BIBLIOGRAFIE KERK EN STAAT IN NEDERLAND EN BELGIË In de periode 1997-1999 maakte ik als wetenschappelijk medewerker van de Faculteit Kerkelijk Recht (Katholieke Universiteit Leuven) werkzaam op een project gefinancierd door FWO Vlaanderen over facetten van de verhouding tussen kerk en staat in Nederland en België een oriënterende bibliografie voor deze landen. Deze bibliografie – in de mate van het mogelijke aangevuld tot 2004 – werd opgenomen in de databank van het Centre National de la Recherche Scientifique/Societé Droit et Religion en Europe (CNRS/SDRE) in Straatsburg. De oorspronkelijke versie van deze bibliografie uit 1997 werd echter nooit in het Nederlands taalgebied gepubliceerd. Met deze publicatie hoop ik deze lacune – beter laat dan nooit – alsnog op te vullen. Maurice van Stiphout* Leuven NEDERLAND AVIS, P.C., “Eigendom en gebruik van kerktorens”, in De speelwagen,1949, 341. BAELDE, R., Studiën over godsdienstdelicten, Leiden, 1935. BALKE, W., OOSTERBRINK - EVERS, H., De Commissie voor de Kerkorde,1993. BEGEYN, J.TH., “Artikel 7”, in De grondwet. Een artikelsgewijs commentaar, Zwolle, Tjeenk Willink, 1987, 145 - 204. BERGAMIN, R.J.B., “Grondrechtelijke conflicten en gelijke behandeling”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1983, 529 - 536. BERKHOF, H., De Kerk en de Keizer, Amsterdam, 1946. BIJVOET, F.H., “Het standpunt van de wereldlijke Overheid tegenover anti-godsdienstige uitingen”, (praeadvies), in Annalen der Vereniging tot het bevorderen der wetenschap onder de Katholieken in Nederland, jrg. 1932, afl. II, 23 e.v. BLOKLAND, T., “Het beheer en toezicht in de Nederlands hervormde kerk, bij de kerkelijke gemeenten van vrij beheer”, WPNR 5518, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1980, 344. BOASSON, J.J., “Bestuur en Godsdienst”, in Nederlands Bestuursrecht, Alphen aan den Rijn, Samson H.D. Tjeenk Willink, 1953, 139 - 175. BOELES, P.C.J.A., “De gevolgen van de reformatie voor de parochies in Friesland”, in Rechtsgeleerd Magazijn, 45e jaargang, Haarlem, 1930, 309 - 335.
*
Maurice van Stiphout studeerde rechten in Leiden en canoniek recht en theologie in Leuven. Op 12 mei 2011 promoveerde hij in Groningen tot doctor in de rechtsgeleerdheid op een proefschrift met de titel: „Scheiding van kerk en staat en de ontwikkeling van de kerk tot een zelfstandige geloofsgemeenschap. Studies over de roomskatholieke kerk vanuit juridisch perspectief (1790-1965)‟. Hij is als stafjurist verbonden aan de Interdiocesane Dienst voor het Katholiek Godsdienstonderwijs in Brussel en lid van het Instituut voor Bedrijfsjuristen. Zijn eadres luidt:
[email protected]
BOELES, W.B.S., De geestelijke goederen in de provincie Groningen van den vroegsten tijd tot op heden, Grongingen, 1860. BOERSMA, J.P.A., “Schaamte en recht; naar een verbetering van de rechtsgang in kerkelijke geschillen”, in De Reformatie, jaargang 69/30, 1994, 585 - 587. BOERSMA, J.P.A., “Schaamte en recht; naar een verbetering van de rechtsgang in kerkelijke geschillen”, in ROUW, M.A., TE VELDE, M. (red.), Recht doen aan ‘bezwaarden’, Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap (GWG) publicatie 2, Zwolle, 1997, 20 - 26. BOKMA, J., VONHÖGEN, H.P., “Artikel 6 en artikel 9 Grondwet: zwakke waarborgen, gebrekkige uitwerking. Preadvies Staatsrechtconferentie 1987”, in De wetgeving ter uitvoering van hoofdstuk I van de Grondwet, Zwolle, Tjeenk Willink, 1987, 97 - 119. BORDEWIJK, P., “Recht op discriminatie” in NG, 1985, 47. BORRET, A.J.M.H., Het zesde hoofdstuk onzer grondwet, Leiden, 1915. BOST - HABETS, M.G., “Ontwerp-wet openbare manifestaties: "Fictieve weigering" past niet in kennisgevingsstelsel”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1987, 969 - 971. BOUKEMA, P.J., Het geweten als staatsrechtelijk probleem, Alphen aan den Rijn, 1972. BOUWMAN, H., Gereformeerd Kerkrecht, 3 delen, Kampen, 1985. BURKENS, M.C.B., “Gewetensbezwaarden militair apparaat”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1982, 944 e.v. CARPENTIER ALTING, J.H., De staat en de kerkelijke financiën, Hoorn, 1886. CHARDON, J.P., Geschiedenis en begrip van Strafbare Godslastering, Amsterdam, 1907. Cleveringa Pzn., R.P., “Historische schets van den rechtstoestand van het Waalsche kerkgebouw te Leeuwarden”, in Themis, 83e deel, „s Gravenhage, 1922, 152 - 188, 245 - 285. COOLEN, G.L., “De beroepsmilitair en de Wet gewetensbezwaren militaire dienst”, in Militair Rechtelijk Tijdschrift, 1989, 1 e.v. COPPENS, E.C., “Een basis voor de school. Overwegingen over de grondslag van de katholieke onderwijsinstelling”, in Op het snijvlak van civiel en canoniek recht, Zwolle, Tjeenk Willink, 1994, 69 - 85. CORNEGOOR, R.J.C., “Cassatie op grond van schending van Kerkelijke Reglementen”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1951, 408 - 410. DE BLOIS, M., “Nadere opmerkingen over het voorontwerp van een wet gelijke behandeling”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1983, 269 - 276. DE BRUIN, A.A., Het ontstaan van de schoolstrijd, Leiden, 1985.
DE GAAY FORTMAN, W.F., “Godsdienst en grondwet”, in Non sine causa, Zwolle, Tjeenk Willink, 1979, 73 - 84. DE GRAAF, A., “Ouderling - inbreker”, in De Reformatie, jaargang 69/30, 1994, 578 - 580. DE GRAAF, A., “Ouderling - inbreker”, in ROUW, M.A., TE VELDE, M. (red.), Recht doen aan ‘bezwaarden’, Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap (GWG) publicatie 2, Zwolle, 1997, 5 - 9. DE GROOT, D.J., De Reformatie en de Staatkunde, Den Haag, z.j. DE GROOT, G.-R., “Aspecten van rechtspersoonlijkheid in de r.-k. Kerk”, in WPNR 5480, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1979, 317 - 318. DE HAAN, A.J., “Vijf Friese kerken dagen drie gemeenten voor rechter”, in Nederlandse Gemeente, Den Haag, VNG, 1993, 22. DE JONGE VAN ELLEMEET, B.M., Geschiedkundig onderzoek naar den rechtstoestand der Zeeuwsche geestelijke goederen van 1572 tot in het begin van de 17e eeuw, Zierikzee, 1906. DE KOK, F.J.C.M., “(Non-) discriminatie in het sociale zekerheidsrecht”, in Fundamentele rechten en sociale zekerheid, 62 - 90. DE KWAADSTENIET, W., “Een gewetensbezwaar is een gewetensbezwaar”, in Dienstplicht en dienstweigering, Den Haag, , 1987. DE ROO, E.J., Godslastering, Deventer, 1970. DE ROOS, TH., “Vervangende dienst voor totaalweigeraars”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1988, 869 - 874. DE SAVORNIN LOHMAN, A.F., RUTGERS, F.L., De rechtsbevoegdheid onzer plaatselijke kerken, Utrecht, 1886. DE SAVORNIN LOHMAN, W.H., De kerkgebouwen van de Gereformeerde (Hervormde) Kerk in Nederland, Amsterdam, 1888. DE SCHIPPER, G.M., “Bescherming zondagsrust in Aalburg”, Tijdschrift voor openbaar bestuur, 1985, 51 - 52. DE VISSER, J.TH., Kerk en staat, Leiden, 1926 (3 delen). DE VLAMING, W., “De afscheiding van 1834 als krimineel politieke uitdaging”, in R EN K, 1986, 254 - 287. DE VRIES, D.S., “De juridische status van het Nederlands-Israelietisch kerkgenootschap”, in WPNR 5983, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1990, 786 - 788 (met reactie van F.T. Oldenhuis).
DE VRIES, J., “De periode van 1912 - 1940”, in Honderd jaren armenwet. Maatschappelijke zorg in historisch perspectief, Alphen aan den Rijn, 1955, 150 - 190. DE VRIES, T., Overheid en Zondagsviering, Leiden, 1899. DE WAAL MALEFIJT, J.J., De eed ter beslissing van het geding, Utrecht, 1907. DE WINTER, R.E., “De vrijheid van godsdienst”, in Rechten van de mens, 1983, 23 - 32. DE WINTER, R.E., “Het ontwerp Wet openbare manifestaties en de grondwettelijke toedeling van bevoegdheden”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1986, 1082 - 1085. DE WINTER, R.E., “Godsdienst als alibi”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1996, 1-8. DEN BOER, M.M., “Artikel 6 Grondwet: vrijheid van godsdienst en levensovertuiging”, in NJCM - Bulletin, 1987, 110 - 127. DEN BOER, M.M., “Rechtspraak, vrijheid van godsdienst en belediging. Grondrechten à la Goeree: grensoverschrijdend”, in NJCM - Bulletin, 1989, 296 - 304. DEN DEKKER-VAN BIJSTERVELD, S.C., “De toelating van Imams”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1985, 1029. DEN DEKKER-VAN BIJSTERVELD, S.C., “Het voorstel van Wet Openbare Manifestaties”, in Tijdschrift voor openbaar bestuur, 1986, 215 - 220. DEN DEKKER-VAN BIJSTERVELD, S.C., “De betekenis van het voorstel van Wet Openbare Manifestaties voor de gemeente”, in Bestuursforum, 1987, 216 - 221. DEN DEKKER-VAN BIJSTERVELD, S.C., De verhouding van kerk en staat in het licht van de grondrechten, Zwolle, Tjeenk Willink, 1988. DEN DEKKER-VAN BIJSTERVELD, S.C., “Het juiste onderscheid. De interpretatie van het grondwettelijk begrip "openbaar onderwijs" in de eerste helft van de 19e eeuw (II)”, in School en Wet, 1988, 36 - 40. DEN DEKKER-VAN BIJSTERVELD, S.C., “Het juiste onderscheid. De interpretatie van het grondwettelijk begrip "openbaar onderwijs" in de eerste helft van de 19e eeuw (I)”, in School en Wet, 1988, DEN DEKKER-VAN BIJSTERVELD, S.C., “De consequenties van de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging voor het recht: ontwikkelingen en perspectieven”, in Kerk en Staat; actuele ontwikkelingen belicht, 1989, 39 - 46. DEN DEKKER-VAN BIJSTERVELD, S.C., “Gemeenten en algemene beperkingen van klassieke grondrechten”, in Gemeentestem, 1991, 382 - 386. DEN DEKKER-VAN BIJSTERVELD, S.C., GILHUIS, P.C., Vormen van steunverlening door de overheid aan kerkgenootschappen en andere genootschappen op geestelijke grondslag in enkele Westeuropese landen, Tilburg, 1987, 138 - 207.
