Bevat uitneembaar katern met hetprogramma van het Lassymposium en een plattegrond van de beurs

Bevat uitneembaar katern met het programma van van hetprogramma het Lassymposium en een plattegrond van de beurs

LASTECHNIEK

VOORWOORD - oktober 2014

Colofon www.vakbladlastechniek.nl Uitgave ISSN 0023-8694 Lastechniek wordt uitgegeven in opdracht van het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) in samenwerking met het Belgisch Instituut voor Lastechniek (BIL). Redactie Bert de Jong, Fleur Maas, Rolf Mul, Leo Vermeulen, Bart Verstraeten, Margriet Wennekes Eindredactie Margriet Wennekes, Leo Vermeulen (techniek) Uitgever Bert de Jong Advertentie-exploitatie Con-Sell, Rolf Mul T 06 12 50 90 58 - E [email protected] Redactieadviesraad Paul Barendse, Ruud van Bezooijen, Tim Blok, Leen Dezillie, Rob Helmich, Marcel Hermans, Michel van ‘t Hof, Piet van der Horst, Michael Jak, Pieter Keultjes, Marco Kraaijeveld, Maurice Mol, Ed Mulder, Johan Schelfhorst, Frank Smit, Wil van der Stap, Erik Steenkist, Gregor Tokarenko, Fred Vasquez, Adriaan Visser

Silofabrikant Jansens & Dieperink:

‘Lasrobots die exact de lasnaad blijven volgen’

Adressen Nederlands Instituut voor Lastechniek Postbus 190 - 2700 AD Zoetermeer T 088 018 70 00 - E [email protected] - www.nil.nl Belgisch Instituut voor Lastechniek vzw Technologiepark 935 - B-9052 Zwijnaarde, België T +32 9 292 14 05 - F +32 9 292 14 01, E [email protected] - www.bil-ibs.be OPUS communicatie-ontwerp Fruitweg 24 j - 2321 GK Leiden, T 071 589 56 44 - F 071 541 41 50 E [email protected] Voor het verzenden van grote bestanden kunt u gebruik maken van: https://vakbladlastechniek.wetransfer.com Abonnementen Voor particulieren in Nederland € 62,50 op privé-adres, voor bedrijven in Nederland per abonnement. Voor studenten en senioren geldt in Nederland een speciaal tarief. Voor abonnementen in België kunt u contact opnemen met [email protected] Prijzen zijn excl. BTW. Lastechniek verschijnt tien keer per jaar en wordt toegezonden aan deelnemers van het Nederlands Instituut voor Lastechniek (NIL) en het Belgisch Instituut voor Lastechniek (BIL) en andere geïnteresseerden en belanghebbenden in de verbindingstechniek. Voor vragen over abonnementen kunt u terecht bij het NIL of het BIL voor België. Het abonnement geldt voor een geheel jaar. Opzeggingen per aangetekend schrijven vóór 1 oktober van het lopende jaar.

Om aluminium segmenten exact te kunnen lassen en achteraf kunnen te walsen, investeerde silofabrikant Jansens & Dieperink in een lasrobotinstallatie met een Arc-Eye lasersensor: “De Arc-Eye laser-sensor heeft als enige lasnaadvolgsysteem geen last van reflecties die bij aluminium optreden. Daardoor kan de lasrobot de lasnaad exact blijven volgen, zodat de segmenten met een minimale A-hoogte voldoende sterkte hebben voor de walsbewerking.”

Verzendadres wijzigen? Stuur dan het etiket met verbeterd adres retour. Alle advertentiecontracten worden afgesloten conform de regels voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland. Ontwerp en lay-out OPUS communicatie-ontwerp, Leiden. Hoewel de informatie gepubliceerd in deze uitgave zorgvuldig is uitgezocht en waar mogelijk gecontroleerd, sluiten de uitgever en de redactie uitdrukkelijk iedere aansprakelijkheid uit voor eventuele onjuistheden en/of onvolledigheid van de verstrekte gegevens.

Stuurt de lasrobot langs de meest complexe lasnaden Enige systeem dat lasnaden realtime volgt

©2014 - Overname van artikelen is slechts mogelijk na verkregen schriftelijke toestemming van de uitgever.

Geen verstoring door reflecties Levert exacte offset en daarmee optimale laskwaliteit Ook inzetbaar voor snij-, kit- en lijmtoepassingen

Valk Welding tel. 078 69 170 11

[email protected] www.valkwelding.com

Volg LASTECHNIEK op twitter:

@VBLASTECHNIEK

NIL Verbindingsweek 2014 Nog ruim een week en dan is het weer zover: op 4 november aanstaande zal Fried Kaanen, de kersverse voorzitter van Koninklijke Metaalunie, de officiële opening verrichten van de tweede NIL Verbindingsweek. Deze specialistische en vakgerichte beurs voor het verbinden, lijmen en snijden van materialen belooft weer een daverend succes te worden, met voor ieder wat wils. Kijk maar eens naar het mooie programma van het NIL/BIL Lassymposium: een groot aantal interessante en leerzame lezingen rond diverse onderwerpen, met een duidelijke link naar de praktijk. Ook de laswedstrijden ontbreken niet: jonge lassers uit Nederland en België zullen in wedstrijdverband strijden om de titel ‘Beste jonge lasprofessional van de Lage Landen’. Nieuw tijdens deze Verbindingsweek is de docentenmiddag die op 5 november wordt gehouden en waarbij speciaal aandacht wordt besteed aan interessante onderwerpen voor lasdocenten. We hebben onlangs al vernomen van minister Asscher van SZW dat de robot in de industriële productie niet meer weg te denken is. Sterker nog: op termijn zullen er meer robots komen voor productiedoeleinden. Ook het NIL ziet deze ontwikkeling in de lasindustrie. Daarom wordt op 6 november een speciale Robotdag georganiseerd. In een uitgebreid lezingenprogramma wordt hierbij ingegaan op vele praktijksituaties en de nieuwste technologische ontwikkelingen. Op de NIL-stand kunt u ook nader kennis maken met het LAC, het Laser Applicatie Centrum, dat begin 2014 een integrale samenwerking is aangegaan met het NIL. Want laserlassen is een moderne techniek die in de Nederlandse maakindustrie moeizaam zijn intrede doet in vergelijking met andere Europese landen. Kortom, de NIL Verbindingsweek is een vakbeurs die u als lasen/of lijmspecialist zeker niet mag missen! We verwelkomen u graag op onze NIL-stand om u nader te informeren over de nieuwste ontwikkelingen in de lasen lijmopleidingen. Met vriendelijke (las)groet, Ing. Henk Zandvliet directeur Nederlands Instituut voor Lastechniek

In deze speciale beurseditie van Lastechniek hebben de exposanten van de Verbindingsweek volop de ruimte om hun allernieuwste producten en diensten te presenteren. Maar er is ook ruimte voor nostalgie: aan de hand van historische foto’s laten we zien waar het allemaal mee begon. De huidige stand der techniek is immers mede te danken aan de inspanningen van de pioniers van het eerste uur. Denk maar aan de ontwikkeling van de allereerste

Inhoud #10 oktober 2014

lastransformator of de ontwikkeling van beklede elektroden. En wat is er niet allemaal veranderd in het lassersvak en in de lasopleidingen. De keuze om juist in deze beurseditie terug te blikken naar het verleden is niet helemaal toevallig. Dit jaar vierde het NIL haar tachtigjarig jubileum, en ook de eerste editie van vakblad Lastechniek verscheen tachtig jaar geleden. Dat

LASTECHNIEK

stemt toch een beetje weemoedig. Verspreid door het blad vindt u daarom oud beeldmateriaal, voorzien van een

wordt uitgegeven door OPUS communicatie-ontwerp in opdracht van het Nederlands Instituut voor Lastechniek in samenwerking met het Belgisch Instituut voor Lastechniek

korte toelichting. We zijn veel dank verschuldigd aan de mensen die ons geholpen hebben met het verzamelen van dit materiaal, met name Fred Neessen, Harm Meelker, Michael Jak, Maurice Mol en Erik Steenkist.

www.vakbladlastechniek.nl

04 06 08 09 10 12 14 15 16 20 22 23 24 28 29

Vanuit de verbindingswereld Van de redactie Acht dealers presenteren zich gezamenlijk Onderpoederlasboog met lasnaadvolgen Duurzaam concept lasrookafzuiging Historie 1 Nieuw applicatie-, opleidings en demonstratiecentum Alles op één locatie | Historie 2 Lashistorie: de beklede elektrode Tijdelijke verbinding via magneten Een vijftienjarig bestaan Met de demonstratietruck naar de klant Er is heel wat verbeterd in opleidingen Nieuwe MIG/MAG technologie | Historie 3 Geavanceerde zuurstofmonitor

12

Flexibel inzetbare freesringen | Ergonomische lastoorts Praktijkgerichte opleidingen | Historie 4 Nieuwe epoxylijm bestand tegen hoge temperaturen Innovatieve lastoorts Lasinspectie-opleidingen Nieuwe lasrobotgeneratie Intelligent puntlasapparaat Historie 5 Nieuw concept in lasmechanisatie | Mobiele servicedienst Hybride lijm | Historie 6 Compacte lasrobotcel Gebruiksvriendelijk snijden Gemechaniseerd lassen en snijden Historie 7 Willem de Welder Vaktrots

39

foto: Heidi Borgart

“Tegenwoordig is het allemaal veel compacter en eenvoudiger te bedienen. Afzuiging was er ook nog niet; we zetten af en toe de deuren tegen elkaar open toen.”

30 32 33 34 36 37 38 39 40 41 42 43 44 46 47 48

24

foto: Jos Rikkerink Cover: OPUS co

48

LASTECHNIEK

BERICHTEN - oktober 2014

Laserlassen

LASTECHNIEK

oktober 2014

Nieuws NIL Handvaardigheidopleidingen

vraagt om een integrale aanpak Hoe ziet de zakelijke kant van de laserlastechnologie er uit? Laserlassen: Business Insights, een bijeenkomst voor bedrijfsleiders en hoger management, trachtte zo goed mogelijk deze vraag te beantwoorden. De bijeenkomst was georganiseerd door de Stuurgroep Versnelling Laserlassen. “De meeste mensen zijn vaag bekend met de mogelijkheden en de consequenties, maar op basis van verkeerde informatie ontstaan vaak vooroordelen.”

De examinatoren van de NIL Handvaardigheidopleidingen (HVO) werden tijdens de jaarlijkse examinatorendag op 26 september jl. bijgepraat over de laatste stand van zaken ten aanzien van het HVO-opleidingsprogramma niveau 1 tot en met 4. De examencommissie presenteerde nieuwe werkstukken en lesprogramma’s, zoals een pilot voor de opleiding MAG-lassen van roestvast staal. Verder was er aandacht voor de nieuwe norm voor lasaanduidingen.

Taken examinatoren

Hoger niveau

Subsidie

Na de opening door William Smit (DBSC consulting, voorheen PwC) en Menko Eisma (Trumpf Nederland) presenteerde Ard Hofmeijer (bedrijfsleider LAC en projectleider van de Stuurgroep Versnelling Laserlassen) zijn visie op het laserlassen. “Een integrale aanpak is hierbij het sleutelwoord. Je koopt geen 54 inch smart-tv om vervolgens naar oude videobanden te gaan kijken. Een integrale aanpak betekent dat je je hele bedrijf naar een hoger niveau tilt.” Daarna sloeg Hofmeijer een brug naar de Laser Community, een kennisplatform voor en door medewerkers van bedrijven die de stap richting het laserlassen hebben gezet.

Dat laatste is waar de provincie Gelderland op inhaakt. RCT’s (Regionaal Centrum voor Technologie) ondersteunen namens de provincie Gelderland laserlasprojecten. “Subsidie is geen doel op zich, maar het helpt je wel om hordes te nemen”, aldus Wicha Benus van RCT De Vallei. Ook in Overijssel bestaan subsidiemogelijkheden, vertelt Ard Hofmeijer. Dit biedt mogelijkheden om een keer te ‘proeven’ aan laserlassen. Thijs Weggemans, stagemedewerker bij het LAC woonde de bijeenkomst bij en concludeert: “Wie de overstap maakt naar laserlassen speelt een ander spel en daar horen andere kosten en baten bij. Voorlopers Oreel B.V. en Thalens PPS waagden de sprong en hebben nu een voorsprong. Thalens PPS heeft al negen jaar laserlaservaring en heeft onlangs een tweede laserlasinstallatie kunnen kopen. Zij zijn blij dat ze destijds de kans met beide handen hebben gegrepen.” Het LAC is ook vertegenwoordigd tijdens de NIL Verbindingsweek. De medewerkers zijn te vinden op de stand van het NIL, standnummer: 332

Ervaringen Sytse Oreel van Oreel B.V. en Peter de Roo van Thalens PPS vertellen over hun ervaringen in de aanloop naar, en de praktijk van, het laserlassen. Opvallend is dat beiden vooraf geen diepgaande economische berekeningen hebben gemaakt, om daar niet op te blijven steken. “Laserlassen bood een onderscheidende factor in de markt en een voorbereiding op de toekomst.”

4

www.lac-online.nl

Het College van Examinatoren van de NIL Handvaardigheidopleidingen bestaat uit ongeveer veertig vrijwilligers. Zij houden toezicht op de uitvoering van examens en signaleren eventuele knelpunten; ze beoordelen de praktijkexamenresultaten en ze houden de ontwikkelingen bij op technisch en onderwijskundig gebied. Soms houden de examinatoren ook toezicht bij certificering. Als blijk van waardering voor hun werkzaamheden organiseert het NIL jaarlijks een examinatorendag, waarbij er naast een formeel gedeelte ook voldoende ruimte is voor ontspanning en gezelligheid. Dit jaar kwam de groep bij elkaar in attractiepark De Efteling.

Ook de praktijkexamenprogramma’s voor de opleiding TIG-lassen niveau 1 en 2 zijn aangepast. Op deze niveaus kan nu gekozen worden voor staal, roestvast staal of aluminium.

Nieuwe praktijkexamenprogramma’s

Lasnaadaanduidingen

Bedrijven die alleen roestvast stalen producten maken, vragen om een opleiding die uitsluitend gericht is op dit materiaal. Naar aanleiding van deze vraag zijn werkstukken in roestvast staal ontwikkeld voor het opleiden van MAG-lassers in roestvast staal, niveau 1 tot en met 3. Er is een pilot gestart, die moet uitwijzen of deze specialisatie binnen de MAG-lasopleiding in de toekomst overal aangeboden kan worden. Opleidingsinstituten die ook een pilot met het nieuwe programma MAGroestvast staal willen starten, kunnen dit bij het NIL aanvragen.

Leo Vermeulen van het Nederlands Instituut voor Lastechniek gaf uitleg over de nieuwe norm voor lasaanduidingen op tekening, de NEN-EN-ISO 2553:2014. Deze nieuwe norm is niet alleen belangrijk voor het bedrijfsleven, maar ook voor alle lasopleidingen. In Lastechniek # 4 van dit jaar is hierover al een uitgebreid artikel gepubliceerd. Het boek Tekeninglezen van de HVO-opleidingen zal worden aangepast aan deze nieuwe norm. www.nil.nl

5

LASTECHNIEK

NIL VERBINDINGSWEEK - oktober 2014

Veel te beleven tijdens de

NIL Verbindingsweek In vervolg op de succesvolle eerste editie in 2012, staat de NIL Verbindingsweek 2014 opnieuw bol van de activiteiten. Naast het NILBIL Lassymposium, de Lage Landen Laswedstrijden en natuurlijk de vakbeurs in combinatie met de METAVAK, zijn de activiteiten verder uitgebreid met een docentenmiddag en een lasrobotdag. De NIL Verbindingsweek 2014 wordt gehouden van 4 tot en met 6 november in de Evenementenhal te Gorinchem. door de redactie

H

et bijzondere aan de Verbindingsweek is dat dit evenement uitsluitend en volledig gericht is op de verbindingstechniek. Een vakgebied dat niet alleen lassen omvat, maar ook solderen, lijmen en bijvoorbeeld clinchen. Ook de thermische snijprocessen worden onder de verbindingstechniek gerekend, omdat ze gebruik maken van dezelfde soort technologie. Denk hierbij aan autogeen snijden, plasma- en lasersnijden. Om de kwaliteit van de verbindingen te borgen is ook het destructief en niet-destructief onderzoek van belang.

Lassymposium en vakbeurs De Verbindingsweek gaat van start met het NILBIL Lassymposium. Dit begint op 4 november om 9.00 uur met een openingsceremonie voor de symposiumdeelnemers, waarbij een aantal personen met bijzondere verdiensten op het gebied van de lastechniek zal worden onderscheiden. De vakbeurs wordt op 4 november om 12.30 uur officieel geopend door Fried Kaanen, voorzitter van Koninklijke Metaalunie. Iedereen die na voorregistratie in het bezit is van een geldig entreebewijs, is van harte welkom om hierbij aanwezig te zijn. Wie de Verbindingsweek bezoekt, heeft eveneens toegang tot de METAVAK. De ruim veertig exposanten van de Verbindingsweek zijn gegroepeerd rond verschillende thema's. Naast alles omtrent lasapparatuur en lasbenodigdheden is er aandacht voor opleidingen, lijmen, snijden, onderzoek, lasrobots, mechanisatie en onderhoudsservice.

