Spiegeltherapie
Martine Eckhardt, fysiotherapeut/bewegingswetenschapper Rijndam revalidatiecentrum
Plasticiteit v.d. hersenen • 7 jarig Turks meisje • Op drie-jarige leeftijd oa taalgebieden verwijderd • Tweetalig opgevoed, spreekt beide vloeiend
Klassieke aanname hersenplasticiteit • Klassieke aanname: organisatie van de hersenen ligt vast vanaf de volwassen leeftijd. • Alleen veranderingen in de sterkte van de verbindingen in gebieden die een rol speelden bij geheugen
Hersenplasticiteit anno nu • Tegenwoordig weten we dat er veel meer in de hersenen verandert • Hersenplasticiteit= het veranderen van neuronen, van de organisatie van neuronennetwerken en van de functie hiervan (Wikipedia) • Gebieden worden groter en kleiner op basis van input • De ene hersenhelft kan functies van de andere hersenhelft overnemen
Homunculus
Voorbeeld handamputatie
Remapping theory of referred sensations Ramachandran en Hirstein 1998
Breinplasticiteit: GOED Het zorgt ervoor dat de hersenen zich kunnen aanpassen op basis van wat er van ze gevraagd wordt •
Bijvoorbeeld, de hersenen passen zich functioneel aan na: – Een CVA – Een amputatie of perifeer zenuwletsel – Een peestransplantatie – Wanneer je een symposium arm hand revalidatie volgt….
Breinplasticiteit: SLECHT De hersenen passen zich soms aan op manieren die niet altijd gunstig zijn: Wanneer je de representatie van de hand verliest in de vroege fase na een perifeer zenuwletsel Wanneer veranderingen optreden als gevolg van non-use (CVA, CRPS, immobilisatie) Wanneer sensitisatie ontstaat bij chronische pijn Wanneer de hersenen leren dat beweging gekoppeld is aan pijn Wanneer er fantoompijn ontstaat ‘Maladaptive neuroplasticity’
Aanjager van plasticiteit • Input naar de hersenen • Activiteit van de hersenen • En aandacht!!!
Jenkins, Merzenich et al. 1986
Train je brein door te trainen!
Trainingsinterventies revalidatie
Constraint-Induced Movement therapy
Mirror therapy
Imitation learning
Virtual reality training
Mental practice Robotic training
Spiegeltherapie
med-engineers.com med-engineers.com/index.php/projecten/meeneembare-oefenspiegel
Greep uit de literatuur •
1996: Ramachandran on phantom pain
•
1999: Altschuler and Ramachandran on stroke
•
2003: McCabe et al. on CRPS Type I
•
2005: Rosen et al. on hand surgery
•
2009:Cacchio on CRPS Type 1 on stroke patients
•
2010: Hanling et al. on preamputation mirror therapy
•
2014: Selles et al. Implication for training in stroke
•
2015: Tyson et al. Neglect and stroke
Spiegeltherapie, voor wie? • Studies gerelateerd aan pijn – Fantoompijn – CRPS – Chronische pijn na CVA
• Studies op het gebied van motorisch leren – CVA – CP – Traumatisch hersenletsel
CVA Verklarende theorieën • Spiegelneuronen • Learned paralysis • Motor Imagery
spiegelneuronen
Ramachandran legt uit:
https://www.youtube.com/watch?v=s_SDvafW RiU
Overeenkomst tussen observeren en uitvoeren Observatie
Motor Preparation
Uitvoering
Buccino, G., S. Vogt, et al. (2004). "Neural circuits underlying imitation learning of hand actions: an event-related fMRI study." Neuron 42(2): 323-34.
• Het spiegelneuron systeem is mogelijk een alternatieve manier om het motorische systeem te activeren bij CVA patiënten
Learned paralysis Every time the patient attempted to move the paralyzed limb, they received sensory feedback (through vision and proprioception) that the limb did not move. This feedback stamped itself into the brain circuitry through a process of Hebbian learning. Even when the paralysis was no longer present, the brain had learned that the limb was paralyzed. Wikipedia, 2014
Motor imagery • Motor imagery is de mentale representatie van een beweging zonder de beweging uit te voeren • Bekend vanuit de sport, maar in toenemende mate ook in de revalidatie gebruikt
Overlap actieve hersengebieden Uitvoering gezonden Imagery gezonden Uitvoering CVA patient Imagery CVA patient Sharma et al, Stroke 2009
Studies CVA Yavuzer et al., 2008
Study: Randomized controlled trial 40 sub-acute stroke patients 4 weeks, 30 min p/d Movement of both arms Results: Increase in brunnstrom stages Increase in FIM (ADL)
Studies CVA Michielsen et al., 2011 Study: Randomized controlled trial 44 chronic stroke patients 6 weeks, 1 hour p/d Movement of both arms Results: Increase in brunnstom fugl meyer assessment
Studies CVA effect neglect Dohle et al, 2009; Pandian et al, 2014; Thieme et al, 2013; Tyson et al, 2015 - Studies in vroege revalidatiefase (tot 3 mnd post onset) - Positief effect op de mate van neglect - Direct na de inteventie en na hermeting 4 wk later
- Aanbeveling: toepassen tijdens individuele therapie
Oefenmateriaal
Hoe oefenen? • Hoe vaak? • Welke oefeningen? Richtlijnen voor behandeling: • Oefenmateriaal Erasmus MC: med-engineers.com (CRPS en CVA) • http://www.psychologieveenstra.nl/fantoompijn/instructiespiegeltherapie/ (fantoompijn) • http://www.gradedmotorimagery.com/ (CRPS)
Eerste aanwijzing methode -
-
93 CVA patiënten > 6mnd na CVA Rijktaak vloeiendheid en snelheid Condities: - Paretische arm zonder spiegel - Niet paretische arm zonder spiegel - Niet paretische arm met spiegel - Bimanueel met scherm ertussen - Bimanueel met spiegel Resultaat: Grootste effect bij Rood Conclusie: bimanuele training minder effectief
Selles et al., 2014
Bedankt voor uw aandacht
Met dank aan Ruud Selles; Erasmus MC
www.rijndam.nl
facebook.com/rijndam
Rijndam revalidatiecentrum
Rijndam revalidatie
@rijndam_rc
