1
Inhoud Bevraging voedselhulpinitiatieven West-Vlaanderen ............................................................................. 3 1.
2.
3.
Kenmerken van de bevraagde organisaties ................................................................................ 4 1.1
Regionale spreiding ............................................................................................................. 4
1.2
OCMW of niet ...................................................................................................................... 4
De eigenlijke voedselhulpinitiatieven ......................................................................................... 6 2.1
Vormen van voedselbedeling .............................................................................................. 6
2.2
Frequentie van voedselbedeling ......................................................................................... 7
Het cliënteel ................................................................................................................................ 8 3.1 Aantal klanten ........................................................................................................................... 8 3.2 Evolutie klanten ......................................................................................................................... 9 3.3 Aanmelding.............................................................................................................................. 10 3.4 Toegangscriteria ...................................................................................................................... 11 3.5 Weigeren ................................................................................................................................. 11 3.6 Andere problemen van de cliënt dan voedseltekort............................................................... 12
4.
De producten ............................................................................................................................. 13 4.1 Toereikendheid van het aanbod ............................................................................................. 13 4.2 Top 5 producten ...................................................................................................................... 14 4.3
Non-Food ........................................................................................................................... 16
4.4
Gebruik EU-Producten (BIRB/FEAD) .................................................................................. 17
4.5 Opmerkingen over de kwaliteit van alle producten ................................................................ 17 5. Leveranciers................................................................................................................................... 18 5.1 Huidige leverancier.................................................................................................................. 18 5.2 Belang van de leveranciers naar volume ................................................................................. 19 5.3 Samenwerkingsinitiatieven ..................................................................................................... 21 5.4 Het aanbod .............................................................................................................................. 21 6. Werkingsmiddelen......................................................................................................................... 23 7. Afstand tot de voedselbank (Kuurne) ........................................................................................... 25 8. Medewerkers................................................................................................................................. 26 9.
Andere activiteiten en signalen ................................................................................................. 27
Bijkomende opmerkingen/bedenkingen............................................................................................... 28 Bijlage: geraamde hoeveelheden .......................................................................................................... 29
2
Bevraging voedselhulpinitiatieven West-Vlaanderen De Provincie West-Vlaanderen en het Streekfonds West-Vlaanderen werken samen aan de ontwikkeling van een strategie rond efficiënter omgaan met voedseloverschotten in WestVlaanderen. Er wordt gestreefd naar het realiseren van een zelfsturend netwerk om voedseloverschotten op een efficiënte manier van bij de producent en/of distributeur tot bij de lokale voedselverdeelpunten voor personen die in armoede leven toe te leiden. Inspiratie en directe aanleiding is een project dat het Welzijnsconsortium Zuid-West-Vlaanderen in samenwerking met de REO-veiling en de Voedselbanken West-Vlaanderen heeft opgezet en dat zowel qua aanpak als naar partners en toe uitbreiding verdient. In het kader hiervan werden de West-Vlaamse voedselhulpinitiatieven gevraagd een vragenlijst in te vullen. In totaal werden 122 organisaties aangeschreven. De vragenlijst was gericht tot alle voedselhulpinitiatieven in West-Vlaanderen, zowel zij die voedselpakketten verdelen, als sociale kruideniers (of variaties hierop) en sociale restaurants en voorzieningen die maaltijden bereiden voor mensen die in armoede leven. De resultaten moeten ons helpen zicht te krijgen op de concrete noden en behoeften die leven bij de West-Vlaamse voedselhulpinitiatieven. De vragenlijst werd uiteindelijk beantwoord door 68 organisaties die al dan niet zelf voedsel bedelen. Voorliggend rapport geeft de resultaten van deze bevraging. Niet elke vraag werd steeds door alle organisaties beantwoord. Indien het effectief aantal respondenten voor een vraag afwijkt van de totaal bevraagde populatie wordt dit aangeduid met het symbool “∑”.
3
1. Kenmerken van de bevraagde organisaties 1.1 Regionale spreiding Regio Noord-West-Vlaanderen Noord-Brugge Noord-Oostende Zuid-West-Vlaanderen Midden-West-Vlaanderen Midden-Roeselare Midden-Tielt Westhoek Westhoek-Diksmuide Westhoek-Ieper Westhoek-Veurne Totaal
Aantal 23 14 9 18 13 7 6 14 3 8 3 68
We stellen vast dat elke regio vertegenwoordigd is in de respons.
1.2 OCMW of niet
Geen OCMW OCMW Totaal
Aantal 36 32 68
OCMW Voedselverdeling Nee Ja Totaal
Aantal 15 17 32
