/
BI.II.AUE I I .
VERSLAG van' de in 1917 gehouden cursussen tot opleiding van spelleiders en kindercursussen. S/ielleiderscursussen. De bond behield den geldelij keu steun van de Regeering, waardoor niet alleen de spelleidersen kweekelingencursussen konden Morden voortgezet, maar ook wederom een cursus tot vorming van cursusleiders te Zwolle kon worden gehouden en de kindercursussen kouden worden uitgebreid. Op 1 Januari waren in oefening: spelleiderscursus te Bolsward met 51 cursisten. ,, .. Goes ,, 28 ,, ,, ,, Leeuwarden ,, 42 ,, kweekelingen ,, Dordrecht ,, 31 ,,
,,
,, Eindhoven ,, Oorinchem
,, 14 ,, 14
,, ,,
,, ,, ,, ,, ,,
,, ,, ,, ., ,,
,, ,, ,, ,, ,,
,, ,, ,, ,, ,,
,,
,, S teenwij kerwold ,, Venlo
's Gravenhage Middelburg Oldenzaal Roermond Schiedam
met een totaal van
26 22 16 15 11
,, 17 ,, 70
,, ,, ' )
307 cursisten.
Deze cursussen hebben het geheele werkprogram voor ééujaarscursussen doorloopen en werden daarna gesloten; de cursus te Bolsward op 1 September (nadat in de maand Augustus 2 x per week geoefend was), omdat de cursusleider de heer Sutherland Royaards met dien datum naar elders vertrok; de overige cursussen aan het einde van September of begin Oetober. Op voordracht van de plaatselijke comité's werden daarbij uitgereikt 238 diploma's, te weten: te Bolsward 20 diploma's „ Goes 20 ,, Leeuwarden 22 .. Dordrecht 24 ,, Eindhoven U ,, ,, Gorinchem L0 ,, ,. 's Gravenhage 18 ,, ,, Middelburg 20 ,, Oldenzaal 13 ,, ,, Roermond 11 ,, ,, Schiedam 11 ,, ,, Steenwij kerwold 7 ,, ,. Venlo 53 ,, 1) Hieronder 28 rel. zusters, afzonderlijk geoefend.
Over liet algemeen hebben deze cursussen zeer goede resultaten opgeleverd en het is een verblijdend verschijnsel dat bij enkele daarvan deelnemers(sters) aan vorige cursussen verzochten aan de oefeningen te mogen deelnemen. Naar aanleiding daarvan moge hier worden aangehaald hetgeen een der cursusleiders in zijn verslag zegt: ,,In verhand met de vele goede speeldagen èn het geringe verzuim op de lessen is'deze cursus zeer naar wensen geslaagd. Het is dan ook buiten twijfel zeker dat onder de cursisten, die het diploma verwierven, goede en zelfs zeer goede krachten zijn, die het openluchtspel zullen kunnen en willen verbreiden. Op verzoek •peelden eenige deelnemers(sters ) van den vorigeu cursus herhaaldelijk mede. Dit medespelen was eene goede herhaling voor de oude en een krachtige steun voor de nieuwe cursisten, die van de meer geroutineerde spelers uitstekende voorbeelden kregen." Dat het geregeld volgen van een spelleiderscursus van den X. B. L. 0 . ook voor de candidaten „Getuigschrift Licham. Oefening" van groot belang is, komt duidelijk tot uiting in den lof, dien sommige candidaten van den heer voorzitter der betrokken examencommissie, wat kennis en leiding van het openluchtspel betreft, mochten verwerven. Ook de leider van den kweekelingencuisus te 's Gravenltage merkt o. a. op, dat aan de oefeningen werd deelgenomen door oud* of toekomstige cursisten, waardoor hij meerdere i groepen kon vormen en de cursisten in de gelegenheid waren zelf spelen te leiden. Het blijkt, dat de verhouding van het aantal uitgereikte diploma's tot het aantal cursisten bij de kweekelingencur! sussen over het algemeen gunstiger is dan bij de spelleiders; cursussen, terwijl ook de presentielijsten doen zien. dat het aantal verzuimen hij de eerste veel geringer is dan bij de 1 laatste. Waar nu ook de kweekelingencursussen minder kosten medebrengen (er behoeven toch geen reiskosten vergoed te worden) tracht het dagel ijksril bestuur zooveel mogelijk, in overleg met directeuren van kw^eek- en normaalscholen, van deze cursussen te openen en zich voor liet houden van spelleiderscursussen te bepalen tot enkele plaatsen van het land waar nog geen door den bond gediplomeerde spelleiders zijn en het noodzakelijk blijkt om zoo spoedig mogelijk leiders voor kindercursussen te vormen uit de onderwij zers( essen ) ter plaatse en de omgeving. Met het oog daarop heeft het dagelijksch hestuur getracht te Rilland Bath, waar een groot aantal onderwijzersfressen) reeds verzocht hadden een cursus te openen, aan dat verzoek te voldoen. De heer C. T. Ruben te Goes, leider van den kweekelingencursus aldaar, had zich beschikbaar gesteld om ook te Rillaud Bath den cursus te leiden. Tot de opening van den cursus kon echter niet worden overgegaan door de
