mm
UNIVERSITEIT GENT Faculteit Geneeskunde en Gezond heidswetenschappen Opleiding Lichamel1jke Opvoedin g Academiejaar 2005 - 2006
BEURSGENOTEERDE VOETBA LBJEDRIJVEN IN EUROPA :
DE SPANNINGSVERHOUDING TUSS EN SPORTIEVE- EN ECONOMISCHE FACTOREN
Scrip tie voorgelegd tot het behalen van de graad Licentiaat in de Lichamelijke Opvoeding
Door; 11fagherman Leen en Sch yvinck Oeo
Promotor: Prof. Dr. Marc Buelens
tk>ur'it;l"'l~"'t"-'tdt.1 \"">tbaJ~-d nJv~n in ~!aghmn>n Ll-en & Scnynnck Oeo
Europa
!tp.mnangsvèrhot.~dwg tussenspuru.c::vc- Clli..'<'OOt>lnt.;dw rok'h1l't-<1'1 Cruwr..o~co~ C.n~ 20J.~- J))lj
V OORWOORD 1\" war"'n h~l
L'T
vrij snd uv~r eens dat w~ L>en tho:
wt de s pmimanagementwereld. De !Jit:-J. di t.> o pgegcv-èfl werdt'n, s praken echter 111cl met..-cn
tot OJl7(' vct·becldong ... Daarom zijn Wt' bt!gmnL'11 nadenken uver
1~en
tol n ndem erp dal
on~
""" heel 1a.1r l~<~g ·w11 lmnocn boeien L.J '-'"''"'"n "'e btj d e beur,.. We 7 ÎJil 111 ont o; opt ie bpur!Jnartagcm.,nt veel te weten gekomen <>ver s port en economie. manr ov~,
we c>igenlljk nog 7.0 go•ed nis ntels. \Vc ~l
Buclcn' doe
"Onder~o"k
naar beursgcnokerde vodbalbedrijven iJn Europa" \\ el ~en "se~y"
undo:m·crp vond. Samen mcl d e promotor zijn we dan lot de titel: 'Bcursgcn•>IC('rdc voetbalbedrijven in Europa: Sp<~nnmgwerhoudmg tusso:n sp...,rtieve- en ccononusch<:! factoren" gekomen. In d e /Oll1erva!..1nhe hebben wc uns wat vcrdiept in de'' ('rktnt; van de f:urOJ>l''e beur.-en en in okt1>ber ójn
"e
tn
actie gcschntt!n . 1\·e b~gonnen mei de
lil<'rntuurstudlc en o p basis daarvan lwbben ''~ dne ca..e ."tu d î""' !;•' maakt over AJ,lX,
)u venlus en Manchester Un1ted. Anes
1'
èigo:n lijk /.eer vlul verlopen mede d~tllaiJ de huJp
Voln vele ml'T\sen.
Vn lgende rn~nsen verdiem•n dan ovk ;:en s pcoJ,,I woordje l'a.n daob:
Onz.: promutor, Prof. Dr. \larc Budens, voor de cthciënte ~runenwe.t·klllg! A:.sist.mtc, Anne-line Balduck, die ons rt!gehnatog m~l raad o:n daad bijstond. Fredenk ~ren~ vuur 7ijn gespt:oahst!erdt: ;:cunumlschc raadgeving
rapa.l udn Sdwvinck. Jnur zijn goede 1dL'CCn e n kntischc biJl- op hel 1\t!rk. Papa, D1 rk \.lagherman, voor de tcdutologtsch~ btf'land e
er .\lama. lngnd \'ijle, voor het naleL.en van o nu tltc~l" en de hulp b•1 d e lilterahnn-studic. Ouders, f:unil ic cm vnenden d1e ons door dik en dun p.cstcund hebbE!n i!,Cdure nd~ a l dte hieL
fkursgertoteen:le \'\.~tbnJNdnJv-.·n 1n f ur•;pa· <.,panmng ...vl-'rh i~dfng lu~:-ót-rt ~orbevc - en a:Ot10m.&$chc lddoren Umve:r:titdl Gt.'nl 2:P15- 20(.1()
Ma!;hl..·trnanl cc11&: Schy\'ltl~k C.loo
SAMENVATTING ln deze !Jccnhaalsverhanddmg wordt er nnd~r/oek g~daan naa• de spanningsverhoudang tussen econonusche- en sporttcvc
pre,tati~s
van beursg<'noteerde n>t'lbalclubs in Fun•pa.
Aan de hand van drte C01Sl'-$lud1CS 1\0rdl er nagegaan ol er ;;.pecifieke sportieve cn / ot econonti.schc gebcurtents~n ntn dtc Cersfluctuat1es van deze voelbalbedntven. Daarnaast wordt er ook bestudeerd of er •1pva1lende zal-en te merken
ZiJn m de taarrekenmgen van n.-spechevelijk A.ja"- Manchester l.J nited en juvenlus In dke GISC-5tud'• wordt eer;l J..ort de
g~edem~.
Daarna worden de belangrijk-te
a~pcckn
hel profiel en de straltt,>ie van de dub gesdwl~l
van de JMrrekemng toegelichL In het derde lwk
word~n de beu~preslahcs van de voelbalclubs J..·wantitaliei en kwalitalî~f gPar1.1fywerd. Na
de dnc C.lS!!-Studic; wordt er nok t>,;n vergelijkende linancii?lc analyse gedaan voor de drie ••oetbalbedrijvcn.
Op basis van dEc"
kwali lali~ve
als econom ische
f3tlor~ n
voelbalbedrijven. Wc' iJn
~r
ana lyses hebben 11·c kunoen vnslstt•ll en dal L.O\\el c~ n
sporb~V•'
IIIVI <>ed kun nen uitueJe nen op dc bc,ursk ocrs
echll'r niet
111
geslaagd om consisten tie vast te slellen
v aJl
n~ar
de
impact van b~pa~ l dt> ~O(Irl~ll ~_;l!beurte n l~n.
ln de kwantitattcvc ano ly'bben we g~consl<'~leerd dal sportieve Jactoren een significank
111vloed hebbext op de bcursl-ucn, Ten eerste kunnen we conclud eren dat de ko~rsv~ràndermg up do: dag na een wedstrijd een significant hug,t!~ absolute waarde h~f1
dan op een
and•m~
dag. Ttm
lw~,.O.,
sletden we vasl dal er een s.igniticant rL'Chl evenredig
verband i~ tussen het wcd~tritdrcsultaat en de k~rsverand~ring. Ten derd~ ging~n we na ln bot'v~rre ver~chillendc
soo•·tcn wcder'. fr1 gl!en
van de dno.• ca~lud1.!:> "'"rd .>en ••gnilicanl verschil gevonden . Bi1 l>el analyseren van de taarrckcmngcn zijn we tol d,; constatalie gekomen dal het rapporteren van financ1ele gegcvl'ns v.1n voelbalclubs allesbehalve uniform verlO<)pl. Wel steldl!n wc vast dat de FRS LO nchtlitn 1\ ddt>g,;Ujk dO
BèU~eno-teerde \'octba1bedriJVen 10 t uropa! spa..n.nîngsvct'houding tus~ sporti~.·ve- en konomiscb~ rn<;hm!'ll ~lag~a.n l~n & Sehyvmc:t Clf.'oc) Universatelt Cent 21X.l5 - 1006
INHOUDSOPGAVE 1. lJTERATUURSTUD fE .............................................................................. 1 BEURSANALYSE ...........~............................................ ........................................ l • J.J .1. SCT-TETS \ 'AN DE ECONOIVOI VA..'J VO'E'J'BA LCLUI3S ........................................ l 1.1 .1.1. Inleiding ............................................~.................................................................... 1 1..1.1.2. Economische analyse van voetbaldubs ..........................................................,.1
l ,J.
1 . 1 .1~1.
Geschieden.is .....................................................................................................,.l
De basis regels tn de voe tbaLLlldustrie ......................................................._ .... 3 l 'ransfen11arkt en het arrest Bosman ..........................................._ .................. 5 J i .l.2.4. De marktvorm en finanóële.structuur van hel. Europ ees product 'professionele plocgspm1' ........................................................................................................ 6 1.1.1.2.4.1 Demntkl vomt ................................................................................................. 6 'l.J .1.2.42. De fitumciële 5/TtiCh tur ......... ......... ............................ .................. ................... 6 l. l.12.5. De vraag naar het product 'proiessionele ploegsport' ................................. 9 1.1.1.2.6. Competitieve baJans ............................................................................................ 9 1.1.1.2.6.1. Begrrpsornsclrrijving ....................................................................................... 9 1.11.2.6.2. Jlilna/ regeleu VOO/ het verbelel'cl! è'flll romp~t<.! iefroemuicltl ...................... 1() 1.1 .1 ~7. Corpo1·ate govem ance ..........~ .......................................................................... ] ! 1.1.1.2.8. 6eu,.".lnt:rodu ctie ................................................................................................ 14 1.1..1.2.9. Beursîn lrodu ctie, succesvol ? .......... ~................................................................ 16 I 1.1210. Theorelisd1e koersbeïnvloedende factoren ................................................. 16 1.1.1211. Overzicht van de beursprestaties van Europese topclubs (to t 2003) ..... 17 1.1..1.3. Aandeelhouderschap van beursgenoteerde VOt~tbaldubs.......................... lS 1. 1.2. IN VTOP.DVA':\ SPORTffiVE P'\.CTORE..'\ OP DE BEUR5 .................................. 19 1.1.2.1. Lnvlocû van voetbaJpreslaLies op de nationaJe Beurs ................................. 19 1.1.2.1.1. Psydwlugische invalshock .........................................................- ................... 19 1.1.2.12. EffL-ctvansporticve presla tics op de nationaJE: beurs ................................ 20 L l .2.L3. KaJendembnom1alitei ten .... - .... - .... ~ ......... .. .. . _ .......... ............................ 22 1.1 .2.1.4. ..<\.tt dete verk.lar"'g"n voor de link vot"tbalresu ltate.n - ...conomie ............ 22 1..12,2. Invloed van voe tbalprestaties op de beurs koers van de dub ................... 23 1.1.2.2.1 . Bcvind.ingen uit de litcratu ur ............................ ., .................. .......................... 24 I. I .2.2.2. T h eoretische ''erklMingenc H et I nd u si rie-mod.el ........................................ 25 I. I .2.2.3. Theoretische verkl aringen: He t ".'ieu ws·mode1........................................... 26 1.1.1.22.
1.1.1~.
1. 1.2.2.4. Snokrnakers ........................................................................................................ 28 1.1.2.3. Invloed van sportieve besl iss ingen op de b eurskoers van de club ......... 28
1.2
BOEKHOUDING ............. ~ ....... ~........., ......................................................, ......30
121. 11\ILEIDING ..................................................................................................................... JO 1.2.2. REGJ.SrRAI'IE VAi'.J SPELERSCONTRAGEN VÖÖIR PRS 10 ......................... 30 1.2.2.1. Het registreren van spelc:xscontractcn als kosterl ......................................... 31 1.2.2.2. Hetreg istreren van s pelerscontracten als activa ........................................... 31 1.2.2.2.1. Aan welke waarde moeten spelc:rsgeacbvcercl worden?............--...- 32 l.2.2.22. Moeten spelc:rscoolracten afgcscbn:ven worden en indien 1•• o ver welk<> temujo?.........~ ...... ~ ........................................................ ............................................32 1.2.2.3. Beslu.it .......................~ ......- ...............~ .............. - .......................- .... _ .. - .. 33 L2.3. OV ERGANGVAN EE!'\J DOE- '-J AAR EE\1 DENKECO.\IOMIE .........................33 1.24. INIRODt;CI'TF V Al' FRS 1(1~N I MPl JC \'I'IES ,......... ..... .. ....................~ ···~34
2.
PROB'LEEMSTELUNGEN ................................................................... 37
3.
METHODJET< .......................................................... ............................... 37
6eurs.gC1\otcc-f'de voetbalbednJVen
10
l:..u.ropa.: spanrungsve'rhooding tussen sportte'Ve- en t->cononusche tadoren
Uniwr;;lldt Gent 2W5 - lOOQ
Magb"fll1illl [..,n & St·hyvnwk d01<1
4. CASE-STUDIES ..................................................................................... 39 4.1, _'\fC AJAX .................................................................................. ,........................39 ,J.L I. GESCHIEDENIS .........................- ............................................,.........................-.........-39 ECONOMIE .....................................................................- ........ _ ..................... ~. ···-41
·!.1.2. 4.12.1.
Profiel ..................................................................................................................... 41
Stra~egie .................................................................................................................. 42 4.1.2.3. Anal yse van d ejaarreken ing ............................................................................. -13 4. l.2.3. L Bronnen van inkoms ten ( boekjaar2004-20(}5l ............................................43 4. L2.3.2. Activa ................................................................................................................... 44 4J .2.3.3. Passiva .. - ............................................................................................................ 44 4..1.2.3.4. Resullateruekening ..................................................................................... .. ..... 'l5
4.1.2.2.
BEURS.t>.NA.L YSE ...~...........................................................-·-..-·-......- ...... ~...~. 45 lnJei ding.......... -·--·~--~--~····-··-·~-..--.-···~·...·""'- ····-······--+-····.......-............................................45 4.1.3.2. Analyse van hel verJoop van de bcw:skoers .......... ,........................................ 47
-.l1.3.
4.1 3 .1...
ln leidin g .............................................................................................................. 47 E;;Jolutiernu AFC .·ljax.. .............................................................................. 47 4.1.3.2.1.2. E;,o/utie '01111 de AEX - Index ...................................................................... 49 4.1 .3.2.1.3. Ev,,JuHe AFC :ljux :iJersus .-lEX - imkx ...................................................... 50 4.1 .3.2.2. Kwali tatieve ana lyse .............................................................................. ........... S l 4.1 .3.23. Statistische (kwantitatieve} anaJysc ................................................................ 64 4.13.2.3J. T .. lö len op de reële lre ~trskoerswratrdering ............................................... 65 4.1 .3.2. 1.
I/.1.3.2.L.I.
4.1.3.2.3.1.1 . 4..1,.3.2,3.12.
4.L3.2..3.1.3. -4.1..>.2.3.1.•1·.
4.1.3.2.3..~. 4..L3.2.3.2.1.
4..1.3.2.3.::.2.
4.1.3.2 3.1.3, 4.1.3..!.3-lA.
5ponsonng _ ..__~ ....- .,............. ~,.....~·-·~···~· ·· ~-·--~öS Finan
-m---······-····.........................-·······~·······~····· ·-·····-ó5
P<"u r< en aandelen ...- ...............................................................................................- 66 Bestuur ................- .........._ .........- ...................................................................,..........61 I' -Lis/eu op absolul~ '"'?trrde mrr de beurskoersvermrdedng ..........- ....- 67
5pOnl<(>nng .............- .......- ........................................................................................67
fînnnci""fl ..........................--·································· ···························............................68
!leun en aondelon. -...- ....~....................................... - ...............................68 lleslu ur...........................................................................................................................69
4.1.3.2.-±. Kwanlitalièvc analyse: de irn paél van ~-portiev~ factoren ......................... 70 4.1.3.204.1. lmpacl t ){JfT liet spelm v<~n w r Wédslrijd op .1~ beriT:Skrer;. ......................... ïO 4.13.2.4.2. lmpacl van hel Tf$111fanl i'llll een tt~,rfstriid op rlc b.-urskllt'rS..................... ï1 4..1.3.2.~ .2.1 .
-1.1.3.2.4.2.2.
4.1.3.2.4.3.. 4..1.3.3.
Conlra~.", ....................... - ...........,......---·~ · ..·......_ ..... ~ ..-.71 f\1' 1 H<'<:T...,1 ............................. _ ....... _ ....._ "...~ ·--- ··....._ ..., ...~ .. --7Z
Versdril in impu;·t Oi' de be~~rskoa;; /1111/rgdmt,g type wet/strijd................. 72
Discussie beursanalyse AFCAjax _ V ..........................................................-73
4.2.
l\lANCHESTER Ul'.TrED ...................................................................................75 U .l. GESGITEDEl\.lJS .........................,.................................................................................... i5 -!.2.2. ECONOMIE .............. _. ........,......................................................................................... 77 !1.2.2.1 . Profiel ....................... - ............................,...., .......................................................,... 77 4..2.2.2. Strategie....................- ............................................................................................ i8 4,22.3. Analyse van de jaarrekening ........................,..................................................... ï9
4.2.2.:U . Bronnen vaJl lnkomsh~n (boekjaar 2003 - 2()()4) .. .................. ....................... 79 4.2.2.3.2. Activa ................................................................................................................... ··o 42.2.3.3. PaS~>iva ....................................................................., ........................................... .SO 4.2.2.3A. Resultntenrekeuing ............................................................................................81 4.2,3. BEURSANAL YSE ...........................................................................................................81
4.2.3.L lnleiding ................................................................................................................. 81 4.2.,3.2. Analyse van het vet:lnop van de beu:rskoe.rs ..................................................Sl '1.2.3 .2.. 1. Weiding - ...........................................- ...- -...... - ........................................... .:>! ')..2.3.2.1.1 . Evolulie r•an /tel atuuiPel /'vhwç/u:;Lttt Uniled .............................................82 4.2.3.2.1.2. fiiolutïc '111111 de FTSE '11/ Shares Ptic,· - lw1e:r ......................................~ 84 4.2.3.2.13. Evoluttc Mauclresler lluik d vm-;us de FTSE- Index .,...........................-84 4.2.3.2..2. Kwalitatieve analyse .......................................".............................................,..85 -~.1..3.2.1.1. luleidiug ........................................................................................................ 85 .f-.2.3.1.1.2. kwalital ie~oe aualyse 1998- 2004 .................... ........................................... 85 .f-.2.3.2.23 . /i.walitatie-;:>e mtalyse
l\eursgenoteerde vretbal~rijvt>n in FtrrOp._; "panning~-vt'l' houcl ing \faghnman l ~.~n & Schyvmck Ooo
tu~ sportieve-
en economische factoren Unj \'~rsitei l Gent 2005 -1tXIó
4.2-J.l.U. A ualy,;e ~ffect ;.m •I!Cdst rijdresulla tm al' de beurskoers............................ 91 4.2.3.2,3.2. Anwy;;e cjfrd iltJt tlc >oort wed.. lo:walitn.lieve analyse 1998 - 2004 ............................................................. 104 -!.3.32.3. Kwantilali~ve analyses o p het voetbalseizoen 2004 - 2005 ..................... 107 43.3.2.3.1. Analyse effrct m11 wr.dst-rijdresultnteu op de f.oeurskoe/'S .......................... l07 4.33.2.3.~. .4ualyse effect nm de soort lVedslTijd op de bel'lr5..................................... 108 4.3..3.3. Discussie beursanalyse Ju venlus S.p.A....................................- ........~....... 109
5. VERGEtiJKENDE FlNANClËLE ANA LYSE.................................. HO 5.1.
5.2.
TNf,mDfNC ...................................~ ............................... ................................... 110 HORiZONI'ALE .1\NALYSE: evolutie van de finandële kemc:ijfers ........... ll O
5.2.1. 5.2.2. 5.2.3.
5.3.
Ajax ................... ~ ....... ~ ........... ~ ..................................._ .............................................. ll (l Juvenlus ........................................................................... ~··· ~·~ ................................... 110 Mru•chcster Uniled ........................................................................... ~ ....... ~ ....... ~ .......110
RATIO- A'\1 A[ YSE GECOl\•fBlNEERD l\·IFl' 'I"8"JDENSANALYSE ........... 113
5.3.L UQUTOITEITSRA110'5....................................... _ .............. _ .. ................................114 5.3.1.1 . Cuerent ratio: liquiditeit in ruime zin ...................... ~ ................................... 1l4 5.3.1.2. Netto liedrij f'skapitaal ................................................. ~ ....... ~ .......................... 114 5.3.2. SOLVABTLITElTSRAT lO .............. ........ ............................................................ _ ... !15 Schuldgraad ............................................................................................................................... 115 5.3.3. REN1 AB[UTEJ'l'SRATIO'S ........................................................................................ J 15 5.3.3.-1, Eigen rendement (rendement van lwt cigen vCJnnogcnl........................... llS 5 .3.3.2. EcOJlOmisch rendement (rend ement van de actiivaJ ................................... I16 5.3.3.3. Financiële hefboom .......-._............................................................................. 116
6.
DISCUSSIE ........................................................................................... l17 6.1 .
6.2. 6.3. 6.4.
tN LE.lDII'
7. BfBUOGRAFlE ................................................................................... 120
<lr$gCflc,l".<~rde voctbalbedrtj\ten in Europa: spannlngsvc-rhoudmg tussen 5 p<Jt11e't'ê- t!He<:nntuniSthe fattoren
Maghennon Leen &Sch}""nék Cloo
lfruver
LITST VAN FIGUREN I
Fi;:uur 1: Het 'mt.>dia- sport - productie' C: - aandeel (19% - 200';) _ ............. .."..--.. .. ----~ -1.7 Figu.ur 7: Box-plot van de beurskoersv~randeringen v~n het Aîax- aa ndeel in percentages .....48 FiguUI"'8: Boxplot van de beurskoersveranderingen v,m het Aji1X- aa ndeel 111 e u ro' s ................49 f'ig:Lmr9:1-12l verloop van de AEX- index (1998 -2005} '"' .............. ~................................ ~ .......... 49 l'i~uur 10: Vergelijki11g van d e evolutie van het Ajax- aandeel met d<• AEX- inde.x (19'18-
2005) .......................................................................................................................................................,,"_ 50 Figuur ll: De k oersevolutie van hel Ajax- a andeel în 1998 ............................................................ 51 Ei~ltur t2: De koersevolu tie v ru1 het Aja.x- aandeel in 1999 ............................................................. 52 Figu ur 13: De koersevolutie vru1 het Ajru. -aandeel in 2000 ........................... .. ....... .. ....................... 53 Fl!mur14: De koersevolu tie vau hel Ajax- aandeel in 2001 ............................................................. 55 !'i!>'-t'tlr15: De k~>ersev(l)uûl! V'M1 hei Ajax- aandeel ut 2(H2.... - ...... - ..............................,........,.. ... 56 Fi~tuur 16:De koersevolutie van hel ;\jn~ - ~andeel H1 2()()3 ...................... - ...... "........- ......- ........ 58 Figuur l7: De. koersevol utie van het Ajax aandeel in 199$ ......................- ..... - ............ .........--61 Figuur 18: De koersevolutie van het Ajax-aRndèel i.r12005 .......... .. .................................................63 Fi~Potur l9: Verdeling van inkomsten 1•an Mand1~ster United ( boekjaM 2003- 2U0~) .., .._., ...... 79 Figuur 20: Evolutie van h~l \11ancheslet Uni led - a ru1decl (1\191 - 20CI5) ......................,................ 82 Fig·uur 21: 6ol(]Jlot van d e heurskn<':,.""Vernndeting~n v~n \fanchester Unlted in E ..................... 83 Figuur 22: Boxplot van de betlTSkOrgelîjl<> ng van de evolu~ie van het .\lla.nd1este.r aandeelmet de FISE -lndE'x ......1!4 Fi~tur25: Evolutie van hel Mauchesle.r-aandecl e11 volatiü tcit in 19\lg ......................................... 85 Fig uu.r26: Evolutie van hel Mam::heS1er-aandt'ell'n volatilite>f H>19\19 .........................................86 Fi!'Uur?7: Evolutie van hot Manchcstcr-il1l.ndeel en volalilil'eîlu>2000 ......................................... 87 Ti~ our JS: Evolutie van h et Manchester-aandeel en voli1tiliteil Lt1 2001 .........................................87 .Fizuur29.: Evolutie van l1et Manchester-aand eel en volaliliteit in 2UCU .......................~ ......_ .... .. SS Foguur 30: Evolulili:' van J1ct Manchester-aandec:l en vnlablfteit in 2(lOJ .........................................89 Figllur31: Evolutie van h et Mru1chester-aandcel en volalili leit in 200~l en 200:>........................... S9 Hguur32: Verdeling van de Italiaanse voetba lsu pporten;. ............................................................. .. 9ti Fij;:uur 33: Verdelir>g van JOlkomsten van Juventus S.p.A ........ _ ...................................................... 97 Fi!{tmr34: Yerdeliog van aaodeeUtOuders van Jn ventus S.p.A-..................................................... 100 .Figtmr 35:Evolutie beursleurskoeo-sllucluati vorige beurswaarde ............................ ,.............................................................................~.......~.......~.............. 102 Filruur38: Evolutie van de .Yillnn Comit Global- Indcx~ .... ,................ ~......................................... 100 Hijuur 39< Vergelijking van dP evolutie van het .1andeel Juvcntus vs de \ililan Ct>mÎl Glubal
-lndex ............................................................................................................................................,......... I03
Pigu uc 40: Verloop van d e beu rskoers van I u ve.ntus 5.p .A. Îli 1UU2..................,......,....,...,......... ] 04 fi!:uo:r 41: Verloop vim dt.> beurskoer.; van] u venlus S.p .A. in 2003 ..................., .......,........,......... 105 Fo~uur 42: Verloop van de beurskoers v.~n Ju venlus S.p.A. in 2004 .............................................. 105 Fi~u ur43: Vetloop van d e betLTSkO"rsvnn Juvt'l1hiS S.p.A. in 200~ .............................................. 106 Fyhour44: Verloop van d e belliSkoers van Juvènt-us S.p.J\. in 2006 .............................................. 107 RIJUur 45: Omzet van Ajax, Ju venlus en t.lanchcstcr linited (2000 - 2005)................................. 111 figunr46: Bo..>drijisresullaat vo o Aja.x Ju veutu~ en Manchester Uni teel (2000- 2005l. .............. 111 Figuur 47: Cash Flow van Ajax, Ju ven Ius ~n Manches!er U nj led (200Cl- 2005) ........................, 112
Beursgenok-enk• v..ll:tbalbednJ"·en an l uropa: ~&"' ~Yhuu.Jtng tv'..,""" -J"f'lH.~Y•!- -.on "'<'--rwrruscbc f.:teh1r('J1 \\.oglteunan t.c.!n & Sdtyvlllck <1l\O t;r"''~l'SIIoil C,
U [ST VAN TABELLEN I
Tabel 1· o., .,vo1utk van d e aarrdclenkoc&:n 2001 2003rnaar DeJongl>e- .!IJO.I)...................... 17 Tabel 7· Be5 Tabel5: Group Stntistics financi~n- reële bcu r·skncr~verancll•rrn!l ............................................... o5 Tabel6: 1ndepcnd~nt Sample.~ Test finanàen - reëll• t~urskoc.-.-v.:>randt>ring ............................. o6 Tabel 7: Group StatistiQ' beu rs&aandeJen- reël~ beurskoer-;vC'r.mderi ng - .... _ ......_ . .......... n6 l abeiS-lnd<-pendent Samples ï est beu rs&<~,1ndclen -reëli' bcurskoccsverande rrng ................ t>tuur- reële beur:koersv .. rand.,nng ......... - .......... - ......~ ............... 1>7 1abellO: 1ndcpend~nLSamples Test bl>.stu u r - rcë'l~ Ut: u tl:lkocn.- vcrand enng .............................. o7 fabèl t 1: Group Sta tistics spt'IIS\•n 11g - abs~ Tabel15: Group Stafislies beu '"&apndclcn - .1bsolute waarde vd heun;kocrsvcr~ nden ng _ ... b:S Tabd 16: Independent Sa rn pk·sTes1 beu r·!;&.londden- ab~olut~ wa.u:dc van d e beu.rskoc•rsvcrandering .......................- ........- ........-.............................. .. ................................ o'l Tabd 17: Group Statistie:; bcstuur-absolut.: waarde van d.., bcurskocnwerand~ring .......- ..... o'l Tabel I& lnd~po.>nd<'llLSampll'!< Test bl>.stuur- ab,olut~ waarde ''an debeurskOI!r:.wrandering .......................,•._ .................................... ,.. _ ...................................- ............ Tabel 19: Gro up Statistic:, s~len van wedslnjd - .1bsoluW waardto Villl d e beurskocrsvcrander·ing ,..................................................................... ~ ...... ........................,_ ............... 7CI I abel20: Independent Sa mpl;;s Test spdt•n van wed!>triîd - ab:.olulé \\'aarde v.1n de beurskoer~v.:randcring ...................................................... _ .. ,................. - .................... _ ................ 70 Tabel21.: Bebchrijvende staht~ultaat - reelc waarde van de
ó"'
beurskoen.v~ndt>óng Aja' ........................ _ ............... ____
.. .............. - ................ ..... ________
71
Tabt'l 2.2.: l 't-,.1 of Homogen.-rlv of \'ariances ~ ~~x ............................................................... ~ ......... 71 Tabcl23: AI>:OV A- tabel w~"Clstrijdr:esu lta;11 rt.oclc waard~> b~urskoemver·,mdE'n ng \jAA ....... 71 Thbel25: Contm~l tests wedstrijdresultaat - rè~lc beurskoer~verandering . ................................. ....- ......_ ......................................................... 71 l'a bel29: Aandedhoudcrssamcns leTiing van Manclrester t..ntl<:'d ~n de evt~lu lie ervru1 ............ 77 label 30: Beschrijven d e s tatist iek b.:urskucrsevolutie }.tnn clwslt:r UnitE:d .................................... R2 'label 31, Descriptwes wcdstnjdresu ltaal -bcurs koen;verandc•·rng rnanch~tcr Uni led ............ '11 Tabel32: Anl.va - tabel wcd~triJdresuttaat -ll~u,....koecsvl'Jó'lrrdcnng 1\l."nchc~tcr Uruted .......... QJ Tabel33: Descriptives 1ypc wedstrijd - absolutc waarde beursl.ocn.'\-erandcring \llancheslcr Uniled .....................- ....................... - ......_....... .. .......................................... - .............. _._ ...... ... '12 1'abcl 34. Anova - tabel type weds trijd - absolutewaarde bo:un.koersverandcnn~ ManchC!sle r· Unitea ......................................- ....................................................................................... ........................ til rabel36: beschrijvende s in lis t rt"k. beu.rskoers ju venhls ..................................._ ...,......................... Ilil Tabel41: Finanàéle resultJtcn A ja>. (2000 - 20()5) ................... ................................ .................... J hl Tabel 42: Fi11anciële resultal1!11 juwntus (2000- 2005)........ ................................. ~ .................... !Hl Tabel"43· Frnanciële resulloitl'l\ J\lanchester Lm tcd (2000 - WiliJl .... .. _, ..................................... I Hl Thbel44. 'Ratlo- analyse V(lJl .\ja.'-, Juvenhr• ~" ~danchesl er Lnrtoo .. ~ ................................. . I n
Beur.sgenoteerÇteo \~tbalbêddjvén in iZ:uropa:·spaJtnÎil!)S\'Crhoudi"S Lussen spol'lleve - en f'C'Ononusd\e lactoren M•~thenn,ul Lren & Schy;inck O oo Unîv~";,tei l 200'i - 20.")(>
c;.",
1. LITERATUURSTTJDTE 1.1.BEURSAN ALYSE l.l.l , SCI-fiTS I'AN DE I:COl\DM./1: I· _·W VOETBALCLUBS
1.1.1.1Jnleiding "You can not be a real cotuüry if yuu do nol have vuu.r Olvn beer and ai rl ine, it is a lso good to
bavesome kind of footballteam o r some nud ear weapons., .•· (11rank Zappa). (Aronsson, Johan.sson en j önsso n, 2004}
Voelbal is een enonn belansrijkt' industrie geworden in Europa. Oe eisen waan•an grote voetbalclubs moeten voldoen rcik en veel vcrder dan d e eigenlijkt' ~;portactiviteil- Oo1 Ln sta~l te Zijn de evol uties 1n de v oetbalwereld te volge n, moeten du bs niet a ll een hu n sportactivih?iten, m aat uok I1Un fi:nanciëlf' activitei ten 0111'\\~ kkele:n. Het wordt echter zeer
gecomplkeerd wanneer deze twee soorten interageren. De règeJs in df' voetbalindus trie ?.rp • gemakkelijk weer te geven. Geld is et'n vt'reistc om spelers lt> kopen, en l'nl te in vesteren in infrastructu ur e n profes<:ionele begeleidj ng. Enkel clubs met een gezonde financiële struchutr k unnen inveslèerder:~ aantrt>kken e n lenin gen afSluiten. 1-lel instru ment b ij uitstek om dit a1Jes te realiseren is spor lsucces. De cirkel i.> :hclemaal rond wanneer men weet rlal sporlsm:c~ meer en me<'T gekocht kan worden met geld lAronssen et at 1004).
-\;ln de ~b(ISIS van goede financiën ligt eert ~oede boekhouding. Een bedrijf, in welk<' ind u>lri~
dan ook,. moel steeds een eerl ijke en waarheidsgetrouwe boekh o uding kunnen voorleggen, wil het succesvol z ijn of wordt'II. De h~ndamen tele r(ll va n economische gegevens mag in d e voelbal.industrle dus zeker niet onderschat \•Vorden lAr onssen el al, 2004).
1.1.1..2.Econom.ische analvse van voetbalclubs
1.U.1.1. Geschie.rienis Dc-voctbalind nshie heef1 de l~al~te 20 jaar een en orme evolutie gekend, zowel op s portlef als econtJnLisch viM . In df' jaren '80 w erden dt: inkomsten vooral uil Hekelverkoop gegent>reerd .
U e bilSISeigenschappen van
d~
financiële s inteluur van de voetbaldub;; werd in dle perinde
h~t best weergegeven d oor h el SSSL-model (spt·ctalors - subsidit!h - .;pons<>rs- loca l}. Dc>
8eub""gdl()teerde voetbalbèdnjven iu4Europa: <Spanmnss:verhoudmg tussen 3'porne,;.~ - en economL"'t'he farturt>Il Mlll'jherman l..a'!l & 5dlyvmck Oco Unïvers!ll!ll Gent 2005- 200b belangnj k ~te
bronnen van inkomsten l n die periode w<>r<:'o d u$ d<:' toeschouwe r~
(ticketvetkoóp e n consumptie~}, hel krijgen van subsidies en sponsoring (C.ucia t•n
Rod rigue?, 2003). De <.>conomit> van s porlbedrijven was tn d ie tijd rmg vrij rudin1cntair. Sport en e-.:onooue vomtd e dan oök ~en co mbinatt<.> die m dez.; peric1de wei njg aandacht kreeg . Sportclubs dedeu ~ rmmen
''I' eerl aJ.llale w·islrsche mamcr hun
best om h et ' b edrijf' zo goed mögelijk
(Dcjonghe, 2004).
Op hel è inde van de 20' eeuw was de relatie tussen spo rt "" maats chapp ij in ,,] zijn facellen een snelgrol!!end !'tudledomein. De raakv lakken lussen sport en d e diver~e domeinen i.n
onze samenleving en de loenem.,rtde ve rwetenschappelijking ervan, zorgden voor h e t aanwakkeren van de wt'tcnschappelijkC:' inter~s>e. Spc>rt als Cèntra~rl studieo bject wend eerst door desoeia le wetenschappen on td ek t . .-\nd erc d o mcmcn volgde111 één n a Eén, maar 7-uiver <;pnrten>n omlsch und~rzoek lie t lang op ·; jch wach teiL Pas in 200u verscheen h et eerste sporle..--onomische tijdschrift: jo u m al of Sports Econormcs. Tçgen cle eeu wwtssel.irrg was de
op spor-twereld getransfom1ccrd naar een mod C:'mc sportind u$trîe. Sport werd door hd ~l!nereren
van steeds toenemende geldstro men plo tseling besch ouwdab een belangnîke l'n
groeiende econ urrtische sector. Dit resulteerd e m een intrede van de econ omische log ica en wc!lleo in de v rijeti jdsse cto r. d e sport e n me~·r bepaald ook h.el voe lbaL Ook drong d~ nood
- m~rketing) waarbij de bclangrijksll' inkonts ten atkor:m;t ig wa ren vau t"·rechlen (Gaccia l'n
.Ruddguez, 2J)()3}. Dl' economie va n voetbalcl ubs i.s langzaam van hd dorslt:' rn odel naar he l tweede
gcêllolueerd aangc.?Jl'n $port 21d1 begon te profileren als uitgangbord van d t com merci~e
wêreld. De medïa zorgd e h.ierbij vooo· de popu larisering. De w .1 ardc dlc sport
~n
:ceke r
vae tbal - heeft voor de; medie lig t h1 ee11 um .. van ontspao nlng, spektake l, dra ma, onvoorspelbaarheid
ove r
het uileindelijke resultaat. co rr ln we rses, h is torische
ove(wûmingen, cu I! u rele symbolen en v n r·mcn van idcn tHeHsbtndmg. De interesse van miljueneo en in s11 mmrge geval len
milja rd e n mensen
\'I>M
spvrt. maa k t da t
livt>-u.itzendingen eèn ~n(lrm., nie uw;,- en infomlahewaard e krijgen (Dcjonghe, 2()(14). De
Moraga$,
Ken neth
en
m~dia-sport-productie-complc>..
5ed o
besc h reven
deze
on tw ik ke len
Dil model geeR de driehueksver·h uuding weer
in IUSSL'O
he t de
sport, de media e n de com rnerciNe bedrij'\7 e.1, dat d l' hc:>dt'n dn,,gse s p orlh1fras t ruc tureJ1 onderstennL De vraag blijft ech ter welke van d e d rie acto ren c·:ht bepalen d is vc10 r d t' marktprijs en -waard <.' (Dejonghe, 2004).
2
6eursgenote<'rde \ll.]lflb.U~kij\'rn m rur()pa· <.,pllnnmg!\\ ··rhoudm~t tus.se:o spül'tlev e - ~ ec:~nll_?Che factoren )laghllinw• ,....,.,, & SchyVlnék Ü"J lJrt•
im..~o lltO.lOOUc \~rk(\or
f,\N
1 OFSCHOL'\VER
cor-:SUME.'T'
ltlt"U\\
unl•p.t.hnmt,
rmmoh~
\lfDl \OIU-'A.."
Hn>n: De Moraga<, R""neth • n Sodn t21Xll)
In een ruimere marketingconlc\'l mei do: fnns en de
oonsum~nlcn.
!~veren
de mt>doa de mogelijkheden om te commun iceren
De symbio»L' media en sporl m.aal..t betde componenten
lnleressanl voor conun cr.-il'lr orp.nnasatocs die via sport enige wins t Sponsors l'll àdverlccrd..:rs toeken en V\111 competiti e~,
ber~i k.~n
will<~n
gl/ne reren.
hu n doelgroep vta deze weg. Het sponsoren
individuele allct<.:n, sporlcvcnemenkn en hve-uil.zendingen zorgt voo r een
bijkómende mpul van financiële middden in de sport (Dejonghe, 2004).