In totaal werden 68 organisaties bevraagd waarvan 36 geen OCMW zijn en 32 wel. Van de 32 bevraagde OCMW’s zijn er 17 die ook zelf voedsel bedelen. Dit brengt ons op een totaal van 53 bevraagde organisaties die zelf aan voedselverdeling doen. 15 OCMW’s geven aan dit niet te doen en verwijzen hiervoor door naar andere organisaties. Hieronder volgt een overzicht van de organisaties waarnaar verwezen wordt. 2 OCMW’s die zelf ook voedselpakketten verdelen geven aan dit slechts in zeer beperkte mate te doen (vb. 2 maal per jaar) en verwijzen dus ook door naar andere organisaties.1
1
Dit levert in de tabel 17 records op in plaats van 15
4
Naar welke organisaties wordt doorverwezen 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
12
CAW Torhout Kerstpakketten i.s.m. school en decanaat (1x/jaar) vzw De Graancirkel en Mannahuis (WM) De Wervel Poperinge (St-Vincentiusvereniging) vzw Witte Vogels Voedselbank De Stamper (OCMW bestuurslid) OCMW Roeselare, Graancirkel vzw Sint Vincentius Blankenberge samenwerkingsovereenkomst met vzw Food4All -Colsol, Jakoeboe (mensen zonder papieren), CKG ’t Kapoentje (noodvoedselpunt dringende baby- & peutervoeding, gesubsidieerd vanuit het Sociaal Huis Oostende); -Het Sociaal Huis Oostende startte 2 jaar geleden een netwerk van Oostendse noodvoedselhulporganisaties -De Vaart (Sint Vincentiusvereniging vzw), Ichtus vzw; -Daarnaast is er samenwerkingsovereenkomst met diverse Kortrijkse organisaties, om in het kader van voedselbedeling beroep te kunnen doen op de Voedselbank (Kuurne): (De Vaart, Ichtus vzw, Het levende Water, Vzw Kansen voor kinderen, CAW, CKG Don Bosco, Centrum voor Jongeren en Gezinsbegeleiding, Emmanuel vzw, De Bolster) -Zero food waste: OCMW Kortrijk ondersteunt en coördineert de afspraken met verschillende partners die intekenen op het Zero Food Waste project van Delhaize. De deelnemende partners hebben een rechtstreekse samenwerkingsovereenkomst met Delhaize. Op heden is er voldoende interesse om deze samenwerking uit te breiden naar een tweede winkel. Delhaize wacht hiervoor bijkomende afspraken intern af : (De Vaart, OCMW MenenToemaatje, Sint-Michielsbeweging (vzw Emmanuel), Ichtus vzw, de Bolster) -Food – act: OCMW kreeg een project goedgekeurd bij de POD MI (cel sociale economie), binnen het thema gezonde voeding. Food – act bestaat uit de opstart van een voedselhulpnetwerk waarbij gezocht wordt om vraag en nood van kwetsbare groepen te matchen met bestaande voedseloverschotten. Daarnaast is binnen dit project ook de opstart van een voedselhulpteam, bestaande uit leerwerknemers (art.60), voorzien. Op 't Spoor vzw (OCMW beperkt toezicht op de verdeling m.b.t. juiste doelgroep)
13
vzw De Toevlucht - Welzijnsschakel Aalter
14
Sint Maartenshuis te Koolskamp St-Vincentiusvereniging De Doorgang Tielt Sint Maartenshuis Koolskamp Den Oost in Torhout en Colsol in Oostende VZW De toevlucht te Aalter
11
15 16 17
Zijn er vanuit het OCMW plannen naar de toekomst toe m.b.t. voedsel voor mensen in armoede? Sociale kruidenier: in samenwerking met A’kzie en diverse lokale partners wordt momenteel de opstart van een sociale kruidenier onderzocht. Ambitie is om hiermee nog in 2014 te starten. OCMW voorziet hiervoor een ½ FTE projectcoördinator. Volksrestaurant: haalbaarheidsstudie Mentor afgewerkt en gepresenteerd op MAT OCMW. Haalbaar mits hulp bij de opstart (bv. Fonds Sociaal Kapitaal, Horeca-vorming, fonds "Yes you can") + opleg OCMW voor sociaal tarief. Zoektocht geschikte locatie is momenteel lopende. Vooropgestelde timing (2015) halen is onmogelijk.
5
Betoelaging van de voedselbank te Koolskamp. evt wel, geruchten dat Witte Vogels op zoek moeten naar andere locatie. Optie: mobiele sociale kruidenier met diverse OCMW's en VZW's. Geen plannen om zelf VH te organiseren; wel meewerken aan optimaliseren voedselbedeling (sociale kruideniersconcept toepassen) en afstemming tussen initiatieven in Roeselare. Geen plannen, want goede samenwerking met De Wervel (een armenorganisatie) In één van de dienstencentra van het OCMW worden over de middag beperkt warme maaltijden bedeeld. Op heden wordt nagegaan in hoever een uitbreiding tot een volwaardig sociaal restaurant haalbaar is. In loop van 2015 start Sociaal Huis Oostende met sociale kruidenier i.s.m. CAW Noord-W-Vl, Sociale Economie Oostende, Ieders Stem Telt/Samenlevingsopbouw, vzw Colsol en met financiële steun Provincie en Nationale Loterij Volgend jaar intekenen op het aanbod van FEAD VZW De Notenkraker zal worden opgericht bestuursleden bestaande uit raadsleden van het OCMW, VZW 4 veld, Gros-Beernem, Kringwinkel, Dienstencentrum Mirte en vrijwilligerswerkgroep. De Vzw zou eind 2014 operatief moeten zijn om van start te kunnen gaan met voedselbedeling, kledij, speelgoed, … Uiteindelijke doelstelling: het oprichten van een sociale superette in combinatie met het aanbod van ontmoeting, sociaal restaurant, …
2. De eigenlijke voedselhulpinitiatieven In totaal vulden 53 voedselhulpinitiatieven, die zelf aan voedselbedeling doen, de vragenlijst in. In wat volgt worden de resultaten van deze bevraging neergeschreven.
2.1 Vormen van voedselbedeling
Bedeling van vooraf samengestelde pakketten Sociale kruidenier waarbij klant betaalt Sociale kruidenier met alternatief betaalsysteem Sociaal restaurant Beschut wonen, dagcentrum, waar gekookt wordt met producten van voedselbank Andere Niet ingevuld Totaal
Aantal 29 1 3 3 1
Percentage 54,7 1,9 5,7 5,7 1,9
14 2 53
26,4 3,8 100
Meer dan de helft van de voedselhulpinitiatieven (54,7%) verdeelt vooraf samengestelde pakketten. 14 voedselhulpinitiatieven geven aan een andere vorm van voedselbedeling te hanteren dan degene opgenomen in de lijst. Hieronder worden deze andere vormen beschreven. De overige vormen van voedselbedeling, zoals sociale kruidenier en sociaal restaurant worden verhoudingsgewijs minder vaak vermeld.
6
Andere vormen van voedselbedeling Aantal Pakket op maat per cliënt 8 Keuzesysteem volgens grootte gezin 2 Aantal cliënten komen producten afhalen in burelen; voor aantal cliënten ter plaatse 2 gebracht. Specifiek naar gezinnen die op bep. momenten onvoldoende voedsel hebben 1 Begeleiding van gezinnen in kansarmoede op pedagogisch vlak, waarvan heel wat gezinnen 1 vaak baat hebben bij voedselpakket. Totaal 14 de We stellen vast dat het aanbieden van een pakket op maat van de cliënt op de 2 plaats komt als vorm van voedselbedeling, na het bedelen van vooraf samengestelde pakketten.