inmiddels ingevoerde tieiniegeling, waardoor verschillende
deelnemers aan den cursus tijdig voor de oefeningen aanwezig zouden kunnen zijn. Ook kon het dagel ij ksch bestuur tot zijn leedwezen nog niet er toe overgaan om een cursus te Bergen op Zoom te openen, omdat er geen gediplomeerd >pelleider ter plaatse of uit de omgeving beschikbaar was. Meer succes werd behaald met de pogingen tot het onrichten van een spellcidersciirsus te 's Hertogenbosch, waarbij de heer inspecteur voor lichamelijke opvoeding in de 1ste inspectie de heer W. H. Nijsten ook zijn steun heeft willen verleenen. Er kwam aldaar een plaatselijk comité van toe-
87 zicht lot stuud waarvan de heer jhr. v. d. Does de Willehoi»,
burgemeester, het eera-voorsitterschap heeft willen aanvaarden. Dil comité bestaat eerder uit de heeren «Ie. A. II. J. K. M. Desertine, districtsschoolopziener, als voorzitter, J, van Meerwijk, wclhouder, als ondervoorzitter, niej. Fr. .lansen
arrondissementsschoolopziener,
als secretaresse, en verder
hebben daarin zitting' de heeren dr. A. Th. Hoedemakers, arts, E. Snellen, leeraar Rijkslundhouwsi hooi en E. A. v. d. Mortel. Toen de cursus geopend zou worden in begin October, badden zich slechts 10 deelnemers daarvoor aangemeld. Hoewel dat aantal wel wat gering was, heeft het dagelijks* li bestuur op verzoek van het pi. comité, dat in uitzicht stelde, dat er nog: wel enkele deelnemers zouden bijkomen, er in toegestemd den cursus Ie openen, onder voorbehoud hein onmiddellijk te sluiten, indien bleek, dat door niet trouwe opkomst van de cursisten de oefeningen niet voldoende tot haar recht zouden komen. Het dagelijksch bestuur toch was van meening, dat liet voor Den Bosch en omstreken, waar nog geen leiders voor kirdercuisussen gevormd zijn, van be-
lang was zoo spoodig mogelijk een aanvang daarmede ie
maken. Het plaatselijk comité werd in zijne verwachting niet teleurgesteld en spoedig kon het melden, dat het aantal deelnemers tot 20 gestegen was. Van het pi. comité van toezicht op den kindercursus te Beverwijk, waarvan de heer jhr. J, C. W. Strick van Linschoten voorzitter is, was een verzoek hii het dagelijksch bestuur ingekomen, om aldaar ook een spelleiderscursus te houden tot het vormen van meerdere spelleiders(sters) voor kindercursussen. De aandrang van de onderwijzers (ressen) was zoo groot, dat het comité besloot dien reeds in de maand September f bui ten kosten voor den Bondï te doen aanvangen. De spelleiderscursussen te Ooes en Leeuwarden werden vervangen door kweekelingencursussen. en voorts werden de kweekelingencürsussen te Dordrecht. Gorinchem, 's Graven* hage, Middelburg, Roermond, Schiedam, S teen wij kerwold e>> Venlo heropend met nieuwe cursisten. Van het pi. comité te Eindhoven en Oldenzaal was bericht gekomen, dat voor het jaar 1917/18 geen cursus tot stand kon komen, omdat het aantal leerlingen van het 3de studiejaar, dat daaraan zou kunnen deelnemen, te gering was. Daarentegen werd een cursus geopend voor leerlingen van de 3de klasse van de bisschoppelijke kweekschool te 's Hertogenbosch en 2 cursussen te Maastricht, waarvan één voor vrouwelijke leerlingen van de school der zusters TJrsulinen, beide onder toezicht van het plaatselijk comité voor den in 1916 gesloten spelleiderscursus waarvan de burgemeester de heer mr. L. B. J . van Oppen voorzitter is. Het cursusjaar 1917/18 werd alzoo in October geopend met: Spelleiderscursus te Beverwijk met 18 cursisten. ,, ,, 's Hertogenbnsch ,,20 ,, Kweekelingeneursus ,, Dordrecht ,. 22 ,, ,, Goes ,, 24
,, ,,
,, Gorinchem ,, 's Gravenhage
.,13 ,, 24
,,
,, 's Hertogenbosch
,,20
,,
,,
,, Leeuwarden
.,18
,,
,, Maastricht
,. 24+ 18 curs.,
., ,, ,,
,, ,, ., ,,
,, ,,
waarvan 1 met relig, zusters. Middelburg met22 cursisten. Roermond ., 16 ,, Schiedam .. lö ,, 8 teenwij kerwold .,17 ,,
„'
,, Venlo ,, 14+12 curs., 2 curs. waarvan 1 met relig. zusters. De cursus tot vorming ven cursusleiders. Deze cursus, die, in 191G te Zwolle gehouden, zoo goed geslaagd was, werd ook in 1917 herhaald. Het rapport van de leiders van dien cursus valt bieronder. Verslat; van den leidercursus te Zwolle. Was de cursus 191G opengesteld voor bezitters der akten S. en P . (lager en middelbaar gymnastiek), dit jaar werd de cursus — op eene enkele uitzondering na — uitsluitend gevolgd door leeraren M. O.
