BIBAANWINSTEN Vocvo-bibliotheek Nummer 181

BIBAANWINSTEN Vocvo-bibliotheek Nummer 181 01/06/2012 Reserveren via [email protected]

Inhoud Achtergrondliteratuur 1. Onderwijs 2. Cursist-gericht 3. Docent-gericht 4. Organisatie 5. Taal 6. Sociologie Leermiddelen 7. Nederlandse Taal 8. Talen 9. Wiskunde 10. ICT 11. Maatschappelijke oriëntatie 12. Verhalen 13. Info

p. 1 p. 5 p. 16 p. 19 p. 26 p. 27 p. 28 p. 29 p. 30 p. 31

Achtergrondliteratuur 1. Onderwijs 01 - Algemeen 02 - Vlaams onderwijsstructuur 03 - Vlaams beleid volwassenenonderwijs 04 - Vlaams volwassenenonderwijs 05 - Vlaamse netwerken en koepels volwassenenonderwijs 06 - Vocvo Vocb 08 - Europees beleid volwassenenonderwijs 09 - Internationaal volwassenenonderwijs 10 - Curriculumontwikkeling volwassenenonderwijs

* artikel Dossier 3 : Gelijke onderwijskansen een zaak van iedereen 2011 Vocvobib: 02 - Vlaams onderwijsstructuur In: Terzake Magazine. - Jrg. 2011, december ; p. 27-38 Terzake sprak met Luc Vanden Bogaerde en Greetje Swerts Trefwoord: gelijke_onderwijskansen ; leerplichtonderwijs 1

* E_document International Civic and Citizenship. Education Study (ICCS) : Flanders in ICCS 2009 Saskia De Groof, Mark Elchardus, Eva Franck, Dimokritos Kavadias Departement Onderwijs en Vorming. Afdeling Strategische Beleidsondersteuning 2012 60 p. Vocvobib: 02 - Vlaams onderwijsstructuur ICCS stands for International Civic and Citizenship Education Study. It investigates whether and in what way young people are prepared and consequently ready and able to undertake their roles as citizens in society. The publication presents the international results, with particular emphasis on the position of Flanders. Ook te downloaden www.ond.vlaanderen.be Trefwoord: studie ; onderwijs ; statistieken ; internationale_samenwerking ; secundair_onderwijs ; burgerschap , samenleving

* website SSL : Steunpunt studie- en schoolloopbanen 2012 Vocvobib: 02 - Vlaams onderwijsstructuur http://steunpuntssl.be/ Ons steunpunt voert beleidsrelevant onderzoek uit om het Vlaamse onderwijsbeleid wetenschappelijk te ondersteunen. Eind 2011 keurde de Vlaamse regering de nieuwe beheersovereenkomst goed met de derde generatie van het steunpunt SSL (2012-2015). In een interuniversitair samenwerkingsverband onderzoeken wij: macro-perspectief van het Vlaamse onderwijssysteem loopbanen van leerlingen loopbanen van leerkrachten aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt Trefwoord: onderwijsbeleid ; loopbaan ; leerling ; docent ; leerkracht

* website Ondernemend onderwijs 2012 Vocvobib: 02 - Vlaams onderwijsstructuur http://www.ondernemendonderwijs.be/ DBO: Een initiatief van Dienst Beroepsopleiding Departement Onderwijs en vorming DBO wil via allerlei projecten, acties en evenementen het ondernemerschap en de ondernemingszin bij jongeren stimuleren. Op deze site vind je meer informatie over alle lopende acties. Je kan (bij het betreffende project) inschrijvingsformulieren, programmaoverzichten, handleidingen, wedstrijdformulieren, enz. downloaden. Een overzicht van alle acties kan je bekijken bij de evenementenkalender. European Commitment to Entrepreneurship Proleron -Professionalisering van Leraren en docenten rond Ondernemerschap Smartschool -Het e-platform voor leraren economie-handel-bedrijfsbeheer Trefwoord: beroepsopleiding ; onderwijs ; vorming ; bedrijfsbeheer ; internationaal ; docent

2

* E_document VDAB jaarverslag 2011 VDAB 2012 80 p. Vocvobib: 05 - Vlaamse netwerken en koepels volwassenenonderwijs Het jaarverslag van de VDAB illustreert de VDAB-aanpak bij de realisatie van het Vlaams opleidingsen tewerkstellingsbeleid en geeft een duidelijk beeld van de werking en resultaten van haar dienstverlening. De lezer vindt uitvoerige informatie over het beleid en de strategie van de VDAB, de Vlaamse arbeidsmarkt, de rol van de VDAB op een duale arbeidsmarkt waarbij alle tewerkstellings-, begeleidings- en beroepsopleidingsactiviteiten aan bod komen, personeel en financiën. Het geheel is voorzien van statistisch materiaal. Ook te downloaden via http://publicaties.vlaanderen.be Trefwoord: Vdab ; opleiding ; laaggeschoold ; omvorming ; beroep ; arbeidsmarkt ; beleid ; werk ; steunmaatregelen werken

* E_document Vocational education and training in Denmark : short description CEDEFOP 2012 95 p. Vocvobib: 08 - Europees beleid volwassenenonderwijs Vocational education and training in Denmark has embarked on a process of modernisation aiming at, primarily, increasing flexibility, and individualisation, quality and efficiency. Assessment and recognition of informal and non-formal learning, competence-based curricula, innovative approaches to teaching, and increased possibilities for partial qualifications are factors that bring Danish education and training closer to learners. Recent introduction of new apprenticeship and EUX programmes increase flexibility of various pathways in vocational upper secondary education and training – IVET – and reflect an overall educational policy trend towards more differentiated and individualised working methods. The latter programme is particularly relevant in improving progression of IVET students to higher education, which is still rather limited and is currently a political priority in Denmark. Public financing of VET is a central feature of the system. The government attaches great importance to improving quality and efficiency of the Danish education and training system to equip all individuals with the skills required for a modern workforce in a knowledge-based society, permit career development, and reduce skills mismatches. Ook te downloaden via http://www.cedefop.europa.eu/ Trefwoord: studie ; beroepsopleiding ; Denemarken

* E_document Learning beyond fifteen : ten years after PISA OECD 2012 122 p. Isbn: 978-92-64-17210-4 Vocvobib: 08 - Europees beleid volwassenenonderwijs Skills are key to economic and social prosperity. Understanding how skills develop over time is therefore critical for all countries. Learning beyond Fifteen focuses on the development of reading proficiency during the transition from adolescence to early adulthood. It explores the results of a 3

unique study in Canada that combines PISA data with a follow-up survey, the Youth in Transition Survey (YITS), and a reassessment of reading skills nine years after students took the PISA test. The results show large improvements in reading proficiency among all Canadian youth between the ages of 15 and 24. This evidence highlights the importance of flexibility in educational systems. A second chance to continue their education allows even those students who performed poorly at age 15 to acquire the skills they need to succeed in the workplace. Trefwoord: studie ; Canada ; volwassenenonderwijs ; internationaal ; doelgroep ; activeren ; beleid ; werkplek ; PISA

* website OECD : Organisation for Economic Co-operation and Development 2012 Vocvobib: 09 - Internationaal volwassenenonderwijs http://www.oecd.org/.net The mission of the Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD) is to promote policies that will improve the economic and social well-being of people around the world. The OECD provides a forum in which governments can work together to share experiences and seek solutions to common problems. We work with governments to understand what drives economic, social and environmental change. We measure productivity and global flows of trade and investment. We analyse and compare data to predict future trends. We set international standards on a wide range of things, from agriculture and tax to the safety of chemicals. We look, too, at issues that directly affect the lives of ordinary people, like how much they pay in taxes and social security, and how much leisure time they can take. We compare how different countries’ school systems are readying their young people for modern life, and how different countries’ pension systems will look after their citizens in old age. Drawing on facts and real-life experience, we recommend policies designed to make the lives of ordinary people better. We work with business, through the Business and Industry Advisory Committee to the OECD, and with labour, through the Trade Union Advisory Committee. We have active contacts as well with other civil society organisations. The common thread of our work is a shared commitment to market economies backed by democratic institutions and focused on the wellbeing of all citizens. Along the way, we also set out to make life harder for the terrorists, tax dodgers, crooked businessmen and others whose actions undermine a fair and open society. Trefwoord: economische ; opleiding ; samenwerking ; ontwikkeling ; internationaal ; bibliotheek ; databank

* boek Op zoek naar het interculturele gehalte in Vlaamse leermiddelen Eva Verstraete Garant Uitgevers nv 2012 51 p. Isbn: 9789044127775 Aanwinstnr.: 12-106 Vocvobib: 10 - Curriculumontwikkeling volwassenenonderwijs Een onderzoek door Steunpunt Diversiteit en Leren toont aan dat er geen flagrante racistische inhouden aanwezig zijn in de Vlaamse leermiddelen, maar dat de mogelijkheden om met diversiteit om te gaan onderbenut zijn. Het is vaak een verhaal van gemiste kansen. Weinig ondersteuning en een gebrek aan bruikbare tips voor de leerkracht zorgen ervoor dat diversiteit vaak niet positief wordt benut en niet gezien wordt als meerwaarde.

4

Een gelijkaardige studie uitgevoerd in de Franse Gemeenschap kwam tot dezelfde bevindingen. Vanwege de vraag tot ondersteuning, heeft het Steunpunt Diversiteit en Leren (Eva Verstraete en prof. Piet Van Avermaet) en de European Diversity Education and Networking Academia (dr. Dina Sensi), samen met de Evens Stichting, een checklist ontwikkeld om leermiddelen op hun diversiteitsgehalte te screenen. Deze checklist biedt ondersteuning aan het brede educatieve veld in België bij de ontwikkeling en het gebruik van leermiddelen die de principes van positief omgaan met diversiteit omvatten. Scholen kunnen met deze checklist leermiddelen aan een ‘diversiteitstoets’ onderwerpen en weten waar er eventueel gecompenseerd kan worden. De diversiteitscriteria bieden uitgeverijen ondersteuning bij materiaalontwikkeling. Eva Verstraete is onderzoekster aan het Steunpunt Diversiteit en Leren. Deze uitgave is een initiatief van de Evens Stichting. Een gelijkaardig project werd uitgevoerd voor Franstalig België. Trefwoord: onderzoek ; leermiddelen ; materiaalontwikkeling ; educatie ; intercultureel ; diversiteit ; racisme

2. Cursist-gericht 11- Agogiek – didactiek 12 - Didactiek – basiseducatie 13 - Keuze en activeringsactiviteiten 14 - Traject- en cursistenbegeleiding – intake 15 - Evalueren cursisten 16 - Zorg 17 - EVC eerder verworven competenties EVK eerder verworven kwalificaties 18 - ERK Europees referentiekader 19 - Geletterdheid 20 - Ouders en school 22 - E-leren 23 - Duale trajecten

* artikel Begeleid onderzoekend leren : onderzoekscompetentie in het ASO - aanpak Dirk Michiels Leerrijk-Plantyn nv 2012 20 p. Vocvobib: 11- Agogiek – didactiek Dirk Michiels - directeur Lyceum Martha Somers Brussel Deze bijdrage bevat beschouwingen over onderzoekscompetentie als vorm van begeleid zelfstandig leren en concrete voorbeelden uit de schoolpraktijk van de laatste vijf jaar. Die zijn gebaseerd op mijn ervaringen in twee scholen (het Koninklijk Atheneum Pitzemburg in Mechelen en sinds 2010 het Lyceum Martha Somers in Laken). In deze bijdrage licht ik graag toe hoe we de mogelijkheden van onderzoekscompetentie hebben benut om leerlingen aan te zetten tot onderzoekend leren. Mijn invalshoek is in de eerste plaats didactisch en schoolorganisatorisch. Ik ben ervan overtuigd dat een vernieuwend onderwijsproject zoals onderzoekscompetentie pas zijn doel kan bereiken als er op school een duidelijke visie en een efficiënte werkstructuur voor bestaat. Welke didactische invulling geven we aan onderzoekscompetentie? Welke vormen van leren willen we ermee stimuleren? Welke vaardigheden willen we bij de leerlingen ontwikkelen? Welk belang krijgt onderzoekscompetentie in het schoolwerkplan? Hoe kunnen we onderzoekscompetentie implementeren in de verschillende studierichtingen van het ASO? Welke gevolgen heeft dit voor onze schoolwerking? Wat verwachten we van de leraren? Hoe kunnen ze de leerlingen het best begeleiden? Hoe kan het schoolbeleid hen daarbij helpen? In dit artikel maak ik de balans op van hoe we onderzoekscompetentie op school vorm hebben gegeven sinds de invoering in 2006-2007. Trefwoord: ASO ; onderzoeks_competentie begeleid_zelfstandig_leren