1.1.7.2.2. o~ bnsisresel;. in dl' <.>oetbalitulustrie Hel cumuialief au
~\tcce.;
'" het topvoetbaL ln dil
modcl gaal rn~n et'\,111 uol dal biJ de oorsprong van de budgetl;.>n het marklpnnope donuneert. Op basb Viln
d~
•a-tgesteld!' correlabe tussen budg(•t en Sp<>rhl'f
succ~.
k.tn
lanseternltlnsuco..>S gekoppeld word~n aan budgettaire 'ekerhe.id Deze zekerheid kan alleen gegarande
al~
de clubs niet atbankdijk 7jjn van
~!en
toe\-allige' spon!
andere inkomstenbron. Hl.'! rc;sultaal is da l langetermijnsucces gekoppeld kan worden marktgrootte. \ octbal kan
du~ onder~;l!bracll l
worden biJ de
.1.111
consumentgeoriimlc~rde
dten>len metl'en econonuscl1c funchi', Wilt r.,;.'\olt....,rt in eetI groter voetbaL-ucces van dub~ m grot~re sleden (Dejon~hc, 2.004).
3
Beursgenoteerde vt'ltffba l bt-driJV~ 1n fun,poi' ...paomng."\·~h· mdtng lu~:-;en qporti"'"'"') - t,?:n ~,..•(:unorru~(hC t.u.toren M•~hmnan I.ren & Schy..,nck' Iu) lJruvernletl Gent 2005 -lOOlJ
MAR"-TPOTI.."HIFn
sl""'~ms
~lt.:Teh.&nJt'"IMS
!\k'dióJ
..
1 SEC.'ROHI'C.
:>UCct.<; ''"'1\<.tt f'0611K' 111 de
tbud~dl
roru:..:b.U.msl
fiJU "' 1: Het curnulahd c.tus.,bcmodcl an het topvoetbat (nilar DeJonghe. 1004) ,
Deze redenering sll!unl op h<:t causatieproces
v~n llfyfd~l
vraaggeori ó:'ntt·~rde
g meimodeJ, ht.'l
cumula lit'v~
waarbiJ r,estt11cl IL'Ordt dat het langetermijnsucces afhankelijk is
••an de grootte van hel marktMcnnl of met andere wOLlrdtm v an he t aan lnl p olenilëlc
t-onsumenten. Sponsors zoeken via een professionele sportpiC><"g een uithangbörd "'" pubhàteit en op lang"'
t~rmijn
t.ul hm belangrijke sponsors de clubs met een groot aanto l
potcntièlc consum(!nten op7ocken. De
~ponsors
dragEm bij aan het budget dat alweer de
kwabteil van het aangeboden product, de professionele ploeg, bepaalt. S ucce;:vollt! clubs GUllen sle~?ds meer mensen aan~prekcn en voor een ruimtelijke uitbreidmg ,-~n l>~l ZOI);CO,
waardoor het .1antal potentiëJe consumenten weer stiïgt. In dit model
marktnre~al
centma l ('n alle andere f.lctonm 71111 op lange Iermijn hiervan aigeletd .
marktgebied staat het
Deze stclbng kan op korte tcnni1n wrstoord worden d oor de trjdelr1ke aanwe7.1gherd van eo?n dub urt een klemer centrum in de hoogste afdelingen, maar na een tijdje rollen de clubs u1l de grote bevolkrngscentra een
hog~re
genuddelde positie in de rangschikking baitlen
waardoor de klemere u riemdelrik terug zakken n,1ar lag€'re regionen (Dejonghe, 200-1).
Deze wijze van denken impliceert du• dat clubs in grotere cenlnl meer succes hebb.>n door de aanwez1gherd van talnJker publiek, maar da t een groot deel vam dit pubüek aanwc1ig
lb
als gevolg van het &uC<'P' van de club. De kleu1ere clubs zullen dus weinig publick trckk<.'n
en kunnen enkel
su ccè~vul
z1jn
~Is/~
andrrc bronnen van
mkom.~ten
hebben. Het probll'em
ió echter dat eventueel succes van de club niet beantwoord wordt met t"<"n sterkE' toename
van ltel toeschouwersaantal bij thu i»wethtrijden (Dcjonghc,2004).
4
~~ei'IO~e VOt!lbalb«
'Jag_hennan U>en &Schyvmck Ooo
Unil/e~lei l
1-1.1.:!3. Trtmo._ftttmttrfd <:lt hel ttrre:.t
GQJtt2005- 2îXh
Bu~7J111n
Het ;u:r le un pact ~ehad op de ecölJUntisch.- sih tatie van voetbalclubs. In het algemeen ~ijn er Iwee A<wrtcn trans fe rs: s pelers die op het mom~nt van de transfer nög ond er conh·act z ijn en spelers tÜe einde contracl. zijn op het tijdsl1 p v~ n trans(er. VMr het arrest Bosman konden s pde.-,; die einde co n tracl: waren niet vrij naar een andetl:' dub gaan. Z"' mOesll'n een nieüw~ club vinden d >t! toe;,temde een transfersom aan de I'
et!J:Sle moest er telkens eeu speler van dub wilde veranderen een trnnsfersom betaald word~n
aan d e oude club, e11 t·en tweede waren er s rdkte regels vanuit de voet-balliga o p het
aantaibtûtenlanders dat in ~'Cn voetb~JwedstTijd mocht meespelen {S·i rnmons,. 1997). ln december J 995 kwam de zaak Bosn1an voo r het Europese geroed1tshof- fciier wees men
l JEFA-FfFA Ierech t omdat h u n praklijken n.iet fn overeenstt?mming waren. met artikel ,lll van herVerdrag vru1 Rome d al h~ndell O\•er d~ 'mtheid van bewegentussen werkplaatsen (Amir en Llvne, 2005). Specifiek naar voetbal toe betekent d tl dat ee11 spder d ie einde contra<~! is, vrij vatt club mag wisselen zonder dal er nog tmnsfergélden m 014C n ~~vTaa.gd \\·orden door
de oude d ub (Reuneboog en Van brabanl. 2000). Oot.. de tweede bas isregel met betrekking tot het aantal buitenlandse spelers werd ills onwettig beschouwd tSirnmo ns, i 997).
Hel Bosman arres't l1edt enkele belangrijke imptientics voor de tramsfcrmarkt in het "oetbal tml•eeg-gèbracht. Als gevolg worden nu Jangere contracten aan d e spelers aangebod t'n. t'n om d~
spelers dèze contracten I~ doen (1n d ertekent!n, worde11 alsmaar hogere bed ragen betaald
IBlaupain, 2002). Het sysh:c.n1 van hoge transfersommen is. ~ven wicht Îll
~cht~·-
r,e"n goede manier om
de competitie te bewaren. Het delen van in kvmsten :wu een betere optie zijn .
De bestaande lransfer.sommen beru11gen veel meer dan e rtkcl een ·vergoeding voor training en opleidîng. De som zou bl'perkt moeten worden e n zou maar
~:n
!.eer uitbetaa ld mogen
worden na de ople.fd.ing van de spcler (Sintmons, 19W).
Er kwamen Cl de voorstelJen van de FootbaJI League om de transiermarkt I(' 9erander;m. Ten
eersle wil men da t er training- en opleidingscontractcn voor spelers jonger dan 21 jaar opgesteld worden. Ten
twt~t>de
moel een club .-rspelers lussen 21
en 24 jaar o ud die een oieu w contrad aangeboden. worden andèt:e dub gaan. Elke club in dtezeJfde s ituatie
kaH
rna<~r
weigeren <;
deze compcnsatie
c;'JSC'Il
wanrv,1J1 dt<
waarde wordt vastgelegd door een pa neL Ka 24 jaar is een s peler die ten einde contract
IS,
-volledig vnï om naM and ere club Ie gaan_ Ten derdt' mot!l er voor s pders under co ntract een trnnsft'tS{)m worden betaald als mc.'.n ze ui t de cl ub wil wegha leu_ Oolc dit nieuwe
sy~teem
had specifieke implicaties: minder transfcn'nkomsten voor kJein" clubs. o ngelijke re verdeling \'iln
speler&Sal aris~en.
compJe-,t:>re contracten. langere contracten, .._ tDobsnn en C <>ddard,
1998}.
5
~oteerae ~albedri jven 11\ ~laghemtan t.cn &Schyvinck Ooo
M~n
Guropa! spanntn~!i,l Nhöuding tussen sporlil!V•!'- en eccnomische fatlören Universitei l C:..l.'m 2005 - liJ~
kau stellen dal er vC?r.;chillt'nde znken veranderd zfJTI na hel 31'Test
Bo~ma11,
rnMr ot die
wijzigingen altijd een pos i bel e((ect gehad hebben, is m aar zt.oer de \'Taag.
1.1.1.2.4.. De mnrkt:r.1onn en filmllciel.: Slnlcf1m'l' vnrt• Iw! Eurotlel'3 produn ' 'vrn(essionele uloessvor!' 1.1.1.2.4.1. De mnrkl'vorm De marktvorm van de profc<ss•on ele ploegsporten in Europa kan omschreven worden als •freterogeen 511711UIIl11el'kewle ofigopolisclte uoe.tbaldubs in een bijntT·knrrekomvetilic croerkoepelrl ,1oor e~n toertelijlm mollopol ist1sclu; bonà>StnU'tuu(.
De indeling van mru·kten op basis van ma rktvorm en heeft betrekl<mg op haa r ken merke n en meet m hef bijzonder o p de machtsverhmtdlngen lussen vraag en .~anbod. Een mar kt. :wals
die> van de professionele p loegspMien. waa r he l aantal v ragers tde toeschouwers) en
aanbteders (de clu bs) niet met d ka|
Hel prolessioncel ploegsportbestel omva t per l;md één overheersende nat1onale bond
waarvan d e dubs lid zijn (bijvoorb.-e!d de na bonale voerbal bond,
tnt
België z~nde de KNVB).
Oeze wettelijke, door d e FII'A o pgelegde, toeh·ed ingsba rnère vE!rhtndert e lke vorm van marktmobillleil e n
De slruciLLU r van de nationale bond verzekert de
ot•Jtleliilw 1/IOIIOflalislisc/le marktsfnlthwr in een bepaald territoriu m. De FIFA belemmert het ontstaan van andere voetba1stmdll!t'n in een lan d niet, maar crké nl mMr één bon d als de vert~enwoordiger
van hetland b i.nne.n d e FIFA- structuren.
De prof~sionele clubs zijn afzondt"rlifke lt'den van de nali~)nal e !Jond~n. De top klasse omval
een bepet·kt aantaJ dubs d ie om het product ' topsport' te kunnen aa nbieden onderling m<).elen samenwerken. Gezien het beperkt aanlol <1ll:llbieders in dt>L.c ropklasse en de vnderlmge afhankélijkheid, kan hel systeem als een sam•'lllverkemf,, oligopclwo f l'riJdurlénkarfd
!J.,sch\)nwd
wo~dcn. De~e
m arkl9 urm nnistaat
gemakk~Ujk
in ;;c~ctoren met <'en bepNI.L
aant.al bed njveo die nagenoeg gclijkaardjge goederen produceren, 7oda l de kosten van de dl.'l!lnemende ondernemingen b1j alle d~eJne.nJers .gcken d z ijn (Ocjongh e, l 004).
U . L2.4.2. De financiële structuur De l'inanelêle structuur van een professionele
ploegsportse~to r
is volledig ve rschi llend van
de ~ n clere sectoren. De tîjdsti ppt'n van ontvangst~n en uilgaven liggen and ers. He l verhandelen van goederen 1n de econom ische sectoren vertoont mc•estal een cyclus
VMI
eersl
aankopen en kosten maken " " pàS dan p rubereu te verkopen mei w inst. De inkomende
geldslroom komt m et andere worden na de uitgaande. Bij pn:ofessionele ploegsporten vetlopen d~ financiëlestromen net omgcka'rd (zie figuur 3).
6
Bt.~rsgc-aoteerdf' voetbalbed rijv~n in PQröpa: "J)ánnîngSVt.'rhoutling
tu.o:..;;t.!t'l-çportiè"o:'é - l!ll econern.is..:hc· in-ctoren Umvor~itcil Gen i
Maghenn• n teen & Schyvinck Oep
2005-2006
2500 -·r-------------~~---------------------,,,-----------
~ 15001-----~~--~------~------------ ~ c
3 1000 ·1----1'----------'1--
0~--r---r-----------,-----------~~~~--~------~ tob }tJh aug sep okt nov d èe jan
m•
Maand
FigtnJr 3~ De- inkom.5tcn~ en uitgJvt:>ns-trornen
tn
een professionele d ttb rnaar O~j\.)Jlg hE-~ 21lf4.)
De inkomsten v;m een fictieve d ub co ncentrere n zich in de maand en juni, juli
augustus.
In die periode schaffen de fa.ns h" n seizoenskaa rten voor het volgende seizoen aa n, 7.eggen
d(•
spon~ors
hun bijdragen toe, vinden de· spclers lrans l'e rs pl oairs en worden de nieu1ve
mèrchandisingprod ucten aan de man gebracht. Dit betekent dat e•~n d ttb eerst zijn produel verkoopt, QP basis van de historlscl1e 1-:-\val iteit van de output, en pas later de productiefactor.èn moet vergoede n_ Oe rest van l1et seizoen zijn de inkoiU5ten van de club ~lhal'lkelijk
van de ticketverkoop voor thuiswedstrijden en andere bro 11nen
v~n
inl.omsten
uil merchandising. In januari zien we een tweede piek: dit is het .m oment van de uilbetaling van de tv-rechten aan dl.' clubs en eventuele nîeu we Liltgaande trans fers. In cütJtypoU1etische ''oOrbecld is de piek van de tv-rechten veel Iager d an d e pieken in de ;wrnennaanden. Deze d ub haalt tnl't andere woorden nog een re la Hef gn,ol deel va n zijn inkomsten uil c!e toegaogsgeldelt. In d2 hedend aagse lop competi.lies I-lebben de bt'd ragen
van de u·itzèndrechten de waarde van dt> toegangsgeld en overschreden. De lichte schommelingen gedunmde de andere maartden zijn a fhankelijk van he t· aantal thuiswedstrijden en de eventuele deelname aan bckt'rcompclities (Oejonghe, 1004). Bij de uitgaven zien we eveneens een piek in de maanden juni en arugu$lm•. Dit is de pt:! rioçle van de i.nkrunendt' transferS en hel" bet~Jen van het ' tekengeld '. Als het seizoen eenmaal start,
krijgen we relatieJ vaste kosten waarvan de vaste s pelersko5len en belastingen) en de potentiele winstprenû es een
~;root
( i,nclu~ief
sociale zekerheid
deel uilnnaJ.:"I!n. De maand ja nuari
vertoont eve.neens een piek door de mogelijkheid van inkomende transfers (Oejonghe, 2004).
7
-i!ëU~oteetde vt-.etba.H~>d riJVEm in Furopat ~anrnng .,'vérhwdmt;: lus~\!jt sporuc'Vë - en econolnl5dte iactoren Magllesnlan Lee~>& Schr.,nck Cleo Univcrsit(!i( Gunl 2CX)5- 2IJW
We zten m fig11o r 3 da l. mei ui tzonderin g van de periode men-augustus u.il~aven
ztch boven de mkomsten sHu ttren. fn çiil ficli eve geval ku nnen
tn
('Jl
januari, de
een evenwichtige
'i!tllatte de inko msten uil sei;wens kaarlen en tulg?~nde transfer!: de kosl~Jt van de mkMnt'nde transfers en de exploitatieverliezen in d~ andere maanden d ekken. Het gevaar át
hem eeltterm de stro cl uu r van het sygteem. De vanabele kosten kutmen toenemen, omdat er blivw rbeeld meer wmstpremies d an
vèrw~cht
moeten worden UJt;gekeerd. De7e bijkomende
1111 ón vem•achte ko.sten ktmne n hoger liggen dan de even tu ele extm inkomsle
l(eroonden zijn ann het bett)r presteren van de club. De exira kosten in de l-erste periode ktuuten eventueel gedekt worden door d e .nkomende uttze.nd.rcchten in januari. loctien
echter de kosten in een seizoen hoger oplopen dan çle ••_pbrengsten, kan een cl ub problemer> J.rijgen met het uîtbe tnlen van de lonen in de maanden februari lol mei. Dil o peraltvnelt' hqu.telitcilsp
(acturen (bijvoorbeeld die vAn l everanci~rs vnr>r rlf' horeca e n calel'i ng e.d.) ol het
.:~anwet1dt!n
van de seizoenkaartin komste-n voor hd volgendè sèizn<en . Dê7e w erkwtj7e 7.orgt
voor •>en oplossing up korte termijn. De speJers tljdelljk van de baan . f lei
prob l e~m
zîïn betaald en de Liquid ileilspro blemen zijn
i$ da t, indien e r niets aa n d e kosten- of
inkomstensh·uctuur vernnderl. dezelfde p roblem•."n weer vpduik~n tn het volgende seizoen ffi
dil1:1ussc:hien al voor tebruarL O p lange !ermiïn leid t een der,gelijke constntctie tot een
Jaillissctncnt (Dejonghe, 2004). Oe
!inane~ële
probJeme11 in de di verse prO fl~ionele
vnelbalc0tnp•~ l il ies
kun nen grotendeels
verklaard worden door boveostaande redenering . J n België biJVt.ltlrbe~ld werden door de prolliga in 2000 lict>nli evoorwaarde n t•pg esteld . Deze zorgd im vour lwt verdwijne n van di~ec;l!
clubs uit d e twee hoogste afdeUngen . Toch
kunn~n
veel cl ubs, onda nks dat
~e
sçhulden hebben, hel seizoen nog starten . De lfcenlievoorwnard•~ n g aan namelijk 1wer de ·schulden en de e ven tuele schu.ld afbouw op J jam<ari. Vccl clubs zorgde n ervoor dat de no(ldzakélijke schulden (soci ale ;,ek~rheid, belastingen) tot op d e v astgelegde datu m beta.lld waren
etl
begonnen vanaf januari aan ee n nieuwe schnldopbouw_ Het res ultaat was dat een
aantil cl ubs steeds vroeger in de problemen raak te. Ln het sei,-uen 2002-2003 gingen St< Lommel en KV Mechelen dan ook in de loop van het seizoen lailliet. In andere Eu ropese com petibes waren analoge fetten waar te nemen. in Zwitserland kregen
FC Lucano.. Lausanne 5port .:n
r.c
S>on geen ltcentte voor het seizoen 2002-1003,
ill
Ooslenrijkonderginghmdskampiuen PC T'irt>l [nn
mccenaso'1!n en lokale politïd n1aakte dal clubs in Frankrijk, SpanJ'' en ruet onde~giugen.
lt~lië
een dergelijk lot
Alleen l'iMenti na kon, me! een schuld van € 156 miljoen aan het eind e van
hel se
20(14.)_
8
"'Bettr58enot'eerde voetbalbot!driJvt'n in Europa: sptmrungS\·erhouding tu.:~se:n s-portJev.;:- en t.>C.onornische factoren U1glimnan leen&: SchJVlllck d eo Umvet5atett Gent 2oo:;- :!006
1.1.1.2.5. De uma11 unarl1et uroduä 'urofessionele ploegsport' Net 1.0a'ls de t1nanciêle s tructu ur van d e proles~J nnel e p lo<:>gsp orL'l:ctor totaal verschi11eJ1d "' van die lllln andere sedoren, vertoon! ook d t:: vraagcurve naM hel p roduc t
wet van d e vertraagde readie van het aanbod op de ve.randering in dl' vraag, hel
!ipirlnenwebth eorema. is niet van toepassmg op pror",ssJOne le sp <>rten.
Het Spin nenweb-pnncipe
î m plice~t
dnt hi j <'en 1ne11etnende vma); he l aa n bod niet direct
reageert, maar et'Il veriraging kent. D il geldt ech ter ni<.'l voor professionelt• ploegsporten. De
vmag van l'en dub n.1ar een speler of van d e toeschouwers nnnr d·~ wedstrijd zal pas s tijgen als- de weter of de dub
mei een vertragrog wo~dèn
L'Cil
reeks goed e wedstrijden heeft gespcelld . De vraag reageert hier
''P d e kwaliteit va n he t aanhod en n iet Mtde>r·>om. Dil ka n ü n1$Ch•·el'l?n
als hel omgekeerd Sprn nenweb-lheorema, De koper vnn een
ziel\ op cle kwaliteit
Valt h~t
scizo~enskaarl
baseert
aangebod en product e n de k waliteit van de nieuwè spelers m
het voorgaandeseizoe,L Als (>en cl ub een s uccêsvol sei~{)ert ac.hlc r de rug heeft. ~.u ilen er i 11 he'l daaropvolgende t'leizcu? n meer abonnemcn tcm verk<'cht wo rden. promoveert, veronderstelt de potentiële consumen t
L'Ven~ens
\N~ nneer ~<'n
dub
dal de kwa lilcH ,.,,n het
aangeb()den product zal toenemen (Dejonghe, 2004).
1.1.1.2.6. Competi tieue lmlnns
l.l-1.2.6-l. Begripsum:;ch rijvinH fkt onderscheid tusse n de seclor v:m de pn1fessione le p loc;spor l en andere• l'COnomi$che
=toren Jigt in hel aangt>bod cn p roduct (Dcjong he, 2004). lcrum m oeten sam enwerken om wedstrijd en te creëren en om aldelingen te m aken. Bo vend ien word t de rnd ustrie gèkenmerH door hel proriuc~ren va n het-Ldfdc product d oor verschillende b ed ri jven
1Dobson en Cödd,~rd, 1998). Opbreng~t-en
van clubs zijn alhru1keüjk van prc•stalics. Bij goed e r·esultaten komen er meer
l\leSci10 U·I Vers en worden
er bijgevolg oo k meer ÎJt ko msten gegeuereerd (ticket;;,
-me.rc.'handîsrng ,._.). Jnkom~ ten voor voelbal z ijn over h et a.lgeoneen groter Wl)nueer d<> resultaten van individuele wedstrijden, en d us d e competitie in z:ijn geheel, onzeker is, De un~ekeilteid-van-resllltaa t-hypothese
wordt gebr uikt om te;> rechn'aardigcn d at er &een vrije
dl)Mm•sthe competitie tussen Individ uele teams bes!a,l l (Do bson en Goddard, 19!/S). Het pMoito~
bij een sportwedstrijd is d us de nood aan d e aanwezigbeid van twee conmererende
bedn}ven die om een vorm vnn span ning Ie n-eiiren , und erh ng gelijkwaard ig mneten 7ifn
tDt>jol18he, 2004)
Bair't'l~oteerdf'"VoetbalbednJVen m Europa:-spanmngsvcrhoudm~~ lu s.._~n sp:whe-\·~~- en ec(momjsche lactOrC;'n Umvor>~1~11 Cent 2005 :!OCo
\lughérma11 l.ft'
Mèn karrdrle varln nten van ' m1ccrtainty of outcome' ond erscheld en ( Dejnngh~. 2004):
Kurleh:nnijrt-o/lzekmrrid gere/,7/ead aaulrel re;;ulttmlmll een indi:t>illuél~ wed:>trijth T<>eschnuwers (consumenten) wordl.'rl aa ngetmkktn door et>n ve rh oogd~ karn; öp goede resull1llen
per wedstrijd, maar naamm ie
h~ l
rèSu ltoa.l: mind er onz~ker wordt en de ka ns op
succes vóor één V
voor dl?wedstdjd v crliezen •
Dr ortzekerlrád oon de rlit/wmst in een sàzom;
Deseîzo~msonzekerheid i s
de onzekerheid omtrent de ide ntiteit van de efndwinnaar v an de
competitie. Een lon gdurigere o n:.:ekc rho.'id biclens de compctW.c ove r w ie ~I dan niet k.mipiQeli wordt, resul teert i.o el.'n hogere consump tie van hel a11ngebuden prod11cl. Een
langdurige dominantie van één d ub ka n bdangs~riUing
r~sulteren
m
ét!t\
géleid elijke daling van de globale
voor de compeiHic. H oe meer clubs er nog kunn en $lriJde.n voor dt> IJ tel, h oe
iru.eressanr
Lrmgetemrijnou.zekerlreid doott/11/ de w mpetitiè' r
Opbrengst- e.n talentdelende maatregelen zoud en e rvoor moeti.'n zorgcm dat voldoende clubs de mogelijkheden hebben u m getalentl~rde spders aan h: h·c kken en te vcm1ijden dat dto competitieve balans beschadigd wordt door een overdadig<> con·centratie van ta lenten in
"""' paar clubs (Dobson en Cod dard , 19981. Opbrengstdelende maatregelen beschouwdcc men als een oplossing •omdat grote, s uecesvolle
drJbs over hd algcm<.'Cn m eer su pporters hebben en dus ook meer IHl kom..'>len genereren van to.'fl
wedstn[d . Door deze inkomsten te delen zo u den klen1ere
dub~;
dus m <,:er geld krijgen
(Sioan~ 1997),
[)(;jongne (2004) form ule<:'rt drie prinápcs v.m co mp etitief evcm\~cht; een sportwedstrijd is pas interessant als de uilkomst van de wedstlijd onzeker 1s. De
lntero?Sse zal bovendien toeneme n al;; de <111/.E'kerheidsfildor toen.,em t: '" ploegspo rten neemt d~ onzekt!rheid van het resul taat tol' i!.ls de econ omische ink(>mstenbronnen een gelijk è dist·ributie kennen over de d cêlnemo:rs; een gelijke verdeling vnn de econo mische bro nnen "·ordt het best bereJkl d oor hel beperken van de economische macht Llij l1e1 aaot lrekken v·a.n ~pelers <'n door het·
herverdeleu Van, de iukomens.
lil
Bêllr:--gtn\d~t> 'role~balbeddjveo In Europa: spannings\'l"rhouding tussen"Sporlleve- en l"'COnomische ïactonfn le~n& S<:byvinck Oeo U•uvernt 2005 -lOOó
Maglierman
Szymaru;là (2001) 1 en Szymanski <'n Kesennt· (2004) tuonden ech ter aan da l hd dt'len van
rnkc.>wsfan met çle bezoekend.- ploeg geen goede manier is o m compctitievè balans t.:-
bOo!lt<•uden- rn tege1:1cleel, het 7.ou de balans verstmen en de kwa lit~îgd zouden
~ijn
om te investeren aangezieJt ee11 deel
vanltun inkot)tsten afgc'Siaan moeten worderL S7.VmanSkt (2001}' nnd erzocht ook de (eialie tussen een onevc~m\ichtige verdeling va n middelen, de competitieve balan> en de
intert'S.~..,
m loet voetba l. Men vond slechts ee n
tWakke, recht evenredige relatie tussen het evenwicht in verdt:ling van middeltn en de competilleve balans. Verder consta teerde men gel'n d aling m ~ftatmatede comp~tieve
intère~Sd
m het vot>tba l
balans verstoord werd .
Fotrest en .Simmons (2002) e>nd er?.nchten of er meer toescltou1wers komen k ijken naar wedstrijden. naargelang er een grotere onzekerheirl van resuJ iaat is- Het onderwek loonde i~'
geen extra maatregelen
h1~t
thu is oî op verplaal<>mg
,ton dal dit Inderdaad hel geva l '"'- Men bes!Ltit echter wel dal
nodig zijn um de com petitie nog meer te balancere n aangezien ~pelen in voelhal een
doorslaggevende
imp~d
heeft op de idee dal loeschouweffi hebben va.n
de mate waarin een team kans maakt om te winnen. De· voetbalind ustrie wordt gekenmerkt door hel aa nbieden va n hel7.elfde prnd11cl, waa rdoo r ~en
monopoliestructuur op dubniveau
~.mmogelijk
is. \Vaar
~;ewo ne
bedrijven bli;ven
bestaan zonder rivalen in d e sector, is clit voor voetbalbedrijven onmogelijk. Voetbalclubs moeten samenwerken om hun eigen bestaan te garandererL In ho·evcrrc dal er kunstmatige maalregclerl genomen dienen te word en om oneer evenwicht en d w; meer spa nning in de cóJllpetitie te brengen, is niet duidelijk. De manier waarop is dil nug m indE-r. Br zijn. in de tilera Luut·
du~
oalans. Er is echter tol nog
voor- en
tegen~tanders
van
h~!
stre••en naar eèn compéliticve
tc>è geen systèem gevonden w~ardoor de cornpelit ieve bala ns
&eoplimaliseerd kan worden, zonder een «nd.e r fundamen led ,fsped va n net
v11~1bal
te
sch.1den. LI.l2.7. C01-porate govermmce M~t de
groeiende gedachte (lat
vo~tbaldu bs
bedrijven zijn en zo !behandeld willen worden,
roi"-1 &e vraag ai d~zè sportclubs rnnelen geitlid wor(hm Vet$chill~nde
theorieën v-oor hel
rel;.ulll!len en
toenem~nde
~den;chap
leidersch;~ p
?,.~~als
gewone b edrijven. Er bestaan
va n bedriJVen. Door 7.Wakke financiële
fina nciële schanda len in he l vtlelbal,,
i~
de
it11erE'~Se
naar het
van voelbalclubs gestegen.. Onderzoek toorlt aan dat d e corporale govemnnce-
tc'cltniekl'II die î n hè! gewone bed riJfsleven worden toegepa,st, niet zomaar kunnen .gegenerali:;eerd worden naar de voetbalind uslrie (Fa rquh~r, \lfaclwlrd, .\ hmecl, 2Jl05).
S(OO~m.anski (2fX)l)·Compt!bhve &Janc~ ,·md [n\.·ome RediStnl">uho n 111 T~un !5ports l): locome lnequaJity Com~titive Ralancc:" und l'he .>\Ura~hVL'.Ih.~ ot 1-.MIU Sports
• B~~y:IIUUlSla
aoo
11
O.:Uf!i~t11ot...~de \ot!tba1tvdnJ\t'T1
'" Fnropa. sp.mnmg-svcthl"'Udm~ h.lh-~"'11 c.porti~:•ve-
Maghi.'OI1on 1.ren b. Schp~ncl (lro
~ l'\:\lOOml':t(l\c f.utown
lllÎVct
In het onderzoek van Farquhar e l al 12U05) "orden t.>r drie curporalc governanceoonadenngen beschreven, nJmelijl.. dc agency lhc(lr~ , Slcward" bip throrv en ~lal..ehnlder th,~·rv 0~
agtmcy throry
d~~rvan
hc~ lt
el!n I!Conn mischc en IÏn~OCi o.'lc acbl'l!tgmnd ~ ~~ probeen op basis
het succes va n grO l(·, mod ... me bed.njvcn te verld aren . D..- th<'l!rît• IS gebaRceed op de
veronderstelling dal d" moderne bedrijven geletd wurdcn door managers dtc "erken ten ~unsle
van de directie. Problemen o ntstaan al~ de mnnagc~"> proberen hnn c•~;:cn belangen te
maximaliseren
111
plaats van dtc v,m de du-ecltc en hel bednji. DeL..- problemen worden
voorkomen door te streven naM congrueJltie
tus~n
de belang...n van managers en d t.rec!te.
Een controlemechantsme IS htjvoorbceJd zo,•eeJ rrw~?
hl•:trd Ie laten parlidperen omdat 7jj een objccttcvè kijk hebben op ll•et ma nag~m en t. Waar de agency throry 7tfn norspTong vmdl th~·ry
tn
c~orH'Hl\IC "" fiHanó~n. vindt dc ~tewardsh ip
Z•J11 roots "' de psvchologic en de sooologtc. Tei'Wlil m de vorige thcortc net rndl\oidu
van manager werd gcz.•cn als tnd1vtduabstisch en cg01stisch, \\·ordt d<' m.mas.;r hiec bt:bdtreven als een pro-<~rgantsawnsch type md cllllectievc e•gerl.'-Charp.~n. Oéz.c thL'Orie geelt de voorkeur aan dm•cteurs van binnen het bcdrrJI omda t dt'ze lcid~Ib de business beter ~n1Pen
en d us betere lx>slissmgcn k unnen nen1t:n (Farquhar ct aL. 2005).
De twee vorige theorieën hd>ben gemeen dat Ze' ui tgaa n van de
bé l ~ngl.'n
vnn de
aandeelhnud~rs
en dus "~nstmoxima.J.isatie nastreven . De ~lakeh,old.:-c thcory d~arenteger1
g.1al ut I van de
belang~n
van de stakcholders. \
.,Jg~n~
d.-z..- th.,orie b hl!l belongrfjk dal
xowel klanten_ leveranciers, a a ndeclhouders t:n/<woorl hun inbl:eng hebben over hM hel bt.>dnjf gemanagt'd moel worden (Farquhar el al.2005) I~
hel anikei van Fa.rquhnr
~t
aJ. wurd l uo k b.:wcerd da l v oetba lclubs m•nder
wmslgcor:ii.'n l'cerd LÎ.f ll dnn and
vcr.tnderl
Lheory ~oud~n dus minder van tocpnssing 7.ijn
e~nter
wel 1vann <:.;r men spreel..t
ov~Jr
(IJl
voetb,t lhedrijven. Di t
be ur
d~e
b.!dn]Ven zal het economisch~ aspect soms vonrr,tn); knu;.m op hel ~porlleve. Sommige ..nderzoekers bc\\·er~n dat beursinlroducliö van voetbalbedrijven een P""''"'"è mvloed hebben op de futanciële
pre~lalie&.
Anderen daarcnll'gCn
<:tell~n
juiJ>l
h~l
on\gch-erde Zo
1.<1uden er in Engeland 16 bcurs~enotcerde voclb.1ldub~ tiJn d'" financieel achteruit gingen rltt
oe beursintroduchl.'.
01 l leve rt beTVIjs vum· de ~t ell i11g da l vtJL'lbaJdubs ze l f~ met een
l:>oursgnf\l\' ulilily-ma'(in1J~crs UJn in p laat" van prnfil- maxnmsers. ~lg'-'"de
stellingen bt?l\'ijlcn dal de lc!dcr
.er1>CI1111ert van het bcle•cl vnn gewone bedritven D.~ndt!re benadering~wijze dan ~lelhng hèb~
~f>Orlbeddjvcn
t'll>Cn dan Nk een
gewone bednjven (Farquhar et a.J., 200.5).
1 • Aangezren bctc•e sporl1eve p rl:*lvltes ~anleiding geven tot hogere ml.umsten
voelbaJdubs de n~•t:i ng o m te ~rote finanode ns•co's te nemen ." 12
~Ul'5~W~et·nh~ vuetb.ll~-dnjvcn m l:urop.1: spa.nningsvcrhouding
tussen s-porti~~-
.ll.lgbernLm l.ieen &Sd1ynnrk Oi!<>
~ ec~nomL"C.he fac,!Oren
lJniVI:n;liL'It Gent 200, - 200:!
Op basis van voorgaand e o nderzoeken, redeneert men d,11 hogere lonen voor spelers betere sporttl!ve nsul ~J~ten lol gevolg hadden. Dil suggereert dus da l de kans op winst toeneemt flilamliltc een cl11b meer
invest~erl
in
~')1elers.
l ndi"n er veel gew-onnen wordt, s tljgen de
lllknrnstiln van de club, waardoor ze nog m
mvest er~n
in betere spelers. !>. angezien
prestalJ es een d ergelijke grote mv loed hebben o p d
wordoo ze aangemoedigd o rn te gokken op succes. In dit aspect tS t~en goed lt!.i detschap van voetbalclubs noodzakelijk.
Stelling 2: "Hel gebrek aa n een professioncel beleid in voelbal i$ een our~akdij ke factor vt>or twakke financiële preslatics en slechte corporale gavernanee in de voetbal industrie." Doordal er een beperkt aanbod is van pro tessionele bestutu'Sleden worden voelbalclubs vaak
gelsul door vrijwilligers. Dil vormt de groots te red en voor FimlltOële prllagere in komsten v oor de andere teams.~
-\1; een gewoon bedrijf slecht prl'stt'(:rt, z ullen aa.ndeelltottdt'Ts hu 11 aandekn vcrkopen en yerlr~kken.
Dil fermmeen is vccl minder zielttbaa r bij voetbalbedrijven omdat investeerders
nakom p sych.olug.ische redenen beleggen. Bovendien os er bij de .normal e bedrijven in dat geval een transfer merkbaar mac de concurrent~n bimtcn d ie sector. De-~e bedrijven worden linnna~ellreter VaJI
he l vertre k van een rivaal terwijl bij voetba ldu bs het tegenovergestelde
effect merklraa r is. 5\elling 4> "De relati e tussen <:Ie regulerend" voetbalorganen FA, FIFA en UEFA met de cl ubs en de lïga Jean worden gcziL'fl als een netwerk van relaties."
fk•VÎJS vqor dit neh,;erkperspectid a ls basis voor een bdl'idssys tecm in v<•etbal wordt gi!I!!Vl!rd door ltel sysle.ern van prumolie-
d~
liga
b.lpal~n
de regels die de hga
"' e~11 d~gelijke.za-ak mag hanteren. E:r is dus een zekere rol weggs in het ~tid ~tan de:~,:!.' lulde~ kunnen
Liga. De;;:e s ituatie is uniek voor voetbalclubs. Ve rdèr undl'rzock zou een
ëchetsen orn eeot goede manier va n corpora le gavernanee in voetbal mogetijk
re maken_ 51elling 5: "Toenemende ongelijkheid tussen voetbalclubs d oet d~ !>truelu.r~le stabilHeil van dc-Jiga·~ dalen!'
Deelocrnets aan Chanipions League ~:enereren
wed~lrojden
kunnen bijvoorbeeld e"'tra inkomsten
ll'Il opzichte van club8 dit' 7Jch daa rvoor niet kon den kwalificeren. De grote
nngelijkheid tussen d e clubs bc1Vijst dal hetlmidigè b~leid:<Sys1eem n1iet werkt!
JFarquhar e1 al,, 1005)
13
llt'u~t....-ck \-oeti;>.U..'
-rom...-"'
en «:ooormWI<· ta
L'no'""''"'' ç...,t 21)!15 - 2U.b
1.1.1.2.8. Beursmtroductie tkl n•~uw< p rófussion,lli.!.ml' zorgdl! ~inds h~l Bo.,m<m ;tn~-;t
V\lOI'
een IO<'ncnwnde 1mpact
>Jn de cconom:ischc wetmatixheden op de ~port en meer specifiek .i n Eurupa op lwt voetbal . D~
noodzaak. aan de evoluti e n.1,1 r een
h~mt
.1a11 dat óe clubs
~tccds
bcdrijfficcononu~ch
g..oriënt•et!rde con;,umcntcncliensl
op zoek zijn nnar ntl'tl we bronoco van 111korn
rnb:oduche van management, marketmg, cconomi!.Chc pnnc:tpes en ra.Ltond~ letding maakt dat de techniel<en utl de Jak,·mn..-cld in het Europt-se 'purlbe |
noden van de
club~ v~:rtalim
mwsl~rin!Jl>knpitaaJ
/lch, net zoals bij andel'<' (Dcjonghc:, .2004).
b~nJV
dcd~n.