H Waai tot voer enkele jaren hol korps leeralen zich op dit
terrein vrijwel geheel afzijdig hield, mag op dit heuglijk verschijnsel wel eenige nadruk worden gelegd, daar het voor de toekomst der openluchtspëlbeweging ongetwijfeld schooue en hoopvolle perspectieven opent. De cursus stond ditmaal onder leiding van de heeren E. J ,
Stegeman, 1'. M. Timmer en M. O. van Waart, reep. leeraren in de lichamelijke opvoeding te Gorinchem en te 's Graven* hage, waarbij eerstgenoemde weder als hoofdleider optrad. De heer J . L, G. Itosier kon zich uit hoofde van zijn lidniaatschap der examencommissie voor het getuigschrift Lichamelijke oefening niet beschikbaar stellen, terwijl de lieer Stegeman (en gevolge van zijn optreden als examinator in de commissie voor lager en middelbaar gymnastiek, enkele dagen vóór hel einde van den cursus moest vertrekken. De cursus werd gehouden van 23 Juli—3 Augustus. De leiding was reeds 22 Juli aanwezig, ten einde de laatste hand aan de voorbereiding te kunnen leggen. Zaterdag 4 Augustus werd voor de terugreis bestemd. Opening. De opening luid plaats in het Katerveerhuis. Aanwezig waren, behalve de leiding, de cursisten en lenige belangstellenden, de heeren G. A. Bosch, schoolopziener in het district Zwolle en voorzitter van het plaatselijk comité; E. Brouwer, secretaris van dit comité; generaalmajoor jhr. L. 1). C. de Lannoy, algemeen secretaris van den N. B. IJ. O. en commandant van het interneeringskamp ie Harderwijk»; kapitein C. I). Viehof, lid van het hoofdbestuur van den bond; J . H. Luiting, voorzitter van de Vereeniging van Gymnastiekonderwijzers in Nederland en H. J . Reinders. voorzitter van de Z. A. C. (Zwglsche Athletiek Club) en lid van de commissie voor lichamelijke opvoo» ding van schoolkinderen. Van het dagelijksch bestuur der gemeente Zwolle was — in verband met eene raadsvergadering — bericht van verhindering gekomen. De heer G. A. Bosch sprak, in qualiteit van voorzitter van het plaatselijk comité, het welkomstwoord uit en verklaarde, dat het comité het zich tot eene eer rekende, de eursisten ten tweeden male in Zwolle te mogen ontvangen en al het mogelijke had gedaan, om hun het tijdelijk verblijf in Zwolle zoo aangenaam mogelijk te maken. In verband hierniede wees spreker op de schoone ligging van Zwolle, dat, omringd door natuurschoon en ook veel stedelijk schoons biedend,eene uitgezochte plaats mocht heeten voor een cursus als deze. Met den wensoh, dat alles in volkomen harmonie zou mogen eindigen, besloot de heer Bosch zijne hartelijke toespraak. De heer jhr. de Lannoy opende thans, daar de bondsvoorzitter verhinderd was, den cursus, en sprak zijn oprechten dank uit aan het plaatselijk comité, welks uitnemende voorbereidingen door het hoofdbestuur bijzonder op prijs worden gesteld. Spreker stelde helder in het licht het innig verband tusschen gymnastiek en spel, getuigde met erkentelijkheid van de groote zorg dei Etijksregeering voor de lichamelijke opvoeding; hoopte in vertrouwen, dat de cursisten het streven en werken van den N. B. IJ. O. na afloop van deu cursus uit kracht van overtuiging zouden steunen ten bate van het Nederlandsche volk. Ten slotte ontving de vertegenwoordiger van Z. A. 0. een woord van dank voor de voorkomendheid, waarmede het speelterrein werd afgestaan. Hiermede werd de cursus geopend verklaard. De heer J . 11. Luiting, in hoedanigheid van voorzitter der Vereeniging van Gymnastiekonderwijzers in Nederland en lid dei1 Centrale Commissie voor Spelleiderscursussen, sprak met warmte van het goede werk, dooi- den N". B. IJ. O. verricht en toonde duidelijk de noodzakelijkheid aan voor de gymnastiekleeraren, om zich in deze richting meer en meer te bekwamen. Spreker constateerde met genoegen de uitmuntende verstandhouding tusschen de Vereeniging van G\ iunastiekonderwijzers in Nederland en den N. B. L. O. en wees er op, van hoe groot belang het is, dat de N. B. L. O. heeft ingezien, het best de lichamelijke opvoeding te kunnen propageeren door zich te wenden tot de onderwijzers. Het groote aandeel, dat de N. B. IJ. O. heeft gehad in de samenvoeging van gymnastiek en spel op de scholen, werd met groote waardeering erkend. De heer Reinders als afgevaardigde van de Commissie van het sportterrein gaf gaarne de verzekering, dat van deze zijde alle medewerking kon worden verwacht.