Lasinterland met publiekstribune Een gedeelte van de beursvloer is ingericht voor de Lage Landen Laswedstrijden. Jonge lastalenten gaan in de lasinterland België-Nederland strijden om de titel ‘Beste

6

jonge lasprofessional van de Lage Landen’. Voor het publiek zijn deze wedstrijden nu nog aantrekkelijker gemaakt: de wedstrijdlassers kunnen vanaf een tribune worden gevolgd via tv-schermen die de verrichtingen in de lasbox laten zien. Verder zal de vereniging KINT (Kwaliteitstoezicht, Inspectie en Niet-destructieve Technieken) bij deze wedstrijden aanwezig zijn met demonstraties en voorlichting op het gebied van niet-destructief onderzoek.

BEZOEK ONS TIJDENS

4, 5 en 6 no november ovember 2014 Ev enementenhal Gor inchem Evenementenhal Gorinchem

Symposium 6 november

Docentenmiddag en Robotdag Ook het onderwijs krijgt speciale aandacht. In navolging van de eerste docentennamiddag die in 2013 in Antwerpen werd georganiseerd door het BIL, biedt het NIL nu ook een middag aan met informatieve lezingen voor docenten in het lastechnisch onderwijs. Tijdens de laatste beursdag, op 6 november, verzorgen de verschillende lasrobotspecialisten een Robotdag met diverse lezingen. Inschrijven Een bezoek brengen aan de NIL Verbindingsweek of deelnemen aan het lassymposium, de docentenmiddag of de robotdag? Regel uw inschrijving op tijd. • Voor deelname aan het NILBIL Lassymposium, de docentenmiddag en de robotdag: ga naar het digitale inschrijfformulier op www.nil.nl. • Voor bezoek aan de NIL Verbindingsweek en de METAVAK: ga voor twee gratis entreebewijzen naar www.evenementenhal.nl/metavaknil-go en voer de code 7140242783 in, of regel uw entreebewijs via uitnodiging van een exposant. Eén uitgeprint entreebewijs geeft recht op gratis entree, gratis parkeren en vrij gebruik van consumpties en hapjes voor één persoon.

Ve Verbindingsweek rbindingsweek

Miglassen met de kwaliteit van tiglassen Dat kan vanaf nu dankzij:

T

•

De “Welbee” next generation lasmachines van OTC -

•

De servogestuurde lastoorts -

I

Onderwerp: Extra mogelijkheden aan lasparameters bij gerobotiseerd lassen

OTC demotruck Standnummer 329

LASTECHNIEK

VERBINDINGSWEEKBERICHTEN - oktober 2014

LASTECHNIEK

oktober 2014

Acht dealers presenteren nieuwe EWM-apparatuur

Onderpoederlasboog met lasnaadvolgen

Acht Nederlandse dealers van lasapparatuur en andere lasbenodigdheden zullen op een gezamenlijke stand tijdens de NIL Verbindingsweek het nieuwste productassortiment van EWM presenteren. Op de EWM-stand zal de nadruk liggen op drie nieuwe producten: een MIG/MAG-draadaanvoerunit, een TIG-draadaanvoersysteem en nieuwe software voor het monitoren en opslaan van lasparameters.

Tijdens de NIL Verbindingsweek zal lasrobotspecialist RobWelding zich presenteren als totaalleverancier op lasrobotgebied. Karel van Vlastuin: “Wij verkopen en verhuren lasrobots, maken lasontwerpen, ontwikkelen lasprogramma’s, ontwerpen mallen, verkopen snelspanklemmen en nemen bedrijven het laswerk uit handen.”

Project bij Nemag Innovatie

Een voorbeeld van het werk van RobWelding is het opgeleverde project bij Nemag in Zierikzee. Nemag ontwerpt en bouwt grijpers voor de overslag van bulkgoederen. Voor de grijperonderdelen wilde het bedrijf grote plaatdiktes in één keer kunnen lassen. RobWelding leverde een lasrobotinstallatie met een speciale kop voor het onderpoederlassen, inclusief een uniek lasnaadvolgsysteem. “Nu kunnen wij de grote plaatdiktes in één keer en volautomatisch lassen”, aldus Michel Corbeau, General Manager van Nemag.

EWM, de bekende fabrikant van lasapparatuur, is sinds zijn oprichting in 1957 uitgegroeid van een kleine onderneming in Duitsland tot een wereldwijd opererend bedrijf met 600 medewerkers. EWM investeert veel in innovatie. Zo wordt twee derde van de omzet behaald uit producten die in de afgelopen vijf jaar ontwikkeld zijn. Een aantal van die producten wordt tijdens de NIL Verbindingsweek gezamenlijk gepresenteerd door acht Nederlandse vertegenwoordigers van het merk (Elektrolas, Hatek Wateringen, IPS, Jennekens Lastechniek, Kumoweld, Lastechniek Europa, Pomweld en TeHaBe).

Contouren

Drive 4X De Drive4X draadaanvoerunit voor MultiMatrix MIG/MAG-apparatuur is een lichtgewicht en compact systeem dat gemakkelijk te transporten is door mangaten. De unit is voorzien van een zeer eenvoudig bedieningssysteem met duidelijke display en kleurenonderscheiding voor de diverse lasdraaddiameters. Het systeem zorgt voor automatisch draaddoorvoertransport bij het wisselen van lasdraad en is voorzien van MIG LiftArc voor spatloos ontsteken van de boog.

TigSpeed hotwire en coldwire EWM TigSpeed is een dynamisch draadaanvoersysteem dat kan worden aangesloten op ieder merk en type TIG-lasapparaat. Het systeem zorgt voor een hogere neersmelt en grotere lassnelheid en daarmee voor een verlaging van de laskosten. De draadtoevoer is op verschillende manieren in te stellen, namelijk door het regelen van draadsnelheid, amplitude en frequentie. Ook kan de lasdraad worden voorverwarmd met een maximale stroom van 180 ampère. De hoge en zuivere neersmelt met bijzonder weinig lasrook maken dit product interessant voor veel toepassingen.

Achter de speciale robotinstallatie schuilt een 1000 ampère lasmachine van Kjellberg. De talloze contouren in de Nemag-producten zijn goed met een lasrobot af te lopen. “De robot heeft een bereik van 3,2 meter en staat

op een track van 6,7 meter. De installatie is verder uitgerust met de Safe Move-optie en de optie AWC”, licht RobWelding-eigenaar Karel van Vlastuin toe.

Vervorming Op de installatie worden plaatdelen tot 5 meter lengte gelast. Tijdens het lassen is vervorming onvermijdelijk en daarom is een lasnaadvolgsysteem vereist. “Een onderpoederlasboog voor het lasnaadvolgen is echter uniek. Het ontwikkelen van dit lasnaadvolgen heeft heel wat voeten in de aarde gehad. Onze robotleverancier heeft er veel tijd in gestopt, maar wij zijn nu heel tevreden met het resultaat”, aldus Michel Corbeau. Standnummer 348 www.robwelding.nl

Xnet voor kwaliteitsbewaking Met de Xnet-software kunnen alle gelaste gegevens eenvoudig worden gevisualiseerd en gedocumenteerd. De software is te gebruiken in combinatie met MultiMatrix lasapparatuur. Zowel door middel van een USB-stick of via een LAN/WLAN-netwerk kan de software worden gebruikt om standalone of in een netwerk de kwaliteit te controleren en archiveren. Zo wordt het mogelijk om op afstand de lastijd, de warmte-inbreng, de hoeveelheid lasdraad en het gasverbruik direct te monitoren en te analyseren. Standnummer 305 www.ewm-group.com

8

9

LASTECHNIEK


Duurzaam totaalconcept lasrookafzuiging De primaire taak van een installatie voor lasrookafzuiging is om met een minimaal verbruik zorg te dragen voor een achtergrondconcentratie lasrook die onder de wettelijke grenswaarde ligt. Mede dankzij een nieuw energiezuinig filtersysteem biedt Lutec Luchttechniek een duurzaam totaalconcept om lasrook te bestrijden. Tijdens de NIL Verbindingsweek zal dit worden toegelicht aan de hand van een complete installatie die gebouwd is bij de Vlastuin Groep te Kesteren.

Nieuw filtertype

oktober 2014

LASTECHNIEK

Om ook gedurende de zomerperiode een aangenaam productieklimaat te bieden is een energiezuinige koeling aan de installatie toegevoegd. Dit koelsysteem maakt gebruik van het diep gelegen waterpakket, waarmee koude uit de grond wordt gehaald. Het koude water wordt opgepompt en zorgt via een warmtewisselaar voor het koelen van de ventilatiestroom, zodat koele lucht de productiehal ingebracht wordt. Het inbrengen van koele lucht in combinatie met verdringingsventilatie resulteert in een zeer effectieve koeling. De lucht wordt daar ingebracht waar de mensen aan het werk zijn, gelijkmatig verdeeld en zonder tochtklachten.

Het nieuwe filtertype FM is een filter dat geheel anders gebouwd wordt dan een traditioneel filter. Het filter maakt onderdeel uit van een complete luchtbehandelingsmodule en werkt volgens het zogenoemde down-flowconcept. Binnen een down-flowfilter is de luchtstroom van boven naar beneden gericht. Dit heeft niet alleen een energetisch voordeel; de verticale luchtstroom zorgt dat de lasrookdeeltjes mee naar beneden bewegen, waardoor een goede online reiniging mogelijk is. Ook hebben de filterelementen daardoor een lagere vervuilingsgraad.

Debietregeling De benodigde capaciteit van een installatie wordt bepaald aan de hand van de te verwachten piekbelasting. Onder deze omstandigheden moet de achtergrond-concentratie in een lashal nog steeds beneden de wettelijke grenswaarde van 1 mg per m3 per 8 uur blijven. Deze maximale capaciteit is echter slechts incidenteel noodzakelijk. Met de zogenaamde debietregeling wordt de capaciteit aangepast aan de werkelijke behoefte. Dit gebeurt door het toepassen van een speciale sensor die de vervuilingsgraad van de afgezogen lucht continu meet. Op basis van die metingen wordt de capaciteit geregeld. Het terugregelen van de capaciteit geeft een aanzienlijke energiebesparing, doordat de luchtweerstand over de filterelementen kwadratisch afneemt.

Nieuwe stationaire filterunit Verwarming en koeling Bij de installatie die gebouwd is bij de Vlastuin Groep in Kesteren wordt de productiehal op temperatuur gehouden door gebruik te maken van de restwarmte van twee verderop opgestelde laserinstallaties. De overtollige warmte van de lasers wordt automatisch gebruikt op het moment dat deze beschikbaar en nodig is.

10

Op de beurs presenteert Lutec ook een nieuwe werfunit voor lasrookafzuiging. Deze is speciaal ontwikkeld voor het werken in besloten ruimtes, zoals in de scheepsbouw. De unit is robuust uitgevoerd en eenvoudig verplaatsbaar op de werf. Standnummer 355 www.lutec.nl

11

LASTECHNIEK

L ASHISTORIE - oktober 2014

Lorch MicorMIG. De nieuwe standaard. Trafo was gisteren. Inverter is vandaag. Deze foto van de lasafdeling van Smit Las in Nijmegen, met op de voorgrond de L.T. 1 en de L.T. 2, is een van de vele historische foto’s die te bekijken zijn op de website www.willemsmithistorie.nl. Op deze site is de geschiedenis van Willem Smit & Co’s Transformatorenfabriek tot op heden (Lincoln Smitweld) in kaart gebracht, met een uitgebreide verzameling historisch beeldmateriaal en teksten. Grondlegger van de website is Rudo Hermsen (medewerker Smit Draad), die de site in 2008 oprichtte. Inmiddels wordt de website beheerd door de in 2013 opgerichte Stichting Willem Smit Historie Nijmegen.

Nieuw in 1928: de laschtransformator Type L.T. 1 Zeker de ouderen herkennen hem wel: de vrijwel onverwoestbare lastransformator in de houten behuizing, die in vele fabrieken en werkplaatsen in Nederland dienst heeft gedaan. Regelmatig kom je oude lastransformatoren ook nu nog tegen bij lasbedrijven, weliswaar niet om ermee te lassen, maar vanwege de emotionele waarde. De L.T. 1 was de eerste lastransformator die in de jaren 20 ontwikkeld werd door Smit Las in Nijmegen. Het was dankzij de stalen wielen en de handvaten een gemakkelijk te verplaatsen apparaat. De keuze voor de teakhouten behuizing had te maken met de nogal ruwe omgang met apparatuur in die tijd. De regeling gebeurde door middel van het draaien van een kruk op het deksel. Veiligheid was in die dagen van een totaal andere orde dan nu. Zo waren de primaire en secondaire klemmen van

de transformator afgedekt met een simpel deksel en daardoor gemakkelijk toegankelijk. Afhankelijk van de klem waarmee de secondaire kabel verbonden was, was de transformator regelbaar tussen 45 en 95 A, of tussen 90 en 200 A. De transformator werd gebouwd voor alle spanningen tot 550 V. De lasstroom was continu regelbaar tussen de 45 en 200 ampère dankzij de verstelbare kern in de transformator, en de keuzemogelijkheid om de kabel van de elektrodehouder op ‘klem 1’ of op ‘klem 2’ aan te sluiten. Dat een lastransformator als de L.T. 1 geliefd was in de markt, kwam doordat de transformator veel goedkoper was dan de tot dan toe alleen maar verkrijgbare lasgelijkrichters. Verder had de populariteit te maken met het feit dat beklede elektroden ook goed lasbaar waren op wisselstroom.

Willem Benjamin Smit uit Slikkerveer ging in 1885 naar Nijmegen met de opdracht van de burgemeester om de stad te voorzien van elektrische verlichting. Na veel opstartproblemen werd dit in 1891 een succes. Nijmegen had als eerste stad in Nederland elektrisch licht en daarmee ook de eerste gemeentelijke elektriciteitscentrale van het land. Vanwege ruimtegebrek in Slikkerveer, richtte Willem Smit in 1913 aan de Groenestraat in Nijmegen een nieuwe fabriek op: “Willem Smit Elektrotechnische Industrie”. Deze fabriek startte als producent van transformatoren voor elektriciteitscentrales en elektriciteitstransport. In dezelfde periode werd het elektrisch booglassen ontwikkeld en ging het bedrijf zich ook richten op het ontwikkelen van lastransformatoren. Tussen 1923 en 1924 ontwikkelde Thomas Rosskopf voor Smit Las de eerste elektrische lastransformator van Nederland. Het eerste uitontwikkelde model, de L.T. 1, was in 1924 klaar voor productie. In 1927 werd een aparte afdeling opgericht voor de fabricage van elektroden. Met dank aan Fred Neessen voor tekst en beeldmateriaal: foto’s LT 1, afbeelding Willem Smit

12

Live tijdens de NIL verbindingsweek Lorch Lastechniek B.V. T 071 - 362 56 27 E [email protected]

www.micormig.eu

NEED FOR SPEED?

www.yaskawa.eu.com

De nieuwe DX200 robotbesturing. Total System Solutions van YASKAWA De nieuwe DX200 robotgeneratie biedt belangrijke voordelen. Hogere snelheden, meer werkbereik, en uitgebreide mogelijkheden van de safety controller maken nieuwe productie concepten mogelijk. Overtuig uzelf en neem contact met ons op: YASKAWA Benelux BV · Science Park Eindhoven 5031 · 5692 EB Son (NL) Tel. +31 (0)40 289 5500 · [email protected]

Masters of Robotics and Motion Control

LASTECHNIEK


LASTECHNIEK

oktober 2014

Nieuw applicatie-, opleidingsen demonstratiecentrum

Van lasapparatuur tot lasschool: alles op één locatie

Tijdens de jaarlijkse klantendag werd in het Duitse Buseck een nieuw applicatie-, opleidingsen demonstratiecentrum van Abicor Binzel officieel geopend. Het centrum is er volledig op ingericht om zoveel mogelijk producten in werking te zien en te testen. Op de vakbeurs van de NIL Verbindingsweek zal Binzel Benelux een aantal van zijn nieuwste producten tonen.

Hatek Lastechniek B.V. is een gespecialiseerde groothandel voor lastechnische artikelen, waaronder lasapparatuur, lastoevoegmaterialen, lasgereedschap, lasdampafzuiging, snijtechniek en technische gassen, met een eigen reparatie- en onderhoudsdienst. Daarnaast adviseert en begeleidt Hatek bij ingewikkelde laswerkzaamheden en projecten en beschikt het over een eigen lasschool.

Scala aan producten en merken

Demonstratie en training

Producten op de beurs

“Het nieuw opgerichte centrum omvat een grote modulaire trainingsruimte waar opleidingen, workshops en andere bijeenkomsten kunnen plaatsvinden. Deze ruimte biedt plaats aan 80 personen. Verder is het centrum ingericht met vijf werkstations voor manuele lasprocessen en drie werkstations met lasrobots. Bezoekers kunnen daar de meest recente producten in actie zien of zelf testen. Er staat ook een volledig team ter beschikking van (potentiële) klanten voor het uitvoeren van lastesten”, aldus een trotse woordvoerder van Abicor Binzel.

Tijdens de Verbindingsweek zullen naast de iROB, een stroombron specifiek voor het robotlassen, onder andere de lasernaadsensor TH6D, het gasspaarsysteem EWR PRO en de programmeerhulp ABIDOT te zien zijn. Verder wordt de nieuwe MIG-serie ABIMIG AT gepresenteerd. “Dit zijn luchtgekoelde pistolen, met een grote keuze aan snel wisselbare zwanenhalzen, die ontwikkeld zijn met aandacht voor ergonomie.”