De
het aantrekken van
ll~t i.'Crstc. bedrijf in Engeland d.11 op de beurs g• ng was Tottenham Hot;pur m
198..1. Later, 111
1•)'1(>, was er een succesvolle 1ntroductfe van acht V<Jdbn lclubs op de beurs, vr~?r' daar\·an
gmg"n op de London Stock Exchange tLSE). dl.' vtcr andere g111gen op
d~
-\llt:mative
lnwsiment ~lar:k~t (Al.\ I) (Rcrmeboog en Vanbra bant, 2l00). Deu l\1ee beur/om v"rschillen "P om~ele cruciale punten van t'lkanr. De AL\1 ver.:.chall bednjven ut t'Cn vroeger stadium •an hno ont"'ikkeljng too:gang lol de beurs, /,rdamg dat ze ook het leven al~ een t.:u•;.genoteerd bedn j( kunnen o:rvare.rt. (n tcgcnstl'lli r1g tflt de LSE, i<. het ~('l.'l'l verplichting dJI een ml:uimwn atu~k.,xdlange.com ). In 2()(10 " '•lrt:'n er .!IJ v«X'ibalbed.rijvcn op deze beunen genoteerd, 12 J~ Engels<> beurs
llp
de L5E en ll op de Al\ I In 200'> telde
19 voetb,1lb~n1ven IPalomino. Rt'nncboog en Zha.ng. 2005).
üm wcll.e reden 1--unn~n voctbillclubs naar de beur- ~dan? • Knpit~alverhoging: de meest voo r do! hand bggmdè reden tso m a:an e.xtra orlr topspelers aa.n te trekken.
~t~.dia
g~ld
Ie' 1;eraken
verder uit te bouwen o f een goedt' jellgdwcrking te
financieren (Renneboog cm Vnnbrnbant, 200ll) Al• de
mlem~
aand.,dhoudcn. niet langer
bfreid l-ijn om extra ri5•cokopitaal te lc,·eren, ,,. h~t l>èdnjf '"rpüch.t een beroep te dat>.rl op ntcrne finanderingsbronncn. ~aa.st de aandelenmarkt 1-an k'llmgen ol het verkopen van een deel
l\-dri1ven die nood
h~bbcn
\'ilJl
,m ook door het
a.111p,aan van
het bedrijf aan een wv~blerîng~maabchappîj.
aan grote hoeveelhed~n vo:rs kapitaal iJ1 vcrhoudmg tot hun
\\'lln rde, vçrkiezen meeslal ecu beur.;in lrod ucti<' lxwt'n ..,,.n ban.klcn,ing o f andere kntng. In MI voetbal werden d e nwe,le .nlrodu~tie
cl ubs tol de jaren '90
van economi•tlu:! wetmatlgh..,dcn l'n
d~
gl'SI~ und
d oo r een mecenas, mila r de
exponentiële nood a,w v.:r; kapitaal
tn.l
I+
~r.::gefh'ltf'éf'dt\ Vdof~t."Jl H'l rurupa.... -p<~I\Ding_SVèrtlou älfl$ IW."St.:.il .:pt.JrtieVI..'- en ~n~~dlc fclt!oren UmvérS1 l<--r~ Gl?nl 2.00'"l- 2
Maghermdn Leen & Schyvmçk Ooo
De kapitaalverhoging bij een professioneel voetbal team kan gebm.iki worden voor. hel aan ll't>kken aankoop f
v~ó
nieu we s peler&
verbo~1 w
va11 stadion
,,rande re ac<"lllnmndaliE!S
professionaliseren van d~ zakelijke c:n c0mm~ráële oragt'dsali.: afbouwen van $chuldr!l1 bel alen en verlH'g•~n va n sp<~lerslonen
naamhehndhcid (helpen a ·eeren van een merknaam) (Dejonghe, 20(}1l} t
Ex1t- ro ute ondernemers: het
IS
een mogel ij kheid voo1· de on d emem er of investeerd er om
ln m inves teringen om te zetten in liqu ide m•ddelen of m ot! ande re wot>rdou 7e Ie
kapi taliseren. Deze exit-ro u te is voor Engelse e n Sc ho tse voe lbalcl ubs é€n van de belangnjksle redenen
ón'\
o p de be11rs Ir 'komen. De oorsp rnn kelijke mecenas kan de
finanàële JasJen van de du b niel méer d ragen en ve rkoopt zijn ~
het bed n jf in de belangsteJiing en g.e eft naamb
indruk
g~wckl d~l
d e clu b tol de zogenaa md<> ' l.ng
l eagu .~·
hoort. Hel 1s een s 1gnaal van
maturlte.ll en vraag om erkenning J3ij de f.ngclse voctbnl.tcam<; w•s di l e venPI'nS e<'n renl•·aar item . liet zid1 " 'illen spiegele n aan d.; ·s~rieuze' bedrijfswer<>ld en ht>t crd!ren van een brand name betekent voor de?e clubs dat7.e biJ d e gmten horen tDejung he, 1004). loctien voelbalclubs besl issen urn up de biluTS te g~on, h rengl d 1l een aan tal ge"olgen met zich mi!~ Zo is een open boe kho uding el'n absolute voorwaarde, aangezien z.e h un bdt.'id transpar.u1t moeten maken naar de aa ndeelhouders toe. Bovenetien betekent d il dal de d ub een prolessîonele werking zal moeten hebben. ln België hi jvonrbeeld 1.1jn er wel veel profes..'ionele spelers maar de bestu ursledt'n z.ïjn meeslal n t>(; vrijwiili)o;ers. Vele dub~ :djn zelis nog een vzw. Om d e s ta p t~ zenen naar d l.' bew·s daare nlt-gen moet een vuellmlc.lub functiun~ ren
a ls jurid 1srh lx>d rij f (lfel Nieuwsblad, t'R/0.5 /19~8).
EJ:zjjn vier grole nad elen aan een beor.mnlè ring: hlfonnatiepl icht zo dat belE>ggE>rs
~?en
jniste bt oordelin); k u nnen make n <We r hel
bed nJi. I lierbiJltoren de haJfjaarlijkst' o( zelfs kwartaalrt'Stlltalen. Adminis tratieve om p ublicitru..·e kuSten verbonden a;m de vergoed.i:ngen van d..financiële lusscnper:;onen bij een rro. Gevaar voor overn;1mes. ViR veroverd
sl i il~
aankt1pen kan een
S\lbs~antJee.l
aandelenpakkei
worde~
D rt• k op hel mtlnagemenl. Beleggers en analistom venvachten t'en p oslh'"ve ontwikkelil:lg va n he l bedri jf. Onder d ruk kall langt:temüj npla nning opgeofferd worden om de korteteml ijn resu ltaten te \'t>rbdl"tell. (Pe1onghe, 2004)
15
~urssenot~nle voetbalbt!drilven it\
Dut•opJ.: spàn1ung.s\l:rhoudîng.
lu~.;t.lfl
.;p{'•fh•'\1C-
L'f!
~'nötnrst:he fadasrcn
Umver;1leil Gent 2()()5- :>1)'\(i
\fagheun:ul l <X'll & Selty•~n o · O t'<>
l.I. 1.2.9. Beursilitroductie. b,.tiXe/mol? I>.e =ag die i11 dt'ze context bela ngrijk is, Is of een 1111Tod uclle (rPO), e n ~~~ notenng op de beurs verstandi g 7.1j11 vnM voetbalclu bs . '-•let andere woord en: bestlaat e r een solid e bas is op lange termijn of z ullen de aandelen.. net zoals de nü.• uwc teclmolo gie-aandelen. een grotere
volatiliteit hebben d an 'oudere' aandele n en beursindexen?
ln hel algemeen s tegen de
w~ai'den
van de voelbalaandelen in de p enode J 996-begin 1997
sterker dan d e respectievelijke be ursindexen, maar daling cm m200 l- 2002 we zen anderZJtds op de aanwezigheid van een neetwaal'lsc trend di~ de reJal:ieve afn ame va n d e beurStnde:-.~n aversteeg (Zie ook ta be.l J} IDejonghe, 2()0•1).
lang niet alle
b~ursifltroduclit'S
zijn succesvol g~weest. Van de in troductie in 1 ~96 to t 2000
waren er en.kcl positieve r~su ltaten merkbaar vnor ;\'Ianchester Unil~d, T<)tltmha m l lolspur, Sou lha mph)n
e11
Noll ingham. Manchester U n iled deed hel bi jzond er goed mei een
opbrengst van f. 88 mil[nen. Toch sla~gden s lech ts 7 ""'" d e 2(1 clltl>s e rin om " i nst te luuen . Dit onder andert• d ou r de hoge lonen die aan spclc·rs worden u.itbelaaJd $il1~ hel a rrest Bosman (Renneboog e n Vanbrabant 2000).. Zt>als
111
puntje 1.1.1.2.~1 • (Corporale g ovemance)
reeds besclm~ven, kan het evenet>ns te maken heblx'l1 me'! het bel<'id (Farqu.l1ar et aJ., 2005). Op enkele clu bs na kunnen we d u.<; s tellen da t de ;'landden VM voe tbakl11bs fa len op d<:! bl!u rs (Recméb(>Og en Vanbrabanl, 2000).
1.1.1.2.10. J'heoretisclt<' ko~Jrsbeïnvloederuie factoreil Eén van d e belang lijleste factoren btj het bepalen va n de pri15 van ·~en aandeel tS in forma tie.
De rqarkt (1ntvang t een gmol de?el va11 lijn tnforrnalie (?!>liJs algemeen n ieuws nvèr de werking van hel b ed rijf, d i vi dt!J1d <'Tl, jaarl ijks~ wmsten/ verl i e~l.'tn, voonti tz.ieh len . ... ) via publicaties van gespedaJiseerd
insti.'Li i r~gl!n.
\•oor het voetbal l,s dill bijvoorbed el hi.'l in 2000
opgerichtte weekblad Soccer l nvQstor (www.so cce rinvestor.com). Deze in formatie beïnvloed t de perceptie van d e aandeelhouder~ en de potentiële k•:>pers en verkopers. De1e informant en $laan in Vllel gevallen dich l bij d e bedrijven e n kunnen op deze wijze i:n foonatic
laten 'lekken' en het potentiélc aankoopg"'drag sturen.
Eeo andere belangrijke [actor IS psycholo8 ie. Velen
p~oberen
name.üjk te antiaperen np de
mar.kt en deze besliss1 ngen zijn niet al tiJd gebaseerd op 1'at10 neel h andclen. Hel gevolg t~
soms hel on ls taan ''an overwaard en ng en irra ti onele st•jgLngen v:an de aa ndel en kt>.:rs, he.l
zogenaamde ~eepbelprinCip<'- Net :wals dal voor d l• in ternet - en biotech nologieaandelen hel geval was, hebben ook voetbaJclttbs een hype g ek end . Een - weliswaar beperkte - crash van
de aandelenkoers (in 2001-2002) kon daarom niet uitblljven (Dejonghe, 11)()41. Aandelen zijn evenee ns o nd erhe?vig aan macrn-t'cono mische •nvloeden . De reactie van aan.del~n
op een vera nderi ng van
economi~ch e
con,tJn ctuur 1S per sector ve rsdtt tlenrL
16
lJeursgenotee_rde voet~albedriJVe:D in Europa: spanniug:..vcrhoudh'&tu~cn .;-porbe ve - en eronom&sd le factoren Maghcrnran LC'I.'•' & 5chyvinck (.1co Unl\'er5Jteît Cent 2CXl5 - 2006
Volgens de indeli ng van de Europ ese eüectenbeur7.en behor en d e beursgenoteerd e voetbalclubs tot de sector van de een onderdeel van de
hotel~, resta u rant~,
eonju nctuurgevoeli!~e
vn je l"ijd en tJ•nlspanning. Deze sector is
cyclisch" cons umentengoederen waarvan de
beleggers aan delen kopen biJ bet keerpunt van een recess ie, o fwel in de beg infase van ecOJ\Ornisch herstel. in de ovt>rgangs periode van hoog- naa r laagconjunctu ur en
ti jden~
de
recessiep criod e, wordt de aankoop van deze goederc~n uilgesteld waardoor beleggers eerder geneigd :>:uilen z ijn dez.e aa11delen Je verkopen. H d gevolg d aarvan is dat de aandelenkoers van voelbalclub s recht evemedi::; (.'völueert met de econonue en he·t consu mentenvertrou wen (Dejonghe, 2004). 1.1.1.2.11. Over~-ic!Jt van de btw rsvrestaties van [ uropese topclubs (fot ?003) f•bel t- De cvolu li e VOJJ de • andelcnk<Jersen 2001 - 200.3 (naar Dejonghe, ~) .KOers elllO.-- ""R"Oél;S ern-cf Ko~rs: emd Çlu·b 2001 .2002 '20.Q3 ENG.ELAND
I
Arsendl H olding
17ï5p
A
1U,5 p
Manchester Cîty 1'1<\••c..sll~ U~ited
- 9.9
()
lóS,Sp
1600 182
- ll/1
·4.~.6
lo p
17,5 p
-·
· ».'1
n.v.t.
Sp p
3;25
-51_,4
·.35"
2:36
. r/,b
•t-1M,8
50 p
20 p
37.5
- BO
• S7,5
2ó p
35
-n.s
• :02,2.
9.75
~J 6
~:u.r
3~.S p
23 p 8.5p 23,5p
.l6,5
.gq
~ !'5.3
J02,5 p
1.32,.5 p
kl..r
-57
44p
2'1-p
57 2S
.r,.s
t--!,2
70,5 p
42,5 p
3.9,.7
-20
IS5 p
ó,2.' i p
51>1110cld U11iled South.unpton U isure S!mdcri;Jnd Tottenham.Hots.pur
"lC!-e, roJ;_u.b:e 2001.- WQJ
1600 !' 1.22,5 p
14-5 p
.Manchester Uniled
f'..,• ol_u ~é . '200l ~·~2
1 0~
SCffOfiANO C<>lbc ll.lng~
t 05 p
51 '12.5
- 0,2
.
tTAUÊ
'"
.<\S Rom.
2,91SeuiQ
- '7.M
-+ 34,7
3~0euw
1,229 euro 1,56Sèuro
\b'b>
TIMlntus
2.020
- _:,.;,,9
+:29,"1.
l~o Rom a
J..760euro
0,.661--euro
O,ó62
•
~1,.)
-W,7
-1,9 e uro
2,70 curo
I
~,H.euro
·3_;S3eun."'
J
62 kr
illlcr
42."'1
• ltf,.l
+32,.2
i25kr
,lOkr
245
-U
+ U;J
1,55 euro
3,41euw 3,1 SoJJ:rO
3.41 3,18
29,8 .q
+ U .2
DUITSLAND &ruSis!~ DQ-und
I
3,64 1
I
• Jit,8
-:!!o.Sf
-35,8
• 1-1.~
NEDERLAND ~c ~J""
5.2
I
DENEMARKEN lhondhyernes IFF
1.Pnt~en SE (PC KopenbasenI PORTL'C·A l
ECI'o11o Sp U ssa!Kln
475euro
-
.-o.~
17
Beu:rsgenol~e
voetbal bedriJVen i11 Magherm<'ln. l.b.:n & Schyvinck ClL'l")
EUl'öp.t: spanrthl&~Vt."'rl.rrudî ns tuc.->tm -._pn~wv~- t.!n eronclmLqhe tactoren timvemteit Geut ZUl.~ - lf)"))
b1 voorgnande lab~l z ie je d uidelijk d a t het 1aar 2002 geen goed jaa r geweest is voor d e Europese' beursgenoteerd <:> voetbalclubs. Bij slechts 3 van de J? clu bs w,,s hel aand eel up het emd c van 2002 meer waard d a n up het eind!:' va n .2001. Dil zee pbelprtuci p~- T egen
W ab
het resultaat
v m1
he t
2001 - .2001 stonden veel voetbalaand ele n overgewaardeerd e n di t
resulteerd e tûteindelijk in L'en cra~b. Wan neer je naa r de ko lom e rn aast k 1jkl 1.1e )te ove rd rridelijk een ander -om ruel k ;,:eggen een tegen m>ergesteld- bet.'ld. Bij na aJle clubs sl"zt' n in 2003 üt waM d e. Het rs opva lle nd lroc
gelijklopend de benrsprt>sta ties van de ver:sclullend ~ Eu ropese clubs 2 ijn (Dcjnnghe. 2()()4).
1.1 .j.J.Aa nd eelhou derschap van beuisgenoteerde voetbalclubs In d e doon
winst re incasseren met het j.1 arlijkse di vidend _ Een tweede groep speculèert op de koersw;nst en een d erd e gro(!p r.ij n d e ko pers d 1e UJ t pn re d u bhèfd e aandelen kop en. Naast enkele s tabiele en •ns lihriTone le uRndeelhoude rs z ijn e r dus uo k vele 111d.i vidu ele invesleerd ers (H (,'t Nieu wsbl ad OY/ 05 /l998). D eze rnd ivrdu e.n ~;ijn m<::estal fan s e n h tm aand eelhoud e rschap is dan ool< vaak gd><JSl'èrd <' P een irr<~tione·lc passie voor h un team (Duq ue, 2(105). Volg ens Oejonghè (2004) beschuuwcn beuxsanalistw1 voctbaJ aa ndc.-len In het algemeen d~
eerd~r
als
ec:n h<'bbecliog voor trou we fa ns die g eld toevertrouwen aan h un dub 1rt
hoop ;,;<• i11 d,· tuekomst van m eer s portiel sua."e.S te k um1en genï,~ten. Nodttans \>lijkt clr:t.le
groep van bdesgers insignilicant klein te 7.ijn e n daarom consta tee rt men da l d e p rijzen d ie geze t worden de ration ele
v~rwllch ti ngen v,1 n
gC:in formeerd e i n vcs teerd ers reU ecl.-ren
(Dnque, 2005).
In he t ond erzo ek va.rt ~ticlti " en Verrna (1999) d~aren t~gen stelt men d a t bijna ~en kw .1rt (23%) va.r1 de aa.r1d.e len va.rt Mand1~1er Uni led in het ]'('zi t ûjn van fans. Een wrkla rïng voor
de2.e ut l.7.onderl tjke st tu atie is het i.:-il d al
M~ nchestl'r
in 1'19 1 besliste om meer aa.rtdei.Eu1
publi ek t~ stellen voor de kleine ~andedhouders. Men kan besl uiten da t voetbalcl ub• een u nre k aandce lhu iUCicrschap hebben. De samenstell mg erva n v<;,·sdn ll vn n stud ie tol !;tud ie on van clu b t·o l cl ub. Wel ka n g"steld wnrd.en d al cie ver7nmeli ng kleinç aandee lh oud ers rneestaJ slt:c'ht:; van hèt lot·ale
C(l'n b~perk.t d~@!
vorm t
aandelen~apil
l~
Bèursgt-*'notc-cn.k • vactbalbedrîJVt::o in Lw·opa: Sjl.Jiln1ngsvet'llouding IUS..'SI."!! sportic.Ve-• en txonomt5c:he factoren
J\lagherman twn & S.Zhv'-'lnt k Ot-X)
ü ntvCr$1feit G('tll 200._.:;-2BJo
1,1.2, INVLOED \fA 'V SPORTrF.Vf FACTOREN OP DE BEURS
1.1 .2.l.Invloed van voetbalprestaties op de nationale Beurs
1.1.2.1.1. PS11clwlos1sclw invalshoek Veel klassieke econ nm1sche theorieën redeneren dal ueleggcrs ratonnele
keuz.~s
ma ken, maa r
dit bl iîkt niet s teeds :to te .tij11. Tn hiitie blijkt de r•i:k• soms te verV'Ilmgen. Fen gev,,lr.hierva n
fs dat gebeurteni-s sen die het gemoed, d l· èm otionde uf fysie•ke status van bt"'egg<'rs veran <;leren, een ~gniffcante invloed kunnen hi!bb<,n op de prijzen ' 'an aa ndelen, zonder dal
ze de h mda mentele variabelen vcrn ndere n . Bèlegg ingssiTntégie<' n wm die aard - die
r!u~<
irrationeel zijn -nLlèmt m en mru:klabnormaJ ileiten fi\Lfilll, 2004) , Er bestaan veéJ verschillende Jenomeoen die !?én invloed k mmen hebben op hel g emoed van
me11sen en m kunnen leiden to t abnormali teiten bij b~t waard~•·<m van aandelen.. Hl?t w eer is daar het m E'èst evident(> voorbeeld van. Vele ond er7.0è".E."rs hebben 7.id1 dan 1\1>k al de v ra~g gesteld of het w~er L"<'IL invloed heeft op d e beu rs (o.a. Dowling e1n Lucey. 2002). Ook werd de inv1ot!d van he t a.t.n ta1 u ren zonlicht (rhri
Hel feil dat <'r al zoveel onderzoc kt?n g<Jdaan z ij n naar moge li jke paramete r!' die de beurskoer~
k Ltn nen beln vloed en, brengt echt~ wel het p l'lJbleem ''au d a ta- ruiniog me t Lich
mee. Wanneer ved onderw e kers op :wek zijn naar signifimntic mc~t be trekki ng ll•t h<:tY,dfde funorueen, zullen sommige d aarvan on gétwijfeld significa nte resullal<:n opleveren, g~WL>l>n dnor toevaL Ook faalt men in veel ond er.t<'eken erin om een degelijlke alternatleve h ypo these te form uleren, waardnor sfgmllcanlie
m alle richtingtt\ te verklaren valt. Er is dus ve.:!l
kritiek up d it soort studies. Om loch te k un nen bewijz e n dat gemoedstoesta nd beeft op d .- beurs, 1s.er een s terker onde17oeksdesig11 vereist (tdnMnS, Garcia t
Meer en meer groeLt de idee dat vot.>tbal
eet\
li
~en
om pact
:\'urli, 2îl(i5}.
econurn isèh slgn1fican te .n1 pact kan hebben. De
voo rgaande theorie, hoewel nog n iet 'helemaal op pu nt, kan eigen tijk d ienen als verkl a n n~ hie rvoor. Ten eers te bestaat er geen enke le andere regelmatige gebeurlenis dïe z<• sterke veranderingen in g emoedstoestand met zich meebrengt als voetbal. Vo~gens Saunders (1Y'-13) en Kamstr.'t, Kram er e n Lev• t20UO) kan hel gevoel van o n tlading of te iE'urs lelling na respecbévelijk 1\~nst of verlies van een sportwed strijd een Invloed hebben op de beurskoers.
Het
IS
bewezen da t ''oetbal d e zcl f~ekerh<:id , koopd n A en ?el fs dE· g•
kan bepal en (Edm ans et al, 2005 ). llovendieo is h el zo dal het weer of d e hoeveelhctd
lWtiiJ eslralen waru·mee "e in contact koml'n enkel een dfcct hebben o p de alsemene gemoedst.nestand van de beleaget•, ter.wi.tl de gevoelens na een spo.rhwclstrijd een speálieh
19
Beur5gen <~l~t:" vt~tbdJlx.~rijver\ 10 b.u I'Op.t! spann.ingsvcrhoudmg tu~~ sparli c~Vt?- ..:-11 o2rononusch<"' tactoren
U nivEr;1t<'ll G~nt :lOOS - lll<)ó
Maghetman Leen & Schyvindc Cleo
impad hebben o p het zelfVertrou wen en hel :t.t'lfb.,eld (l lirt, EriksOJI, Kennoor en Zi llmnn,
1992). len twcerle is voe.lba l
"e." r.eer po pula irt', o m niet te zeggt'n d~ pupnla irste Sfl
meeste landen ter wereld. Wanneer d e n~hvnal e voetbalploeg spo~clt. zit een zt•èr groot de1~l vn n de bevöl king simultaan voor de buis, wa,rrond«r ungetwîjf!dd ook de doorsnee hE'Icgg<'r. De uitslag van voethal wedstrijden speelt d us zeker ook in o p heil gëtr>oed vaJI de pnpuia li e die d e beurskoers bepaalt. De s tud ies die voetbal als bcïnv foedtillde parameter gebn liken,
l iTn ee.n u1tbreidiog op voorgaaJldc Ülera leïnvlocd.mgsmomenten voörkomen, waard por er kan aaJlgetoond worden dal gemoedstoestand ecuno misdt releviH1t kan z ijn lEdmans et al. 2005). ~lel IS
dus duiddijk dal voel bal 7.1 ~h e•ge.nli]k perteef leent tot bet testen va n de7.e
gemo~dslheor;e
aangez1en voetbal ee n s teekere tmpad uilc.efent op de belegger d a n eender
welk ander psvcholog1S<;h len ben reed$ d e Invloed van de presintit'S van een nativnale voetbal ploeg op cle nationale eco nomie beshtde.. rd ('r ui1Hl, 2004: Ashton, Cerr,vd e n 1-! udsoo, 20113; Edman~ ~I
al, 200;;).
De resultaten zijn ech kr vaak teseostr· ijdtg. Veel han gt n ;ûuu rlijk af
I/MI
de geb ru ikte
mel'hodologle en van d e popul;u:îtert van w•ethal m l1e! bestud ee rd e la11d. Zo u nd er.co chlcn Ashtnn et al (2005) de invloed v= de voetbalprel'l ~lles van d e Engelse nationale ploc~ ven 1984 tot 2002 op d e fjnandal T imes Stock Exchange (I'TSE) 100 index (dJt i,; een gewogen index van het gemiddelde van de koers van de 100 ;,rrutltsle bedrijven van d e Londou Stock Exchange). Men ging na of d t! beu.rskoersvera.ndcring o p d·c dag na d e wedstrijd.,u $Îr,J1Îficant ven;chille nd w as van dt' normale rt:lurn. Men steld e- W(•ldcgeüjk een signïfie
abnorma le returrt va~l np d e dag Jlil een iJllern~ li on~ l" v•lelbalwedstrijd, ma.u· d il l'nkel ïndicn d e lllt'd6t rïjd 1uel eindigd e u1 een gt:>lïjk~-pl'l. Bij 77 va n de I 40 gespeelde wedstnjden die nkt op gdijkspel eîndi~den, vond men ct'n abnurmnol posiht:ve (hij Wrnsl ) o l' abnormaal negatieve return (bij v<:rlies) op d e v olgend~ beur.sdag Vcrder vu 11d men d,)l de?.~ ~k\~jking grote r werd naMmate dt' w ed strijd e n belang rijker ware11 J\:Jaar liefst i ï vnn d e 23 finaleweelstrijden veroon;aakte n
~en
sïgnifk ,,ntt• abnvmr~le
relurr~-
Ook s teld e m en vasl dat
de verkJarl'Jld e capacile rt van d e d u mmy Yariabd c ( I bij wins t, 0 b ij gelijkspe l ~n -1 bij verlies) in het ontwikkeld!' regressiemodel voor het voorspellen v<m de beuJ'Skoers d uidelijk
20
ûeu.rsgerh-llt"erdt! vnt:ttb-altk.ldriiVCI\ în Europa: span11ingsve.rhou dmg tu.s..filEfl sportlt>Ve- eli 1!<'0fl(1misrht: f&Clöntn ,\lagltorman Let'11 & Scb)'\~nck Cl<'<.' !Juiversll<'ll Cent 2005 - 201)(>
g rolt:r werd naa.-mate de Wt'dslrijd en belangrijker
war~n-
V(>Or een gewon e
m~en\a honal e
wedstrijd was de?,e variabele sigtü!ican l lot o p het tl.\"/,, niveAu , Ierwijl m<-n voor een fina le ~gnificill11:il!
vond I lil op het S% nivea u.
Een r ul'i<Se s tud ie daarentegen, diC' het effect v.1n cl.: nitslagen ç•an wereld bekerwedstrijden
op de ISF ('l slan bul Stock Exchange) ond crzucht, beshut dal vuelb.11 gern pffect he;: ft op d e nationalt> economie- .A. I;; hvofd rede11 voor dil l~tt werd aangclwald dat veel b ui kn land
stu die
111
Nïeuw Zeeland onderzoent of de
spt> rtit'V~
p•·esta tie:; van het nationaal
nogb) kam (rugby ls immers de popu.laîrste s port in "\iienw ~l
Waltcr, Z003) Dit resultaat is tego:nsln jdig mel het ""der20ek.~resultaa t van Satuldecs (1993) en l
een slgoül:lcant e ffect vertonen o p de prijs van hel a ond~el.
:-Jog een and ere shtdi;; besl ud~erd.e d e iolvloed va n de uilslagen v an wereld bekerwedstrijden
o p de b eurzen van de verschillcnde partirip~nmdt> nat ies. Dç,o r versch illende landen Ie belrekken in de analyse, k uttnen besluJten getrokken worden dié m eer generaUseerbaar :1:1jn. Deze s tudie l>esluit dal er enkel een srgnil icant vcrband 1s tussc·n vuélhal en beurskoers b•J
een
v~rlies
(dan ukl de [J.,urskoers stg n iucan l).
D1l
z.ogenanm d e iootbnJI· IOtiS effect' zou
g roter zijn naarmate vol.'tbal bclangrijl<er is vuur een land. Bij overwinrungen merkt men geen slgnilï.::anle veranderingen in d e
zijn in lijn mel de
~prospe.-:1
bcnrskocr~
(Edm ans el a I, 2005 ). Deze bevi ndJOg en
!henry" van Kahneman en Tvcrsl-y fn <>nderzoek van Barberis,
Huang en Santos (11!99) vindt men d.1.l de
in vesl~erder
gevoeliger Is aan verlies d an aan
win van dl! beurskoers, en d us een daling van
nt:' p rij~ van he l aand eel, zal du;;
een gwter eEfeet l!:!weeg brengen bij de belegger dan een titlj~ing van dt> waa rde van het aandeel. Dil fent)rn een, dat deel uil maaki va11 de prospect l:h cory wordt hel "loss-av~.rsion" verschijnsel genoemd. Delelfde studie loonde via experime nteel
ond~rzoek
aan dat
re~cties
van hel~r,g<>rs a n1a ngen van voorgaand<" prestaties. Vuurgaandé 1\' IIISl yaJ toekomstige pjjn
bij verlie:, v()J?.achten. Dit word t het "ho use-m oney" effect gem•~·md. De piîn. e11 du.'> \.lUk d e reactie, da,uenl
(Barb!llis, Huang l'nSMtl.lS, li19<)). Sommige van voorgaande bevi nd•ngen bewijzen dat z:aken die t~p hel lmmeur van mensen Inspelen, e.;n învlw d kun nen hebbet) op de nationale beurs. Deze s tell ing bi!dreig.l ~l erk d -: effkiëntie van de kapitaa lmark Ien. Een kapild~!Uiarkt is el!iciënt· wanneer h el aJ ie relev~ nte mfómtatie volledig en correct reflecteert en wam1eér het mogelijk is winst te maken d lK>r Ie
21
Beu~genoreêrde VoeJbttl bl:!àfiJVerl ln
r Un."lpa; ...p~r'!OI{It;O:.'V~!rilOu dmi) llJ
(11 ~C\ U\Oft'Ü$dil' foli.lUI'\.:1\
Umverstlëtt Gent 2()(5- 200o
M aghemtan !.een & Sdtyvtnck Cleo
h and elen op basis van d ie tnfor·matie. Aange?.ten hume ur dutdelijk niet als een economisch
signi fica nt e var iabele
ge.zi·~ n
wt>rdl 1 c reëren d e7.e fen nmene n rnarkt.abnn m talttetleu
(!\
tnvlo,~d
van de p resfalies van
een naJional.evoelbalploeg öp cil' n ntiuna le economie. Dl' res ul la.ten ?tjn tegens trijdig.
1,12.1 .3. knlend.-rnbnuttrrnli li.'ilt'lt
ln h el o n der<.wek van Edmans (2005) wnrdl er gewaarschuwd voor ct>n m ogelijke overla pping met een and er i.rration.:el fenomeer1 , namelijk de kalt>ndentbnorrnahlei t~n- Men m oet met~ r bep aald rekeni ng hou den met het maandag-e ffect. A.mgcz:icn de mct>stC' wedstrijden
tn
hel 1' •eekt>nd worden gespe"'ld , t.ijtl he·l btjn a a lt ijd ei" beur~resu ltaten van
maand agen die in d e analyse bdrukke n wordt'J.L Vermits dt~ze d .ag n if.'t 11ls een norrnftle beursd ag kan besd lOowd wnrdC'n, zo u men hier voor mo eten con lrolerèn (Edmans ct al, 200'i}. 1\.fpn spreekt ook wel eens ovet' het "d ubbel weekend effect" (Duqu e, 2005). \Jaasl dit maandar,- effecl zijtt er nog ee n !tele reeks a ndere kaJcnde•a b.normalitciten gedefinieerd . Zo is er het JanulU·i-effL'Ct, he l bei,'in· van· dt!-maancl-elfed. hel dag-van -dew eel<-dfE-ct, het vakanne-etlect, het verkoo p-in-Mei-effect, he t jaar-o:' inrugend-in-vijf-effèct,"
Er wordt zeer veel n ndel'?.oel. g•~daan ml~r Jl d e7.e ve ffidl tll ende versd1ijnselen en de resultaten van d eze: studiP.s l'ijn vaak c
immer~
rt(lk vonr een irralit•nele IJtvlned op de beurskoers en
bedreige n even eens de eifióën tie va n d e markt. Aang.:-~ien de lï t" ralmtr rn .b-1- de kale nderven;chijn5elen geen consensus oplevert. worden d eze variab dert niet als 'dummies' npg.:.nnme 11
111
d e relevante markt mformal ie. waard oor d eze e tfe·cten, indjcn s ignificant
bevond"'", ,•ven eens abnom~aliteiten v o rnwn.
Er zijn veel auteurs d ie wet.g eren aau le
ttl'ffit'.ll
d al irrationele zaken een invloed hebbC'n o p
de beun;. Zii t;eloveu tüel da l btJVOurbeeld kalertdervru·iabeJen als Lundan1entelc tJl fom>alic ku nnen 17ezien wordt:n. Deze auteurs trach leu dv.e ka l ~.cte.rversclûjuse len n iet psychologisCh, maar insti tutioneel en d us rationed te
verkl~ren,
wanord vor de hypotl u!se van
effidënltt! van d e ka pitaalmarkt beho uden kan blijven . Le redeneren bijw<•rbt'Ci d d.1! hel b egin· van-dc- m aand-l:'fft!çt geen psyc holo1;isch dh?cl is al!> du~d
omdat mensen i11
hêt a lgemeen in d1e periode een
l tng~ rè
liqujdlteil hebben cio.o rdat de
lonen op h et eind van dC' ma
Bt'u.r.;genoteerde voetbalbedtij ven U1 Europ:;t• ~l'·lfl ningsve.rhouding hJ~sel\-spt>J'tii!VC·-
cl\
f'i.()l"!Otnisrhe faetotcn
Unh·t!r$it\!it G~;:nt 2005- 2()01)
MaghQrnun l.lX'n & Schyvind< OM
Als vt\rklating voor de link tu ssen vuetbalresnltalcn c.n de beurs Cen dus d e econonue) van een land wordt in de li.tcratutrr eveneens gemoedstheorie. \ct:!
;~uteurs
OJC't
enkel verwezen
l:rachten eerder een 2.uiver
feit Ie vtndetL Zo r<>deneerl m.e n in
d~
11a ar
econnuusch~
de
p~_vchologtsch<'
verkla n ng voo r dil
li kraluur vaak dat hel l.!ch pl aatsen vuur finales en
dergelijke in inh!rnationalc kam piuens chappt'n zorgt voor posït1eve eco nom ische vooruitzichten. ln dit opzichr zaJ de invloed '' P de beurse dan ook groter 7IJn naarmale de wedsL•·ijd belangrijker IS (Ash lon el al. 2003). Gt!rlach (2004) beweçrl da t abnor:maliteil"n nod1 door ps~· chologische, noch door institutionele factor
veroor~aak l
word•m. Hij bèkijkt deze vocrsch ijnsclen eveneens
rabonecl , maar vanui t een voUcdig a nder oogpllllt H •j zegt dat ze veroot7.aakl worden door patro nen in hel
vn1g~ven van
marktalmormalileilen hel
me~sl
red en~erl
macm-ecuntlln JSdi !! Jn fonnn l ie. Hij
d tudelijk zoud~n mol'ten zijn op
d~tgc•n
dal
dat er geen macw-
economische informatie vrijgegeven wordt, aangezien het psychnlogisch of lnstllu honeel ef~ecl
anders kan gemaskeerd worden door die fnformalie . lfi j vond E>chler hij ;llie
abnormali teiten dal lnj onder'/.OC:hl, dat
G~
ni d beslu nd"n up 66,6'.-l, van
d~
dagen waarop
geen macro-economj!.che infmnwtie werd gt-g.,vcn. Op dt! dagom dat er wel in formatie vrijkwam daarentegen, vond men sttteds een almon na lileile n te verklaren
~ ijn
~terk
5ignificant etit!CL I T1j beslui t
du~
dat
door l>el vrijgeven van infunnalie en nït'l door
psychologische of institulionde zaken. Ook beweer! hiî dal deze abn()rmaliteiten niet het gevolg zijn van datn, mi:nin g, ö mdai er anders S
beurskoers(luctuane op een dag n1ét en zondet· vrijgeven van intol'llu1L.ie. Wo: kunm'•n besluiten dal vot'lbaleen impact uitudt'nl op de nationale bews D e vt?rklaring
daarentegen is nietzo duidelijk Zijn het psychologische factoren die een in vloed hebben op de oourskoers en
zo dus de effic•ënl•e van de \lt>etbalmarkt kunnen
b•!dr~igen? Of
kunnen de
bevindingen k'ch vt,llt!dig ralioneet verklanrd wordt'n' De di~cussie is nog n i~t rond...
1.1.2.2.!nvloed va.n voetbal presla ties op de beurskoers van de club Na het beschrijven v an dE> impact van 5portieve s ucce5sen van voetb,a lclu bs op de natï,1nale
.,lf. ecnnCimie. volgt nu een analysli' ''·'" d e invloed va 11 de7.e preslal i E's op he l voetba lbedrijf -,_ De vraa g d ie 7ich opdringt," in hnflverré de uitslagvom een 1\ Cdstrij d de beurskoers van dt'
club k~n beïnvk>eden. Dt!?.è \'Ta,,g kan vanuil verschillende perspecti•~ven benaderd worden. Doorh een d e literatuur is er echter één terugkerend Ieit: er is e= rechtevenred11; verbaud
lu.ssen het
~:esu l taat
van
ee11
wedstrijd en de
~ventuel e beu r~kot!rsv•~rander~t~g
en VanhrablUlt1 2001); Ouque. 2005; Pak1min o et
~1 .
(Rennebnog
200'i}. Wel ~•in er vet! uit ~enlupendc
bevinctingen md betrekking lul de mate waarin spo rtieve preslaties
~n
im pact kUJmen
hebben, alsook wal betreft hel theoretische kader waarin dl'ze bevindingen geplaatst kmmcn
Beursçenot~evt:>etbal bedri}vtm m .Europa: ....panmog~\.·l?fl\Ouding Maghe-rman I .een & Schyv10ck Oeo
lu ~~~n
.:podievt:.:- C-fl t:ü.JlW'lll!scl\~ fnc!on:•n Ul1lY""''t"'t G<mt 201b- 2ll\>
worden. h1 het eersle lui k worden de bevtndingen uit da Iitemtuur •opgesomd. In h!!llweede luik worden de v('rschillende m ogt•lijke Iheoreti•dH? vorklaringen we•ergege<'en. 1.1.2.2.L BeviudiJI~en uil de' literrrtlwr
Jn een Nederlandse •lucli~ 1-\ erd onderz:o.:ht ol d.:o wnn tde van aandelen van Engclsè v()etbalbt>d.rijven genoteerd ûp de LSE en de "1 1 ~1 b.:ïnvlued Wtorden doM de wekelijkse
sporti eve pre.st<JtJeR va n de cl ubs. Or de t'Ctsk bernsdag na de " 'edstrijd vond mt
et
l% na w•nsl. V<.>rlie;; pf gelijkspel werd afgestraft met een negilli tve
return, die groter is vour een nederlaag dan
voor ~ g~lijkspeL
Hier blijkt e(!Il gelijkspel dus
ook een significant negatieve irnp,Kl lt· hebheli op de l.>eurskoer;.. Dez.e bev tud iJlgc.n 21jn èonsislenl voor de Engelse en Schot.~e n ationale competitie. De re~urns <::ijn vok veel ~rOl\!!' voor rcchtslteekse due ls om d~ litel en voor Ruro pese wedstrijd en, fn de zin dat deze wed~•rijden
een hogt'l' inkomen van sponsorge lden en
kl e,'i Si .-r~•dH~n
vanbral:!anl,
zwaarder doo rwegen op beursres-tdtaten (Renm•boug en bevind inKen kadereil
111
genereren en dtts 2000}
Peze
beot IJldustr•e-model, d at i.n het 1:\vl?edt'lui.k wordt toegelicht.