H
88
Hiermede was de officieels opening geëindigd. Na het deselfde wijze geregeld, die bij den vorigen cursus proefronddienen van vervet sohingen nam de hoofdleider de heer ondérvindeïijk zeer had voldaan. E. J. Stegeman het woord, om in meer Lntiemen krin^- in Ook de heer Half werk, terreinopzichter van Z. A. C., verhet korl eene uiteenzetting te geven van gymnastiek en spel teende weer zijne u i t s t e k e n d e d i e n s t e n . vóór 25 jaar en op lieden. Spreker schetste de stiefmoederWeersgesteldheid. De weersgesteldheid, g e d u r e n d e de lij ke behandeling, die jarenlang aan hei spel is ten deel gevallen ; boe geleidelijk de kentering is gekomen en thans j eerste week buitengewoon goed, liet van af D i n s d a g ; il J u l i hel spel eene eereplants begint te verkrijgen in de lichame- bijna alles te wenschen over. W a r e niet eene g a r a g e beschik» lijke opvoeding, die het om zijne hygiënische, paedagogische, b a a r geweest, om, zij het dan ook vrij primitief', het onderr i c h t — ten deele theoretisch - te vervolgen, d a n zou de moreele en practische wamde ten volle verdient.' leiding voor een uiterst moeilijk probleem hebbon g e s t a a n ,
Biisondere v e r m e l d i n g v e r d i e n t nog, dat vide cursisten de Huis vet tin-g. Evenals ten 'vorigen iare waren de cursisien wederom in het botel-restaürant „Katerveer" gehuis- i eerste week door de felle zonnestralen veel ongerief ondervest ; ook de regeling van liet logies was geheel conform den vonden van v e r b r a n d i n g en v e r v e l i n g van schouders, armen en beenen, w a a r m e d e eene lichte koorts gepaard g i n g . Het cursus 1916. < >nk nu weer waren alle cursisten vol lof over de uitste-
kende behandeling hief genoten. Op de vereeren de uitnoo* d i g i n g der cursisten zaten de leiders den eersten Z a t e r d a g mede a a n bij den m i d d a g d i s c h , waarbij zij de o v e r t u i g i n g kregen, d a t in dezen h e r n i e u w d e n lof geenszins was overdrevei . De leiders « a r e n ook u i t e r m a t e tevreden o v e r hun pension ten huize van den heer en m e v r o u w V r i j b u r g .
zal dus wenschelijk zijn den spelers in bet v e r v e l g te adviseeren bij soortgelijke weersgesteldheid deze li< haamsdeelen e e n i g e r m a t e te bedekken. Zwemmen en baden. D a a r het vorige j a a r was gebleken, dat de groote a f s t a n d van de gemeentelijke z w e m i n r i c h t i n g aan het Z w a r t e W a t e r een beletsel was voor geregeld g e b r u i k , werd d i t m a a l de w e l w i l ' e n d h e i d v a n het g e n r e e n t e b e s t u u r van Zwolle voor g r a t i s g e b r u i k niet i n g e r o e p e n . H e t frissche U s s e l w a t e r en niet m i n d e r de koude douches in de kleedk a m e r van Z. A C. w a r e n echter velen zeer welkom.
Deelnemer: Alle leeraren g y m n a s t i e k M. ()., uitgezon* derd de h e e r Hoer, o r d e r w i i z e r te Amersfoort, die uit hoofde van de bijzondere zorg, door hem in zijne o m g e v i n g aan het Medewerking en bezoeken run autoriteiten en belantjstclo p e n l u c h t s p e l besteed, op speciale a a n b e v e l i n g werd gelenden. De m e d e w e r k i n g van a u t o r i t e i t e n l i e t ook d i t m a a l p l a a t s t . De heeren Klosters en Yasbinder, reeds in h e t bezit ; niets te wenschen over. Door het zeer o n g u n s t i g weer in de van het d i p l o m a , kregen op verzoek v e r g u n n i n g sonde] ! tweede week was bet bezoek u i t e r a a r d g e r i n g . kosten voor den N . B. L. O. den c u r s u s a n d e r m a a l te volgen. Spelindeeling. Ook n u weer werd in twee g r o e p e n geH e t zij reeds hier g e c o n s t a t e e r d , dat de deelnemers steeds speeld ; eene oudere en eene jongere. met \ e e l waferdeering spraken van den frisschen en belderen kiik. dien zij dooi middel van den cursus op het spel hebben R e k e n i n g werd g e h o u d e n niet het feit, dat de deelnemers g e k r e g e n . Allen n a m e n dan ook niet prijsenswaardigen ; ; v e i eevntueel zullen m o e t e n optreden als c u r s u s l e i d e r s . H e t leeren taaie volharding aan den opwekkenden, maar vermoeien- p l a n d e r provinciale spelleiderscursussen werd d o o r l o o p e n ; den arbeid deel. voor zoover de kleine spelen betreft v l u c h t i g , w a n n e e r geen nadere u i t l e g g i n g werd g e v r a a g d of de spelen n i e t als tecbHet is d a a r o m des te meer te b e t r e u r e n , d a t a a n een nische v o o r b e r e i d i n g moesten worden a a n g e m e r k t . d r i e t a l deelnemers dooi' bet f o n d s b e s t u u r liet diploma niet kon worden u i t g e r e i k t . W a a r e c h t e r het diploma de bevoegd' G e t r a c h t werd zooveel mogelijk het v e r b a n d tusschen de heid s c h e n k t , van B