;

onderzoekend_leren

;

logboek

;

5

* artikel Van klaskrant naar blog : alfacursisten verwerken hun eigen nieuws D. Eggermont 2012 Vocvobib: 12 - Didactiek – basiseducatie In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 12-14 Het concept van de klas- of leskrant waarbij cursisten zelf ook een deel van het redactiewerk op zich nemen, kent eigenlijk al een lange geschiedenis in de NT2-wereld. Eigenlijk vinden we het idee achter deze didactische werkvorm terug bij Paolo Freire en het ervaringsleren. Cursisten leren het beste uit zaken die zij onmiddellijk herkennen vanuit hun eigen leefwereld. Leg taalhandboeken even aan de kant en gebruik in plaats daarvan het materiaal 'van de straat'. Ga uit van de leervragen van de cursisten en laat hen zelf materiaal aanbrengen. De motivatie zal stijgen, en ook de betrokkenheid. Als de cursist mede verantwoordelijk is voor zijn leerproces, verhoogt het eigen leren en presteren. Tot zover de theorie. In dit artikel bekijkt Dirk Eggermont hoe men in de (A)NT2-klas het beste kan werken met klaskranten, of met blogs, het jongste broertje van Freire... Trefwoord: Nt2 ; didactische_werkvorm ; Freire ; ervaringsleren ; cursist ; krant

* artikel Week van het Lezen : leesbevordering op het Marcanti College K. Galema 2012 Vocvobib: 12 - Didactiek – basiseducatie In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 26-27 Maandag 12 maart start voor de onderbouw van het Marcanti College in Amsterdam voor de tweede keer dit schooljaar een Week van het Lezen. En zoals de naam al zegt, vinden er in een Week van het Lezen allerlei activiteiten plaats waarmee de school leerlingen wil stimuleren tot lezen. Leesbevordering is dus het doel. Lezen is immers een goede zaak. Je leert er beter door lezen, je leert veel woordjes. Je leert over de onderwerpen waarover je leest. Leesbevordering is ook een noodzaak, omdat de leerlingen bij binnenkomst op het Marcanti College een gemiddelde leerachterstand hebben van anderhalf jaar. Trefwoord: Nederlands ; lezen ; begrijpend_lezen ; stimuleren

* artikel BASIC, krant voor de basisvorming van het vmbo F. den Broeder 2012 Vocvobib: 12 - Didactiek – basiseducatie In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 24-25 Jongeren en lezen: het blijft een lastige combinatie. Vooral bij jongeren die er niet sterk in zijn. In het vmbo kampt ruim 20% van de leerlingen met een forse leesachterstand. De enige manier om hen te helpen is ze teksten aanbieden op hun eigen niveau. Teksten met een aantrekkelijke vormgeving, die aansluiten bij hun belevingswereld en interesses (leesniveau A2). Op het college Schaersvoorde, een brede scholengemeenschap voor vmbo, havo en vwo in Aalten, wordt BASIC ingezet. BASIC is een toegankelijke, afwisselende krant voor jongeren in de basisvorming van het vmbo die bovendien leuk is om te lezen. Met elke maand nieuws, artikelen over gezondheid en sport, en interviews met vmboleerlingen. Door de afwisseling en de korte teksten vormt de krant perfect lesmateriaal. Om docenten te ondersteunen, verschijnt bij elke editie een lesbrief met vragen en opdrachten die de leesvaardigheid toetsen. Trefwoord: leesachterstand ; Nederlands ; krant

6

* artikel Lezen wordt leuk en gaat steeds beter in IJsselstein B. de Vos 2012 Vocvobib: 12 - Didactiek – basiseducatie In: Levende Talen magazine 99 (2012) nr. 3, p. 4-9 Teksten lezen in de klas, veel leerlingen boeit het niet en ze zijn er nauwelijks voor te porren. Het lezen van literaire teksten lukt met wat extra activiteiten vaak nog wel. Bert de Vos van het APS heeft het met het taalbeleidsteam van het Cals College in IJsselstein voor elkaar gekregen dat (vmbo-) leerlingen ook gemotiveerd raken voor begrijpend lezen. Hij beschrijft de rationale achter het leesprogramma dat ontworpen is voor begrijpend lezen bij Nederlands. De Vos noemt de resultaten spectaculair, zij het dat alles wel met vallen en opstaan tot stand is gekomen. Trefwoord: Nederlands ; lezen ; begrijpend_lezen ; stimuleren

* artikel Radio, televisie, internet : bron van taal. Geluids- en beeldmateriaal in de Nt2-klas A. Nordin, E. Nys, L. Verrote 2012 Vocvobib: 12 - Didactiek – basiseducatie In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 3-5 "Je moet vooral veel oefenen: luister naar het nieuws, lees de krant, kijk tv, spreek met je buren". Dat zeg je als docent heel vaak tegen je cursisten. Sommigen doen dat graag, maar anderen vinden dat te moeilijk. Door ook in de klas met authentiek materiaal aan de slag te gaan, kan je die drempel verlagen. Breng de actualiteit en realiteit de klas binnen en laat cursisten er stapje voor stapje aan wennen. Zo kan je hen echt helpen om het Nederlands ook buiten de klas te gebruiken. In dit artikel beschrijven de auteurs verschillende werkvormen die je kunt inzetten als je met geluids- en beeldmateriaal wilt werken. Trefwoord: Nederlands ; actualiteit ; media ; geluidsmateriaal ; beeldmateriaal

* artikel Je wilt toch kunnen meepraten. Nieuws in de klas - Nieuws thuis A. Berntsen 2012 Vocvobib: 12 - Didactiek – basiseducatie In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 6-7 Wie heeft er nog tijd voor het nieuws in de lessen inburgering? Les vroeg een aantal Nt2-docenten naar tips om met nieuws en nieuwsberichten aan de slag te gaan in de klas. "Oei, daar komen we niet meer aan toe", hoorden we van verschillende kanten. Maar ook: "Het is altijd leuk om een les te beginnen met iets wat cursisten zelf net hebben gelezen of gehoord, om op die manier een discussie te delen of uit te lokken". Praten over wat actueel is, is niet alleen interessant, maar ook een middel bij uitstek om nieuwe taal te verwerven. Er zijn veel manieren om cursisten aan het werk te zetten in en buiten de les met behulp van Nederlandstalige tv-programma's, het nieuws en sites van eigen voorkeur. Laten we ervoor zorgen dat www.uitzendinggemist.nl een nieuwsbron voor elke alfa- en NT2-cursist wordt! Trefwoord: Nederlands ; actualiteit ; nieuwsbericht ; inburgering ; Nt2 ; alfa

* artikel De hele wereld in je klas : werken met actualiteit in je Nt2-klas I. Plichart 2012 Vocvobib: 12 - Didactiek – basiseducatie 7

In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 8-10 In de NT2-klas is de wereld altijd aanwezig, gewoon omdat de leerlingen of cursisten een erg verschillende achtergrond hebben. Gooi daar nog een krant of ander nieuwsmedium bij, en voor je het weet beginnen er gesprekken waar je met moeite een einde aan maakt. Actualiteit maakt immers veel los bij cursisten. Als jij als docent goed in de hand houdt waar je naartoe wilt, is actualiteit een uiterst interessante invalshoek voor tal van lessen. Vanuit de ervaring van de Vlaamse Wablieft-krant, reikt Ilona Plichart je in dit artikel een aantal tips en ervaringen aan. Trefwoord: Nederlands ; actualiteit ; nieuwsbericht ; media ; krant ; inburgering ; Nt2 ; alfa

* artikel Teksten op maat, woorden op maat : zelfstandig werken aan taalvaardigheid met de Nieuwslezer B. Bossers, R. van der Werf, L. van Veen 2012 Vocvobib: 12 - Didactiek – basiseducatie In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 16-20 Systematisch werken aan de woordenschat en aan de leesvaardigheid is niet bepaald eenvoudig binnen communicatieve en taakgerichte benaderingen. Dat ligt niet alleen aan de didactiek (zie LES 165, p.3-6), maar ook aan het materiaal dat wordt gebruikt: authentieke luister- en leesteksten. Daar zit vaak veel laagfrequent vocabulaire in en de tekstdekking (het percentage bekende woorden voor de lezer) is al gauw te laag, zeker voor cursisten met taalniveau A1 en A2. Het begrijpen van een tekst wordt dan lastig, en cursisten zitten in dat geval meer te vertalen dan te lezen. In dit artikel beschrijven de auteurs een programma waarmee beide problemen worden opgelost, terwijl de leerder toch met authentieke teksten werkt. Trefwoord: Nederlands ; woordenschat ; leesvaardigheid ; A1 ; A2 ; Nt2 ; alfa

* artikel Het schrijfexamen van de Staatsexamens Nt2 gaat digitaal. Wat gaat er veranderen? En wanneer? Y. van der Hoop 2012 Vocvobib: 12 - Didactiek – basiseducatie In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 32-33 Een poos geleden zijn de Staatsexamens lezen en luisteren gedigitaliseerd. Per 1 januari 2013 is schrijven aan de beurt. Daar zijn goede redenen voor. Het is natuurlijk praktisch om een schrijfexamen via de computer af te nemen, maar ook in het dagelijks leven schrijven mensen meer en meer - soms bijna alleen nog maar - via een toetsenbord. Hieronder leggen we uit wat de wijzigingen binnen het schrijfexamen betekenen voor u als docent en voor de kandidaat. Trefwoord: Staatsexamen ; Nederlands ; digitaal ; schrijfexamen

* artikel Aso top bso flop : studiekeuze als statussymbool 2011 Vocvobib: 13 - Keuze en activeringsactiviteiten In: Klasse. - Nr. 223 2012 , p. 28-31 Aso’ers zijn slim en bso’ers dom. “Als je het aan de leerlingen vraagt, wordt dat vooroordeel over onderwijsvormen vooral bevestigd door volwassenen”, weten Roos Van Gasse en Christel Van Cauteren (Master Opleidings- en Onderwijswetenschappen, Universiteit Antwerpen). In hun afstudeerscriptie brachten ze het verschil in maatschappelijk aanzien tussen aso, tso, bso en kso in kaart. “Ouders en leraren hebben een grotere invloed dan je denkt”, zeggen ze. 8

Ook te downloaden http://pdf.klasse.be Trefwoord: secundair_onderwijs ; studiekeuze