2.2 Frequentie van voedselbedeling Aantal Dagelijks 9 Twee keer per week 1 Wekelijks 11 Twee keer per maand 7 Maandelijks 10 Jaarlijks 2 Andere 12 Niet ingevuld 1 Totaal 53 De meeste voedselbedelingen vinden dagelijks, wekelijks of om de 2 weken en maandelijks plaats. 12 voedselhulpinitiatieven hanteren een andere frequentie dan opgenomen in de keuzelijst. Welke deze zijn, wordt hieronder beschreven. Aantal 2 1 1 1 1 1 1 1 1 1
2 keer per jaar 4 keer per week naar eigen keuze 6 keer per jaar afhankelijk van noodzaak en o.b.v. sociaal onderzoek bedeling aan huis drie à vier keer per week driewekelijks enkel noodsituaties geen regelmaat, wanneer nodig kleine gezinnen maandelijks grote gezinnen twee keer per maand noodpakket kan dagelijks; anders 3 keer per maand 1 Totaal 12 Er is een grote variatie in de frequentie van de voedselbedelingen onder de verschillende voedselhulpinitiatieven.
7
3. Het cliënteel 3.1 Aantal klanten Aantal gezinnen <10 10 tot 49 50 tot 99 100-199 >200 Niet gekend
Aantal voedselhulpinitiatieven 5 16 12 8 5 7
Aantal personen <50 50-99 100-199 200-499 500-999 >1000 Niet gekend
Aantal voedselhulpinitiatieven 8 10 9 11 6 4 4
Aantal Aantal Aantal volwassen/kinderen voedselhulpinitiatieven/volwassen voedselhulpinitiatieven/kinderen <20 4 5 20-49 11 13 50-99 8 8 100-199 6 7 200-850 10 6 >1.000 1 0 Niet gekend 13 14 We stellen vast dat de voedselhulpinitiatieven variëren naar grootteorde gaande van zeer kleine initiatieven die minder dan 10 gezinnen bedelen tot initiatieven die meer dan 1.000 gezinnen bereiken. Het grootste aantal initiatieven vinden we onder zij die tussen de 10-49 gezinnen bereiken (16 van de 53) en zij die tussen de 50 tot 100 gezinnen bereiken (12 initiatieven).
8
3.2 Evolutie klanten 3.2.1 Evolutieaantal klanten
Toename Gelijk Afname Niet van toepassing2 Varieert Niet gekend
Aantal 25 3 0 2 1 22
De meeste voedselhulpinitiatieven geven aan een stijging te kennen van het aantal klanten (25 van 53 initiatieven). De mate waarin deze stijging zich voordoet, varieert wel van initiatief tot initiatief. Sommigen geven aan een sterke tot zeer sterke toename te ervaren van het aantal klanten (verdubbeld) voor anderen gaat het om een eerder lichte toename. Met de open vragen wordt ook aangegeven dat de ervaren nood groter wordt maar dit vertaalt zich niet steeds in een hoger aantal klanten (o.a. door het toepassen van strenge criteria). Er wordt door sommige initiatieven dus aangegeven dat er een toename is van het aantal mensen dat uit de boot valt wat de voedselbedeling betreft.
3.2.2 Evolutie leeftijd klanten 16 voedselhulpinitiatieven gaven aan een evolutie te zien naar leeftijd waarbij opvalt dat jongeren en de 20-60 jarigen (middengroep) het vaakst vernoemd worden (7 à 8 keer). Ouderen worden ook vernoemd maar minder vaak dan de jongere leeftijdsgroepen (3 keer vernoemd).
3.2.3 Evolutie gezinssamenstelling 22 voedselhulpinitiatieven stellen een gewijzigde gezinssamenstelling vast onder hun cliënteel. Er wordt een toename vastgesteld bij: -alleenstaanden -eenoudergezinnen -grotere gezinnen met kinderen (vaak nieuw samengestelde gezinnen/problematische situaties) -koppels (1 maal vernoemd)
2
Pas gestart initiatief; enkel voor eigen cliënteel
9
3.2.4 Evolutie nationaliteit 14 voedselhulpinitiatieven merken een wijziging naar nationaliteit. Men stelt een toename vast van het cliënteel zowel met de Belgische nationaliteit als de nietBelgische nationaliteit. De toename van het aantal niet-Belgen wordt wel vaker vernoemd waarbij soms specifiek verwezen wordt naar een bepaalde groep personen: - Oekraïense afkomst - Kandidaat Politiek Vluchtelingen/conflictgebieden - Allochtonen die hier nog niet zo lang wonen Andere voedselhulpinitiatieven wijzen juist op een toename van verschillende nationaliteiten.
3.2.5 Andere 1 voedselhulpinitiatief meldt eveneens de toename van het aantal klanten met een psychisch of psychosociaal probleem.
3.3 Aanmelding
Rechtstreeks Doorverwezen Rechtstreeks en via doorverwijzing Totaal
Aantal 19 23 11 53
De aanmelding bij voedselhulpinitiatieven gebeurt zowel rechtstreeks als via doorverwijzing. Doorverwijzers (∑=34)
OCMW * Jeugdrechtbank * Intersectorale toegangspoort jeugdhulp CAW Eigen medewerkers: het betreft eigen cliënteel huisarts priester mond aan mond prospectie/sleutelfiguren Fedasil CLB & K 1 G
Aantal 29 1 2 3 2 2 2 2 1 1
De voornaamste doorverwijzer is het OCMW.
10
3.4 Toegangscriteria Inkomens gerelateerde voorwaarde Attest noodzakelijk Gekend/doorverwezen door OCMW of andere instantie Nood vastgesteld o.b.v. sociaal onderzoek Specifieke doelgroepen: daklozen, personen zonder papieren, illegalen, vluchtelingen Specifieke criteria: inschrijving in bevolkingsregister, Winkelpas/Crisispas Geen criteria
De criteria om toegang tot krijgen tot een voedselhulpinitiatief zijn vrij uiteenlopend. Een aantal voedselhulpinitiatieven stellen geen specifieke criteria op: iedereen kan van het aanbod gebruik maken (formule sociaal restaurant). Andere initiatieven beperken zich tot eigen cliënteel of vereisen een attest van een andere doorverwijzer. Ook sociaal onderzoek of een intakegesprek gaat vaak de hulpverlening vooraf. De vaakst vermelde criteria zijn inkomensgebonden: leefloners, mensen met schulden, mensen die onder de armoedegrens leven, begunstigden van een vervangingsinkomen.