In een Porlugees onderzoek past men een g el ijka<>rdlge an"lyse Ioe np Sporti ng Lissabct11
~n
FC Porto. De resu ltaten dtt td en aan da1 voor Sporting Lissabon dt• pr1J
Porto daarentegen, vond men enkel s tuli$lïscht signtficanlie voor gelijkspel. ln tegenstelling lot andere studies, maar in liin met de resul lalen van R~n n;,boog en VJnbraban l l1DOO) blijkt geliîkspel ook zeer s1gm ricant te z ijn. BovendJen besluit men dal ttegatief effect ht'eft WJ1
v~:rlies
~dij kspèl
-'<'n "igm fic:anlér
2005).
Verder tuonde men aan dat d e impa ct van "·cdstrijduitSiagen op d e beurskoers groter is naarmale dt! cqmpeltlit.' vordert. Men verwacht d us dal het dfect van een overw inning up h et ci11de v~n hel seiu.en, ~Is de club in strijd Ls voor de titel, zwaarder zal doorwegen dan
een overwinning 111 het hegm . Di l feit werd aangetoond door de integratie van de Rda iÎ>'e· PoinL«-to-Victory·ratiö (RPV· rntiv) in het regres_.;iemnd~l. D~e ratio Is poHitief als de d ub op
d e [ejdersp laats staat, negati.e f als de club v lak ond<Jr de l<'tder sto,a l "" nul als de dub de
eeNte plaa ts deelt mei een ~n dere club. ~·lt>t andeee woorden hoc h ogtJr de r.tliu, hu~ l,,'Toler de kans dat een team de compdili<' Wtt1l . Oe RPV-ra ltO bleek
"<'ft
posi tieve
~n
statistisch
sigtliticanle relatie te vcrtonen n>el de relum~> (Duque. 2.(10'>).
Goed nieuw!' bllîkt 7id1 sneller te verspreid en dan slecht nit'uws- t-.Ja wi t.st 1s er alleen et>n abnormale po~ i lieve r~tu m op de eerste beu rsdag na d e wedstrijd. tt!!!Wijl t'r na verlies mwel
op de eerste als op de tweede dag na de wedslri1d een abnot'lnA ie negatieve return
geregistreerd wordt.
~Jen
meuws, ntaar qua omvang
vindt dus een verschil in "nelheid van Iu':! veespreiden va n het IS
èr gt·cn versch il merkboar lu"S<'o >"in!;l nf verlies {Palomfno et
24
Beurbsenoteerd~: \I'<X:tbal bc~rijvcn lp
Europa: $p.:tnnm,t:.~vcrhoudiu.s
lu~~m
Maghennan Leen & 5.-nyvmc.k Cle<>
al, 2005). Dit
t$
spc:,rtit!vc- co ê(:onomi,.dte (actorcl\ Umv"r"'t"'t Gent 1005- 200ó
contrasterend met de bevindingen van Renneboog e n Vanbrabant (2{)()()) die
beweren dal de readie op verltet> sterke r
IS
dan d e?e 0p win
voorgaande bevindingen condudeerl deze studie dal de g<'rniddelde· rel·urn na een gelijkspel
wel negatief is, maar niet significant negatief, Bevindingen ui l de literatuu r w ijzen op abnormal e returns na >\lnsl of verliel' van voctballn~dstrïjd~n.
De uitslag van een wedstrijd beïnvloedt dus >vd degelijk de beurskuen;
va11 d e ·dub. De mate waarin wed strijd resltllaten een impact hebben, is afl1ankelijk van studie tol s tudie_
1.1 .2.2.2.
Tlteoretisc!~e ve1-klari11$!1?11:
I lei 1udustrie-111 ode/
Zoals re12ds vermeld zijn er verschillende mogelijk~ vcrklaringen voor de bevindingen dat
overwinn inge n een posllieve, en nederlagen
e~n
neza tieve intjpact op de beurskoers
(~ouden) hebben. Een ~erste perspectief W.1.11'Uil dez-e kweslfe kan worden bekeken is vanuit
hel tndnstrie- rnodel (Stad tman n, 2003). Dtt model gef•ft ·een volled ig ~on omf~ch raffo nele verklaring voor de link t1.tssen sparlieve preslaties
t'l1
bcutkoersfluctuatleS. Hel mod el wprdt
i'l.ieroJlder weergegevenmeen schema (figuur 4)
",..._, ~
t.o.....: h-l• -!\'.!'...,.$~ ,._ .. 00,(-.("..-
(
Q::á:!'~ce.
.,.
•
C!l-~~~r,.--JUI'
t "'E?.t Ul.C7,:
-----'"""'-----.... .3rc.•~s
""~ / >----==-
-~ Ln--. - 5ct..~..
}
"hrT'J';!Diot;l! ;;;_
B~P'b.-m
I
."'
,._
~.~ r
,?
··
f""'_, ".,;,.·-
,~ .."'-"1..-"7-
J.~ Aan==~
...
·~~ ~
""~ ~!--
- \?~·~
----../ "F..'"fl• ofl:a! ;;;rvr':lllle
l>eu.rsgenoleerde \'öetb.ilbednJVenirl Euxopa! '5'pa.Jlllmg,svethoudin~ lti$.5eu lloportie\lc - i.!l\ -.ocl)thlm i~~e: fact,lren Ma_ghNm.ll\ Leen & Sch;'Vfnck Ooo ' Umversital GE'nt 2005- 200o
Dil model geeft dtiS het mecharusme weer waarop sportieve resultaten de economie van een voetbaldu b en dus zijn beurskoers beïnvloeden. Ook l:'a lomjno
•~t
al (201iS) VInden een
du1delijke en d iroctc relatie lussen voetbal- en fiuauciële prest alle!;, gemeten aan de h;;111d van relums eu dit voor de volgende redenen. 'k n eerste wordo:>n de (devisieredtlen vcrc!el'ld
op basis van een
pr~tatieschema.
turop~ose
Ten tweo:de k,u, men aan de
competitie
deelnemen als mt'.ll bif dl' eerste vier ploegen e•ndigt en ten derde hebben goede SpClrlit::ve pr<>S!Mie; een positieve mvloed op tkketverkt>ttp, ml:'rd•anrlisrng en sp<Jnsoring .
Torh
i ~ er kritiek
up de..:e theurie. Zo ITiüet bijvoorbeeld in Duitsland mmstens 50-1% van de
aru1dtllen van een d ub +n handen ájn
V Ril
een vzw.
D~
leden van dte vzw zullen eerder aJJe
nieuwe opbrell,l;~ien terug investeren io de club en spelers om
7.0
hun tea m te "erslcrken
l1ebben 1mmers geen recht Clp dl\•1d end ), waardoor er geen pffecl
i(;
(~e
op de bettnskoers. Het
model loont uok hel probleem van een vicieuze cîrk
gaan minder g cdd in kas krijgl'n, kunnen bïjgevo lg mtnder p,oede spelers en l'oeschom,>ers aantrekken waardoo r er nog 01u1der geld
10 ka~
kornl enz Voor succes,•oll è cl ubs ;?;E'Irlt de-
weliswa!lr orngekeenie -redenering. OH funomeen past echter bdemaaJ nid in hel kadcr van de voelbalsector, w aar. •w als reeds vttxmeld,. altijd moet gestreefd worden naar een
compe'trtieve balans. Dit model ha nteer1 e1genlij k
~n
g rote
a~su mpt.e
d ie n•el to rnMr ka11
gegenP.raliseerd word en naar de vcwlh"llnrluslne, %Jjnde ht>t feil dat hogere inkomsten ook met~en
leiden tot een hogen.• winst (Stadtmru1n, 20U3). Ook in de studie van Amir en Uvne
(2005) vindt men dat de toenemende popularitei t van voetbal rûelt steeds zorgt voor een
grotere winstgevendheid (Amïr en Livne, 2005).
1.1.2.2.3. Een tweede men
n ag~an
verklarend~
Tlworehsch~ verklurinz;m:
Jlct Nlm.IWNI/oäe/
uf 11ieu w~ informalit' over sportieve
r~sultah.'n
nwd~l
wïl vt:riUlde:ring.:Il in d e beurskoers
mod;,l is h el Nieuws-model (Stadtma nn , 2!103). Vîa dil
helpt vt'Tklaren. Hel model Zt'gl dat verandc>ri ngcn in de waarde van aandelen toe te schrijven zij n aan het verscrujnl.'n van nieuw<' en on verwad1te informatie (di t wordt een signaal genoemd ). D.:- n uan ce die in d.it model d us centraal staal, ts dat enke l de n ieuw~co m p<'llent
van
d~
Ui lslag
bepaleMI zou >; ijn
vtt•or
d~
verO
beurskoersfluctnalie. Men redl.'n.,ert met ander" wuurden dn.t wan1wcr een verlies (\\~nst>
verwacht wordt. hd effectief vcrliezen (winn en) van d e wcd5trijd geen nega tief (posi ti e() elfeet zal hebben op de beLLrskoers l nf'Drmabe over resu ltaten vru1 voetbalwedsLrijde u past wt7..nHdarlirk goerl in d il mode.!. Oe si,;naJet1 ;.ijn frequenl en
gem~kkdijll
financiele markten gesloten zijn en
kwa n ti ficeerbaa r,
L~
~r ~ijn
alle.:m sig nalen wanm•t::r de
zijn op netzelfde mo ment voor iedereen bekend.
Verder 7jj n de verw.Khtingen gemakkelijk af te leiden uit de voorspell ingen va n bookmakers. Men kan dus /.eggen dal hel pu resignal ~n ,djn di~ gegevt!l1 lv<>rd en.
26
Beursgenoteerde voetbalbedrijven lil t:uropa: spanningsverhoudtn~ lussen sporli~~o-- ~ (?(:OnOI1ti~heo tae:tore-n Maghecman !....een & Sdlyvmt.:k 01::'0 .. Umvers1te1 I Cent 2th.13- 'l.OC\1:1
D eze hy pothese werd ondeczochl in een empHisch .,nderzoe k. El· werd een be u1·sanalyse
gedaan van doe
Duit~e
sp
D e fluch•a lies van de l1enrköers op de dn)l<'n nA g<"speelde wed>IT'ijrlen wt!rden geJ..uppeld aan de rt'spccHevelijkc wèdstri jduit$ 1 ~:; . Door m idde l v~ n het o nhVlkkelen van een regressten1odeJ \Verd nagegaan 10 l l oevt.Hr e dt.•ze uj!·sJag nutdebe~1aJe.nd wa& i_n_ de ko~rsvera• •deri ng.
1n het mod el werd gt'Ct>ntroleerd voor d e vcrwad1tingen door gebnJik te maken van 'bctting odds' Hoewel Dlxon en Pope (200-f) bewemn dat ee n s tatistisch model veel beter12 voorspellingen geeft dan deze van zogenaamde ' bookmakers ·, blfikt uil hel gron!ste deel van d e literatuu r dat deze voilr$pellingen wel degelijk efficiient 7.Jjn {1\/ ilham.>, 199~; Porr~st ~n
Sinnnono>, 2002). Zt: vormen ch t.':i een goed~ pararnett-r voor het bep•Jt>n van hel signaaL Men vergeleek V<'TVolgens voor g~p rt!Slet!rdè
elk~
wed strijd het· vcrsd1il t·usst'n het verwachtte
resultaa t en gaf l!iera<111 een
Vt.'l'Wadttin~:,'>.foult.>n ~\t~rden
SC(>r~
als e.nigt.> rderenhe naar d e
<'l l
het
(cl11 veJn vad>tJng5fou t). Ot!z~
ge.spe~J d(•
wedstrijd gefutegrt>t!rd in
het regressicmodel d at d e beursfluctuatie op de da.uopvolgende beursdag moest bepa len. De berekende vt?nvadltingsJ'out.cn bleken sign il.lmn l te zijn tot (lp het A1!> senSitiV'ltei tsanaly"" 1\•erd een
~conornetnsch
·t~,,
niveau .
model on llvi kkdd, woarrn als
p~mm<':'l.:r
voor het sportieve succes niet d e vcn\lachtfngsfou ten. maat· d<' wedstrijduitslage n z.cll gebruikt werden. Deze para meter bleek eve.neens stgn ifican t te zijn, maar de 'gooclne,;s-of-fit'
(de mate waarin de vanabele
ut
ht:>t model past) dnaldv du•tlehtk. Deze .~tud.1e vonn l dus
empirisch l>ewijsma leriaaJ voor hel
~îe u "·smodel aa rtge:.d~n
- en niel enkel de wedslrîjduitslag up zich
de ven ·vad,Unge n vmt mensen
een inv)ol:!d b[ ijken Ie hebbt>n o p d~
beurskoersnuctu a tie. ~r
wercl liOk u •1d.;orzodt l of e r een verselullende impact ·~ naar~;;,~.lan~ de soort \wdstrijd éli11
gespedel werd. In D trit>;hmd bijvoorbeeld ktmn<'.n de vuètbaldu bs vier soorten Wl'c\.strijd.l!n spelen.. Ln eerste m~iantie heb je de nati onale wedstrijden met, ten eerste. d e L!u.ndes l.i.ga· wedstrijden en ten tweede de nationale beker ~de DFB-Cu p-wedstnj denL Daarenboven d oen veel clubs o(lk mee aan Eul'l"'pE'Se çompelllte~ mf'lzowel de Omrnpums League als de UEFA-
Cup. Dil feil geeft
aanl~iding tot
een extra hypothese dit: stdt dat een gewormen (verloren)
wedstriJd in d~ Europese competitie de beu rskoeJ'S meer zal beïnvloeden dan een gewnnnen (verloren) match In de nationale com petitie. Deze hypnthew kad,~•·t evenee ns binnen het
Nieu " •s-ruodeJ, aa.ngeûen de
i iii J"'C l
van een sig naal
ath,,nl•~lij k
Is l'a.l1 de relat heve
belangrijkheid van dat ~ignaal. Ab ht:t mt! l l'Htdere WCI(Jf'dt1•1 <.u "' da t de beJegg.;rs meer b~lang h echten aa n Eunlp'"s" cûmpélill~.:al, Volgen:; h~t nkt11%~<.1dt-l,
in formatie van deze aard me<"r invl oed hebbèn up d e beurskocts. De re'suitaten tound<'n
ech ter geen significant Versch illende Llwloed van national<'
CJ1
Europese wedstrijden (de
coëfficiènlen zi.jo wel gru t"' bij Eu rupese .;om!)t>lit iewedst.rijdell, tuaar dil versd1il bleek wet significant). Enrope~e wedstri.jdt'n brengen du.s s latislisch ge7.ieJ1, ge~n g rutc:re leltcun.lelling of euforie tcw~-cg dan nationale \l'edSbijd cn (Stadlm;mn, 2003)27
Beun;g<..:.nOte('.l'dl!' \IL1ClbaJt>L".>drîjven In J~uropili :--prul lllllg_S"'~houding LU»en -sportleve ~ en ecooomî,scbe fadoren Magherman Leen & Schyvinck Oro Unover.Hoót (;Oi\t 2005-1CI.Jo
1,12.1,-L Bvoknu1kers TN nu l
mf~1rmati e
niel mag ve'rg e t\!11 word en is di!t e r twee S(lortell val!
bestaan d te w ekeli jk.'
v rijgegeven wordt?n. Naast de effectieve wed strijdresul i;;ten ~ ij11
v,,,,
book ma ke rs . Dit systeem volgt een s taactaard procedur~ de
p ronosbeken worden enkele dagt.ln
V11M
de " edstrijd
m eer verand erd '"or.den voor d e w edstrijd.
cll~t1r
expllrts geplaa tst en kunnen n iet
,\~ ngcz i en
de..:e
~lrff~p.:lli ngen
g11edc
predietore n blijken te zij11 van IVedsrrijdrcsuJtaten ( Will iams, 1Y99; Forn"'>1 1'!11 Simmu ns, b~ide
2000). zou merl verwachten dat
kanalen, voorsp elling= en
ro~aJisahes,
el:'n vom1 van
info rm atie zijn. Verrassend vond me n g~cn ewnOJn •sci> e noch stabsl!sch sigtHûca nte prijsreacties op het vrijkome n van voors pell ingen. In vesteerders onderrea~~ren du id eh1k op d eze soort ialorma ûe. De twee nieu wskanalom v·c rschiUe n echter o p d rie crud ale m~nieren
van elkaor. Ten et'r$te tijn voors pelling en gebaseerd op subjeelie ve bjcdi evc ?;l•gevènS z:tjll en d 11s IS
et-J1
gro ten : reactie teweeg b reng en
een voorspell~ng ee n vorm van kort<.' tt:rm, ,n infonnnl~e. na twee d aget1
1s
het
wedstrijdres\lllaat beke nd en beeft d l:' vo orspelling geen "'aard.- meer. I en derd e versdtillen voors pclJin gc'll e n wcdstTijdrcsultalen in ~ichtbaa rheid: vo<Jrspell in g"n staan op s peafieke bookm akers' wcb5ites o f betting shops (bvb; Ladbrcokes. ec'!l divish~ van de THllon Grou p). W~rkt>lijke
rl!SUll at.,n kan je echter in al ie kranten e.d te rugvinde n.
D U al l.-s leidt
erto~
d al res.Jllalen van I.Vedstrifd~u 1Jch Her snel o p d~ beurs uiten, terwijl
v oorspellingen wcinig reactie
lew~eg b nmgen
(Palommo et al, 2005).
1.1.2.3.ltlvloed v a n srortieve beslissingen o p de b l!"ulfSkoers van de d ub Bq Le t ·runnetl' va n een voetbalbedrijf moelen er constant sportieve
bcsJ.issm~-;èn
génOmèn
worden. Deze beshssiugeu k unnen bttvoorbel:'ld hande len <~ver het cnntract van een $pele.r of
o ver het aJ dru1 nîel. (ln t.:;laa n van een coach. i\ l deze besl.tssingc<1 hebben gevolgen. De vraag IS
n u in hoeverre deze beslissl~en
lW verrega~nde
g evolgen kunnen hebben dat .<e z.ich
11Hen op d e bew-skoers van de du b. Naar deze vt·aag is nauwd ijks •:11tdenwek vcrricl 1t. Wel kunn~n w~
opni eu w lë ruggrijp.:n naar d e s tudie van Stact tman n CWU3). tn het toegepaste
cconomeh·i,chè m od el
w"rd~t1
Vit!r d um my-varia bele n va n deze soort geïntegreerd- Men
g ing het effect no van ht't vemi ~mven va n et:n s pelerscon trad , het Jia:nne.me n van een nieuwt> s pele r, het verkopen van een speler e n hd vcrleng e n van het e<1nlracl. '/ao d e coadL Deze adhoc ai1J1l:onctiglnge" bieken geen significante im •lucd te hebb.-n I>P d~ bcursko>Crs. W<'l moe~ reken ing gehouden worden 1net he t feit da t· h~ t verlengen \•an l1e1l· con tract van d e coach
tfjdsp~nn~
van d "' an~lyse. De andere feiten ded<>n z.ich wel
k<.>reJl voor. maar toch opk la ng niet vt>ldo ènd e
1>rn
bet rouwbare c.ond u..<:tes te
trl:'kken • .Vleer•undeT7.<>ek is dus Yl"rei~t-
28
Beursgenoteerde voetb al~tJVê.n in Eu.rOpol: spanrung~·verhoudlng t-.tagherman l«n & Schyvmck Clco
In
~~n
hl$$~n -spöliii!ve- ~ ~.::tonomisch~ tactm'~n
Uru.vèmtett L.ènt 200S
Nederlandse studie .md;;r,,ochl m.,-n tle Invloed va n
prestatics van hd k am . Aange:den we voetbaJplol'g
~·en
vastg.;~tdd
h~ l
2uJö
iml slaan van de .mach op de
hebhen dm t
d~ pr~sta lit!!>
va n een
in vloed hebben op de beurskoers van dl' d ub, z al, indien ht•t ontslag
\'aJI
een coach een 1nvloed hf.'e ft op de prestahl.', bet eveneens een 1nvloed lwbbco op de b~u rskoer;..
Di l artikel liesl uit da t hel unislaan
va11 t:<'Jl
coad1 lang ruet altijd een
invloed hl'cft op de prestatics van het teaJn. \ 'crder wijst het ondeJrLoek op
t:ell
posi l.i~ve
probleem in
de methodolngle van v ele vnorgaande onderzoeken die wel een signifim nt restdtaat vonden. Het
prllbl~•m1 Y.it
h em in het feit dal
d~ tegenstand ers
.randonl 'i''orden toegewezen. Het
un islaan van t<en coach geheu.rt vaak nadat het team een reclcs moeîUjkc tegensta nders voorgeschoteld kreeg. Het lcaJn van d e ni euw e coach
~al
dan vaak wal
gema kkelijker~
wedstnjden spelen, waardoor al :mei een sig·ni.(icant c(fcct gcvon:den wordt Er moet dus gecontroleerd worden naa r de moei hj'k.l1e1d vau de
legen~tander,
wat i ll d e mees te
onder-.weken tot nu to~ niet gedaan werd 1Koning, 2000).
29
Beursgenoteerde voetb;llbedriJven llllur0pa:~p
1.2. BOEKHOUDING 1.2.1. IN1.EI DING De boekhouding en het managemt>nt van voetbalclubs zijn vaak p1:obl.e matisd1.Toch is een efficiënte manier v a n boekh0uden belangrijk aangc7.ien meer en n•eer voetbalcl ubs Op de beurs gaan ~Michle en VermA, 1999). Bovendi en krfJgen voetbalbedrijven steeds meer aandacht vnn sponson., i nvt!Ste~'l'ders, funs en media . ër mot'l Cl'n boekhoud.Jumdig systeem k omen d~ l hèl mogelijk maakt om aan clk van d eze vcekiscndl' pau-tijen een getro uw beeld
te ge ven van d e financiële waard e en het foekomsllge po te n t1eel van ee n d u b. l ret bela ngriJk voor deze parhJen dat ze len allen lijde
1.~
een betrouwbare fin,tncJële ana lyse
k.1mnen do~:n op basis v;tn de vrijgegewn cij fers l Aronsscm et al 200-1), 1n een Zwt>edse s tudie besluit men dat de lolom1aU e die de d ub;<: vri jgeven wrre vaH vold oend e L<;. Ze geven n iet d e toranna tie rlie nodig is om te vnldn~n aan d~ Fundame n tel~
kwa lli eitwere i»ten.
>\l~
e>or?.aok vnor dil o ngé tTouwt' beeld van de boek.houcling
argu mt>n,leerl men enerzijds d al er onvoldoende s luitend
fin~nc1é'le ~itiJat ie
van het bedrijf n m up d.ic man ier inves teerders aan te
trekken I-logen" eisen .laud en m oeten gesteld worden aan dl? infom1al.it? di e m nt!l vrijgt-geven worden in d e toelichting. Hk r in zoudeJ1 de
acq uisitio~waarde,
de g.em idddde
duur van d e contracten, de geaccumuleerde afschrljl'inr,en e11 dc> waardeverminderinge n tu t uiting moeten k omen . Ook 7.0JJ de ma nier W~ilr
zijn voor all e d ubs 'l.oda t vergelijking mogel ij k wordt (Aroosson el al, 2004). Et.-n eeuwenoude
discus~;te
vaste activa. De vraag
in het boekhoud en is
ttfl~~drîjvcn
cl~::>e
va n het regliStTeren van ïm matcliëh.•
al dan niel de •va,,rde vm1 h un im matetiële vaste activa in
d e balans moèten Ji!n / uf ku nnen opn~men, is s pecifiek
van belang voor voetbaJbedrijv~o.
H 1m meest waan:l.evo Uc en d uurste bezitt inge-n zijn unm e.rs de speler;C'Cint racten. Ho
1.2.2. R EGTSTRATIE VAN S PEtERSCONTRACTEN röóR FRS 10 Spelersco n tra eten kon den op v erschiUcnde ma n iJ?rcn opgenome rl worden in de boekhouding ln di t opzicht zijn twel.' fundam~ntele boekhoud.regeh; bt.>l;;lngrijk. J le l CIHicepl van matdu.ng en het con cept va.n voo t'ZJclrligh<>id . Matel'iële en i m matenële vas(t> acliva
Beursgenoteerde voetbalbedri•ven 1n Enmpa: ip~tnnmg.:."'~rh ottdmg hJ"t.,Yn -.p(lTil..,Vi ~ -
t"nl-1ll'\rtt..n\r-,.rh~ fa~l~ •rt'!li
UmverstteJt Gent 2005- 200o
MaghP.nnan Iren & Schyv1nck Oco
word en m eest11l ingescl1reven '"'" l111 11 hislonS
jaar d at ze ver wacht worden ln de ond ernem ing te b lijven. Dil rs h1 lijn met 1\o?t matcl ungC\1ncepl. Hel concept van voor.dchtighcid beweert hd tegenovert~esle)de. De-?ot m.,t lwde .regt d at zowel ma teriële als Imma teriële vaste activa die m odiijk Ie rntéten ~en Ie waard(!fen zijn,
niet ofslechts?..(!er voord eh tig
mo~en
opgt<nomen wnrrlen 1n de ba lano;. In \'Oetbai 7Jjn er tal
van ouzekerhedro en problemen m E>t bet waarderen van spde.-s. lv lèn ka n bijvoorbeeld mei
met ~ekerhe•d zegg~11 o f een aangeworven spi l~ veel zal scoren. Ook o ver biessttres e n de tijd dat een spder effc..'
worden Het conce p t van V('OrZlfh lJgheid •s da arom et>rd e r tegen de acti\rering van spelerscontractcn. De twee conco.>pll"n pleiten d ns vN.>r een versdu illt>nd
boekhou dsy~ teem
i.v.m . opname v aol mm a lerieJe vaste acttva in de balans (.Michie en Verma. J9<'>9),
1.2.2.1.Het registrere n v an s pel erscontracten als kosten \ 'óQJ' de FR510 wet -Acco11n.l iu,~ for fnlllugiblr .-tis-els 111Td Goo,/wlll -werden lran:.fer-geld~en.,
die •uel d u•deli jk o nder.
~én
van d e bestam1de catcgoneën van Im.matcriële vaste
~cti v a
Ie
plaatsen waren, meest;\] als uîlgavcn gert>.g lstret>rd ei'• n•et gea.ctiveerd op de baJam; (~J idue e11 Vetma,J999). De meeste voetb a lclubs koz:en dus v<>ur de "e~pense pollcy~
genoemd Deze metl1ode d oel de u itgaven
' kt>st~nstralegte'
;;tijj~en
ook wel de
<'n heeft d us een daling
van i 11kurnsten als ge vnJg in hE'l jaar dal het contract getekend wordt ·(Ruwbottom . 20021.
1.2.2.2.Het r egistrere n va n spelerscontracten aJs activa
Een a nde re n>a •uer om speler~waardu fu re&isirercn is ze op tè nemen als inun aterièle vaste activa . Dit wordt de "recot;n•lJo u po l•cy" genoemd_ De spd ers word en a ls bcz11tlngcn beschouwd en d us geactiVttran, 2l)01). Indien m(!n
ov~rweegt
o m .spe.lcn; op le
n~men
1n dt: bal~ n.s, r..1ju e.r l,wt>e z aken die m odc>n m
vraag gesteld v:orden . Eer~t en vooral moet men belijken of spelerscontracten vold oen aan
d e boekhoudkond i!';<' criteria om geklasseerd te worden als bezittingen van de voetbalclubs. Vervolgens m od men zich
~.fvrap,en
up welk" man.i er men ze kan reflecteren in d e ba lans
(Michie e n Verm a, !999). fien b
drc E'CI1
b lijvende e~o n omi ,;c.h~ waard " hebben L'n d ie voor langere l'ljd in de ond~ n,.~n11ng
gehl'loikerd 7.Ullei1 IVMden. lmmateriéle vasl0 activa versdtillen' enl..el va n de m aterîtilt' vaste odiva in die
7. 111
dnl h~t ontastbare g oederen z:ijn. bijvoorbec.ld kusten van tmd.erzoek ~I
Betrr.--gcmnl\.'(<~rdC' vtx.1tb:.lbedr1Jvt.'O tn lu.ropa: spa l\run~s'·~a:hou dmf;. lusse.o sporuev,?'- en econotttischc fa(h,,ren 1\faghennan Ui<m & Schyvmek Ou:> · Uruwr>il<'lt (;ent LOOS- 20'Àl
en o ntwikkeling, concessies. octrooie11, Jicc ntks, g uud "ill, enz". (De Lembre e
1(1(14). Spel~n;
helpen o m (pekoms l'ige w1nsten te g enereren qoo•· voetbalclubs en blijven IlOJUlaal
gelien langer d an één ja.v in hel
b~drijf_
De voo •·delo:n die ~•1 voor tle cl u(> moeten rt>ali.>ereJt
zijn van immateriële aard (Y.fichk .m Verm a,J999). Het bt'Z:Îlt"n V<.ïii een contract me i fdn vo~lbalspel~
betekent dal de dub he t rech t hedl on1 gebruik te rnake n van de speleT. O p
d eze manier wordt hel con (T
be~illen,
kan een spe lt!r nooit g e;r.ie n wvrde n als
maleried vast aclic.f (A.ronssön el al. 200-!). Ou;: op bab;s van dtlzt! ka raklt:rist iekt!n kan mo
l>esh11 tf!ll dal spel er~ w el d egeli1k vallen onder de noemer van mm1atetiele vaste' activa.
1. 2.2. 2.1.
.-\nu welkr wemrele moeten spi!ler,; ~t!llctivcm-d worden?
Waarderings regds g"'ven in hel algemeen "'""~' op welke
rnaJHtUt!ll
nl el-monetaJre
bezttting en ktumcn uilgedrukt worden in geldwaa•·dE> (Aronsson t:t al, 2004J. In de
l i l~ra l uur
worden twee alge mene benadcring"·wijzen voorge-steld op ba~1S waarvan ~-peTerswa.>rde ka n bepaald worden. Te11 eerste kunnen spele rs gewaa rdeerd worde11 op basis va n kosten (historisch<.' kost, wrvangmgskost, acqw.sït ie.kost, ... ),
T"'"
t wee
spelers bepale n op ha
eU-. van de twee S
111
andere sectoren aan gi!zien e r een
actieve trans fermarkt is vo or sp elers, Er " ·o rdt cl'n transf~bcdrag betaald <m cleze acquisitiekost vomü met~en de waa rde van cle speler_ Er blijit echte r nog een p rob leem bes taan met betrekking lot bel waard eren van spde.rs d1e n ie t opgeletd word en. Aangezien de
waard~
van dc•:<:e s pelers niet
••~ngt
gem~kt..elîjk
maaJ· u ll ern
Ie bepale n is, is
men vaak geneigd deze spdersniet in de bock.lwuding up te nemen (M1d1ie ~~~ Venna, l'li.J9)_
1.~.2.2.1.
Moele1r Spelerscontrncten ttl"sl'Sdlri"<•en wo.rde11 en !IIdieli jn. trver welke termijn?
Voor het vastleggen van de afschrijvingstermijn mûet m en de ewnonüsche levensd mtr van een s pele r bepi!lCn . D e lr.lnsf.e!-1'o m kan afgeschreven worden over hel aantal jaren dal een speler contractueel ~an d e c'lub ~ehond en is. 'Ja het arre~t Bosma.n w e rd het echter mc-er aangewezen om de W<Jarde van et'n spell'r af Ie schrijven c•v er ltel aantal tart?n dat hfj venvach t word t 1Wg voor de club te spden f~tichle en Vcnnn, 1999). Dil is u itçr~arrl brij subjectief.
~rs,genot...""Cfd~:VOt.'"i.b.al~njv\:n m Europa: ~pannmgJ,.v..-rh~\Udlng ru-..scn spo(lJf?Yc·-
Magh.,rm•n I -
& !'chp'Ul
en
oomnrrti-.ch~
(Jctoren
WuVNSlleit {.ent 200'\ - 21'\0.
In een llrits o nderzoel. &"'!: mom de (Utsthe•d na van de knruln waarover spelers meestal worden afgeschr;,vt!n. In
h~t
Vcr<'mgd Konmkn1k was dit na
1~7 g•~nllddeld
dnc il vier jaar.
Men gong l1el vè rbntld na lu s~C'o do to .. komstî~:e wms tcn van t*-n rlub "" d e onv<'Sic•111gen in spo?lersco rth<~cten /liWl' i
Men s teldt• va~t dat de s p elcrsconlra rtrn <~gnificn nt gccorrcl ~terd
liJ! I
rnd
de lmidige gert>alist:!<'rd~ wrnst als met d e "•n~l van hd daampvulgende jaar. Er werd
cdater geen verb;,.ud men dat
~evondcn
d~ ~;nclh~id n~n
met de 1dnsl va n twee jaar later_ Op
,·ermuldcring in L'COnOJrusclw
wa~rdc ~1!1
ba~1s
haen·an beslual
de speler' '>nelkr is in
wl'rlwhjkheîd dan bij de a.bdtri(,,ngl!ll (Anur en Uvnt>, li-l';).
l.l.2.3.Besluit 1\Js beslu it van dt' pe ri ode vo11r 1997 boek houdkundi~ svst~em
d at
con~lnl
kunn ~ n w~ ~tellen
dat "r nnod was nan
gchantcl!rd we rd dot>r alle voelbalclub•. lld
prnbl('{'m v,m inconsi.stMIJe kl\ am vuoral tot wting bij C'Co hod tnl ,wemamc Ho.;
w.1ardl• v.m de dub bepaald
word~n?
e~11
m·~~l
dt"
.\lle clubs gebru•kten nnmcrs andere rc>gi!IS.
Ook bcmu<•ilijkte dezl! ~lluatw de li.nanciêle aHalyse vcrmils hel eèll h
10
goed a ls t•nrnugdijk m:ankte. Doordat hel eigen
i~
aaJl de
vn~lbnhndustri e dal Jiuan l'i& le rt.'sultaten onz eker J,iJn " " d al ze vru1 jaar l<•l jaar s terk vcrschiJI~nd
kwuaen :tittl, t< c~,;n verticale analy~" ou~ ni.cl
opbr~ngsten
hangen 1mml.'ro; s terk al
Vaii
LO
waardevol. lnko m
jdarlijkl>t' pT<:stnti.s waardoor lwl moetlijk is et>n
rcll!lenhejaar te bepalcn ll\l•d1ic .-n Vem1a, 19'!91
V4~
2.2.3. 01' LRGANG
PE'J DOC- Yd.-I R F:f:N DENJ....ECONO,\ J/1-.
1-IC'I opn" m"n van hunmn rc.~ilurc(!~
10
d e bockhoudmg " van
~"<>t'nlieel
bt:lanJ.l aangez•en
rn "n !;aJI van een "manufactonngcba<ed economy• naar et'll ' kn owledgc-ba;,cd ccon omy". De maatschappij is met andere "t•ordcn Dwr d (7e evolutie ( ~ lichie
" onn~:n
g~evulu.,erJ
van een doe- naar
Ci'n
denko!c·n•wm•c -
hu man resoun:e!; en andere ammatericle 7..akcn st!'rk """ belang
en \·ernla,l99'1). Oor~prunk~Hjk b.!perktc het bockhoudkundig onderz11ck en de
rej.~el!\t'"ing
met
bel r~kkang
lot immatenl'lc vaste
,act ivo~ /JCh tol
de zeli gcprodureerde
immn tcriclc activa (vb R&D, n :clnmckostera, goud \\Jil, ~df on lwlld:eldc pale nlcn, ... ). D'''n.' nieuw!.' econo mische reall l ....t slell d us d e accu.raaU aeid va n het oude bociJinmhysit'cm in
vraag an verband m"l Financii.'lc transactJes die ):Cpnard flaan met hd imrna ten i.'le
~aken
(Anur en Llvnc, 11105). Vlanagers mvcstenm
m~o:r
aall\\erv~n
van
en m•-cr m intellect.
m~rkcn, human rcsourc\$. mfc•rmatre. commuuical•etechm~ken en proccsvc•bclcrmgo:n,
waardoor deze ?aken n u een tnorme invloed hebben op d~ p rcst.1lle en dt• fWoilie va.n
bcdn1ven (Rowl•t•llom, 2llU2). \ cel van d ezo: aspecten werden vuur 1"'1? ech k r niet
& \Cnct•vl.'erd t•mdat er
g~cn
sluifende regels voor be:>llOIIdcn, waa.rdoo •· eeu gro"l
dc~l
van d e
n _,_..,
1'3eursgenot..:.er-de vwtbc}lbe
tus.:;en "Spc:'lrti~\'0- ~ êCOJll.")ll\JS
factor"!_n_
Umve.r.sirel.t Cent lOCO- 2ll.b
waard e van een bedrijf ntel meer gere flecteerd werd op de L1alans .
f lierd<~or
g
boà.houdlng niet altijd ~~n g~lruu WbceJd meer 1\rb:'r. Als l1Uman recources effectief tot d e OlC'C'St waardevollE' bezittingen van een bedrij I b.:'hore.n,
is hél
~toer
de vraag w aar e u
O t)
welke ma11 i<>.r dit' tol uttiug knme1n u> de boekhoud111g. De
jaarrekening wordt îmmerti geacht een getro uw beeld te l;<'"<'D van de waarde van de be?Jtting en van een bed.rij [ {l'vüchie en Verma,LQW).