* boek Goesting in leren en werken H. Van de Mosselaer, P. Van Petegem, D. van Dijk & L. Michiels (Red.) Garant Uitgevers nv 2012 264 p. Isbn: 978-90-441-2866-6 . Aanwinstnr.: 12-108 Vocvobib: 13 - Keuze en activeringsactiviteiten In het project GoLeWe “Goesting in Leren en Werken” werkten zeven hogescholen, twee universitaire onderzoekscentra en vijf middelbare scholen uit de grens brede regio Vlaanderen-Nederland samen. Het beeld dat deze projectpartners voor ogen hebben, is dat jongeren er zin in hebben om naar school te gaan en te leren. En later als ze afgestudeerd zijn: zin hebben en voldoening vinden in hun werk. Het Vlaamse woord ‘goesting’ drukt uit dat je zin in iets hebt vanuit je hart (je gevoel gaat er naar uit), je handen (die al gaan kriebelen) en vanuit een buikgevoel (een verlangen). Het hoofd volgt dan ook: je bent dan ook mentaal ingesteld op de dingen waarvoor je goesting hebt. Als je goesting hebt in je leren en werken, dan ben je gemotiveerd en enthousiast en zit je in je flow. Jongeren moeten hun kwaliteiten kunnen uitbouwen tot competenties die nodig zijn in de maatschappij en in het werkveld. Jongafgestudeerden moeten werk vinden dat aansluit bij hun eigen mogelijkheden, motivatie en ambities. Het boek behandelt thema’s omtrent de overgang naar hoger onderwijs, leren in het hoger onderwijs en samenwerking tussen hoger onderwijs en werkveld. Het inspireert onderwijsverantwoordelijken, coördinatoren, begeleiders, leraren en docenten van middelbaar en hoger onderwijs en verantwoordelijken van bedrijven en organisaties die overtuigd zijn van het belang van een nauwere samenwerking tussen onderwijs en werkveld. Trefwoord: motiveren ; cursist ; leren ; werken ; onderwijs ; bedrijven ; samenwerking

* artikel Handleiding voor de organisatie en instandhouding van een langdurige leerlingenuitwisseling aanpak Valeer Schodts Leerrijk-Plantyn nv 2012 7 p. Vocvobib: 14 - Traject- en cursistenbegeleiding – intake Internationale uitwisselingsprojecten met leerlingen in het secundair onderwijs zijn op zich al heel waardevol – op voorwaarde dat ze goed worden georganiseerd en alle partners zich aan de gezamenlijke afspraken houden. Nog boeiender wordt het als deze uitwisseling door de jaren heen blijft voortbestaan, en als het ware een vast onderdeel van het schooljaarprogramma is geworden. Enerzijds omdat de uitwisseling zo kan worden verdiept en versterkt, zowel voor leerlingen, leerkrachten en directie als voor ouders, anderzijds omdat de organisatie ervan eenvoudiger wordt voor de school. In dit artikel geeft de auteur een beknopte maar zeer concrete handleiding voor het opzetten en onderhouden van dergelijke projecten, gebaseerd op de jarenlange ervaring met leerlingenuitwisseling van twee Vlaamse partnerscholen met enkele scholen in Polen. Trefwoord: leerlingenuitwisseling ; handleiding ; internationaal; uitwisseling ; Europa

9

* boek ; cd_rom Digitaal handboek : de helpende hand voor de docent in het VO en het MBO J. Veldt Shaker Media 2011 93 p. Isbn:978-90-489-0058-9 Aanwinstnr.: 12-109 Vocvobib: 14 - Traject- en cursistenbegeleiding – intake In het onderwijs wordt de werkdruk steeds groter. Vele zijn daardoor opzoek naar doeltreffende middelen die de werkdruk verlagen. Hier is de digitale wereld een uitkomst. Dit digitale handboek stelt op een eenvoudige manier veel informatie voor leerling/cursistbegeleiding beschikbaar. Zo bevat het onder andere formulieren, voorbeeldbrieven, begeleidingsmodellen en achtergronddocumentatie. In totaal meer dan 450 pagina's aan informatie. Een product van 7 jaar ontwikkeling en onderzoek. Het handboek is primair ontwikkeld voor de mentor/ begeleidende docent in het onderwijs. Door het dynamisch karakter van het onderwijs is gebleken dat het bruikbaar is voor iedereen die betrokken is bij het begeleidingstraject van leerlingen, cursisten of studenten. Het Ministerie van Onderwijs heeft een basismodel opgesteld m.b.t. de plaats en functie van de begeleiders, opleiders en management. Hier is gebruik van gemaakt voor de basis van het boek. Zo is een instrument ontstaan dat gebruikt kan worden om de eigen zorgstructuur tegen het licht te houden. De formulieren zijn geschikt voor het vormen van een leerling/cursistendossier. Alle formulieren en brieven zijn, binnen de organisatie, vrij te gebruiken. De formulieren kunnen volledig of gedeeltelijk digitaal ingevuld worden. Handmatig invullen is ook een optie. De formulieren zijn makkelijk aan te passen aan de veranderende situatie binnen het onderwijs. De opgenomen achtergrondinformatie gaat over de meest voorkomende beperkingen in het onderwijs. Hier is uitgegaan van beperkingen die 30% of meer voorkomen. Voor deze doelgroep is een uitgebreid intakeformulier en subsidie-inventarisatieformulier beschikbaar. Basisinformatie over o.a. ADHD, autisme, NLD, fysieke beperkingen, etc. wordt integraal aangeboden. Dit aangevuld met de websites van diverse belangenverenigingen, instanties en overheden. Naast het handboek is er tevens een calamiteitenhandboek geïntegreerd. Per incident is er een handelsplan en incidentregistratieformulier. Bovendien zijn de juridische definities omschreven. Dit registratieformulier is ontwikkeld in samenwerking met het Ministerie van Justitie en is geschikt om te gebruiken bij het doen van aangifte. Als laatste zijn diverse instrumenten, begeleidingsmodellen en testen beschikbaar. Onder andere LSD, STAR methodiek, competentiemeetlat, reflectiemodellen, hand-outs, goede studiegewoonten: een leidraad voor ……, etc. De testen staan online. Er is een keuze uit gratis en betaalde testen. De testen worden regelmatig up to date gehouden. Het uitgangspunt bij de ontwikkeling was gebruikersgemak en toegankelijkheid. Het product bestaat uit een CD-ROM en een paperback boekje. De CD-ROM is het volledige boek. Hier zijn alle formulieren, documentatie, begeleidingsmodellen, etc. in opgenomen. Het paperback boekje bevat alleen de basis van het handboek. Een bladerexemplaar voor bij de koffie. Het handboek is zo gemaakt dat het op MacOS, Windows en Linux werkt. Het enige dat u nodig heeft is een internet browser, tekstverwerker en een PDF reader. Trefwoord: ondersteuning ; docent ; begeleidende ; leerlingenbegeleiding ; cursistenbegeleiding ; studentenbegeleiding ; instrument ; begeleidingsmodel ; test

10

* artikel Worden varkens zwaarder door ze te wegen? Notities n.a.v. The Death and Life of the Great American School System. How Testing and Choice Are Undermining Education van Diane Ravitch - visie Eric Verbiest Leerrijk-Plantyn nv 2012 11 p. Vocvobib: 15 - Evalueren cursisten Eric Verbiest - Emeritus lector Schoolontwikkeling en schoolmanagement, Fontys Hogescholen, Nederland, gastprofessor Onderwijsinnovatie, Universiteit Antwerpen. Er wordt steeds meer getest, getoetst en gemeten in het onderwijs. Maar de vraag is natuurlijk wat, hoe en waarom er wordt gemeten. En vooral wat er met die resultaten allemaal wordt gedaan. Diane Ravitch stelt in haar boek The Death and Life of the Great American School System. How Testing and Choice Are Undermining Education dit toenemende toetsbeleid en enkele andere vernieuwingen in het Amerikaanse onderwijs aan de kaak. De auteur van dit artikel bespreekt daarvan de belangrijkste zaken, maakt de vergelijking met de huidige trends in Nederland en Vlaanderen en licht ten slotte toe wat we hieruit kunnen leren. De rode draad door dit hele verhaal heen is de vraag: wordt het onderwijs beter van die toenemende nadruk op toetsen en meten? Trefwoord: toetsbeleid ; leerling_prestatie ; opbrengst ; output ; toets ; meten

* artikel Lees- en spellingproblemen op school aanpakken via een protocol : samen op weg naar een zorgzaam beleid - aanpak Stefan Potums Leerrijk-Plantyn nv 2012 13 p. Vocvobib: 16 - Zorg Stefan Potums - nascholer handelingsgericht werken, medeauteur protocol dyslexie Wie vlot kan lezen en schrijven, heeft meer kansen om goed te kunnen functioneren op school en in de maatschappij. Op school staan deze basisvaardigheden dan ook centraal. Maar wat als dit proces niet zo vlot verloopt? Een blik op de praktijk leert ons dat hier in vele scholen en CLB-centra actief en bewust aan gewerkt wordt. Een vaststelling is wel dat er dikwijls op een andere manier wordt mee omgegaan en dat er veel vragen blijven bij alle betrokkenen. Het protocol over lezen en spellen wil duidelijkheid, inspiratie, ondersteuning en praktische richtlijnen bieden voor een goede praktijk in het Vlaamse onderwijslandschap. De focus van dit artikel ligt vooral op een goede aanpak op school. Hoewel er een sterke verwevenheid is tussen technisch lezen en spelling zal het in dit artikel vooral gaan over lezen. Trefwoord: lezen ; schrijven ; diagnostiek ; dyslexie ; handelingsgericht_werken ; PRODIA ; protocol ; zorgcontinuüm * artikel Moeilijke jongeren op de grens tussen onderwijs en welzijn - we hebben nog niet alles geprobeerd ! - aanpak Monique D'Aes Leerrijk-Plantyn nv 2012 27 p. Vocvobib: 16 - Zorg Hoe kunnen leraren, leerlingenbegeleiders en directeurs regel- en normoverschrijdend gedrag aanpakken? In deze bijdrage worden ze uitgenodigd om de transfer te maken van het Youth at Riskproject uit de welzijnssector naar de school en de klas. Dat programma bevat veel voorbeelden die 11

inspiratie kunnen geven om anders om te gaan met (moeilijke) leerlingen. Wat leraren nodig hebben in hun omgang met opstandig gedrag van leerlingen, is zelfvertrouwen en kordaatheid, maar ook warmte en optimisme. De leerdoelen moeten aansluiting vinden bij de eigen doelen van de leerlingen. Een werk van lange adem. Als coaches van leerlingen supporteren ze voor hen, bespreken ze hindernissen met hen en sturen ze de leerling met veel aanmoedigingen weer het veld op. Ondertussen leiden leerlingenbegeleiders en CLB-medewerkers leerlingen naar leraren toe en omgekeerd. Als deskundigen bewaken ze de grens tussen de school en de hulpverlening. Als coaches van leraren tonen ze een uitstekend voorbeeld van het evenwicht tussen professionele nabijheid en afstand. De directeur komt het recht toe om de schoolregels te bepalen. Hij geeft vrijheid en vertrouwen aan zijn leraren en ondersteunt initiatieven van zijn leerlingenbegeleiders. Hij is een toonbeeld van affectieve kordaatheid, ook ten aanzien van de ouders. Trefwoord: draagkracht ; hulpverlening ; leerlingbegeleiding ; vrijwilliger ; Youth_at_Risk ; YAR

* artikel Geïntegreerde socio-emotionele leerlingenbegeleiding : wat denkt de leerkracht secundair onderwijs ervan ? Karen Jacobs, Elke Struyf, Walter Verbustel Leerrijk-Plantyn nv 2011 20 p. Vocvobib: 16 - Zorg In deze bijdrage wordt beschreven wat de leerkracht secundair onderwijs denkt van een geïntegreerde vorm van socio-emotionele leerlingenbegeleiding, waarbij de leerkracht een centrale rol vervult. Ziet de leerkracht socio-emotionele leerlingenbegeleiding als zijn taak en acht hij zichzelf in staat om deze taak uit te voeren? Voelt de leerkracht zich hierbij gesteund door de school? De belangrijkste resultaten van een grootschalig surveyonderzoek naar de perceptie van de Vlaamse leerkracht secundair onderwijs worden hier beschreven. De belangrijkste vaststelling is dat leerkrachten de socio-emotionele begeleiding van leerlingen wel tot hun taak rekenen, maar nog niet altijd weten hoe te handelen. Verder voelen zij zich gesteund door de school en directie, maar ontbreekt het nog aan een goede professionalisering en een duidelijk professionaliseringsbeleid. Trefwoord: socio_emotioneel ; leerlingenbegeleiding ; secundair_onderwijs