3.5 Weigeren
Niet weigeren Weigeren Zelden weigeren Niet gekend Totaal
Aantal 25 26 1 1 53
Ongeveer de helft van de voedselhulpinitiatieven geeft aan soms mensen te moeten weigeren. Redenen om te moeten weigeren zijn: -
Niet voldoen aan de voorwaarden/attest ontbreekt Verbetering van de financiële situatie (voldoen niet langer aan de voorwaarden) Onvoldoende aanbod Aanvrager krijgt reeds hulp via andere organisatie Persoon onderneemt geen initiatieven om situatie te verbeteren/weigert bijkomend aanbod Wachtlijst
De vaakst genoemde reden om mensen te weigeren is het feit dat ze niet voldoen aan de (strenge) voorwaarden, die vaak inkomensgerelateerd zijn of het ontbreken van een geldig attest. Het beperkt aanbod maakt dat sommige initiatieven genoodzaakt zijn om mensen te weigeren. 1 voedselhulpinitiatief maakt melding van een wachtlijst.
11
3.6 Andere problemen van de cliënt dan voedseltekort
Nee Ja Niet gekend
Aantal 7 44 2
Het is duidelijk dat de gezinnen niet enkel met voedseltekort geconfronteerd worden. Meer dan 80% van de voedselhulpinitiatieven geeft aan dat de gebruikers van de voedselbedeling nog met andere problemen te kampen hebben. Deze problemen zijn: -
Administratieve problemen Huisvestingsproblemen Relationele/Sociale problemen/nood aan luisterend oor Vrije tijd Gezondheid (geestelijk en lichamelijk) Financiële problemen: schulden, schoolrekeningen, huur, auto-onkosten, … Werk/opvang kinderen Praktische problemen (vb. geen diepvries hebben) Tekort aan Non-food producten (schoonmaakproducten, wasproducten, schoonheidsproducten, pampers, babyproducten en –materiaal, lakens en dekens, fornuis, frigo, meubilair, schoolgerief, …)
12
4. De producten 4.1 Toereikendheid van het aanbod Product WATERGROEP
NVT 48
Voldoende 54
Tekort Vers 45
Tekort Diepvries 0
Tekort Droog/Blik 41
Bijkomende opmerkingen
Water
6
17
11
5
Limonades
12
10
7
3
Koffie
6
8
12
20
Thee
11
13
8
8
Andere dranken
13
6
7
5
23
84
45
Ontbijtgranen
1
31
4
Brood
11
16
11
3
1
Deegwaren
2
29
6
2
8
Aardappelen
9
8
24
GROENTEN & FRUIT
25
46
69
11
46
Groenten
2
16
21
7
7
Soepen
5
15
9
3
19
Kruiden
14
7
8
Fruit
4
8
31
1
7
13
24
82
0
9
Melk
1
12
25
5
-zeer grote vraag
Kaas
6
2
33
2
-geraspt
Yoghurt
6
10
24
2
-als dessert -houdbaarheid!
56
61
126
38
15
6
15
21
12
6
Gevogelte
10
7
22
9
3
Vis
9
11
20
11
5
Eieren
11
3
30
1
Broodbeleg en charcuterie
5
17
21
1
Vegetarische producten
15
8
12
4
1
12
52
51
0
8
6
15
16
GRAANPRODUCTEN EN AARDAPPELEN
MELKPRODUCTEN
VLEES, VIS, EIEREN en VERVANGPRODUCTEN Vlees
SMEER- EN BEREIDINGSVET Smeervet
5
0 3
3
-te veel -meer variatie -te grote verpakkingen -liefst gesneden -te grote verpakkingen - meer variatie -kopen zelf aan -veel plaats voor nodig -maar we kunnen ze niet bewaren -verse groenten bereiken ons niet tijdig -te veel blik
13 -blik voldoende, vers tekort
-nodig in kleine verpakking -moeilijk vers
2
13
(Olijf)Olie Bak- en braadvet
1
25
15
3
-Te veel
5
12
20
31
55
51
Chocolade
7
14
15
5
Koek en snoep
7
18
12
4
-schoolkoek
Suiker
5
13
17
8
Sausen/smaakversterkers
12
10
7
5
-geen aanbod in 2014 -geen aanbod in 2014
48
15
40
12
14
Bereide maaltijden
14
8
10
9
1
Babyvoeding
12
2
17
Dieetvoeding
18
3
10
Andere
4
2
3
RESTGROEP
DIVERSE
3 0
3
22
8
-grote verliespost
5
-eigen aanbod - sojasuikervrij/diabetici -vanillepudding
Binnen elke voedselgroep is in het rood aangegeven welk product het vaakst als tekort vernoemd werd.
4.2 Top 5 producten Product WATERGROEP Water Limonades Koffie Thee Andere dranken GRAANPRODUCTEN EN AARDAPPELEN Ontbijtgranen Brood Deegwaren Aardappelen GROENTEN & FRUIT Groenten (vers & conserven) Soepen Kruiden Fruit MELKPRODUCTEN Melk Kaas Yoghurt VLEES, VIS, EIEREN en VERVANGPRODUCTEN
Top 1
Top 2
Top 3
Top 4
Top 5
3
3
1
1
2 1
3
5 1 1 3
3
1
4 1
4 1 1 2
5
5
1 3 1 16 8 1
3 1 1 10 7
7 21 19 1 1 16
3 3 1 1 16
2 6 1 1 1 3 12 7 1 4 6 5 1 9
2 1 4 2
Bijkomende opmerkingen
2 pakjes/gezin/mnd
2 1
1 2 6 2 4
1 5 1 3
11
8
15 liter per gezin
14
Vlees (vers/diepvries/blik) Gevogelte Vis (vers/diepvries/blik) Eieren Broodbeleg en charcuterie Vegetarische producten SMEER- EN BEREIDINGSVET Smeervet (Olijf)Olie Bak- en braadvet RESTGROEP Chocolade Koek en snoep Suiker Sausen/smaakversterkers Andere: choco/confituur Andere: desserts Andere: Bloem DIVERSE Bereide maaltijden Babyvoeding Dieetvoeding Andere: basisvoedsel Andere: schoolboeken Andere: diepvriesproduct Andere: droge voeding Andere: Babyproducten (andere dan voeding) Andere: verzorgingsproducten Andere: waspoeder Andere: schoolgerief
7 4 2 3 3 1 2
6 2 4
2 1 4
4 1 3
1 3
4
2
3
4
1 1
5 3 1 1 3
2 1 1
1 1
2
1
1 3 8
1
1 1
3
2 1
4
4 2
3 1
2 6 1
7
3 2 5
5 2 1
7 1 1
1 1 1 1 1 1 1
Lange houdbaarheid 1 2 2
2 1 1 1
2 1
De producten die doorheen de top 5 steeds terugkomen zijn (in de tabel aangeduid in het groen): -koffie - deegwaren -melk -groenten (zowel vers als conserven) - fruit - vlees - broodbeleg en charcuterie Melk is het product dat met ruime voorsprong op de eerste plaats komt.