o n d s w e g e cursussen te geven tot v o r m i n g verschillende spelen vast te l e g g e n , waardoor het gemak* v a n spelleiders, m o e t voldoende zekerheid bestaan, d a t deze kelijker w o r d t h e t geheel te overzien en h e t e i n d d o e l : de t a a k n a a r behooren kan worden vervuld : — bovendien kan ! veldspelen, te hereiken. d i t d i p l o m a voor a u t o r i t e i t e n slechts dan waarde h e b b e n , Dat de cursisten dezen opzet,zeer a p p r e c i e e r d e n , werd in w a n n e e r de u i t r e i k i n g slechts na n a u w k e u r i g e t a x a t i e van den loop van den cursus steeds d u i d e l i j k e r . het . . k e n n e n en k u n n e n " p l a a t s beeft. H e t .valt e c h t e r b u i t e n g e w o o n te b e t r e u r e n , d a t de tweede week h e t weer zulk een o n g u n s t i g e n factor v o r m d e , om de De l e i d i n g meent echter, d a t e r alle reden is het Bondsgroote spelen geheel t o t h u n r e c h t te doen k o m e n . W e l werd b e s t u u r te adviseeren deze teleurgestelde deelnemers evener gewoekerd m e t ieder oogenblik, d a t P l u y i u s zijn m a c h t tueel tot een volgenden c u r s u s toe te l a t e n , i n d i e n /ij niet m i s b r u i k t e en werd g e t r a c h t door p r a c t i s c h e wenken en daartoe hun verlangen kenbaar maken. heldere, theoretische b e h a n d e l i n g het tekort aan spel zooveel Zeer a a n b e v e l e n s w a a r d i g zou het zijn het a a n t a l deelnemogelijk te d e k k e n ; m a a r , het zij m e t o p r e c h t leedwezen gem e r s te brengen op ; 52. E r kan dan worden geoefend in twee constateerd. een t e k o r t bleef er n i e t t e m i n . H e t ware stellig g r o e p e n , ieder van 16 spelers. om verschillende r e d e n e n , m a a r allereerst om d e s t a g n a t i e , d i e o n g u n s t i g e weersgesteldheid te weeg k a n b r e n g e n , zeer Dagindeeling hij den cursus 1916. wenschelijk, den c u r s u s , zoo mogelijk, m e t enkele d a g e n te ~y~> u u r . O p het t e r r e i n . v e r l e n g e n . De m e e r d e r e kosten zouden ruimschoots worden 7l/>—9 ,, E e r s t e speeltijd. g o e d g e m a a k t door grootere r o u t i n e en meerdere practische 9 —9i/2 „ Rust. geschiktheid van de g e v o r m d e leiders. 9iA—11 ,, Tweede speeltijd. E e n e p r a c t i s c h e oplossing zou zijn, den cursus op een 11—3 ,, Rust. W o e n s d a g te o p e n e n . D o n d e r d a g , V r i j d a g en Z a t e r d a g 3 —4 ,, D e r d e speeltijd. morgen spelen. Z a t e r d a g m i d d a g en Z o n d a g r u s t . Tweede 4 —41/2 ,, Rust. week: oefenen met vrijen W o e n s d a g " en Z a t e r d a g m i d d a g . 41/2—51/^ ,, Vierde speeltijd. Derde week: tot en met V r i j d a g o c h t e n d ; W o e n s d a g m i d d a g vrij ; V r i j d a g m i d d a g d e m o n s t r a t i e en s l u i t i n g ; Z a t e r d a g reisZ a t e r d a g 28 J u l i werd alleen des VOOimiddagS gespeeld. d a g . De c u r s u s v e r k r e e g d a n niet alleen de hoognoodige verO p grond v a n ile groote v e r m o e i d h e i d , die de spelers vooral l e n g i n g , m a a r ook kon d e n spelers eene d o e l m a t i g verdeelde a a n het einde der eerste week tonnen, v e r l i e n t het e c h t e r a a u rust worden gegeven. b e v e l i n g in het v e r v o l g — sooads vroeger gebruikelijk was weer een vrijen m i d d a g Donderdagmiddag.
in te voegen, b . v . W o e n s d a g - of
Speelterrein. H e t t e r r e i n verkeerde wederom in uitsteken* d e n s t a a t en werd weer op d e n ouden voet i n g e r i c h t . De groote v o o r k o m e n d h e i d v a n h e t b e s t u u r van Z. A. C. en van den h e e r W a r n e r , voorzitter van den Ned. Voetbalbond, d i e n t ook t h a n s geprezen. Spelmateriaal. S p e l m a t e r i a a l , betrokken van verschill e n d e cursussen, liet wat q u a l i t e i t en q u a n t i t e i t betreft, niets te wenschen over. H e t o p b e r g e n , halen en brengen was op
Lering. Om a a n de vele verzoeken om i n l i c h t i n g e n nopens werken en streven v a n d e n N . B . I J . O . te voldoen, werd door den hoofdleider in eene p a u z e tusschen twee s p e e l t i j d e n m e t goedvinden d e r c u r s i s t e n — eene uitvoerige u i t e e n z e t t i n g Begeven van i n r i c h t i n g e n arbeidsveld v a n d e n N . B . L . O . D a t deze causerie een g u n s t i g en d a n k b a a r gehoor heeft gevonden, blijkt — onder meer — u i t de talrijke a a n v r a g e n voor het l i d m a a t s c h a p van den B o n d . H e t behoeft s t e l l i g geen betoog, d a t B o n d s b e s t u u r en l e i d i n g niet dezen g a n g v a n zaken ten zeerste zijn i n g e n o m e n . I n d i e n m a n n e n van het vak uit volle o v e r t u i g i n g h u n steun
Bijlage D. 500.10-11.