7.U. IN'TRODLTcrTF t'i\l\' FR<:; 10 EN L\>1FLfCATTES Als \lplossing voord(' pt•obh.•men van i.nconst.,;tcn tie
valu.e
iniTt>duceerd~
e 11
h et schaden van hel pl'incipe van lau·
de .l.t·t.:t•u 11 ti 11g Standard Buu rd ( -\56) in 1997 dl.' FRS 10 rk hllt in
(Rowbottom. 2002). Vanni dn n werd ' kapilaJïsatie' bescho uwd als dl' ml'Cst geschikte manier
vopr het opnemen van spc•le r.swaa rde in rle bo~khoud ing en werd van de bedrijven ve nvacht d at ze alle direct en indirect verwo rv"n immaterië le vaste activa aa n kos tprijs zouden activeren (,_,Hch ie en Verrna, 199'l). In hel 1>eursgenoteerde clubs v oor l'RS 10
~1
v ..renigd
Kl)ninkrlfk kozen 32% va n d01
voor de kapitnhsaticstratcgic. Dit is duidetijk een
minderhercl Alle andere dubs schakcld<m in 19-98 over naar de kapitalisatiestTategre IAmtr en Lrvne, 2005). De~Ze boekhoudregel h ~eft e rvoor g ezo rg d dat d e Engelse beursgenoteerd" bt>dri)\•en nu vergehjkbare en belro uwbare financiëlt gegevens v rijgev"n . waardoor de belegger optimaal bcsbssïngen kan ne men Toch ste11 men vast dal FRS 10 ook negatieve kanten het;fL Oe m:h lhJn om alle ve nwrver1 jnunatcriëJe vaste activa fe registrenm heeft aJ.s g evolg d a t d e balans kwetsbaar wordt opgesteld. Het
15
gevaarl iJk tn dte
7.JJl
dat d eze waard en sub1ect•ef :;r. ijn en alllang en
varl d~
rna rklcondmes (Garcia eu Rudng uez, 2003). Ook Amtr eu L!vne (2005) utt teu hun twijfel o ver de adegu aa1U1eud van FRS 1U. Mert
argumenteert dal er geen rekening wt>rd l geh.ouden o>el cle moge(j t!ev~~ltl<' vem'orven im materiële vaste activa speculatieve investeringen zijn waarbij het vcrband met toekomstige o pbrengsten ond uidelijk is . Anderzijds vermelden ze w.-1 dat de al We:>:tgheld van d ezt' zekerh
Beursgenoteerde vqetba1bed.rijven htE.urop.r ~panrungsvc.rhtmding tuss~n -sportli'v·e - en economische I:acloren M"';hCnrt.>n l""'l & Schy,•utcl
ln
e~n sl~1diè
van RowbOtLOiil (2002) ging men na wdk.: mlltièvc:n bepal end w.rren vuur dt•
keuze van bockhoudsysteem van
d~
immatffiêle va.'
deze kettze signi(icaol an\ ankolitk was van d e l'entabiliteil v·an de voetba lclub (met vet rekking
lo~ l.t~t Lrach tea•t~
red ucereJI vaJ\ bdashngen) en va n d•e event uele aaHweûg heid
van druk van aandeelhvuden; Met b"trekking lol dt' eerste parameter rcdenc.:rde men dal zeer winstgevende
du b~
eerdQf zulle n kiezen voor d e kostenstrategie, aangezien daardoor
hun l,; nsl beperkt wOttil en 1.e minder belastingen hnt?ven te b.< lal.:>n . Kle-iale clubs daarentegen, die het moeilijk hebben om break-even it' draa ien en vaak verliezen van vvrige jaren muehm overdragen, !,.uilen eerder de
kapil~lisol'teslntlt>.git!
verkiezen, aange;rien ..:e
daarmee hun balans aa:ntrt>kkelijker kunnt?n make n. De h n!t'dc bepalende factor voor de stra teg aekeuze 1s hel feit dat men steeds traebt te vem ujd!C'n dat aandelen '" waarde dalen. Voetbalb.,drifven mo~le11 daax ~peciflek meer rckt!ning mee hou den <1angez1en v: in hei
algemeen nie t zo winstg.,vend zJïn en ze niet zo gemakkelijk aandeelhouders kunnen ~an iTekken.
Onder druk van deze aandeelhooJ ders. die de club koste ,,·a l he l kosl Wi l
houden, zal eerder voor een kapa lnlasaht.-"lra l>'gie gekozen \\ Orden. H oewel deze keu1:e geen
invloed heeft op hel al dan niet dalen
Villl
de waarde van aandelen en uileindelijk misschien
h.et l'aill iet gaan van het beclrijl, geeft ze aan de aandeelhoudt~rs een betere positie. A~n deel houders
z.ullen vaak
Yi~hzel(
lrachl tJn Ie bescht>nnen dtwr de nrga•hsalie<; nnder
druk te zetten o m boekhoudsystemen te gebnril<.en die ervoor zo rgen dat de nt!ltowaard(' van dc bezittingen van hel bedrilf stijgen en de kapitalisaticstrakg,it! is h.ier één van . Er zijn
reeds vele voorbeelden bekend van voctba.ldubs die juist vooor hun beursintroductie l'erande ren van str·at.;:gie met belTekking tol de immate riële vastt: activa (naar voetbal f(le
dus vouml met herrekki ng lul de
lransferhedrag~n),
\\·at
e~n duadelijk~
impact lteefl op de
nettobezittingen en / of bet inko men van het bedrijL Hîurdoor zijm aand eelhouders gea1ei!'d in
t~
~ncller
lekenen np he. aand eel, waardon•· de vraag en cl aannee de ma rktwilarde va n
het altod~el omhooggaa n (R
ko~lenstr:alegie
de meest gebruikte methud~ is vuur het registrt:r~n van irn m ale ri ël ~ v.:~sl<- acliva. (Rowbottom,2U02), 1\u bes taal dl" '.Big six' echter nid meer. Vermils lwee bed rjjven verdwenen z ijn, spreekt men nu met .KPMG, J'WC
(Pri~
Waterhous" CuopL'rs), Ddt•ilte en
T'ntsl & Yvung van de ' Big fou a·' Men kan dus bcslnih:n dal hel verwljdt'rt'n vn n de keuze de belegg
lnài~n
e r nooft een keuze mugdij k gc'IWt!St ,,·as, zou de
maTl
15
BeursgenotMde VOê!tba l~irip'l:."n Hl Fnn>p1{êit G~t lQOj-- ;2I'X'lb
Nog een groot nadeel v~n FR.S 10 1s hel feit dat zelJ jlép1oduceerd~: irumaterit'le vast" acliva slcd1ts mogen geactiveerd wordt'n ind<en Ye e61a dmdelii'- vas t le
~tellen
ma.l'id:waarde
beziUen, met als gevolg d al de nwesle zelfgeprocluce<:!rdt: imm~l.,ri!!le La keu niet geactiv~d
worden, maa r als kosten :in de resulta tenrekening würden goc-re.gislreerd. Hierd~x>r kwam er
na FRS 10 een p rohlt:em v,aro i ncronsi~tentie naar boven: b.,clt•fjven mocsl~n namelijk aangeschaft~
i.nunateriëJe- vaste- act+v~ aclive nm, maar ~;t>lt r,•'p roduceerde b rachten :z.e
meestal "' als ko~t~1, wal leidde tol onv
het a lgenH:J<'I1 n•et zo'n grno t prnblee m, aangt'.?-1en zelfgepmduceercla unmaterit>le activa niet zo vaak voorkomen- Voc>r
ó~
vnetba.lweneld daa rentegen .had dit
1~rote
gevolgen. Hel wott
nametijk zeggen dal zdf opgele1d e s pel ers met op d e balans komen, torwijl aangesch afte spelers wel geactiveerd word en (Rowbottom. 20(J2) Door hllt BP$ Olan ~Tre• l l>nlstond ook hili probleem van s pelers londer acquisitiewaarde (Aronson el al. 2004). Dit fenom een komt
echter me! ze veel voor doord at ér n u s teed$ contraden word en getekend over zeer lange termijn, waard oM l'indccontr-actspders sdtaars zijn 1Bia np,111t, 21)(12). Gen methode om de waaa·dc van u ilopgeleide spd ers loch in kaarl 1·.;, brengen, waa.rder('n aan his lonscl>e kostprijs. Deze kosten
ze zich spreiden over de hele lonpbaa.n van
IS
z.e te
Zllll
edlter moeilijk te id cntilicen.'n, omdat
d~ spel~r.
Een andere me lhnde 1s d eze spelers te
activeren .vana~ hel moment dal 11e s uccesvol wordc•n en d.îl op b~ ~is van h un gesc·h,He vervangingskosL Dit is hd b~d r;~g dai {Ti en 7.0u knjgen indien d e sp eler verkoch t zou word en op de vodbnlm<~rkt. 1 lier duikl ech ter hel probleem van s•ubjectiviteit op . & is dus
nood aan een val ide method e n m .1,el f upg,;lekle 'lx:lers te
waa~rderen .
Intern <>pgcleide
spele rs wordén verder niet afgeschreven maur p~nodi ek gehenvaMdee•·d. F.en vo:randering
In waard e. van de7.e
~pe l ers
kom! daJt to t uilbtg in ct .. toelichting en nit!l in de ba lnns,
waard oor dlt d us geen impact hedl op h et bo l on~lutaal (M iclue en VE:rma1 l999), Deze problemen werde n duür de 1-\SI:l (de international Accoun l ing Stnndards R<~ard) in l
d efinieerd en a ls ' tl' weinig robuust' (Rowbol!om, 2002; Amir ~n Livnt!, 2005). Vanaf dan werd vnoc de zei( opgeleid e s pelers duid elijkheid
!jCS~h~p l.
Fr ,.,•erei tol d eze richtlijn
wecrgegt:ven welke $<J,>rlen 'inte.rnaUy g•merated ' immalenèle ad i vol mu.-len geactivel'rn worden e n welke al$ 'kost JTOPel en i.ng<>sdtreven wordom . Speler scon tracten vielen niet under d e ttltzro nderin~~n d ie in d e kvsten o1'1(1ell'n ingebracht WI'J!'den. zodöende moden dcz~ geacti veerd wvrd en, tH1ve l ;tan (hislt!r iscloe) l:<nslpril~• oi>;vd o p basts van d~ vervangings,vaard~.
36
BeursgènNee:rd'! v• ~cban~.·tJrijl.• (>n 111 1·Ul'l)pa; ~pannmösvetltoudiug tussen sporoçve- en econ<,,nusche f.1d<1ren Maghe:mlan Leen & Schyvmck Oeo lsn.Jvc.tS)t~l t"---nt 2llli 2lX.lO
2. PROBLEEMSTELLINGEN 1) Zijn er specifieke s portiéve en / o [
econom isch~e ~t:bt"llrt emssen
ci ie een 1nVIoed
hübb(!fll>p d e l:>eursk•Jersfh,Jctuatie~> van Europese voetbaJbedJijven'? 2) Zijn er o pvallende za ken k
z ie n i n de
jaMrek~11111g
va n
be ursgenote~rde
vQetball>edrijven? \Vat zl[n d l' versch ilptu1ten met gewonel'i.'drijvM? 3) Ziin de bevi ridinJ:~en uit df: lite rnllmr lt'nJg te vlndeo in d e pr,aktijk?
3. METHODIEK Door m•dde l vau drie case stu d i es zullen bea.ntwoord~n.
lYC
vuu rg.1and e nn de,r7.nek!"vragen trach te n te
De dnt! llöetbalbedrijven cüe in kaart gebrach t wurd~n. zijn: AFC A]olX l\V,
Juven tus 5-.p.A. cnl\fiU1cht!Sier United.
Elke cas~'-'5tud}' begui l
m~t
edl korte gesdliedenis. De g..-gcvens die hierin verm eld staa n
ZJjn steeds afkomstig van de 0 ffidéll' clu b websites. lndie•1 een and ere bron gi'raadplcegd werd, ;;taa t de r eferentie ~mij vc:rmnlische anaJyse waarbij bet prnl'i el e n de slratC'gie wccq;even w nrden. Dt:: bdaüg-rijk.;te aspecten van d e jaarrekening wordt:n eveu~n:; in kilart gebracht Hierbij wordt dL· nadruk jjcle,gd "P dt' verschfllen tossen voetbalbedrijven
L'tl ''gewo~e''
bedriJve n. l.rl een d erd e luik bestuderen w e de beursprestn li~es
van
aa nde·~l
weergt>geven va.nat d e
beursga ng h~l t:n met 2005, Daarna wordt l"r een beeld gegevè.n v;m l,l'l verlo op va n dtl correspt•ndertmd~
kwalitatieve en
index en worden de twee m et elkaar vergeleken. 1en~l nlte wo rd! e r •"en
kwanlilnli~v"'
analyse gedaan va n d;, koers.-volutie..
De g e!ldlledeJ>iS •s tol stru~d g ek-o men op baJiis van m forrnotie von 1l p vt~rsrhi ll ende web~itt!S. We hebben h.icrbïj sleed!' g~;tr.Khl d~t ubJecueve bronne n te sct.xteren. De econhr111~che analyse I,; gebaseerd op ~egevens uit c\e o fficiële taa rrek-(o•tingeu van d~ voetbalclu bs. \Vat de b.eurs betreft, zijn d e !,'T
economische d atabank wa,uop ~tjn.
De
b~urswaa rden
~ Jie
ajfergegt>vens va n l.Jeu.rsgenoteerde bedrij ven te vinden
van he t aandeel e n de respectieveliJke 1ndc ' werden ge~xporteerd
naar een excellile t!n vervo lg~ns uitgezet in een g m fiek. Ond er elkt> grafiek
IS .;>~n
korte
h'lel icht•ng te \1lndcn. 13ij de a11alyst's van di.> duh aand t>le n 7..iln ook boxplots te vinden. De»t' lonen aa. 1 vru1aJ welke dagcl•jkse bettrskuersschommeling er kan gesproken worden van een tutbijter.
37
& ur10geo:noh.."erdti! \'tll'lbaJ~d iiJ''""II 1n I uropo1: ~f>.lnm ns":vt>rhnndmg tusc;en s porb( !VC - co coouomJ.!OfhL' fa1cloron .Nlagherman Uwn &: Schv\•ind.. ( loo l,;nlver:sltt:nt Cent 2005 - .2006
\'U<1r de J..wa lil.lhcvc: ,\flal ysc Wt>rd jaar per l"''r t•t!n grafiek g,emaakl waarop de opvallend.:
koc:r~vernndcrlngcn
m~
van het ,1andec·l \\erden aangeduid . Deze opvolhmdc
fluctuaties trachtten we v~rvnlgE>n~ lt: verklaren op basis van n ienl,•sbenchlen van op d e dubwcbs11es.
allerlei
lc>l~n
\ '(lll r
de kwnnhl~lieve analyse hebben " ·e
111a
hel si.Jtistische programma SPSS
g «!aan om de uwlocd 1•an .xonnm•sche en sponlieve factoren op de bt:ur•
kwanblallef te onderzoeken.
1\a de drie C3.,.,..:>1udh.-., 110rdt er ook een v<'rp,eiiJkcnde finanaële analyse gedaan Vt1M d<' drie l'oelbalbedrijven. 0.: cijf.:rs .djn cveneeM afkom~lig van de jaarrekeningen van d" du~.
o., belangriJkSte r~ho's wo•·den geanalyseerd en vergeleke n
UJtg c? cl in een l<Jbt:l Onder deze tabel worden de r.1bo'~
6t•'Ul'!l$(!n()leE."fd~ vOOtbalbédrijVtm
m Bu-rv1ptr
spann i n~V"idrlW.l.J dmg tu~~"11 ., rr.lfli, ·Vl! -
J.l
en t-\.."'t lJ) t.•tnl.$~"h '· fdCtoreo
UIUversileil Gent :!005- :!006
4. CASE-STUDIES 4. 1. AFC A L~'C 4.1:1. CLSClflLT>LNIS De clu b van d e Ajacied en kent een roetruijkc g<:Jschledenis. tn nnm een eeuw lijd gnJeid e een vri endencl ubje uit Amsterdam wt tot een elital d at met oogstrelend voetbal de wereld veroverde. fir rnag geste.Jd word en d at AFC Ajax d e me(!St suca:·svoll~ N ed erlandse club is. In totani won AJnx l<>t nu toe 29 keer het landskampioenschap en 15 belang rij ke internationale prijzen. l:.en d.riètal vrienden r1d•ltt:: m 181'3 een voetbalclnbje op. Ze noemd en d e d ub 'U nion", maar doopten he t in 1893 om naar "Fuoth-Ball Club Ajnx". De co m pel i h e bleef beperkl lot wedstrijden met stad sgenoten. Wel stnal vast da t d<:> kleuren ruud·wit
~I
vr11eg na d è
o prich ting in het slurl verwerkt werd~ uur, een hri~f lf' latr•n
rondgaan waatin zij g.;ïnteresoe~erden npriepe n vodbnJvcren iging. O p 18 maarl 1900 werd met de naam
"Footb.~ll
In
v1l
de oprichting van een nieuwe
Amsterdam de nîc~u we voetbaldub opgerich t
Clu b '\fAx".
De eetste jaren van otficieel voetba l verliepe n voo r de ker~ver';e dub nie t onailrdfg. Ajax p rOJllOveerd e van dE>rde naar tweede klasse en in het seizoen 1907 /1'108 won Ajax het Gouden Kru.is. In die period e l'teJ·d het eerste echte voetbals tadion van Ajax gebouwd ; "het I h111ten Stad ion". Op 21 m<'i 1'11 1 was de felbegeerde prom,ille naa r P.erste l<:la$~ een feiL Oe jaren twintjg kll1l.llen Wlirden beschouwd ah o•agere f~ren. De jaren dertig claarentegl'!n wor den bestempeld als "de grll1d e n eL"uv.-" van d e club , ·\jax werd acht ma~l
afd en ngskam piocn en ver<;~vt:rrle v ijf keer de l and stite l. De jaun dertig w:u-~n ool in een a nder o pzidll be.Jangrijk. N ndat 1\jax aan
nN begin
v~n
rle eeu 1\ OJ) 11erschîll ende grasvelden
voetbalde, e n later m llet Hou ten Staclion , was nu de tijd ''an De M~l.'r aangehmken. De m~este
thu.iswed strîtd e.n werden hi<'r ge~peeld maar 1•oor be la ngn jkt> tof i n lema lîo na le
wedstrijden was het Olympisch Stac;l ion, mei ()4.0(~1 plaat.;;en. d elhuisbasiS
l'ïjd cns de oorlogsjare11 werd het
vnelb;~~l gestaa~kL
voor het eerst weer wed strijden
Dne weken na d e bevrijding sp eelde A ja-'
Ajnx won in 1'14;i /1 946 v'n nr- d e achtste keer het
k"mpioen$c hap . In 195() Wt!rd u it btmdïg het goucl<:>n ju bïli:um gevi<-rd m ei illl erl ~
k-stivitdten. Tijd ens de eerste hclft van de ja ren zeslig pres teerde "-j~x 7.o wel nalio naal als internation,lal
ni.e l op m vea u. Aan hel cind vru1 dC' jaren zt>stig kon '\jax npni ~uw enkele lltels n p zijn naam
J9
Beursgt"nol~rclP \'Oêtbatbe.dnjvcn in I:. uI'Opa: spauuîngsvCI'houdmg tus....~ sportJC'Vè- en E<"Onorrusche (actoren Magherman Le-en & Sc.h\'Vinrk Cl~\ .. Un•v~ittil Gt>nt 1CX)5 - 100ó
schriJven en daarrnee werd de basis gelegd voor de l:.uropese hegemllnie van begin d e jaren 'teven tig. In d e jaren J971, 1'lï2 en l9ï.l veroverde de club drlem1aal op voör lnndskarnpinl'mm. De Ned etlanós~ cornpt'tihe
WoS
rif de Europa L up
m cfie J11fen een fom1aliteit. lohan
Crujjtf w as d e a bsolute spiJ v,~n hd ongenaakbare Ajmr van d e ]Rn!n ;r,evenlig. l n 1973 g ing Cru ojf vo(l[ zes miljoen gulden naar B<Jrcclona. Een recordbedrag d+cslijds. O p 23 februim 1975 volgde de eer:ste nederlaag 10 Stadion De .\ f•2er sinds 1'169, Veel spelers gingen weg en van het ooit on verslaanbare leam bk":! f allel:'n t)pekr Ruud Krol
11VCL
De
Deense golt van spelers d ie eind de jaren zeventig naar Ajax !..·w a m, d eed d e cl ub •>pn ienw o pleven. In 1976. 197'1 en 1980 werd Ajax landskampioen Op Eotropees niwau bleef succes ech ter ui L De jaren tachbft stond~n bit 1\ti\x vooral in het leken van de jet1gd: telkens weer kwam d e club met nieu w lalent op de proppen. !\laar spelers d ie bij , \ jax ni tgruèidcn tot mt1511o h onà le toppers, bleken vour de cl1,1b möe1ltjk te beho uden. Regelrnatig werd d e club gecon.h·conteerd met het vertrek vnn spelers dîe vuor I\Oge tnmsfe•sormnen werd en w~ggekoch L Aan bet eind van de jaren tachtig o nd ('rging :\ja, d e moeilijkste penode i" haar goesd1 i ~denis. N!euwt! trainer Louis van Gaal had de opdracht de club <:'r terus bQv~nup lt• hel pen. Dil deed
hij met succes. ln zes sei7.o enen sleepte h if met Ajax de ene prijs na de ander+? binnen. ln het seizoen 1996/1997 k wam <Jr
c~n
cind <.' aan hel succesvcrhaa l ondier Van Gaal. Ajnx krl:'è.Ji: te
maken rneL het " 'eg vallen vru1 e-nkele b
Hel' loeschou wf!rs~an l.~l. de
+~nderho udskoslen,
strengere veiligheid snormen en de drukv<m
buitenaf zorgden ervoor dal hel afsdu:id va n stadi vn 'De Meec' eeu n u<Jd2aa k
~eworaen
w as. '\ja:. verhuisde naar t1e Am~terdam Aren A i51 32.~ :citplaat~·~n)". Mei de kom~l van het meun~;;
si-ad ion " n t.raint;r ~aJrtléll Olsen ging het de Ajadcden nprliellw voorde wind.
Oo k b ulle n hei voetbalveld het .\1ax 71<'h g\~ld erh Op 11 m~• lll9R maakte AJaX a ls t?erste voetbalclub in 'led e rland de gang mnr d e beu rs. De u p<>.mngsk(l·ers van het aand eel wa<; 25 gn lden (€ 11,34). ~a een lid1te opleving zakte de koers nanr mind<'I d nn 5 èuro . Al~ kntiek waTd gegeven ordij!;en' Het
~.izo<m
2001-200'2 weed een sut'Cesverha;•l voor de AJat:iedt!H. Z e werd en vuor d l? 28'
keer la ndskampioen en ook d e nationale' beker mocht mee na~r A m~le rdam, AJa~ t>resfeerde hel jaar daaro p nok. uils teke nd in d e Cl1am pions Lcagut'. De pl oeg g:eraaktc.o tol 1n d~ kwartfinmes van hel b~l,mgnjk<>te Eu nop<~t! b.-1-erlornooi. Dez1~ Europese preslatic werd d aarna niet meer bereik-t, mnan .>p nal-ionoal vl~k hh:t:f .Ajil" hel IIÎiérmM" goed doe11.
'Ston: http://ol.woki prola.otg/ wilJ/ Afc_r.j•• 'Bton. nttp.J f nl.w•k•pe.:lta.tlrg}lvif;.l ~ rr Al"'
4H
tlt!uJi;g\!l\t11,_~rde \'l[k!tbalbecl.r.JfVen ln Europat spllllnlngsvCJ'houdlng lu~"">U. sportieve- en ea:m.otn.îsd1e fu.dOrt."Tl
Ul'tlvcrs:lte'll C~n12005- 200b
Mnghermii.t'lloen & Schyvinck CJ1 <1
4.'1.2. F.CONOi\1/E 4.1.2.1. Profiel
De voetbalactiviteiten van Ajax zijn ondecverdeeJd in vier l>,nderdd~n c ht'-1 spe l"'n v"n bela.,Jd- en amateurvot>!ba l, het organ isere n va n ee n kwalitatief h!>ogwaa:rdïge
jeugdnpleicli.ng, het in stand
houd~n
en
verbet~re.n
van
I.'E'Jl
efrectti&ve ~coulingorgiltlis-alie en
het con tinu ontwikkelen van een actief s u pport<-ISbeleid in samt'lnwt.>rking m ei versch illende s uppor tersgroeperingen. Aj~.x sp(;f'll sinds de in voering van het betaa ld voetbal onafgeb:rok('ll in de hoogste klass~.
Daacnaast s peelt Ajax '"het nationale bel\erln rnooi en al b•tna
~n
halveeeuw
dnor UEf.A georganiseerde Europese compelitio:.'S, Het tweede elifl at ld~sse
ko1T1I
111
uit "'de hongste
van de beloftencompetiUe. AjaÀ stn?ef! naar een spdersgwe.p van in lotaal41! speler;\
voor zowel het eerste als het hH'!ed<' el ftal. De ,;uccesvulle jeugdopleîrling van -\ja1<
sl~at inte m aero naal
hoog aangeschreven. Dt>
teugdopleiding is gevestigd in het upleidingscomplex "De Toekomst'' . De kwa:Ji le•t van de {)pleid ing bepaa lt in hoeverre ta'J en ten kunne11 doorsb·omen na
în vlot~d
op het Mmlnl
v>~n
hni lf>n """ Ie t·rek ken s pelers en de daarmee
gepaard gaande kosten. Naast een kwalitatiel hoogstaande jcLigdo pleiding is
o:'t'll
dfidenl we rkl!nde
scnulrngM fdchng va n gmot belang voor het s pomeve succes van Ajax. De scouts beoordelen spelen; volr;ens de mteria die ook in de jeugdopleiding gehanteerd) worden, ren slotte h eeft Ajax ook nog vier ama teur-elftallen. Oe:>.e
èlft:~ll~n
spçlen o p recreahev<>
hasi~.
De
vo~ lbnlactivilt•iten
wo rden l>ndl"rsteund d(ll'f
mediarechten, partnt'rships, spon...
d~anmn
gen ;latE:e rde aclivite11en. Via
merch~mtlising.
\lhlseum lvorden extra tnk<Jmsten gegenereerd. De mediarechten
porlrelréchten en het Aplx best~an
voor het
grovt~lt'
deeln it- tmditinnele l'eii"Visileviskwd1ten kwamen het afgelopen
~ei wcm
vnnrl uil aCsprakt>rt met
'f()S SBS6, Canal-, Ul:iFA, Versatel en l aJpa.
-\jas heen np dît 111oment q partn ers, 'ï sponsors e11l0 suppliers. In hl'i algem.:en slreeA A j
naar drîejari~;e u vcreenkom~ten me rzijn comme•'ciële relatie.~••\ •ld twee van de belangrijkstl.' partners lopend~ con iTactenlanger,tnel AR!\f AI\IRO 1111 eu met se iz0l'n211lll/20ll ~n mei Adidas tol e11 met seizot•n 2008/ 2009
~1
Beursgenoteerde voetbalbedotven m Europa: sp.mmng~·erh~)\l d mg \lnj;h•nnon Lt/<•n ~ S
to~n <:pçtrtiléYI!-
l.".rl ('C'()Jwmt<>('ht: r
4.1.2.2. Strategie Ajax legt zidt de verpl ichting op om ~Hijd t... blijven bchoren lol
lle!aal<;l voelbal en on1 aansluiting te houoen brj de besiE' clubs va.n het intC'm atlunale voètbal. ~en
:\jax wil di l rea li -.ere•L met
$!!leclle vru1
kernsp~lt>J'S
d ie 111 hooldzaak bestaat wl zelf
opgeleide voelballérs. Als de d oo rstrooiing Vml d..- eigen jeug·d n•el naar "e11s ve!'luop\, wordt er v ia scouting naar externe spelers u ilgékt>kcn. Om d~.ze doelslell îng Ie ku nnen vem e7,enlfjk en, i~ .!\ja'l. erop gespi tst zijn jeugdo pleiding co z ijn bim11m en buitl'niMds..sçuulingactivileil~n
CDtHnlU Ie a•talyseren,
ëva.Huuen en waar nodii~• bif te sturen .
De l:ina nciële doelstelling va.n Ajax is om, indien " r twee wndt!s tJ Ef'A Cup W<)r(ien
gespet"! cl. \J perahoneel np z ijn mio.~t break-e>ven te d raaien. Het 1.1 ileind clïJke bed rijiSJ·esultaat wordt vervolgL•ns in d~ e~rste plaat~ bepaald d ol>r de nélt<>-Lorureugste n ui l' ltel uel\aJeu van de poulero nde en eventueel verder
spelen In
d~
UEFA Ctlp
11f
in d .. UEF .\ CJ,a rnpÎ\1fll5
l.eague,. Ten tweed e is het nettoresu ltaat vergoedingssommen va.n bdang. Bdde factoren zijn
onzeker, maar Ajax spant
"'~h
111 om d e7.c hre nnen van inkCtmsten c.ver de ;aren been
wi nstgevend te maken en biermee a,andeeUtoud en;l·" anrde le cr~iinen.
Het
Aj~x-aandeel
in de opgt:!Zclte built>nla ndsè .dednemingen h ;mnzienl ijk aig~buuwd. Ajll;.
heeft nL>g een lwl~ng van '\I '• on Ajax. Cape T(HI"O en met CeruninaJ Beetschot Antwcrp<m b.-staa.l een tech nîsch ,.,.menwerkmgsveruand. In Nede rl and 1s cl! I, M aSt HFC Haarl<'m, nu t.>veneens het gt,>vaJ mt'l fC Om nîworld. \(et A jax Am~trika is een comutercii!J e
>a menwerking opgezet. Met de groolaandedhuuder V<m Ajax •\m."-)k;•. Advanced Pa.rh1ers (..!\TP), wordt samengewerkt aan de orga nisatie va n de S<>ccer
Ca mp~.
Trdv~l
Aiax streeft
ernaar om uil deze samenwerking uok technjS(:h vuurdeel te halen . 'Jaast hel l.>ciCJd in functie van de kemachviteit voetbal w il Alax e.-n Jddi.'nde rul blijven speii.'Jl în hel verv1>llen van de lol'nernet·>de commera~e belan!l.cn
\'aJJ
hc:>t betaald voetbal,
wereldwijd. Dit word( gerèaJi.see.rd doo r d e ,Ja n voetbal gerelateerde act•v• leilen maxJmaal Ie ben utten . De ontwikkding~n van rtieuwe tnedi~ vültrtilkkt>n ztdt i11 hoog tempo, waardoor niet ge~w'l(el d hoeft te worden aan n ieuw<' gcldstroml'n vuur •\j:~x in d e kom~;ndt> jaren. De m(·rchandisings tralegit> is gericht op het vergrott>n van het d istributienetwerk en het
verbreden van bel assortim ent Ajax-arl ikell'n. Daarbij geld t hel mlgangspunt d at A.jrox ten aanzien van d eze activiteiten reg.i evu.;rdt:r is .:n geen
inv~sleerder.
Ten laa tste slelt A1ax de doe lsteJ iing om optimaal te vo!dnen ail.ll geredtlvallfdlgd~
verwachtingen en verlang.-ns
v~n
d., suppnrlers . Dil· gi'eft een hed1te basrs om sam(1Jl vcrdèr
te bou wen a an s ucces. A ja>. ;;tredt continu naar e;:n e••e nwJc lot•ge pnJSC•pbouw va11 d e toegangskaarten, goed comfort (•n veîligheîd voor a lle
S lt ppor l er~f;,rne ptm.
vlu lle
bereikbaarheld van het stadion en goede parkc•erfadlild len.
42
Seu.r.s.genotrerde> ,·oetbafbedojven tn l:'uropa! spa.nnrno~vèrh~'t1Jding.l-u'i...C1'1 ~porttt:•vl• - ttn ~41riO;ll1tSChP facl~rttn Ma.ghernian Leen & St~wv in ck CJ0() Univers-ttett Cent.2005 - 2(X'Jb
4.L2.3.Anal vse van de jaarrekening: 4.1 .23 .1. B routu'll
11011
inkomsten ( hoekjaar 2!10-1(?005)
Verdeling van in.komsten
Iu rrckeuarKoop. Med
van tnlomstcn v-an -"~.H •\'a.'
Achtereenvolgens zijn voetbalom7..el, sponsormg, tv- e.n
Ütlernet tu~omsl en
en merchandising
de belangrijkste brutmen van mkorru.ten voor.\FC .-\ja>..
Men spreekt van een specifit?ke voetbalomzel. Dil mm'tll de orn ze:t wijzen fs aa n l1et voetbalgebeuren. OpbrengAtén
di~e
clüt~r li l'l;<:tv~rko!>p
enkd en "llet>n lue I~
uit
d~
compt:li tie, d ê
ltaljonale beker en de vr iendschapp t:Ujkt! w"dslrijden vallen t:>nder deze rubriek. Ajax
genereert ook opbrengsten uit de Europa Cup. Pa rtner
Ap~x
Ca r etown parheipeert tn d e
.-Hr:ika Cup eri ook daar v lneien inkomsten uil voo r!. Premies ;(ijrt e<'n ;,eer belangrijke bron
van Inkomsten vuur de du b. Het ll>tual aan pn.•mîcs daLAjax
verdi~nde
door deelname aan
de Champfons League in 2005 bedroeg maar liefst € -1.2 nilljoe.n. Ook aan seizoenskaarten, business >"eats en .:;kyboxen vt-rdient Ajax een aardige cent. Wat ook nog onder de voetbalomzet vaJ t zijn de indirecte wedslrijdbate.n . Dil zijn vcrgc•cdingen voor het u ill enen va•J spelers aan andere club$ en vuQr hel u illc:nt:n vnti spdt:rs van AJax aan het Nederlandst•
ZLJil
er nog andete '-a na le.n waar inkomsten ui I
voortvloeien. De omzel uJ l sponsoru tg ts
alkom~IJg
\tvE'rige baten, Ook lv en inlerrte l vvmten
bwn11~n
van reda meb
van inkomsten. Via internet worden op de
site v.m Aja;.. medfadîenslen aangeboden. Onder merchandising word t bijvoorbeeld pat:trctrt?chten va n -spelers, licentieopbrengs ten Ctl
apbreng~tc n
uil de fan shop it1 de
Antsterda.m Art.<11a ''erstaan.
43
6eursgenol~rdé \•ootbalbi:dri1·v en in f uropa: spaunmg~erh (luding tuSSI:."'J1 sportit:v~- èa) 1?-~)ltOr'l \i~che tft Maghetman leen & Scllyv•nc: Oeo Umvers1te11 Gent .!WS- .!Wf1
Ot1der de ru briek bed rijtslaste n zijn d e belar\gJ'ijksle uitgaven va n de dub terug te vinden Hier boekt rnt':n w1der Md ere de kvslprijs va n vt>rkopen. I loc meer merc.handisingarllkelen er g eYTaagd 11·urd ";n, ho., moor er u ite räard Ou!.. aangekoch t mt•e tl.\n W!1rd en. De grnt>ls te
bedrijfslast ziin d e Lonen en sa la rissen. Kos te n voor aîschn:j·v ing<.'n ku.nncn zowel op ma teriële als tn> materi'ële vas te actsva Ü
wordt onder meer vverîgt> personeefskllli tl:'n
versta~n-
Di t kan lliitvoorbeelli ~en pr<'lllie zij•1
voor verzekering ter dekking v an het r isico op arbeidsongeschiktheid van b~paaldc s pelers , Wedstri jdkosten, bijvoorbeeld voor het hu ren van spelers .:,f kosten voor rcizen e n voorbereidi ngen worden eveneens hiN geboekt. Hulsves'tîngskoste n, beheer- e n adminè;l'raliekll$te" en bMilengewonlè baten behMen ook tot d" ow1rige bedrijtskosten.
Hel resultaa t van d e aJsch.ri jvwgen op vCJ·gocd ingssommen bestaat uil het bed rag van de nello·o p brengsl u• ! d e
lr~ns tervergoeding.
verrHtndert rnet d e bo ekwaa.-de
v~rt
de
dt-sbetrdfend e spder.
4.1.23 .2.
'\cnvn
De mbrîek immalenële vaste activ-a maak t g.:durende de vs1f bnekjar~n hel grootste cteei ui l ''an d e vaste activa. O nder deze rubriek vinden we de subrubno~k vergoedingssom mcn" .
Zoals besproken, word en hi e r d e s pelerscn n.traclen u r.ge.norn en s1nds de
FR~
1U nchUijn.
Hoe meer ,.\jax îrwesteert "' d e s pelersconlracten, hoe grQter deze ru bne.k zal Zt)n. Wezkn onder de mbrit-k materîëlt: vaste acti va zn.1ls brj alle bedrdven "bedrijfsgebouwen en
terreinen'' Dil ond erdeel heeft veel
waard~
Er is wel een dalende tre nd zichtbaar doo( de
systematische alschrijvi.J1gen op de geb,luwen.
Het ond erdeel vlotte[td e activa besl aai 1:1\t voorradtn e n vnrderingtln. \ "ou rraden kunnen bijvoorbeeld ballen, sh irts o r rutder materi aal zijn H.ct valt d heef! da n in een 'gewoon' bed.rij L \I orderi ngen daarentegen maken eeu groot deel ui t van de vlottend e acli va. De m eeste vorder·i ngen heeft Ajax bij zijn d~biteu.ren.
Hel k•ln !.>ijvoo rbeeld
~ ijn
da t abtlllllemen ten mel u.i tslel van betaJ.iJ1g werden
vcrstrekt of dat sp(msorb<.'talinl?:én nog moeten g erealiseerd Wf>rd<m. I Tel
grool~te
aand eel as
ecbte.r a lknmstig van clubs d i<.> Ajax nog geld versch uldigd zijn voor de aan koop van een <>-pelttr. De liquidt:! middden
tljJ1
jaar na jaar JnJtlg. H et to faal VaJ1 d e
vast~
activa bed raagt
altijdmeer d an hel tt1tMI van de vlottende activa.
4.1.23.3. Passiva Hel
e~gen
vermog en is ten upzid tte van.lOOO slt'rk afgenomen ( vam € 101377 m 20011 naar €
72.6K; irt 2005}. Onder d e r ulmek voor7.Îe.llingen zou me n vem-achten d at er l'l?n som opzij
gezet wordt VN>r speler.<- d ie verwac-h t wnrd en d e club Ie ver-la ten. Dit ku nneJt 1\·e ech ter niet constateren.
44
&,tf'Sgt!nolCo"E..ffde- \'\1etbalbedrijv4.'11 m Eu.ropa: Hparming'Werhoudiog. tussen sporll•;'Vf' - en e"(OnoiDJSChe f.óctoren Magl~rman Leen & Schyvmd~ Ceo Uoi v~it ~it Gen I 2:()')5 -~
I Val nn k npvallend is, is d~l dt< sd1u ld t!n up lange termijn jaar na Jaar ved kleint:r zijn dan de schulden up korte lenr>iin . Dt' ~dmlden op lange tenniin vertonen
C'e11
sterke dal1ng vru1 2001
I€5B40) naar 2Cl05 1€91), c;iit door een daling van de lcn inger> b•ti Lna naëJe J.nst.,llmgen. De schuldon op korte termijn vedopen eerder con$lant m et eeu uJtsclu·~ter m 2001. 4.1.2.3.4. Resultntenrekl.'m llg Ajax boekte van 2UUU tot e n met 2003 verlies. met in 2002 een lekt.l(t 11an >llaar liMs l € 25
miljoen. De laaL~te twee jaren ma akl'e h.el bedrijf echter wel wins t. D<:: dTrt.'Ctie van J\jax kn.o in dat geva l kiezen wal ze met hel bed ra~ doen . rn 2004 was t>r een winst van € 9,S m jJjoCJl wa l gdeid hel.'ft tol een dividendwtkenng van 25')[, ''an het ncttoresuJtaat. Dit be tekende ee.1
uilkering van € O,H per aandeel. In 2005 daarentegen is er !Jeslist om g ''eJ> dl\'idcnden uit te !(eren en de
neltowi t•sl lo~
(e vot!gen aan de reserves.