15
Wat de geraamde hoeveelheden betreft, is het onmogelijk om per product een duidelijk cijfer weer te geven. In bijlage worden de antwoorden op deze vraag in detail per initiatief meegegeven.
4.3 Non-Food NON FOOD Vuilniszakken
Niet van toepassing 20
VOLDOENDE 2
ER IS TEKORT IN HUIDIGE AANBOD 25
Pampers
17
4
30
Hygiëne, persoonlijke verzorging
9
7
30
Schoolgerief
18
3
23
Speelgoed
23
8
10
Huishoudlinnen of –gerief
21
6
21
Kledij
28
8
5
Andere, nl: ………………….
2
10
Opmerking -voor emmertjes toilet -eigen pamperbank -SW met pamperbank -grote verliespost Douchezeep, tandpaste, handzeep, shampoo -aankoop via Goodto-Give Balpennen, printpapier -1 maal per jaar rond 6/12 -Verzamelen veel viavia Keukenpapier Papieren servetten toilethanddoeken FAVV eist aparte stockeerplaats (wordt dus niet meer gegeven) SW met andere VZW FAVV-eis Keukenschorten Verzamelen zelf en delen uit -wasmiddel -Wc-papier -keukenpapier -afwasmiddel -wc-reinigers -sponsjes afwas
Eén initiatief gaf uitdrukkelijk aan geen non-food producten aan te kopen. Pampers en producten voor persoonlijke hygiënische verzorging worden het vaakst als tekort vernoemd.
16
4.4 Gebruik EU-Producten (BIRB/FEAD) 43 voedselhulpinitiatieven geven aan gebruik te maken van EU-producten. 9 initiatieven doen dit niet. De redenen voor het wel gebruiken van deze producten zijn de volgende: -
Mooi aanbod dat voor zekerheid zorgt (aanbod voedselbank=afhankelijk) Eigen middelen ontoereikend Goede aanvulling/extraatje Echt noodzakelijk (onvoldoende vanuit voedselbank/geen andere middelen) Gratis aanbod Nuttige en vaak gevraagde producten Recht op
De redenen voor het niet gebruiken van deze producten zijn volgende: -
Geen erkenning/Geen recht (3 respondenten) Niet interessant (1) Voorwaarde registratiesysteem en niemand om dit uit te voeren (2) Vanaf 2015 samen met OCMW (1)
Aantal begunstigde bestellingen Aantal begunstigde bestellingen <20 20-50 51-100 100-150 150-200 >200
Aantal voedselhulpinitiatieven (∑=29) 2 6 7 7 4 3
4.5 Opmerkingen over de kwaliteit van alle producten 23 voedselhulpinitiatieven hebben opmerkingen over de kwaliteit van de producten, ongeacht de herkomst . Welke producten: algemeen blikken, kartonnen verpakking en allerlei producten Charcuterie, boter erwten en wortelen
17
goederen voedselbank koekjes/chips diepvriesproducten geleverde erwten en wortelen BIRB 2013 melkproducten, koeken, chips en snoepgoed ontbijtgranen Producten voedselbank en BIRB producten seizoensgebonden vers vlees/charcuterie - diepvries verse voeding yoghurt, broodbeleg en charcuterie
Opmerkingen: -
Vervaldatum of zeer dicht bij vervaldatum (12) Beschadigde verpakking/geen etiket (2) Eentonigheid (2) Veel te laat (vb. paaschocolade/Sint) (2) Assortiment BIRB zeer beperkt (1) Vallen niet in de smaak (1)
De vaakst gehoorde opmerking betreft het feit dat de producten reeds vervallen zijn of vervallen dreigen te zijn tegen de tijd dat ze uiteindelijk bij de gebruikers terecht komen.
5. Leveranciers 5.1 Huidige leverancier Wie zijn de huidige leveranciers
Aantal voedselhulpinitiatieven
Europees Programma voor hulp aan minst bedeelden (Birb en FEAD)
38
Voedselbank
40
Veiling
9
Agro-industrie
2
Diepvriesindustrie
8
Voedingsbedrijf
6
Haven
0
Distributiecentrum en/of supermarktketen
16
Landbouwer
7
18
Lokale handelaar (bijv. bakker)
23
+ eenmalige bon van de Lidl tbv 30 euro
1
Marktkramer
1
Voorzieningen en diensten zoals rusthuis, school, kantoor in de buurt
3
Horeca
3
Andere, specifieer: Aankopen supermarkt Eenmalige gift Eigen OCMW Foods to Give Vzw Dierenhulp Kerkfabriek Projectvoorstel ingediend bij serviceclub (nog lopende) Schenkingen via Kloostergemeenschap
5.2 Belang van de leveranciers naar volume leveranciers
1=belangrijkste 2
3
4
5
6
Totaal
Aantal maal genoemd Europees Programma voor hulp aan minst bedeelden (Birb en FEAD)
31
5
Voedselbank
16
19
Veiling
1
1
Agro-industrie
1
2
4
38
4
39
2
8 1
19
Diepvriesindustrie
2
Voedingsbedrijf
1
1
1
1
7
4
1
1
6
4
4
2
15
3
1
2
1
7
6
7
4
2
24
Haven Distributiecentrum en/of supermarktketen
3
2
Landbouwer Lokale handelaar (bijv. bakker)
1
4
Marktkramer
1
1
Voorzieningen en diensten zoals rusthuis, school, kantoor in de buurt
1
1
1
3
Horeca
1
1
1
3
2
2
Andere, specifieer: -
1
1
6
Aankopen supermarkt Eenmalige gift Eigen OCMW Foods to Give Vzw Dierenhulp Kerkfabriek Projectvoorstel ingediend bij serviceclub (nog lopende) Schenkingen via Kloostergemeenschap
De Europese programma’s BIRB en FEAD worden het vaakst als voornaamste leverancier vernoemd. Bekijken we het totaal aantal keer dat een leverancier vernoemd wordt dan komt de voedselbank (39) net voor de Europese programma’s uit (38). Op de derde plaats zien we de lokale handelaars (24). Ook de supermarkten/distributiecentrum zijn vaak vernoemde leveranciers (15).