* artikel Onderzoek naar moeilijk schoolbare jongeren (carrouselleerlingen) regio Mechelen – januari / augustus 2009 Govert Merckx Leerrijk-Plantyn nv 2011 16 p. Vocvobib: 16 - Zorg Dit artikel is geschreven vanuit het gezichtsveld van de persoon die acht maanden op zoek is gegaan naar de groep jongeren die er niet in slaagt om op een adequate manier te functioneren in het secundair onderwijs. Deze jongeren worden door de scholen herhaaldelijk uitgesloten wegens moeilijk hanteerbaar gedrag. In dit artikel noemen we hen ‘carrouselleerlingen’. Hiermee bedoelen we dat ze als het ware op een draaimolen zitten. Een draaimolen van problemen en uitsluitingen die hun schoolse verloop ernstig hypothekeert. Soms spreken we ook van ‘moeilijk schoolbare jongeren’. We bedoelen hier dezelfde groep jongeren mee. Moeilijk schoolbaar slaat dan op het gegeven dat ze heel moeilijk functioneren binnen de traditionele krijtlijnen van het regulier, voltijds secundair onderwijs. De auteur is op zoek gegaan naar de grootte van deze groep en heeft met een aantal van deze jongeren en hun ouders gesproken over hun situatie. Daarnaast heeft de auteur de scholen die met deze jongeren geconfronteerd worden, bevraagd over de methodieken die ze voor deze groep hebben 12

gehanteerd. Er is met de scholen gesproken over projecten en initiatieven die hun draagkracht versterken. Er is ook met de betrokken CLB’s gesproken over hun positie en hun rol bij deze problematiek. Verder is gepoogd om een overzicht te maken van de methodieken die krachtig genoeg zijn voor carrouselleerlingen. Ondertussen is er in de regio Mechelen een project opgestart, gericht naar deze doelgroep. De overgang van onderzoek naar effectieve opstart wordt eveneens in dit artikel belicht. Trefwoord: carrouselleerling ; jongeren ; problemen ; uitsluitingen ; secundair_onderwijs

* website Prodiagnostiek 2012 Vocvobib: 16 - Zorg http://www.prodiagnostiek.be/ Projectteam Prodia Het projectteam bestaat uit leerkrachten en CLB-medewerkers die deeltijds gedetacheerd zijn naar het project ‘Protocollering van diagnostiek in leerlingenbegeleiding’. De samenstelling is multidisciplinair en netoverstijgend. Het team ontwikkelt de protocollen conform de globale doelstelling en binnen de afgesproken kaders. Dit gebeurt in permanent overleg met de project-stuurgroep. Aftoetsen bij het werkveld via een praktijktoets en voorleggen aan wetenschappers voor advies zijn inherente fases bij de ontwikkeling van elk protocol. Het streefdoel van het project is om diagnostische protocollen te ontwikkelen voor het objectief en genuanceerd in beeld brengen van mogelijkheden, beperkingen en onderwijsnoden van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften, en voor de problematieken waarmee onderwijs en CLB in hun werking geconfronteerd worden. Ze richten zich op de te onderscheiden ontwikkelingsdomeinen. Deze protocollen moeten de CLB’s in staat stellen om – samen met onderwijs – hun opdracht inzake diagnostiek en inschaling binnen de onderwijscontext op een kwaliteitsvolle manier uit te voeren. De ambitie is dat de ontwikkelde protocollen de leidraad worden voor diagnostiek binnen onderwijscontext, en dat ze zullen toegepast worden door alle CLB-teams in Vlaanderen en Brussel, in nauwe samenwerking met de scholen waarmee ze een beleidscontract/beleidsplan hebben afgesloten. Een essentieel onderdeel in deze protocollen is dus te komen tot een gedragen afstemming tussen CLB en onderwijs, en dit over de netten heen. Trefwoord: Vlaanderen ; samenwerking ; diagnostiek ; leerlingenbegeleiding ; zwakbegaafd ; hoogbegaafd ; lezen ; spellen ; rekenen

* artikel Woordenschat leren voor Staatsexamens Nt2 S. Verhallen 2012 Vocvobib: 18 - ERK Europees referentiekader In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 30-31 Hoe groot zou de woordenschat moeten zijn van kandidaten om succesvol te kunnen deelnemen aan de Staatsexamens Nt2? De examens van Programma I zijn gepositioneerd op niveau B1 en van Programma II op niveau B2 (ERK/CEF). In de beschrijvingen van ERK en CEF zijn echter nauwelijks bruikbare aanwijzingen over de vereiste woordenschat voor die taalniveaus te vinden. Simon Verhallen probeert in dit artikel toch tot een antwoord te komen. Trefwoord: Nt2 ; Staatsexamen ; woordenschat ; Europees_Referentiekader ; ERK ; CEF ; B1 ; B2

13

* artikel Functioneel geletterd de wereld in : interventie voor lezen en schrijven in het voortgezet onderwijs Cindy Teunissen, Wilma Jongejan 2012 Vocvobib: 19 - Geletterdheid In: Tijdschrift voor Remedial Teachers. - Jrg. 12 (2011-12), nr. 2 ; p. 19-21 Binnen het project Onderwijs Bewijs VO wordt onderzocht wat het effect van het interventieprogramma Nederlands is op de lees-, spelling- en schrijfvaardigheid en op de sociaalemotionele ontwikkeling van leerlingen in het praktijkonderwijs tot en met vwo. Daarnaast wordt onderzocht hoe werkzame elementen uit dit interventieprogramma succesvol geïmplementeerd kunnen worden in de klas bij verschillende vakken. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat een grote groep leerlingen bij aanvang van het voortgezet onderwijs (praktijkonderwijs tot en met vwo) onvoldoende vaardig is in lezen en schrijven om optimaal van het onderwijs te kunnen profiteren en zich te kunnen redden in het dagelijks leven. Het Interventieprogramma Nederlands is toe te passen binnen de remedial teaching. Op de deelnemende scholen geven getrainde docenten en remedial teachers gedurende een half jaar twee maal per week interventieles aan groepjes (4-6) leerlingen. Onderzocht wordt of deze leerlingen meer vorderingen maken dan leerlingen uit een controlegroep op woord- en tekstlezen, spellen, schrijven, begrijpend lezen en in sociaal-emotionele ontwikkeling. In het project Onderwijs Bewijs VO wordt daarnaast onderzocht op welke manier werkzame elementen geïntegreerd kunnen worden binnen de klas. De praktijkvoorbeelden laten het belang zien van het integreren van remedial teaching voor lezen en schrijven in de vaklessen. Stappen tot implementatie van remedial teaching in klasseverband worden besproken. Trefwoord: functioneel_geletterdheid ; sociale_ontwikkeling ; emotionele_ontwikkeling leesvaardigheid ; spellingvaardigheid ; schrijfvaardigheid ; voortgezet_onderwijs

;

* boek Ouders en schoolsucces in het voortgezet onderwijs : naar educatief partnerschap - bouwen aan vertrouwen Boudewijn Hogeboom CPS 2010 119 p. Aanwinstnr.: 12-079 Vocvobib: 20 - Ouders en school Ouders zijn belangrijk voor het schoolsucces van hun kinderen. Scholen merken de invloed van ouders, zowel positief als negatief. Soms is de betrokkenheid van ouders handig en een bron van energie. Maar scholen kunnen er ook last van hebben, bijvoorbeeld als ouders zich bij problemen afzijdig houden of als ze zich vijandig opstellen. Optimaal is het als scholen en ouders samenwerken ten behoeve van het leerresultaat van het kind. In hedendaagse termen spreken we over educatief partnerschap . In deze publicatie beschrijven we de acties van vier scholen die de energie van ouders proberen aan te wenden voor het leerresultaat van de kinderen. Van lucht naar wind, van tegenwind naar wind mee. Trefwoord: instrument ; assessment ; ondersteuning ; ouderbetrokkenheid ; leerling ; ouders ; school ; opvoeden ; educatief ; samenwerking ; Nederland

14

* E_document Allochtone ouderparticipatie in het Vlaamse Onderwijs Marie-Anne Godderis 2007 30 p. Vocvobib: 20 - Ouders en school Ouderparticipatie blijkt een succesfactor voor de academische gerichtheid van leerlingen. Desondanks participeren ouders in het algemeen, maar vooral allochtone ouders te weinig. Daarom stellen wij ons de volgende onderzoeksvraag: welke factoren belemmeren dan wel stimuleren allochtone ouderparticipatie in het onderwijs? Dat deze onderzoeksvraag ook in het werkveld een problematisch gegeven is, bewijst de tussenkomst van de Wetenschapswinkel (een interuniversitair project dat wetenschappelijk onderzoek dichter bij de Vlaamse bevolking wil brengen). Trefwoord: ouders ; kinderen ; school ; ouderparticipatie ; allochtone

* website De katrol - Oostende 2012 Vocvobib: 20 - Ouders en school http://www.dekatrol.be/ Het project heeft als invalshoek het onderwijsgebeuren. Via studie - en opvoedingsondersteuning aan huis van het kind uit de eerste graad lager onderwijs, krijgt het schoolgebeuren een plaats binnen het kwetsbare gezin. Het project streeft dan ook volgende drie doelstellingen na: 1. Kansarme kinderen kansrijker maken. 2. Het activeren van de zelfredzaamheid bij de ouders. 3. Toekomstige hulp - en dienstverleners de kans bieden om met kwetsbare gezinnen in contact te komen. Trefwoord: ontwikkelproject ; studie ; opvoedingsondersteuning ; onderwijs_aan_huis ; basisonderwijs ; ouders ; jongeren ; achterstandswijk ; gelijke_kansen_onderwijs

* website De katrol - Nederland 2012 Vocvobib: 20 - Ouders en school http://www.dekatrol.nl De Katrol is ontstaan in Oostende. In 2007 is gestart te Rotterdam in enkele wijken van Charlois en Delfshaven. In 2009 volgde Feijenoord. In 2009 en 2010 bouwt De Katrol haar dienstverlening uit en laat een kwaliteitsonderzoek uitvoeren. In 2011 wil De Katrol een structurele voorziening zijn in achterstandswijken. Trefwoord: ontwikkelproject ;studie ; opvoedingsondersteuning ; onderwijs_aan_huis ; basisonderwijs ; ouders ; jongeren ; achterstandswijk ; gelijke_kansen_onderwijs

* boek Lex-e-learn : lexicon voor e-learning Caroline Stockman, Piet Desmet, Fred Truyen Acco 2012 335 p. Isbn: 9789033488863 Aanwinstnr.: 12-105 Vocvobib: 22 - E-leren

15

E-learning is nog steeds een vrij nieuw domein in ons huidige onderwijs. Het aantal mogelijkheden en beschikbare technologieën neemt nochtans exponentieel toe. Tegelijk is er ook een digitale didactiek ontstaan die de didactische meerwaarde onderzoekt van het inzetten van software en hardware. Rond dit alles is een heel specifiek jargon ontstaan, dat niet altijd even toegankelijk is voor niet-ingewijden. Deze verklarende lijst wil dan ook een hulpmiddel zijn voor wie in het onderwijs actief is en dagelijks met e-learning te maken heeft of zal hebben. Dit werk richt zich dus ook tot toekomstige leerkrachten en docenten die vanuit hun opleiding voldoende basis moeten meekrijgen rond het veld van elearning, om zowel technologisch als didactisch zinvol te werk te kunnen gaan. De 274 lemma’s zijn typologisch opgedeeld in 11 categorieën die de contextualisering van de term ondersteunen. Deze Nederlandstalige terminologielijst biedt ook de Franse en Engelse equivalenten aan, om meertalige termen efficiënt en correct te gebruiken. In de verwijzingslijst kunnen verder ook minder frequente synoniemen van de lemma's of aanverwante termen worden teruggevonden. Een onmisbaar basislexicon rond e-learning dus, voor wie nu of straks op het kruispunt van technologie en didactiek staat. Caroline Stockman is wetenschappelijk medewerker bij het Instituut voor Culturele Studies aan de KU Leuven. Piet Desmet is gewoon hoogleraar Franse en toegepaste taalkunde aan de KU Leuven en KU Leuven Campus Kortrijk. Fred Truyen is hoofddocent informatiekunde en Online Publishing aan de KU Leuven. Trefwoord: lexicon ; terminologie ; E-leren ; didactiek ; computerondersteund_onderwijs ; ict ; open_leren ; meertalig