DEN DEKKER-VAN BIJSTERVELD, S.C., HIRSCH BALLIN, E.M.H., MERKS, K.W., Kerk en staat. hun onderlinge verhouding binnen de Nederlandse samenleving, Baarn, Ambo, 1987. DERKS, F., VAN DER LANS, J.M., Van het pad gevallen; de gevolgen van de uittreding uit nieuwe religieuze bewegingen, Amsterdam, VU Uitgeverij, 1985, 66 - 141. DIEPENHORST, I.A., Historisch-critische bijdrage tot de leer van de christelijke staat, Amsterdam, 1943. DIEPENHORST, I.A., Religiedelicten, Utrecht, Kemink, 1945. DIEPENHORST, I.A., De verhouding tusschen kerk en staat in Nederland, Utrecht, Kemink, 1946, 281. DIEPENHORST, I.A., “Subsidiëring van kerkgenootschappen”, in Kerk en Wereld, Deventer, 1973, 165 - 172. DIEPENHORST, I.A., “F.T. Oldenhuis; Rechtsvinding van de burgerlijke rechter in kerkelijke conflicten”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1978, 582 - 583. DIJK, J.J., “Hoofddoekjes en baarden: de werkgever en het uiterlijk of de kleren van de werknemer”, in Arbeidsrecht, 1996. DONNER, J., De vrijheid van het bijzonder wetenschappelijk onderwijs, Zwolle, Tjeenk Willink, 1878. DOORNBOS, M.G., “Het instellen van keuring op verklaring van totaalweigeraars”, in Militair Rechtelijk Tijdschrift, 1982, 361 e.v. DORHOUT, C., Zondagswet en Wet op de Kerkgenootschappen, Zwolle, Tjeenk Willink, 1974. DORREN, K.H.J., “Op de grens van recht en theologie”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1954, 709 - 714. DOUMA, J., Politieke verantwoordelijkheid, Kampen, 1984. DUYNSTEE, W.J.A.J., “Het standpunt van de wereldlijke Overheid tegenover antigodsdienstige uitingen”, (praeadvies), in Annalen der Vereniging tot het bevorderen van de beoefening der Wetenschap onder de Katholieken in Nederland, jrg. 1932, afl. II, 1 - 22. DUYNSTEE, W.J.A.J., Het rechtskarakter en de vertegenwoordiging van kerkgenootschappen en kerkelijke instellingen, Den Haag, Belinfante - Schinkel, 1935, 1 - 70. ERDKAMP, J.M.J.M., “Algemeen Reglement (inter-) Parochiële Caritas-instellingen gewijzigd”, in WPNR 6035, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1992, 107 - 108. EVERTS, J., De verhouding tussen kerk en staat in het bijzonder ten aanzien der armverzorging, Utrecht, Den Boer, 1908.
FABIUS, D.P.D., Het reglement van '52. Historisch-juridische studie over het hervormd kerkbestuur, Amsterdam, 1888. FABIUS, D.P.D., Armenzorg, Utrecht, Ruys, 1912. GERBENZON, P., “Opmerkingen over rechten ten aanzien van kerkelijke goederen ten tijde van de hervorming”, in Vrijheid en recht, Zwolle, Tjeenk Willink, 1975, 47 - 61. GERRITSEN, A.M., “Algemene Wet Gelijke Behandeling in werking getreden”, Arbeidsrecht, 1994. GEWIN, B., “Openlijke Godslastering”, in Tijdschrift voor Strafrecht XV (1903), 247 e.v. GIJSBERS, A.J., “Kerk en staat in paradoxen: ideaal en realiteit”, in Kerk en Staat. Actuele ontwikkelingen belicht, 1989, 31 - 38. GOEDMAKERS, H.J.P.J., “De periode van 1854 tot 1912”, in Honderd jaren armenwet. Maatschappelijke zorg in historisch perspectief, Alphen aan den Rijn, 1955, 67 - 149. GROEN VAN PRINSTERER, G., De maatregelen tegen de Afgescheidenen aan het staatsregt getoetst, Den Haag, Belinfante, 1837. GROEN VAN PRINSTERER, G., Het recht der hervormde gezindheid, Amsterdam, Johannes Mueller, 1848. HAGEN, A.J., “Nederlands recht inzake gewetensbezwaren tegen militaire dienst”, in Tijdschrift voor bestuurswetenschappen en publiekrecht, 1970, 219 e.v. HAGEN, A.J., “Kroonberoep en gewetensbezwaren”, (Stellingabundel), Zwolle, Tjeenk Willink, 1982.
in
Een
stellig
annotator
HALLEBEEK, J., “Recursus ad principem. Zegers Bernard van Espen on the rôle of secular courts in preventing the abuse of ecclesiastical jurisdiction”, in HALLEBEEK, J., WIRIX, B. (red.), Met het oog op morgen. Ecclesiologische beschouwingen aangeboden aan Jan Visser, Zoetermeer, Boekencentrum, 1996, 64 - 71. HARDENBERG, L., “Het eigen recht van de kerken”, in WPNR 5520, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1980, 369 - 373. HARDENBERG, L., “Het eigen recht van de kerken”, in WPNR 5519, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1980, 353 - 358. HARDENBERG, L., “Het eigen recht van de kerken”, in WPNR 5518, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1980, 337 - 344. HARDENBERG, L., “De Commissie voor de Kerkorde”, in WPNR 6117, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1993, 964 - 965. HAZEWINKEL-SURINGA, D., “Enige beschouwingen over behandeling”, in Militair Rechtelijk Tijdschrift, 1950, 225 e.v.
dienstweigeraars
en
hun
HEERMA VAN VOS, G.J.J., “Het ontslagverbod bij discriminatie eindelijk ingevoerd”, in SR, 1994, 279. HEINEKEN, W., De Staat en het kerkbestuur der Nederlandsch-Hervormden sedert het herstel onzer onafhankelijkheid, Leiden, 1868. HEINEKEN, W., De rechtstoestand der kerkelijke goederen bij de hervormden, Amsterdam, 1873. HERINGA, A.W., “Conceptvoorstel van een wet openbare manifestaties”, in NJCM - Bulletin, 1985, 156 - 164. HIRSCH BALLIN, E.M.H., “De scheiding van kerk en staat in verband met het overheidbeleid ten aanzien van de godsdienstbeleving van minderheden”, in Christen Democratische Verkenningen, 1983, 271 - 276. HIRSCH BALLIN, E.M.H., “Staat en kerk, kerk en staat”, in Internationaal Katholiek Tijdschrift Communio,1984, 235 - 248. HIRSCH BALLIN, E.M.H., “Het maatschappelijk belang van godsdienst en levensovertuiging en de taak van de staat”, in Kerk en Staat. Actuele ontwikkelingen belicht, 1989. HIRSCH BALLIN, E.M.H., Overheid, godsdienst en levensovertuiging. HOEFNAGELS, G.P., “Vrijheid van godsdienst”, in FJR, 1991, 253 HOVIUS, J., Notities betreffende de Synode te Emden 1571 en haar artikelen, Kampen, 1972. IN 'T VELD, J., Taak en onderlinge verhouding van kerk, particulier initiatief en overheid ten aanzien van de maatschappelijke zorg, Haarlem, 1949, 95 - 126. JACOBS, A.T.J.M., “Enkele problemen rondom de rechtspositie van godsdienstleraren, districtskatecheten en pastoraal werkers in de R.K. Kerk in Nederland”, in Op het snijvlak van civiel en canoniek recht, Zwolle, Tjeenk Willink, 1994, 31 - 45. JANSSEN, G.M.H., “Het besluit gevoelige gegevens van kracht”, in PS, 1993, 1036 - 1042. JESSURUN D'OLIVIERA, H.U., “Intergentiel recht in Nederland? Een dissertatie over religieus recht en minderheden”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1993, 14 - 16. JONKERS, W., “Wettelijke plicht en gewetensbezwaar”, AA, Nijmegen, Ars Aequi Libri, 1955, 77 e.v. KALAND, A.P., “De gewetensbezwaarde politie-ambtenaar”, in Tijdschrift voor Politie, 1984, 364 e.v. KALSBEEK, L., Theologische en wijsgerige achtergronden van de verhouding van kerk, staat en school in Nederland, Kampen, Kok, 1977.
KAMPHUIS, J., “Opstellen over Kerk en Kerkrecht”, in Verkenning, Goes, 1966. KAMPHUIZEN, P.W., “Godsdienst en vermogensrecht”, in Verzameld Werk, Zwolle, Tjeenk Willink, 1963, 424 - 439. KATHOLIEKE RAAD VOOR KERK EN SAMENLEVING, Onzichtbaar Katholiek. Een verkenning met het oog op de toekomst, „s-Hertogenbosch, 1996. KEIJZER, N., “Gronden voor erkenning van gewetensbezwaren tegen militaire dienst”, in Militair rechtelijk Tijdschrift, 1975, 1 e.v. KEUNE, S.C.PH.M., “Het eigendomsrecht van kerktorens gebouwd voor 1798”, in WPNR 4298, 1953, 270. KLEENE, P., Wet en geweten Roermond, Rome, 1926. KOBUSSEN, M., “(Geen) werking van grondrechten in horizontale verhoudingen?”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1989. KOKER, F.C.W., Onderzoek naar den aard en de geschiedenis der vicariegoederen in Nederland, Utrecht, 1857. KORTHALS ALTES, W.F., “Bij de godsdienstvrijheid hoort een 'establishment clause”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1996, 449. KORTMANN, C.A.J.M., “De vrijheid van godsdienst en levensovertuiging in de nieuwe Grondwet”, in Godsdienstvrijheid, Deventer, 1983, 55 - 67. KORVINUS, A.G., “Het O.M. en de overtuigingsdader. Het vervolgen en niet vervolgen van overtuigingsdaders”, in Trema, 1983, 116 e.v. KRANENBORG, R., Sekten, Amsterdam, VU Uitgeverij, 1994, VIII + 166. KROMSIGT, P.J., Het hooge belang der Hervormde kerk als volkskerk bij een vergeten grondwetsartikel, Rotterdam, 1908. KUIPER, D.TH., De voormannen. Een sociaal-wetenschappelijke studie over ideologie, konflikt en kerngroepvorming binnen de Gereformeerde wereld in Nederland tussen 1820 en 1930, Meppel/Kampen, Boom/Kok, 1972, XXVI + 665. KUYPER, H.H., “Geen gunst maar recht”, in De Heraut, nr. 2189, en nr. 215. LANDMAN, N., Van mat tot minaret: de institutionalisering van de Islam in Nederland, Amsterdam, VU Uitgeverij, 1992. LANDSMAN, F.H., “Het recht van de kerk”, in WPNR 5314, 1975, 552 - 555. LANGENDIJK, D., De schoolstrijd in de eerste jaren na de wet van 1857, Kampen, 1937. LASSCHE, H.A., “Kerktorens, eigenaarsrecht en onderhoudskosten”, in Bestuur, 1986, 349.