20
5.3 Samenwerkingsinitiatieven Drie voedselhulpinitiatieven geven aan een samenwerkingsverband met een leverancier te hebben stopgezet. Het stopzetten van de zaak (bakkerij) was in 1 geval hiertoe de aanleiding. Een ander initiatief haalt aan dat het aanbod niet meer interessant was qua hoeveelheid en kwaliteit. Het derde initiatief verwijst naar het FAVV om de samenwerking met de Carrefour stop te zetten. Met volgende bedrijven zouden de voedselhulpinitiatieven en/of voedselbanken vaker moeten samenwerken: Grootwarenhuizen (Lidl, Aldi, Colruyt, Carrefour, Delhaize, Okay) (9) Veiling (4) Lokale handelaars (bakkers, beenhouwers) (3) Distributiecentra (1) Vlees/Slachthuis (2) Kaasfabriek (1) Producenten van droge producten (1) Horeca (1) Conserven en diepvriesbedrijven (5) Zuivelbedrijven (2) Vis(groothandel) vers- en diepvries (2) Landbouwers/fruitkwekers (4) Babyproducten (1) Non-food winkels (1)
5.4 Het aanbod 12 leveranciers geven aan soms een aanbieding te moeten weigeren. Redenen hiervoor zijn: -
Product over datum, zeker indien er slechts een beperkt aantal bedelingen plaatsvindt (vb. om 14 dagen): tijd tussen aanbod en verdeling is soms te groot Geen gepaste accommodatie (koelkast, diepvries, opslagruimte) Te hoge kost: verplaatsing, geen personeel-wordt vaak met vrijwilligers gewerkt Aanbod: niet voor de hand liggende groenten, te grote verpakkingen Zelf geen vlees versnijden
De helft van de voedselhulpinitiatieven ontvangt de producten altijd gratis. De andere helft ontvangt de producten soms gratis en soms betalend. Slechts 2 initiatieven geven aan hun producten altijd te kopen.
21
Volgende producten worden soms gekocht: aankopen in de Aldi allerlei indien tekort van BIRB + andere producten (samen minstens 11.000 €/jaar - ref. 2013) basisproducten (enkel bij een tekort) Goederen voor speciale aangelegenheden (chocolade,chips). Hygiëneproducten en pampers brood, producten via voedselbank en Zero Food gratis - de rest aankopen dingen die we tekort hebben via giften van parochianen en een jaarlijkse gift van een service club extra verse producten : ongeveer 140 €/maand goederen die we tekort hebben groenten en fruit : 4€/pakket groenten, fruit en droge voeding koffie/thee, eieren, smeerkaas, boter, … maandelijks bedrag aan Zero Food Waste van Delhaize melk melk, gepelde tomaten, eieren overschot : speciale prijs soms brood en melk vis, vlees, aardappelen, groenten, droge voeding vooral betalend bij onze leveranciers, aanvullend producten voedselbank (= beperkt) zelf bonnen aankopen bij een supermarkt en voor die waarde kan de noodbehoevende zijn keuze en tekort kopen
Uit bovenstaande tabel kunnen we afleiden dat het aankopen van producten voor sommige initiatieven op regelmatige basis geschiedt (vb. groenten en fruit: systematisch 4 euro per pakket; maandelijks bedrag aan Delhaize, …). Andere initiatieven kopen producten aan naargelang het tekort in het gratis aanbod. Volgende producten worden door een aantal voedselhulpinitiatieven steeds aangekocht: Product
Aantal initiatieven dat deze producten steeds aankoopt 10 9 8
Groenten en fruit Andere verse producten Droge voeding
Aantal kilo groenten en fruit dat aangekocht wordt Niet gekend 15 kg 100 kg 160 kg 200 kg 270 kg
Aantal voedselhulpinitiatieven
5 1 1 1 1 1
22
Andere verse producten Die aangekocht worden Niet gekend 10 kg 30 kg 100 kg 475 kg 500 kg 90 l melk 90 l olie
Aantal voedselhulpinitiatieven 3 1 1 1 1 1 1
Aantal kg droge voeding Dat aangekocht wordt Niet gekend 230 250 2.500 indien nodig
Aantal voedselhulpinitiatieven 4 1 1 1 1
Slechts 1 voedselhulpinitiatief geeft aan deze producten aan te kopen samen met een andere organisatie.