Enkele nieuwe TIG-toortsen zoals de ABITIG GRIP 500W - voor het allerzwaarste laswerk - en de ABITIG GRIP Little 90/180W - voor laswerk met minimale toegankelijkheid - zullen eveneens op de stand te zien zijn, evenals de korte aangeslepen wolfraamelektroden E3. Standnummer 352 www.binzel-benelux.com

14

Tijdens de NIL Verbindingsweek presenteert deze exposant een heel scala aan producten van verschillende merken, zoals de Promotech draagbare lasen snijmachines, Sorex gevulde lasdraden en de nieuwe Hypertherm plasma-snijapparatuur. Zo kan de bezoeker kennismaken met de Powermax 30XP, de kleinste plasmasnijmachine van Hypertherm, die werkt op 230 V voor plaatdikten tot 10 mm. Ook toont Hatek de grootste Hypertherm hand-plasmasnijmachine: de Powermax 125, die snijdt tot ca. 50 mm dikte. Als dealer van EWMlasapparatuur is er ook een vertegenwoordiger van Hatek aanwezig op de gezamenlijke EWM-stand van de Nederlandse dealers.

Erkende opleidingen Hatek verzorgt niet alleen de opleiding en praktische training van lassers, maar is ook erkend voor het geven van diverse theoretische cursussen, zoals de lascoördinatorcursus (RWC) en de cursus voor Visuele Inspectie. Standnummer 342 www.hatek.nl

Unimate de eerste industriële robot De eerste industriële robot, de Unimate, werd in 1961 opgenomen in de productielijn van General Motors in New Jersey. De zware robotarm zorgde voor de handling van spuitgietstukken en het lassen van deze onderdelen aan auto’s. Daarmee nam deze robot een gevaarlijke taak over van handlassers. De Unimate was gebaseerd op een patent van de uitvinder George Devol. Samen met Joseph Engelberger richtte hij Unimation op, ’s werelds eerste fabrikant van industriële robots. Dit gebeurde in 1956 in Danbury, Connecticut. Het duurde tot 1966 voordat de productie van robots op grotere schaal plaatsvond. De eerste robots waren vooral handlingrobots, gevolgd door lasrobots en robots voor andere toepassingen. Op de foto is de eerste hydraulische Unimate robot te zien die in 1979 door de Las Verkoopmaatschappij uit Den Haag (later Valk Welding) geleverd werd aan Kemi (Kempische Metaalwaren Industrie B.V.) in Riethoven. Het betreft een robot voor lastoepassingen. Met dank aan Erik Steenkist voor het beeldmateriaal

15

LASTECHNIEK

L ASHISTORIE: DE BEKLEDE ELEKTRODE - oktober 2014

Booglassen met beklede elektroden:

oktober 2014

T

ot het einde van de 19de eeuw kon alleen de smid voldoende warmte concentreren op één plaats, daar waar hij een verbinding wilde maken, door er gloeiende kolen op te leggen. Maar voor het smeltlassen, zoals we dat vandaag kennen, zijn veel hogere temperaturen nodig. In 1801 publiceerde Sir Humphry Davy een wetenschappelijk artikel over de eigenschappen van een elektrische boog tussen twee staven van grafiet. Het was een rariteit in de wetenschap, die toen nauwelijks begrepen werd. De hitte die vrijkomt in de boog is zo intens, dat al snel de gedachte kwam om de elektrische boog als warmtebron te gaan gebruiken voor het solderen. In 1881 verkreeg de Auguste De Méritens een patent voor het elektrisch (soldeer)lassen. Een methode die toen uitsluitend gebruikt werd voor het verbinden van loden platen bij de vervaardiging van batterijen.

LASTECHNIEK

tussen het gesmolten metaal met zuurstof en stikstof uit de omgevingslucht. Dit probleem werd opgelost dankzij de intrede van de beklede elektrode. De ontwikkeling van de beklede elektrode ontstond echter vooral vanuit de zoektocht naar het verbeteren van de elektrische eigenschappen van de vlamboog. In 1908 verkreeg Oscar Kjellberg het Duitse patent (nr. 231733) voor een elektrode voor het elektrisch solderen. Een jaar later paste hij de techniek toe op elektroden voor het elektrisch lassen. Hij wordt sindsdien erkend als de uitvinder van de beklede elektrode. Rond diezelfde tijd, in 1911, ontwikkelde Arthur P. Strohmenger een staafelektrode die omwikkeld was met asbestkoord gedompeld in natriumsilicaat, die de functie vervulde van bekleding. Het bleek een goed lasbare elektrode te zijn. Asbest werd nog vele jaren veelvuldig toegepast als grondstof voor beklede elektroden, totdat het door de wetgever verboden werd.

Het elektrisch vlambooglassen Het eerste echte praktische smeltlasproces, waarbij gebruik gemaakt werd van een elektrische vlamboog tussen een grafietelektrode en een werkstuk, is toe te schrijven aan de Russen Nikolai N. Benardos en Stanislav Olszewski, die in die tijd samenwerkten met De Méritens. Zij verkregen in 1885 een patent in Engeland en in 1887 in Amerika. Het patent omvat onder meer de eerste elektrodehouder. Om de ogen te beschermen maakte Benardos gebruik van een gekleurde glasplaat. Het proces kreeg de naam ‘Electrogefest’, naar de Griekse god van het vuur, Hephaestos. De hitte van de boog bracht het metaal op de plaats van verbinding tot smelten en wanneer de boog weggetrokken werd, vloeide de warmte weg in het werkstuk waardoor het smeltbad begon te stollen. Op die manier kwam de eerste smeltlasverbinding tot stand.

technologie van een eeuw oud maar nog brandend actueel Sinds het einde van de 19e eeuw heeft het elektrisch lassen een bijzondere vlucht genomen. De methode heeft zich vanuit de reparatiewereld snel een weg gebaand naar het lassen van grote constructies, machinebouw en scheepswerven. De grote vooruitgang is voornamelijk te danken aan de snelle ontwikkeling van beklede elektroden. In de wereld van het smeltlassen neemt het elektrodelassen tot op de dag van vandaag nog steeds een belangrijke plaats in. En wat opvalt: de technologie is in de afgelopen eeuw nauwelijks veranderd. door Tim Buyle, met dank aan Fred Neessen en Harm Meelker, Lincoln Smitweld

16

Lassen met afsmeltende elektrode Een paar jaar na de ontwikkeling van het koolbooglassen werd de niet-afsmeltende grafietelektrode in 1890 door C.L. Coffin in de Verenigde Staten vervangen door een (blanke) metalen staaf. In dezelfde periode bedacht Nikolai Slavjanov een gelijkaardige methode om lasmetaal over te brengen door middel van een elektrische vlamboog. De metalen staaf smolt tijdens het lassen geleidelijk af en vervulde naast de functie van elektrode ook die van toevoegmateriaal. Dit proces ligt aan de basis van het booglassen met beklede elektroden, zoals we dat nu nog steeds toepassen.

De beklede elektrode Zowel bij het elektrisch lassen met de grafietelektrode als met de metalen staaf werd al snel duidelijk dat het lasmetaal bros werd wanneer gelast werd met een lange vlamboog. Dit werd destijds toegeschreven aan een reactie

Scepticisme en geheimdoenerij Hoewel de principes van het elektrisch vlambooglassen bekend waren, bleef de ontwikkeling ervan achter door een gebrek aan belangstelling, dat in hoofdzaak toegeschreven kan worden aan het ontbreken van geschikte stroombronnen in die tijd. Daarnaast stond men er zo sceptisch en soms zelfs wantrouwend tegenover, dat men over het elektrisch vlambooglassen minachtend sprak als ‘bakken’ of ‘braden’. Net voor het begin van de Eerste Wereldoorlog ontwikkelde Siemens een gelijkstroomdynamo specifiek voor het elektrisch lassen. Deze doorbraak heeft de verdere ontwikkeling van het elektrodelassen geen echte duw in de rug kunnen geven. Het toepassingsgebied beperkte zich hoofdzakelijk tot reparaties en minder belangrijke constructies. Bovendien werd de kennis en ervaring door de uitvoerende bedrijven meestal geheim gehouden, met uitzondering van Zweden, waar Oscar Kjellberg de techniek uitvoerig toepaste voor het herstellen van schepen en stoomketels. Ook mag niet worden vergeten dat het autogeen lassen, dat snel ontwikkeld werd na de ontdekking van de verbranding van zuurstof en acetyleen door Henry

De verdere doorbraak van de beklede elektrode is te danken aan het feit dat sinds 1930 grote fabrieken en werven op ruime schaal lassers opleidden, zodat in vrij korte tijd een grote groep bekwame vakmensen werd gevormd.

17

LASTECHNIEK

L ASHISTORIE: DE BEKLEDE ELEKTRODE - oktober 2014

Louis Le Châtelier in 1895, een grote voorsprong kende op het elektrisch lassen. De eerste industriële autogeenbranders waren al sinds 1906 op de markt.

Een volwaardig procedé Het elektrisch lassen haalde zijn achterstand op het autogeen lassen vanaf 1920 snel in. Door de verdere ontwikkeling van de beklede elektroden nam de kwaliteit van het laswerk aanzienlijk toe en steeg de waardering voor het procedé. In tegenstelling tot het koolbooglassen, bleken beklede elektroden goed lasbaar op wisselstroom. In 1923 kwam dan ook de eerste lastransformator op de markt: een goedkopere stroombron dan de tot dan gebruikte gelijkstroomdynamo. Vanaf dat moment zou het elektrisch lassen met beklede elektroden snel verder terrein winnen. Elektroden voor het lassen van zacht staal en koperlegeringen waren reeds beschikbaar en hadden een typische lengte van ongeveer een derde van een meter. Tegen 1930 was het proces goed ingeburgerd geraakt in de industrie. In Amerika werd het proces ‘shielded metal arc’ gedoopt, om het onderscheid te maken met zijn voorganger, het lassen met blanke staven. In Europa raakte dit laatste proces zeer snel op de achtergrond, waardoor men hier de term ‘manual metal arc’ introduceerde om het onderscheid te maken met de latere ontwikkeling van het MIG/MAG-lassen. De verdere doorbraak van de beklede elektrode is te danken aan het feit dat sinds 1930 grote fabrieken en werven op ruime schaal lassers opleidden, zodat in vrij korte tijd een grote groep bekwame vakmensen werd gevormd.

als E6010; nog steeds een populaire elektrode voor het lassen van pijpleidingen. In 1938 werd het principe van het zwaartekrachtlassen geïntroduceerd door K.K. Madsen in Denemarken. Enkele jaren later verscheen een eerste basische elektrode op de markt, met daarin kalksteen en het mineraal vloeispaat. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd dit type zowel in Duitsland als in de Verenigde Staten op grote schaal gebruikt voor het lassen van pantserstaal. Het was een alternatief voor de austenitische toevoegmaterialen die toen gebruikt werden, maar amper beschikbaar waren door tekorten aan chroom en nikkel tijdens de oorlog. Door de razendsnelle ontwikkelingen van bekledingen voor elektroden was er behoefte aan universele classificaties. Op basis van de chemische samenstelling van de bekleding werden elektroden in volgende groepen opgedeeld: cellulose types, ijzererts type of zure elektrode, rutiele en rutiel-cellulose types, basische types (laag waterstof) en de ilmeniet types. Tegenwoordig zijn de classificaties verder verfijnd en gemoderniseerd, maar vinden we nog steeds vrijwel alle soorten bekledingen wel ergens in de wereld terug. Hier en daar vinden we nog bijzondere bekledingen zoals oxidische mantels voor het lassen van laag siliciumhoudend staal, zuiver slakvormende omhullingen voor het (voor)verwarmen, bekledingen met sterke blaaswerking voor het snijden en gutsen, en zelfs vochtresistente types voor het nat onderwaterlassen.

LASTECHNIEK

oktober 2014

De dompelmethode lijkt op de fabricage van kaarsen. Een aantal kerndraden wordt via een klem-inrichting verticaal gedompeld in een bad vloeibare flux. Na een of meerdere keren dompelen, afgewisseld door droogperiodes, wordt de gewenste dikte van de bekleding bereikt. Deze methode wordt nu nog uitsluitend gebruikt voor de fabricage van specifieke elektrodes voor het oplassen van slijtvaste lagen (holle elektrodes, gevuld met carbiden die niet extrudeerbaar zijn). Bij het extrusieproces worden alle ingrediënten van de mantel gemengd met een bindmiddel (dikwijls waterglas) en tot een dikke, viskeuze pasta verwerkt. Deze pasta wordt vervolgens tot een cilinder samengedrukt, waarna ze in de extrusiepers wordt geplaatst. De kerndraad en de

Elektrodenfabricage (extrusie)

pasta worden simultaan onder hoge druk door een opening naar buiten geperst, waardoor de bekleding om de draadelektrode wordt aangebracht. De technologie van het extruderen en de persbaarheid van elektroden werd door verschillende fabrikanten tientallen jaren in detail bestudeerd. Dit heeft rond de jaren 60 onder meer geleid tot een bijzonder patent in Zwitserland (patent nr. 349354) als basis voor de fabricage van dubbelmantelelektroden. In één persbeweging konden simultaan twee bekledingen concentrisch worden aangebracht. Deze elektroden kennen we nu nog steeds en nemen een bijzondere plaats in bij de basische types.

Toekomst De ontwikkeling van andere lasprocessen, zoals het MIG/MAG-lassen, TIG-lassen en onderpoederlassen hebben het marktaandeel van de beklede elektrode aanzienlijk teruggedrongen, vooral in sterk geïndustrialiseerde landen. Toch blijft het lassen met beklede elektroden populair, bij zowel de constructie als in de wereld van het reparatielassen. De grote flexibiliteit van het proces en de beperkte investeringskosten zijn daarbij de belangrijkste troeven. En hoewel het aanbod elektroden voor de klassieke staalsoorten sterk is gerationaliseerd door de elektrodefabrikanten, worden er nog steeds nieuwe types ontwikkeld voor moderne legeringen en speciale toepassingen. De ‘goede oude’ beklede elektrode behoudt een belangrijke plaats in de moderne laswereld, die intussen meer dan 100 andere lasprocessen kent. De knepen van het vak worden nog steeds bijgebracht aan de leerling-lasser. En nog steeds worden elektroden gefabriceerd op een manier die nauwelijks veranderd is sinds het begin van de ontwikkeling. En dat is uniek! Linksboven: schematische voorstelling van het produceren van beklede elektroden door middel van extrusie, Fred Neessen©.

Elektrodenfabricage (dopen)

Linksonder: het principe van het dopen van elektroden, Fred Neessen©.

Historische doopelektroden (onder).

Perserij elektrodenfabriek 1954. Bron: Boekwerk van Willem Smit & Co’s transformatorenfabriek N.V. Nijmegen, eigendom van Lincoln Smitweld, Nijmegen.

Het handmatig verpakken van elektroden bij Smit Las, 1950. Bron: Lincoln Smitweld.

Ontwikkeling van de bekleding In 1927 patenteerde John J. Chyle de allereerste volledig geëxtrudeerde elektrode met een mantel van cellulose en titaandioxide (rutiel). Dit type werd later geclassificeerd

18

Fabricage van beklede elektroden Er bestaan twee manieren om een bekleding (mantel) aan te brengen op een kerndraad: door dompelen of door extrusie. Het extrusieproces is zeer snel en economisch en leidt tot een sterke, uniforme en concentrische mantel en heeft daarmee het dompelproces in grote mate verdrongen.

19

LASTECHNIEK


EuroBLECH

Tijdelijke staalverbindingen via magneten

hal 13 stand D25

McNetiq heeft met de Controlock een nieuwe technologie ontwikkeld waarmee tijdelijke staalverbindingen kunnen worden gemaakt. Tijdens de Verbindingsweek wordt dit systeem gedemonstreerd.

De complete productfamilie voor geautomatiseerd lassen en snijden

Steigers verankeren In de Nederlandse industrie worden dagelijks vele duizenden tijdelijke staalverbindingen gemaakt, bijvoorbeeld om steigers te verankeren, als valbeveiligingsanker, tijdelijke hekwerken, hijsogen enzovoort. Edwin van der Heide van Mcnetiq: “Lassen is hiervoor de meest gebruikte optie, maar dit heeft nogal wat impact, zeker als het gaat om een tijdelijke oplossing. McNetiq Controlock is de eerste magneet waarbij de belastbaarheid van de verbinding kan worden getest, waardoor deze net zo veilig is als iedere andere tijdelijke verbinding.” Magneten worden geproduceerd met een bepaalde sterkte, maar de ondergrond waarop de magneet wordt geplaatst is in grote mate bepalend voor de uiteindelijke houdkracht. Roest, coating en wisselende materiaaldikten leiden tot een verminderde magneetwerking. “Bij de Controlock wordt zowel de loodrechtkracht als de afschuifkracht gemeten. Op dit meetsysteem rust het patent. Bovendien is er met de Controlockverbinding geen explosiegevaar. Het systeem werkt met permanente magneten; er is geen krachtbron nodig en daarom is er geen risico van storingen. De Controlock is flexibel te (ver)plaatsen en levert geen materiaal- of coatingbeschadigingen op.”