LOEFF, J., Taak en onderlinge verhouding van kerk, particulier initiatief en overheid ten aanzien van de maatschappelijke zorg, Haarlem, Tjeenk Willink, 1949, 43 - 74. LUBBERS, A.G., “Rechtsvinding van de burgerlijke rechter in kerkelijke conflicten”, in WPNR 5444, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1978, 492 - 493. LUBBERS, A.G., “Van kleine mensen, de dingen die niet voorbijgaan”, in Non sine causa (Scholtenbundel), 1979. LUIJTEN, E.A.A., “Fusie van parochies”, in WPNR 6161, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1994, 863 - 865 (met naschrift van J.W. van Ee). MAEIJER, J.J.M., Rechtspersoon, godsdienst en levensovertuiging, Amsterdam, 1986. MARIS, A.J., De reformatie der geestelijke en kerkelijke goederen in Gelderland, in het bijzonder in het Kwartier van Nijmegen, Den Haag, De Residentie, 1939. MEES, M., “Wet Waardering Onroerende Zaken”, in FED, 1994, 2776 - 2782. MEIJERS, A.P.H., “Scheiding van kerk en staat - maar vervlechting van burgerlijke en canonieke rechtsorde”, in Op het snijvlak van civiel en canoniek recht, Zwolle, Tjeenk Willink, 1994. MEIJERS, A.P.H., “Gelijke monniken, gelijke kappen; Algemene Wet Gelijke Behandeling, Rooms Katholiek Kerkgenootschap en canoniek recht”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1994, 710 - 714. MELIEF, P.B.A., De strijd om de armenzorg in Nederland 1795 - 1854, Groningen, 1955. MERKS, K.W., BECK, H.L. (red.), Religieus pluralisme - Dynamiet of dynamiek?, Amsterdam, Ambo, 1997. MERKS, K.W., “Voorbij de symbiose en separatie: over de publieke rol van de kerk in een moderne staat”, in Kerk en Staat. Actuele ontwikkelingen belicht, 1989, 47 - 60. MULDER, L., “De Algemene Wet Gelijke Behandeling: meer migranten meer gelijk?”, in MR,1994, 131 - 136. N.N., Gewetensbezwaarden vragen aandacht, Den Haag, 1983. N.N., “Optreden ouderling Christelijk Gereformeerde kerk”, in WPNR 5089, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1970, 332. N.N., “Bevoegd college van kerkvoogden”, in WPNR 5278, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1974. N.N., “Mede-eigendom/eigendom van kerkelijke goederen na scheuring”, in WPNR 5447, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1978, 544.
N.N., “Wijziging generale regeling van de Nederlands Hervormde Kerk”, in WPNR 5486, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1979, 497. N.N., “Rechtspersoonlijkheid orden en congregaties”, in WPNR 5486, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1979, 464. N.N., “Wet premie kerkenbouw”, in WPNR 5529, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1980, 584. N.N., Gewetensbezwaren en werknemers, 1983. N.N., Gewetensbezwaren in de werksituatie, 1983. N.N., Themanummer over gelijke behandeling NJB,1982, 365 - 409. N.N., Zondagsarbeid: geen rust meer?, 1987. N.N., “Bijzondere rechtshandelingen kerkelijke rechtspersonen Rooms-Katholiek Kerkgenootschap”, in WPNR 5882, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1988, 407 - 408. N.N., Overheid, godsdienst en levensovertuiging. Eindrapport van de Commissie van advies inzake steunverlening aan kerkgenootschappen en andere genootschappen op geestelijke grondslag, Den Haag, 1988. N.N., “Godsdienst en criminaliteit”, in JV, 1990. N.N., Commissie van Beroep uit kracht van subsidiariteit, 1994. N.N., “Kerkenfusie: leaner en meaner”, in FEM. Financieel Economisch Magazine, Amsterdam, Bonaventura, 1995, 56 - 57. N.N., “Nieuwe Algemene Bepalingen voor katholieke instellingen van kracht geworden”, in WPNR 6184, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1995, 384 - 385. OFFERHAUS JZN., L., De rechtstoestand van kerkelijke goederen bij de hervormden, Leiden, 1888. OLDENHUIS, F.T., Rechtsvinding van de rechter in kerkelijke conflicten: de strijd om het zelfstandig bestaan van de plaatselijke kerk, Groningen, De Vuurbaak, 1977. OLDENHUIS, F.T., “Gereformeerde kerken in het privaatrecht”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1977, 864 - 871. OLDENHUIS, F.T., “De rechtspositie van de kerkgenootschappen, Artikel 18 Boek II BW (nieuw)”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1977, 501 - 503. OLDENHUIS, F.T., “De positie van de 'kerkelijke stichting' onder het Tweede Boek van het B.W.”, in WPNR 5486, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1979, 453 - 458.
OLDENHUIS, F.T., “Kerkgenootschappen en hun zelfstandige onderdelen”, in WPNR 5660,1983, 457 - 463. OLDENHUIS, F.T., “Kerkgenootschappen en privaatrecht II”, in WPNR 5870, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1988, 231 - 234. OLDENHUIS, F.T., “Kerkgenootschappen en privaatrecht I”, in WPNR 5869, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1988, 211 - 215. OLDENHUIS, F.T., “Kerkgenootschappen en hun zelfstandige onderdelen”, in WPNR 5865, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1988, 155 - 159. OLDENHUIS, F.T., “The relation between canon law and civil law”, in Church and State in Europe, State Financial Support, Religion and the School. Proceedings of the Meeting, Milan - Parma October 20 - 21, 1989 Milano, Giuffrè, 1992, 201 - 205. OLDENHUIS, F.T., “Religious denominations and the law in the Netherlands”, in Quaderni di diritto e politica ecclesiastica 1991 - 92/2, Cedam, Milano, 1992. OLDENHUIS, F.T., “Kerkgenootschappen en privaatrecht; kanttekeningen bij "de zaak Kruis"“, in CJHB (Brunner-Bundel), Deventer, Kluwer, 1994, 303 - 314. OLDENHUIS, F.T., “Op de grens van het kerkrecht en het burgerlijk recht. De rol van de burgerlijke rechter bij kerkelijke conflicten”, in De Reformatie, jaargang 69/30, 1994, 588 591. OLDENHUIS, F.T., “Op de grens van het kerkrecht en het burgerlijk recht: over de rol van de burgerlijke rechter bij kerkelijke conflicten”, in ROUW, M.A., TE VELDE, M. (red.), Recht doen aan ‘bezwaarden’, Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap (GWG) publicatie 2, Zwolle, 1997, 27 - 36. OOSTENBRINK, J.J., “Een relativering van "godsdienstig karakter"“, in Een stellig annotator (Stellingabundel), Zwolle, Tjeenk Willink, 1982, 73 - 87. OOSTENBRINK, J.J., Verschuivende grenzen en omstreden grenscorrecties. Enkele recente ontwikkelingen in de verhouding tussen "Kerk en Staat", Zwolle, Tjeenk Willink, 1990. OVERKLEEFT-VERBURG, G., “Het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer”, in Grondrechten. Commentaar op Hoofdstuk I van de herziene Grondwet, Nijmegen, 1982, 221 - 248. PATIJN, J.A.N., Zondagswetgeving, Leiden, 1897. PEETERS, J.A.F., Kerk en staat. Actuele ontwikkelingen belicht, Zwolle, Tjeenk Willink, 1989. PEL, P.T., “De kerk in geding - Samen op weg in Biddinghuizen”, in De Reformatie, jaargang 69/30, 1994, 592 - 594.
PEL, P.T., “De kerk in geding - Samen op weg in Biddinghuizen”, in ROUW, M.A., TE VELDE, M. (red.), Recht doen aan ‘bezwaarden’, Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap (GWG) publicatie 2, Zwolle, 1997, 37 - 42. PENNDERS, A., “Medezeggenschap in het bijzonder onderwijs. Morrelen aan de hoeksteen van het middenveld”, in AA, Nijmegen, Ars Aequi Libri, 1979, 190 - 194. PETIT, CH., “De godsdienst der van Rijkswege verpleegden en onder toezicht gestelden”, in NJB, 1938, 636 - 641. PETIT, CH,. “De godsdienst in de rechtstoepassing”, in RM Themis, Zwolle, Tjeenk Willink, 1951, 306 - 321. PLEYSIER, A.J.H., “De eigendom van kerktorens”, in Bestuur, 1987, 349. POLEE, T.A., “De staatsregeling van 1798 en de eigendomstoestand onzer kerktorens”, in Tijdschrift voor kadaster en landmeetkunde, 1914, 24 e.v. PRINSEN, D., “De eigendom van kerktorens: een probleem inzake de horizontale splitsing van onroerende zaken”, in AA, Nijmegen, Ars Aequi Libri, 1994, 486 - 494. PUNT, C., Het rechtskarakter en de vertegenwoordiging van kerkgenootschappen en kerkelijke instellingen, Den Haag, Belinfante - Schinkel, 1935, 1 - 68. REIGER, W.A., “De aard der finantiëele betrekkingen tusschen den staat en de kerkgenootschappen”, in Tijdschrift voor het Nederlandsch regt, I, Groningen, 1868, 231 268. REMMELINK, J., Behoort de wetgever nadere regels van algemene aard te stellen betreffende het beroep op gewetensbezwaren tegen de naleving van door het strafrecht gesanctioneerde normen? Zwolle, Tjeenk Willink, 1960. REMMELINK, J., “De overtuigingsdader”, in Honderd jaar rechtsleven, Zwolle, Tjeenk Willink, 1970. REMMELINK, J., Luther en het strafrecht: een kritische bespreking van Maarten Luther over het strafrecht, Zwolle, Tjeenk Willink, 1989. RENGERS HORA SICCAMA, D.G., De geestelijke en kerkelijke goederen onder het canonieke, het gereformeerde en het neutrale recht. Historisch-juridische verhandeling, voornamelijk uit Utrechtsche gegevens samengesteld. Eerste deel: de canonieke en de gereformeerde bedeeling, Utrecht, 1905. ROELEVELD, L., Gereformeerde kerken in het privaatrecht, Zeist, 1958. ROELFSEMA, E.H., De klooster- en proosdijgoederen in de provincie groningen, Groningen Den Haag, 1928. RÖLING, B.V.A., “Het nationale processieverbod en de regionale godsdienstvrijheid”, in Bestuurswetenschappen, 1962.