6. Werkingsmiddelen Aantal voedselhulpinitiatieven dat problemen ervaart Bedeelruimte of winkelruimte
13
Knelpunten
-
Te klein (6) Temperatuur (geen verwarming/airco Ruimte niet ingericht als “winkel” (magazijn) Trappen De bedeling gebeurt in de personeelsingang
Onthaal- of ontmoetingsruimte
8
-
Te klein (4) Er is geen (1) Geen verwarming (1) Klanten moeten in een rij wachten (1)
Inbedding in straat of buurt
2
-
Slecht openbaar vervoer (1) Plaatsgebrek (1)
23
Stockeercapaciteit
16
-
De hoeveelheid BIRB goederen (1) Plaatsgebrek (7) Geen koelcel (1) Kleine organisatie: ophalen en zelf ten huize gaan bedelen
Koelcapaciteit
17
-
Frigo’s niet aanwezig of ontoereikend (6) Plaatsgebrek (2) Tijdens transport (1) 1 grote vriescel i.p.v. vele diepvriezers (1) Kosten
Diepvriescapaciteit
17
-
Gewoon vervoer
8
-
Kosten (zowel aankoop als herstel) Diepvries niet aanwezig of ontoereikend (6) Plaatsgebrek Vervoersmiddel ongeschikt voor groot transport (2) Geen vervoerscapaciteit of niet altijd beschikbaar (2) Eigen wagen (1) Door vrijwilligers3 Er wordt beroep gedaan op technische dienst OCMW4
Gekoeld vervoer
14
-
Duur in aankoop/onderhoud (2) Geen koelwagen (3) Niet mogelijk (2)
Onvoldoende medewerkers
8
-
Te weinig personeel/uren (4) Waar te vinden? (1)
Andere, specifieer:
4
-Logistieke ondersteuning vanuit de gemeente -Geen WC -Gemis aan infrastructuur (palettrekker, elektrisch transpalet) - vrijwilligers tekort
3 4
Niet duidelijk wat het knelpunt precies is Niet duidelijk wat het knelpunt precies is
24
7. Afstand tot de voedselbank (Kuurne)
Afstand in km (heen en terug) <10 10-49 50-99 100-149 >150
Aantal voedselhulpinitiatieven (∑=42) 6 11 13 6 6
Aantal trajecten per maand naar de voedselbank 1 2 4 5 15 4 keer per jaar Rijden naar een andere organisatie die voor hen naar de voedselbank gaat maar de bedeling doen ze aan huis
Aantal voedselhulpinitiatieven (∑=41) 25 5 5 3 1 1 1
14 (∑=48) respondenten geven aan dat de afstand naar de voedselbank voor hen een probleem is. Redenen hiervoor zijn: -Te ver (4) - Geen vervoer (7) - Geen koeling (10) - Geen chauffeur (2) - te veel tijd (5) - Andere: beperkt laadvermogen; duur; tekort aan medewerkers; werken met transporteur met een max. aan paletten
25
8. Medewerkers
Aantal vrijwilligers 0 <10 11-20 21-50 >50
Aantal voedselhulpinitiatieven (∑=49) 17 13 10 8 1
65% van de voedselhulpinitiatieven werkt met vrijwilligers (32). Meer dan de helft daarvan telt minder dan 20 vrijwilligers. De helft van de voedselhulpinitiatieven (24) (∑=48) kent professionele ondersteuning. Deze ondersteuning wordt enerzijds gegeven door de eigen organisatie (7); en anderzijds door een andere organisatie (17) zijnde een OCMW, VZW, … .
Klanten die meehelpen met de bedeling Aantal voedselhulpinitiatieven (∑=49) Nee 36 Ja 13 In 26% van voedselhulpinitiatieven helpt de klanten mee met de voedselbedeling.
Zijn er noden/knelpunten op vlak van Aantal voedselhulpinitiatieven (∑=49) personeel/omkadering Nee 32 Ja 17 35% van de voedselhulpinitiatieven geeft noden/knelpunten aan op vlak van personeel en/of omkadering. Deze zijn: -
5 6
geen vrijwilligers voor kansarmenwerking : taboe het blijft vrijwilligerswerk meer samenwerking met verschillende organisaties - regionaal werken organisatorisch moeilijk in verlof (o.a. door tekort aan vrijwilligers in die periodes)(2) Veel administratie (2) Te weinig medewerkers/personeel (5) verjonging actieve medewerkers5 Geen eigen vervoer (2) werking volledig ingebed in de werking van de sociale dienst6
Niet duidelijk wat het knelpunt precies is Niet duidelijk wat het knelpunt precies is
26
9. Andere activiteiten en signalen
Worden er andere activiteiten georganiseerd? Aantal voedselhulpinitiatieven (∑=51) Nee 23 Ja 27 Er is een voorstel (kookles) 1 Iets meer dan de helft van de bevraagde voedselhulpinitiatieven organiseert nog andere activiteiten naast het bedelen van voedsel. Soort activiteiten Gezonde voeding Omgaan met geld Verwerken van voeding Andere
Aantal voedselhulpinitiatieven (∑=51) 17 13 10 *kinder-speelgoed markt * verdeling van kledij *aanbieden van een maaltijd of een uitstap voorzien (gratis) *Bekendmaken van en toeleiden tot de activiteiten van het inloopcentrum *gerechten uit eigen land en voor de kinderen: vredesklas (woensdag NM) *getuigenissen over doel, werking, organisatie *gratis speelgoed met sinterklaas, gratis maaltijd, cadeaubonnen *het organiseren van een optreden of een instrumentale avond *naai- hobby en kooklessen *onthaal en ontmoeting, computercursus, gratis internetruimte, sociale tewerkstelling,… *ook maaltijden voorzien voor de medewerkers - min. bedrag *paaseierenraap, sinterklaasfeest, kerstfeest *verdeling van kledij en kleine meubelen, organiseren van een Sint-feest *voor kinderen, ontmoetingsmomenten, geestelijke gezondheid, opvoedingsondersteuning, enz
10 initiatieven vragen ondersteuning voor deze bijkomende activiteiten. Deze ondersteuning wordt gevraagd aan: -
CAW (2) LOGO (2) K&G Nestor Albatros Projecten OCMW (2) Samenlevingsopbouw Parochianen Eigen familie Lokale handelaren School Sponsering voor aankoop didactisch materiaal, kopie-onkosten, printkosten VZW Oranje
27
12 initiatieven geven aan zelf nood te hebben aan vorming omtrent bepaalde thema’s:
voedselveiligheid en –verwerking (9): ook op maat van ongeschoolde helpers hef-en tiltechnieken (1) omgaan met klanten (2) administratie en werking Birb/Fead (2) en de voedselbank (1)
Bijkomende opmerkingen/bedenkingen Zolang ze financiële hulp krijgen kunnen ze hun activiteiten verder ondersteunen. Anders zou de werking zeker verminderen, desnoods moeten worden stopgezet. Garantie dat wij ook in de nabije toekomst het voedsel kunnen blijven verstrekken geen eigen vervoer, te weinig medewerkers die onmiddellijk beschikbaar zijn om de versheid te kunnen garanderen = Kan dit eventueel een opdracht zijn voor sociale economie eten afkomstig van de voedselbank is verminderd in vergelijking met vorige jaren. veel vragen van de enquête niet relevant voor ons. Bij onze voedselpakketten geen probleem met producten, leveranciers, levering,… daar we ze bereiden in ons eigen OCMW-Rusthuis meer en meer producten die bijna de vervaldatum bereiken of net bereiken. In het verleden ging het niet om zoveel producten. EU-producten wel langere houdbaarheid financiële ondersteuning, fondsenwering en geschikte locatie de groep die beroep doet op een voedselpakket wordt steeds groter. Wij hebben onlangs vanuit de voedselbank een uitbreiding van de pakketten gekregen, maar we hebben nog steeds geen recht op BIRB middelen We willen graag meer vers voedsel ophalen in winkels zodat we mensen in grote nood beter dagelijks kunnen helpen * groep ouderen : niet eenvoudig te bereiken en toe te leiden tot ons initiatief * bedrijven onvoldoende vertrouwd met het concept "Sociale kruidenier" omdat ze ons vaak zien als winstgevend. Daarom schenken ze vaak liever aan andere organisaties Indien we het aanbod op voorhand weten dan kunnen we een aanvraag/bestelling doen van producten die we kunnen gebruiken en hoeveel.