Oh
lerwijttverslag over 1917—1918. (Lager onderwijs.)
Tweede Kamer.
89
en medewerking' toeleggen, moet de openluchtspelbeweging duur ongetwijfeld de gunstige gevolgen van ondervinden. Pers. Wanneer enkele groot* bladen worden uitgeeon*
D e heer W . A. J . G o e t i n g , uit H a a r l e m , b r a c h t n a m e n s de cursisten dank aan het hoofdbestuur van het plaatselijk c o m i t é en de leiders voor de a a n g e n a m e en leerrijke d a g e n . Hij meende, dat het goed gezien was van den Hond zich Ie d e r d , die nog steeds — om welkte redenen is niet recht d u i d e wenden tot de g y m n n s t i e k l e e r a r e n , die de aangewezen lijk eene min of meer gereserveerde houding aannemen, ; m e n s c h e n zijn, om de lichamelijke opvoeding te bevorderen. v a l t de m e d e w e r k i n g van de pers zeer te prijzen. S p r e k e r is er dan ook van o v e r t u i g d , dat het hoofdbestuur Vooral de plaatselijke pen,.speciaal de Provinciale Over* hierbij kan rekenen op de c u r s i s t e n . ijtseïsche en Zwoltche Courant, moet in het bijzonder met D e heer T i m m e r d r o n g e r ten slotte op a a n , d a t de curgroote waardeering worden genoemd. sisten het geleerde zullen toepassen en voortzet ten in eigen W a a i ' het Oprecht streven van den N . 1 ! . L. O., om Ie o m g e v i n g ten bate der lichamelijke opvoeding. lichamelijke opvoeding te leiden in de nieuwe bannen, dooi' En hiermede was de cursus officieel g e ë i n d i g d . wetenschap en ervaring aangewezen, steeds meer wordt Ken gezellig samenzijn van leiding en cursisten besloot den erkend, mag echter veilig worden aangenomen, dat de laatste d a g . Ook deze bijeenkomst had een in alle deelen goed veroverblijfselen van minderen stand spoedig sullen verdwijnen. loop. Eene gezellige en a m i c a l e geest bleef ook hier ten einde Eendrachtige samenwerking — zoo noodig om de lichamelijke toe b e w a a r d .
opvoeding op hooger plan te brengen — zal ten slotte niet onbereikbaar zijn. Opmerkingen. O n d e r het reeds g e m a a k t e voorbehoud, d a t Fotografie. Enkele aardige foto's werden genomen; ' d e o n g u n s t i g e weersgesteldheid van m i n of meer n a d e e l i g e n
vooral van waarde voor de deelnemers, om zich den a a n g e - i invloed is geweest op practische v a a r d i g h e i d en speel r o u t i n e n a m e n en leerrijken cursus en den a n i i ï a l e n o m g a n g m e t de j d e r cursisten, m a g ook de cursus 1917 weer geslaagd h e e t e n . j D e cursisten — ook bliikens h u n n e g e t u i g e n i s — t h a n s goed collega's nog eens helder v o o r d e n geest te roepen. op d e hoogte van een doeltreffenden leergang voor liet spel, Demonstratie en sluiting. D e d e m o n s t r a t i e van .enkele op z u l l e n ongetwijfeld — d a a r v o o r staat h u n groote ijver borg — den cursus onderwezen spelen had V r i j d a g m i d d a g •'( A u g u s t u s t r a c h t e n het tekort door eigen oefening en zelfstudie aan te p l a a t s o n d e r vrij g u n s t i g e o m s t a n d i g h e d e n . T eg enw oordig v u l l e n . W a a r zij in het bezit zijn van de akte g y m n a s t i e k Waren O.m. de territoriale hevel hebber kolonel Dell m e t l i i n M . O . , zal h u n dit betrekkelijk gemakkelijk vallen. a d j u d a n t , de heer iv. Brouwer secretaris van het plaatselijk ; Ten slotte is het den leiders een a a n g e n a m e plicht, h a r t e comité en dr. M. W. Pijnappel. lijk d a n k te zeggen aan a l l e n , die door woord en d a a d hebben H e t t e r r e i n had van al de voorafgaande regens g e d u c h t j willen medewerken, om b u n geenszins gemakkelijke taak te geleden en al was het weer op het oogenblik van spelen oolc h e l p e n verlichten en den cursus te doen slagen. goed en A iel daardoor de d e m o n s t r a t i e niet geheel in 't w a t e r , D e l e i d i n g hoopt en v e r t r o u w t , d a t ook deze cursus een de spelers l i e p e n bij flink en k r a c h t i g spel groot g e v a a r zei! g u n s t i g e n invloed zal hebben op de lichamelijke o p v o e d i n g ; in ' t water terecht te komen. N i e t t e m i n werden veldbal, ; b r o n , als zij kan en moet zijn, van volkskracht en volksh a n d b a l en slingerbal met veel a n i m o gespeeld, zoodat de S'eluk. aanwezigen met een goeden i n d r u k van spelen en spelers te 41/{> u u r het veld verlieten, om de officieele s l u i t i n g van den E. J. STEGEMAN, hoofdleider, c u r s u s , die te o u u r in liet Katei veerhuis zou plaats hebben, te k u n n e n bijwonen. I n m i d d e l s was hier ook het lid van het 1'. M. T I M M K K . / h o o f d b e s t u u r kapitein C. D . Viehoff a a n g e k o m e n . leiden. M. G. v. W A A H T , D e h e e r B r o u w e r n a m h e t eerst het woord, in p l a a t s van den heer G. A. Bosch, die v e r h i n d e r d was. Gorinchem, S p