* E_document De e-moderator : voorwaarde voor succesvol online onderwijs Renée Filius 2012 4 p. Vocvobib: 22 - E-leren Online onderwijs biedt veel mogelijkheden voor het leren van deelnemers. De rol van de e-moderator is daarbij cruciaal. Waarom dat zo is en op welke manier deze rol kan worden ingevuld, wordt beschreven in dit artikel. Trefwoord: afstandsleren ; webleren

3. Docent-gericht 25 - VTO vorming, training en opleiding 26 - VTO vorming, training en opleiding – basiseducatie 27 - Evalueren docenten

* artikel Leerkracht zijn? Neen, dank u. - Een surveyonderzoek naar de redenen van afgestudeerde leerkrachten om uit het onderwijs te stappen - onderzoek Katrien Struyven, Koen Lombaerts, Nadine Engels, Chang Zhu, Sanne Vrancken, Katrien Brepoels Leerrijk-Plantyn nv 2012 20 p. Vocvobib: 25 - VTO vorming, training en opleiding Een tekort aan leerkrachten is een probleem waarmee vele Vlaamse scholen kampen. Dit tekort kan deels toegeschreven worden aan afgestudeerde leerkrachten die ervoor kiezen niet in het onderwijs te stappen of na enkele jaren het onderwijs te verlaten (in vakjargon ‘exit attrition’). “Wie zijn deze leerkrachten en waarom zijn ze niet (meer) gemotiveerd om les te geven?” zijn centrale onderzoeksvragen. Een vragenlijstonderzoek werd uitgevoerd bij 235 Vlaamse leerkrachten, die vijf 16

jaar na hun studie aan de initiële geïntegreerde lerarenopleiding niet (meer) werkzaam zijn in het onderwijs. Deze respondenten maken 16 % uit van alle afgestudeerde leerkrachten die gecontacteerd werden (N = 2309). Een op drie uitstromers heeft na zijn studie nooit in het onderwijs gewerkt. De hoofdreden om niet (meer) werkzaam te zijn in het onderwijs, is het gebrek aan toekomstperspectief, zoals het gebrek aan zekerheid van werk en loon, en beperkte doorgroeimogelijkheden. Daarnaast spelen er nog andere redenen een rol bij de beslissing om uit het onderwijs te stappen, met name: ontevredenheid met de job en de relatie met leerlingen, gebrek aan binding met en ondersteuning van het schoolbeleid en de collega’s, een hoge taakbelasting en/of moeilijke relaties met ouders. In het algemeen bieden initiatieven gericht op de loopbaan van leraren en op extra steun, ook inzake taakbelasting en relaties met ouders, tijdens de eerste vijf jaar het meest perspectief om uitstroom van gekwalificeerde leerkrachten te verminderen. Trefwoord: docent ; exit_attrition ; doorstroming ; arbeidsmarkt ; lerarenopleiding ; studierendement ; uitstroom * artikel Humor in de klas : laveren tussen blunder en valkuil Jessie van den Broek 2012 Vocvobib: 25 - VTO vorming, training en opleiding In: Didactief. - Jrg. 42 (2012), nr. 5, p. 18-23 Niemand zegt dat onderwijs altijd serieus moet zijn. Humor is vaak een belangrijk wapen in de klas. Maar hoe voorkom je dat je met een leuk bedoelde grap de plank jammerlijk misslaat? Didactief zocht het uit. Trefwoord: docent ; humor ; klas

* boek Contact maken op school : motiveren, leidinggeven en samenwerken in het voortgezet onderwijs Tom Boves, Marijke van Dijk Van Gorcum 2011 172 p. Isbn:9789023247654 Aanwinstnr.: 12-107 Vocvobib: 25 - VTO vorming, training en opleiding Iedere docent droomt van een ideale relatie met de klas, met ouders en collega's. Leerlingen die doen wat je vraagt, ouders die respect voor je hebben, collega s die hun verantwoordelijkheden oppakken. Maar hoe maak je deze droom werkelijkheid? Contact maken op school beschrijft wat je kunt doen om de aandacht van leerlingen vast te houden, om leerlingen te motiveren, om oudergesprekken in goede banen te leiden en om de samenwerking met collega’s effectief te laten verlopen. Tom Boves en Marijke van Dijk bundelden in dit boek de kracht van effectief verbaal én non-verbaal gedrag. Het boek werd ontwikkeld vanuit de weerbarstige praktijk van het voortgezet onderwijs, voor docenten en mét docenten. Het boek is vlot geschreven. De realistische praktijkvoorbeelden en verhelderende interviews maken het uitermate bruikbaar voor aankomende docenten. Ook docenten met veel ervaring kunnen hier terecht voor nieuwe tips en inspiratie. Een praktisch boek voor iedereen die meer wil bereiken met minder moeite. Tom Boves en Marijke van Dijk zijn inhoudelijk experts en trainer op het vlak van (non)verbale communicatie. Samen met Susan Eggels vormen zij het centrum voor co-actieve communicatie en richten zij zich op het professionaliseren van de gespreksvoering binnen het onderwijs. 17

Trefwoord: docent ; communicatie ; sociale_vaardigheid ; school ; verbaal ; non_verbaal ; ouders ; cursist ; leerling

* website Canon beroepsonderwijs 2012 Vocvobib: 25 - VTO vorming, training en opleiding http://www.canonberoepsonderwijs.nl/ De Canon voor het beroepsonderwijs geeft een overzicht van kennis en informatie die van belang is voor iedereen die werkt in of met het beroepsonderwijs. Het is een schematisch lexicon, met korte uittreksels uit de literatuur over de belangrijkste inzichten uit onderzoek naar het beroepsonderwijs. Maar ook informatie over wet- en regelgeving en relevante websites en instanties. Bij de keuze van de onderwerpen is vooral de dagelijkse praktijk van de docent het uitgangspunt geweest. Onderwerpen De onderwerpen passen in zeven thema’s, die aansluiten bij de bekwaamheidseisen van docenten; de zogenaamde SBL-competenties (Stichting Beroepskwaliteit Leerkrachten): interpersoonlijk, pedagogisch, didactisch, organisatorisch, samenwerking (intern en extern) en reflectie. Daarnaast is er een overkoepelend thema: ‘het mbo in de keten’, over hoe het onderwijsstelsel in elkaar zit. Een groep docenten is betrokken geweest bij de keuze van de onderwerpen. Zo sluit de Canon zo goed mogelijk aan bij wat een docent moet weten en kunnen voor uitoefening van zijn beroep. Trefwoord: beroepsonderwijs ; docent ; Nederland ; ondersteuning ; interpersoonlijk ; pedagogisch ; didactisch ; organisatorisch ; samenwerking ; reflectie

* E_document Nederlands als tweede taal. Onderzoek naar het onderwijskundig leeromgevingen voor Nt2 in het volwassenenonderwijs Diana Faifer, Prof. Dr. M. Valcke (promotor) UGent Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen (PP) 2011 151 p. Vocvobib: 26 - VTO vorming, training en opleiding – basiseducatie

ontwerpen

van

Een onderzoek naar de leeromgevingen voor Nederlands voor anderstaligen (verkort Nt2) in het volwassenenonderwijs is noodzakelijk, gezien de snelle groei van deze sector. Het aantal anderstalige cursisten groeit van jaar tot jaar en het aanbod Nt2 moet een heel heterogeen doelpubliek bedienen. Het zijn volwassenen van verschillende leeftijden, nationaliteiten, scholingsgraad, leerbehoeften, cognitieve vaardigheden, enz. Vanuit onderwijskundig oogpunt vormt de genoemde heterogeniteit een ware uitdaging voor de concrete instructiepraktijk. Deze masterproef gaat concreet na hoe de leerkrachten vorm geven aan de onderwijspraktijk voor het vak Nederlands voor anderstaligen in het volwassenenonderwijs, rekening houdend met de kenmerken van actoren, met de context en de organisatorische randvoorwaarden waarin de Nt2-opleidingen georganiseerd worden. Concreet wordt het didactisch handelen van de Nt2-leerkrachten getoetst aan de principes voor het opzetten van instructie in het tweedetaalonderwijs aan volwassenen. Er wordt ook nagegaan of de modulaire structuur van de Nt2-opleidingen en de context waarin de lessen gegeven worden een invloed hebben op het didactisch handelen van de docenten. Er wordt ook stilgestaan bij de manier waarop de leerkrachten hun eigen onderwijspraktijk beoordelen en opvatten. Trefwoord: onderzoek ; Nt2 ; volwasseneneducatie ; onderwijspraktijk ; heterogeniteit ; docent

18

4. Organisatie 29 - Inspectie 30 - Kwaliteitszorg 31 - Management – organisatie 32 - Management – personeel 33 - Welzijn op het werk 34 - Financieel beleid 36 - Kennis en informatiemanagement 37 - Communicatie en presentatie 38 - ICT – ontwikkeling

* boek * E_document Onderwijsspiegel 2012 : jaarlijks rapport van de Onderwijsinspectie Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Onderwijsinspectie 2012 98 p. Aanwinstnr.: 12-113 Vocvobib: 29 - Inspectie Het jaarverslag van de onderwijsinspectie bestaat uit drie delen. Het eerste deel gaat over de kernopdracht van de onderwijsinspectie en bevat een overzicht van en toelichting bij het aantal doorlichtingen, opvolgingsdoorlichtingen en paritaire colleges tijdens het schooljaar 2010-2011. Deel twee zet enkele onderzoeken in de kijker: onder meer de resultaten van de GOK-controles en van het vervolgonderzoek Talenbeleid. Deel drie ten slotte geeft een woordje uitleg bij enkele andere opdrachten van de onderwijsinspectie: de controle van de bewoonbaarheid, veiligheid en hygiëne, de advisering van de leerplannen, van de dossiers nuttige ervaring, van het gecombineerd onderwijs in het vwo, van het maatwerk in de CBE’s en de CABO-advisering. Trefwoord: rapport ; evaluatie ; kwalitatieve_analyse ; secundair_onderwijs ; [volwassenenonderwijs] ; basisonderwijs ; basiseducatie ; inspectie ; doorlichting ; leraar (in_spe) ; personeel ; onderwijs_inspectie ; doorlichting ; leerkrachten

* artikel Competentiemanagement in de publieke sector : stand van zaken en uitdagingen voor de toekomst Sophie Op de Beeck, Annie Hondeghem 2012 Vocvobib: 30 - Kwaliteitszorg In: Over.Werk. Tijdschrift van het Steunpunt WAV. - Jrg. 22 (2012), nr. 1, p. 120-125 Competentiemanagement is in de publieke sector uitgegroeid tot een echte trend, die bovendien de kijk op carrières heeft gewijzigd. In het licht van de uitdagingen waarmee overheden vandaag geconfronteerd worden, beschrijven we de belangrijkste kenmerken van competentiemanagement vanuit een internationaal vergelijkend perspectief. Casestudies in negen OESO-landen bevestigen daarbij de toegevoegde waarde van competenties in een overheidscontext. De grootste uitdaging ligt momenteel echter in de vertaling van centraal ontwikkelde HR-instrumenten (waaronder competentiemanagement) naar het niveau van de agentschappen en departementen. Trefwoord: Europa ; competentiemanagement ; openbare_sector ; studie