28
Bijlage: geraamde hoeveelheden Top 1
kg
deegwaren melk
20
koffie en thee
120 kg koffie of 50 kg thee
koffie
250
melk(producten) en graanproducten en pasta olie
180
vlees
70
groenten
250
melk
60
melk
40
groenten en fruit melk
80
vis en vlees
(voor 40 gezinnen)
melk
15l/gezin
groenten en fruit
30
soep melk
200
vroegere BIRB producten: 1 melk, 2 rijst en spaghetti, 3 suiker, 4 olie, 5 zalm in blik
melk 400l/mnd rijst en pasta 50à70kg/m suiker 50à70kg/m
melk
150 l
melk
500
vlees, vis, eieren melk
100 à 200 l
verse groenten en fruit
600 kg fruit en 600 kg groenten
verse groenten en fruit
50 kg
melk zuivel (melk, kaas, yoghurt, eieren, boter)
300 l/50kg/50l/360 stuks/75 kg
aardappelen
niet te veel
Vlees, vis uit diepvries en charcuterie
10 kg
Kant en klare porties vers fruit
100 kg
groenten in conserven basisvoedsel vlees
20 kg
schoolboeken
29
melk
1500 l
Charcuterie en vlees (vers, blik of bokaal)
50 kg
melk
240 l
melk
veel
vers brood
100 stuks/maand
groenten en fruit - gezond - steeds gratis - divers aanbod
600 kg
charcuterie en vers vlees
40 kg
melk Melk Fruit en groenten
250 kg
melk
150 l
bereide gerechten
Top 2
kg2
confituur bloem
10
brood, beleg en charcuterie
70
confituur
350 potten van 450 gr
vlees/vis waspoeder
150 verpakkingen
vis
30
vlees vis
70
brood
80 stuks
deegwaren
10 kg
eiwitrijk voedsel (vlees en vis) kaas boter of braadproducten
(voor 40 gezinnen)
koffie
2 pakjes/gezin/mnd
fijne vleeswaren
10
groenten verse producten : brood, groenten, vlees groenten
70 kg
charcuterie
150 pakjes
melkproducten koffie
40 kg
gevogelte
240 kg
bereide maaltijden
60 stuks
pampers, verzorgingsproducten
30
koffie
50 kg
vlees Groenten in blik, diepvries
12 kg
choco, confituur braadboter
15 kg
melk vers fruit en groenten groenten
20 kg
suiker en bloem olie
700 l
droge voeding
100 kg
boter of braadproducten
120 kg
fruit
veel
vers fruit en groenten
voor 45 gezinnen
diepvriesproduct (lange houdbaarheid)
150 kg
choco, confituur
20 potten
conserven vlees aardappel(vlokken) Gevogelte
150 kg
(school)koeken
100 pakken van 10 st.
charcuterie (toespijs)
Top 3
kg3
melk suiker
10
boter
65
Soep
400
groenten pampers
50 pakken nr 4 of 5
melk
50
vis melk
300
droogvoeding
90
groenten in blik
10 kg
brood vis persoonlijke verzorging
(voor 40 gezinnen)
verse groenten en in blik aardappelen
50
31
hygiëne producten fruit
70 kg
te bereiden vlees
150 pakken
groenten en fruit suiker
40 kg
vis
240 kg
drank
64 l
beleg kip
50 kg
frisdrank koffie
2 kg
melk, water, warme dranken bouillonextract
10 kg
aardappelen melk
100 flessen
fruit pasta
700 kg
fruit en groenten (vers en blik)
65 kg
koffie
40 kg
vers vlees of vis
veel
verse groenten
voor 45 gezinnen
pampers
80 pakketten/25
smeerkaas
40 x 250 gr
conserven groenten ontbijtgranen koffie
125 kg
yoghurt
1200 stuks
melkproducten
Top 4
kg4
koffie
2
babyvoeding
25
kaas (smeer)
500 doosjes
koek/desserts douchegel
180 flesjes
water
70
vlees
160
bereide gerechten
5 kg
pasta, rijst, aardappelen
32
suiker
25
schoolgerief
(voor 40 gezinnen)
fruit kaas
5
wasproducten margarine
35 kg
kant-en-klaar gerechten
150 pakken
smeer- en bereidingsvet boter
20 kg
melk
1600 l
vlees en gevogelte
50 kg
vlees : vers en diepvries diepvries vis
50 kg
melk
24l
ontbijtgranen kruiden
5 kg
rijst & pasta wasproducten charcuterie
20 kg
koffie koffie dranken
150 l
vis
60 kg
kaas
veel
charcuterie
voor 45 gezinnen
vlees en vis
150 kg
verse groenten zetmeelrijke producten koolzaadolie kaas
150 kg
fruit
280 kg
groenten in blik of diepvries
Top 5
kg5
olie
3
kaas
80
Vlees
350 bokalen van 450 g
extraatjes shampoo
180 flesjes
33
brood
60 stuks
gevogelte
150
broodbeleg en charcuterie
5 kg
melk drank
40
snoep
(voor 40 gezinnen)
babyvoeding/babymelk/pampers eieren
100
Vlees
50 kg
groenten en fruit
voor 120 personen
babyvoeding en pampers kaas
40 kg
kaas - broodbeleg
350 kg
deegwaren
64 stuks
zoet broodbeleg (confituur, choco) 50 kg deegwaren / rijst
12 kg
conserven desserts
800 stuks
koeken bereide maaltijden
100 stuks
choco en smeerkaas boter verzorgingsmiddelen
150 stuks
ontbijtgranen Vlees
voor 45 gezinnen
zuivel
100 kg
waspoeder confituur koffie
34