Diverse toepassingen Er zullen voor diverse toepassingen systemen worden ontwikkeld waarin de Controlocktechnologie is verwerkt. Tot dusver is een steigerankerpunt ontwikkeld en wordt er gewerkt aan een valbeveiligingsanker. Per toepassing zal een certificeringstraject worden doorlopen. “Bij Dow Chemical is door Bilfinger een viertal onderhoudssteigers tegen ethyleentanks geplaatst met Controlock steigerankerpunten. Verschillende contractors hebben belangstelling getoond voor het systeem en er zijn orders geplaatst in binnen- en buitenland. In Nederland wordt het Controlock steigerankerpunt door Layher gedistribueerd. Standnummer 337 www.mcnetiq.nl

20

De complete oplossing voor geautomatiseerd lassen en snijden. Lasrobots, software, sensoren en manipulatoren uit één hand. Maximaal rendement door zeer efficiënte, klantspecifieke systemen. Volg ons op twitter: @CloosBenelux

www.cloos.be

Weld your way.

De Vries Welding uit Groot-Ammers is een jong en dynamisch bedrijf wat gespecialiseerd is in het ‘custom made’ bouwen van een breed scala aan 9876543210/.2/-745,/+*)3/79/62/(',&782%/(*+$#",%/!128) /21/165,38*20/

Technisch Uit Uitzendbureau

Het uit uitzendbureau zendbureau met v vakinhoudelijke akinhoudelijke kennis kennis AJW Technisch e Uitzendbureau, de partner als het gaat om het verbinden van vakkundig technisch personeel aan een opdrachtgever in de techniek. Bij ons kunt u onder andere terecht voor: @????>=<=;:98<==;6=?5433=;3?210/.-?,+/.-?>*/.) @????(9'&8::=;3?2%$6#3:;9=?=$?,<"==&3! #) @????%=;=;=;3 @????,59'&=;3 @????0 $3:;#<:9=!4$=;=;3? @????15=$3 $:=#;3? @????/$6=;=?#$<:9=3? &?44$;44?

$9$==;9$???,4=$! #??(9&9$??0 $3:;#<:9=3??23" ;=)?< $:49$=;3? 2$9=#! #?=$? 698<4:9=)??, #$6?(; ?, 5#:9 $3??>=4598<==;6?=$?=<=;:98<==;6? 543=;? ;? 3:445-? ,? 45#9$9#? ? (5434? ? 3$9'6=$? ? ,96? ! #??*4$?=$?4&&4;4:=$! #?? 6;4#59=:4$3?23:445 ,) De Vries r Welding B.V. heeft opdracht ht gekrre egen voor de bouw van de grro ootste HPU unit ter werre eld. De HPU heeft een capaciteit van 4.6 MW W. 10 hydraulische pompen worrd den in

!!/!%/!!(//$/(//)24283*422860 / / / / / / /

=?=6==;=;3?4$?/.?=56=$?9<"?=:? 55=69=?=;5=69$-?(+3?=$?6=? '#93:=?=;=;4;9$? ,: 59'3:;44:? ?

4':#$5???

9$ 4':#$5?

?? ::=;64?

*??? ??

1???

.!/!/!.#/00 / / / *28&2*6,2)/ / //#8773 28, / / !/ / // [email protected] www.devrieswelding.nl

LASTECHNIEK


LASTECHNIEK

oktober 2014

Stand Elektrolas in teken van vijftienjarig bestaan

Met de demonstratietruck naar de klant

Elektrolas Lastechniek B.V. bestaat vijftien jaar en laat dat tijdens de NIL Verbindingsweek zien met een feestelijk ingerichte stand. Ter gelegenheid van het jubileum organiseert de lastechnische groothandel lezingen voor vakspecialisten die meetellen voor het verlengen van een NIL kadercertificaat.

Rolan Robotics B.V., op 21 september bij RTL 7 uitgeroepen tot winnaar van de Nationale Business Success Award, komt met een bijzondere demonstratietruck naar de NIL Verbindingsweek. De truck is speciaal ontworpen als mobiele demonstratieruimte voor de lastechniek van OTC.

Punten voor certificaat

Online beheer laskwalificaties

Mobiel

Gedurende de periode van december tot en met februari organiseert Elektrolas enkele lezingen voor vakspecialisten. Het bijwonen van deze lezingen levert punten op die nodig zijn om aan te tonen dat men de vakkennis op peil houdt. “Iedereen die in het bezit is van een NIL Certificaat voor Vakbekwaamheid moet bij een aanvraag voor verlenging van het certificaat bewijsmateriaal overleggen. Het bijwonen van onze lezingen levert aantoonbaar punten op.” Wie zich tijdens het bezoek aan de stand inschrijft voor een van de lezingen, kan bovendien kosteloos deelnemen aan een volledig verzorgd bezoek aan het prestigieuze hightech Welding Solution Center te Huissen.

Elektrolas heeft een systeem ontwikkeld waarmee lassers, voormannen en lascoördinatoren altijd en overal ter wereld laskwalificaties en lasmethodenkwalificaties op kunnen vragen. Het systeem signaleert wanneer kwalificaties zijn verlopen en stuurt een uitnodiging voor een lasproef. “Op deze manier heeft een lasser nooit meer een verlopen certificaat. Een voorman of coördinator heeft de mogelijkheid om in één overzicht te zien welke lassers voor welke lasopdracht gecertificeerd zijn. Er kan onder andere geselecteerd worden op lasmethode, materiaal, lasposities en plaatdikte.” Naast deze zaken zal Elektrolas op de stand demonstraties geven van het het slijpen van lasnaden en het borstelen van hoeken.

Paul Barendse van Rolan Robotics legt uit: “De vloer van de truck is uitklapbaar en vormt een mobiele demonstratieruimte van maar liefst 17 bij 10 meter. Met deze truck kunnen we eventueel ook naar (potentiële) klanten toe, of, zoals in het geval van de Verbindingsweek, op een meerdaagse beurs gaan staan. We kunnen dus op elke gewenste locatie diverse mogelijke machines en robotoplossingen demonstreren.”

Standnummer 306 - www.elektrolas.nl

advertentie

22

Spatvrij lassen Een van de innovaties die Rolan Robotics op de beurs zal tonen is de nieuw geïntroduceerde lasmachine van OTC, de Welbee P500L. “Dit is de eerste op de markt waarvan men kan zeggen dat deze ‘spatloos’ last. OTC heeft maar liefst 10 miljoen dollar gestoken in de ontwikkeling van de ‘next generation’ lasmachines. In com-

binatie met de servotoorts zijn de resultaten zelfs zo goed dat dit proces in veel gevallen in staat is als vervanging van het kritische TIG-lasproces te dienen, maar dan drie keer sneller”, aldus Barendse. “Naast de snelheid is ook de bereikbaarheid met het spatloze MIG-lassen veel beter, omdat er geen koude draad in weg zit, zoals bij het TIG-lassen.”

Lezing Tijdens de Robotdag op 6 november, die op de laatste dag van de NIL Verbindingsweek in Gorinchem wordt gehouden, zal een spreker van Rolan Robotics nader ingaan op de aansturing van de lastechniek met robots. Standnummer 329 www.rolan-robotics.nl

advertentie

23

LASTECHNIEK

L ASHISTORIE: L ASDOCENT OVER OPLEIDEN - oktober 2014

LASTECHNIEK

oktober 2014

‘Er is heel wat verbeterd in opleidingen’ Cees de Wit is lasdocent bij Tetrix Techniekopleidingen in Heerhugowaard. De 64-jarige Cees, ooit begonnen als lasser, geeft al bijna dertig jaar les en gaat binnenkort met pensioen, maar zijn enthousiasme voor het vak is er met de jaren niet minder op geworden. Zoals hij zelf zegt: “Er is geen dag geweest dat ik niet met plezier naar mijn werk ging.” We vroegen de oude rot in het vak naar zijn ervaringen en de belangrijkste veranderingen op het gebied van lasopleidingen.

Knutselen Over de motivatie en de houding van leerlingen zegt de ervaren docent: “Jongelui zijn tegenwoordig iets mondiger. Ze weten iets meer, denken ze, maar ze zijn niet echt veranderd ten opzichte van vroeger. Je hebt nu ook jongens die heel gemotiveerd zijn. Je merkt dat al bij het intakegesprek: als je vraagt wat ze in hun vrije tijd doen, en ze vertellen dat ze het liefst thuis in hun schuurtje aan hun brommertje knutselen, weet je het wel. Die jongens had je dertig jaar geleden ook, maar het lijken er wel ietsje minder te worden. Ik weet niet hoe dat komt; misschien door de thuissituatie. Steeds meer jongeren hebben te maken met gescheiden ouders. Ze vluchten ook vaker achter hun computer.”

Geen boerenlasser

door Margriet Wennekes, fotografie Heidi Borgart en archief Cees de Wit

H

et lassen leerde Cees bijna vijftig jaar geleden, toen hij, als jongen van 15, met een diploma van de Ambachtsschool op zak, aan het werk ging bij Potgiesser in Purmerend. Het bedrijf, tegenwoordig Plaatwalserij Purmerend geheten, hield zich bezig met ketelbouw, offshore- en baggerindustrie. Cees herinnert zich nog goed hoe hij zelf in de jaren 60 in de praktijk tot lasser werd opgeleid. “Als jongetje mocht je nog geen laswerk doen, maar kreeg je allerlei klusjes, zoals boren en afbramen. Ik wilde graag lassen leren, en daarom ging ik elk vrij uurtje oefenen in de werkplaats. Mijn baas vond het prachtig, natuurlijk.” Op een dag besloot de baas dan ook: “We gaan een fotolasser van je maken. Jij gaat op cursus.” Zo kwam Cees terecht op de avondcursus Elektrodelassen in Krommenie. Trots vertelt hij dat hij meteen mocht instromen op het niveau van het gronddiploma. “Je had toen, net als nu, vier niveaus van handvaardigheid, alleen heetten ze toen anders. Je had cursussen voor beginners, gevorderden, het gronddiploma en het vakdiploma. Ik mocht meteen beginnen met het gronddiploma en aansluitend heb ik mijn vakdiploma gehaald in Hoorn.

24

Zwaar was het wel: je had de hele dag gewerkt en ’s avonds zat je dan met 15 of 20 jongens te knikkebollen in het klaslokaal.” Cees heeft zijn leerboeken altijd bewaard; soms gebruikt hij ze nog wel eens bij het lesgeven. Toch vindt hij dat de theorieboeken beter zijn geworden, nu er voor elk proces een apart boek is. “Vroeger stond alles in één boek. Vooral het elektrodelassen werd behandeld, maar ook het MAG-lassen.”

Links: leerlingen van SMEA in Alkmaar, jaren 70. Toen al was Cees de Wit, hierboven met zijn leerling Rob Leurink, actief als lasdocent

Metaal- en Elektro-opleidingen Alkmaar, nu Tetrix] was namelijk op zoek naar voltijds lasdocenten.” Cees, inmiddels zelf voorman bij Potgiesser, hoefde niet lang na te denken: hij maakte de overstap naar SMEA, waar hij zijn hele werkzame leven zou blijven. “Het leuke is: ik kwam in dienst op 1 april 1986 en precies 29 jaar later, op 1 april 2015, ga ik met pensioen.”

Omgebouwde MAG-toestellen Leermeester Cees bewaart goede herinneringen aan zijn leermeester, Siem Hooijberg, destijds voorman bij Potgiesser, die hem de fijne kneepjes van het vak bijbracht. “Siem was rustig en had veel humor. Het was gewoon een aardige man om mee te werken. Hij daagde me op een prettige manier uit om steeds moeilijker werk op te pakken.” Na een paar jaar ging Siem Hooijberg weg bij Potgiesser om docent te worden bij Centrum Vakopleidingen in Amsterdam. “Op een gegeven moment belde Siem mij met de vraag of dat niks voor mij zou zijn: lasdocent worden. Siems broer, Henk Hooijberg, de oprichter van SMEA [red. Stichting

Als we Cees vragen naar de belangrijkste veranderingen in het opleiden van lassers sinds hij met lesgeven begon, antwoordt hij prompt: “De apparatuur, en de inrichting van het lokaal. Dat is allemaal sterk verbeterd. Toen ik pas bij SMEA begon zaten we in een fabriek, heel primitief met drie lasboxjes midden in het pad. De apparatuur was groot en zwaar en bestond uit oude MAG-toestellen die waren omgebouwd tot elektrodetoestellen. Dat laste voor geen meter. Tegenwoordig is het allemaal veel compacter en eenvoudiger te bedienen. Afzuiging was er ook nog niet; we zetten af en toe de deuren tegen elkaar open om de lasrook een beetje te verdrijven. Zo ging dat toen.”

Cees merkt dat sommige jongeren wel heel gemakkelijk over het vak denken. “Ze zijn bijvoorbeeld opgeleid als metselaar en kunnen niet meteen werk vinden in de bouw. Dan komen ze hier om ‘even’ te leren lassen. Die jongens redden het meestal niet, hè? Er komt heel wat bij kijken als je een goede lasser wilt worden; daar moet je niet te licht over denken.” Een van de dingen waar Cees bij zijn leerlingen steeds op hamert is dat ze netjes moeten werken. “Ik zeg altijd: je moet geen boerenlasser worden. Zorg dat je werkstuk schoon is en geslepen, haal de pitjes eraf, ook al is het oefenwerk. Dan maar tien minuten langer aan iets werken. Als je het nu niet doet, doe je het later ook niet.” Die netheid is iets waar hij ook altijd op let als hij ergens een gelaste constructie tegenkomt. “Laatst liep ik in een sporthal onder een gelaste tribune door. Die was heel slordig afgewerkt: ik haalde er zo een stukje slak vanaf. Hoe is het mogelijk dat je zulk werk kunt afleveren? Ik zou daar niet tegen kunnen.”

“Ik zeg altijd: je moet geen boerenlasser worden. Zorg dat je werkstuk schoon is en geslepen, haal de pitjes eraf, ook al is het oefenwerk. Als je het nu niet doet, doe je het later ook niet.”

25

LASTECHNIEK

L ASHISTORIE: L ASDOCENT OVER OPLEIDEN - oktober 2014

Naast goed en netjes werken is het volgens Cees ook belangrijk dat een lasser prettig is in de omgang, op tijd komt, enzovoort. “Je kunt wel goed zijn in het vak, maar als je minder sociaal bent, zul je sneller mot krijgen met collega’s; dan red je het niet. De sfeer moet goed zijn.”

Zuinig Als jonge docent leerde Cees zelf ook een belangrijke les. Lachend vertelt hij: “Toen ik pas begon bij SMEA gooide ik overgebleven stukjes elektrode altijd weg. Op een ochtend kwam Henk Hooijberg, de directeur, naar me toe en zei: ‘Cees, ik heb effe nieuwe elektroden voor je gehaald. Ze liggen op je bureau.’ Toen bleek dat hij alle resten van elektroden had verzameld en op mijn bureau had gelegd. Dat vond ik wel heel leuk van hem. Het was een goede les in zuinig zijn. Ik heb sindsdien jongens op moeten leiden met korte stukjes elektrode, maar de boodschap kwam wel over.”

Voldoening Wat vindt Cees nu eigenlijk zo aantrekkelijk aan lesgeven? “De omgang met de jeugd en ze enthousiast maken, dat vind ik schitterend. Over het algemeen kan ik goed met jongeren opschieten en ik krijg respect van ze. Een prak-

tijkopleiding is natuurlijk wel iets anders dan alleen maar in de banken zitten. Iemand met ADHD stuur ik soms even naar buiten om rustig te worden. Dat kan gewoon.” Maar er zijn ook minder leuke kanten aan het docent-zijn. “Sommige jongens hebben moeilijkheden thuis. Dat kunnen schrijnende situaties zijn, maar je kunt er meestal niet veel aan veranderen. Ik ga dan even rustig met zo’n jongen zitten en laat hem zijn verhaal doen. Soms heb ik een beetje medelijden. Dat vind ik wel begrotelijk [red. spijtig], zeker als zo’n jongen stopt met de opleiding.” Gelukkig zijn er daarnaast veel positieve verhalen, waardoor Cees voldoening haalt uit zijn werk. “Ik ben altijd tevreden als een leerling zijn diploma haalt, maar soms kost dat wat extra moeite. Zo heb ik weleens een jongen gehad die examen moest doen voor MAG niveau 3. Die jongen kon heel goed lassen, maar het was net of er tijdens het examen een knop omging; hij kon niks meer. De tranen biggelden over zijn wangen. De examinator heeft hem toen de kans gegeven om het examen de volgende dag helemaal opnieuw te doen. En inderdaad, toen het lukte het ineens wel. Dat vind ik perfect van zo’n examinator. Dan ben ik ook weer blij.”

Tetrix Techniekopleidingen is ontstaan uit de verschillende regionale bedrijfsscholen in Noord-Holland en heeft vestigingen in Den Helder, Heerhugowaard en Zaandam. Tot op de dag van vandaag is de Tetrixorganisatie in handen van bedrijven uit de technische branche. Aandeelhouders van de organisatie zijn drie stichtingen met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en de publieke sector. De aandeelhouders vertegenwoordigen het bedrijfsleven, dat behoefte heeft aan instroom van goed opgeleide technici. De praktijkopleiders van Tetrix staan dicht bij het bedrijfsleven en hebben hun ervaring opgedaan in de praktijk. Naast het opleiden van mbo-leerlingen verzorgt Tetrix Techniekopleidingen ook het om-, bij- en herscholen van werknemers.