Onder de rubriek bedrif(<;lasten zien we dat lonen, s-alarissen en sociale lasten een gn>(•l deel in beslag 11cm cn. De lonen die uitgekeerd wc!rd en aan ~pelers, technische- en 01tidisch" sli•f
zijn een relatleJ constantt> b~
1
v ~rgo ed tn gssommen 1'
Atschrij v1ngen
.vijst
op
p;,riod•à e
11fschrijv i n)<
vnn
spelersconlrackn . Dit is e"n g root, ncgatil'f en vrij constant bedrag. Dat wiJ zeggen dat de
dezewaardeverminderingen 5\erk domwegen up hel bedrijfsresullua l. In het mecrja.renovt>rzicht zien bedr~ag t,
Wl" d~ l
het aan tal ~andclün per 3(! juni [<>.ar na j.r.>r 18.333.333
Hier is <•uk het aant11l med ewt?rkcrs np terug te ''inde:n. l-iet
van 2000 tol en met 2UU5 bedraagt kunn~n
naar 100:'l
,\chte•·~t>•wolgens
367, J\19, J33, 252, 145, 236.
V1111
2002
we du s ,;en slerke lt:rugval vostsldlt!ll. Er i• •n 2(){)2 een zècr f,'l·out verlies
merkbaar, het is mogcHjk d~t dit aanleiding hee ft gegeven tol ontslagen .
-1.1.3. BEUR..;;AJ\A LY$ L
4.1.3.l.lnlei ding Op
Jl)
februari 199;'1 besliste men np d P <~lgemt>ne l ~di'1Heq:aut>ring rl~t Aja' up ril:!
Am$terdamse effedt!nb~urs (AEX) als vaste parln~r,
d~
7.0U
~;aan flüll!r~n. Hunfdsplln~;or
club bij hu.n beu f'Sontmdl.u:ti". De verènigirog werd gebundeld in ""n
"faamlozl' VennO
'\ BN <\mro begd eidde,
suppmic~groepco
m~erdt'rMid
van
d~
Çig<'" «andelen in haar b~:át en
kregen een voorkeu rsbehandeling bij de toe1'1ij7.lng
v an de aand elen_ De 11cren igingssto·uctu ur en de S1U11eJ>slellmg va n he t bestuu r IJleer l.>ehoude~o.
45
BeursgenolL"t.--rcJc I.\W'•b.11~nJVêfl In Lurop.a· ~pmmngsvcrh••tu.hng 1\I'X"n spocta.cvt!- t:n ~onOIIUScbc ~lonm
\lagll
t..ruvet"Jit<>l ç,.,.llQOS- .l()(.,
Door middel va n de J.x-ursgang l\t ldt! Ajax haat
f1 nann~le
draagkracht vo:rstcrken, om
~o
ha ar posthl? al~ voetbaklub aan d" Europese top (e h~ndhlgcn vaJt het &$mnn arrest zijn v.lor •\jill< zeer nad,..llg geii'Cc•st Transfervri j..- spders ver Irokken voor vele miljocn.m naar andcr" clubs Jnlld<'r dat hi.;r <:en Vèrgllnd. ~laar 10
tegenstelling lot andere furol'ew tupd11bs wa:- ·\Jil>• met bcreod
1110
astronomisch hoge bedragen te betillcn Dit paste 1m mcrs niet iu hun bl'ktd da l het n iet wcn~clijk was en
1s
dat e r grnl·t' versclilllcn
7J)n
voor topspelers lll~n
rt>deneerde
tu ssen de inkomen~ van spdcrs.
Aja~ kon dus de spt>lers wel meer bclalt'n, m aar pnncip•ecl d(:ed men dilm~l. Het gedeelte van d" aandelen dat vnu~cgevcn "erd. i:Ou als br01!1 1·an >nkom•t dienen voor de aam,érving van spelers, maknccl, infraslmcluur, enz.
\1~1
d1t gl.'ld Z<'Udom uuk de
ople1dingen vcrbèlere.n en vergroten, waardoor de k\,ral>le ol van hel vooruitzou gann.
o.. L>eursgang
Aj~J--voetbal
erop
buud 1\Jnx ook de mr>:;<'lijl..hdd d,t; a.:ul h~l vüctbaJ vcJ'wa nl ~
activitei ten wrder uil lt> breiden. TIN merk 'AJd' (llil;>m, s lûn en lngc•l, d.11 wereld" ijdc bekendho!id genoot, wou men
t~•"'tructureerd
<'\ploitcrcn en IIIIE'm.lhonaal bekend maken
A,ax \\'OU Lich met deix-UTSgang kwnl•fic<>ren als prufc.o< opl evert>n. '\jnx schatte de waa rde van de dub lus>c·lt dtl dnt,- en vi.:-rhond.,rd nv.Jjucn guldl"ll.ln di! t'erH le helft van lY'lH Wt!rd ongeveer dcrhf~ proeen l van d~ aandelen naar de beurs gebracht Dl' restl'rcnde aandden bleven in hel b•ml van dl! dub. De nand('('fhoudel'b kregen in d~ IHêU\\l.' structUilr du' l;l'Cfl iol'loed nr dt: b.:stu\lrljjjk<' .{aken biJ de dub. Ht'l Ajax~aa nde<'l
,,·crd
~>mschreven ,11~
een emobe-aandl'd 111en 11'<1u
d~
prijs ervan IMg genoeg
houden (lie&l ond er de vijftig g ulden) r..odan~ dat het b1nnen h~t bereik bied vvm iedt•n.'cn
Het bestuur van Aj,IX verwaditiC \\'Cinig probtt>m.,;n btj d,; omsc hal.cling nnar C<'n !'-'\ Al v,>ór de beu r.:.inlroductil! werd de 1·er.miging proi<'SSIOneel gerund l:r 1' a" dos ge-en
cultuu.rum9ag nodtg. \lel deze beuKi nt r('ld uctie stelde Aja\ voor h et eerst
111
/ijn gè·schjedeniS haar finru>co.?l!'
gegeven s b lnot. Dl lolalt> Olll7t'!t v.m het boektadr 1ri'Jto/l':l97 tdat «lVC I'ècnk\\'•1 111 mei
o:l.'rt
1•netbatseizoenl \\as 90,5 m1ljocn guldl!oL In 1995/ I'>I'Jt'> was dil A lJ-1. 6 rni ljoen t'n 1~4 / 1995
was dit A. 57.4 nul1m.•n
.l.ja~
111
kun echter nog fiL'èn volled.tgc balans presenteren,
aangezien de sp.:-lcro; niet opgent>lllt'O waren in het finnnai'le overncht Op dat moment
waren de
vneth~ l clubs 10
met de llscus uwr hOL· de SJpelers vp de balans g...-" .. 1
dtenden te wordl!n. Op 16 april L<198 zijn de led en v~n \ta>' tlJdens
et'H
bijzondere lc~d<.'nvl.!rgad"nng un
akkoord gegaan met de voorgeslelde statut<.'n>~-ijzlgll1g. I\ le l de
to~tcmnung
van de Jedcn
was de weg nu ddinohd vrij vo<~r t'\?n l"'ursgang van AFC A(al<.
lb
tk-ursgcnotecrde \~oclba.lbcdrij\'en in Europa: spa,nmngs''f:'rhoudmg lussen sporti:evf:'- t'n t.'-'Onomlscbe iac!On.!n Un;v~n.itcit
Magherm•n l.{!er. & Schyvmd: Oev
Gènt 200'>- 200ó
4.1.3.2.A nal vse van het vedoop van de beurskoètrs
4.1 3.2 .1. !11/eidiM :-\ IIe grafieken 7.ij n
gebas~erd
o p de gegevens ' au Datast reau1. De
anndeel wordt op dit medium weergegeven
w~a_rd ~
van he.t .\jax-
perren lage vmt de begin\\·aarde (de waMde
\1'1
op 11 met 1998 cvrrespondeerde dus met JOOl. De reële waarden van het aandeel op d e versch illende tltcfsbppen werden bekomen door de regel van dn.~ toe le passen op basis van
de rt:'ële waarde van het aandeel op de laats te dag van onze geg evensreeks (1.12/03/06). flet gevolg d aarvan is dat de waard en d ie weergeg~ven wor dt'n lichtjes kunm.'.n verschil len van
de waarden ctie d e kf)ers werkeli jk op dat m um ent aarmam. Otl doordal de om rekening van en naar percentage,;; zorgt voor kleine rekenfou ten {door het afronden). Het fert dat er kleine vet·sc:h.ille JL zijJL, le,•erl echter g et-n proble<:'m up bij het ,malvscren van
de evolu tie van de koers.. 4.1.3.Ll.l. Ev\llulie van AFC ,\jax AFC A{:.i;x- a ndeel 16
14
r
lr
~~.
12 0
r.\!... ..... -\;l.r c ..., a
..
10
~ ~ e 4
2 0
~
.,;
il ~
~ 06
~
~
..;-;i
~,
't.'
~
~ ~ ~
~ ~
0
0
~
:
"~ :; "a "' = "' ~
0
0
;;
l
~
.. !:i ~
0
0
0
~
~
~
8'
~
0
7 ~
0
8 ;; :; :<: Q
~
0
a e
~
: a " :5
i! <; e
g
e
~ ~
0
~
~
0
~
0
ll
:;: ~ " ;:; 0 e ti
Datum
Deze e<:>rste J:,'Tafiek geeft de evolu tie weer va n d e waarde van lh et
~
"'
Aja ~-aillldccl van~f
de
beurs:introduclie tot begin 20116. De begtnwaard a van h<'l na n dè~l W~!; ongeveer 13 eu ro. l.n
de grafiek z iJn twee grol!?
trend~
aandeel ging de waarde
dalende lijn. Het
10
waar të'
nem~n. ~:akte
l)e eerste vijf jMtr na d e lancering van net 1(11
~n di~p lept.ml
van mi11der dan 4 euro .
Vanaf llel1tajaru· va.Jt 20(n ~chter kent het aanclt>ellemg: een hewp lt'ving. De laatste hvee jaar tS het a.andt>el terug in 1\'a.ard..- arm het stijgen. :--Ju schomml!lt de wa.lt'd e rond d e S-9 euro,
dus op zo'n 70% van de beginwaarde.
In d e (l nderslaande tabel wordt d e
b ~;ch rijv<;:n cle
sta listie k van het Ajax-aandeel
weergegeven.
47
l't!ur.,gt!tl(1h.'\!fdè V()(ltbalbo...'(lfiJ\ . ._I, •n l\u opa: spanrungsvcrht"'ldlng tu:,. ,.
-7 [n ' i. be~ttt wn,trd t>
BEURS
N
llhnunum
.\ ta>..i:mum
.\[can
Std. Devoation
203<>
2.1.~
1011,00
"i-1,6+!7
16.h~50ï
N
Mimmum
~ taximum
\[ean
Std OC\'Iation
103\1
3, I'I
13,35
ï .-2945
2,2"" IJ
-7 In euru" WA~RDF
In de twee ond.:rbl ,,n nd" b••xph•tc; wordl•n de dagelijk.~~ verschillen in d~ bcursko~r!
weergegeven. Op bru.is hie.van t..an je 21en Wil I de num1ale nuctuaties 7Jtll en wanneer men
kill1 spreken v~n een utlbttt\'r. Zo 7te te dnt vanal een s tijging ot d;;tling V11J1 ~~.( figuur 4) ,,1 e. 0,25 (tlguur 5) men ko111 •pn:k.:tt va n een ~bnnm1aal groot versdtiL Hiervoor kan d~n ~~ n verklaring gezocht worden . De~c <•pv;~ll,• ttdf.' koersvera ndadogen hebben wc in d .: kwalîl;,liev~ anaty~e
L.O goed mogeliJk lrach!t'n te verldM~n. lO r-----------------------------~
*''' 20
10
0
- 10
-20 L----------------r------------·--__J
,.
101J
PROCE..VT
4S
HcursgcnotL\,\tdc vo...•ll>.albt•dnJVt•n tn E'urupa: ..,-pannmgc;;vrrhoudmg tu.sst:'.n sport:..('ve- en l."COrlonusch(' tJCtC'rol\
Magh
Uno vroilètl Gent 20115 -ZOOi>
2,0 , - - - - - - - -- - - - - - - - - ----.,
1,5
1,0
,s 0,0
-.~ lt5 19
- 1.0
.l.--------..------------1 10JS
WAVERSOl
4.1.:1.2.1.2. f. vnlutil' van de t\EX - Index
AEX- Index 1400
1000
.. ~
i
l
>Nf'o(l.<
J
12ll0
t.' t;/"'
500
•oo
f
V'li.~
f~
eoo ' \ /
I
·~
I
I
~'\
. . . /-y
~\i....
,. .;/ i
I
~~...r·M
•r""
·-
200
I
0
888!18:88 8 ó ó 0
8 g ö
s
=~ ~ a
fmu ur 9: l-Iet verloop
5! ~ ~ ;:;
s
;:
~ ~
a ·-
g g
0
0 0
"' :: 0 "' "' "' Datum 0
\!?
s
~
~
N
M
"!
...- ... N
0-~
N
0
..
., ~ 0 "' ~ 0- ~ 5! 0 « ':1 ... ö "' 0
on 0
N
0
~
"' "'8,._: ..., 0
0
N
0
v•n de- AL'X- md('\ { 1998- 2flOGI
De AEX-îndcx g().-ft d.- evolu ti e vnn de \Jcdcrlands(' economie weer_ Dez~ index '" llo' vcrgelijken rnct de BEL-20 voor België. We .lien da l deze koer:.. n~ ""'" dal up hel d nd
Vi\ll
1998, ln s tijgende ltj oo gong tot emd 1(11)0. D;lan t;l ging dt> :-f.:·dl.!rlandlot! t!Conomit' l'rop
49
Beursgenotl~e voetb,lrbednjven i.n Eu.rop~ spa.n.n1flgs,•e..rhoudil'lg tu-s:sc:n ~portiL"\'C - .._.., eronólllL.;c.he ta..:tur~n Maghonnan Leen & $
aèhleruit lut
b~gin
2003. Vanaf dan tul nu is de AEX-index blijvl!n stijgen, I\"at een mdicalor
is voor een bloclend e ~edcrlandse e.:unomi
4.1.3.2.1.3. Evolubl! r\FC Ajax versus AEX- inde>;
AFC A.Jax vs AEX -10 . d ex 6 q
2
..
al
-c ·2 ", ",
s:
v·"y._ -
0·
..,
~
j
ïr • \
'V""
·•I
l.
.~-- -~l-=' ? ~ ~
l
·6 ·8
I
,,
·10
· 12
"' Q)
.,; ~ ~ ~
~
"' ~
-"'
"'"!-
0 0
~
cri ~
~
a>
N N
N
0
N
g
M
<'Î
";
"'
0
0
~
-
-"1
v
0
.,;
-
.,.
0
0
N N
~
0
0
"'
V
"'
0
0
1
A FCAjax
AEX -Index
"'o .
",
~
0
.,; 0 cri
D;!ltum
[-
'
J
Fi~tuur 10: VergelijJong van de e\lolu l:ic \' Jtl h.cl Aja~ - •l df\dcol me~ dl.! AFX -tndc"\: ( 1998-
lOO'i)
ln deze grafiek wordt d~ evolu tie van het Ajax-aand eel ve.rg1~l eken mef de?.e va n de AEX-lnde.x. ÜJ1 11 mei ·199R werd de waard e va n de Iwee koerBen .gelijkgesle.ld aan n.ul. Het
versdtil Ien opzichte van di<' nulwaarde wordt weergegeven in de tijd. De waarden van de A.EX-index zijn weliswaar gedeeld d oN Jt)O, omdat er and,~rs l·e grote schaalver<;(hillen
tussen de twee bestaan in all;-, bèha lve gdijk evahteerde met de ..<\.EX-index. Dit is
norrn~al
aangezien
<.~en
'nieuw' aandeel skeds nog wal moet
'zoeken' naa r de begi nlwers. Ouk leefde nu eenmaal d e id e" bij
belegger~
dal
voetbalaandelen geen harde a a ndelc.>.n zi.jJl, maar emotie-aa ndelen vonr ~!lp porter~. Toch is hei opvallend dal
v~ rT.af
begin 2001 de evlllu tie van het
Ajax-~andeel
vrij paralid
1,10pt mei de end e.~. J\!en Z(>u verwachten dat voe tbalaandelen iets uniek zijn en dal er ander~
factaren
bepa l~nd ~iïn
voor de l
'~n
verlies, spelcrsgToep,
·b lessures, lTainer,... Uit deze grafiek ernter blijkt dal de Nederlandse eco nom ie ook een belangrijkste bepalende factor Is voor de koe r·sl'ntw1kkeling. Dit ken lering !>ind 2003. Hoewel de Aja x-koers wal
l al~r
v~ lt vooral
op bij de
reag<'erdt>, volgde ze !ud1 1rr:ij goed de
ov-ergang van een negatieve naar een positieve tren d.
50
8elll'5genoteecde voetba1bedntvr:on i11 Europa: $panningsvérhwding h 1sst:m sporl.l!eve- "" economi3d lf' factoren Magherman l.(.'Cn & Schyvinck Cl et) UniVC!!Sitcil G(!nl 1005- 21106
4. 1.3.2.2. Kwnlilntie1Je m mluse H ieronder volgt per jaar een kwali tatipve analy><'
Villl
ht>l vt'rkrup van de beur$koers va rt
AFCAjax.
AFC Ajax- 1998 14,00 13, 00 Qj
'tl
...
10 10
;:
r\.
12,00
\f~
11,00
-
10,00
Ar--.·v
_-ç
... 00 01
01
1.()
1.()
0
0
.... '"'
r.i
00
N
.. 00
00
"' "' I.D 1.0 0
0
10! .
~~x:;:-
r'-.
...
9, 00 8,00
!\.
..
0
.....
....
'"" 00
liT
00 01 tD
0 0
m
00
00
0
0'> 00
0 0'1
"'..... "'..... 0
..., ....
•
co co
V
N
0'> 00
0 1.0 0
..
00
Cl\
0'>
Cl\
(]\
0
0
.... ......i
0
~
1
00 0'1
0'1 0 1.() N
'
'
'
00
''
" '
co co
""\~"". " "''
00
' " ' ' 11
00
.... . .... ... .... "'........ 00 m o.D ..... 0'1 0
0'1 0
.-;
0'1
.-i
.-;
0
Datum
""'
0'>
0
...
1
N
00 01
... N
0
.....
00
01
N .... ,..., N
Figuur 11.; De kot'-rsevolutte van het Aj.l.'\ - il.lfldrel in 1998"
~
Op 11 mei 1998 wt?rd de beurslntroducti<;'
e~n
f<>il. J-l~t i\jax- aand ecl op ende met ee n
koers van 11 32.5. Er werd mim vijftien keer o vertekend op de 4..950.000 aand <>len. 60% ,.\·erd ioegewczen mm particulkr(' beleggers, het o verise deel gine naar irusl itutiunde belt•ggers,
-+
ln de zo rnennaanden $çhonken m vesleo;Jrd<'n. weinrg a~ ndachl aru1 het voetbala
Sinelsdjen daalde .het a1Uldeel continu in \\·aarde.
-+
Op 7 sep tember 199 s l!;eg de waarde v.m hel Ajax-aandcd onvenvachts
12~~.,.
De;>:e
slijgin!; vond gelijktijdig p laats m et een verhoogde roteresse voor het aandeel Nlan.chester United . De onderhandel ingen over d e overname va n de Engdse topclub door med iamagnaat Rupert Mu.rd ncb hebben dan de koer" va n ck
~an delen van
tvlanchcster met 3S'h, doen
slijgetL
Na deze tiidelijke uplevrng zakte de beurskoet'S verder weg. VeJe çrilïd
b~weerde11
dat
voetbalaandelen enkel een emotionele en geen harde econornts<. he waarde hebben li'n dat deze structu ur o ngepa>t is voor voetbalclubs.
51
Beur.g-.-no(.L"'f'rde \t}t)t~arr..:
M•g""'=rJliln l....., & Scbyvmcl <1<'0
t.niH'r•il<'l C..'nl2005 - 2006
AFC Ajax - 1999
"..
Gl
lil lil
;:
11,50 11,00 10,50 10,00 9,50 9,00 8,50 8 ,0 0 7, 50 7,00
en ...... co co
0'\
"'0> ""
0 lll
"'
0\ 0
lll
0
N
...
<:!' 0
'!!lil t
0\
Cl\
.....
0 -< 0
0\
0\
en en
.... "" ... r-'
0
0
0
N
M
~
N
0
en en en Cl
en en en
0\
0\
.... 0
ll\
"'co~ "'ex)
0\ M 0 N
""
0\
0\ 0
0\ 'V
0
en
N
0\
0 0> ~
0\
0
0
N
0 \0
.....
0\
"'
0\
c
0\ 0 V
litl
en
~ !áil!flji
Cl
!hl"
'
0\
"' ... ... "'..... ... ,.... .....0>
,.... 0,.... ,.., N
N
Datum
0'\ Cl N
...
0
N
""
-+Op 14 mei 1999 won ·\!'C \px d e Ned erland"'-' bel...:r. De~e cq;c h ad .lijn weerslag op d e lx:ursvloer. Het aandeel ~lüul di~ •lag a f op € 9,'1, een stijging van li,S'!%. Dl:' verklaring hiervoor was het fett dat d~7t: overwinning Eu ropees voelbal veilig " telde voor Ajax. Opvallend was wel dat de !.vers de dag erna bttna C\· omv~l te n•g ;r.akt••
De dagen daarop
echler steeg hettot bijna € 9,5 Het os n1et dwclelitl.. w~l de dip in het wecl..l!nd v.1n 1">/ 16 mei veroorzaakte. O..;k opvallend w,,, dat veel belegg"-"s ant•opcc•·dcn op d eze overwinn tng, w~.,rdn .. r d t! l.oers een weck. e rvoor oul.. 6'!;
~t~;:eg.
-+ Op 19 mei 1999 kucht ""'L~keringsconccrn Delln I Ioyd een be lang
Viln
5,4!5' • De waard e
daarvan \\as vngev""r 2tl miltoen g ulden. De Atax-.Mndelen wer·den d oor het bednjfsleven ontdekt. Dclta Lloyd deed dil o mdat het van memng was dat de koers zo laag waç tR.19,50) dal het koopwaard•g 1\ t'rd en vmdat het optumslisch was over d e ontwikke li ngen rond mkomslen uit de verkoop van uitzendrech ten van wo:-d~lntden, toenem ~nde merchan dising en partiàpatics in voetbalscho len en -clubs van A1aA in hd bu itenla nd. -+ Ajax na m op l ju.ll ln 3lJï,. tn Ccrm in,ll Beerschu l An lwt>rpen . de d ub d te unt~tond utt de ,;anu:nv()C):tng v<1n Gcrrnin;tl Ekeren e n K\'V &erschul. Op 14 juli 1999 bereikte de beur.r do.> kwali k•it van d e plocj: hoog bleef. Tiet nieuwe ·\ Ji'l><· k'am 5traald e 11
d uldclijk vertrouwen ui l up de bd egger.
52
Beursgenoteerde voclha.lbcdrij\•. . . n tn .Europa; spann1 ngsvcrhouding luStSen.sportic,•e- en cconcm&schc tactot(>n Unï\•tm;;itPil Gen t lOOS - 2()1)1} Magherman Leen & Sthyvinck Cloo ~
Vana f 20 oktober bego n de koers meen te 7.akkcn.
H iervoor·~
geen dULdelij ke verklaring
gevonden . ~
O p 23 november was er Îll de-
p~rs
Ie lezen dal Ajax veel meer Ulkomsleu van
td evisîerecltten kon krijgen dan het geval \Vas. Zo zou Fox- to pman Robert Bland ge:tt>gd hebben dat hij wel enkele tientaJicn miljoenen over had voor deze rechten. \ olgcndc op dit 11ieuws vond de grootste stijging in de h1slone van beursgerwteerd AFC Ajax plaaLs. De koers ging maar üe&t m<'t 17% omhoog. Toch g ing dèze stijging verlorèn. Een
h·v~e
lel<-u.rsldl~nd~ nl'd~rl.1ag
da1;en la,tt
in de derde TOnde van d e UEFA C\lp :tal
hier ook wel een rol m gespecld hebben.
AFC Ajax - 2000 10,00 9,50 9,00 111 "0 ...tl) 8,50 8,00 tl) ~ 7,50 . 7,00 6,50 6,00
il!iilitl
0
0
0
... ... ... ...
0
0 M 0
.
0 0
N
0 N 0 0
0
0 M 0
0 0 M
0
.... ..... 0 N
0 0
0
0
0
0
0
0 ID 0
\D
f'.
f'.
0
N
tf1
0
0
0
co .... co
rl
0
N
0 0 0
0
0
c~
0
0
0
" ".... 0
co
00
0
C)
"'
0
N
nmhhm "lil\ 0 0 0 0 0 0\ 0 0 .-f 0
0
ll
0 0
0
0
0
0
... .... "' .... .... ..,.... ..,0 - .... M N
rl
rl
0
0
M
0
N
Datum
Figt.mr 13: Di> koersevolutie van ltPI
~la"<
- -tHuldt.>ef in ::!(',0 0
~
In januad 2000 bleer de koers vrij stabiel. Er gebeurde dan t>ok miet.s noemenswaardig.
+
Op 4 fubruari begon rle beurskoers l'peens Ie dalen . Wa l h1e1voor d e redi!I1 was, Is niet
d tliddijk. Dt> koers bleef zakk"n lot een dal va n minder da n € 7,5. Hel plolse ven rek vau
Oanny Blind (directeur spelersbeldd ) in hel weekend van 5..;; februar i kan hierin "'"'" rol gespeeld hebben. Verder deed Ajax hetniet spectacu lair goed in dt1competitie.
Op 20 t'n 21 maart s teeg de koers plots twee keer ua elka.a r Hl% (rneer d an
€ 1 per
aandeel), Op 1!! maart bestond 1\jax predes een eeuw t'n dil werd de dagen erna m tgebrcid
gevierd met aJierle1 festivi teiten. Dit kan een reden zijn voor de grotere
belangstellin~
voor
het aandeeL Ook werd train er Wou ters o p 21 maart door het bes tuur van Ajax ontslaan. Dit
53
Be~genoreerdc '~lb.-.lbC!dr,JVt!n t.n M•t~!M.rrn•n l.e<m & Schyvtn
al~
Europa: -spctnn.JhS'V't'f"h,,udm,g tu"SCC sporuen•- m t-'COrl4muscheo (act.>ren Unl\·,,.oren (;ent :!ll05- 2(1t\J
gevolg van ondemH•at~<' prestaties van Ara' dt• Vtlorgaandl' wekt'n . Hoe\\·el de
spel~rsgroep !tier noet leYTild~n
mee wa..,, 7.ag dl' ttel~ru:,_.r dit duideliJk als .;.;n xocde zaakc
-+ 'lla d<'l'e tijdelijk<' l>pll.'vlng begun de bcurk~rs begin april k.rug Ie zakken . A1a" speelde nog steeds niet or djn ~~""op
lll11"111nlc
ouveau_ r let Mond op è<.'n derde p laats on
de Champ10ns Leagul:! werd sla-ds
d~ ~"llmpell toe
en de
IJcln~r.
-+ Op I-I mei verl
Bij winst hadd,·n te :dch l..tmne.n
$..1\alihCI:!Tetl voor de Champllln' league. \j.u: werd /.Cl vorfd" tin de rompctllie en plaatste uch hiermee voor de LIEFA Cup. Hoew<'l dit nacl meer dan <>en
trovstprij~
kon genoemd
worden, was de belegger er'" te zien levreden <Wer. De: 1-oers stopte zijn ncgatoeve spiraaJ e n begon opme u w le ~hjj:;cn. Ook tijdens de zomemm.,n~n, behield dot kner- .:ljn positieve
ITcnd. Do l is v rij verwonderlijk aange7.ièn de rnind~r
belangstelling
vcrw~o:hl
vo~l billcompeût:ie
voor vo
da l! Stil !Jgl en mCJ\ dus. bd~gg<'rS on t oclpt!~rden
misschien, op ba~i~ van cu.1ch- en spclersverandl'rongcn (op een succesvol noem' seizoen
Op 21 augustus bcrccn poek.. Dit
va11 de l'eJ'Ste compelihewed-trijd- Deu won A1a..' nieuwe trainer
ç,,
"dri~Mbe
en de
m~l
vel"lll~llwrlc
'ilu~rdc
n1o1ar liefst >I I
zoch cop het
0C'L~
rnum~nt
C\V
·\1ax-ploeg ga,·om vt! rll'\l UWl'Tl aan de
belegger. -\jax bl"""f ~chiC!o· nu:>l 1\-uo nen en, hue\1 cl do: club v"d 1·alenl m hu os had, bl
Op 21 sepll>mber l:llktc- de waarde van de aandelen biJna 10'',;,. O p dal moment had het bcstu11r van l\1ax ZIJn verwachhugen geuit dat de
lólMCIJ(Cr<:
een aanûenlijk ncgat1ef resultaat
touden opleveren. ~
Op 30 oktober 2000 werd bekend gema3kl dat 1\Ja' € 19 miljoen
verh~
had geiL'Cien.. De
bt!ur.ko= Sk'<.'g txhter met meer d<m 6•u· Hd v-as natuurlijk allang bekend dal het r~"Jt~at
né•gatief znu ZIJn, w~ardC~or de bel.:-ggers dil reed' vcn1•crkt hadd.cn. Aja!\ pMilcipeerd.:' rond
die lijd •n de UEr A Cup t.•n deed het niet een
pi~k.
~I<:C'hi.
()p 'I novembcl' bereJ J,.t e dt: koers opnieu w
Op dal morn11nl had A1ax de d ~rdc mndc van de LEF_-\ C11p unvcm·.tchts o1el
overleefd. Na dez.: gcbcurtenos begon de koer;, terug te dalen. Elk..> ronde dat AJa' verder gcraaJ
Euro~
vni'tbal, kan het mel'r
'"n~len
genereren en dat weten mJI.. de
bci"S&ers Aange?ien de vcn.,achtingen vn1 rM
Op 3
decemb~r bcr~JI.t,•
bc.kertoernooi.
Aange~.il:n
Ajax Cape Tnwn de finale •van hd Zuid- Afrikaanse
d1t een sateJlietclub o'< v<•n de
-\msterdam~l'
dub, kan ·\1ax mee
profiteren van hun
po·~$tati<."l.
Op ~ d~nllt:r slèt:)l de l..uers met 5',"... Of d~ bd..:ggcrs op dit
niC'Uh'~ reageenden
is nicl 7l'l.."r- D
54
Rcur-.gèntllt.'-.•rd~ n)r!lb.llbednyren m Europa: Sp.lnnrng-,v~.:rh"udmg lussen oportievt-- en L'\.t.Hitlrl'\l"''ht~ tacto~ '.l<>ghmn•n t.."n & Sch]vind.X Ioo Cm,·ono l.,tCent.!OO~- 2006
AFC Ajax - 2001 7,50 7,00 6,50 ... 6,00 lU lU 5,50 3 5,00 4,50 4,00 Cll
"
...
.... 0.... ....0 0.... 0.... ....0 0.... 0.... 0.... 0..., 0 0 .... ..... 10 10 ...... 0 0 0 0 0 0 0 0 0 "' ~ 0 ....0 ... 0 co 0 0 1'- ......... 10 10 10 .... 0 N
0\
(T)
OI
(X)
N
Lil
V
V
N
N
N
....
.... 0.... 0.... 0.... 0 0 0 .... .... 0.... ........ ,..... "'
..... .... ..... ..... 0
0
co co
0
0
0
0\ 0
M
N
0
N
.....
.... "' 0
N N
OI 0
OI
N
OI -<
Datum
-+
l f,,t:'wel A1ruo. g\Jed
prcst~-erde,
d~
begon
lwurskocrs, na een period;, van blabolih:tt. in
l:~kken.
Op 9 maart daa lde de w.>a rde van d e Ajax-arutde len ntaar lidsl b,b''" Hiervoor IS er geen d ui delijke verklo ri n11 Ie ~1nd1.'n Ajax wa< al drie maanden un)\eslngcn on competitievcrband en er gebeurden gt't'n andere opmerl..elijke ,.,.,ken. moart te
Op 7 mei steeg de koers opmerkehrk met 15,2'
Op dat moment had Feycnoord zijn
wedn F") o:noord en had dus zijn lot 7elf In handen. Op 9 met steeg de koers nog eens met 12,7''••· H~l vvontitzicht op Euro pee" voetbal had een grool
crr...ct op de beursvloer. Op 12 rrH'i verloor Aj
-+
,•tgen huis t•cgcn Fcvcnollrc'i . Ot• kuco·s
lich tjcs tcmg.
Op 28 mei olet'g de koers uprue uw s ier!.. 7c
ht~rvour VóUl
111
was dat Ajax in d e
.:v,>lut·~rdt' \'a.Jt
Jaa t~le ~omp~ltli..;matclt
€ 6,8 tl
er loch nog in slaagd" de vuurrondes
de Ch~mpions League te beretken. Oo: "e.:k ervoor sl <'<'g de k<"Jen- al
lan~;zailm
van € 6,3
naar € 6,8. \ten anticipeerde rru&.chien op l'én uvcrwinning. .,. Ttrde>n<, de mmcrmaanden begon het aandt'd terug I<' zakkl.'n. Dit îs te verklaren door hel feil dill de competitie dan slil bgt en
t'T
du' mmdcr beleggers interesse 7u!lcn getoond
hebben voor voett>alaandeJen- B"gm augustus ?ouden de voorro nden van de Otamptons Lt!ague gespeeld worden. 'laar ail nlcad ing
h ierv~n bet;t\rt
de koer~ waarsd uinlijk t~:~ stargcn.
55
Beu i'~S\!n<'l ecrdt:' \'ç~rdbalbi?dtijYrn m M~gh('rOlan l.t.'t."'ll & SchJ"1nckOeo
EuropoL ~panmngçv,•rhoud in g tu.:-.'X'n sporuev~- en ca:lClöllll~t:h~ f;u:tun:.n
t,.;nîv'-nllclt Ct!ntlOOS- .l.lJ6
Op 9 aug11stu~ ''erloor Ajax in de hccnronciC',
•ped•~<,llair
effect op d" beu rswaarde de dag erna. \\\•1 l>egun bet aa ndet!l vanaf d 1<' dag aan een langz.1nu.' daling in waarde. ~
De gebe u•·ten issen op l l september
111 '\ m~ri ka
hadden geen
(~;rote)
1nvloed up de
beu rsl-.oC'rS v an .<\ jax. De.ze sloul d1e clag af met l·~n waard<~ 2'. lager dan d e vorige dag, 1\angczicn de b e urskoers van Ajax l1..-l a l Cl'n h ele tijd niet gOèd dèed. was dil teil tlle t onverwachts te noemen. Op 24 september stt•cg de J...o cr• met lS"i.. \jax hnd zijn 10011' ove.rw1 n1W1g bmn<'ng".haald su1ds d,_. invoering \'an de Ero?divJ
Op 16 oktober sle..'g de waarde
\'all
het Atax-aandeel met een enomw 24'
\\'c hebben
''oor dit f~nomeen ech tt>r gt!en vt'rklaring gevonden. liet enîge feît d,11 ermee zou ~unnen gerelateerd worden, is de l\\ e<.'d c ronde
VJil
de I.JrFA Cu p. t wel' dagen later
70u
de
heelll\l!dslritd plaatsvmd en tcgf!n Kopen har,l'n
-+
Op 31 oktobe r werd ;\ja,x uit)\éscha kdd in d e hVPede rond e van de UErA Cu p. l lirmR
b...>gnn de k<><:rs opnieu w te dalen.
AFC Ajax - 2002 6,00 5,50 111
5,00
...1'0 4,50
"0
1'0
:: 4,00 3, 50 3,00 N
N
N
0
0
N 0
N
0
N
N
..... .....
0
.....
0
0
.... N
0
0
0
M 0
ro
ro
0
0
N
N
N
0
<;:r 0 0'1
0
N
N
0
0'1
N
0
IJl
N
N
N
C!
0 \0
0
\0
0
0
0
"....
10 0
\0 N
N 0
N
0
.....
co co
...
0
0
IJl
M N
0 \0
0
N
N
N
0 0
0
0'1
0 0
....
N 0
N N
0
0 N
N
..... .....
N
0
N
0
.... .... N.... .... .... ..... 0'1 0\ .... N ....
Datum
~
Op 2S
1n het
t~nu~n n.1m d~
-\merikaruiSc
vMi h~lbedrijf \j~x.
~al...,nban k
Salomon knchl hel
Salt1m,•n Bruthers l'Cn gmo t bcla1lg (7,4' n)
l><~ l ang
op het m oment dJI de
kM•·~ v .111
d<'
56
Beu~gcnDk~rde o"oetb.a{llt>dntvt:n m
Luropl: spa.nmngsvt.'f.hoodi.ng tu~x'fl ~J.-'Vrtw\.t!'-
t!'n «<'nocru.sdt~
tacwrcn
Un"'""''c•l C~l 21XI5
Mogh<'rm"" L.en & Schynn
voelbaldub op een hislmio;ch dieptepunt
I\3S
~
1>.-l,md (de koers schomm~ld~ tossen d(' € -l,5
en ~ 5). Salomon specul~rdc duiddijk op ..cn btclwmst van .l;ra•. waann~>e de plaatsong in de lur.l'alaeve CJ1am pll:lnS L<'ague gt;;.l r<mdccrd zou 7.ipL Aja' stond dan 011!.. op de e<èrstcpl aat~
in de compt:tHlc op d at onomenl
Ecrdèr h ad ve.rzeken n~nmntschappij Del la l.lu1d el!n belang van 5' in ho nden. Dvlta Lloyd vcrkocht echter haar helang
10
2001 met een iurs vcrl1c-;.
Op 22 april stelde bel~~~;mgs.,dviseur l..eon H1lhm dat de ~"ttlsl..oer~ vdn
V!Jèlbaldu~
Ara'
l>e
van
111 het 11\eede kwarlaai altijd met mimmaal 10' c1mhwg gaaL Tn hel dncjange
Aja\. op de b <'tln; skcg hili fo nds onderdaad ic-d
5()7,,, l11 2002 g mg deze welrnetight•id van hcl l tw,;eclc kwartaal opnicou" " I' '\ Is verklaring kunnen het kamp1oe11~Ch(•p. de bcokerwinsl en de plaa t·s•ng vocu· d;;, Chrun pit1 ns l.P-ogue in aanmerking komen.
-+ ..\,ax was ••r 1 ruh m gesprek met enko>lt: te'mll:resscerdl' partijen ov11r d.: nvcrnamt: van hun aandelenpilld (72.5':,, l 1n d e Bdgische Iusicdub Gem1inal Beersch ol Ant\\'erpn rijpen . Deze .1nnkondiging had geen duidelijk effect op de koPT"..