ROOVERS, W., VAN ESCH, W., DEKKERS, H., Islamitisch godsdienstonderwijs in Nederland, Engeland, Duitsland en België, Nijmegen, Instituut voor Toegepaste Sociale Wetenschappen, 1987, VIII + 145. ROSCAM ABBING, P.J., Taak en onderlinge verhouding van kerk, particulier initiatief en overheid ten aanzien van de maatschappelijke zorg, Haarlem, Tjeenk Willink, 1949, 75 - 94. ROUW, M.A., TE VELDE, M. (red.), Recht doen aan ‘bezwaarden’, een ontwerp appèlprocedure voor de Gereformeerde kerken (vrijgemaakt), Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap (GWG) publicatie 2, Zwolle, 1997, 60p. RUTGERS, F.L., Het kerkrecht in zoover het de kerk met recht in verband brengt, Amsterdam, 1894. RUTTEN, S.W.E., Moslims in de Nederlandse rechtspraak: een inventarisatie van gepubliceerde rechterlijke beslissingen in zaken waar islamitische rechtsnormen en waarden een rol spelen, 1973 - 1986, Kampen, Kok, 1988, 340. RUTTEN, S.W.E., Onderwijs in een multiculturele samenleving, Zwolle, Tjeenk Willink, 1988. SARIKAYA, U., “Brodeloos in de Ramadan”, MR, 305. SCHELTENS, D.F., “Staat en godsdienst”, in E. Honée (ed.), Minderheden in een dominante cultuur, 29 - 37. SCHENK, W., “Kerkelijke geschillen voor de burgerlijke rechter”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1954, 807 - 816. SCHNABEL, P., Tussen stigma en charisma, Rotterdam, 1982. SCHNEIDER, J.W., “De vrijheid van godsdienst en levensovertuiging”, in Grondrechten. Commentaar op hoofdstuk I van de herziene Grondwet, Nijmegen, 1982, 151 - 166. SCHOKKENBROEK, J., “De kardinaal op het matje”, in Rechtshulp, 1987. SCHOKKING, J., Historisch-juridische schets van de Wet van den 10den September 1853, tot regeling van het toezicht op de onderscheidene Kerkgenootschappen, Leiden, 1894. SCHOLTEN, G.J., “Fusies op kerkelijk terrein”, in WPNR 5089, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1970, 327 - 329. SCHOLTEN, G.J., “De juiste uitzondering voor kerkgenootschappen op 2.1.8. e.v. NBW”, in NJB, 1974, 1295. SCHOLTEN, G.J., “Kerkscheuring en kerksplitsing”, in Ad personam, Zwolle, Tjeenk Willink, 1981, 297 - 308. SCHOLTEN, L.W.G., Thorbecke en de vrijheid van onderwijs tot 1848, Utrecht, Schotanus & Jens, 1928.
SCHOLTEN, L.W.G., “Overheid en Conscientiebezwaren”, in AR Staatkunde, 1931, 536 e.v. SCHOLTEN, P., “De toepassing der dienstweigeringswet (1928/1929)”, in Verzamelde Geschriften, Zwolle, Tjeenk Willink, 1950. SCHOLTEN, P., “De gewetensvrijheid tegenover den militairen dienstplicht (1917)”, in Verzamelde Geschriften, Zwolle, Tjeenk Willink, 1950. SCHOLTEN, P., “Algemeen Deel”, in Mr. C. Asser’s handleiding tot de beoefening van het Nederlands burgerlijk recht, Zwolle, Tjeenk Willink, 1954, 42 - 43. SCHUITEMA MEIJER, A.T., De kerkgebouwen en andere kerkelijke goederen in de stad Groningen. Historisch-juridisch onderzoek, Groningen, De Waal, 1950. SCHUMACHER, B., Militaire-dienstplichtweigering en vredesmoraal, Tilburg, 1986. SCHUTTE, J.J.E., “Wet Gewetensbezwaren Militaire dienst”, in AA, Nijmegen, Ars Aequi Libri, 1979, 194 e.v. SCHUYT, C.J.M., Recht, orde en burgerlijke ongehoorzaamheid, Rotterdam, 1972. SILLEVIS SMIT, P.A.E., De organisatie van de christelijke kerk in den apostolischen tijd, Rotterdam, 1910. SINGER-DEKKER, H., “Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging voor gedetineerden. Een gebed zonder einde?”, in Straffen in gerechtigheid, Arnhem, 1987, 205 - 221. SLOOT, B.P., “Grondwettelijke gelijkheid en de discriminatie van katholieken in het negentiende-eeuwse Nederland”, in E. Honée (ed.), Minderheden in een dominante cultuur, Zwolle, Tjeenk Willink, 1988, 39 - 50. SLUMP, D.A.C., “Toelichting bij de ontwerp-schets voor een appèlprocedure in de classis” in De Reformatie, jaargang 69/30, 1994, 597 - 600. SLUMP, D.A.C., “Toelichting bij de ontwerp-schets voor een appèlprocedure in de classis” in ROUW, M.A., TE VELDE, M. (red.), Recht doen aan ‘bezwaarden’, Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap (GWG) publicatie 2, Zwolle, 1997, 50 - 56. SMIDT, H.J., “Staatshulp aan de kerk naar art. 168 der grondwet”, in Bijdragen tot de kennis van het staats-, provinciaal- en gemeentebestuur in Nederland, 23e deel, Utrecht, 1880, 345 396, 24e deel, Utrecht, 1881, 45 - 91. SMIDT, H.J., Scheiding van kerk en staat en het budget van de eeredienst, Assen, 1872. SMIT, H.J., “De armenwet van 1854 en haar voorgeschiedenis”, in Historische opstellen, Haarlem, 1948, 218 - 246. SPIJKERBOER, T., “Dienstweigeren en vluchtelingenstatus”, in AA, Ars Aequi Libri, 1988, 842 e.v.
STASSEN, P.M.M., “Fusie van parochies”, in WPNR 6117, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1993, 961 - 963. STRUYCKEN, A.A.H., “Processiën langs de openbare straten”, in Verzamelde Werken, Arnhem, 1924, 80 - 106. TEELING, P.S., “De eigendom van Nederlandse kerktorens gebouwd voor 1798 en hun kadastrale tenaamstelling”, in Geodesia, 1970, 144. TE VELDE, M., “Hoger beroep in de Kerk”, in De Reformatie, jaargang 69/30, 1994, 580 582. TE VELDE, M., “De bestaande regels voor hoger beroep”, in De Reformatie, jaargang 69/30, 1994, 582 - 584. TE VELDE, M., “Goede aanpak van appèl-zaken”, in De Reformatie, jaargang 69/30, 1994, 595. TE VELDE, M., “Hoger beroep in de Kerk”, in ROUW, M.A., TE VELDE, M. (red.), Recht doen aan ‘bezwaarden’, Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap (GWG) publicatie 2, Zwolle, 1997, 10 - 14. TE VELDE, M., “De bestaande regels voor hoger beroep”, in ROUW, M.A., TE VELDE, M. (red.), Recht doen aan ‘bezwaarden’, Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap (GWG) publicatie 2, Zwolle, 1997, 15 - 19. TE VELDE, M., “Goede aanpak van appèl-zaken” in ROUW, M.A., TE VELDE, M. (red.), Recht doen aan ‘bezwaarden’, Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap (GWG) publicatie 2, Zwolle, 1997, 43 - 45. TE VELDE, M., “Invoering van appèlregelingen. Effect van een pleidooi”, in ROUW, M.A., TE VELDE, M. (red.), Recht doen aan ‘bezwaarden’, Gereformeerd Wetenschappelijk Genootschap (GWG) publicatie 2, Zwolle, 1997, 57 - 58. TER BORG, M.B., “Kerk, macht en civilisatie. Enkele mechanismen”, in Amsterdams Sociologisch Tijdschrift, 1995, 102 - 115. TERMEER, G. ( e.a.), Dienstweigeraars. Over dienstweigering en verzet tegen het militarisme vanaf de eeuwwisseling tot nu, Amsterdam, Link, 1984. THOMASSEN À THUESSINK VAN DER HOOP Groen van Prinsterer, Groningen, 1905.
VAN
SLOCHTEREN, M.P., Kerk en staat volgens
THORBECKE, J.R., Kerkelijk staatsregt, Den Haag, 1837. TONCKENS, W., De rechtspraak in kerkelijke zaken, Groningen, 1873. Torfs, R., “Church and State in France, Belgium and the Netherlands: Unexpected Similarities and Hidden Differences”, in Brigham Young University Law Review, nr. 4, 1996, 945 - 971.
TORFS, R., “Op weg naar doelgebonden grondrechten?”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1984, 1102 - 1106. TORFS, R., “Autonomie binnen de katholieke gezondheidszorg”, in Op het snijvlak van civiel en canoniek recht, Zwolle, Tjeenk Willink, 1994, 47 - 68. VAN APELDOORN, L.J., De kerkelijke goederen in Friesland. Beschrijving van de ontwikkeling van het recht omtrent de kerkelijke goederen in Friesland tot 1795, Leeuwarden, 1915. VAN APELDOORN, L.J., De synode en de kerkegoederen, Leeuwarden, 1919. VAN APELDOORN, L.J., De financieele verhouding tusschen kerk en staat, „s Gravenhage 1919. VAN APELDOORN, L.J., “Kerk en staat”, in Tijdschrift voor Geschiedenis, 1929, 225 - 249. VAN APELDOORN, L.J., “Het voortbestaan der parochies na de reformatie. Bijdrage tot de geschiedenis van het recht omtrent de kerkelijke goederen en armengoederen”, in Christendom en historie. Lustrumbundel uitgegeven vanwege het genootschap van christelijke historici in Nederland, Kampen, 1931, 22 - 63. VAN BAARS, J., “Over de rechtshistorie van het eedsvraagstuk in Nederland (I)”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1969, 381 - 391. VAN BAARS, J., “Over de rechtshistorie van het eedsvraagstuk in Nederland (II)”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1969, 357 - 366. VAN BANNING, J.D.P., “De viering der Zon- en feestdagen in onze wetgeving”, in Tijdschrift voor overheidsadministratie, 1951, 348 - 349. VAN BEECK CALKOEN, J.F., Onderzoek naar den rechtstoestand der geestelijke en kerkelijke goederen in Holland na de Reformatie, Amsterdam, De Bussy, 1910. VAN BIJSTERVELD, S.C., “Church and State in the Netherlands 1993”, in European Journal for Church and State Research/Revue Europeenne des Relations Eglises - Etats, Leuven, Peeters, 1994, 75 - 81. VAN BIJSTERVELD, S.C., “Church and State in the Netherlands 1994”, in European Journal for Church and State Research/Revue Europeenne des Relations Eglises - Etats, Leuven, Peeters, 1995, 73 - 80. VAN BIJSTERVELD, S.C., “Church and State in the Netherlands 1995”, in European Journal for Church and State Research/Revue Europeenne des Relations Eglises - Etats, Leuven, Peeters, 1996, Vol. 3, X + 219, 77 - 81. VAN BIJSTERVELD, S.C., “A.C.M. Vestdijk-van der Hoeven, Religieus recht en minderheden. Een onderzoek naar de rechtspositie van de leden der minderheden in relatie tot het eigen religieuze recht van deze minderheden in Nederland”, in RM Themis, Zwolle, Tjeenk Willink, 1995, 263 - 264.