26

LASTECHNIEK


Nieuwe MIG/MAG technologie Tijdens de NIL Verbindingsweek presenteert Lorch met de nieuwe MicorMIG-serie een nieuwe generatie MIG/MAG-apparatuur. De gepatenteerde Micor-technologie combineert goede laseigenschappen met praktische voordelen, zoals de dynamiekregeling van de vlamboog en de eenvoudige bediening. De apparatuur wordt niet alleen gedemonstreerd op de stand, maar ook ingezet tijdens de Lage Landen Laswedstrijden.

Conventionele apparatuur “Veel bedrijven werken nog met stappengeschakelde MIG/MAG-apparatuur. De combinatie van transformator en smoorspoel bepaalt uiteindelijk de karakteristiek van de boog (harde of zachte boog). Een voordeel van de transformatortechniek is de relatief lage aanschafprijs, maar de apparatuur kent weinig bediencomfort; een ideaal werkpunt is niet altijd te vinden, soms krijgt men te maken met spatgedrag of een slechte ontsteking. Zeker bij de oudere apparatuur draaien vaak waterpompen en ventilatoren acht uur per dag. Dit zijn verborgen kosten die onnodig zijn.” Daarnaast zijn al jaren MIG/MAG-toestellen op de markt met standaard invertertechnologie. Deze stroombronnen bieden natuurlijk voordelen, zoals het traploos regelen van lasstroom en lasspanning, een compacte bouwwijze, een lage netstroomopname enzovoort. “Er kleven echter ook nadelen aan veel van deze stroombronnen, zoals de soms moeilijke bediening, de soms slechte ontsteekeigenschappen en de relatief hoge aanschafkosten.”

LASTECHNIEK

oktober 2014

Micor technologie “De nieuwe MicorMIG van Lorch met de resonante Micor-technologie biedt een stabiele vlamboog in elke positie door de unieke dynamiekregeling, met een eenvoudige bediening. Deze dynamiekregeling maakt het verschil, zowel bij een open boog als bij een kortsluitboog. Dankzij de eindpuls is er altijd een spits draadeinde waardoor de herstart probleemloos is.” De MicorMIG is standaard uitgerust met een functie voor het vullen van de eindkraters bij het lassen van dikke platen. De MicorMIG is ook geschikt voor het MAG-lassen met 100% CO2 en voor het lassen met beklede elektroden. “Met de vele verkrijgbare toebehoren kan voor elke werkplek maatwerk geleverd worden.” De nieuwe MicorMIG is in mei jl. in Nederland geïntroduceerd in de vermogensklassen 300, 350 en 400 A. Naar keuze gasgekoeld, watergekoeld, compact of als koffermodel. Er volgt eind 2014 ook een 500 A variant.

Nieuwe slagvast draadaanvoerkoffer Naast de nieuwe MicorMIG-stroombronnen heeft Lorch ook een nieuwe glasvezelversterkte draadaanvoerkoffer ontwikkeld. Deze koffer is volledig geïsoleerd, crashbestendig tot 60 cm valhoogte en weegt slechts 10,6 kg. De nieuwe koffer kan zowel staand als liggend worden ingezet. De draadaanvoerruimte is verlicht – handig bij het wisselen van de lasdraadspoel in donkere ruimtes. Standnummer 328 | www.lorch.biz

De introductie van de draagbare Vroeger, voor de uitvinding van de nieuwe generaties stroombronnen, waren er alleen AC-lastransformatoren of DC-lasgelijkrichters. Door het vele koper in deze apparatuur waren deze machines zwaar en dus moeilijk te transporteren. ‘Draagbare’ machines in die tijd wogen soms wel 50 kg of meer. De inverter is een type stroombron van een jongere generatie. Hierbij worden transistoren gebruikt voor het omzetten van de wisselstroomfrequentie van 50 Hz naar een hogere frequentie (meer dan 500 Hz). De wisselspanning wordt vervolgens getransformeerd naar een voor het lassen geschikte spanning, waarna de stroom wordt gelijkgericht. Dankzij deze techniek is het mogelijk een veel kleinere transformator te gebruiken, omdat wisselstroom bij een hoge frequentie efficiënter getransformeerd kan worden. De lasstroom wordt geregeld door middel van elektronisch schakelen, in plaats van door het verschuiven van de transformatorkern in conventionele lastransformatoren.

lasmachine Lorch introduceerde in 1993 de eerste primair geschakelde DC lasinverter, de Handy S10 en in 1997 de Handy S 200. Door het zeer lage gewicht van slechts 5 kg was deze machine ideaal voor montagedoeleinden. Inverters van toen stonden technologisch echter nog in de kinderschoenen. Tegenwoordig wordt al gelast met de vierde generatie lasinverters met resonante invertertechniek. Deze apparatuur is ongevoelig voor grote net-schommelingen en beschikt over vele technische slimmigheden die op de achtergrond werken, zodat de boog makkelijk ontsteekt, stabiel blijft en niet dooft. Helemaal nieuw zijn de ‘accu ready’-varianten die aan een accu of aan 230 V kunnen worden aangesloten. Met dank aan Michael Jak voor tekst en beeldmateriaal.

Introductie geavanceerde zuurstofmonitor Pipeq Pipework Equipment introduceert op de Verbindingsweek 2014 in Gorinchem een belangrijke aanvulling op de bekende range zuurstofmonitoren. Het betreft de PurgEye® 200. “Deze innovatieve monitor van het Engelse Huntingdon Fusion Techniques zet een nieuwe standaard in het meten van restzuurstof tijdens pijplassen.”

Alarm De handzame PurgEye® 200 is oplaadbaar en meet tot 0,001% (10 ppm) zuurstof (O2). Met name tijdens het lassen van hoogwaardige legeringen zoals titanium of duplex is een lage ppm-waarde cruciaal om verkleuring en corrosie van de las te voorkomen. Daarvoor is de monitor uitgerust met een alarm dat instelbaar is tussen 1 en 999 ppm. Om volledig op de las te kunnen focussen is de monitor tevens voorzien van een interne pomp. Standnummer 339 www.pipeq.nl

28

29

LASTECHNIEK


Flexibel inzetbare freesringen voor aluminium Diameters en vormen De Maija freesringen zijn er in verschillende diameters en in twee vormen: de standaardvorm en de V-naadfreesring. Het verschil is dat de standaardvorm aan één zijde is voorzien van vertanding, terwijl de V-naad-variant aan twee zijden vertanding heeft.

Applus RTD: RTD: NDO, Inspectie en Certificatie Certificatie Applus RTD levert innovatieve, betrouwbare en kwalitatief hoogwaardige technologieën en diensten voor niet-destructief onderzoek, inspecties en certificatie, nu ook als AAKI / Noified Body (NB 2556)! Wijj geven u een duidelijjk inzicht in de integriteit van uw installaties. Meer weten over onze NDO, Inspectie en Certificatie diensten en hoe wij u alle zorg uit handen kunnen nemen over ons unieke TIC Concept? Bezoek ons op de NIL Verbindingsweek in Gorinchem!

Lassers kennen het allemaal: lasnaden moeten voorbereid worden of weer geopend worden voor de tegenlas. Het te bewerken werkstuk zit al vast aan een groot product en kan dus niet naar een CNC-freesbank getransporteerd worden. “In die situaties kan de Maija freesring uitkomst bieden, doordat de freesring te gebruiken is op de plek waar het werkstuk ligt.” Tijdens de NIL Verbindingsweek presenteert BUS Handelmij B.V. de Maija freesringen voor het voor- en nabewerken van aluminium producten.

Met deze uit hardmetaal vervaardigde freesringen is het mogelijk om direct op het werkstuk te frezen. Ze zijn handzaam en flexibel inzetbaar. De freesringen kunnen op de meeste standaard slijpmachines gemonteerd worden. De droge freesbewerking reduceert het percentage lasfouten, doordat de v-naad glad en schoon is. In plaats van stof ontstaan er droge spanen, die gemakkelijk verwijderd en gerecycled kunnen worden. Dankzij de vervaardiging uit hardmetaal kennen de freesringen een zeer lange standtijd. Ze zijn bovendien tot zeven keer na te slijpen.

Het programma van Parker Torchology bestaat uit een range van lucht- en watergekoelde MIG/MAG-toortsen, LOGI MIG-toortsen, push-pull-toortsen, TIG-toortsen en plasmasnijtoortsen. Tijdens de NIL Verbindingsweek wordt een aantal van de nieuwste producten gepresenteerd.

ALW-MIG-toortsen met schroefbare gasmondstukken en geïntegreerde tiphouder/gasverdeler en LOGI MIGtoortsen, een serie watergekoelde MIG-toortsen met up/down functie. Verder zijn er de nieuwste High Performance MIG-toortsen, die vanwege hun hoge belastbaarheid geschikt zijn voor puls-MIG-machines.

Nieuw op de beurs

Standnummer 324 www.parkertorchology.com

30

TECHNOLOGY FOR THE WELDER’S WORLD.

ABIMIG A T Voor elke opdracht het geschikte laspistool.

Standnummer 367 www.bus.nl

Parker presenteert nieuwe ergonomische lastoortsen

Naast de bekende producten zal Parker Torchology in het bijzonder de nieuwste toortsen presenteren, zoals

www.ApplusRTD.com

ABIMIG A T: de beste keuze! ■ Flexibiliteit: de optimale positie en configuratie voor elke opdracht ■ Lichtgewicht: minder belastend voor de lasser ■ Robuust: hoge mechanische sterkte en duurzame slijtonderdelen ■ Krachtig: onovertroffen verhouding gewicht-belastbaarheid ■ Kostenbesparend: forse vermindering van de stilstandtijd

LASTECHNIEK


LASTECHNIEK

oktober 2014

Praktijkgerichte opleidingen, van hbo tot master

Nieuwe epoxylijm bestand tegen hoge temperaturen

Centrum voor Natuur & Techniek (CvNT) verzorgt opleidingen op het gebied van materiaalkennis, lastechniek, inspectie, keuring en onderhoud. Afhankelijk van het vakgebied en de levensfase van de producten en installaties waaraan wordt gewerkt, biedt CvNT een reeks praktijkgerichte cursussen en opleidingen op hbo, post-hbo en masterniveau. Professionals kunnen op verschillende niveaus terecht.

Epoxylijmen worden steeds meer toegepast bij het structureel verbinden van verschillende materialen in diverse constructies. Doordat met name in de elektronica en in elektromotoren de vermogens toenemen en de afmetingen geringer worden, nemen de bedrijfstemperaturen toe en moeten de lijmen hierop aangepast zijn. Permabond ET 5401 is geschikt voor deze toepassingen en maakt nieuwe ontwerpen mogelijk. Permabond-producten worden in Nederland gedistribueerd door Lubribond Benelux.

Twee in plaats van drie jaar

Rapportage

Vanaf 2012 zijn delen van de opleiding tot International Welding Technologist en de opleiding Inspectie en Keuringsdeskundige gelijk. Studieadviseur Lenneke Kok: “Dit geeft mooie kansen, waarbij cursisten beide opleidingen in twee, in plaats van drie jaar kunnen afronden. Daarnaast zijn er practica en excursies waar de inbreng van beide bloedgroepen elkaar versterken.” Een voorbeeld daarvan is het practicum dat onlangs plaatsvond bij Bronswerk Heat Transfer te Nijkerk. Daar mochten de cursisten een echte inspectie uitvoeren in de opleiding. Per opdracht kregen de deelnemers ongeveer 25 minuten. “De cursisten doen dit inspectiewerk al, maar ze willen meer en beter. Meer dan 95 procent van het succes wordt bepaald door de voorbereiding. Wat voor lichtsterkte heb je nodig bij een bezichtiging? Soms moet je een constructie binnenkruipen, wat neem je dan mee en wat heb je níét bij je?”

De praktijkdeelnemers werkten hun bevindingen uit in een rapportage. Aan het einde van de dag werd alles gepresenteerd per groepje, gevolgd door een beoordeling van de Hogeschool. Bij de te inspecteren objecten waren afwijkingen gecreëerd. De cursisten moesten deze opsporen en rapporteren: afwijkingen bij de persproef, met materiaalcertificaten, en de maatvoering. Ook het beoordelen van lassen volgens de aangeleverde procedures was onderdeel van de opdracht. “Dankzij dit soort enthousiaste bedrijven en alle experts uit de beroepspraktijk die doceren aan de opleidingen worden onderwijs en kennis uit het bedrijfsleven mooi aan elkaar verbonden”, concludeert Lenneke Kok. Standnummer 363 www.cursussen.hu.nl/Centra/Centrum-voor-Natuur-enTechniek

Advertentie uit de jaren 60 van de LAS verkoopmaatschappij N.V., destijds vertegenwoordiger van lasapparatuur van de Duitse fabrikant Cloos Schweisstechnik. Het afgebeelde toestel voor het lassen van rondnaden en langsnaden kan beschouwd worden als een voorloper van de huidige MAGapparatuur.Het bijzondere van dit toestel was destijds dat het mogelijk werd om CO2 als beschermgas te gebruiken, in plaats van het veel duurdere argon. Het apparaat werd ontwikkeld door ing. Erwin Cloos en was in de beginjaren van het CO2-lassen een groot succes. Met dank aan Maurice Mol voor tekst en beeld

32

Vrijheid in ontwerp Ontwerpers kiezen vaak voor lijmen omdat hiermee lichtere constructies mogelijk zijn en er verschillende materialen mee verbonden kunnen worden. Met name in de luchtvaart, moderne voertuigen en industriële processen worden deze producten toegepast. Een ander groot voordeel voor de toepassing van (hogetemperatuur)lijmen is de grotere vrijheid in het ontwerp en de materiaalkeuze. Verder worden de krachten over grotere oppervlakken verdeeld en blijven de onderdelen spanningsvrij. Architecten en industriële ontwerpers worden daardoor minder beperkt als het gaat om het gewicht en de kosten van de te gebruiken materialen.

Temperatuurbestendigheid “Vaak kiest men voor een tweecomponentenlijm, omdat deze ten opzichte van een ééncomponentlijm eenvoudiger in de productie toe te passen is”, vertelt Bob Aa van Lubribond. “Beide lijmsoorten bieden een hoge structurele sterkte en duurzaamheid, waarbij de ééncomponentlijm vaak wordt gekozen in verband met de hoge temperatuurbestendigheid. De temperatuurbestendigheid van een normale tweecomponenten-epoxy is ongeveer 80 °C; een goede ééncomponent-epoxy kan ongeveer 180 °C weerstaan.” De nieuw ontwikkelde tweecomponenten-epoxylijmen van Permabond harden uit bij kamertemperatuur, gevolgd door een extra uitharding bij verhoogde temperatuur. “Het voordeel hiervan is dat de producten na uitharding bij omgevingstemperatuur al zeer goed hanteerbaar zijn en de extra uitharding achteraf kan gebeuren. Dit kan bijvoorbeeld bereikt worden tijdens een poedercoatbehandeling.”

Nieuwe toepassingen Permabond ET5401 is bestand tegen een continue temperatuur van 140 °C met behoud van de sterkte-eigenschappen. Deze hoge temperatuurbestendigheid maakt nieuwe toepassingen voor epoxylijmen mogelijk. Bob Aa: “De eigenschappen van de lijm worden verder verbeterd door post-curing. Door een extra uitharding gedurende 1 uur bij 80 °C worden zowel de sterkte als de structurele eigenschappen verder verbeterd. Dit maakt nieuwe toepassingen mogelijk die tot nu toe niet met epoxylijmen konden worden opgelost.” Standnummer 354 www.lubribond.nl

33

LASTECHNIEK


Innovatieve lastoorts ontwikkeld dankzij gesubsidieerd project Translas heeft in samenwerking met Onderzoeksinstituut TNO en stichting iTanks Rotterdam een innovatieve lastoorts ontwikkeld: de Extractor. Dit project is uitgevoerd in het kader van een subsidieregeling van Economische Zaken aan TNO voor het Nederlandse bedrijfsleven. De nieuwe lastoorts is tijdens de Verbindingsweek te zien op de stands van Hatek en Visser Lastechniek, en op de Metavak bij Lemtech en Venvulas.

Een breed spectrum spectr um aan diensten

DT-Welding Weldconsultancy is de officiële agent voor TWI Training and Exams in Nederland, België en Duitsland. en voor The American Welding Society. Opleidingen in 2015: CSWIP Courses: Visual Welding Inspector Level 1 Welding Inspector Level 2 Senior Welding Inspector Level 3 Welding Quality Control Co-ordinator (QC) Plant Inspector Level 1

BGAS-CSWIP Courses: Paint Inspector Grade 2 Site Coatings Inspector Pipeline Welding Inspector AWS-CWI Welding Inspector

Patentaanvraag De innovatie bestaat uit de volgende onderdelen:

Onze K Kenmerken: enme e erkken: e

• een lastoorts met integrale bronafzuiging (55 m3/uur); • een conisch verlopende afzuigslang Ø 38 mm verlopend naar Ø 50 mm; • een centraal afzuigsysteem met constante flowregeling en filtersysteem; • (optioneel) een mobiel filtersysteem met multicyclonen (2015).

NIL gemachtigde organisatie LMK/LK kwalificaties PWHT P WHT Mechanisch onder onderzoek zoek Corrosie onder onderzoek zoek Breuk mechanica

De toorts met geïntegreerde lasrookafzuiging reduceert de blootstelling van de lasser aan lasrook met maar liefst 90 tot 95 %, zoals blijkt uit metingen in de TNO Worst Case Room. Deze innovatie is mogelijk door de positionering van de afzuigopeningen in de top van de afzuigkop van de lastoorts en daarmee zeer dicht bij het smeltbad. Door de conische vorm van de afzuigkop stroomt het beschermgas met een hogere snelheid uit, waardoor het niet wordt afgezogen, maar zijn beschermende werking behoudt. Voor het concept van afzuigopeningen (vorm, positionering) in combinatie met de snelheid van het uitstromend beschermgas en de capaciteit van de afzuig-/filterinstallatie is door TNO een patentaanvraag ingediend.