* artikel Aangetrokken door het onderwijs : beelden van onderwijs bij de instap in het lerarenberoep onderzoek Wil Meeus, Gilberte Verbeeck Leerrijk-Plantyn nv 2012 9 p. Vocvobib: 30 - Kwaliteitszorg

19

Wil Meeus - docent didactiek, Instituut voor Onderwijs- en informatiewetenschappen, Universiteit Antwerpen / Gilberte Verbeeck - praktijkassistente lerarenopleiding Universiteit Antwerpen Dit artikel gaat over de onderwijsbeelden van studenten die aan de lerarenopleiding beginnen. Hun visie op onderwijs is gegroeid door jarenlang zelf onderwijs te genieten. Deze onderwijsvisie brengen ze mee naar de lerarenopleiding wanneer ze overwegen om in het beroep van leraar te stappen. Om een zicht te krijgen op deze onderwijsbeelden werd een generatie beginnende studenten aan een academische lerarenopleiding gevraagd om een onderwijsmetafoor uit te schrijven op twee tijdstippen, namelijk tijdens de allereerste les van de opleiding en na twee maanden van opleiding. Dit artikel presenteert de resultaten van deze bevraging en gaat na of er verschuivingen optreden tussen de twee bevragingsmomenten. Verder wordt ervoor gepleit om in de lerarenopleiding met de onderwijsopvattingen van studenten aan de slag te gaan, bijvoorbeeld via de methodiek van supervisie. Trefwoord: kwaliteitszorg ; onderwijsbeeld ; onderwijsvisie ; lerarenopleiding

* artikel Kwaliteitszorg in het kwadraat : een activiteitenplan als instrument van zelfevaluatie instrument Jos Van Thienen Leerrijk-Plantyn nv 2012 10 p. Vocvobib: 30 - Kwaliteitszorg Jos Van Thienen - pedagogisch schoolbegeleider Mechelen-Brussel, voormalig projectmedewerker Kwaliteitszorg en zelfevaluatie van de Dienst Nascholing en Internationalisering van het VSKO Wanneer scholen groeien op het vlak van kwaliteitszorg, groeit vaak ook de behoefte aan integraliteit, consistentie en conformiteit van hun kwaliteitszorgsysteem. Concreet stellen scholen zich vragen als: wat doen we nu precies met betrekking tot kwaliteitszorg? Hoe onderzoeken we de kwaliteit van ons onderwijs? Komen de belangrijkste facetten van de schoolwerking aan bod? Zien we die in overeenstemming met elkaar? Hoe kunnen we het overzicht bewaren? Kunnen we de activiteiten meer op elkaar afstemmen? Werken we altijd vanuit dezelfde of vanuit gemeenschappelijke doelstellingen? En ook: doen we die dingen echt? Doen we ze goed? Deze vragen peilen in wezen naar de kwaliteit van de kwaliteitszorg. Het gaat dus met name over kwaliteitszorg in het kwadraat. Dit artikel wil scholen inspireren om een meta-analyse uit te voeren door middel van een activiteitenplan. Zo’n activiteitenplan brengt de kwaliteitszorginitiatieven in een totaalpakket samen en biedt de mogelijkheid om ze in hun samenhang te evalueren. Het kan vervolgens dienen als opstapje naar een heus kwaliteitsbeleidsplan. Trefwoord: waarderend-onderzoek ; zelfevaluatie ; activiteitenplan ; kwaliteitszorg ; instrument

* artikel Brede Scholen en hun impact - aanpak Lia Blaton Leerrijk-Plantyn nv 2012 13 p. Vocvobib: 30 - Kwaliteitszorg Lia Blaton - projectmedewerker brede school Brede School wint meer en meer terrein in Vlaanderen en Brussel. Het concept ‘Brede School’ krijgt een plaats in beleidsnota’s, lokale overheden verkennen de mogelijkheden en op het terrein groeit het enthousiasme voor samenwerking. Door deze samenwerking en groei van de Brede School rees de vraag: “Wat brengt een Brede School teweeg?” Het Steunpunt Diversiteit en Leren (voorheen als deel van het Steunpunt GOK) volgde 17 proefprojecten op gedurende drie opeenvolgende jaren (20062009). Vorm en inhoud van de projecten werden in kaart gebracht, goede praktijken verzameld en ervaringen uitgewisseld. In de laatste fase werden de betrokken coördinatoren en partnerorganisaties 20

bevraagd over hoe zij de impact van de Brede School ervaren. Deze ervaringen zijn waardevol voor andere Brede Scholen. In dit artikel geven we dan ook een overzicht van de voornaamste bevindingen en vertalen die in aanbevelingen en tips voor (toekomstige) Brede Scholen en hun ondersteuners. Trefwoord: brede_school ; coördinatie ; samenwerking ; diversiteit

* E_document Werkbaar werk onderwijzend personeel 2004-2010 : werkbaarheidsprofiel van het onderwijzend personeel op basis van Vlaamse Werkbaarheidsmonitor Werknemers 2004-2010 Stichting innovatie en arbeid 2011 20 p. Vocvobib: 32 - Management – personeel 57,5% van het onderwijzend personeel in Vlaanderen heeft een werkbare job. Hun job zat in 2010 goed voor zowel werkstress, motivatie, leermogelijkheden als voor werk-privé-balans. In 2004 was de situatie ongeveer hetzelfde (58%). Zowel in 2004 als 2010 zien we dat heel veel leerkrachten/docenten met plezier aan de slag zijn maar dat een zeer grote groep ook aan werkstress lijdt door hoge taakeisen en emotionele belasting. Dat blijkt uit de resultaten van de werkbaarheidsmonitor van de SERV – Stichting Innovatie & Arbeid. http://www.werkbaarwerk.be./ Trefwoord: onderwijs ; personeel ; werk ; onderzoek ; psychische_vermoeidheid ; motivatie; leermogelijkheden ; werk ; privé

* artikel Effectief teamwerk faciliteren : een kader voor het leren van directie- en leerkrachtenteams visie Stefan Decuyper Leerrijk-Plantyn nv 2012 23 p. Vocvobib: 32 - Management – personeel Stefan Decuyper - Deeltijds docent aan de KUL campus Kortrijk, freelance trainer-coach bij Unicorn en freelance trainer bij Kenaz Teamwerk is erg belangrijk, ook in het onderwijs. Effectief teamwerk vormt zeker een meerwaarde en is te vergelijken met een goed geolied raderwerk. Maar een goed draaiend team ontstaat niet zomaar, daar moet aan worden gewerkt … In dit artikel worden eerst de kenmerken van een team besproken. Wanneer spreken we van een team? Wat onderscheidt een team van een groep? Wat is het belang van een team? Vervolgens wordt dieper ingegaan op teamleren als sleutel voor effectief teamwerk. Wat is teamleren en welke processen spelen hierbij een rol? Ten slotte passeren de drie belangrijkste bouwstenen voor teamleren de revue: collectieve cognitie, gedeeld vertrouwen en interdependentie. Bovendien wordt doorheen het artikel regelmatig ingezoomd op de rol van de teamleider. Trefwoord: team ; teameffectiviteit ; teamleermodel ; teamleerprocessen ; teamleren ; teamwerk ; collectieve_cognitie ; interdependentie ; vertrouwen

* artikel Staat een internationale ervaring goed op je cv? Resultaten van de bevraging bij Vokawerkgevers Hakima El Meziane Leerrijk-Plantyn nv 2011 20 p. Vocvobib: 32 - Management – personeel

21

In een steeds globalere economie is meer internationaliseren een economische noodzaak. Internationaal actieve bedrijven genereren een hogere toegevoegde waarde; ze zijn ook productiever en innovatiever. Om dit te realiseren, is er een grote nood aan werknemers en ondernemers met internationale vaardigheden. Het hoger onderwijs speelt in op de globalisering door jongeren aan te moedigen om via verschillende internationale uitwisselingsprogramma’s een deel van hun opleiding of een stage in het buitenland te volgen. Op Europees niveau hebben lidstaten zich geëngageerd om tegen 2020 ten minste 20 % van de jongeren uit het hoger onderwijs te laten deelnemen aan internationale mobiliteitsprogramma’s. Trefwoord: werknemers ; internationale_vaardigheden ; cv ; opleiding ; stage ; buitenland

* artikel Kennismanagement anno nu Henk Verbooy 2012 5 p. Vocvobib: 36 - Kennis en informatiemanagement In: IK_Intellectueel Kapitaal IK 2012-02 Hoe staat het met kennismanagement? Na medio jaren negentig volop in de belangstelling te hebben gestaan, leek de interesse ervoor verdwenen te zijn. Nu is die weer terug. Dankzij internet en sociale media? IK vroeg het Daphne Depassé, zelfstandig kennis- en informatiemanager. “Ik wou dat er een andere term voor was. Andere begrippen die direct in relatie staan tot kennismanagement – zoals innovatie en sociale media - zijn ‘hot’ en worden vaak wel als aantrekkelijk gezien, maar helaas klinkt de term kennismanagement niet zo sexy.” Trefwoord: kennismanagement ; sociale_media

* artikel Multi-channel publiceren met Tangelo Inge Pranger 2012 5 p. Vocvobib: Vocvobib: 36 - Kennis en informatiemanagement In: IK Intellectueel Kapitaal IK 2012-02 Met meer mensen tegelijk werken aan bijvoorbeeld het jaarverslag, dat gedrukt, als pdf, mobiel, maar vooral online eenvoudig is te publiceren. Erwin Groenendal van Cumquat Technology legt hoe dat kan met Tangelo, een oplossing voor multi-channel publiceren. Want net als kranten en tijdschriften worden andere publicaties, zoals jaarverslagen, folders, gidsen, handleidingen of rapporten tegenwoordig steeds meer online gepubliceerd. “Tangelo is een webapplicatie. Er is één bronbestand, je hoeft dus nooit kopieën te maken”, zegt Groenendal. “De kans op fouten maken is klein, er is een koppeling met Excel en ook de website is gebaseerd op diezelfde bron, zodat je tot op het laatste moment wijzigingen kunt doorvoeren.” Trefwoord: publicatie ; online ; webapplicatie

* artikel E-book of eeeeh-book? Erik Bouwer 2012 3 p. Vocvobib: 36 - Kennis en informatiemanagement In: DB_Digitale Bibliotheek DB2012-03

22

Eind 2012 moeten we in Nederland een gecentraliseerde digitale bibliotheek voor e-books hebben. Daarvoor moeten nog wat obstakels worden weggewerkt. Als opmaat naar een rondetafeldiscussie die DB in april organiseert, legde DB een paar vragen voor aan enkele stakeholders. Trefwoord: publicatie ; online ; webapplicatie

* artikel Help, kennis wordt niet gedeeld. En nu? Daphne Depassé 2012 3 p. Vocvobib: 36 - Kennis en informatiemanagement In: IK_Intellectueel Kapitaal IK2012-01 Veel initiatieven om meer of beter kennis te delen werken niet in de praktijk. Er worden de mooiste oplossingen bedacht, instrumenten ontwikkeld en ICT-systemen gerealiseerd, die vervolgens in de praktijk niet of nauwelijks worden gebruikt. “Ze willen niet” en “De motivatie ontbreekt”. Veelgehoorde opmerkingen als blijkt dat een oplossing in de niet werkt. En dan? Hoe komt dat? Daphne Depassé gaat in dit artikel in op verschillende soorten obstakels die kunnen optreden, redenen waarom mensen kennis niet willen of kunnen delen – ongeacht de oplossing. Daarna volgen tips wat je daar aan kunt doen. Trefwoord: kennis ; informatie ; delen

