Big year in de gemeente Leeuwarden 2015 Een race om zoveel mogelijk vogelsoorten binnen de gemeente Leeuwarden te zien in 2015 Door Jeroen Breidenbach Sinds 2010 woon en studeer ik in Leeuwarden. Mijn passie, en eigenlijk ook mijn leven, is vogels en de natuur daaromheen. Toen ik in Leeuwarden begon, verbaasde ik mij erover hoe weinig kennis er was over de vogels die om ons heen voorkomen. Vogelaars vliegen naar het Lauwersmeergebied of naar de waddenkust, want daar zijn de vogels en hier in Leeuwarden zou niets leuks kunnen zitten. In 2013 besloot ik daarom om een ‘big year’ te doen binnen de gemeente Leeuwarden. Een ‘big year’ is niets anders dan zoveel mogelijk vogelsoorten proberen waar te nemen, in een jaar tijd, binnen een bepaald gebied. Mijn big year in de gemeente Leeuwarden in 2013 was een groot succes. Een uitgebreid verslag hierover is op internet of in de Leeuwenboekjes (het blad van het IVN Leeuwarden) van 2014 te vinden. Na dit succes nam het aantal waarnemingen in de gemeente toe en leek dit andere mensen te motiveren/stimuleren de eigen regio beter te bekijken. Ontdekkingen en waarnemingen in het veld kunnen ook steeds sneller gedeeld worden met elkaar dankzij de opkomst van social media (o.a. via Whatsapp). Het lijkt makkelijker geworden om het record van 2013 te verbreken (184 soorten). Zeker toen in 2014 een deel van de voormalige gemeente Boarnsterhim bij de gemeente Leeuwarden werd toegevoegd, waaronder een stuk van de Alde Feanen. Hierdoor besloot ik begin 2015 om in dat jaar een poging te doen mijn oude record te verbeteren. Een prachtig vogeljaar volgde waar in totaal door mij 186 soorten zijn waargenomen binnen de gemeentegrenzen. Hiermee is het oude record van 2013 verbeterd met twee soorten. Studiegebied gemeente Leeuwarden
Januari Waar het in januari van het jaar 2013 nog begon met veel kou en ijs, was dit in januari van 2015 zo goed als niet te vinden. Dit resulteerde in een aantal waarnemingen van soorten die normaal gesproken elders horen te zitten in deze tijd van het jaar. Meerdere tjiftjaffen en een zwartkop werden nog aangetroffen in het Leeuwarder Bos. Daarnaast werd een bruine kiekendief overvliegend gezien en gefotografeerd bij de Tearnzer Wielen. Ook een scholekster werd al gevonden naast de Hendrik Algrawei en meerdere bergeenden werden aangetroffen. Deze twee soorten horen normaal gesproken op de Waddenzee te zitten in deze tijd van het jaar en niet in Leeuwarden. Afijn, gelukkig waren ook de bekende wintergasten zeker nog te vinden zoals goudhaan, vuurgoudhaan, sijs, grote gele kwikstaart, koperwiek, kramsvogel, houtsnip, bokje, dodaars en de eenden en ganzen waaronder smient, grote zaagbek, nonnetje, brilduiker, kolgans, brandgans en toendrarietgans. Het jaar werd ook al goed begonnen met een pontische meeuw en een geelpootmeeuw op dezelfde dag en daarnaast een overvliegende kleine mantelmeeuw. De opvallendste soort van deze maand was toch echt de velduil. Meer dan twintig verschillende exemplaren waren er aan het overwinteren dicht tegen Leeuwarden aan. Aan het einde van januari, op de 30ste, vlogen de leukste soorten over de telpost in het Leeuwarder Bos: een rotgans samen met acht grauwe ganzen. Daarnaast werd er in de weilanden van de Bullepolder een heuse adulte roodhalsgans gevonden. Januari werd hiermee afgesloten op 86 soorten. Een mooie basis voor de jaarlijst.