34

Conisch ontwerp Het zicht op het laswerk is geoptimaliseerd door het conisch ontwerp van de afzuigkop. De koppeling tussen lastoorts en afzuiginstallaties is gerealiseerd met een flexibel kogelgewricht in combinatie met een conisch verlopende afzuigslang (diameter dicht bij handvat Ø 38 mm en dichtbij afzuigunit Ø 50 mm). Met deze twee ontwerpkeuzes wordt de hanteerbaarheid van de lastoorts aanzienlijk verbeterd. De keuze van de materialen van de lastoorts is gebaseerd op warmteoverdracht, robuustheid en brandveiligheid. Standnummers 110 | 182 | 342 | 323 www.translas.com

onderzoek Schade onder zoek On-site testing Immersion Ultrasone

T: 0181-617 144 T: W:: www.exova.com W www.exova.com E: [email protected]

TTesting esting e Advising A dvising Assuring A ssuring

Informatie en inschrijven? Bezoek ons op de METAVAK beurs / NIL Verbindingsweek of per mail [email protected]

LASTECHNIEK


Nederlandse TWI Training Agent brengt Lasinspectie-opleidingen onder de aandacht DT-Welding Weldconsultancy B.V. organiseert als officiële agent voor TWI Training and Examination diverse internationaal bekende opleidingen in Nederland, België en Duitsland. Daarnaast wordt de opleiding Welding Inspector van de American Welding Society (AWS) verzorgd. Tijdens de NIL Verbindingsweek zal het bedrijf in het bijzonder de verschillende Lasinspectie-opleidingen onder de aandacht brengen.

LASTECHNIEK

oktober 2014

Nieuwe lasrobotgeneratie is sneller en nauwkeuriger De nieuwste lasrobotgeneratie van Panasonic, de TMserie, kenmerkt zich voornamelijk door de hogere verplaatsingssnelheid, terwijl ook de acceleratie- en deceleratie-eigenschappen zijn verbeterd, waardoor de robotprogramma’s sneller kunnen worden afgewerkt. Valk Welding zal tijdens de NIL Verbindingsweek deze en andere nieuwe technologieën op het gebied van booglassen presenteren.

Nieuwe besturingstechniek Door toepassing van nieuwe besturingstechniek van het wegmeetsysteem is een hogere positionerings- en baannauwkeurigheid verkregen in de nieuwe robotlijn. Zo is de bewegingssnelheid van de drie hoofdassen van de robot toegenomen met 22 %. Verder is de mogelijkheid toegepast van draadaanvoer door de holle robotarm heen, of een hybride toepassing: de stroom- en waterkabels door de holle as, maar de draadaanvoer extern, om zodoende een optimale draadaanvoer te bewerkstelligen.

Lastechnische verbeteringen

Voertaal Engels De cursussen worden op verschillende locaties georganiseerd en worden gegeven door een instructeur van TWI Certification Ltd. en/of een instructeur van The American Welding Society. De voertaal is Engels, zowel bij de trainingen als bij de examens. Bekende trainingen van TWI Training and Examination die in 2015 worden ingepland zijn: • CSWIP 3.0 Visual Welding Inspector Level 1 • CSWIP 3.1 Welding Inspector Level 2 • CSWIP 3.2 Senior Welding Inspector Level 3 • CSWIP Welding Quality Control Co-ordinator (QC); • Appreciation of Engineering Quality Documentation Review • CSWIP Plant Inspector Level 1 • BGAS-CSWIP Paint Inspector Grade 2 • BGAS-CSWIP Site Coatings Inspector • BGAS-CSWIP Pipeline Welding Inspector

Gemak voor de cursist Michael de Rooij, sales manager bij DT-Welding: “Het voordeel voor de cursist is dat hij of zij niet genoodzaakt is om naar Engeland te reizen om deze diploma’s en certificaten te behalen. De kracht van onze organisatie is dat wij kiezen voor een trainingslocatie waar de cursist zich op zijn gemak voelt en waar hij uitgerust aan de cursus kan deelnemen. Daarbij wordt voldoende ruimte en

36

tijd ingeruimd voor zelfstudie en het benodigde huiswerk.” De cursussen worden aangeboden bij een van de Van der Valk Hotels of intern bij bedrijven.

De nieuwe TM-serie laat verder een aantal lastechnische verbeteringen zien. Zo kent de serie een ‘clean cable management’, wat ervoor zorgt dat de bekabeling van de robot efficiënter is ingedeeld. Dit is speciaal voor lasrobots. De draadaanvoer kan desgewenst centraal door de eerste as van de robot worden uitgevoerd, zodat zich geen kabels meer buiten de robot bevinden. De TM1400 heeft een 50 mm groter bereik dan zijn voorganger de TA-1400. De TM serie is verkrijgbaar in de G3, WG3 en WGH3 serie. De G3 serie is geschikt voor handlingtoepassingen of een externe stroombron. De WG3 serie bevat een geïntegreerde 350 ampère stroombron en de WGH3 serie is uitgerust met een 450 ampère geïntegreerde stroombron. De robotlijn bestaat uit de TM-1400 en TM1800. De TL-1800 en TL-2000 komen ook beschikbaar als nieuwe robotmodellen, waarbij de drie hoofdassen gelijk zijn aan de TM-1800 en de drie polsassen qua ontwerp overeenkomen met die van de TA-serie.

Demonstratie

Niet alle cursussen van TWI kunnen in Nederland worden aangeboden, omdat hiervoor speciale apparatuur of trainingsfaciliteiten benodigd zijn. Een voorbeeld daarvan is de cursus Underwater Inspection and NDT. Deze wordt vanuit Nederland georganiseerd in Middlesbrough in Engeland. “DT-Welding verzorgt dan het complete pakket, zoals de vlucht, het hotel, het vervoer, enzovoort.”

De Panasonic TM-1800WG3 lasrobot wordt gedemonstreerd op een H 3100 frame met een Alu active wire lastoorts. Naast deze nieuwe robotlijn toont Valk Welding ook de laatste ontwikkelingen op het gebied van lasdraden, Wire-Wizard draadtransportsystemen en Speedglas laskappen. Tot slot zal ADK Techniek (onderdeel van Valk Welding) een unieke halfautomaat demonstreren waarbij een ArcEye lasercamera is geïntegreerd in een X-Y support voor real-time naadvolgen en adaptief lassen.

Standnummer 368 www.dt-welding.nl

Standnummer 302 www.valkwelding.com

Onder water

37

LASTECHNIEK


‘Instellen puntlasapparaat behoort tot verleden’ Elmatech Vision is een nieuwe lijn intelligente puntlasapparatuur, die aan de hand van nauwkeurige metingen automatisch de juiste parameterinstellingen bepaalt. Elmatech wordt in Nederland vertegenwoordigd door Studco Stiftlastechniek, dat het volautomatische puntlasproces Vision tijdens de NIL Verbindingsweek zal demonstreren.

Meten en herkennen

vloeien van energie via een nabij liggende puntlas (shuntwerking) en het optreden van vonkvorming. Het proces wordt dan direct bijgestuurd, waardoor dit verlies kan worden gecompenseerd en niet ten koste gaat van de kwaliteit van de verbinding. Er wordt dus niet alleen maar gecontroleerd of de ingestelde waarde wel wordt bereikt, maar er wordt direct op het procesverloop gereageerd.” Door de korte reactietijd wordt de vonkvorming bij verzinkte plaat tot een minimum beperkt en is het tevens mogelijk om bijvoorbeeld door een lijmlaag te puntlassen.

“Bij het starten van het proces meet de apparatuur in een fractie van een seconde de gezamenlijke plaatdikte op 0,1 mm nauwkeurig en herkent het materiaal. Op basis van die gegevens is het apparaat in staat om zelf de juiste parameters te kiezen. Ook wordt automatisch geregeld of de lasstroom snel of langzaam moet worden opgebouwd. Het systeem is gebruikersvriendelijk en bespaart tijd, vooral als er verschillende materiaaldiktes en -kwaliteiten verwerkt moeten worden”, aldus een woordvoerder van Studco.

Bijsturen Elmatech Vision gaat niet uit van de ingestelde stroom en tijd, maar van de benodigde energie tussen de elektroden. Om deze zo nauwkeurig mogelijk te bepalen, wordt de weerstand niet in de puntlastang, maar tussen de elektroden gemeten, op de plek waar de verbinding tot stand gebracht wordt. Met de 20 kHz besturing stuurt het systeem tijdens het lasproces zeer snel bij, totdat de vereiste energie bereikt is. “Dankzij deze techniek wordt het puntlasproces voorzien van precies voldoende energie, waardoor het proces betrouwbaar en energiezuinig verloopt. Het systeem herkent automatisch het weg-

Vision apparatuur Elmatech levert mobiele, stationaire en industriële inverter-puntlasapparaten en puntlastangen met het Vision puntlasproces. Een 10 kHz transformator zorgt voor zeer lichte puntlastangen met een gewicht vanaf 11 kg, industrietangen van circa 30 kg en een robottang van 45 kg. De puntlasapparatuur is inzetbaar voor zowel staal als roestvast staal met. Standnummer 356 | www.studco.nl

oktober 2014

LASTECHNIEK

Zwaartekrachtlassen:

gemechaniseerd lassen met beklede elektroden

Booglassen met beklede elektroden is een veelzijdig lasproces dat nog steeds veel wordt toegepast voor het handmatig lassen. De lasser moet daarbij zorgen dat de afstand tussen het werkstuk en de afsmeltende elektrode gelijk blijft, en ook moet hij de elektrode regelmatig vervangen. In de jaren 60 werd een gemechaniseerde variant van dit proces ontwikkeld, waarbij langere elektroden werden gebruikt: het zwaartekrachtlassen. Na inklemmen van de elektrode in de lastang werd het lasstatief op niet te variëren wijze opgesteld, met het contacteinde van de elektrode tegen de plaats waar de lasrups moest beginnen. Wanneer de open spanning van de stroombron beschikbaar was, ontstak de elektrode vanzelf. Zoals gebruikelijk bij slepend lassen, bewoog de kelk die door de bekleding om de elektrodekern werd gevormd, langs de te lassen naad. De baan die het tangeinde van de afsmeltende elektrode daarbij moest volgen, werd verkregen doordat de elektrodehouder zich onder invloed van de zwaartekracht langs de geleiderail van het lasstatief bewoog.

namelijk van één statief de elektrode ‘laste’, was de spanning aan de klemmen van de stroombron zodanig verlaagd, dat het tweede – op dezelfde klemmen parallel geschakelde – statief rustig kon worden opgesteld zonder dat deze elektrode ontstak. Zodra de eerste elektrode was opgelast, werd de boog verbroken door omklappen van de elektrodehouder, en bij het bereiken van de onderste stand ontstak de reeds opgestelde tweede elektrode.

advertentie

Wilt u uw kennis nog verder vergroten? Het NIL organiseert gedurende het jaar workshops over verschillende lastechnische onderwerpen. Voor meer en actuele informatie over de workshops: www.nil.nl 38

De elektrode die gebruikt werd bij het zwaartekrachtlassen was de ‘Geofors’, geleverd als een serie van zes elektroden met een lengte van 60 cm. Elke elektrode was geschikt voor één bepaalde hoeklashoogte ‘a’ tussen 3 en 5,5 mm bij een laslengte van 90 cm. De elektroden waren voorzien van speciale contacteinden, waardoor het starten plaatsvond zodra de open spanning van de stroombron beschikbaar was. Was de spanning lager, dan werd geen boog gevormd. Dit gaf de mogelijkheid per stroombron twee lasstatieven te gebruiken. Zolang

Het zwaartekrachtlassen werd gedurende dertig jaar vooral toegepast in de scheepsbouw voor het lassen van staande hoeklassen van de ‘Hollandprofielen’ aan de scheepshuid. Het proces is inmiddels vervangen door het (gemechaniseerd) lassen met metaalpoeder-gevulde draad. Met dank aan Fred Neessen voor tekst en beeldmateriaal

39

LASTECHNIEK


Nieuw concept in lasmechanisatie Processen elektronisch sturen

Tijdens de NIL Verbindingsweek introduceert Visser Las/Snijtechniek B.V. een nieuw concept binnen de lasmechanisatie. Naast een uitgebreid assortiment klembanken levert het bedrijf nu ook laskolommen, draaitafels en rolstellingen. Deze kunnen, net als de klembanken, worden aangestuurd met het PLC touchscreensysteem van Siemens. “Zo kunnen we een geheel geïntegreerd proces aanbieden.”

Het bedrijf uit Woerden heeft een uitgebreid assortiment klembanken in het programma, van standaard tot en met maatwerk. “Daarbij kunnen we putten uit een ruime ervaring en een goede beheersing van de toe te passen lastechnieken: MIG/MAG, puls-MIG, TIG en plasma keyholelassen”, aldus een woordvoerder van Visser. Aan de genoemde lasmechanisatiesystemen zit een touchscreensysteem gekoppeld, waarin alle parameters en informatie worden opgeslagen. “Dit unieke PLC touchscreensysteem van Siemens is uitermate geschikt om bestaande laskolommen en lasmechanisatie om te bouwen of te reviseren naar een moderne installatie. Gekoppeld aan het gebruik van de nieuwe Miller AC/DC onderpoederlasstroombron kan de productiviteit worden verhoogd.” Standnummer 323 www.visserlas.nl

Mobiele servicedienst voor lasinstallaties Bron Gascare uit Gouda, gespecialiseerd in gas-, lasen snijtechniek, presenteert tijdens de NIL Verbindingsweek onder andere de op maat gesneden servicemodules. Het aanbod is gebaseerd op een landelijk dekkende mobiele service die op elke gewenste plaats en elk tijdstip keuringen en onderhoud kan uitvoeren.

Mobiele werkplaatsen “Deze service voeren wij uit bij een breed scala aan klanten, variërend van scheepsbouw, petrochemie en voedingsindustrie tot overheden en het midden- en kleinbedrijf. Al onze mobiele werkplaatsen zijn uitgerust met gecertificeerde persinstallaties, waardoor ook gasslangsamenstellingen volgens de laatste norm NEN 1256 uitgevoerd kunnen worden”, aldus Rob Koeleman van Bron Gascare. “Onze monteurs zijn gekwalificeerde NEN 3140 keurmeesters, die ook de jaarlijkse keuring van allerhande elektrisch (las)gereedschap op locatie uit kunnen voeren.”

40

Detachering van monteurs

LASTECHNIEK

oktober 2014

Hybride lijm combineert snelheid en sterkte Henkel heeft Loctite 4090 op de markt gebracht, een innovatieve hybride lijm die de voornaamste eigenschappen van een structurele lijm combineert met die van een snellijm – sterkte en uithardingssnelheid. “Deze krachtige combinatie garandeert een hoge schokbestendigheid, een grote hechtkracht op tal van substraten en een hoge temperatuurweerstand. Zo biedt de nieuwe hybride lijmsoort aanzienlijk meer mogelijkheden dan een traditionele lijm en opent de deur naar nieuwe toepassingsdomeinen en oplossingen”, aldus Peter de Jong, marketing manager van Henkel Benelux.

Steeds competitiever “De industrie staat onder druk om steeds competitiever uit de hoek te komen, om productiekosten te verlagen en nieuwe oplossingen te zoeken voor design en assemblage”, aldus Mike Quail, Henkels Vice President Marketing voor General Industry. “Loctite 4090 werd ontwikkeld om verder te gaan dan de aanpak van de conventionele industrie. Het is de eerste lijm in zijn soort. Nooit tevoren werd een hybride lijm ontwikkeld die zelfs de meest uitdagende situaties aan kan.”

vocht. Spleten tot 5 mm kunnen worden gedicht. Verder is de nieuwe lijmsoort geschikt voor verschillende substraten, zoals metalen en de meeste kunststof- en rubbersoorten.

Extreme omstandigheden

De lijm is verkrijgbaar in een koker van 50 ml en wordt geleverd in een verpakking met 5 mengbuizen. Peter de Jong: “Het product kan het best worden aangebracht met een standaard handpistool van Loctite, dat apart besteld moet worden.”

Loctite 4090 is ontwikkeld voor toepassing in extreme en uitdagende omstandigheden. De lijm is bestand tegen temperaturen tot 150°C, schokken, trillingen, en

Standnummer 351 www.henkel.be

Naast de mobiele servicedienst biedt Bron Gascare inhouse detachering van monteurs die het onderhoud van zowel autogene als elektrische lasinstallaties volledig voor hun rekening kunnen nemen. “In onze werkplaats is een uitgebreide service- en reparatieafdeling die alle merken autogene en elektrische lasapparatuur kan keuren en indien nodig herstellen. Ook het aanleggen van complexe gasdistributiesystemen behoort tot ons vakgebied.” In de productieafdeling kunnen diverse autogene installaties worden vervaardigd, zoals duikersregelunits, batterijbalken en complexe deco-units.

Lashuis “Naast de genoemde services biedt het Lashuis van Bron Gascare een volledig pakket lasbenodigdheden, met gerenommeerde merken als Jäckle, Gloor, Concoa, Binzel, Sidergas en ons eigen Precioso-merk.”