VAN BIJSTERVELD, S.C., “Freedom of religion in the Netherlands”, in Netherlands Reports tot the Fourteenth International Congress of Comparative Law, Den Haag, 1995, 289 - 309. VAN BIJSTERVELD, S.C., “Individualisering, ontkerkelijking en de verhouding tussen kerk en staat”, in Van meerderheid naar minderheid. Kerk-zijn in een post-christelijk tijdperk, Kampen, 1995, 47 - 58. VAN BIJSTERVELD, S.C., “Staat und Kirche in den Niederlanden”, in Staat und Kirche in der Europäischen Union, Baden-Baden, Nomos, 1995, 229 - 250. VAN BIJSTERVELD, S.C., “Kirche und Staat in den Niederlanden: Geschichte und aktuelle Entwicklungstendenzen”, in Frhr. von Campenhausen, A., Link, C. (eds.), Zeitschrift für Evangelisches Kirchenrecht, 1995, 48 - 74. VAN BIJSTERVELD, S.C., “State and Church in the Netherlands”, in State and Church in the European Union, Baden-Baden, Nomos, 1996, 209 - 228. VAN BOVEN, TH.C., De volkenrechtelijke bescherming van de godsdienstvrijheid, Assen, 1967. VAN BRUGGEN, J.M.,VAN RIENEN, G.L.M., VAN WIERINGEN, A.M.L., “Overheid en onderwijs, een aarzelende verbintenis rond 1800”, in Vrijheid van onderwijs, Nijmegen, 1977, 37 - 48. VAN DAM, J.C., Taak en onderlinge verhouding van kerk, particulier initiatief en overheid ten aanzien van de maatschappelijke zorg, Haarlem, 1949. VAN DAM, J.C., “De periode van Mei 1940 tot heden”, in Honderd jaren armenwet, maatschappelijke zorg in historisch perspectief, Alphen aan den Rijn, 1955, 191 - 264. VAN DEN BOSCH, TH. W., “De voorgestelde wijzigingen in de berechting van totaalweigeraars”, in NJB,1988, 862 - 868. VAN DEN BOSCH, TH.W., De bestraffing van principiële dienstweigeraars, Groningen, 1950. VAN DEN BOSCH, TH.W., Principiële gewetensbezwaren tegen het verrichten van militaire dienst, Zwolle, Tjeenk Willink, 1983. VAN DEN BRINK, H., “Staat en Kerk”, in Civis Mundi, 1984, 80 - 84. VAN DEN BRINK, H., “Scheiding van kerk en staat”, in Tijdschrift voor Openbaar Bestuur, 1985, 292 - 293. VAN DEN BURG, F.H., “Juridische aspecten van verzuiling en ontzuiling”, in Gemeentestem,1984, 301 - 306. VAN DER BURG, V.A.M., “Aspecten van de rechtspersoonlijkheid van een R.K. parochie naar Nederlands recht”, in WPNR, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1979, 221 - 226.
VAN 173.
DER
BURG, V.A.M., “Kerkelijke stichtingen”, in Stichting en Vereniging, 1987, 171 -
VAN DER BURG, V.A.M., “Het recht om toelating te weigeren op grond van de identiteit van een vereniging of stichting; de zaak Aram Brucker”, in Stichting en Vereniging, 1988, 35 - 39. VAN DER GIEZEN, A.M., De eerste fase van de schoolstrijd in Nederland (1795 - 1806), Assen, 1937, 214. VAN DER GIEZEN, A.M., Een halve eeuw Nederlandse onderwijspolitiek, 1806 - 1857, Middelburg, 1969. VAN DER HORST, TH.A.M., “Godsdienstvrijheid en Nederlandse gerechtigheid”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1982, 635 - 636. VAN DER MEIJ, W., “Het beheer en toezicht in de Nederlandse Hervormde Kerk”, in WPNR, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1977, 273 - 274. VAN DER NET, B.J., Kringenrechtspraak voor leerkrachten in het bijzonder onderwijs, 1977. VAN DER NET, B.J., “De Commissies van Beroep Bijzonder Onderwijs door de jaren ' 70 naar de jaren ' 80”, in TVO, 1980, 171 - 175. VAN DER NET, B.J., “Een moderne toepassing van de Wet Toezicht Kerkgenootschappen”, in TVO, 1987, 459 - 460. VAN DER NET, B.J., “Een moderne toepassing van de Wet Toezicht Kerkgenootschappen. Een moskee in de straat”, in TVO, 1987, 459 - 460. VAN DER NET, B.J., “Een moderne toepassing van de Wet Toezicht Kerkgenootschappen. Een moskee in de straat”, in TVO, 1987, 459 - 460. VAN DER NET, B.J., “Commissies van Beroep bijzonder onderwijs en burgerlijke rechter”, in Een goede procesorde, VAN DER WAL, G.A.,“Opvattingen over het geweten”, in Wijsgerig perspectief, 1986/1987, 175 e.v. VAN DER ZANDEN, J.W., “De noodwachtplicht is niet in strijd met de mensenrechten”, in AA, Nijmegen, Ars Aequi Libri, 1960, 276. VAN DIJK, C.P., “Het regeringsbeleid t.o.v. kerkgenootschappen en genootschappen op geestelijke grondslag”, in Kerk en Staat. Actuele ontwikkelingen belicht, 1989. VAN DIJK, P.L., VERKADE, J.C., “Problemen bij fusies van kerkgenootschappen”, M.Not. 1972, 307 - 308. VAN DORP-PEEK, S.P.M., “Recente rechtspraak over ongeldigheid van uiterste wilsbeschikking gemaakt ten behoeve van bedienaar van de godsdienst die erflater heeft
bijgestaan in de zin van art. 953 BW (oud)”, in WPNR 5910, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1989, 192 - 193. VAN DRIMMELEN, L.C., “De vertegenwoordiging van kerkelijke rechtspersonen”, in Met recht verenigd, Arnhem, 1986, 159 - 172. VAN ECK, D., De strafrechter tegenover het gewetensbezwaar, Nijmegen, 1956. VAN ECK, D., “Behoort de wetgever nadere regels van algemene aard te stellen betreffende het beroep op gewetensbezwaren tegen de naleving van door het strafrecht gesanctioneerde normen?”, in ... Zwolle, Tjeenk Willink, 1960, 80 - 156. VAN EE, J.W., “Kerkgenootschappen en fusie”, in WPNR 6137, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1994, 359 - 363. VAN EE, J.W., “In strijd met de wet. De betekenis van art. 2 lid 2 boek 2 van het Burgerlijk Wetboek. De vrijheid van godsdienst in relatie tot de interne juridische organisatie van het kerkgenootschap. De reikwijdte van bepalingen in het kerkelijk statuut”, in RM Themis, Zwolle, Tjeenk Willink, 1996, 163 - 179. VAN EE, J.W., “Kerkelijke conflicten en de Katwijk- en Hasseltregel”, in WPNR 6245, Lelystad, Koninklijke Vermande, 1996, 827 - 833. VAN ES, W.J.L., Het eedsvraagstuk, Leiden, , 1911. VAN HOOF, G.J.H., “Anarchie en hiërarchie in het internationale recht inzake de rechten van de mens”, in Rechtsuitgang, 216 - 245. VAN LOO, L.F., "Den arme gegeven...". Een beschrijving van armoede, armenzorg en sociale zekerheid in Nederland, Amsterdam, 1981. VAN LOON, J.C.A., Het algemeen reglement van 1816, Wageningen.1942. VAN MUNSTER, H.A., “Kerk en staat en hun gemeenschappelijk middenveld”, in Kerk en Staat. Actuele ontwikkelingen belicht, 1989, 21 - 29. VAN NISPEN TOT SEVENAER, C.M.O., “Het grensgebied tussen geoorloofde en ongeoorloofde beperkingen der gewetensvrijheid”, in WPNR 4084, 1949, 209 e.v. VAN OOYEN, H., De Islam in West-Europa, in het bijzonder in Nederland: een bibliografie m.b.t. de islam en islamitische immigranten en de reactie van de samenleving, 1970 - 1991. A bibliography of islam and islamic immigrants and society's reactions, 1970 - 1991, Nijmegen, Katholieke Universiteit, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, 1991. VAN RAALTE, J., “Geloofsgemeenschap en staat in een meervoudige samenleving”, in Christen Democratische Verkenningen, 1985, 33 - 42. VAN SPAENDONCK, F.H.M., “Overheid en kerken”, in Economisch Statistische Berichten, 1982, 914 - 919.
VAN STEENDEREN, C.E.M., “Vernietigbaarheid besluit kerkgenootschap”, in Maandblad voor ondernemingsrecht en rechtspersonen, 1985, 314 - 315. VAN STEGEREN, J.J., “Kerkgenootschappen en genootschappen op geestelijke grondslag in de wetgeving”, in TVO, 1985, 271 - 275, 280. VAN TWIST, J.P., “De vrijheid van godsdienst en levensovertuiging”, in Godsdienstvrijheid, Arnhem, Gouda Quint, 1983, 17 - 31. VAN VERSCHUER, W.A., “De rechtstoestand der kerkelijke goederen bij de hervormde gemeenten”, in De Gids, 37e jaargang, III, Amsterdam, 1873, 463 - 501. VAN VUGT, F., “Non orare sed laborare, of: het Godsbesef in staatsrechtelijk verband”, in AA, Meppel/Amsterdam, Boom/Meulenhoff Educatief, 1981, 319 - 327. VAN WIJK, J.H., “Bezwaren tegen noodwachtdienstdwang en noodwachtdienst”, in NJB, Zwolle, Tjeenk Willink, 1959, 845 e.v. VERLOREN VAN THEMAAT, H., “Geschiedenis der vicariën in de provincie Utrecht en der geestelijke of gebenificeerde goederen in het algemeen, na de reformatie”, in Bijdrage en mededeelingen van het Historisch Genootschap gevestigd te Utrecht, IV, Utrecht, 1881, 98 694. VERMEULEN, B.P., “De vrijheid van geweten is een onmogelijk recht”, in Congresbundel Filosofiedag Maastricht, 1987 Delft, 1988. VERMEULEN, B.P., “Religieus pluralisme als uitdaging aan de rechtsorde. De plaats van de vrijheid van godsdienst in de levensbeschouwelijk-neutrale staat”, in MERKS, K.W., BECK, H.L. (red.), Religieus pluralisme - Dynamiet of dynamiek?, Amsterdam, Ambo, 1997, 57 - 76. VERMEULEN, B.P., De vrijheid van geweten, een fundamenteel rechtsprobleem, Arnhem, 1989. VERMEULEN, B.P., “Het recht en het geweten”, in Wijsgerig perspectief 1896/1987, 182 e.v. VERPLANKE, C.J., “Subsidiëring van de kerkenbouw”, in ... Amsterdam, 1963. VERPLANKE, C.J., “Subsidiëring van kerken”, in Economisch Statistische Berichten, 1982, 1265 - 1266. VERSTEEG, TH.A., De kerken in het privaatrecht, Amsterdam, 1959. VESTDIJK-VAN DER HOEVEN, A.C.M., Religieus recht en minderheden. Een onderzoek naar de rechtspositie van de leden der minderheden in relatie tot het eigen religieuze recht van deze minderheden in Nederland, Arnhem, 1991. VONHÖGEN, H.P., “Kerk en staat: godsdienstvrijheid vandaag”, in Internationaal Katholiek Tijdschrift Communio, Gent, Fraterniteit van de Broederschap, 1981, 139 - 152.