r e k e r b e t r e u r d e bet, d a t h e t den heer Bosch en ook hem September 1917. door a m b t s b e z i g h e d e n zoo w e i n i g mogelijk was de oefeningen 's Gravenhage, bij te w o n e n , m a a r toch is Z . Ë . S . o v e r t u i g d , dat de arbeid geslaagd is en het gewenschte r e s u l t a a t zal hebben. H d t Kindercursussen: In alle plaatsen waar in 191G kinderwaren d a g e n van i n s p a n n i n g , zeer zeker, m a a r d a a r n a a s t ook cursussen waren gehouden v e r k l a a r d e n de comité's van toevan o n t s p a n n i n g , waartoe de schoone o m g e v i n g en het k a m e r a a d s c h a p p e n j k samenwonen in één pension niet weinig zicht zich bereid ook voor 1917 wederom de r e g e l i n g en het toezicht daarvan op zich te nemen. bijdroegen. De goede s t e m m i n g , d a a r d o o r gewekt, kwam het Als gevolg daarvan konden overal, waar in 1916 was gesucces niet w e i n i g ten goede. S p r e k e r b r a c h t dank aan de speeld, wederom cursussen geopend worden, u i t g e z o n d e r d leiders, beproefde m a n n e n , die h u n volle k r a c h t geven aan te W a r g a en te Heeren veen, in welke plaatsen dit j a a r geen h u n werk, om d e deelnemers bekwaam te maken voor h u n door den bond g e d i p l o m e e r d e spelleiders aanwezig waren. schoone t a a k . Z . E . S . hoopt en v e r t r o u w t , dat zii het geleerde O m tot het oprichten van n i e u w e cursussen te komen, heeft door het geheele land zullen p r o p a g e e r e n ten bate eler liehah e t dagelijksch b e s t u u r zich gewend tot de besturen van de melijke opvoeding. gemeenten Smallingerland, l'tingeradeel, Leeuwarderadeel, De heel' Viehoff sloot in p l a a t s van d e n voorzitter van den I d a a r d e r a d e e l , F r a n e k e r en H a s k e r l a n d , a l w a a r de i n s p e o N . B . L . O . j h r . m r . G. C. van W e i i e r officieel den cursus t e u r van de lichamelijke o p v o e d i n g in de :5de inspectie het en bracht het doel van den cu r s u s duidelijk n a a r v o r e n : propaganda voor de lichamelijke opvoeding door vorming van s a m e n s t e l l e n van plaatselijke c o m i t é ' s reeds had voorbereid en van de g e m e e n t e W e e r t . Verder tot het bestaande c o m i t é leiders voor de cursussen, waar onderwijzers(essen) worden van toezicht op den kweekelingencursus te M i d d e l b u r g , waaro n d e r r i c h t in het o p e n l u c h t s p e l . van de b u r g e m e e s t e r voorzitter is, en tot het in stand gebleven Op deze provinciale spelleiderscursussen leidt de N . B . L . O . comité van den in 1916 gesloten spelleiderscursus te Maasj a a r l i j k s een aanzienlijk a a n t a l ondel wijzers (essen) op tot spelleiders(sters). Geen provincie is er, waar deze cursussen t r i c h t , waarvan eveneens de burgemeester voorzitter is. Van burgemeester en wethouders van de gcmeei ten F r a n e n i e t zijn d o o r g e d r o n g e n . H e t succes, d a t de „ k l e i n e cursus te ker en W e e r t werd geen antwoord o n t v a n g e n op het verzoek Z w o l l e " heeft mogen verkrijgen (door de o n g u n s t i g e tijdsvan het dagelij ksch b e s t u u r , om de totstandkoming van een o m s t a n d i g h e d e n gekomen in plaats van den grooten centralen plaatselijk comité van toezicht te bevorderen. Het samencursus te B r e d a ) , is een gevolg van de u i t s t e k e n d e samen werstellen van de commissie in de g e m e e n t e H a s k e r l a n d heeft t e k i n g van h e t plaatselijk c o m i t é te Z w o l l e ; de leiders de l a a t plaats gehad om nog tot de Opening van een cursus te heeren S t e g e m a n , T i m m e r en van W a a r t en de cursisten. J o u r e te kunnen o v e r g a a n . H e t h o o f d b e s t u u r van den N . B . L . O. b r e n g t allen zijn opA a n bet verlangen van het dagelijksch bestuur, om reeds rechten d a n k en vertrouwt in de deelnemers van dezen cursus in d e eerste dagen van April den kindercursus te o p e n e n , kon p r o p a g a n d i s t e n te vinden voor de lichamelijke opvoeding, in 1917 o v e r l i e t algemeen niet voldaan worden, in verband een zaak", d i e van steeds grooter b e l a n g zal worden. met de m i n d e r goede weersgesteldheid, zoodat d e meeste D e oorlog zal een nieuwen tijd doen geboren worden, cursussen eerst a a n v i n g e n einde April en enkele begin M e i . w a a r i n een nieuw geslacht z;d geboren worden, d a t sterk van De cursus te Leerdam kon eerst 14 J u l i openen, aangezien geest zal moeten zijn. E n , e i n d i g t spreker, een gezonde geest vóór dien tijd geen gediplomeerd spelleider ter p l a a t s e beh u i s t in een gezond l i c h a a m . A a n u , c u r s i s t e n , dus de taak, s c h i k b a a r was. van uwe l e e r l i n g e n gezonde menschen te m a k e n . Handelingen
der Rt-it<Mi ; Generaal.