* website Doe de kopieertest 2012 Vocvobib: 36 - Kennis en informatiemanagement http://www.doedekopieertest.be/ Iedereen staat wel eens aan een kopieerapparaat, en daar is op zich niets mis mee. Maar heb je er al eens bij stil gestaan dat het kopiëren van leermiddelen bij wet beperkt is? Dat je onderwijsinstelling een jaarlijkse vergoeding betaalt aan Reprobel, impliceert dus niet dat je om het even wat of hoeveel mag kopiëren. De Auteurswet bevat (toegegeven: niet altijd even duidelijke) beperkingen en voorwaarden. Dat is logisch en niet meer dan billijk. De wetgever wou immers de belangen van de lesgevers en de leerlingen verzoenen met die van de makers van goed, professioneel lesmateriaal. Lesgevers en leerlingen willen goed werk- en bronnenmateriaal, uitgevers en auteurs willen vergoed worden voor hun investering / inspanning. Het origineel is dan ook altijd beter dan de kopie. Ook in het onderwijs. Maar als je toch kopieert, doe het dan volgens de regels! Doe de kopieertest om te zien of je de regels kent en toepast Trefwoord: kopiëren ; onderwijs ; leermiddelen ; auteurswet

* artikel Crisiscommunicatie in scholen : hoe zorg je als school voor een goede communicatie in geval van een crisissituatie? - aanpak Fabienne Vermunicht Leerrijk-Plantyn nv 2012 12 p. Vocvobib: 37 - Communicatie en presentatie

23

In geval van crisissituaties allerhande is het zinvol om een houvast te hebben betreffende de communicatie intern (in de school naar de leerlingen) en extern (naar de ouders en naar de pers). Wanneer je als school op voorhand nadenkt over de meest gepaste aanpak in dergelijke situaties, kom je minder voor verrassingen te staan. Het zal nooit haalbaar zijn om in een draaiboek te voorzien dat voor elke situatie helemaal klopt, maar een indeling in een aantal verschillende crisissituaties met de daarbij behorende aanpak, mogelijke getroffenen, nuttige telefoonnummers, belangrijke contactpersonen enz. zorgt voor een houvast in acute situaties waar elke minuut belangrijk is. Minder in richtlijnen te gieten, maar minstens even belangrijk om bij stil te staan, is het te woord staan van de pers. Trefwoord: communicatie ; crisiscommunicatie ; crisissituatie ; ouders ; pers ; schokervaringen

* boek De conversation company Steven Van Belleghem Lannoo Campus/Van Duuren Management 2012 251 p. Isbn: 9789081516334 Aanwinstnr.: 12-110 Vocvobib: 37 - Communicatie en presentatie Enkele jaren geleden bestond Twitter niet, had Facebook slechts een paar miljoen gebruikers en was er nog geen sprake van mobiel internet. De wereld is de voorbije jaren structureel veranderd. Dat zal niemand nog betwisten. Veel bedrijven hebben ondertussen hun eerste stappen in de wereld van de sociale media gezet. Toch slagen ze er nog niet in om hun conversatiepotentieel volledig te benutten. Conversation Manager Steven Van Belleghem reikt een handleiding aan om uw bedrijf om te vormen tot een Conversation Company waar klanten en medewerkers uw potentiële woordvoerders zijn. Aan de basis ligt een open, authentieke en positieve bedrijfscultuur. Bovendien moet een Conversation Company slim inzetten op sociale media en de vier C's - customer experience, conversatie, content en collaboratie - goed managen om het conversatiepotentieel te optimaliseren. Na het succes van De Conversation Manager brengt Steven Van Belleghem een verhaal over bedrijfscultuur, het herverbinden van medewerkers met klanten en hoe sociale media daarbij kunnen helpen. In De Conversation Company ontdekt u hoe u de klant in de boardroom brengt en zijn feedback ook echt kunt gebruiken. Trefwoord: communicatie ; sociale_netwerk ; sociale_media ; consument ; klant_tevredenheid ; bedrijfscultuur ; feedback

* boek De conversation manager : de kracht van de hedendaagse consument, het einde van de tradatie Steven Van Belleghem Lannoo Campus/Van Duuren Management 2012 237 p. Isbn: 9789081516327 Aanwinstnr.: 12-111 Vocvobib: 37 - Communicatie en presentatie De voorbije jaren is het internet geëvolueerd van een statisch naar een sociaal platform. Die evolutie heeft een impact op de manier waarop consumenten communiceren en aankoopbeslissingen nemen. Jammer genoeg zijn de meeste adverteerders blijven stilstaan. Adverteren op de traditionele manier werkt niet langer. Er is nood aan verandering in de dagelijkse manier van werken van elke adverteerder. De kloof tussen de hedendaagse consument en de

24

traditionele adverteerder stijgt dag na dag. Dit tijdperk is niet het einde van de advertentiemarkt, maar is het einde van de adverteerder! Dit boek biedt de oplossing voor deze uitdaging: een veranderingstraject van adverteerder naar Conversation Manager. De Conversation Manager heeft een frisse visie op hoe merken succesvol opereren in samenwerking met de hedendaagse consument. Converseren met consumenten staat daarbij centraal. Luisteren naar en converseren met consumenten is een noodzakelijk talent om u om te scholen tot een Conversation Manager. Het boek beschrijftaan de hand van sprekende voorbeelden en duidelijk concepten hoe een adverteerder zich kan omscholen tot een Conversation Manager. Het blijft niet bij een theoretisch denkkader. Het boek biedt eveneens praktische tools om uw veranderingsproces binnen de 48 uur te starten. U vindt hier concrete tips om de bedrijfsstrategie aan te passen in de richting van conversation management met tal van handige online tools die u helpen in uw nieuwe job: de Conversation Manager. Trefwoord: communicatie ; sociale_netwerken ; sociale_media ; converseren ; consument ; klant

* artikel WAI-NOT : internet voor kinderen, jongeren en volwassenen met een mentale beperking : aanpak Tanja Maes, Jan Dekelver Leerrijk-Plantyn nv 2011 7 p. Vocvobib: 38 - ICT – ontwikkeling ICT geraakt stilaan ingeburgerd in elke Vlaamse school. Voor het buitengewoon onderwijs is dat echter niet zo evident. Kinderen en jongeren met een mentale beperking ondervinden heel wat struikelblokken. Voor deze jongeren is het internet niet gebruiksvriendelijk genoeg of te gevaarlijk. Wat als je niet kunt lezen of schrijven? WAI-NOT biedt een veilig alternatief: een afgesloten browser met enkele modules die jongeren steevast op het internet opzoeken: chatten, mailen, netwerken, actualiteit, muziek, spelletjes ... Om op WAI-NOT te kunnen surfen, moet je zelfs niet kunnen lezen of schrijven! WAI-NOT wordt al in vele scholen gebruikt in de lespraktijk. Het project bewijst dat internet voor mensen met een mentale beperking geen probleem hoeft te zijn en dat ook zij kunnen deelnemen aan het digitale gebeuren. Voor velen is WAI-NOT een springplank om verdere stappen te zetten op het internet. In dit artikel krijg je een overzicht van het aanbod van WAI-NOT en de meerwaarde die het kan bieden in de klaspraktijk. Trefwoord: ict ; internet ; digitale inclusie ; mentale_beperking ; veilig_surfen

* artikel ICT en vreemdetalenonderwijs in toekomstperspectief - visie Hubert Stuyvaert Leerrijk-Plantyn nv 2012 9 p. Vocvobib: 38 - ICT – ontwikkeling Hoewel de computer als zoekmachine in het onderwijs al veralgemeend wordt toegepast, is al heel wat inkt gevloeid over de waarde van ict voor het vreemdetalenonderwijs. Hoewel de nieuw ontwikkelde informatie- en communicatietechnologieën geen wondermiddelen zijn, kunnen ze voor het vreemdetalenonderwijs toch functioneel worden ingeschakeld. Zo kan de computer als opzoek- en communicatiemiddel, als schrijf- en bewerkingsmiddel, als inputverstrekker, als oefen- en correctiemiddel voor het vreemdetalenonderwijs worden toegepast en een potentiële meerwaarde 25

betekenen. Het World Wide Web (www) vergroot voor elke individuele vreemdetaalleerder immers de mogelijkheden. Trefwoord: computer ; ict ; vreemde_talen ; e_leren

5. Taal 39 - Taalbeleid 40 - Taalontwikkeling 41 - Woordenboeken

* artikel Geen gegok met GOK: effecten van GOK-acties meten : taalbeleid/taalvaardigheid meten in de Vrije Middenschool Zonhoven V. Put 2012 Vocvobib: 39 - Taalbeleid In: Impuls voor onderwijsbegeleiding. - Jrg. 42 (2012), nr. 3, p. 120-125 Om te weten of je GOK-acties wel degelijk effect hebben, moet je meten. Hoe weet je of de leerlingen al dan niet taalvaardiger zijn (worden) door de acties die je opzet? Algemene meetinstrumenten ontbreken of zijn vaak ontoereikend. Hoe bouw je een gedegen meetinstrument uit om snel over meetresultaten te beschikken, erover te communiceren en de nodige conclusies te trekken. Trefwoord: GOK ; gelijke_kansen_onderwijs ; taalbeleid ; taalvaardigheid ; meetinstrument

* artikel Goed voor De Lijn : een voorbereidend pakket Nederlands voor anderstalige buschauffeurs voor De Lijn B. Noteris 2012 Vocvobib: 40 - Taalontwikkeling In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 36-37

kandidaat-

De Vlaamse vervoermaatschappij De Lijn en de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) werken samen om Brusselse en Waalse werkzoekenden aan de slag te krijgen. In dat kader werd, in opdracht van De Lijn, een cursus Nederlands voor anderstalige kandidaat-buschauffeurs uitgewerkt door het Centrum voor Taal en Onderwijs in Leuven. De cursus wordt gegeven door de VDAB die, samen met De Lijn, ook voor de toeleiding van kandidaten zorgt. Trefwoord: Beroepsopleiding ; Nt2 ; buschauffeur ; werkzoekend ; De_Lijn ; VDAB ; CTO

* artikel Resultaten boeken met Nieuwsbegrip : nieuwsbegrip werkt, ook in het voortgezet onderwijs M. van Hasselt 2012 Vocvobib: 40 - Taalontwikkeling In: Les. - Jrg. 30 (2012), nr. 176 ; p. 21-23 Met de komst van 'Nieuwsbegrip ', is Nieuwsbegrip een kerndoeldekkende methode voor begrijpend lezen geworden. De aanpak van begrijpend lezen aan de hand van de actualiteit slaat op veel scholen aan. Is de methode Nieuwsbegrip in het basisonderwijs inmiddels een bekend begrip, ook in het voortgezet onderwijs en het mbo begint men Nieuwsbegrip te ontdekken, net als de meerwaarde van Nieuwsbegrip. Voor dit artikel sprak Mignon van Hasselt met Teus Nieboer, docent Nederlands en taalcoördinator op het CSV, een scholengemeenschap voor voortgezet onderwijs in Veenendaal, en enthousiast gebruiker van Nieuwsbegrip.