-+
Op 29 augustus vond de voor Ap " gnostlge lolmg v(lll r de
c~rste
ronde vnn d .:
Ommp îons League p fa al>-.
-+
In d e tweede hl'lit \'an 21Kl2 bleef hel aandeel van .-\j~' maar zakken waardcu1r mt'<'r en
rne<-r de 1dec naar boven ""' a m om de beursnoter111g up Ie hefft'fl en de uatgq;ev.:n nancklcn W<'<'r op t<' kopen . .!;la' h~d 1mmers al een verhi!S van mttr dan 61}
geli.-d<'n tl'n opzidlle
v;tn dl' opemngsko .. r~ v._.et fans zo uden hl.'l tt'etuicht.'n dat ..l;J~X vcrenoging zou ájn
<:Jt g~:L·n
\\'l'l!r
gewoon een
beu rsgenuteerde onderneming. .>.ra x wu, met een prern•e van
lOïi boven d e destijdsc beur~l.oers, d <' uîtgeg~v~n anndclen kunm•n tcrugk•lp~n voor € 25 mi l jo~n .
Dit bedrag was te hal"'n ui l de vl.)rkoop van één va n de lopopclers of met een
uvc.nvi.n nmg m d e Ch.. rnpion;; L~ague. O p lt• oktober benad.rukh' 6na1101o.'él d1rccteu r ). Slop
dal er geen ~lannen waren om de beursnnknng Ie 'lal..eu or aaude'len terug te kopen. ~
I !air oktober werd bel-endgemaakt dat Aja:\ ov.•r lwl ;.e,zuen 2001 }2l"X11 wn rt-cordverlies
van ~ 25,8 miljoen llad geleden. Het boel.. I~: een vcrlic" van € '>,2
lOl Itoen
Jan transfers. Aja>.
had weinig speler<; vcrl..ocht ~n miste d aardoo r d e nondMI.el ij ke lran;,(crmkom~ten. Er w••rden wel dure ~r' ,JangdTokken. De oJ.sclmjvaug np lr<1nskrsumml'n Slét:g flmk tot € 12,7 miljoen. Ook wa,; ht'l P.urü pè.:s avon tuu1· van k(ll'h: d uur, \\~rden
1\ amd our
"'Ira mkomstcn ruct
bÎn11engehanld. \ja x hnd ook een bul len~;.: I\ on" last gen.:>mt!ll v•n
e 'l,4 mil joen op
buitenlandse deelnemingen '" Belg ii', Gh;ul~ ~n Zuld- Al rib . .l.fol" had de Clllcrs O\·engens
enorm kunnen vcrbct.,rcn d wr llf Chivu of \'an del \ 'aarl
I~
verJ..open D<.':to? '-pelers "aren
beicl<'n ungevC<'r € 25 OJJ.Jjncm w3ar
\ 'nart kwam uit de e•gen jCnJ;d, waardoor b.:idt' 'fld,•rs dus met op de balan" ~t11nden 13iJ ~:vcntoe.Je
ve rkol'•p va n d~ vt.'dcllcn, zou h... l t;'-'ht'll' tr.1nster be
57
licur,genfllt'\'rdt> voetbalbednJVen tn Luropd: ..panrungsvNhoudJn,g M•g~rman L"'-'fl & S
Iu~>"""'" ••.;pcrr1W\.1~·-
e-n econon:u~rhc f~.H;torPn Unnw-;ot... t Goent LOO• 200o
gekomen 7.ijn van de ,_,nst. Ajax wilde d~ >pelen> echter n1cl v<'•·kopcn, aange.dcn hun ~rste pnMtlc!lt was. om een goed teatn op de bl'Cn te br<'ngcn. Hl't nit;"uws lçidde niet lot et!n kucrsda!Jng. Algeme.,n dorecteur Arie van E•tdcn kond•gde :tdfvcrzcl..erd aan dat -\ja' volgend 1aa1 Uillilmaal op nul uit· zou kom<.'n m de normal.b<.'
-+ Op 13 n ovem ber plaa tst<' AtAA zich vour d<' lwc<.'de ronde
van d e C hHmpions League.
H ierdoor kon de penningmeester een flinke som geld mnen. A ja.-. kreeg nanwlitk van de UEFA € 2 rntljol·n voor het s pelen van d e komend~ ~es wed strij den (3 u11 c r1 3 tllurs) l'n kon
per uv;;n,; nmng € 34n.OOO verdî~n cn. lJaarbtt verwachtte Ajax dril' l..ee r """ uitvcrkocht hLUS.
1\jax had d e tweede ronde niet
111 h~,lT
bCj,'TOting opgeillomen . 0~ lOtale inkom
zoud<'n afl1.mgt'n van de verdeling va11 ~èld uit de 7ogenaam<.l
Op I no,·ember "erd bl'kcnd gemaakt dal de Belaslingdien!>l A)la~lingontduoong M ,.,,,,h..,td in geschrifh:n brj de spc]ersconlracten. De fiscalo: inllchllnll<'n en opspori ng,dit'n>l (FIOOl begon cmd 2UOO L'en >'lrafrechtdjjk ond l'nnek. 7•1 vcrmocdd·~ dat er betalingen gedaan w~ren
dtc gepres<."ntl.'erd waren als onbelaste lrn.n,(crvcrgoecUngen\, in pl
-+ Op 29 november tekende Ajax b c;c.vaar ~1aro
t ol~"'' de nahctfingsaanslag d 1C het vnn dt>
Bela:.tingd ie nsl had nnlV<~ngcn.
AFC Ajax - 2003 5,50 5,00
".. 4,50 ::"'"' 4,00
"0
3,50 3,00 1""1
1""1
1""1
0
0
0
.....
0
~
0
.... 0
N 0
M
M
N
0
0
M 0
V 0 0\ 0
0
0
..... 0..... co N
N
0
N
M
M
..., ..., ...,
0
0
0
0
V 0 0\
lf)
ID 0 10 0
ID 0 ID
N
0 0\
....
N
1"1
co co
M 0 0
M 0 0
lf)
N
N
.-<
0
N N
0
"
0
0 \0
....
Datum
..., 0 0\
1"1
0
0
M 0 0 In N
0
.....
M 0
M 0
M 0
N
N
0
-
.... ......... .... .... ........
...
0\
58
l:koursgcnt"Jh'
Maghmnan lt'tn& ~}vmck(.Jro
-+ Op ï
i"'"'"'-
t'n ~un (lnn~chl" lo\Ct~n
Unwer>&lelt \o(111 :!\lt)'i -lllO!>
maartzakte het aandeel naar een lustonsch dieptepunt van € 3.25 Ik voetbalclub
was met dez<>
beursk(>e~
sJ.,cht>:
~en
:.chamclc € 5\1,5 mtljoen l<\7aard. Het <'IJ.:I!n vemwgen
van do! dub tag opvatlt!nd hoger, op zo' n € ob miiJOI'IL l-l<>t aandeel Wt'rd dus duidelijk
ondt>r);"Waard"crd. Toen Atax m 19'111 naar d~ beu rs kwam haalde het lu.:rmcè € "i6,ï miljoen op. Dit gdd is voliE'dlg l•pgega,m aan mtslukte mvt'stcringcn m bu1tenl~ndsr dub~
en aru1 diwrse miljoenen transfers.
-+ Ajax vcrkoch t op
L3 maart ZÎJll met'J'dvrhcid~belanj.\ in Ccnnina l Beetschot Al1 11\c•rpen
voor ct.•n symbolische € 1 aan va11 dl' Bctw.. bt>za l 72,-"i", van de nnndclen en had o ngeveer € 11 rn iltocn in CB >, geuwcstet~rd . Eerdl!r v"rlo.ocht hd zijn bclanz van ;il', in d<' dvb \shn nti Gold lields !Ghana) aan het moederh<'dnrf. 1\r~>- had nu al l~n nog
een belang in Aia' Cap" fown 17.uad Mnkn). \[ct <:< ,~wcJ GH. \als AshMil w~rd
de samenwerking l>p technisch geb•<'rl wd vuortgezet. De~te sameall\ertun~; l~v~rd<' \jax reed~ een aanlal
spelers <>p. Bij de satellietclubs ~J>t'eld~n er -\1aoeden ''P huurba."Ïs.
Op 17 maart 2003 werd bekend gt!maal.t dat \FC .\j.u over de eerste zes maanden van bel boekjaar 2002 2003 een g"n n~; vcrHe> had !;
wa:. van € 2,6 miljóeo in vcrgclijkillg mL't he t vorige jaar-
v,,_,,. hel t:e~l s inds d e
bt:ursgang mnnkte Ajax winst uil he t o pc r.lt Jnn clc beleid (€ 7,1 miljoen), maar duurdat Aja'
€ ~.4 miljp~n verloor op dt' Wtll>rdc van spd~•·s ~n immen$
activa (d;; waarde va11 dl! bezittingen dnaldr. va n € 20 miiJMn naar € 12.}1 miljoen ),
l.wam .te uit op t-en klein n ettoverlies. D.:> cijkrs over het eerst&:' ha lRaar war~" d us ze"r
posJtaef. •\jax ven,·achttc în ieder gev.11 brc,lk-cvt:n le clraaien aa n bd .-md c van het bockjaar Dit nieuw• zorgd e voor en gr.tduel.- ~lljging vnn de beurskoers tolnt!t C111der de € ol. Dt> belt!gge,.... /agen dil
bomcht dutdelijk als •'<'n goed tekE'Il.
-+ Atax behaalde op 21 maart voor League. tt'
ho!t t:l!~t -.ods 1997 de k\\-artfinalcs van dl' Ch.tmpo(ln~
t toe\' et Ajax btJ de prest>nlatic van
de ha lfiaa.·cijfers voorspeldt> di l jaar n
b<-hall!n indtCl1 de k wartfinales werden b•·•c•kl,
niet. Hel
aand~'e l
vem a~htl en
opt'ndc wel Jll", hog_,,. op € .t,.l(l.
n~ e~n
d"
belt:ggc~
dtt blijkbaar
slut van € 4,00 de d ag crvuor,
mnllr on d(' loop van de dag zakte heJ Ierug weg.
-+
De Cnnrnptons League eindigde voor Ajax up 24 ~pril. A1ax veri!\Or
111
dc kw;trlfinal ~s
vru1 AC Mi lan. Dit l:uropese avontuu r t<"verdc <~<' club well<wa;u € 13,7 mlljoen •'P Or•l..
-+
\tax en 1\ didru, bereikten op 26 met een
ov.?reen~temming
uver d
''trhm~:ing
von het
huidtgc p.>rlnt:rcontrnct tussen be1de parlij.?n IÀ n1euwe vf hwh ""'" loopttrd hlt en mc130 jnnt 200'1 Er zijn opnieuw ge"n npm~l.elitl.e l.oersverandcringcn te ronstater.:n.
-+ Op lQ mei haalde PS\' de kamptoerL'Chaplitel binnen d oor het op een akkoordje te )ll'
He t le it dat er geen e ffect was op de bcun,kt'l'J".. kan wij7en op verdeelde m!'ning~n L\IJ d e bel"ggcrs over d eze geb<'! urtelliS. l lllCWl.'l 'l>mm a:;cn het k.runpiocnschap mi~~ch i en
59
~genoteer-de \•octb;~lbt.odnJVffi m
furopat ,;panmn~... vt>rh.,uthng tu~n sporn..cvë- crt '-'u.mombchf'fadore:n
Mïagh ..-ntan I een & Sdn·vmd. '-.lco
Unn·~rslttsl C ent 2ll05- 20{lt\
-
betreurden, waren er uug<'t\\;jfdd wel bclegr.er~ bliJ dat \jax z1ch l..wahHc~èrde n>or
Europees voetbal. ~
Op 4 JUli werd Atnx-flnance opgestil rt . Vanal dan kM de Ajax-suppurtcr ook geld lenen
vaJl 7.tjn fa von cle vc:wlb,, lcJub. Als meu in juli uf ilii!(UStus een lenu1g b ij de dub a.fsloot,
kreeg men een Ajax-v idl'Oband van loet afgdop€n ~i7oen cadeau. ~
Op 8 juli 11ecd Chovu
voor € ll! miljoen verkocht ;~an -\S Roma. 0<'/e - vuur Ajru.. zeer
hoge- 11pbrenpt zou bijna geheel ten goede komen v.tn het J.l3JT~,tltaat 2003/ 200.1. Otivu wa~
1mm.;n; als 18tarigc jeugdspeler naar Amsterdam gt'k<•men c;
besche1den bedrag bctaJid. Oe trnn
111
dne jaorlijkse termijnen
bet~
worden
vcrkoop gal eeu po,o ti~f vooruitzicht vönr de rc"ult., tcn van boekJaar 2t,I()3 1200J.
Na het bel..en d wurdl.'tt vn n de v~rkoor van C ho vu, vloog net aa.ude~l nwtccn de hoogte in van € 3,65 naar rond d e € 4,211. De dng erna Wi'.rd een top v;m € 4,50 gehaa ld Hel p robleem wa~
d.ll Ajax haar
arhkel 2Sh van het
annd~t•lhuuders
en de m.orl..l ni et vulledig had
fund~rcglcment moel
geïnfurm~erd
Volgens
ieder beur~gcnolecrd bi·dntt imm<'rs l..ocrsgevoehg
1\lcU\\'S meieen aan de marl..t bekend maken , z•'damg ddl er g<:lijl..hdd va11 mformallt.' is.
AJaX weigerde de tran~lcr~Oill IC' Ppenb
wel te vonden was. 1-laeo·d~.>or hnd een aantal ~
bekAAcr~
vuorkmms gekn."ge.n van ht.'l ni~uws
\la de mlroductie van do: rultnek Ajax Fina nCI! kwnm er o p o
t~ugustus 001.. -\ j~>-
Energie.
De voetbalclub ging hi..rvoor een same nwerkongsvcrba nd aan met ENECO Cnc rg11~. Via. de
webs1te •·an AFIX kun IC JC aanmelden v11or gruene clcklricatetl:,
opgew~kl
u1t duurzanu•
broruten. AJaJ< bouwde l1Jn m<'rk steeds verder uil l'n begal zich verder op branchevreemde
têrremen. ~ Op
20 o ktober "erd bolkend gemaakt dat AJ~x lmdan ks een succe;vol-,~i~l'l'n, loch weer
vcrlies gemaakt had Het voo•gt: sel7oen werd afgl!..•lotcn mei een verlies vru1 € 4 lllliJnen. Dè bc ursgl'nolee.rde
V(l~lbal~l ub
d eed het beter da n ' n hel sdzol'n 2()0 I I 2002 Iu e n een
recordverlies van € 15,9 m ilju.:n werd gcbo~J..t. \ uor hd vvlgeode bo
C\!n nettowinst. Men kon dan immers de ••pbco:n:;stcn uit de verkoop van Christian Cluv u, o\nd) van df'r \Jevdc en Ahmed llossam meelellen Ht'l \\'inst.-ijier van Ajax zou verder
worden gcstut door nu~"'"' mkomsten uit de C hampion;, League en donr lagere a!:,chrijvangen op de ;peters.
Op hl'l cinde van oktober
koe~
opeen• van ong.,vl!"r ê .J tot € 5 Als
aangehaald worden dn l AJ·"I goed prl:'stcc•rd.:, l!o\vl!l 111 rt~ compe titie al s
lil
red~n
ka n
de CJ,,, ,Hpio n::.
league. ~
Op 20 november steeg hel AJa.x- aandt'<'l met 5' , tot een l..ner< van E: 5, lU. Het was
daarmee een van de grool~le çfiJgers op de cficdenbcur<; 111 -\rrn.krclam. Ck oo.-~aak hiervan was de 19-jarige A1aoed \\'cslev Sneijdec dJe aan cl<' ba:.b lag van de b-Il overwmmng van
de Nederlandse nn tit•nalc ploeg legen Scholland. Hh:rduor plaatste
1\ederl~nd
71ch voor hL•t
EK voelbal ' " Porhag~l an l ll\J-1. en steeg d~; onark twanrd.: van d e speler i'nCtrm . •\ndere
60
Beur.sg,énotrerde: voetbalbedrijven in Eu_ropi1: spanmng_sverhoudmg tus.sen sportieve - co cconomjs.l~hi!" fa~tunm Magherman Leen & ~_yvlllck Oeo Univ('r$J'lM Gent lOOS- 2006
p loegen zou den nu veel m eer muE'tl:'n net.•rlelldn vuur hél uvC'rne m e.n van d e speler_ De beleggers a nticip eerden hierop-
-+ Op 2cl november 2003 kregen de aand eelhouders
van -\jax de~ gelegenheid te reageren op
hel jaarw rslag over boekjaar 2002/2003. De readies met betrek king tot het g~vuerde bd!:'id ware n over heL algemeen zee r positie! , zeke r d o
Fr~nk
Eijken e n 5joe>rd van Loon tot
comm issaris benoemd-
-+
O p 9 d c,oce.mber had een pijnlijke ned erlaar, van Aj.1x lege" Ovb Brogge venegaa11de
gevolgen. Arax eindig d e op d e v ie rde plaats '"' ko n :cic h du:s nie t kwaJiiiccren voor d e tweede ro nd e. noch voor de UEFA Cup . Het Europees voetba'l was voorbij voor A;ax. De ben.J:Skoers zakte lichtjes na deze gebeurt(>Jtis.
-+ O p
24 december verkocht Otigroup zijn belang (op naam van Sa lomon Brothersl van
7,37"/. in Ajax aan .Adri Stmting.
AFC Ajax 9,50 9 ,00 8,50 Q) 8,00 'tl ... 7,50 ft: ft: 7,00 ~ 6 ,50 6,0 0 5,50 5,00
- 2004 n
~
-
-----""- ~ïÇJ;L J\o y
..
7
l'
~v·v~ 1--
7
-
•
0
V 0
.-4
.-4
0
0
0
N
..... ....-
~'
• ,J
.J.NIAA. \ïtl. ..f"\1"'\/
--- --~-
J
TI
" '
V
•
' J.
v v v 0 0 N ("') C") 0
0 0 .-i
... 0
0
0 0'1
"'" "
0 0
..... 0co
'
'
V 0 IJ)
0
ro
.....
'-'
0 \0 0 !'0
0 \0 0
tr)
N
, L.m. n+l;,,,,,
<;!-
'
~'" <;!-
<;!-
0
0
0
!'0
co co 0 0. v N
....
1.()
0
"'
V
0 0\ 0
...
(>")
lllii!ll!!i 1111111+•
0
"'
0
0
0
......
,....
0
.....
...
N
,. I
uoh!ll•?
<;!-
"'.... ....0 0"' .... ..... .... .... 0 0 0
N
0
('f)
N
Datum
Figuur 17: De koersevofultC' \'ölJ\ hel A J
h t januari en Februari steeg dl'
b~ursk.oer; V d o ,!~ja.'
van E: 5.5 naar € 7.5. E:r is geen
dwdélijke verkla ring voor d il feJlomeen. Wel d.c ed Ajax het zeer goed i11 de competitie.
-J Op 18 maart werd bekend gemaakt dat Atax over dtt ec;ors t•e helft v~n het seizoen e en netto>vinsl van € 17,6 miljoen had gemaakt. Dil.' d ag s teeg dt> bcmskoers i.ichtjcs
va 11
€ 7,33
lOt € 1,58 (3% )_ Dezt> stijgin~ werd de komende dagen echter snel l:cnict gedaan.
61
6t'urs.g-.·nOI.~"t.'t'd~ h tt!Lh.Uhot:odrijven m
~(ëlghemtan leen & SchJ'o'lnc.k Cloo
Europ,1· spünmngsvcrhouding tu~':ll•n -:;-p o rhc! VI:-
f'l1 f'COnonusche ~adll:rcu U!\i\•C!rs.itei l GtJn1 l(X)~ - lOOt>
Een com pl!titit•wlédstrijd van jong .-\ ja'< tegen Jrmg Fev~n ou rd begin april. ontaarde i n
Amsterdam in eoen vechtpllr hi tusser1 de fans van Aja"' en de spe·ler> van Fevenoord . Drrccl na de wedstrijd llestl•nndt.>n :\ja.x-support ers h et veid (~11 belnag
KNVB op 14 ap ril veroordeeld tnl ee n b(lek vnn € 30.000. D~ cl! ub 1ver·d verantwuord.:lijk g~acht
voor de s uppo r!ersr enen . De gemeente Amsterdam atu nuleerde np 16 apr il
~n
huldig rog va n Ajax u p hd Leidscpleln. De stad wa~ w(red ~nd np dl' club met betn~kking lul de voorgaande feilen.
Vanaf midden apJiJ tot e md mer daalde de bewokoers Jangzaamr
Iran
€
ï,5 Int € 6,7. Dez~
avoluhc zou aan d eze gebeurten is kur.1nen toeg<.'s chreveo wo rden. Dil feil kwrun dan immers lterhaalr;lelJJk in de perswal zorgd e voor negatf.eve p ublici teit voor /\FC t\ jax.
-+
Op 9 mei werd Aiax landskam pioen . Dil îdt had ~een positief e tffen;.
-+ 1n dt> m~nod iunî s tct>g d e koers va r\ vnder de €
7 tot rond de € ' Deze gebe urterris kan
verklaard worden door het feil dal op dat m\Jm ent het EK voetbal in Portugal plflalsvund . Hierin participeerde llel '\led erlro1dse elftal, waarin meerd.m"
Aj;tci~de,n t't'r1
17laats. hebben .
Enen.rjd F kan zo'n EH< z o rgen voor een ver h.,ogó.: aanda cht v<Jor voetbalaa ndelen eu and erzijd s ste gen de deelnemende '\jaóeden in waar de, wat AFC AJ~ll enkel ten goede kon
kom en. Op JO iunî werd en ?.<' 1rilg<-,;d 1a:kcld. maar d il feil .zorgde urel voor "'en temgval van rle kucn,. Oe woarde v:J n de Ajax- aa n d eleu bleef boven de € &.
-+
Op 6 juli stond ln d e P•'rs te lezen rial de koers vru1 hel AjiD<--aand eel in ht>t 1,\ alsle jam
verdubbeld w as (v an n nder d~ € 4 naar boven d e € B). De w aat·d .lijk .~llCCCSV(>I le sc izO<:'ncn e n een verzekerde plaa ts rn de
Olalnpron~
League vonr volgend seizoen. Daarbij L:o rgde n diver:k lucratieve
m lljoenen transft.rs voor e.-n mooit• nettow inst voor 200:1 / 2004. Dli' kocrS<Jnh\ikkcling van
hel aandeel Ajax wrts de• beste van alle voetbalaandelen in Europa. -t Op 2.6 au~ustus we.r•d er geluol voor de Ch,1mpîons U •ague. Ondanks het ferl dal h.-1 """
zwart' loting werd voor AJil~. steeg de beurskoc'Ts met ma ar lietst 6,fi'tΕ lv an € 60 lvl € 64,4). ~ Op lti uJ.luber m eldde Ajax dat he t ov~;r hel bnckjaar 2.003/200'~ een nello wlnsl l'an € 9,8
miljoen geboekt h ad _ Ren ver beteri ng v an €: 13,8 rn iljçren ten trp.dchte van h et vonge boekjaar, waann nog een nelloverlies van € 4 miljoen Wl;!l'd
ger,Mii ~~crd .
Dit nicuw:;bcricbt
JJad geen nueml."nswaardîg effect op d
anders. n,1ar aan.ltticting van vro(!gereinforma lie. ~ Op 3 d~ember, op de jaarlijkse aa ndeeU10udcrsvergadering van de Amsterdamse clu b,
werd heslrsl d;ll Aja" bc1usg enotecrd zou blïtven. In een vorige t:di lk
ViUl
di L' bijeenko msl
hadden de aandeelhouders over de struct uur Van '\iax gedîscu-O.:Si<>er d. \ erder werd Klaas N WlÏllgt lid van de Raad ''arl werd
l>t'kendg~maakt
Co m.n i s~arissen .
Ot•k
da l er, door dt gemaakte 1.-insten w het boekJaar· l!Kl3/ 20()4, voor rl.e
62
Bcungënotet"rde \Ot;'lbd)~d"J''"'"l tn run'P-.· ..."Piifl.ntngsverhoud1n~ lt.IS.~·n sport•C"\e- en econotni~Ch(• fartoren ~l.>gh<-rman LC<'tl & S ,.,..,,,,, Cenl.1i)()'\ -100&
11\•eo!de k'-"'T dividend zou worden uotgc:-keerd aan de aandeelhouders. Gedurende dt! hele maand c:kccmber steeg dl'
koer~
zilchljes. mis>duen ,;en gevolg van deze aand eelhouders-
vergadering. Er warcifiekc gebeurlcno!;SCn m dccembeo· 200-L
AFC Ajax - 2005 10,50 10,25 10,00 41 9,75 'tl 10 9,50 10 3: 9,25 9,00 8,75 8,50
..
IJl
IJ')
IJl
IJl
Vl
Vl
Vl
0
0
0
0
0
,."
,."
0
0
0 N 0 0
~
0 N N
0 V 0 0\ N
..... .....
....
,."
0
....
N
N 0
.
V
0
.....
~
Ir> 0 lJ')
0
Vl
Vl
Vl
IJl
tl)
Ul
lJ')
Ul
0 10 0
0 10
0
0 00
0
0
0
0
ro
0
....
0
0
0\
0
0 IJl 0
IJl N
'
0
0
1'0
0\ co co ro .,..., ..... N 0
IJl 0
.... ..... .,...,
Ul
0 N .,...,
Ir> 0 N .,...,
.... 0.... .... N
....
Da tum
_. Beg in 2005 maakte
Ata~
,>en kleine crisis door. In de rumpet:rbc stond hel <>p n'lt
d~de
plaals, op g rote aisland van koplopeo· PSV. Ht'l ""'~' er ook naar uil da l At~X .:~ Is laals te zo u emdot;en m de poule van de groepsfuse 'v
h~t
Europees voetbal. Dc1e ~otua tie kwam oul.. tot uiti ng in doe koc.'rs. Hel aa ndei'l zakl -
weliswaar zeer lichltes- m het begin van 2005
Op B febmali
wc,t
Ata'< 7ich Ie plaal<en voiJr de lfEFA Cup door alo; d~rdl' Ie eindigen in
hun poule. In de .:esh<:ndl• fin:llc zouden ze
uill.•'"'~"
legen c<:n haalbaro? tegênsland,'T. Dc
bele11gers nn tidpccrdcn waarst:hojnli jk op winst l·n de> koer> s tt>eg krut; naar € q, de hoginwnarde van !tel aandl.'el
111
2005. Om el'n
onvcrkLl~rbnr.•
reefe n echter daalde ht:!l
•lnndccl de dag erna opo1ieu w nMr ungevel'r € 8,5. Op 'ló lebruai verluur i\ja' zijn wedstrijd
111
di: li"EF i\ Cup en IJP 1-1 fcbru.oro nam Ronald
Kol'man ontslag als trainer I coach. In kgcn;.tclhng Ie> I de ven' adllmg ~l<:~:g de beurskoers
hchiJö in die weck. _. Op 14 maan werd bekend gemaakt dal l1anny Blind de nieuwe tram~r van . \jnx zou worden. De dag e rna stccs de waarde van lwl A ja' aandeel llchfjes lot € 9,3.
63
1
Op 21 maart verlvor ÁJaX op vemedcrendt: wijze \a n PSV 111 d~ eigen ArenA. Ooi.
•n•rdcn de half)naraïten. bèkl!tld gemaakt Ajax had ovcr dl' eerste hdfl nulroen 1\'Însl geboekt. De ncttnwutst wa; u lt
cJ~nkt:n
vo1n
het
'>
aan d e verkoop va n
€ 5.0
Zl~ lan
lbrahimovic aan hel begin va 11 hd seizoen. J')c w iJ1st wab dus amu.1cnhjk minder dan de €
17.ó mtljoen va n de vergt:hjkbarc penvdt: he1 jaar crV•lOr.
o,, 'nt:lle uitsd1akcling in
dt:
lucratieve Champ1ons League, ~pceldt: lul!rin ongetwt[fdd een rvl Op 22 m~art zakte het Aja' nandt:el een verg~lijkmg
h~ lve
euTo
111 l\%~rde.
Wat d11 tuist ven•c•r7aaklL',
JS ni~l
duidciJj!... maar de
met vorige ja reulttal •winig eUect h••hhcn op
dt.' koers. Waa~hiJillijl.. 11 a~ het dus het d~>treuzc ver lil- dat de7.e d~ling veroor-r.1akte O p ," april specldt' -\jAA ~ten bekt'rwcd.~l rird l<'gen h~~ e umwd . Atax won deze 1\'edSinjd manr ~u pportersrdlen ontslcrcl cn het ge h~d. Op 2JI a p nl bere ikte d~ ko~·rs wedL'rum een klem dieptepuntje met € 8,6.
-+ Op 25 augustulo s laagde AJax er toch
10
o m de gro"p,fase
\'.til
dP Champîon~ l..:ague ie
ht>relkcn. D it feil hnd een duiddiJk effect up rl0 bcillskuer$, deze steeg van € 9,5 naar €
!0.3~
-+ Op 17 oktober werd bekend go?maakt dat he t boe~iaar 20114/2005 a tge
VanaJ e tncl september a< hel aandeel !Jt,ginncn n k ken in waarde en ,,.,n hel einde van het jaat \\M het aandccllemg mmder dan € 4 waard. E'r ~ S""" duidehrkc w rklannJ.: I
voor d~ze tr(•nds.
4.1.3.23. Stattsti-:clli' (kwallhlnlîeveJ nuo/vx> Vonr deze statis tisch~ analy!<e hcbbtm wc de
en
/\~llnaly!*'el'd.
1\~~chiedcni$
Op bases luerv~n hcbbt
VlCr
von
~\ja>.
catcgon~ën v;m
gedclsillecrti ov•>rl\>pen
gebcurtcrussc11
g~rnaal.'i
De <.'('tste categorie omval de data waarop 1cb gebeurd<' l>t:treÛ
Ajax Zo kan hd 7iJn dat t.'r we rd
0~
.;~n
nieuw contract
g"l~k~nd
werd <'lf dn l een oud v.:micuwd
tweede C-'legoric beSfCll . Jli ero nd cr vallen
bijvOorbeeld de j~arcijîcr:s du! elk jaar vrirgt!gcvcn wordl!n. De derde gn1ep Zijn t.lt' dagen waarop er iets gcbcurdi' in n:rband met de beurs of de aandelti'ld
o~.:n
artikel
umtrenl de evolu1il' van htd aand eel d at tn de p ers Vl:'rscheen. De vierde categori e beslaat ui l bestuur~/aken
\Ve gdan hiermee de lrnpacl nn van vtr.mdcn ngi'n irt ltcl bt:;;luur
ur beslulten
ervan~
Vt>or elk van dt<.t.C Co'ltcgorieën hebben we de
d ~gcn
nagcl>a,m Wd arup ~r iets gebt'urd 1S en
dt'ZC data kregen d e \\'aarde 1 Ook d e dag vuur en n ~ de?<: dahlm kr.'gen de 1\aa rcl~ L Alle
andere data waarop mets gcbeurde nmlnmt het specifieke 11nden•, i'CJ'
k~gen
<.'('0 0
J'us<en
deze twee gmepen 10 en 1) hebben we hl•t ver><=hîJ m gerrudd.,(clt' b<.'ur:>l-oerwcmndennl; !(eanaln.eerd door 1111dd d von l-1e,.ten .
64
Seui"'gt•m~rde \o'OCib.aJlx"'CfnJVeJl In l:Uf•'pa: ~-panaUU~"tV\"'rhoudm~ IU<..".'n t,,-f"CtJC'Vc- t•n f'('Qnom.iScht: l,lctrnl?O Umvef4ilrit G•nt 21~~5 - 2()0t,
Magherman l.eoelt & Srhyvmck o,.,
re op
AangC?.oen
voorhand noct kan zeggl.!n on hocverre Pen geb.:urlenis een po~olid of
negatH.'f effect zal hebben op Je koers. heb I" het probl~ dal .1hnormaal nt:~:atievt' koen.verand eringt>n de abnorm,l.ll positie\·~ kunnen lll}hdfen. Vand.1ar hebben w~ ook E!en T - test gooaan o p b.1sis vru1 d~ <~bsol u te \vnard.:H \'a n
ei~: kuco·~verand~ri ngeu .
St101l~Onug
4.1.3.2.3.1. /.
~ld .
] 021J
O..vtahon 1.20133
!!S
J..!0310
'·for eve11o' .'""' Equ•hl)
1
H ... tlür r<JU.tlol) nl Mem_•_ _
NV.-tn::..n~~
us•,, û>nfidtfK~ lnlm'óll of tht·
Doff..,.•nre
I
r
V"""'nu
51~.
I
I
I
,..., '27 1 .m '
t.qll.ll van.trtCL'ofo assum~d
Equ.û \'.U't.olll('\111
I
nol
asswroed
~(.! l ed)
20-'o
-,24$
1.!11,1141
M~m Oîfferenc~
.?M! l 1
.. :;os
effect Ie hebben op de koct'1'. O p dagen g~m•ddelde beurskocrsvcrantl~riog
1\'M r
0,01 Jti
~HL
Frr•>r
Oilfunmc~
.032;b
,l:ro+l
-.113278
132.>1
Wt' 118 gcb~urlenisscn um l nmt spon<ön ng.
In lolaal codeerden
0~
I
~I
I
...\Vt'r
I
I
Up!K'I
·.1flo8US
,3HH
2Y-VlJ
,.ll_\JI)"i
IDeLè blijken geen
~p~cifiek
er spott<(ornkuws 1\erd vrijgegeven. was d e
Op d~ andere dagen 1"'-dro.'g dt-1.1!
0.01~2
'1...
I - test tS ni~t sign •ûcant lp=U,i'S6). Sponsorgebeurtcm<~en l11!h~n dus, np ba>ts van de
r<>ëlc \'Cranderingcu.
g~;:en
l'ffect op de koe •-,. D•t kan
encr1.•1d~
veo·ki;Mrd worden d oor aan t('
nem~n dal sponsors gècn effect h ebben op de belegger. t l,;t is ~'Chler Cl\'1. mogel ij I. dal deze
wel een effect h~bben, maar dat dil met <.yst~ali..ch negattd ,,f po!<îhel i~. \\-aardimr
eventuele effecten anacy~c;; np d e
gemaske~rd
absolu te waardt'
wnrd cr1 Indien dil ;eo
v~n
l~.
nl dil du idelijk worden in dt>
de kocrsll uctualies.
~td.
bna.aocn [
N 19<11
r
I
\lean -,0~3
Sld. Denabun t,!J3C'1
,-.-~
2t31~
Lm>o
\le•n .o.r"~ ,33T.~
65
Deungenoteerde '-'ot.'thctlbt:-ûnJ"'"'" an Eutopa: spannîng~&."fhoud•ng lu,~o "J"f'fht>vt"'- en econom~.>c:hl.' t:tc&~-,ren ~I3Jlhcnt•an la-u û. Schyvmcl C k'o u ... ,•.,...,,..,, Ç~ni.!IJ05 1006
1.e\~1\'"''r. l N I for l"QU(IIJiy of V!lrl3lltL"\ Q5....;, ConEîdeo.cc
.qua w'Ol03.t\\:t."'!o a!)"Sum~
r 2:1.308
UOCJ
-2,0"4
lUJo
- 1,151
~..l"'lq
Lukod)
Equal variancas
nut as.-suroed 1\•l~r
betrek king tul fi nilncien, vu11dE'n
wl.'
~l•<1n
5•& ll·
Jr
S.&
I
D11I.-r<1lre
tll7
-.39015
J᧠l
• 'l'iOF>
47 codrcrhn rè
lnt{'rval of Û\c ULJlcrenn.-..
I
Std Error 11t,.......n<"'
l
. -;nu
-,1]!300
33h'l1
.J.U72(l'i
lQ170
Er
w~rd
lln:anaëlc mfom1o ti c.
dat, indien de Leven~'s 1,-st nic>l ç•gmficaJJl was gcwce~l. er \\Cl t't!n
Up r
187:!1
gebe·urlertis~•m.
n1ficanl verschil gevondc11 tussen de dagen zonder t:n met
I
I O W L'f
stali.slr~ch
geen
w.- 7ten
vo:rs
zien "~as. Berrr~ euaa11ddm
-1-.1.3.2.3.13 .
Meao .
.t'\f"J'\tH,
Sld~ 1'1(!\·t.ll I (~R
1.2-lnl?
Ull! . , [ I 0~-
lt"St
tor Equ.th!) of V.uton"""=- - - -
95$1 Conllderh t! In t~rv.ll ol UI<' Oît'tert!nc:~
.......,,
~s
tqu variattces assumü.l f
s.;--6
1
1)(13
Vilnanc€'5-
nul .assumtd
Ook
m~ t
b€trekkîng tol lJC' 11 r;.- en
lil
·1.187
zu-.
-.8!7
o:-.oJ·
I
~·~ (2·
I
,,andcleJml~uwR
va$lgcstcld . De gcmiddc>lut'n v.-rschillen dan 1101..
l;uh.!~ll
Me,;n
o~ifer t'nc.e
I
St.!. frr\lr
l">tfN>rt·nn•
u
lower
·r
2l'i
. 1&>5$
,I 'i
·.50012
122%
&l
· 18&><;
~u."~
- 6-13-lo
266lll
(t-6
!\Cbeurt<~nisscn )
~h·cht~
werct get•n t'ffect
lichtjes van elka"r (. 0,02 '"i, vooJ·
dagen zonder en0,36 ~(, vuur dag..m met nieu\'' '-
1\6
BeW1senot«rdl" v~tbollbcd.rijven 1:n Europd: .sp.snrun~'lv~rlululhng h.i9-oc.trl "J."l'rii~vP- en econoausdl~ t.u:torc11 M•Sh<>rrn•n I
Wannc<.>r de ab;;olute ,,·aard"n van dl.' beurskoersveranderingen ge<1nah s"erd worden naar sponsorgebeurtemssen, vinden wc eveneens geen "•gndicanl ,-.,rschal Sponsonngcontraclen 1!11
dergeliJke hebb.>n dus geen cik'Ct gehad t•p dt' 1-t~er;, \'an hl.'! Ajax-aandeel van I Cl
begm 200t>.
l'iumra\:u
4.13.1.3-..2.2.
"
' '
nam:~n
I, I(
~~
HnaHci(!u olb~
u
19Gt
I
4-
"h
II
lut ~
\lJO r d) •
"'
~n
~lea11
,8UN
I
\'J' r:l' bcIJ r.J.~ n;w fi\fld1::'ong
'"
SteL b-.rror
"
_L even<' S l <SI
-
Mi:'an
~ld . L)(•VIJIICIJl
14302
-
"
l
~2~:!1
02!10'ï
1 ~1115
.1óS5T
-
'
CJ"d
n
lor Equalil) <11 Vdn..ant..~
t·H.·<>t ttJr I !JU•thh··\f MNn~ ûl\' , ( onhdt'"tlrè
hlh!f\'Jl ur llw Dll1cn;_~nce__
I Stg. I
F
· ao;
'"~""' V4m•u~
l11é)
1(),7'\'i
11'<-Unl
-•~::~o,-:" I
uoo
.!0'\ó
E1•••l vanan~
""'
M(>an Da(fL~"IH'Il
I
U!7 1
4>, '>~8
-2,2'11 '
a""med
I
Sio (1 tniloo)
dl
t
-ol729
,">lï2'"
I
Std. Ern11
Di ff~rt;~nn'
1<1L1n
ddnkondtgmg<'n bedraagt deze O,hl ~;. _ h~l
I
lb9rÎ -I
Het I'Tijgevcn van tinanàeel nieuws heeft wel een tmpact op de k('len,.
koersverandermg op dagt-n md mcuws "
\.1)\\f(.\f"
r
~'PP<~'
1)9112
-.~ 1 ~'>
''q 1~
07525
o... s.:midddde
1,-14 • . Op dagen zonder hnanctl!le up d~zc h\'l-c ge!middeldl'l< ~~ ~igntficant op
De T-1~1
5 - niwau (p-tl,027J.