Bijlan-en.
1918--1919
23
90
H Gehouden zijn cursussen Ie: Akkruni
Almelo Beverwijk Doetineheni Drachten
Ede Enschedé Frederiksoord (iorinchem
Gronw llarlingen Harderwijk Havelte
's Hertogenbosch Leeuwarden Leiden .Maastricht Middelburg Xoordwijk-Binnen ...
Noordwolde Uidenzaal
Oldeboorn Sidiieduin Teihorne Wapserveen Zwolle Met een totaal van .
et 64 kinderen. , 104 »* , 80 »i , 80 »i ,, , aso , 40 , 748 » i , 40 i» , 163 * i , , 30 . 90 || , 317 t > , 59 »* , 60 * f , 661 »» , 72 H , 167 , 40 ï 1 ; 5~ '» ,, , o<> . 144 »* , 63 1 I , 160 »»
,
48
, ,
65 265
1 »
n
4038 kinderen.
De cursus te 's Hertogeubosch moest reeds 7 J u n i worden gesloten wegens ziekte van de spelleidster, waarvoor geen vervanger kon worden aangewezen. Bij den cursus te Noordwolde is van 25 Juni tot na de vacantie niet gespeeld wegens afwezigheid van de spelleidster: te Noordwij k-Hinnen werd de cursus tijdelijk gestaakt, daar er besmettelijke ziekte heerschte onder de kinderen. In verband daarmede werd door het dagelijksch bestuur het voorstel van het plaatselijk comité goedgekeurd om nog 14 dagen in de maand October te spelen. Evenzoo gaf het toestemming, dat de cursus te Leerdam, welke laat geopend
was, en die te Middelburg beide nog gedurende de maand ()< lober doorspeelden. De cursus te Oldeboorn moest reeds begin J u n i worden gestaakt, omdat er verder geen terrein beschikbaar was. Alle overige cursussen zijn in de laatste dagen van September gesloten, terwijl hij de meeste eene demonstratie van de beoefende spelen voor ouders en genoodigden daarmede gepaard ging en kleine wedstrijden werden georganiseerd. Het comité van de gemeente Utingeradeel had op 25 Juli al een grooten propagandawedstrijd gehouden tusschen de kinderen van de cursussen te Akkrum en Terhorne, die zeer veel belangstelling heeft gewekt. Evenzoo werden er wedstrijden gehouden tusschen de cursussen te Frederiksoord, Wapserveen en Havelte en beeft de commissie van toezicht in overleg met de schoolopzieners besloten in den vervolge den 31 sten Aug-ustus voor alle scholen van de gemeente Havelte vacantie te geven en te bestemmen als propagandadag voor het openlin htspel. In verschillende verslagen van de gehouden cursussen wordt nog geklaagd over gebrek aan goed speelterrein. zoodat men zich moet behelpen met een minder geschikt of een te ver buiten de kom van de gemeente gelegen terrein, hetgeen niet bevorderlijk is aan het trouw opkomen van de cursisten. Ten dienste van de leiders waren aan alle cursussen de door de techn. commissie van den N. B. L. O. samengestelde ,,voorbeelden van spellessen" toegezonden. Verse billende plaatsel ; i ke, en ditmaal ook tijdsomstandigheden, hebben er toe bijgedragen, dat bij enkele cursussen het verzuim nog te groot is. In Leeuwarden heeft het plaatselijk comité in verband daarmede besloten een volgend jaar geen kinderen meer toe te laten uit de hoogste klassen van de lagere school. Het is toch gebleken, dat die kinderen, omdat zij met Juli de school verlaten hebben, meerendeels niet meer aan de spelen kunnen of willen deelnemen. Ook te Middelburg deed zich dat bezwaar gevoelen. In andere plaatsen, waar de overgangstijden anders geregeld ziin, komt dit minder voor. Opvallend is het echter, dat op de plaateen waar de cursussen reeds eenige malen gehouden zijn, het verzuim minder wordt en kinderen, die een voorgaand jaar aan de spelen deelnamen, zich gaarne aanmelden voor den volgenden cursus. Ook het in uitzicht stellen van kleine wedstrijden aan het einde van den cursus schijnt op enkele plaatsen goed te werken. Het dagelijksch bestuur meent t>p den ingeslagen weg te moeten voortgaan en zooveel mogelijk te moeten te gemoet komen aan de steeds meerdere aanvragen om cursussen.