VOOGT, S.O., “Over de Algemene Wet Gelijke Behandeling en de kwadratuur van de cirkel”, in Bestuurswet, 1993, 351 - 359. WALF, K., “Een moeizame relatie - Juridisch is de verhouding tussen kerk en staat nog lang niet duidelijk”, in De Bazuin 65 (1982), nr. 29, 3 - 5. WALF, K., HUIZING, P., “De politieke rol van de katholieke kerk - Ten Geleide”, in Concilium 18 (1982), nr. 7, 5 - 7. WALF, K., “Stato e chiesa nei Paesi Bassi”, in Citta & Regione 8 (1982), nr. 6, 196 - 206. WALF, K., “Een erfenis van de verzuiling”, in De Bazuin 67 (1984), nr. 11, 1 - 2. WALF, K., “Eglise et Etat aux Pays-Bas”, in Conscience et Liberté 32 (1986), 123 - 131. WALF, K., “Kirche und Staat in den Niederlanden”, in Gewissen und Freiheit 14 (1986), nr. 27, 85 - 92. WALF, K., “Staat und Kirche in den Niederlanden”, in PUZA, R., KUSTERMANN, A. (red.), in Staatliches Religionsrecht im europäischen Vergleich, Freiburg/Schweiz, Universitätsverlag, Reeks: Freiburger Veröffentlichungen aus dem Gebiete von Kirche und Staat Bd. 40, 1993, 85 - 98. WARMELINK, H.G., “Juridische aspecten van de vrijheid van geweten”, in Opstellen over grondrechten, Groningen, 1988. WINKELMAN, P.H., Remonstranten en Katholieken in de eeuw van Hugo de Groot. Nijmegen, Centrale Drukkerij, 1945, XII + 338. WITTEVEEN, T.A.M., Overheid en nieuwe religieuze bewegingen, Den Haag, Staatsuitgeverij, 1984, VII + 320. WITTEVEEN, T.A.M., “De positie van minderjarigen in nieuwe religieuze bewegingen”, in FJR, 1984, 171 - 180. ZWENNIS, J., “Werknemers en gewetensbezwaarden”, in Sociaal Maandblad Arbeid, 1985, 273. BELGIË ALEN, A., Handboek van het Belgisch staatsrecht, Kluwer Rechtswetenschappen België, Antwerpen, 1995. BAERT, G., "Prof. François Laurent een eeuw later (1810 - 1887 - 1987)", in T.P.R., Gent, 1990, 37-151. BEKE, D., “De wereldse bestraffing van geloofsafval in de islam: de poort voor fundamentele intolerantie”, in DOOM, R., Tolerantie getolereerd?, etc., 111 - 119.
BERCKX, P., "Begroting van de Kerkfabriek, Richtlijnen", in T.B.P., Brussel, 1989, 46. BERCKX, P., "Bekwaambeidsbewijzen, weddeschalen en bezoldigingsregeling leermeesters Godsdienst en Godsdienstleraars", in T.B.P., Brussel, 1991, 541-542. BERCKX, P., "Bijzondere leermeesters katholieke godsdienst in het officieel onderwijs", in T.B.P., Brussel, 1989, 40-41. BERCKX, P., "Godsdienstonderricht en aanbrengen van levensbeschouwelijke zinnebeelden in gemeentelijke kleuterscholen", in T.B.P., Brussel, 1990, 194-195. BERCKX, P., "Het schoolpact en de aanstelling van leerkrachten voor de cursus 'nietconfessionele zedenleer"', in T.B.P., Brussel, 1989, 589-590. BERCKX, P., "Islamonderricht in een voor de leerlingen vreemde taal", in T.B.P., Brussel, 1990, 441. BERCKX, P., "Keuzeverplichting godsdienst of niet-confessionele zedenleer", in T.B.P., Brussel, 1990, 856. BERCKX, P., "Keuzeverplichting godsdienst of niet-confessionele zedenleer", in T.B.P., Brussel, 1991, 191-192. BERCKX, P., "Niet-katholieke of vrouwelijke burgemeesters als lid van rechtswege van de kerkfabriek", in T.B.P., Brussel, 1989, 120-121. BERCKX, P., "Onderhoudswerken aan pastorijen", in T.B.P., Brussel, 1989, 779. BERCKX, P., "Penningmeester, Bedrag van de zekerheid", in T.B.P., Brussel, 1990, 118-119. BERCKX, P., "Politierecht met betrekking tot het gebruik van kerken voor niet-specifiek godsdienstige doeleinden", in T.B.P., Brussel, 1990, 116. BERCKX, P., “De vrijheid van godsdienst en de inspectie over het confessioneellevensbeschouwelijke onderwijs”, in T.B.P. (1996), 33. BLAISE, P., DE COOREBYTER, V., "L'Islam et l'état Belge', in Res Publica, Leuven, 1993, 2338. BORGINON, A., DE POOTER, P., "De religieuze vrijheden in een multiculturele samenleving", in Recht en verdraagzaamheid in de multiculturele samenleving, Antwerpen, Maklu, 1993, 420. BREMS E., CRAENEN, G., LEMMENS, P., "Enkele bedenkingen over godsdienstvrijheid", in Jaorboek Mensenrechten 1993, Antwerpen, Maklu, 1994, 472, 205-236. BULCKENS, J., "L'enseignement de la religion dans les écoles secondaires catholiques en Flandre", in l'enseignement de la religion catholique a l'ecole secondaire. Enjeux pour la nouvelle Europe, Leuven, University Press/Peeters, 1993, 143.
CARLENS, I., “De islam binnen of versus een pluralistisch rechtssysteem?”, in DOOM, R., Tolerantie getolereerd?, etc., 95 - 109. CHRISTIANS, L.L, "Une norme religieuse en question devant le juge des rétérés: le concept d'urgence face au 'foulard islamique"', in J.T., Brussel, Lacier, 1994, 832-833. CHRISTIANS, L.L., "Conflit ecclésiastique: entre la Constitution et la Convention européenne des droits de l'homme", in J.L.M.B., Brussel, E. Story-Scientia, 1993, 245-251. CHRISTIANS, L.L., D'un conflit entre un impératif religieux ou de conscience et une norme étatique (à propos d'un arrêt du Conseil d'Etat du 19 janvier 1994, Delbouille, nr. 45699)", in R.R.D., Namen, 1994, 312-324. CHRISTIANS, L.L., "Diversités de dogmes et de structures religieuses dans la législation belge relative au temporel descultes",in R.R.D., Namur, 1995, 119-126. CHRISTIANS, L.L., "L'art. 16 al. 1 de la Constitution: examen critique de la jurisprudence relative aux conditions d'efficacité dans l'ordre juridique belge des décisions religieuses de révocation des ministres de culte, chronique de jurisprudence: 1831 - 1989", in A.P.T., Brussel, 1990, 204-217. CHRISTIANS, L.L., "Le juge entre le théologique et le politique: les paradoxes normatifs du concept de trouble", in J.T., Brussel, Lacier, 1995, 723-725. CLEMENT, J., VAN DE PUTTE, M., “Mensenrechten, onderwijs en tolerantie. De rechtspraak van de Raad van State”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 386 - 388. COREMANS, H., “Recht op onderwijs en minderheid vanuit levensbeschouwelijke hoek (inleiding)”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 283 - 284. DE FLEURQUIN, L., "Twee keer trouwen: een recht en een plicht", in Streven, Antwerpen, 1979, 928-933. DE GROOF, J., “Onderwijs en minderheden; een korte inleiding”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 279 - 282. DE GROOF, J., "De bescherming van ideologische en filosofische strekkingen. Een inleiding", in Zeven knelpunten na zeven jaar staatshervorming, Brussel, Story-Scientia, 1988, VIII + 383. DE GROOF, J., "Schets van de grondwettelijke beginselen inzake de verhouding Kerk - Staat in België", in Jura Falconis, Leuven, Jura Falconis/Fac. rechtsgeleerdheid, 1979 - 1980, 179219. DE GROOF, J., VERSTEGEN, R. (Andere), Het levensbeschouwelijke karakter van de onderwijsinstellingen, Brugge, Die Keure, 1985, 135. DE GROOT, R., "De collecten", in ZW, Antwerpen, 1991, 63-68.
DEMEESTER, H., "La morale catholique devant les juridictions du travail en Belgique. Notes de jurisprudence", in Etudes de droit et d'histoire. Mélanges mgr. H. Wagnon, Leuven, 1976, 213-239. DOOM, R., (ed.), Tolerantie getolereerd? Islamitische en Westerde opvattingen, Gent, Mys & Breesch, 1996, VIII + 190 (reeks: Tegenspraak Cahiers 16). FOBLETS, M.-C., Gradaties van juridische tolerantie ten aanzien van moslimgemeenschappen in België: een kritische ontleding, in DOOM, R., Tolerantie getolereerd?, etc., 133 - 145. FOBLETS, M., "Vreemdelingen", in Panopticon, 1990, 582-591,487-496. GOETHALS, M., “De islamitische hoofddoek: te nemen of te laten?”, in DOOM, R., Tolerantie getolereerd?, etc., 149 - 163. HAMSON, K., “Rechten van kinderen, onderwijs en minderheden”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 358 - 359. HEYVAERT, A., “„Tolerantie‟ en huwelijk”, in DOOM, R., Tolerantie getolereerd?, etc., 165 175. KIDERLEN H.-J., TEMPEL H., TORFS R. (eds.), Which Relationships between Churches and the European Union? Thoughts for the Future. Quelles relations entre les églises et l'Union européenne? Jalons pour l'avenir, Leuven, Peeters, 1995, 89. KNOL, N., "De status van de H. Stoel in het Volkenrecht", in Pol. Doc., 57-59. LALEMAN, L., "Enkele aspecten van het beroepsgeheim", in Jura Falconis, Leuven, 1967 1968, 5 - 15. LATHOUWERS, J., “Mensenrechten, onderwijs en tolerantie: de rechtspraak van Straatsburg”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 389 - 392. LAURENT, FRANÇOIS, L’Église et l’état, Guyot, Bruxelles, 1858 - 1862, 1) Le Moyen Age, 2) Le Réforme, 3) La Révolution, 2 volumes. L'ECLUSE, P., MOSSERAY, W., VANHAERENTS, K., "Rechterlijk toezicht op de geloofwaardigLeid van een godsdienstlerares in het rijksonderwijs", in Pol. Doc., Leuven, 1985 - 1986, 436-449. LANGOHR, M., "Het huwelijk naar kerkelijk recht bewerkt voor België, Nederland en Kongo met vergelijkingselementen van burgerlijk recht", Antwerpen, Uitg. 't Groeit, s.d., 227. LEMAN,, J., RENAERTS, M., VAN DEN BULCK, D., "Islam en Islamitisch recht in België", in Recht van de islam 10, Maastricht, 1992, 48-49. LEMMENS, P., "De kerkelijke overheid in de greep van de wereldlijke rechter?", in Rechtsbescherming in de kerk, Leuven, Peeters, 1991, 157, 69-86.