Februari In februari werd de lijst aangevuld met vogelsoorten die in januari niet gevonden werden. Twee prachtige appelvinken in de Potmarge bijvoorbeeld. Eind februari kwam er weer beweging in de trekvogelwereld. Op 25 februari vlogen er alweer 24 kleine zwanen over de telpost naar noord. Ik ben dit jaar ook bezig geweest met het verder experimenteren met de nachttrek. Dat wil zeggen dat ook ’s nachts de trekvogels over de telpost in de gaten worden gehouden. Op 16 februari was er al het eerste resultaat in de vorm van een roerdomp. Op 25 februari was het weer raak toen de scholeksters snel binnen kwamen. In vier uur tijd werden in het donker 51 exemplaren, vanaf de opname gehoord, overvliegend over de telpost. Daarbij was er een bonus van was tweemaal een bonte strandloper en eenmaal een kluut. Ook riep er een kerkuil bij de grafheuvel, zodat de maand eindigde op 97 soorten.
Maart Het voorjaar begint voor de meeste vogels vaak in maart. De eerste Afrika-gangers werden deze maand ook weer verwelkomd in Leeuwarden zoals: de grutto, witte kwikstaart, zomertaling en kemphaan. Op 18 maart kwamen de tjiftjaffen massaal weer aan in Leeuwarden en begonnen ze gelijk overal te zingen. Om weer verder te gaan met de bijzondere soorten; op 7 maart vloog er een rode wouw over Schieringen naar noord. De wintergasten gaan nu echt snel terug naar het noorden; zoals een groep wilde zwanen die op 11 maart over de telpost vloog. Sommige wintergasten gebruiken Leeuwarden ook als halte op hun terugreis en dat werd dit jaar wel erg bijzonder. Op 12 maart werd een bonte kraai gezien in de Bullepolder en een kanoet in de Groote Wielen en op 30 maart was het raak met een kleine burgemeester op een waterplas in het Leeuwarder Bos. Twee dagen later bleken er zelfs twee kleine burgemeesters rond te hangen in Leeuwarden, die tegelijkertijd gezien werden bij de Eebrug. De maand sloot af op een tussenstand van 108 soorten.
April In april was het weer vanouds genieten. Elke dag kan je weer een andere vogelsoort verwelkomen die net aangekomen is van zijn reis of even uitrust om zijn reis daarna weer te vervolgen. De eerste fitis werd al op 4 april gehoord en op diezelfde dag werd ook de eerste boerenzwaluw en lepelaar weer gezien. Op 8 april werd er een mannetje rouwkwikstaart gevonden in de Hempensermeerpolder. Op de Froskepôlle was een paartje roodborsttapuit geland om het broedseizoen daar te beginnen (later in het jaar zijn daar jongen gezien). Op 9 april vloog er een smelleken naar noord over de telpost. Deze kleinste soort valk van Nederland is een typische wintergast die in april weer terug migreert naar het hoge noorden. Om nog meer fenologische hoogtepuntjes te noemen; op 10 april de eerste oeverzwaluw, 13 april de eerste visdief, 14 april de eerste huiszwaluw en rietzanger, 15 april de eerste boompieper en groenpootruiter, 17 april de eerste sprinkhaanzanger, kleine karekiet, snor en blauwborst. De laatste soort is meestal in maart al in het land, maar deze soort liet zich niet eerder dan op deze dag zien. Op 21 april de eerste grasmus en koekoek, op 23 april de eerste gierzwaluw en tapuit en op 28 april de eerste nachtegaal, zwartkopmeeuw en gekraagde roodstaart. April is voor mij altijd de vaste maand waarin in de beflijsters verwacht. Op 14
april was het weer raak met maar liefst 51 exemplaren! Het Leeuwarder Bos blijft tijdens de trek een hotspot voor deze soort. Verder kwamen er in deze maand aan bijzondere soorten op 16 april twee kleine zilverreigers over de telpost en een kleine bonte specht broedde dit jaar weer in de Kleine Wielen en werd daar op 21 april ook weer gehoord. Een topdag was 23 april; toen werd er een adulte zeearend vanaf de telpost gezien en tijdens de nachttrektelling vlogen een zilverplevier en een morinelplevier over de telpost. In april werd ook de meest bijzondere soort van dit jaar voor Leeuwarden gehoord. In het Havankpark zat van 21 april t/m 25 juni een zeer zeldzame Iberische tjiftjaf. Deze soort broedt normaal gesproken op het Iberische schiereiland, maar is iets verder gevlogen dan normaal. Het betreft de 35ste waarneming van deze vogel voor Nederland. De maand werd overigens op 150 soorten afgesloten met een draaihals bij het treinstation in Grou.
