddels meer hoeveel en welke chemische stoffen op het spoor worden getransporteerd nadat de Basiswet spoor in april van dit jaar is ingevoerd en welk effect dat heeft op de (on-) mogelijkheden van bouw en bestemming van de Wagenwerkplaats.
Maar we zijn er nog niet en ikzelf ben een beetje afgehaakt door tijdgebrek en andere prioriteiten. Vrouwlief werkt dit jaar weer in Amsterdam; mijn eigen werkzaamheden worden soms ook in Brussel uitgevoerd en de oudste gaat vanaf volgend schooljaar naar de middelbare school. En natuurlijk is het zo dat als we er echt voor zouden willen gaan, dan maakten we die dagdelen ook wel vrij om te ‘bouwen’ aan ons eigen stekkie op de Soesterhof. Sinds begin van dit jaar zit ik in de Lobbygroep. En dan blijkt dat wij een goed verhaal hebben waar de ambtenaren en wethouders van de gemeente Amersfoort best naar willen luisteren: de kracht zit em niet alleen in het toekomstig duurzame wijkje, maar bovenal de tentoonstelling van de saamhorigheid en de kracht van burgerparticipatie, die bij een aantal partijen in de raad zo hoog in het vaandel staat. Sociale Duurzaamheid In de afgelopen jaren hebben een vijftigtal bewoners van het Soesterkwartier op verschillende terreinen activiteiten verricht die tot mooie en zichtbare resultaten hebben geleid. Ongeveer 200 mensen zijn lid van de vereniging. Een bijkomend effect van die onderlinge samenwerking is dat men elkaar beter 13
leerde kennen; elkaars kennis en kunde benutte en wist van elkaar waar men tijd en interesse in had. Dat heeft een nieuw netwerk opgeleverd met een sociaal component. Bijeenkomsten zijn vaak gezellig en een aantal keren is men na een vergadering de kroeg in gedoken. Dat leverde weer nieuwe ideeën op.
Een groep mensen heeft geprobeerd om een netwerk van Goeie Buren op te zetten: mensen helpen die het moeilijk hebben en anderen aan het werk proberen te helpen. Dat is (nog) niet tot daadkracht gekomen, maar wel leverde dat een extra activiteit op: een flink aantal woensdagen per jaar de kroeg in en op een informele wijze elkaar ontmoeten en nog beter elkaar te leren kennen. Het zijn dan vooral de actieve bewoners, coordinatoren van groepen en instellingen, de buurtpastor, leden van de recent opgericht buurtkerk, maar ook geïnteresseerden uit andere wijken die een kijkje nemen en een biertje drinken in de kroeg die speciaal voor deze doeleinden is geopend. Inmiddels is er een ander ambitieus project gestart. Op basis van een haalbaarheids-studie is onderzocht op welke wijze de lokale economie kan worden versterkt. De gemeente Amersfoort had Duurzaam Soesterkwartier gevraagd om die studie uit te voeren, waarvan de resultaten in februari 2015 met veel bombarie werden gepresenteerd. De zogenaamde rode-loper uitvoering werd een enorm succes en momenteel wordt gewerkt aan het uitwerken van een drietal thema’s; wonen, zorg en groen. De lokale ondernemers zullen worden betrokken bij het uitvoeren van klusjes, onderhoud en andere zaken in huurwoningen; anderen worden ingezet bij het onderhoud van groen en op een langere termijn kunnen wijkgenoten ingezet worden in de zorg. En instanties kijken mee of hebben een bepaalde rol. Zo zijn de gemeente Amersfoort, de woningstichting Portaal, het leerzorgbedrijf De Puntenburg, Platform31 en de Belastingdienst betrokken bij dit project. Presentatie Haalbaarheidsonderzoek Wijkeconomie Welke experimenten liggen in het verschiet op wonen, welzijn, werken en publiek beheer? Hoe vullen we de ‘right to challenge’ in met de gemeente? Gaan we betalen met onze eigen Floreyn wijkmunt in het Soesterkwartier? Is Soesterkwartier de eerste wijk die de gemeente gaat inhuren? Kunnen we de wijk organiseren in een coöperatie van bewoners, ondernemers en betrokkenen? Op 3 februari 2015 werd het afgeronde haalbaarheidsonderzoek hierover gepresenteerd en werd het startsein gegeven te gaan beginnen met het experiment Wijkeconomie waarin gemeente, woningcorporaties, ondernemers en de wijkbewoners coöperatief bouwen aan een florerende wijkeconomie. Bekijk daartoe dit Youtubefilmpje. 14
Mijn rol Ik ben sinds de oprichting van de Vereniging Duurzaam Soesterkwartier betrokken bij diverse activiteiten, zoals bestuurslid van de Vereniging. In het begin nogal een passieve rol in vergelijking met collega’s als Henry de Gooijer en Willem Hamels. Ik heb destijds een voorzet gemaakt voor het communicatie- en PR-plan van de vereniging; heb samen met een buurtgenoot de nieuwsbrief en website www.duurzaamsoesterkwartier.nl opgezet en in beheer genomen en later de Vereniging en aanverwante activiteiten in de sociale media onder de aandacht gebracht. Dat loopt in de virtuele wereld best wel aardig. In 2011 ben ik betrokken geraakt bij de voorbereiding van de duurzame wijk Soesterhof en heb even kort meegedraaid in andere activiteiten zoals in de werkgroep Groene Spoor en Duurzaamheidsvisie Wagenwerkplaats. Sinds maart 2015 ben ik de voorzitter van de Vereniging. Ik volg na 5 jaar uitstekend voorzitterschap van Willem Hamels op. Ik heb bij die overdracht nogal ambitieuze uitspraken gedaan om de wijk in 2020 tot de krachtigste wijk van Amersfoort te laten behoren. Ben benieuwd, maar laten we beginnen de duurzaamheidsambities van en op de Wagenwerkplaats waar te maken in combinatie met de wijkeconomie: met hulp van lokale ondernemers en bedrijven en met materialen uit de omgeving de eerste huizen van Soesterhof te realiseren. En dan vooral het eigen gras groen houden; de buren zullen dat ook doen.
Fokke de Jong |
[email protected] | http://greenwebcontent.webklik.nl
fokke16
De mensen met wie ik met plezier in de wijk samenwerk, of heb samengewerkt, of waarvan ik wijzer ben geworden, zijn: Henry de Gooijer, Willem Hamels, Hedwig van der Linden, Eric Wolthuis, Marieke van der Kruchten, Joke Sickmann, Jan en Hetty Elzen, Jacco en Mildred van der Linden, Marco Tavenier, Angelique Hendriks, Maaike Buijsse, Martin Kosterman, Iris, Arend Jan Pleizier (externe), Alex van der Woerd, Tom Swart, Gijs Valkenhoef, Joke van Burgsteden, Katja van der Valk (externe), Mark Kino, Fabian Broekelmans,Yvonne Feuerhahn, Dieter Dettling, Marc den Elzen, Kirsten Hollander, Gaston Dorren, Sandra Goren, Janjo de Haan, Freek de Jong, Bakker van Gendt, Emmelie van Dongen, Heino Abrahams, Dico Kuiper, Magda Bannink, Simon de Jong, Oeds Blok, Wouter Schik. 15