26

Trefwoord: begrijpend_lezen ; Nederlands ; taalcoördinator ; voortgezet_onderwijs

6. Sociologie 43 - Multicultureel samenleving algemeen 44 - Welzijnswerk, kansarmoede 45 - Mensen in detentie

* artikel Discriminatie op de werkvloer : een onderzoek naar de ervaringen van zwangere werkneemsters in België Lieve Lembrechts 2012 Vocvobib: 43 - Multicultureel samenleving algemeen In: Over.Werk. Tijdschrift van het Steunpunt WAV. - Jrg. 22 (2012), nr. 1, p. 30-35 Maar liefst drie vierde van de werkneemsters wordt in België gediscrimineerd naar aanleiding van haar zwangerschap. Dit blijkt uit de eerste omstandige studie die onderzoeksinstituut SEIN van de Universiteit Hasselt uitvoerde in opdracht van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen. In dit artikel stellen we de belangrijkste bevindingen voor. Trefwoord: discriminatie ; vrouwen ; gender ; België ; gelijke_kansen ; diversiteit

* artikel Ongelijke kansen in werk : kansengroepen in loopbaanbegeleiding Koen Van Laer, Marijke Verbruggen, Maddy Janssens 2012 Vocvobib: 43 - Multicultureel samenleving algemeen In: Over.Werk. Tijdschrift van het Steunpunt WAV. - Jrg. 22 (2012), nr. 1, p. 44-52 Loopbaanbegeleiding is een van de instrumenten die de Vlaamse overheid de laatste jaren heeft opgezet om werkenden te ondersteunen in de uitbouw van hun loopbaan. Om gelijke kansen op de arbeidsmarkt te helpen bevorderen, schenkt het beleid rond loopbaanbegeleiding specifieke aandacht aan kansengroepen door de subsidiëring van loopbaancentra te koppelen aan de mate waarin ze mensen uit dergelijke groepen bereiken. Er worden daarbij vijf kansengroepen onderscheiden: mensen van allochtone afkomst, mensen met een arbeidshandicap, mensen van vijftig jaar en ouder, kortgeschoolden en middengeschoolden. Het bereiken van deze kansengroepen blijkt echter niet vanzelfsprekend te zijn voor vele centra voor loopbaanbegeleiding. In opdracht van de overheid voerden we daarom een studie uit om deze kansengroepenbenadering in het beleid rond loopbaanbegeleiding te evalueren. In de eerste plaats bekeken we daarbij of het beleid zich richt op de ‘juiste’ groepen, door te onderzoeken of de huidige kansengroepen effectief minder kansen in werk hebben, en of er nog andere mogelijke kansengroepen op de Vlaamse arbeidsmarkt bestaan. Daarnaast bestudeerden we de loopbaanproblemen, loopbaanvragen en ondersteuningsnoden van mensen uit deze kansengroepen om te kunnen beoordelen of loopbaanbegeleiding een goed instrument is om hier een antwoord op te bieden. Trefwoord: discriminatie ; risicogroepen ; loopbaanbegeleiding ; tewerkstellingskansen ; risicogroepen ; arbeidsmarkt ; gelijke_kansen ; diversiteit

* E_document Vlaamse Armoedemonitor 2012 Studiedienst van de Vlaamse Regering 2011 115 p. 27

Vocvobib: 44 - Welzijnswerk, kansarmoede De tweede editie van de Vlaamse Armoedemonitor brengt ter ondersteuning van het Vlaamse armoedebeleid de armoedesituatie en –evolutie in Vlaanderen op een bevattelijke en overzichtelijke manier in kaart. Armoede is meer dan een tekort aan inkomen. Het verwijst naar een geheel van onderling verbonden vormen van uitsluiting op verschillende domeinen van het individuele en sociale leven. Financiële moeilijkheden zijn tegelijk vaak oorzaak en gevolg van achterstelling op het vlak van tewerkstelling, onderwijs, huisvesting, gezondheid en maatschappelijke participatie. Voor elk van deze levensdomeinen werden dan ook indicatoren opgenomen in de monitor. Trefwoord: studie ; armoedebeleid ; armoedesituatie ; evolutie ; welzijn ; gezondheid ; gelijke_kansen ; diversiteit ; armoede

* artikel Het leren voor volwassenen in de beleidsbrief Onderwijs 2010-2011 van minister Pascal Smet Huib Hinnekint 2012 Vocvobib: 44 - Welzijnswerk, kansarmoede In: Gids sociaal-cultureel en educatief werk. - Afl. 64 (2012) december. - Onderwijs, opleiding en bijscholing voor volwassenen - thema's en beleid - p. 1-4. - (Band 6) Trefwoord: volwassenen_onderwijs ; beleid

Leermiddelen 7. Nederlandse Taal * boek ; dvd Proper Nederlands en handleiding Huis van het Nederlands 2009 66 p. Aanwinstnr.: 12-104 Vocvobib: NT_beroep Ik heb vandaag het vergaderlokaal niet kunnen poetsen. Het was de hele tijd bezet: het komt vaker voor dan je denkt. Maar hoe vertel je dat aan de gebouwverantwoordelijke als je maar enkele woorden Nederlands spreekt? Kan je vandaag de keukenkasten een extra beurt geven? : een gebruikelijke opdracht voor de poetsvrouw bij je thuis. Maar hoe leg je dat uit als die poetsvrouw geen Nederlands begrijpt? Proper Nederlands is bedoeld voor schoonmakers met weinig of geen kennis van het Nederlands (minder dan instap RG 1.2) en voor hun Nederlandstalige klanten. Het is een pakket dat bestaat uit een boekje met een DVD erbij, een introductiemodule Starten met Proper Nederlands Er wordt steeds gewerkt rond communicatieve situaties die in elk van de instrumenten aan bod komen. Deze situaties zijn zeer herkenbaar voor de schoonmakers. Proper Nederlands zal de werknemer niet tweetalig maken. Het heeft wel als doel de communicatie tussen de poetshulp en de klant te vergemakkelijken. http://www.huisnederlandsbrussel.be Handleiding voor NoDW-coach VDAB Trefwoord: Nederlands ; Nt2 ; Nt1 ; beroep ; onderhoud ; schoonmaakdienst ; communicatie 28

8. TALEN

9. Wiskunde

10. ICT 11. Maatschappelijke oriëntatie * website Ieders stem telt 2012 Vocvobib: MO_burgerschap http://www.iedersstemtelt.be In Ronse wordt het project ‘14-10-2012 - Ieders stem telt’ gedragen door CAW Zuid Oost-Vlaanderen, De Vrolijke Kring-Vereniging waar armen het woord nemen, vzw Kopa Ronse, Samenlevingsopbouw Oost-Vlaanderen vzw, LEJO vzw en Vormingplus Vlaamse Ardennen-Dender. Het project ‘Ieders stem telt’ brengt daar verandering in! Doelgroepen van talrijke organisaties mengen zich de komende maanden uitdrukkelijk in het lokale verkiezingsdebat. Zij plaatsen sociale thema’s en de noden van maatschappelijk kwetsbaren op de politieke agenda. Trefwoord: Vlaanderen ; verkiezing ; debat

* boek Pesten op het werk : wat kun je er tegen doen? Eenvoudig Communiceren 2008 28 p. Isbn: 978-90-8696-041-5 Aanwinstnr.: 012-116 Vocvobib: MO_functioneren_op_het_werk Het gebeurt vaker dan je denkt. Ongeveer 300.000 Nederlanders worden gepest door een of meerdere collega’s. Pesten heeft grote gevolgen. Mensen worden ongelukkig, ziek of verschijnen domweg niet meer op hun werk. Pesten op het werk legt uit wat je hieraan kunt doen. Met veel voorbeelden en gesprekken met mensen die gepest zijn. En met tips over omgaan met collega's. Respect is daarbij heel belangrijk. Gratis lesbrief: > kijk op de docentenpagina van www.eenvoudigcommuniceren.nl Voor: volwassenen en jongeren vanaf 16 jaar Leesniveau: A2 Trefwoord: pesten ; werkvloer ; sociale-vaardigheden

* boek Seksuele intimidatie : wat kun je er tegen doen? Eenvoudig Communiceren 2009 27 p. Isbn: 978-90-8696-049-1 Aanwinstnr.: 012-117 Vocvobib: MO_functioneren_op_het_werk 29

Eén op de drie vrouwen wordt op het werk wel eens lastig gevallen door een mannelijke collega. Andersom kan natuurlijk ook: soms wordt een man lastig gevallen door een vrouwelijke collega. Hoe dan ook, het heeft meestal te maken met machtsmisbruik. Dit boekje legt in eenvoudige taal uit wat seksuele intimidatie is. En bevat tips over assertief zijn en hulp zoeken. Gratis lesbrief: > kijk op de docentenpagina van www.eenvoudigcommuniceren.nl Voor: volwassenen en jongeren vanaf 16 jaar Leesniveau: A2 Trefwoord: seksuele_intimidatie ; werkvloer ; sociale-vaardigheden

* dvd De boekenboot : geniet van boeken samen met je kind Stichting lezen 2012 Aanwinstnr.: 12-114 Vocvobib: MO_opvoeding_van_kinderen Op 8 september 2011 maakte de Koning Boudewijnstichting bekend dat het project ‘de Boekenboot’ opnieuw steun krijgt van het Fonds van Bpost voor Alfabetisering. De Boekenboot stimuleert taalontwikkeling en leesplezier in kwetsbare gezinnen via baby- en peuterboeken. Samen in boeken kijken, samen zingen, samen spelen met boeken en vertellen versterkt de band tussen ouder en kind en bevestigt ouders in hun rol als eerste opvoeder van hun kind. De ervaringen die we opdeden in de eerste fase van de Boekenboot en de film die we maakten voor de Inloopteams van Kind en Gezin willen we in deze tweede fase breed inzetten. In het najaar van 2012 kunnen begeleiders in opvoedingsondersteunende organisaties deelnemen aan een studiedag. We willen de deskundigheid van begeleiders van kwetsbare gezinnen met heel jonge kinderen op vlak van taalstimulering en (werken met) boeken vergroten. Samen met Kind en Gezin en de bibliotheken werkt Stichting Lezen aan het project Boekbaby's. Speciaal voor kwetsbare gezinnen ontwikkelden de Inloopteams van Kind en Gezin en Stichting Lezen de Boekenboot. Trefwoord: ontwikkeling ; gezin ; opvoeding ; kinderen ; boeken ; lezen

* E_document Basisonderwijs 2011-2012 : Gids voor ouders en verzorgers Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 2011 58 p. Vocvobib: MO_opvoeding_van_kinderen Uw kind gaat naar school... Alles over een school kiezen, naar school gaan en op school leren. Deze gids voor het basisonderwijs bevat informatie over wetten en regels. Aan deze onderwijsgids kunt u echter geen rechten ontlenen. Trefwoord: gids ; gezinsleren ; ouders ; school ; basisonderwijs ; Nederland

12. Verhalen * boek Kassa 3, soap in de supermarkt Ria van Adrichem Eenvoudig Communiceren 2012 30

64 p. Isbn: 978-90-8696-141-2 Aanwinstnr.: 12-115 Vocvobib: verhalen Kassa 3 bevat zes korte verhalen over het wel en wee van medewerkers in een supermarkt. Ook lees je meer over verschillende soorten voedingsmiddelen. En over waar je op moet letten als je voedingsmiddelen koopt. In een supermarkt kan veel gebeuren. Dingen die op geheimzinnige wijze verdwijnen. Vervelende klanten die staan te schreeuwen bij de kassa. En dan worden er ook nog mensen verliefd ... Een fragment: Wat zou er aan de hand zijn? Kees en Paula van de vleesafdeling lopen vlak achter hen en horen wat Fatma zegt. Ik heb wel een idee , zegt Kees. Maar wacht maar even af. We horen het zo wel van Hans. Fatma kijkt hem nieuwsgierig aan. Wat weet hij dat zij niet weet? Hans heeft al het vaste personeel bij elkaar laten komen in de kantine. Hij wil iets met hen bespreken. Kassa 3 leest als een soap, is leerzaam en door de korte verhalen zeer geschikt voor gebruik in de les (zeker ook in het volwassenenonderwijs). > download de werkbladen bij dit boek http://www.eenvoudigcommuniceren.nl/docentenpagina/6 Voor: jongeren en volwassenen Leesniveau: A2/B1 Ook een tv-serie Kassa 3 sluit aan bij de informatieve tv-serie Eten en weten van Stichting Expertisecentrum ETV.nl (in de serie Lees en Schrijf!) met presentatrice Diewertje Blok. De tv-serie kunt u vinden op www.etv.nl bij "Programma's" en klik op de letter "L" van Lees en schrijf en kies "Eten en weten". Op www.oefenen.nl staan opdrachten en tv-afleveringen, zodat leerlingen en cursisten met de inhoud van de tv-serie aan de slag kunnen. Trefwoord: verhalen ; A2 ; B1 ; winkelen ; voeding ; eten ; beeldmateriaal

13. Info

Infotheek Bibliotheek Kardinaal Mercierplein 1 2800 Mechelen t. 015 44 65 03 e. [email protected] w. www.vocvo.be

31