Mei Met al 150 soorten op de teller stond ik al ruim boven het aantal van 143 soorten, dat ik toen in 2013 had. Het record verbreken zou met zo’n tussenstand toch gemakkelijk moeten zijn? In mei werden toch weer wat leuke soorten gezien. Het begon op 4 mei met een zwarte wouw overvliegend over de telpost. Op 11 mei werd een doortrekkende bonte vliegenvanger gezien in het Leeuwarder Bos; een soort die eigenlijk vrij zeldzaam is als broedvogel in de gemeente Leeuwarden. Gelukkig neemt de soort toe in het noorden van Nederland. Op 21 mei werd er een wielewaal gehoord in de Kleine Wielen. Dit was voor mij zelfs de eerste keer dat ik die soort waarnam in Leeuwarden. Twee zomerkleed geoorde futen op doortrek bij de Merriedobbe op 29 mei, zetten de eindstand van deze maand op 157 soorten.
Juni Begin juni waren er relatief veel trekvogels in de lucht en de juiste windrichting zorgde voor enkele leuke soorten richting Leeuwarden. Op 4 juni kreeg ik te horen dat, aan het einde van de middag, een grote groep vale gieren richting het westen vloog nabij de vliegbasis. Ze zijn bij Bolsward gaan slapen. Ik besloot op 5 juni de gehele dag te trektellen op de grafheuvel. De vale
gieren maakten het spannend doordat ze weer richting het noorden vlogen, maar uiteindelijk vlogen ze helaas niet over de plek waar ik stond. Gelukkig leverde het wel genoeg andere nieuwe soorten op. Ik mocht namelijk totaal niet klagen met de eerste boomvalk en zomertortel. Ook een wespendief, die ter plaatse zat, was erg vermakelijk, net als maar liefst twee zwarte wouwen op doortrek. Maar de reden waarom ik echt niet mocht klagen was wel de vier bijeneters die laag over kwamen vliegen. Eigenlijk nog wel mooier dan een groep vale gieren! Verder werd er op 15 juni een kwartel ontdekt in de Hempensermeerpolder. Ook het nachtvlinderen leverde dit jaar weer een overvliegende kwartel op en een bontbekplevier. De maand werd afgesloten met de eerste overvliegende kruisbekken op 28 juni. Ook werden er opvallend veel sijsjes waargenomen op die dag. De tussenstand staat eind juni op 164 soorten.
Juli In juli werden geen nieuwe vogelsoorten voor het jaar waargenomen. De teller bleef op 164 staan. Wel waren er een aantal interessante bewegingen. Sijsjes werden namelijk ook in deze maand veel op trek waargenomen, allen vliegend naar west. Een voorbode voor een flinke golf tijdens de najaarstrek? Ook werden er al grote gele kwikstaarten gezien en gehoord. Dat had ik nog niet eerder in juli waargenomen in Leeuwarden. Wie zich gelukkig wel aan de normale timing hielden, waren de geelpootmeeuwen. Op 31 juli vond ik twee verschillende exemplaren in Leeuwarden. Ze zijn van eind juli t/m half augustus vrij gemakkelijk aan te treffen.
Augustus Augustus is de maand waarbij de vogeltrek op gang begint te komen. Een erg bijzondere dag was 13 augustus! Er werden maar liefst 53 bruine kiekendieven bij de telpost gezien, die allemaal naar het westen vlogen. En om het verhaal nog gekker te maken, stond ik verbaasd te kijken naar een dwergstern die laagvliegend de telpost passeerde. Deze kleine sternensoort hoort normaal gesproken op de Waddenzee/Noordzee thuis en niet in het binnenland. Alsof het allemaal nog niet gekker kon, viel opeens mijn oog op een adult vrouwtje grauwe klauwier, die in een struikje voor de telpost zat. Een memorabele dag! Na deze dag werd een interessant gebied aan de westkant van Leeuwarden ontdekt: Polder Deinum. Door het maken van de haak om Leeuwarden (snelweg), was dit gebied braak komen te liggen. Er ontwikkelde zich een interessante pioniervegetatie die ook zou kunnen zorgen voor zeldzame vogelsoorten. Op 20 augustus was het raak met een ortolaan die daar verbleef en op 24 augustus zaten daar drie paapjes. Op de 24ste werd tevens een fluiter ontdekt in het Leeuwarder Bos. De tussenstand staat eind augustus op 169 soorten.