LUYSTERMAN, A., "La priorité du mariage civil", in La foi et le temps, 1969, 305-320. MAHILLON, P., "Le protestantisme dans la jurisprudence belge depuis 1830", in J.T., Brussel, Lacier, 1982, . MAST, A., "Vrijheid van eredienst", in Administratief Lexicon, Brugge, Die Keure, 11. MODAEL, P., “De vrijheid van eredienst en de opheffing van onroerende voorheffing voor de niet-confessionele gemeenschap”, in T.B.P. (1996), 749. ONCLIN, W., "Het schoolvraagstuk in het licht van de kerkelijke leer", in Revue ecclesiastique de Liege, 1955, 189-203. ONCLIN, W., "L'âge requis pour le mariage dans la doctrine canonique médiévale", in Proceedings of the Second Internahonal Congres of Medieval Canon Law. Boston College, 12-16 August 1963, Citta del Vaticano, S. Congregatio de seminariis et studiorum universitatibus, 1965, 237-247. ONCLIN, W., "L'idee de la société internationale en Europe occidentale avant Grotius", in Proceedings of the Second International Congres of Medieval Canon Law. Boston College, 12-16 August 1963, Brussel, S. Congregatio de seminariis et studiorum universitatibus, 1961, 219-239. ONCLIN, W., "L'ordre juridique canonique devant l'Etat", in Revue de droit international et de droit comparé, 1954, . ONCLIN, W., "La question scolaire et l'enseignement de l'Eglise", in Echanges, 1956, 1 -- 18. ONCLIN, W., "Le statut des étrangers dans la doctrine canonique médiévale", in Recueils de la Société Jean Bodin, Brussel, Ed. de la Librairie Encyclopédique, 1958, 37-64. OVERBEEKE, A., “De uitwerking van het recht op onderwijs door levensbeschouwelijke minderheden”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 285 - 298. OVERBEEKE, A., "Het eeuwige leven van godsdienst en moraal? De keuzeplicht opnieuw beoordeeld", in T.B.P., Brussel, 1991, 565-580. OVERBEEKE, A., "Inrichtingsvrijheid op het terrein van eredienst en school. De zoektocht naar godsdienst- en gesprekspartners bij oude en minder oude minderheidsgodsdiensten", in Recht en verdraagzaamheid in de multiculturele samenleving, Antwerpen, Maklu, 1993, 97-146. OVERBEEKE, A., "Wat is vrij in Vlaanderen? De overheid als beschermvrouwe van het godsdienstonderricht in vrije protestantse scholen", in T.O.R.B., Brussel, E. Story - Scientia, 1993 - 1994, 55-58. POPPE, I., “Het recht als instrument voor een meer tolerantie samenleving? Een onderzoek naar de mogelijkheden van legal shopping”, in DOOM, R., Tolerantie getolereerd?, etc., 121 132.
RAES, K., “Tolerantie is een norm. Over de verschillen tussen tolerantie en cultureel relativisme, permissiviteit of groepsrechten”, in DOOM, R., Tolerantie getolereerd?, etc., 37 50. RIGAUX, F., "La conception occidentale des droits fondamentaux face à l'Islam", in Rev. Trim. D. H., Brussel, Bruylant, 1990, 105-123. ROUSSEAUX, M., “Tolerantie: een soennitische mening”, in DOOM, R., Tolerantie getolereerd?, etc., 83 - 92. SHADID, W.A.R., VAN KONINGSVELD, P.S., “Moslims als minderheid: vergruizeling van het westerse islambeeld”, in DOOM, R., Tolerantie getolereerd?, etc., 51 - 68. STORIMANS, TH., “Minderheden in internationaal perspectief”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 370 - 374. THEUNIS, J., “De internationale bescherming van minderheden in het onderwijs”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 375 - 385. TORFS, R., “Church and State in France, Belgium, and the Netherlands: Unexpected Similarities and Hidden Differences”, in Brigham Young University Law Review, nr. 4, 1996, 945 - 971. TORFS R. (ed.), European Journal for Church and State Research. Revue européenne des relations églises-état, Leuven, Peeters, 1996, Vol. 3, X + 219. TORFS R. (ed.), European Journal for Church and State Research. Revue européenne des relations églises-état, Leuven, Peeters, 1995, Vol. 2, VII + 159. TORFS R. (ed.), European Journal for Church and State Research. Revue européenne des relations é~lises-état, Leuven, Peeters, 1994, Vol. I, IV + 86. TORFS, R., "Which Relationship between Churches and the European Union? Analysis, Choices, Arguments", in Which Relationships Between Churches And The European Union? Thoughts For The Future. Quelles relations entre les Eglises et l' Unlon Européenne? Jalons pour l'avenir, Leuven, Peeters, 1995, 77-88. TORFS, R., "De Belgische Grondwet over Kerk en Staat, geloof en maatschappij", in Beheer en beleid van katholieke instellingen, Leuven, Peeters, 1990, 39-68. TORFS, R., "De delegatie van het toezicht op de kerkelijke private vereniging", in Beheer en beleid van katholieke instellingen, Gent, 1995, 62-74. TORFS, R., "De dubbelstructuur als toekomstige organisatievorm voor congregationele gezondheidsinstellingen", in De dubbelstructuur. Een vraag - Het antwoord, Gent, 1995, 4247. TORFS, R., "De Kerk als werkgever", in Kultuurleven, 1985, 179-188.
TORFS, R., "De verhouding tussen Kerk en Staat op nieuwe wegen?", in Revue de droit social/Tijdschrift voor sociaal recht, Brussel, 1993, 72-79. TORFS, R., "Die künftigen Beziehungen zwischen den Kirchen und der Europäischen Union. Analysen, Optionen, Argumente", in Die Kirchen in die Europäische Union. Gedanken über die künftige Gestaltung der Beziehungen, Frankfurt a. M., Evangelischer Pressedienst, 1996, 41-48. TORFS, R., "Eglise et Etat en Belgique", in Conscience et Liberté, 1986, 34-43. TORFS, R., "Europese Commissie voor de Rechten van de Mens; H.D. tegen België, 8 oktober 1981, verzoekschriftnummer 8493/79", in Jura Falconis, Leuven" 1981 - 1982, 449-458. TORFS, R., "Geestelijken, arbeidsrecht en sociale zekerheid", in Jura Falconis, Leuven, 1979 1980, 233-284. TORFS, R., "Gezondheidszorg en juridische beveiliging van katholieke identiteit. A la recherche du temps perdu?", in Liber Amicorum Andre Prims, Gent, Mys & Breesch, 1995, 357-385. TORFS, R., "Grundrechtskollisionen', Vluchten kan nog steeds", in Jura Falconis, Leuven, 1980 - 1981, 103122. TORFS, R., "Het katholieke karakter van congregationele gezondheidsinstellingen. Perspectieven in het kerkelijk en het burgerlijk recht", in Hoopvol op weg. Toekomstig beheer van congregationele gezondbeidsinstellingen, Leuven, Amersfoort, Acco, 1991, 57-85. TORFS, R., "L'objection de conscience dans l'ordre juridique luxembourgeoise", in L'obiezione di coscienza nei paesi della comunita europea. Conscientious objection in the E.C. countries, Milaan, Giuffrè, 1992, 251-257. TORFS, R., "L'objection de conscience en Belgique", in L'obiezione di coscienza nei paesi della comunita europea. Conscientious objection in the E.C. countries, Milaan, Giuffrè, 1992, 306, 211-250. TORFS, R., "La position juridique des minorités religieuses en Belgique", in The legal status of religious minorities in the countries of the european union, Thessaloniki, Milaan, Sakkoulas, Giuffrè, 1994, 47-80. TORFS, R., "La situation familiale du personnel dans l'enseignement catholique en Belgique", in Les droits fandamenteaux du chretien dans l'eglise et dans la societe. Actes du IVe congres internationale de droit canonique, Fribourg 1980, Fribourg, Freiburg i. Br., Milano, Editions Universitaires, Herder, Giuffrè, 1981, 1181-1195. TORFS, R.,"Le mariage religieux et son efficacité civile en Belgique", in Marriage and Religion in Europe, Milaan, Giuffrè, 1993, 221-251.
TORFS, R., "Le statut constitutionnel des cultes en Belgique", in Le statut constitutionnel des cultes dans les pays de l' union europeenne, Milaan Parijs, Giuffrè Litec, 1995, 63-90. TORFS, R., "Les églises et le droit du travail en Belgique", in Churches and labour law in the E.C. countries, Milaan, Madrid, Giuffrè, Facultad de Derecho, 1993, 35-59. TORFS, R., "Lo stato giuridico dell'Islam in Belgio", in Quaderni di diritto e politica ecclesiastica, 1996, 213239. TORFS, R., "Nederlands voorontwerp wet gelijke behandeling. Is verhouding Kerk en Staat inderdaad in het geding?", in T.B.P, Brussel, 1983, 279-285. TORFS, R., "Priestercelibaat en mensenrechten", in Nieuwsbrief Liga voor Mensenrechten, 1991, 16-18. TORFS, R., "Staat und Kirche in Belgien", in Staat und Kirche in der Europäischen Union, Baden-Baden, Nomos, 1995, 15-38. TORFS, R., "State and Church in Belgium", in State and Church in the European Union, Baden-Baden, Nomos, 1996, 13-36. TORFS, R., "Stati e Chiese nella Comunità europea", in Quaderni di diritto e politica ecclesiastica, 1993, 11 32. TORFS, R., "Stato e chiesa in Belgio", in Citta & Regione, 1982, 43-58. TORFS, R., "Survey on Data Protection and Churches in Belgium", in Europäisches Datenschutzrecht und die Kirchen, Berlijn, Duncker & Humblot, 1994, 47-68. TORFS, R., "Toekomstige structuren voor congregationele gezondheidsinstellingen", in Congregationele gezondheidsinstellingen. Toekomstige structuren naur kerkelijk en profaan recht, Gent, 1993, 46-58. TORFS, R., "Vatikaanstad 60 jaar", in Kultuurleven, Leuven, 1989, 90-93. TORFS, R., Congregationele gezondheidsinstellingen. Toekomstige structuren naar profaan en kerkelijk recht; Leuven, Peeters, 1992, XX + 336. TORFS, R., KENNES, W., "Religie", in Administratieve wegwijzer voor vreemdelingen, vluchtelingen en migranten, Deurne-Antwerpen, Kluwer Editorial, 1994, losbladig 40, hoofdstuk XI. TYSSENS, J., “Vrijheid van onderwijs, schoolconflict en pacificatie in België: enkele historische perspectieven”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 91 - 99. TYSSENS, J., “Minderheden en onderwijs in België: een historische verkenning”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 364 - 369. UFSIA, CENTRUM VOOR GRONDSLAGEN VAN HET RECHT (ed.), Recht en verdraagzaamheid in de multiculturele samenleving", Antwerpen, Maklu, 1993, 420.