Apparatuur voor ultrasoon lasonderzoek in de jaren 50. Bron: Fotoboek van Willem Smit & Co's Transformatorenfabriek NV.

Standnummer 366 | www.gascare.nl

41

LASTECHNIEK


Flexibele productiecapaciteit met compacte lasrobotcel Yaskawa Motoman introduceert de Motoman ArcWorld, een zeer compacte lasrobotcel die ingezet kan worden voor een flexibele productiecapaciteit. Tijdens de NIL Verbindingsweek zal deze lascel worden gedemonstreerd.

Instapmodel Eddie Mennen, managing director van Yaskawa Benelux: “De nieuwe lasrobotcel is een snel inzetbaar productiemiddel. Je zou het ook als een instapmodel kunnen zien voor bedrijven die nog niet gewend zijn aan gerobotiseerd lassen. Vooral toeleveranciers in het midden- en kleinbedrijf die te maken hebben met verschillende soorten producten in kleine series, kunnen veel profijt hebben van deze apparatuur.”

LASTECHNIEK

oktober 2014

Koike presenteert nieuwe snijmachine De afgelopen jaren heeft Koike als fabrikant van snijmachines veel geïnvesteerd in het ontwikkelen van nieuwe, compacte en gebruiksvriendelijke machines, zowel CNC-gestuurde als portable machines. De PNC12 Extreme en IK-93 Hawk zijn nieuw in het assortiment en zullen tijdens de NIL Verbindingsweek getoond worden.

PNC-12 Extreme De Koike PNC-12 Extreme is een portable CNC-snijmachine die sneller en uitgebreider is dan de tot nog toe verkrijgbare machines. Nieuw zijn de standaard ingestelde snijpatronen en de usb-aansluiting voor het direct snijden van eigen patronen of tekeningen. De machine is verkrijgbaar in een autogeen-uitvoering en in een plasma-uitvoering, inclusief Arc Voltage Control, Torch Height Control en met breuk- en botsbeveiliging. De machine heeft een maximaal snijbereik tot 1.500 mm x 3.000 mm.

IK-93 Hawk De IK-93 Hawk is een single-drive machine die in het bijzonder geschikt is voor het snijden van contouren en cirkels, maar ook voor het snijden van een rechte snede of bevel. De Koike IK-93 Hawk beschikt over een zogenaamd ‘plate-role aandrijving’, waardoor de machine gebruikt kan worden met en zonder rail. De machine is veelzijdig in gebruik en is ontworpen met de nadruk op bedieningsgemak. Met één hand zijn alle belangrijke functies te bedienen. Naast de IK-93 Hawk worden in de categorie ‘draagbare lasen snijmachines’ ook de Handy Auto, IK-12MAX 3, IK-12 Beetle en de Wel Handy Multi getoond op de stand. Standnummer 350 | www.koike.nl

Snel, compact en flexibel De Motoman Arcworld is ontwikkeld als aanvulling op het standaard lascellenprogramma ArcSystem en is leverbaar met Kinetiq Teach; de mogelijkheid om te programmeren via een handlastoorts. Dankzij de zeer compacte uitvoering is de cel inzetbaar in kleinere werkplaatsen: de robotcel vergt een vloeroppervlak van net iets minder dan 4 m2. Er zijn meer voordelen volgens Mennen: “De lasrobot is zeer snel inzetbaar; de installatietijd is beperkt tot minder dan vier uur. Yaskawa Benelux verzorgt de training van de operator. Ook de investeringskosten hoeven geen belemmering te vormen, omdat de ArcWorld eventueel gehuurd kan worden voor de duur van de productie waarvoor hij nodig is.” De Motoman ArcWorld weegt 2.290 kg en wordt geleverd met een afzuigkap met ventilatoraansluitingen, laslichtafscherming en binnenverlichting. Het systeem kan gecombineerd worden met een vaste tafel, een draaitafel of een manipulator. Standaard wordt de lasrobotcel geleverd met de Motoweld RL 350, maar stroombron-

nen van Kemppi, EWM, Miller, Fronius, Lincoln, of Esab behoren ook tot de mogelijkheden.

Goede ervaringen Mennen: “Twee Zweedse toeleveranciers in de automobielindustrie hebben inmiddels goede ervaringen met de inzet van de ArcWorld. Bij Hörle Automatic is de compacte cel in 2014 geïnstalleerd als aanvulling op het bestaande ArcSystem, waardoor de productiecapaciteit flexibeler is geworden. Een ander bedrijf, Nitator, heeft dankzij de installatie van de ArcWorld de verschillende stappen in de productie van componenten kunnen concentreren op één locatie, waardoor het productieproces efficiënter is geworden en bespaard kon worden op transportkosten.” Standnummer 315 | www.yaskawa.eu.com

advertentie

ARE YOU READY FOR THE FUTURE? Certilas Nederland is distributeur van Ceweld en Stein lastoevoegmaterialen en heeft recent een splinternieuw pand betrokken. Deze nieuwbouw stimuleert de aanvragen van klanten en prospects. Op korte termijn zijn wij dan ook zoekende naar uitbreiding van ons team: Telefoniste/Receptioniste Eerstelijns telefoniste en receptioniste. Ondersteunt tevens diverse administratieve processen.

Inside Sales Representative Staat onze Nederlandse en Internationale klanten graag te woord in Nederlands, Engels of Duits. Is een topper op gebied van lastechniek, zeer collegiaal en denkt met de klant mee.

Event Manager Welding Solution Center Spin in het web van ons Welding Solution Center. Zorgt voor uitnodigingen, contacten met deelnemers en klanten, regelt catering en zorgt voor de juiste opvolging na een bezoek.

Certilas Nederland is een informele werkgever waar zelfonplooiing en initiatief hoog in het vaandel staan. Heeft u vragen over een bepaalde functie, neemt u dan contact op met Patrick Bovendeerd via telefoonnummer 026-30 30 080. Interesse? Stuur uw CV met begeleidend schrijven naar [email protected] of per post naar Certilas Nederland b.v., Gloxinialaan 2, 6851 TG Huissen.

42

43

LASTECHNIEK


Producten voor gemechaniseerd lassen en snijden MT-International presenteert de mogelijkheden van de twee Amerikaanse producenten Bug-O-Systems en Magswitch, met hun producten voor het gemechaniseerd lassen en snijden.

Projecten “Bij veel bouwwerken is Bug-O apparatuur ingezet om de lasen/of snijbewerkingen te mechaniseren. Voorbeelden van grote projecten zijn de grote NS-stations Rotterdam, Den Haag en Utrecht Centraal; de Rijnhavenbrug; de renovatie van de Galecopperbrug; Hoog Catharijne en vele andere projecten.”

WAT MAAKT U TOT EEN METAALARTIEST? „Mijn passie voor vormen en materialen. Mijn beeld van het perfectee vvoertuig. oerttuig. Mijn oe Mijijnn OTC las lasmachine is hhierbij ierb r ij het ide ideale d al alee ge gere gereedschap reed edsc scha happ om mijn metaalproducten alp lpro rodu ro d cten een ziel me du meee te ggeven.” even ev en.” .”

Standnummer

309

Tractorsystemen Bug-O ontwikkelt en produceert systemen voor het automatiseren van lasen snijprocessen. Dergelijke systemen vinden met name toepassing in grote constructies zoals in de scheepsbouw, offshore, ketel- en apparatenbouw, tankbouw, bruggenbouw, de algemene staalbouw, enzovoort. Veelal gaat het om machines die modulair uit componenten worden samengesteld voor het lassen en snijden van grotere delen. Deze zogenoemde tractorsystemen rijden op rails of op wielen. “De hiermee te realiseren mechanisering is relatief goedkoop - zeker in vergelijking tot andere productspecifieke machines en robotinstallaties. Door de modulaire opbouw zijn de machines flexibel en door het gebruik van aluminium tevens goed verplaatsbaar. Vergeleken met handmatig bediende las- of snijprocessen is een dubbele productiviteit goed haalbaar, terwijl kwaliteit en uiterlijk van las of snede er - net als bij de veel duurdere robotsystemen - op vooruitgaan. De investering in een tractorsysteem betaalt zich doorgaans binnen een half jaar terug”, aldus Peter Verkaik van MT-International.

Inverter e rter rte ter P P50 P500L 0 0L

&

Vis it us

3 Hall 13 Stand E2 front Open air ground in of hall 12 & 133

Schakelbare magneten Magswitch levert schakelbare magneten voor de lasindustrie. “Handige ‘derde handjes’ om een constructie bij elkaar te houden voor er gelast of gesneden wordt.” Ook is er een programma hef- en hijsmagneten waarmee handmatig of met een kraan producten kunnen worden opgetild en/of gemonteerd. Standnummer 331 www.mt-international.nl

HOE WORDT JE METAALARTIEST Gebruikers van onze Welbee lastechniek kunnen meesterwerken creëren. Met onze gebruikersvriendelijke en hoogwaardige lasmachines kan men zuivere verbindingen tot stand brengen van metaal tot speciale legeringen. Alleen op die manier wordt je een metaalartiest. www.otc-daihen.de

Member of DAIHEN Group

44 13578-OTC-az-automotive-Lastechniek-NL-stoerer-90x267.indd 1

07.10.14 12:13

LASTECHNIEK

L ASHISTORIE - oktober 2014

Automatisering anno 1950

oktober 2014

COLUMN

LASTECHNIEK

NIL, NIV of NIVA Begin november wordt het nationale vakevenement voor de verbindingstechniek georganiseerd. De nationale week voor lassen, lijmen en snijden. Nu is snijden geen verbindende techniek, maar aan het verbinden van onderdelen gaat snijden meestal vooraf en dus hoort snijden er gewoon bij. Bij verbinden denk ik ook aan het bijeenbrengen van collega’s. Ik verheug me bij dit soort bijeenkomsten altijd op het contact met mijn oude maatjes. Het uitwisselen van kennis en ideeën is net zo belangrijk als het opdoen van nieuwe kennis. Het NIL kiest gezien de aankondiging van het evenement duidelijk voor verbinden. Ik neem aan dat het niet bij lassen, lijmen en snijden blijft, maar dat ook mechanische verbindingstechnieken en zeer zeker hybride technieken, zoals lijmen gecombineerd met clinchen, aandacht krijgen. Wordt het dan geen tijd om de naam van het NIL te veranderen in NIV (Nederlands Instituut voor Verbindingstechniek)? NIL is ook geen mooie naam. Het woord nil is een afkorting van nihil en dat wil je toch niet als gerenommeerd instituut? De naamsverandering gaat natuurlijk geld kosten, maar een slimme accountant weet daar vast wel een oplossing voor, zodat de belastingbetaler ervoor opdraait. NOS werd NPO en dat mocht ook de nodige centen kosten. De afgelopen jaren hebben we enorme ontwikkelingen gezien op het gebied van stroombronnen en hogesterktematerialen. Automatisering is denk ik de volgende stap. Minister Asscher is er niet gelukkig mee, want automatisering gaat volgens hem banen kosten. Hij noemde het technologische werkeloosheid. Wat een

bekrompen gedachte; helaas heb ik dit eerder gehoord vanuit zijn politieke richting. In de jaren 60 speelde dit probleem ook al. Ik hoop dat het NIL wijzer is en aan automatisering de komende tijd de nodige aandacht gaat besteden. Het is de enige manier om onze maakindustrie te behouden. Van robots moeten we het juist hebben. Een goed ingestelde lasrobot maakt geen lasfouten en kan dag en nacht doorwerken. Het programmeren van robots wordt ook steeds gemakkelijker en daarmee wordt de robot ook interessant voor het maken van specifieke producten in kleinere hoeveelheden. We moeten af van het idee dat uitbesteden naar China goedkoper is dan produceren in ons eigen land. Bij automatiseren blijft het niet alleen, testen onderzoekcentra zullen nodig zijn om aan de automatiseringswensen van de klanten te kunnen voldoen. Dat schept weer extra werkgelegenheid. Arbeid in Nederland moet hoogwaardiger worden. Dat kan alleen als opleidingsinstituten nauw samenwerken met bedrijven. Bedrijven kunnen als beste formuleren welke mensen zij nodig hebben en wat zij moeten kunnen. Schaarste aan gekwalificeerd technisch personeel blijft helaas een belangrijk knelpunt in de Nederlandse maakindustrie. Hier ligt dus een belangrijke taak voor het NIL of NIV of nog beter, NIVA (Nederlands Instituut voor Verbindingstechniek en Automatisering). Het organiseren van het vakevenement is al een stap in de goede richting.

Lastechniek #12 Deze foto werd gebruikt in een advertentie van een batterij lassmoorspoelen en had als bijschrift: “Het gelijktijdig lassen van 12 lassers met zware Resistens electroden.” Met dank aan Harm Meelker Fred Neessen voor het beeldmateriaal

46

Medio december verschijnt onze special over bruggen Voor redactionele bijdragen en advertenties kunt u ons bellen 071 589 56 44 of e-mailen: [email protected] 47

LASTECHNIEK

VAKTROTS - oktober 2014

Freddy Schuitemaker werkt al ruim 50 jaar als lasser

oktober 2014

S

chuitemaker zit er klaar voor. Heeft zich verzekerd van een kop koffie en een aantal foto’s, zodat hij nóg beeldender kan vertellen. Al glunderend en met pretoogjes laveert hij in het gesprek langs de ruim vijf decennia van zijn werkverleden. Tien jaar geleden, op zijn zestigste, mocht Schuitemaker met pensioen, maar daar had de fitte lasser geen zin in. “Ik voel me nog goed en ik vind het leuk. Dus waarom zou ik stoppen? Ik heb een nulurencontract bij New Energy Services in Hengelo en sta ingeschreven bij een paar uitzendbureaus. Ik haal nog steeds al mijn certificaten.” Hij lacht: “Op mijn vijfenzestigste heb ik leren skiën. Van het geld dat ik verdien ga ik regelmatig op wintersport. Sporten is belangrijk.” Prima conditie Schuitemaker is spiegellasser in de ketelbouw en gespecialiseerd in de moeilijk bereikbare plaatsen. Met zijn goede ogen en prima conditie dwingt hij respect af bij zijn jongere collega’s. “Ik kan tien minuten met mijn handen in de lucht lassen, dat halen de anderen niet”, zegt hij trots. “Ik kan ook een handblusser vijftig keer optillen.” Hij neemt een slok van zijn koffie. “Weet je hoeveel keer mijn jongere collega’s dat kunnen? Vijfentwintig!”

‘De kleine kneepjes gaan verloren’ Hij is zeventig jaar, maar gaat nog steeds met plezier naar zijn werk. Mét een liter karnemelk in zijn thermoskan. Freddy Schuitemaker, spiegellasser in de ketelbouw, behoort niet tot de ouderengroep die zegt dat vroeger alles beter was. Want de laswereld is er een stuk op vooruit gegaan. Behalve dan de opleidingen. “Jongeren missen vakbekwaamheid.” door Jaap van Sandijk, fotografie Jos Rikkerink

48

Haastig Schuitemaker begon zijn loopbaan bij Stork, op de bedrijfsschool. “Dat was nog eens een opleiding! Wekenlang heb ik boven mijn hoofd gelast, aan behoorlijk zware platen. In vergelijking met de opleidingen van nu werd er veel meer tijd voor het leren uitgetrokken. Nu gaat het op de opleiding veel haastiger. Ik zie het vooral aan de jongens in de montage. Laatst, bij AKZO in Delfzijl, moest een jonge collega een RVS-leiding lassen, een achtduimer. Na de tweede las zeiden ze: dat gaat niet goed zo. Ik kon het van hem overnemen en de jongen kon vertrekken. Jongeren moeten veel meer stage lopen en de oude vakschool moet weer terug komen.” Door de kwaliteit van de huidige opleidingen ziet Schuitemaker bepaalde vaardigheden verdwijnen. “Neem het maken van een goede backing. Je maakt alles tochtvrij en controleert of er geen trek in de leiding zit. Juist die dingen gebeuren niet meer, gewoon omdat de jonge jongens er geen weet van hebben. Het is jammer, maar die kleine kneepjes gaan helaas verloren.” Contact met collega’s Toch is Schuitemaker geen oudere van het type ‘vroeger was alles beter’. “O nee. Moet je eens kijken wat er alle-

LASTECHNIEK

maal is verbeterd. Sociale voorzieningen, de veiligheid die enorm is aangescherpt en de hygiëne waarop veel meer wordt gelet. Nu douchen we na afloop van het werk, dat was er vroeger niet bij. En we hebben overdrukkappen, wat veel prettiger werken is.” Dat het contact met collega’s is verminderd, neemt de ervaren lasser op de koop toe. “Roemenen, Polen, Portugezen lopen allemaal door elkaar heen. Ik neem het ze niet kwalijk hoor, ze komen hier om te verdienen en maken soms weken van zestig uur. Maar je maakt natuurlijk niet zo makkelijk een praatje met ze. Ach, ik begrijp het best. En de jongeren? Tja, die kijken in de pauzes allemaal naar hun telefoon.” Flevocentrale Maar niet alleen in het contact met de collega’s is veel veranderd. “Grote stoomketels worden niet meer gebouwd en de werkgelegenheid neemt af”, constateert Schuitemaker, die nog heeft gewerkt aan de Flevocentrale (“daar staat nu een gasturbine”) en aan de in 1955 gebouwde IJsselcentrale in Harculo. “Ik ben nu vooral actief op het gebied van reparaties. Maar ja, ook windenergie neemt een grote vlucht en energiemaatschappijen kopen tegenwoordig hun stroom in.” Winstaandeel Hoezeer Schuitemaker de vooruitgang ook prijst, één ding weet hij zeker: op financieel gebied is het minder geworden. “Bij Stork kreeg ik zo’n zeven procent winstaandeel en met Sinterklaas en oud en nieuw ontvingen we een gratificatie. Die tijd komt niet meer terug. De aandeelhouder is aan de macht en die denkt niet aan gratificaties.” Ook over het werken op de bon was hij altijd erg tevreden. “Het werken op de bon hield je scherp, je had een drang om goed je best te doen. Bovendien, als je je werk eerder af had dan het aantal uren dat op de bon stond, had je een premie te pakken. In de jaren zestig en zeventig kreeg je daardoor zo vijf- tot zevenhonderd gulden extra per kwartaal, bovenop je salaris.” Genoeg over geld. Want dat is niet het allerbelangrijkst, vindt Schuitemaker. “Ik spreek wel eens mensen die niet begrijpen waarom ik nog werk. Dat zijn dan mensen – en dat zeg ik ze ook – die zelf nooit voor hun plezier hebben gewerkt. Anders zouden ze mij wel begrijpen.” Tot slot vertelt hij nog een anekdote waarom hij nog steeds moet lachen. “Een tijdje geleden moest ik voor mijn werk naar AKZO, hier in Hengelo. Maar op die dag was er een excursie voor een groep ouderen. Toen ik aankwam, riep de portier mij toe: ‘Schiet op, de groep is al weg’. Ik vertelde hem dat ik kwam werken, maar dat geloofde hij niet. Pas toen de chef door de telefoon hem vertelde dat dit toch echt waar was, kon ik er door.”