September In september was het vooral tactisch plannen. Welke soorten konden namelijk nog en welke tactiek moet je toepassen om deze op de lijst te krijgen? Soorten als dwergmeeuw, purperreiger, buidelmees, ijsgors, boomleeuwerik, geelgors en visarend zouden toch wel moeten lukken dit jaar? Normaal heb ik ze gemiddeld eenmaal per jaar. Op statistieken kan je nooit vertrouwen; deze typische telpostsoorten wilden dit jaar gewoonweg niet meewerken. En juist toen ik de moed begon op te geven voor een aantal soorten werd er dan eindelijk een visarend ontdekt, die ik de 15de van de maand ook in de kijker kreeg in het Leeuwarder Bos. Op 18 september kon er een bonussoort op de lijst worden bijgeschreven; een bijzonder vroege, jonge ruigpootbuizerd vloog over de telpost. Eind september is typisch bladkoningentijd. Dit jaar was er weer een record! In deze maand kreeg ik maar liefst zeven keer deze vogel in beeld of hoorde ik het roepje; ‘twoe-ié’. Een zwarte mezen-invasie zou op komst zijn, maar in Leeuwarden vielen de aantallen tegen. Desalniettemin werden op 26 september de eersten gezien. Naast de visarend werden de boomleeuwerik en geelgors ook van de ‘to-get-list’ weggestreept. De maand eindigde met een knaller in de vorm van een roodkeelpieper die over de telpost vloog. Een score van 179 soorten was een feit. Nog maar vijf soorten te gaan voor het evenaren van het record van 2013!
Oktober De Eurobirdwatch is altijd weer een vast nummer op de eerste zaterdag van oktober. Ook dit jaar werd de telpost weer ruim bemand en was er weer veel aandacht vanuit de media. Dit jaar bleek het najaar een stuk rustiger te zijn op het gebied van trekvogels dan andere jaren en ook deze dag leverde geen hoge aantallen vogels op. Toch hadden we die dag een telpostrecord van 53 buizerds, een bokje landde in de rietvegetatie voor de grafheuvel, een erg late koekoek kwam voorbij evenals een ijsgors, die ik helaas niet hoorde. De meest bijzondere soort viel die dag pas op na het analyseren van de geluidsopnamen. Een pas verschenen artikel maakte het mogelijk om, in sommige gevallen, een oeverpieper en een waterpieper uit elkaar te kunnen houden vanaf een sonogram. Dit leverde een waterpieper en een oeverpieper op voor die telling. De laatste soort is bijzonder in het binnenland. Deze overwintert normaal gesproken langs de Waddenzee/Noordzee op stenen langs de kust. Oktober viel vervolgens erg tegen, maar toch konden er nog drie leuke
soorten opgeschreven worden, zodat de stand op 184 soorten uit kwam. Het oude record van 2013 was geëvenaard! De drie leuke soorten waren: een kleine vliegenvanger in het Leeuwarder Bos (zeldzame doortrekker, broedvogel in Oost-Europa), een grote pieper over de telpost en een klapekster bij de Merriedobbe. De laatste soort was al twee winters niet meer in Leeuwarden gezien en gelukkig hebben we nu eindelijk weer een overwinteraar.