VAN BOMMEL, A., “intolerantie, ook voor moslims een probleem”, in DOOM, R., Tolerantie getolereerd?, etc., 69 - 82. VAN DE WIEL, C., "Recours aux Tribunaux Laïcs en Matière ecclésiastique vers 1720. Réaction du Cardinal Th. - Ph. d'Alsace", in Etudes de droit et d'histoire. Mélanges mgr. H. Wagnon., Leuven, 1976, 68O, 415-436. VAN DEN BRANDE, G., "De kerk en haar internationaal optreden", in Jura Falconis, Leuven, 1979 - 198O, 285320. VAN DIEVOET, G., "Veertig jaar geschiedenis van het recht van de Zuidelijke Nederlanden in de 18e eeuw (1950 - 1990)", in Revue d'histoire du droit. T. Rechtsgesch., Haarlem, 1994, 435-452. VAN GOETHEM, H., "Het beginsel van verdraagzaamheid in de Belgische grondwet: een historische duiding", in Recht en verdraagzaamheid in de multiculturele samenleving, Antwerpen, Maklu, 1993, 42O, 33-63. VAN HAEGENDOREN, G., "Sekte of Kerk: de niet-erkende erediensten in België", in T.B.P., 1986, 387-398. VAN HOVE, A., "Etude sur les conflits de jurisdiction dans la diocese de Liège a l'époque d'Erard de la Marck (1506 - 1538)", Leuven, Ed. Van Linthout, 1900, XXIII + 240. VAN HOVE, A., "Les Fabriques d'Eglise et le temporel du culte catholique en Belgique", Leuven, Peeters, 1908, 547. VAN LUNTER, H., “Desaffectatie van eredienstgebouwen - criteria”, in T.B.P. (1996), 50. VAN LUNTER, H., "Aankoop en verkoop van onroerende goederen", in T.B.P., Brussel, 1993, 792. VAN LUNTER, H., "Bevoegdbeden van directie- en inspectieleden om lessen godsdienst of niet-confessionele zedenleer bij te wonen", in T.B.P., Brussel, 1991, 197. VAN LUNTER, H., "Criteria voor de erkenning van plaatsen en van onderpastoors", in T.B.P., Brussel, 1991, 116. VAN LUNTER, H., "De keuzeverplichting cursus godsdienst of zedenleer en het verdrag E.V.R.M. ", in T.B.P., Brussel, 1991, 465-467. VAN LUNTER, H., "Diaken", in T.B.P., Brussel, 1991, 199-200. VAN LUNTER, H., "GelijkwaardigLeid van bepaalde bekwaamheidsbewijzen van godsdienstige of ideologische aard met vereiste of voldoende geachte bekwaamheidsbewijzen", in T.B.P., Brussel, 1991, 111.
VAN LUNTER, H., "Herstellingswerken aan eigendommen (kerken en kapellen van de openbare wettelijk ingerichte parochies)", in T.B.P., Brussel, 1993, 792. VAN LUNTER, H., "Herstellingswerken aan niet-geklassseerde kerkgebouwen, subsidiëring", in T.B.P., Brussel, 1990, 513. VAN LUNTER, H., "Inrichting van de cursussen godsdienst en niet-confessionele zedenleer", in T.B.P., Brussel, 1991, 320-321. VAN LUNTER, H., "Islamitische eredienst, Erkenning, Wedde voor bedienaars van die eredienst", in T.B.P., Brussel, 1991, 544. VAN LUNTER, H., "Keuzeverplichting godsdienst of niet-confessionele zedenleer", in T.B.P., Brussel, 1991, 744. VAN LUNTER, H., "Pastorie niet bewoond door kerkbedienaar, verhuring, verplichtingen voor de Gemeente", in T.B.P., Brussel, 1993, 792. VAN LUNTER, H., "Subsidies, Procedure aankoop kerkorgel", in T.B.P., Brussel, 1991, 756. VAN LUNTER, H., "Verplichting van de gemeente inzake woonst; begrip 'Kerkbedienaar"', in T.B.P., Brussel, 1992, 886. VAN LUNTER, H., "Verplichtingen van de gemeente met betrekking tot pastorie of woonst", in T.B.P., Brussel, 1991, 692. VAN LUNTER, H., "Vervreemding van een onroerend goed toebehorende aan de Kerkfabriek", in T.B.P., Brussel, 1993, 791. VAN LUNTER, H., "Wedden aan bedienaars van de eredienst", in T.B.P., Brussel, 1993, 846. VANDELANOTTE, J., "Inleiding tot het publiekrecht. Deel 2. Overzicht van het publiekrecht", Brugge, Die Keure, 1994, 609. VANDERMOERE, V., DUJARDIN, J., Kerkbesturen, Brugge, Die Keure, 1997, XIX + 242. VANDEVOORT, L., “Rechten en minderheden in het onderwijs”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 393 - 394. VERLOT, M., “Migranten en de rechten van socio-culturele minderheden in het Vlaamse onderwijs: polarisatie of dialoog?”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 338 - 341. VERSTEGEN, R., “Over tekens en symbolen. Het dragen van de hoofddoek (in het onderwijs)”, in T.O.R.B. (1994 - 1995), 299 - 314. VERSTEGEN, R., "Arbeidsovereenkomsten voor geestelijken: een beslissende stap", in Revue de droit social/Tijdschrift voor sociaal recht, Brussel, 1983, 73-84. VERSTEGEN, R., "Arbeidsovereenkomsten voor geestelijken: een knoop die moeizaam wordt ontward", in Revue de droit social/tijdschrift voor sociaal recht, Brussel, 1978, 496-507.
VERSTEGEN, R., "Congregationele gezondheidsinstellingen. Toekomstige structuren naar profaan en kerkelijk recht (recensie)", in Rechtskundig Weekblad, Antwerpen, 1993, 582-583. VERSTEGEN, R., Geestelijken naar Belgisch recht, oude en nieuwe vragen: de juridische en sociale positie van de geestelijken in België, Berchem, Kluwer, 1977, 117. VERSTEGEN, R., "Migranten in het onderwijs", in Migratie en migrantenrecht. Recente ontwikkelingen, Brugge, Die Keure, 1995, . VERSTEGEN, R., "Over het dragen van de hoofddoek in het ondewijs", in Jura Falconis, Leuven, 1994 - 1995, 137-139. VERVLIET, L., “Eglise et état en Belgique en 1995”, in European Journal for Church and State Research/Revue européenne des relations églises - état, vol. 3, Peeters, 1996, 1 - 6. VERVLIET, L., “Eglise et état en Belgique en 1994”, in European Journal for Church and State Research/Revue européenne des relations églises - état, vol. 2, Peeters, 1995, 1 - 7. VERVLIET, L., “Eglise et état en Belgique en 1993”, in European Journal for Church and State Research/Revue européenne des relations églises - état, vol. 1, Peeters, 1994, 1 - 5. VERVLIET, L., "De rechispositie van de bedienaars van de eredienst en van religieuzen. Overzicht van de rechtspraak (n.a.v. Bergen/Mons, 7 januari 1993)", in Revue de droit social/Tijdschrift voor sociaol recht, Brussel, 210-216. VUYE, H., "Hoe gescheiden zijn Kerk en Staat?", in R. Cass., 1995, 49-56. WAGNON, H., "Concordato", in R. Cass., Madrid, 1972, 443-452. WAGNON, H., "Concordats et droit international: fondement, elaboration, valeur et cessation du droit concordatoire", Gembloux, Uitg. Duculot, 1935, XXVIII + 442. WAGNON, H., "Derecho concordatorio", in Gran Enciclopedia Rialp, Madrid, 1972, 442-443. WAGNON, H., "Droit naturel et doctrine concordataire", in Miscellanea moralia. In honorem A. Janssen, Leuven, 1947, 353-380. WAGNON, H., "L'Eglise et l'Etat en Belgique. Condition juridique des institutions ecclésiastiques et religiueses non dotées d'un statut spécial", in Commentaire de la loi du 27 juin 1921, sur les associations sans but lucratif et les établissements d'utilité publique, Leuven, 1959, 180. WAGNON, H., "L'institution concordataire", in La Institucion Concordatoria en la Actualidad, Salamanca, 1971, 13-25. WAGNON, H., "L'union et la séparation de l'Eglise et de l'Etat (suite). Attitude de l'Eglise envers ces régimes. Sa justification", in Coll. Diocc. Torn., Doornik, 1939 - 1940, 275-285.
WAGNON, H., "L'union et la séparation de l'Eglise et de l'Etat. Notions et caractéristiques", in Coll. Dioec. Torn., Doornik, 1939 - 1940, 125-137. WAGNON, H., "La condition internationale de l'Eglise catholique et du Saint-Siege", in Eph. Theol. Lov., Gembloux, Uitg. Duculot, 1934, 34. WAGNON, H., "La condition juridique de l'Eglise catholique en Belgique", in Annales de droit et de sciences politiques, 1964, 59-86. WAGNON, H., "La condition juridique de l'Eglise catholique en Belgique (texte amendé)", in L"annee canonique, 1965, 186-211. WAGNON, H., "La personnalité juridique du Saint-Siège en droit international. Coup d'oeil sur l'évolution des doctrines de 1870 à nos jours", in Annales de droit international et de droit comparé, 1954, 26-39. WAGNON, H., "La reconduction du Concordat de 1801 dans les Provinces belges du Royaume-Uni des Pays-Bas (1814 - 1817)", in Scrinium Lovaniense, mélanges historiques Etienne Van Cauwenbergh, Leuven, 1961, 514542. WAGNON, H., "Le caractère legal des traitements du clergé catholique en Belgique", in Coll. Dioec. Torn., Doornik, 1936- 1937, 121-132. WAGNON, H., "Le caractère spirituel des Concordats", in L'annee canonique. Recueil d'etudes et d'informations, 1962, 95-106. WAGNON, H., "Le Concordat de 1801 - 1828 et la Belgique indépendante", in L'Eglise et l'Etat a l'epoque contemporaine. Mélanges dedies a la memoire de mgr. Alois Simon, Brussel, 1975, 547-563. WAGNON, H., "Le Congrès National belge de 1830 - 1831 a-t-il établi la séparation de 1'Eglise et l'Etat?", in Etudes d'histoire du droit canonique dédices a Gabriel le Bras, Parijs, Ed. Sirey, 1965, 753-781. WAGNON, H., "Le droit de légation et le droit de négocier les traités, attributs de la personalité juridique internationale du Saint-Siège", in Université catholique de Louvain. Visite de son excellence mgr. Forni. Nonce apostolique à Bruxelles, le 17 mars 1954, Leuven, 1954, 22-35. WAGNON, H., "Le Saint-Siège et la nomination des évêques belges au lendemain de la Révolution de 1830", in Miscellanea Historica in honorem A. De Meyer, II, Leuven/Brussel, 1946, 1248-1267. WAGNON, H., "Les traitements du clergé catholique en Belgique, Caractère legal (suite). Etendue de l'obligation de l'Etat", in Coll. Dioec. Torn., Doornik, 1936 - 1937, 278-288. WAGNON, H., "Nouvelles controverses en doctrine concordataire", in Actes du congres de droit canonique. Cinquantenaire de la faculte de droit canonique, Paris 22 - 26 avril 1947, Parijs, 1950, 393-408.
WELVAERT, P., “La Tolérance? il y a des maisons pour cela”, in DOOM, R., (ed.), Tolerantie getolereerd?, etc., 21 -36.