49

LASTECHNIEK ADVIES en CONSULTANCY

Zekeringstraat 33 - 1014 BV Amsterdam T +31 (0)20 556 35 55 E [email protected] Voorerf 18 - 4824 GN Breda T +31 (0)76 5424 300 E [email protected] www.element.com Locaties Benelux: Amsterdam, Antwerpen, Beek, Breda, Hengelo, Rotterdam, Veendam.

Exova B.V. Hofweg 5 - 3208 LE Spijkenisse T 0181 61 71 44 E [email protected] Kap. Nemostraat 12 - 7821 AC Emmen T 0591 61 85 55 E [email protected] www.exova.com

BRANCHEREGISTER - oktober 2014

AFZUIGINSTALLATIES EN LUCHTBEHANDELING

Nederman Nederland BV Wiekenweg 33 - 3815 KL Amersfoort Postbus 2646 - 3800 GD Amersfoort T 033 298 81 22 - F 033 298 80 24 E [email protected] www.nederman.nl

CHEMISCHE METAALOPPERVLAKTEBEHANDELING

Henkel Benelux Adhesive Technologies T +32 (0)2 421 25 59 F +32 (0)2 421 25 99 E [email protected] www.henkel.nl Henkel is wereldmarktleider op het vlak van oplossingen voor lijmen, afdichten en oppervlaktebehandeling.

KEURINGEN

LASKWALIFICATIES/ CERTIFICERING

LASTOEVOEGMATERIALEN

AIB-Vinçotte Nederland B.V. Takkebijsters 8 - 4817 BL Breda Postbus 6869 - 4802 HW Breda T 076 571 22 88 - F 076 587 47 60 E [email protected] www.vincotte.nl

LASAPPARATUUR EN ANDERE TOEBEHOREN

Air Liquide Welding Nederland B.V. Rudonk 6b - 4824 AJ Breda Postbus 6902 - 4802 HX Breda T 076 541 00 80 - F 076 541 58 96 E [email protected] www.airliquidewelding.nl

Zekeringstraat 33 - 1014 BV Amsterdam T +31 (0)20 556 35 55 E [email protected] Voorerf 18 - 4824 GN Breda T +31 (0)76 5424 300 E [email protected] www.element.com


Locaties Benelux: Amsterdam, Antwerpen, Beek, Breda, Hengelo, Rotterdam, Veendam.

Henkel is wereldmarktleider op het vlak van oplossingen voor lijmen, afdichten en oppervlaktebehandeling.

Henkel Benelux Adhesive Technologies T +32 (0)2 421 25 59 F +32 (0)2 421 25 99 E [email protected] www.henkel.nl Exova B.V. Hofweg 5 - 3208 LE Spijkenisse T 0181 61 71 44 E [email protected] Kap. Nemostraat 12 - 7821 AC Emmen T 0591 61 85 55 E [email protected] www.exova.com

Lastechnische opleidingen, advisering en certificering.

Henkel Benelux Adhesive Technologies T +32 (0)2 421 25 59 F +32 (0)2 421 25 99 E [email protected] www.henkel.nl

MANIPULATOREN EN MECHANISATIE

Totaalpakket in lastechniek, opleidingen, training en consultancy

Lashuis Haprotech Rooswijkweg 200 1951 MD Velsen-Noord T 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09 E [email protected] www.hetlashuis.nl

Lashuis Haprotech Rooswijkweg 200 1951 MD Velsen-Noord T 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09 E [email protected] www.hetlashuis.nl Totaalpakket in lastechniek, opleidingen, training en consultancy

Drachten | Zutphen | Rotterdam Hoofdkantoor Dukdalf 11 - 9206 BE Drachten Postbus 505 - 9200 AM Drachten T 0512 52 40 08 E [email protected] www.weldmij.com Kwaliteitsmanagement | Lasconsultancy | Inspectie

50

Slijtdelen voor snijprocessen: plasma, autogeen, laser. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG, OP. Las- en snijtoortsen

Lorch Lastechniek B.V. Postbus 5 - 2200 AA Noordwijk T 071 362 56 27 - F 071 362 38 85 E [email protected] www.lorch.eu

ATTC B.V. Leeuweriklaan 24 - 3704 GR Zeist T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] www.americantorchtip.eu Slijtdelen voor snijprocessen: plasma, autogeen, laser. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG, OP. Las- en snijtoortsen

Drachten | Zutphen | Rotterdam Hoofdkantoor Dukdalf 11 - 9206 BE Drachten Postbus 505 - 9200 AM Drachten T 0512 52 40 08 E [email protected] www.weldmij.com Kwaliteitsmanagement | Lasconsultancy | Inspectie


Totaalpakket in lastechniek, opleidingen, training en consultancy Lincoln Electric Smitweld B.V. Nieuwe Dukenburgseweg 20 6534 AD Nijmegen Postbus 253 - 6500 AG Nijmegen T 024 352 29 11 - F 024 352 22 02 E [email protected] www.lincolnelectric.nl


Lincoln Electric Smitweld B.V. Nieuwe Dukenburgseweg 20 6534 AD Nijmegen Postbus 253 - 6500 AG Nijmegen T 024 352 29 11 - F 024 352 22 02 E [email protected] www.lincolnelectric.nl

Zekeringstraat 33 - 1014 BV Amsterdam T +31 (0)20 556 35 55 E [email protected] Voorerf 18 - 4824 GN Breda T +31 (0)76 5424 300 E [email protected] www.element.com



3P Project Services B.V. Nijverheidsweg 4 - 4854 MT Bavel T 0161 43 85 00 - F 0161 43 85 01 E [email protected] www.3pgroup.com Totaalproject in inspectie, lastechnische ondersteuning en projectmanagement

Henkel is wereldmarktleider op het vlak van oplossingen voor lijmen, afdichten en oppervlaktebehandeling.

LAS- EN SNIJTOORTSEN ATTC B.V. Leeuweriklaan 24 - 3704 GR Zeist T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] www.americantorchtip.eu

NDO/DO ONDERZOEK

Locaties Benelux: Amsterdam, Antwerpen, Beek, Breda, Hengelo, Rotterdam, Veendam.

Totaalpakket in lastechniek, opleidingen, training en consultancy Lashuis Haprotech Rooswijkweg 200 1951 MD Velsen-Noord T 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09 E [email protected] www.hetlashuis.nl


ONDERHOUD EN NIEUWBOUWINSPECTIE

LIJMEN Magnatech International B.V. De Amer 24 - 8253 RC Dronten T 0321 38 66 77 - F 0321 31 41 65 E [email protected] www.magnatech-international.com

GEAUTOMATISEERD SNIJDEN

De Groot Lasopleidingen B.V. Weidehek 24 - 4824 AS Breda T 076 541 07 20 - F 076 542 72 95 E [email protected] www.lasopleidingen.nl

LASTECHNIEK

oktober 2014

Lincoln Electric Smitweld B.V. Nieuwe Dukenburgseweg 20 6534 AD Nijmegen Postbus 253 - 6500 AG Nijmegen T 024 352 29 11 - F 024 352 22 02 E [email protected] www.lincolnelectric.nl

MECHANISATIE EN AUTOMATISERING

Materiaal Metingen Testgroep B.V. MME Group Rietdekkerstraat 16 - Ridderkerk Postbus 4222 - 2980 GE Ridderkerk T 0180 48 28 28 - F 0180 46 22 40 E [email protected] www.mme-group.com

ONDERZOEK LASTOORTSEN MIG


ATTC B.V. Leeuweriklaan 24 - 3704 GR Zeist T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] www.americantorchtip.eu Slijtdelen voor snijprocessen: plasma, autogeen en laser. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG en OP. Las- en snijtoortsen

Dumeta import / export B.V. Marconistraat 26 - 7575 AR Oldenzaal T 0541 53 33 69 - F 0541 53 33 71 E [email protected] www.dumeta.nl


51

LASTECHNIEK

OPLEIDINGEN EN CURSUSSEN

BRANCHEREGISTER - oktober 2014

ORBITAAL EN APPARATUUR

ROBOTS EN ROBOTISERING

De Groot Lasopleidingen B.V. Weidehek 24 - 4824 AS Breda T 076 541 07 20 - F 076 542 72 95 E [email protected] www.lasopleidingen.nl


Rolan Robotics B.V. De Corantijn 6 - 1689 AP Zwaag Postbus 135 - 1620 AC Hoorn T 0229 24 84 84 - F 0229 27 27 07 E [email protected] www.rolan-robotics.nl

Lastechnische opleidingen, advisering en certificering.


SNIJDEN

VOORBEWERKINGSAPPARATUUR VOOR PIJP EN PLAAT

Lashuis Haprotech Rooswijkweg 200 1951 MD Velsen-Noord T 0251 26 29 00 - F 0251 26 29 09 E [email protected] www.hetlashuis.nl Totaalpakket in lastechniek, opleidingen, training en consultancy

WARMTEBEHANDELING Hogeschool Utrecht, Centrum voor Natuur & Techniek en ROC Midden Nederland NIL erkende opleidingen voor alle niveau’s en processen. •

International Welding Engineer (IWE/ LPI)

•

International Welding Technologist (IWT/ MLT)

•

Verkorte combinaties van IWT met Inspectie en

•

Lastechnisch construeren, Workshop lasnormen,

Magnatech International B.V. De Amer 24 - 8253 RC Dronten T 0321 38 66 77 - F 0321 31 41 65 E [email protected] www.magnatech-international.com

keuring mogelijk. Lasopleidingen MIG/MAG, BMBE, TIG, Autogeen,

PLASMASNIJDEN

ATTC B.V. Leeuweriklaan 24 - 3704 GR Zeist T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] www.americantorchtip.eu Slijtdelen voor snijprocessen: plasma, autogeen en laser. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG en OP. Las- en snijtoortsen

Laskwalificalties/ certificeringen, SMLT

Ook cursussen op gebied van Materialen, Procestechnologie, Onderhoud & Inspectie, Engineering, Bedrijfskunde (hbo, post-hbo en masterniveau). Meer informatie CvNT Lenneke Kok T 088 481 88 88 E [email protected] www.cvnt.nl Meer informatie ROC Joost Zijderveld T 030 754 69 03 E [email protected] bedrijfsopleidingen.rocmn.nl

STIFTLASSEN ATTC B.V. Leeuweriklaan 24 - 3704 GR Zeist T 030 225 95 00 - F 030 225 95 01 E [email protected] www.americantorchtip.eu Slijtdelen voor snijprocessen: plasma, autogeen en laser. Slijtdelen voor lasprocessen: MIG, TIG en OP. Las- en snijtoortsen

PUNTLASSEN

Laskar Puntlastechniek B.V. Avelingen West 26 - 4202 MS Gorinchem Postbus 3604 - 4200 EB Gorinchem T +31 (0)183 61 88 88 F +31 (0)183 66 61 01 E [email protected] www.laskar-puntlastechniek.nl


Laskar Puntlastechniek B.V. Avelingen West 26 - 4202 MS Gorinchem Postbus 3604 - 4200 EB Gorinchem T +31 (0)183 61 88 88 F +31 (0)183 66 61 01 E [email protected] www.laskar-puntlastechniek.nl

• • • • • • •

Elektrisch voorwarmen en gloeien Inductie verwarmen Stationaire gloeiovens Mobiele gloeiovens Uitdrogen beton / coatings Verhuur / verkoop Advisering

WEERSTANDLASSEN

Puntlas- en Projectielasmachines Rolnaadlas- en Stuiklasmachines Puntlaselektroden | Componenten Stiftlasmachines en bouten


Delta Heat Services B.V. Scheelhoekweg 2 - 3251 LZ Stellendam Postbus 52 - 3250 AB Stellendam T 0187 49 69 40 - F 0187 49 68 40 E [email protected] www.delta-heat-services.nl

Automatisering en mechanisering Training, onderhoud en Verhuur

Laskar Puntlastechniek B.V. Avelingen West 26 - 4202 MS Gorinchem Postbus 3604 - 4200 EB Gorinchem T +31 (0)183 61 88 88 F +31 (0)183 66 61 01 E [email protected] www.laskar-puntlastechniek.nl Puntlas- en Projectielasmachines Rolnaadlas- en Stuiklasmachines

Puntlas- en Projectielasmachines Rolnaadlas- en Stuiklasmachines

Puntlaselektroden | Componenten Stiftlasmachines en bouten

Puntlaselektroden | Componenten Stiftlasmachines en bouten



@597>8@4<;@-B<+8* )('&%$#"! '"''"''$$#"'!" "!"%$%'"''! "'"%!" '"%!" '''"!

"' "' ' ' $#$' $$' %!' " '#%!#'"'!" '$"!$' '"!"'$!""!"! 3P Quality Services B.V. bemiddelt vanuit een projectmatige aanpak en/of vanuit een vaste bemiddeling binnen de vakgebieden Engineering, Construction management, Shutdown management en Project management. CBBA@?>=B:97<@<:@>:8B:97<@65:48><;@B3@2<8 1<0>:;3<48><@<:@99:=<:;8<:.@->,:@/>, ?BBA7B3<:?@B3@-B<+@:99A*

!%"%%"' '"$% )<@>?<97<@+9:?>?98<:@0<;42>++<:@(>:>(997@B=10B5/+5:?<@ ' $37<>?>:1@! # @!!#!!!@@<:#B6@&##!@ ' %<2<:1@=9:@&>4AB;B68@$66>4<@ ' B1<:;42933<:@ ' AB8<@(98<@=9:@-<76;89:?>12<>? 3P Quality Services biedt kansen en mogelijkheden ook voor 50 plussers en starters op de arbeidsmarkt. 3P Quality Services is gecertificeerd volgens ISO 9001/VCA. Een kwaliteitsgarantie gaat echter niet alleen om systemen en standaarden, maar vooral om mensen. Daarom investeren wij voortdurend in onze professionals door middel van opleidingen en coaching. CBBA@(<:6BA(98><@<:@=A91<:@+5:8@5@4B:8948@B3:< (<:@(<8@)2A@@?<@A996@B6@)2A@ @=9:@$<=<7<:@ @ @ %<:8@5@B:-<@,5>;8<@+9:?>?998@&9>7@?9:@5/@;B77>4>898>< (<8@C@:99A@3;31AB534B( B:?:1@=9: @-B<+8@/10B5/+5:?>1<:@<:@,B:1@897<:8@

52

)('!'''!$#! @ 2<<68@ >:@ ;9(<:/:1@ (<8@ ?>=77<:@1A991@>:=<;8:@?<@8B<+B(;8@<:@@=?98<:@?><@97;@79;;:1 2<00<:@<:@<<:@&@?>37B(9@2<00<:@<:#B6@?>8@/>77<:@0<297<:@8< ;B77>4>8:@;9(<:/:1@(<8@B:-<@+79:8<:@-B<+8@@<<: 1<;42>+8<@/<@B(@@B3@8,:@?BBA@8<@1AB<><:@:99A@<<: =B7/99A?>1<@:;3<48<5A@@ CBBA@<<:@=B771@B=428@=9:@?<@=94985A<;@0<+>,+@2<8@99:0B? B3*@///31AB534B(

B:8>:58<>8@?BBA@ ?<;+5:?>12<>?

en e n e m l e * h C s 0 a 0 l 2 S I n T e A ® 80C R G 1 n e e C E T ng D a v E t PE On S e d j i b ad a r d rol

* Viking 3350 Tribal K3074-1-CE Rol LNM 26 ø0.8mm 5 kilo spoel

ACTIE GELDIG TOT 31-12-2014

The Performance You Need. The Quality You Expect.TM www.lincolnelectric.eu

Bevat uitneembaar katern met hetprogramma van het Lassymposium en een plattegrond van de beurs

Recommend Documents