November Dankzij een tip werd op 3 november een groene specht gehoord bij de Kleine Wielen. Deze, toch wel erg zeldzame soort voor Leeuwarden, leeft vooral van insecten (voornamelijk mieren) op de grond. Op de kleigrond valt minder voor ze te halen dan op de zand- en veengronden. Vandaar dat ze hier ook zo zeldzaam zijn. Deze waarneming zorgde ervoor dat het oude jaarlijstrecord van 2013 was verbroken! En dat met nog bijna twee maanden te gaan. De ‘invasie’ zwarte mezen doofde half november uit. Uiteindelijk heeft het niet meer dan veertig zwarte mezen in Leeuwarden opgeleverd. In november werden er ook weer houtsnippen gezien in het Leeuwarder Bos. Voor mijn gevoel waren het er wel minder dan in de voorgaande jaren.
December December gaat de boeken in als een recordmaand wat het weer betreft. Het is nog nooit zo zacht geweest in deze tijd van het jaar sinds het begin van de tellingen (KNMI). Dit kon je ook gelijk merken aan de vogelsoorten. Er waren soorten te vinden die normaal weg zijn zoals twee witgatjes en een witte kwikstaart bij de Polder Deinum en drie zwarte roodstaarten in de Vosseparkwijk. Tjiftjaffen waren ook nog in grote aantallen aanwezig. Ik vond er 4 in de Kleine Wielen en drie in het Leeuwarder Bos. Qua wintergasten waren goudvinken ruim vertegenwoordigd, net als nonnetjes bij de Merriedobbe. Ik telde er op 13 december namelijk zeventien! Pontische meeuwen kom je tegenwoordig ook steeds vaker tegen in Leeuwarden, al kijken er natuurlijk ook steeds meer mensen naar. In december waren er meerdere exemplaren te vinden. Je kunt ze haast geen zeldzaamheid meer noemen. Velduilen waren, met hun aanwezigheid op vijf locaties, ook goed vertegenwoordigd deze winter. Als het gaat om bijzondere waarnemingen in de maand december werd er op 6 december een hybride bonte kraai x zwarte kraai gezien nabij Goutum. Hybriden zijn vooral bekend van de Waddeneilanden, maar in het binnenland was ik er nog niet één tegen gekomen. Heeft december dan nog meer te bieden? Jazeker, begin december heb ik toch nog een nieuwe jaarsoort kunnen vinden, namelijk twee fraters in de Polder Deinum. Dit is een wintergast die je normaal vooral tegenkomt op de kwelders bij de Waddenzee. Het jaar is hierbij geëindigd op een totaalscore van 186 verschillende vogelsoorten.
Nawoord In totaal werden er in 2015 186 vogelsoorten door mij waargenomen in de gemeente Leeuwarden. Buiten deze soorten zijn er ook nog tien ondersoorten gezien die niet meetellen voor het totale aantal. Deze tien soorten zijn: grote aalscholver, IJslandse grutto, Scandinavische zilvermeeuw, noordse kauw, Russische kauw, Scandinavische tjiftjaf, noordse goudvink, rouwkwikstaart, Engelse kwikstaart en noordse kwikstaart. Ook exoten waren er weer genoeg te vinden in de gemeente, waarbij fazant, soepgans, kleine Canadese gans, nijlgans, muskuseend, manengans, soepeend, postduif, zwarte zwaan en valkparkiet genoteerd werden. Naast deze ondersoorten en exoten werd er ook nog een hybride waargenomen, namelijk een bonte kraai x zwarte kraai. Tenslotte is er nog één opvallende waarneming niet gedetermineerd gebleven. Dit betreft een vogel die over de telpost vloog op 29 september waarvan een opname gemaakt is. Dit kan wellicht een nieuwe soort betreffen voor de jaarlijst en kan er later alsnog bij opgeteld worden, mocht er een naam bij gevonden worden. Naast mijn 186 waargenomen soorten zijn er zestien soorten waargenomen in de gemeente door andere waarnemers die ikzelf niet waargenomen heb. Dit zijn de volgende soorten: sneeuwgans, krooneend, middelste zaagbek, kuifduiker, purperreiger, vale gier, kraanvogel, steltkluut, rosse grutto, temmincks strandloper, dwergmeeuw, witwangstern, zwarte stern, pestvogel, duinpieper en ijsgors. In de toekomst kan het record zeker verbroken worden dankzij de alsmaar toenemende waarnemingen en waarnemers in de gemeente, in combinatie met de communicatiemiddelen die telkens verbeteren. Het belangrijkste is om er héél veel tijd in te stoppen. Des te meer je erop uit trekt, des te meer je ziet. En je ziet nooit wat, als je niet naar buiten gaat en een kijkje neemt.
Dankwoord Net als in 2013 kon ik al mijn waarnemingen invoeren op www.waarneming.nl en velen hebben dat met mij gedaan. Dankzij www.waarneming.nl kon ik statistieken bijhouden, waarnemingen uit het verleden bekijken, kennis inwinnen over invasies en lastig te herkennen soorten en nieuwe waarnemingen snel binnen krijgen van anderen. Zo heb ik dit jaar een aantal soorten daar ook weer te danken die anders niet op de jaarlijst waren terechtgekomen. De volgende soorten heb ik succesvol getwitcht (bewust achter een melding van een soort aan gaan om deze waar te nemen); bonte kraai dankzij Hans Elgershuizen, geoorde fuut dankzij Jaap Westra, groene specht dankzij Hiele Lootsma en Iberische tjiftjaf dankzij Dick Schut. Daarnaast ben ik op een aantal bijzondere meldingen van anderen afgekomen omdat deze soorten zich goed lieten zien. Iedereen bedankt voor het invoeren en doorgeven van hun
waarnemingen aan mij en aan elkaar en www.waarneming.nl bedankt voor het beschikbaar stellen van deze gegevens! Merel Zweemer bedank ik nog in het bijzonder vanwege haar hulp bij het zoeken naar soorten en de tijd dat ze me toestond naar alle vogels te kijken.
Foto’s Alle foto’s zijn gemaakt door mijzelf binnen de gemeente Leeuwarden Januari – roodhalsgans (Bullepolder, 30-01-2015, adult), bruine kiekendief (Zuiderburen, 2101-2015, tweede kalenderjaar) Februari – toendrarietgans (Groote Wielen, 27-02-2015) Maart – kleine burgemeester (Leeuwarder Bos, 30-03-2015, tweede kalenderjaar) April – Iberische tjiftjaf (Havankpark, 24-04-2015, adult), tapuit (Zuidlanden, 23-04-2015, adult man) Mei – geoorde fuut (Merriedobbe, 29-05-2015, twee adulten zomerkleed), ransuil (Kleine Wielen, 21-05-2015, eerste kalenderjaar) Juni – zwarte wouw (Leeuwarder Bos, 05-06-2015), wespendief (Leeuwarder Bos, 05-062015, adult man) Juli – geelpootmeeuw (Blitsaerd, 31-07-2015, eerste kalenderjaar) Augustus – grauwe klauwier (Leeuwarder Bos, 13-08-2015, adult vrouw) September – visarend (Leeuwarder Bos, 15-09-2015, eerste kalenderjaar), sonogram roodkeelpieper (Leeuwarder Bos, 29-09-2015) Oktober – bladkoning (Leeuwarder Bos, 01-10-2015), sonogram oeverpieper (Leeuwarder Bos, 03-10-2015) November – zwarte mees (Leeuwarder Bos, 29-09-2015) December – pontische meeuw (Blitsaerd, 11-12-2015, eerste kalenderjaar), velduil (Merriedobbe, 03-11-2015) Nawoord– hybride bonte kraai x zwarte kraai (Goutum, 06-12-2015), grote aalscholver (Blitsaerd, 04-04-2015, tweede kalenderjaar), Russische kauw (Rengerspark, 07-10-2015, adult) Dankwoord – bonte kraai (Bullepolder, 12-03-2015)
Totale soortenlijst (rood= zeldzaam, dikgedrukt rood= zeer zeldzaam) 1 Kwartel
48 Smelleken
95 Velduil
142 Boomkruiper
2 Toendrarietgans
49 Boomvalk
96 Gierzwaluw
143 Spreeuw
3 Kleine Rietgans
50 Slechtvalk
97 IJsvogel
144 Beflijster
4 Grauwe Gans
51 Waterral
98 Bijeneter
145 Merel
5 Kolgans
52 Waterhoen
99 Draaihals
146 Kramsvogel
6 Grote Canadese Gans
53 Meerkoet
100 Kleine Bonte Specht
147 Koperwiek
7 Rotgans
54 Scholekster
101 Grote Bonte Specht
148 Zanglijster
8 Brandgans
55 Kluut
102 Groene Specht
149 Grote Lijster
9 Roodhalsgans
56 Kievit
103 Grauwe Klauwier
150 Roodborst
10 Knobbelzwaan
57 Goudplevier
104 Klapekster
151 Blauwborst
11 Wilde Zwaan
58 Zilverplevier
105 Wielewaal
152 Nachtegaal
12 Kleine Zwaan
59 Bontbekplevier
106 Gaai
153 Zwarte Roodstaart
13 Bergeend
60 Kleine Plevier
107 Ekster
154 Gekraagde Roodstaart
14 Krakeend
61 Morinelplevier
108 Roek
155 Paapje
15 Smient
62 Houtsnip
109 Zwarte Kraai
156 Roodborsttapuit
16 Wilde Eend
63 Bokje
110 Bonte Kraai
157 Tapuit
17 Slobeend
64 Watersnip
111 Kauw
158 Grauwe Vliegenvanger
18 Pijlstaart
65 Grutto
112 Matkop
159 Bonte Vliegenvanger
19 Zomertaling
66 Regenwulp
113 Zwarte Mees
160 Kleine Vliegenvanger
20 Wintertaling
67 Wulp
114 Koolmees
161 Huismus
21 Tafeleend
68 Zwarte Ruiter
115 Pimpelmees
162 Ringmus
22 Kuifeend
69 Tureluur
116 Baardman
163 Heggenmus
23 Brilduiker
70 Groenpootruiter
117 Boomleeuwerik
164 Gele Kwikstaart
24 Nonnetje
71 Witgat
118 Veldleeuwerik
165 Grote Gele Kwikstaart
25 Grote Zaagbek
72 Bosruiter
119 Oeverzwaluw
166 Witte Kwikstaart
26 Dodaars
73 Oeverloper
120 Boerenzwaluw
167 Grote Pieper
27 Fuut
74 Kanoet
121 Huiszwaluw
168 Graspieper
28 Geoorde Fuut
75 Bonte Strandloper
122 Staartmees
169 Boompieper
29 Ooievaar
76 Kemphaan
123 Iberische Tjiftjaf
170 Roodkeelpieper
30 Lepelaar
77 Kokmeeuw
124 Fitis
171 Waterpieper
31 Roerdomp
78 Zwartkopmeeuw
125 Tjiftjaf
172 Oeverpieper
32 Blauwe Reiger
79 Stormmeeuw
126 Fluiter
173 Vink
33 Grote Zilverreiger
80 Grote Mantelmeeuw
127 Bladkoning
174 Keep
34 Kleine Zilverreiger
81 Kleine Burgemeester
128 Rietzanger
175 Groenling
35 Aalscholver
82 Zilvermeeuw
129 Kleine Karekiet
176 Sijs
36 Visarend
83 Pontische Meeuw
130 Bosrietzanger
177 Putter
37 Wespendief
84 Geelpootmeeuw
131 Spotvogel
178 Kleine Barmsijs
38 Rode Wouw
85 Kleine Mantelmeeuw
132 Sprinkhaanzanger
179 Frater
39 Zwarte Wouw
86 Dwergstern
133 Snor
180 Kneu
40 Zeearend
87 Visdief
134 Zwartkop
181 Kruisbek
41 Bruine Kiekendief
88 Holenduif
135 Tuinfluiter
182 Goudvink
42 Blauwe Kiekendief
89 Houtduif
136 Braamsluiper
183 Appelvink
43 Sperwer
90 Zomertortel
137 Grasmus
184 Geelgors
44 Havik
91 Turkse Tortel
138 Vuurgoudhaan
185 Ortolaan
45 Buizerd
92 Koekoek
139 Goudhaan
186 Rietgors
46 Ruigpootbuizerd
93 Kerkuil
140 Winterkoning
47 Torenvalk
94 Ransuil
141 Boomklever