H~t
bekend maken van fina nciële geg~,·en' I Wtn•t- al vc•·licsdjf-eJ·$, hd l>t'drog waarvoor een
speler vcrkod1t o f gekoch t wordt ~.), hcdl du" een impact ''P d<~ kt>~rs- 1\kt vo01·gaande tc~l
ku11 ne11 we cchtér
nt tlt
vaststeilen ol dcu impnel vlluml pliS.itil'f u f voo ral negntitf 1~. Dtl z01l
hoogst w-aarschijnlijk ook afha nkelijk ó j11 viln de soort en de colto ud v .tn het nnnncil'l~ nieuws. \\el staat va<;l dat de volati liteit
vnn
financieel rucuws.
.
-
. .1and"'l~
n
•"'
'(
I .~23: I 1130
\Jean
Q
1qn
I
66
<
, <;td. Frror
'ild . IIC< ·t~llnn ,Q,54 ~
M••n .n21(1/
1. 10·1 ~3
. 10025
(IX
Seufi()ethJ.t4'-lf"d~ ,vet.,oübedn!'t'n m Europa! ~polnmn,:.;vf>rhoudms;
M>gnerm.ut Leen & Sch1 Vnl< 'Oeo
Kï~~tmtitatî.roe nunlvse~ d~
-U 3.1.'1.
IU*-"n ..portle'\ e- en '-'-''ll'nusche tac\ort:n
l:m><'f"llett Gcnt1l1H'ó - liXló
imrmrl r•m1 s t:•ottiaoe (nctowl
Vour deze IUlalyse hebben 1\'C de ~portn:vc te<:ultiilt.'n v.1n -\foC Aj~' vM 199l' tol !>..'gin WOn geanaly..a>rd. Dt• compctilo"- "o Europe~ wNistrijdcn •wrclen in de a nill)'se bctrokl.l!n Eerst vergelijken wc d e germddl:'lde db~('ll u t<- koersvr,r• nd~n ng o p de cl.1g na hel spelen van een wed strijd mt!l
dez~
van gewone bcu rsdat;;en.
w~ n~mcn
op vallend<' positieve en neg,,tieve 1-.o er-veranderingen
hu?J' de a bsolute waa.rdc zod.ü
al~ )(CVI)\g
van we
elkaar niet .tonden rompen<;eren. Verder gna n we na of d.- resu ltate n v.1 n de wedslriJd~n (winst, ver lit·<. of gelijkspel) e.:n ••erschillcndc ontpat1 h.:bbcn •~P d e kwr"
In el'll derde puntje
analy~pr,•n
wc ot ~r
Europe..o:e 1\'t'Cistrijdcn. Dot doen " ·e aan de hand ''•'" h<'i vergetijken
' ' 3Jl h~t
gemiddl'lde v.tn
de al>R•lu tc waarde,.,., ., de koersvera.nden ng na d e "'"d;,tl'ijd. 4.1-'U -1. 1 lolpad v;~n bet spel~n van wn •wdsi.Jnjd up de bcursk t'<'ra
.. '
.,
absprov
,. n Yi\.!
0:' !:pe
I ~esr><'t'ld
.w
I
N
.--
"'.Ja
·"''
I
%llrmt Mt>;m
1724 1
1.1)0
•
nt
J';6Tt' l. '!t>ïtl
lH
I
ii,I).4~.J
11,111»!
:?.10200
..
e
Mc.u1
Sld. DèVLJbon J.i3o77
'-
.
'
'
_1 L'Vl."O~.., rest for l1qua1 Jt~--of VatlóliKe.
:Si];,. '
t
v.ul.t.nc~
'
'?", Conftd<'llre lnt<'I'\'JI of !Iw
I Si~ . 12·
I absprover
H~.., j Wr ~quJJ h ty U[ fVh!.lOS
I
9, 100
d.'-\r'um.p.cj
UUtJ~ I
tqual ,.•nanca:
I -~.40'
-3,1""
nol
dl
103<> ~~
ort7
I
.1ssurncd
ln d e penode 1998 lul bt:gin 200(\
"PCCicl~
~fe.J..n
'"'nroo '"' I
1 Dif!o"'""
. "- I
I ~ld
4~114
-.41131
Prroc
Dill
I
lnlf_,..." _
I
L<'lvct
l tSll
-.nl9'q
12ool
- .~•w
-I .,,m4 I Upper
·, 1~
\jax 3 14 1\cd strifd en, cnm pdi tic- e n Europde
wed strijden (enkel Cbampoons League en UEI'.-\-cup) ~amen. Dl' gemid d
IS
significant op hêl
l ~i-
d~n
de
n iveau . De Vtlt't baladlvot.:iten hebben d uR
een d lttd CiiJk'-' mvloed o p de [>.,urskoCJ'S. Uol d.:z.e anal} •c ku nnen we echter 11oet o p ma ken "' welke richttng d
70
Bew:s:gl.onutt..'t!'fde \ u:!lb~nJ'"'e'n 1n l:uTOpa; ~pan n 1 ng•ovt~hna dt.ng \ [•J>l>ern>.ltl l
lu ,;~,., ~p'lrtleve -
oo ~or:rusche f Jll t~l'f11 Unl\ t'Nietl G nl 2005- .))06
-LL3..2A.2. Impact van het rt'Sultaat v,l!l çcn w~dslnîd op de beursktwr>Tabel .!1. ~hnJ'~nde sbllbad. wt:'d."'k iJdt.SUJt.a.JI -
rwl~·
\\'.t.ardP van d~; ~un-l:(~\.t't.tndCfl ng_ u •,
~ lçan
N
~td .
!'11Cc
n lerva
[or MOolll
I
Low., Sound
St.J.
I'),.. ~., at!On
l.On h
E11'or 1
I UpJ"'rflnund
\l~l.'(
------,
I~ll mmunl
~ta.\imurn
-1,00
11
- / i.ljSX)
1 ï1 $;.;
.J2 I\.Jl
-1,2371
0..<;<;]
-'i,:!l'
10.11'1
) 10
ó~
.0>123
! q1111b
1i!l-l
-dJ! I
.82oo
.-o,l7
o."l
I,On
I!SI
39-!6
2»'111
JS}.J;)
JU,oS
H ,.j()
rOl• l
314
l!OS
2.li7CX>l
214 30 , 16247
-,O:Iii!
-.2041
l~ 30!
- l(),o~
1450
I
Tólbel .!l; l est of HC'ICl\Ogeneih ••f Vanancs A)3X Si
cHl
926
311
Tabel !..1 A-:.:OVA - tabel wcd "'•tarde bc~rc;koe'f'n.•rJndennt-~ Atu
Su~~~~!.
I S+·th'~'Tl c__.n.1up;;
df
Mcon.
U iJTC
49, Ut.l
2
2.;,i02
With.m Cmup"~
.!...~.~
111
8.183
1iol.ll
15'1.1,-1(12
113
J
!>tg
lO In
In de labo:!l md beschrijwnde stati;;b
tS
lt"-t'
bcul'~l..o~r>.verandert ng
aa11 • 0,589ll %. Bij gclijksptd en win• t lX?d rilag:t dl' waarde respechC'velij k
o.0823' .. en 0,39-!6 r; _ Er t< du' een dwdehtkc trend m~:rkbaar. De U:vcn~'s T«:>t hoxfl een p-waarde van tJ,92f;. n"'" is dus niet sign tb.::ant "aardo<•r de 1\nova wel degclt1k mag gebru•kl
word~.
In dt: 1\.,0V A- tabel zien" <" een F-wMrdc van 3.019. Dtl cor:resp<>nd e,' rl
met een p- wnarde van 0,05. Di t
"~l
dus zeggen dal er mans tens tussen twee groepen ,•en
s.gntficanl vcrschil bestaal •l. l ..l .::...J,2.1.
Op
Cuu mtslm
basas van d e l i ter~lllttr kunnen wè ervan ui tgilan d~ L hèl " 'èdstri juroJSu ltaat een ro;r.h t
e\' enredig
vcl'banrl
v~rlOl•n t
mt:t de bcurs kllèrsverandcnng. Daardoor kunnen we f;C'bm ik
maken van contrasten. Wc Ionnuleren de volgendc: hypoth<"'e-
H : "Vcrlie" .:al .xn negatlever resultaat hebben dan "in> I Van 1~eloJkspcl vc:n,achkn we ruel~." D<.'Ze hypothese v!!rlaalt zich in ondcr~taa n d<' t~bd owt contrast wcfliciënl~n. Tii!bel l=!· Contract coclfiti~l('n
I~
-1
0
ïl
.......
.. -
Br..~~t>:not(~e \'OI:lbollb\.-dnf\.m m Furop.L Spolnlling:-,-erhoudm~ lu~>n 'if'<)('th!n!·
\laghmnan l""" & Sch\'>,nck Cleo
Valut•uf ~,um.t"lequ..u
c,..,,
~.g.(l
Std. Frror
LOntrilSl
c••
l.-cuoomuche f..tclOI'\'!n l..m\\'t'Sil"'t 200'> -1006
l
1
lt I
Volri.UHö
01;)"'> 1101
,.....-um~equal
~3ï
I
ta!lo
~on
'"~ I
\•.lti;)O(t_..._
Onze hypothe~c •s str,nifica nl op hct2'!,,-oive~u (p= O.O l5J. ln de pmodc van 1998 lul begin 20()6 kunnen wc voor AFC A1ax du' s tellen dal het winnen van wcdslnjdcn ~en posiliev~r
erfeet nceft op de beun.koers dan het ''erlfe7en van wcd~lrijden 1\ e 7.1l'n, non de hand van de beschnivend" gegevens. dal de r,cmidde1do! kuerwcrnndc.d ng na _...,.,,_.., negalid i~, terwijl deze na wmst posibel ·~· '\J gdijkspel '" er ,;c:rmddeld •eert /.C~r beperkte pM•h~v~ ve randenng en hiermee zit de wt~ardc tu~~<'n de ,md er~ Iwee"'•U-3.2.4.~.2.
Pi>St flor l'l'sl
95·1;, Cc.nfi.J,"f'tt> ln'~rval
~~~."
rnuen:nre Ski. Erro1' >19Tl4
!1-J) -~6ïi2Ï
w• .IJ( I
·I ()()
1.00 l,tl()
-U~ I
Via~
L.owۥr Sound -l.S94J
Iu
r ~ouud
-,~!!..loS
.~9
-1."<>8"
5517 OOlu
,ó71:!i -.11LVI
A"n·I .41095
.·lOl
~~17
]1\>1>13
~ ,n'itl
-1 .Wi7
-no
,.jl"()59
t\Ho
1 <Jt,S~
,4...:1()95
,75Q
- -231J 1
1 ~117
,~ll'l~
po,;l hoc IC'S! (Scheffl:!) gaan
I
w" twee aan twcc- de relalles 1na tuss•m de dril:' mogeliJke
wedstrijdresultaleu. Bij de-Le analyse f.Mn we niet wl We zien dat eukt!l h,;l verschil
.103
u;u
."~;;,5
,(.,
c;,l\·
tu~'~" \\~nsl
''"n ~n hi'JX'th~.
en vedtes '');ruficant îs (p- O.tlS). 0(' andere tww
combinaties ziJn d 1t niet.
4.1.3.2--I.J.
\'t·r~chil
"'nu pact up de bcu~koer> naar~;dang tvpe wedstnïd
~lo.m 15rd.I.Jevoall..
n
lól
l,%"o0
Ll 4So~
l,
72
Beu.rsg~noti'\;.Tdf': \"Qe(baJ~"'Cil"JlVt...'JI
m rump:ot! S("anUHt:t~·(...Tf100dJn~ liJ'-..,'1'1 C.f-"Jr1.W\"f"-
\fa;;hi!rman Leen &c Sd,\v;nd-. Cloo
e'\'t'Ue s
~t
~n«OOontiSdl~ fa(J(I(eEJ
Um\'t-..,...ttt'\t Gt"nl !t()5 - 2.00o
"
h"lr
Equahtyol Van . . ne.x
Meao
~g.
F A rs
qu•
ul~
Viln:tru;os
I[)'~
dl
,h?"
·,0311
312
,().11
SJ <;oB
~·.0 11%
i'l!:>!-iu.me"d
Equ•l VM1.20C\.0:.
nol
~~.~un'tl
Fr tS gt>en vcrgelul
tn
1mpact te merken lussen de het spd<'n van compeltlte- en Europo;,.,..
wedstrijdi:>n.
4.1.3.3.Discuss ie be u rsa naJyse AFC A ja x NV Eerst hebben we onderzocht m hocverre economi8:he nken i. v.m. AfC A Ja'
ea1
impact
hebben op dt' bcursko~rs van het ,\and<'el 1\'e deelden dt>ze gcbt'urto.'ni!>~cn op "' vier ca tego·dee n (~ponsonng, hnano<'n, beur~ & a~ndclen e11 bc~luur) <-n deden v LO:r ona flmn kelijkf.' 1'-lesle n. Dit dcdt'n wc zowel op dl.! rci!l ~ beu rskoèrsvemnd erong, alti op de absolute waarde 1:rv~ n . .Enkel de rubnek finandên had koersflucluahl!~.
Dol
\\IJSt
er
t.'l'rt
du~
,;igniticanl effccl .:n dil op de db!>olulc waarde van rll' op dat er
n('gill1eve veranderingen 71J!1 tt•n gevolge va n
7<11\ ••I
op.,.aJJend t~ilu:vc, als Clpvall~nd
hn~ noccl
nieul\&, Dil is de enige paraml!ll'r
die eenimpacl blet>k te hebben op de ktlt'rs.
Danma hebben we nagegaan in hocverre spnrtleve fnctor
èen
invloed hebben op de koers.
We gingen hl.'l ve~chil na in reactte lu,.,en .:en SCI\Ilne' l'
van een h"edstnJd. Er \\·as een sigrufiLanl vcrschil tn
Jb~olnl<'
\\ä
waardoor men k;~n besluiten da l de s portieve achv il cilèn van de duu ~en uwloed hebben op
de beurskoer~. Verder ~;ingcn "'" na of er
e~n
vcrschollencle mdocd c, :tlhankehik van het rè.,ullaal van cl"
•wdsl:rijd. \Ve
belli"Skoers dan winnen en dal
gdotk~pcl
geen im•lo('(! hc'Cfl. Oeze h) polh
op het 2?!.-nivca u {pA),015). Ot>k mctien er geen hvpl, lh ese gehmnul.,crd word t, wijst dè f'!'Sl-lwc-lt'sl· op een ; og n ihcrut t vcr
verlîezcn Als lilo lste gingen """ na nf hel I} pe van wedslnJd l'ni:flc inv loed heefl . Dil bleek met het geval k .rijn
Hel is opvallend daL, ho
ptL'slaltC$ nog steed s de
~ronl~te
iJlVlo ed lu:bbcn op de " volntiC' ' '"'' óe b.,u.r.skl
73
f\:!ursgenoK•t·rde \~tbollxdnp~n hl ~laghi!rntdn l..n>n & S.:hyvmd. f '"'
l!u.mp~: $panm.ngsvêl'huud ln ~ W!>fA?'n "~POfltCv(·-
"" •:CJ:monusche- t.~~.·to~
Ln•v•.",lletl CA>nl 2005 3Xl6
Er i; sled1b één cconom1sche parameter di.- """
Oe-.re vast~tcllingen l~cdstti tdcn
"'J" te verklaren a.d h.v. het r.ltinn<'le Industrie modeL H.'l winn~n van
zorg t er i mme rs voor dat er In ck loeknmst via Vl:'rlidullende w~gen <~:: rntere
hrkctverlo.oop, .-ventu ~le plaaU.tng v<10r Chanlptons I <'allue sponsoringcontraclcn, grote re verl..nop van
,,f
UEFA cup. b<'lerc
rnerchandîsîngartr~:elen, ... /
n1,t:er
r n kon1~ten
gegenereerd ku nnen wurdcn. H<:'l .,hjg('O van de beurskoers n.1 wîrosl b het gevolg ,.an deze redenenng. Bde~::gers zoen hun aan d~el meer groeten n,•arm.ll l! e r meer wedst t•rjdcn gewonnen worden. Het wedstrijdresultuat i> dus een para.n1et"r op ba;,ts waorva.n toekomstig finanaccl
~ucnos
,,·orrll illgeschat.
Ltteraard vom1t fi r t~.ndeel ni~:uws op :äch ook een d rri dd ijkc lndtm lor van hoc "~ nstgcvcmd een aandl-cl as of wordt De twee signifiGttllC' variabelen lwbben du' beiden te rn~kco m~·l hét Ie Wclll:n k onren in hoeverre de dub
sooo draait ("in];l uf vcrli~
milakl) en in ho..vc-rrc ze hel in de IO<'kornst
goed zal doen. Op basis d,1nrvan trachten bele)\ger-. de toekontsl•t:e waa rd.- vMl hel aandet'l
in Ie schallen en gepast achc te nern<'n Het feît dat d.: andere drie cat<"gorièn van econum1!>Cill' gebt'urlencssen geen ~tffcct hebhen o p de koers, ligt mrsschicn en het feil d.tl d e br.>lcggcr rl:'denccrt d~l deze g ebeurtemssen in het algemeen geen impact hebtx-u op de werkmg van de club en hd bcdrttf<-T<'Sulla.11.
74
"'"""""'"eh"
8<-or>genoteeroe """"'"'bed"Î'·en m Eu rop•: ·r••nJ11&""'houdmg Iu~""' >f"'<<"hvvmck Oro t "" ··Nh.'ltl.enl 200> -llkln
4.2.MANCHESTER UNn·ro 4.2.1 . CfSC/ IIEDENlS De dub 1\·erd o pgt!ncht in 1878 under de naam "1\:<'w ton Hcath LYR". De competitie ll't' rd destijd~
in s la11d gehouden dutlr s p oo rwerl<er< vnn L YR d i" wt'dslritdc n
~peelden
kgt·n
andere spoorwcgafdeling<:\n· of bcdl'ijvcn. 1-ft.'l t'Chll! :VIancheslèl' Umtcd kwnm lot s tand in
apol 191)2. l waal( I•' •" na d e opridlling ging de club nwr naar eerste IJa.;;~. In !90h \\'On \rilllChcstcr het l"()(rlbafl League- l..mtpitx'llSChap vi'Or cle eerste 1-.('('r t
Uniled op li et bouwen. De club vo:rhmsde op 19 februari l ':!JU van B;,nk Streel naar O td l'raffurd. llel >plinterniemH• ::.ladwn h nd
veel mind!!r goed . Voordat de cl ub /,ich kun herpakken, b r.1k de
~erslt•
wl.'n:-lduorlog u1l en
werd (je l'oolbaJI Leagu e gestaakt C rdurende v.cr scrzoc·nen nam l\la.rtcl1t" 'tcr Uniled doxl in
regionale competities. In het scizo
van. de .~upporlers begon st.naa n up 1<: geraken was. Daru:door kwam ook
wo~ rdt>(•r
e r t-en grol" drop out merkboar
a., tmnndöle ~• tuatie van d~ dut> in gt!v aru:. ln december cla l ~t·lfdt·
1aar was hel g<'ld up en zowel
speler~
a ls mecl.isdte ~l.tf ko ndi.'11 niet meer bl'laald woJ'den.
!'.en zekere jnmcs Gtbson !..on t<en faiUissemenl vC•urkomen dCior 10
::ltl 000
in d e cl uh Ie
mv.steren . I lij belaatd .. de l>peler:.. stcld e een nrcuwc manager aan, :curgde voor ntE>onv" sh1rl~....
Kortom hrJ redd<' de dub
ln de jaren dt!rtrg waren d e pr~slnlles van h el tea m zeer varlab~l \Val l~tdde tol i
e~:l'lltt'
en twct'de
~fdclrn~.
wl.'rd het League footb., ll opnieuw gcbann l'n uil de
I oen dt> l:ngt?l~"
tl\~~d"
l!t!ll
wereldoorlog uilbr.tk,
s;lmt•nkvi ng Er ,.,.erd e.-n bom
-:egooid r,.aJ.•n vern ielde.. \lel di' komst
v•n
~1att
Busby na de bevrijdi ng '" l'<-15 was ~r vcrbete ring in zich t. Bus by VO<'rde veel
veranderingen door. z nwe l op hel veld a ls erna ast. H11 ~h'ldl? l.'e n ni eu we lr.rin"r aan als zijn rechterhand en same n zoud t>n 1e M,111chester Unrtecl tnll.'mationaJe bekendh eld bijbrengen. Hun mut werd beloond Manchester Untl"cl werd tweede rompetitie na dt< t>\lrlog. Ook
d~
111
de o~ersl~ Fooibali I l'agut'
jilr<'n daarop kun \lanchester goed 111eedraaien in de
h11ogste afdeling. 1 let vC"rtrouwen lr.l n d<' s upportt!rs !.-w:1n1 lang1:nmcrhand krug en in hel
75
'IW-~enoln!rdc \'OCI"'alhedn}"'en 1n l UJ'tT.I' \t~hennan Leen&: Sch\"\Tfnd.. C..lt,,
"'PolnniDgsvcrbuudms
tu~"iiefl 'l.pottJC\~- "'"t."CC(1(11!US(:he t.Jdort'Jl
l nt,..._.,.,1lt1t G.>n1 2'005 lOOb
•eizoen 19-J.7 /1911S k reeg de du b mc('r dnn één mi iJO"n bel:Ockcrs over dl' vloer. ~ aast het ;;porlieve succ~ zorgd e dit e r oqk vvor dat de dub tln~nciccl goede rl'lill ll ~kn buekte. Met hel debuut van vele jong(' s pelers "·on \land1c<;ter Untll!d in l'151/1Q52 de League
\hampionship voor de <.'CJ"Ste keer leru~ smds 1911. Oour de jonge plnf'):opstelling kon het team deelnemen aan de FA 'loulh Cu~>. 1\lanch~ler lnitoo won de7t' lroll'c vijf keer op rij roclt was h ellonge ta lent niet ,LUcmaal :~:elf n pgdcîd , de ruanaget· pl ukte llllm~rs even gra a!j een tl'nge spclt:>r v;~ n d è l1:anslcrrnnrl..t. Zo s p end .:erd e hij [ 13.000 aan <•en keeper. """ recordbedrag dt:'
hersteld e van
lW\
te zijn ... Ten l\t!tbinjd
(ebru ari 1'151) terug naar hm~ vlogen, cra;;hle hun vliegtmg. Tmntig
b
mensen kwamen tlm gubeurlE>rus
\\
waarond~r
acht ~peters
VilJl .\la nehest~r
voor maanden van rouw in
d~
unHcd . Dt'1C schokkende
d ub, dco s ta d en hd land. Mali Bus by
kwetsu ren"" was gt:>dreven een ntcUI\' t,l l t~ntvul kam a l to? leveren n•or
het komende d ecennium. Bolgin de jaren '(.0 begon hiJ aan d" curu;tru cbc van <'én van ·,. '"erelds beste voctb.llteams ooit. .ü> maal..tt' o.a. I'Octb
m hct team. Onder hem en nog vc.>ll' ;~ n d~re goed e hpl'lcl'< werd uJ I'lM/li.Jt:IS cn u1 J
werden slecht;. elfde in de
Leag u ~
cutnpetitle en O.llc:
10
de wcd st n.jcit'n vi\11 de FA Cup
~n
de
liuropean C up prcste<:•1'de d e d LLb n ie t g<•ed , O n d.1nks de Mlli-clin1ax op het C'indc, wa re n d e
frrns tevreden ,,v.. r d.; jaren zes tig. werd dan
D~ b~slissfnl:
rcsp~cl
werden g<•kcnnwrk! door ved (\\ clll>W:lar
.\k" Fcrguson
~ ~~
van t.. latt Busby 0m
~f
te treden in 1969
ontvangen De daaropv.,lg.mdl' jaren 'ïO en 80 ~crktc)
UP" en dn" ns.ln m wcmbèr 198«> werd
tramt'r aange~tcld. I Tri t>am 2.11n I• Jd vm od~ dub npnt~uw op hel
allerhoogste 1\JVJ:.':
1a•·~••
va n middc lm 3hg voe tbal vourb1j
maar d oor d e P \ cu p te \\~n nen in t WO werd d e d i.'ur na~r d e J: u rop~~ compettlle u a vijf jaar opnieuw geopend. In 1'1<1 1 won \ fanches tN Lni led dt' Eu ro pa Cup v~n topclub B.!rcelona. 23 tJar na d" e.orsle triom f !..o n de dub nu uok de hnoede naar buis nemen. l\l.;t dt' koms t van ll[!Jlleuw
~pder
Eurl)p~
trof<'e mee
Erîc Canlun,, m 1992 won de dub na 2b Jaar
de Lea!JU<' Ch;unpi onsh 1p tit el De jaren d il' d.1~ mp vol~:;dcn b"li,Jnl d.; \~ anchE!Ster
ü nlted vaak d l! lWc<.'Cic plaats. In 1997 behaalde de dub YIJO vierd e l..dli1J'II.H:nstllel ''al\ hel d~cenniu m.
In J99cl/ 199'.! ko n 1\l;l.Jlchc ster l:nlled YCif" cl,:, " lrebl•~" t>p .ti)n ~~aam !'Chrij,·en
lwlmpiOen. FA Cup en Champ1ons League). Het team """ Ferguso;n m,'Chtl~h>r dat jaar naar Tnkïo voor de Inter Continental Cu p. Daar kon ,\!anc-h.-sll•r U nîtt.'d d e lttt•l v~n \Vorld Ouh
Champioru. nog lOl'Vt>cgcn aan ZÎJn po lmarcs. Tege11 hd
~mde
van d e er·u \\ kon ~·landle.-,ter
Unitro zk h o ffiocl'l m et a lleen de grvuls k m aar ook de• ht•,t..o d ub v,HI dE- " '<'rd d noemen!
ï(J
0.."'\\rsgrooleerdc " ~·tN1"N
tll~"f\ ÇP«
In 1991 ging 1\lanchester Uniled o p d~ Lond on Stoel. F.xch<mg•~- Hel IJnanaèle avontu u r duurde tot o.n n1 ~1 met 2005_ \Ja 11en l<m gd u t igo F.lritd va n ortg eveet· •·<"n Jilar kocht d •• \ men kaan
lll« lc:olm G la/t;!f
~uppt>rters.Khll!rban
\fnnchester Uniled
up
V l'llr
1,47 m tljoen $_ o~
ver7elte Lich h evtg tegl.'n de t>vcmame nmdal
7C
geen d~el mcl..'r
l.und.:n uitmaken van d e dub. l och /\\IChtten vrel l..lcn'IC aanci~-clhouder. voor het aanbod van Glazer (f J JX'f aand eel) "aardoor de club uitc.ndl'lijl. kmg eert pnvé-l.x>chi1f werd. 4.:?.~.
CCONOlvl1 [
.t.2.2.J . Profiel
De club wcm d oorhren dt:' geschicdt>r het
r: \
Engc l~e
lnndska mpioen. c hap, l l h'C'r de
Cup, 2 ket!rtlt:' Leagu" C up, 2 kèr·t· de Champto ll.< l,c;~j; u~. 1 ke·er de F.nro>pacu p !1, 1 ket>r
de UEFA Sup~irCu p.l
~evolutie m
kcer d eWt•rcldbel..cren 1Sh'1:!rhct Commun ih Shi ~lci.
aande-elhouders zag <:r 31~ vnl);t uil:
[tfwl29: Aand~lhoudc-ts:\..:lln"-"'ht.Qi hng vcm Monctwslt.'-f Umtt"d ..-n d~ cvolutiq l!J'Vdl\
2
:ZOOl
)
2002 1.334
2003
2004
Lz.,o;
1.15S
Jn.o;litutiunele
129
I -!3tl
Directeurs
7
I
lndividuelt>
30.464
,12321
3-j_J~
35.&13
37-961
Totaal
3tloUO
:1:1.751
35.672
3/'.U7t>
39.1 )')
We zien d al het "antal a ndiv i duel~ Jandeelho ud ers jAM na jaar toeneem t. Het L<; o p mcrkelljl. dat er m 2004 n og ongevt'l?r 2000 mdl\
~l.tnchester
l.:nitcd hel JMr
n adi~:n
vulledJg m h.mdcn ware-n van 1
ansli tulion ele aandeelhou der. Eén qan d e l>d MgrijJ..ste kenm.-rk~n van de club één
Villl
1•
o:i c tcugdoplt!id~ing. Mancl1cstcr Lo iteJ ·~
de wcimge dub<. die cnn <~gt mn met t!lg•m f'!UP,d>peler!. d e top''"" het 'Eurup•'I.'S
\'Odbal te bere1kcn. De dub iJ;
patln~r
van LniceJ e n
tr~!<'
op als nat1on;MI amb
voor het \l'\-ku1d.:rfunds.
De missi" van de clu b lwd t als volgt: " I Vc willet'l
cl~
b..,. tc voetbalclub /.1111 Z<.1WCI o p als naast
hd veld. Met toL'gC\\;jde en ltwalc wcrl..nemt
wwel in het stadton als wereldWIJd "" md onze bcwe?en financ1ëh.• dlscplane heb~'n wc alles in hu.1s nm dl• ~por1ievc ~ucc~N>cn vcrder Ie zett ~n "" u m een lang" lerm1jn groc1 te
\'=ekere.tl aaJI d.- ,,nndcclhoud t!rs."
77
~enuh.,>rde- \'OCtbJl"'-'dfTI'\·.nt U\ lurop.!: 'p.tnntng;S\'L"Chl'lt:dms tu~n :iJ!'lCIÎI!\'c- en «:Ot\orni~h.e' fî'C~I\
Ma:gbe:rmao 1-,~..'-.-f" & Sc.hyvanck (. J("'-'
L IU\-..,...rtt>~t
Gen1 !I 0"- 2lXlb
4 .2.1.2.Stra te gLe Er zijn
''•if ~trategt«:he punten waarop de dub ?;eh f1>n1St
- lllaiulnuurrg plf1)111lg >lll'n•;s: Als eerst(• stra tt'gisdte drl\ol~r nm
Leai:ue op dt•
~n C up-succes>en t ~ wedst n1 dda~~n
onderhou(kn als bra ndstut voo r udmd.ltschap en
Bo,•endi,;n garandeert sportiel
li ck~lvo:rkoop
mcdîabclnn~steUing.
Dovr
goede spnrhe,·e presta lil!" "11 de dub dE' relaties met dE' commercië-le partners en >rvnwrs onderhouden. Verder· ,:trft de dub emaar om 's wereld" gr oot;.t,.. t.llenh.'n naar 1-lnncho:
- Treati11g _!á11< us ntsiCimrr,; ~landwster Lnitcrl str.,efl ~maa1 om d" 1-.lanten".,rv•c..: op wedstntddag.m Ie verbekren l'l1 het ~.111bod naa r de fan< loe u11 te breid.;n. Wat media betr e ft waJ d~ club een gc'integre., rd m~dinplatfnrm Mnbiede"' /Odnt de fans'" cun t~1 çt w~ nncer 7" m nar w•Ueu. Ooi..
kunnen k
\)p commercieel vlak ?.al
de dub meuwe producten en dicnstcn a.1n de fart~ aanhll'
C/1
tlw Red Gnema biJVoNbeeld ..-ijn i\1 s terk gegme1d in
populari teit. Ook d e Vfanch ~l~r l,;nilt' n ,-an ~llerl e• kortingcn kan genieten, moet "rvoor zonJ"'n dat de fn n~ afln7•en word~" nb klant•2l'L
- L"l •n1,11111g tfz,• glo/>111 rrwtd. Op g~•ptimruiscerd
d~
"cd•trijddagt·n wordt
J,~
'''bibihtell van partnNs
d nor hd gC!bruik van >pccia le displays, L.ED d igitalt• btlrden en schc•rmen
waar réclnmc np wordt arg.,sp<'eld Oe-I.. dccl ub geniel rn~rl..bl'kendhc1d
111
de m<1d1a d onrdat
partnt'l'!\ ~'>•tv••orbccld o;pdcr.. gcbruik(>n nis rcdame voor hun pmduclt-n Zo maal.ll! Ruud
\'an ~istdroo~ via lelevJctC, websltt'S, gom, cn7ovoort rt'Ciamc voor· 1\.ikc. - Devt!lopill}: mdli11 riglils: Wedstrijden in O ld I rnff•1rd s~ n~rt:nm tnL-dw-mkomsten. Hèl t~ zo dat mediare<:hkn door de ()V<.'Tkocpclendc hga's \)1 h!d~:ratk>S \'Crdecld geprodu~rd
w~>rd<'D,
m aar
mt~rn
matenaal mag wel door d.- dub aan fans vcrkocht worden :-..!anche;;kr L n1tcd
heeft <~11 cont rad afj;eslotcn met partner \'od,lfonc· d1c v•~ ~rn s'jc·s fans nve r h~l de •Vcreld
op de hoogt.~ houd t m.b.t. IL~l rcilen en zc•lcn vnn - t\la:riuu;mg
111~ lt><'
J\ lanch~J>II:'r Unit(~d.
of Oltl l'mffotd: \lt!n stree lt naar 1Dlplem•?ntallc van
verkooppunten u1 hel bl.1d1on om een oncllere
elektrom•~he
sen••ce en betere cont role aan te bieden. Door
grote odwrm
klantenservice aan te hutden wil num van Oid T r.1fford een conf~re11 t1es
en evenemt>ntcn ku nnen
plaa t~
maken ''aar Hnk
pla~tsvmden.
78
fk.U-"'gên('!(-vrd~ w~tbillbednr-·en a.n l:urop.1: ~polllmna"S"verhr~ dtnn tus;;;;i..." ~portn?vE'- t."n econonusche t.u:lol'\'fl M~~l>i:nnan t..:en & Schy\'lnck Oeo Umver"oiCII (,ent :!OOS - 200o
4.2.2.3.Anal vse van de jaarreken ing 4.1.1.3.1.
Bromu~11
vrmmkpm;;lcll (boek jaar J()(J3 - 20041
Votelolfng v:.n inltonl$fen
- lofalc/tdlly r.:ven!lo.·s: De g rootste bron van 1 nl..om~t"n im dit dom ein :r. ijn d~ sei~oens~bo nn ume.nren.
Oe I <>ague inl..oms lc n /i j11 bel angrijker da n d e onkom,ll't1 va n
Ew·opcsc wod~trijdrn. Dl" "andere" wt!Cisl rild•'n .tijn goed voor e·e n v ierd<· plaal~. C~t«rlng op de wcd~trijddagen is de vijldE.' belang rijk;,lc on komsten bro n. Ook de Dom~stîc Cup !'11 hel lidmaa lo;chap vom1cn grote bronfl!'n van in~omsten In 2(N)3/ 21)(l.l bedro<-'g de total~
tnkomslcn uil wcdstrilddag~n hl ,2 mi lt<~cn pond en het toliJle perce ntage t•an •· \/ulo lldav ro."WIIIIts " l•w~m
•
.~Jootlio
op 3ó' .. Van d e lolale inkoo"'t~n van 1\ l~nchl'Sil'r L nitt.>d.
rt"l't'm•rs: LK d omeshc lY live gcncrci'rl de mt!.";le
Champion~ Ovcl"!'(?a~,
League. Da arna volgt Ul\. dom.,shc
n•
mkomsten gevolgd door de
equal s hare, Dom...,lic Cup games,
\lul en al<, laatste in d e rl j va n onlo.t1 m,tcnbronnen VUl d en Wl'
d~
LK radio. liet
totaal bcdrar, ''" inkomstt"n uit m t.>dia bedi'I H:g 111 het bockjaar 2ll03/ 1004 62.~ nu ljoen 1>nnd . Hettll!rcenta!ll' media lcn op7.ichle "''" lnlall' mkomstcn va11 de clul> btrlrO('g 37",.
- Cammarint
I'Cl><'ll llf<:
Oe helangrijkste s p\)llM>r van voetbalclub Manchesier Lnitcd ;"!\ik<'.
Yod alonc volgt daarup, maar brengt de helft mtndcr gdd m het laatj" dan Nikc l'laltn um is even~"n> ~n
bdangrijkc commeroële
en F:\ Prccmlt>r League spon.
71111
p.~rtnèr
\Ion- matchday cat.
de volgende brt)nnen van inkomçlèn
commercicle mkomstetl Onder ·· a ndere' •>'orden mkomslcn van het \luscum tou r begrepen i!lsook. Ook gtlten 1 .ln \!U travel en
~ILTV
tn
d e n1
Mu~t>um
1
~n
en de
behor,•n und..,r de
"andere" onkomsten. De totale commern(mslen bedroegen 45,3 11uljo<'n pond, goed voor 2i~;. van d e lo tale inkom~len v.m d l' club
79
&.1Ur$gMOtiX't'àc \'WCb.tlh.'dnJH!n an Eurt..'Pa: ~mng•.-\·t~rh~ldln~ tussen spvrb•:\'1!- t!"n a-ooomt.Kh ...· t.Jctor-.m \l"&h-""'"" l'-"'" & Sch\>'tnd; ( lro Lru.-.:ntt!'ol r.t-nl !005 -lOOt>
4.1.2.J.Z. Actwn Ondor maleriëli.' Vil~ll' activa val len o nder ander<> comptiiN&, geb<m•-.·n, terrcancn, machines
cnt.uvoorL Verder bij de v.,stc act1 va >rum we op de gecün,ulidt.oerde balans " INl lll& ,,~n joint venlmc" , Dit is een va~l lx!dr~g van
JO
l.OOO.liOO per jaar. Ookhl\'t$tcnng an ·'""OCiatics en in
worden g~boekt als immatt!riële vaste activa.
De7A' t.;,,.,t~n
""rdc:n volledig
afgeschreven over d..- p~riud.: gedekt door het ïn•lliJic spclcrs.:ontrad. Ond~r dC'
vlotl1?nd e acti v.1 .t.i en we d,1t ook
~lanchesl ~r
Umtcd met voo,·rad(•n \\l.'rkt, hoewel
dit stL'ffls kleine bedragl'n ,jjn. HiL'fonder vallt!n mwc mnt
d1e bewaard wurdo?n VU<1r h.:rvcrknop. \ t>rd"r
deb•leurt>n elk
b~~iaar
Deblors" wordt l1et
Z.Jo>n
we dat
vurd~ringen
van
opn•CU\\ dt> grootste gcld.-;om m besl..1g nemen. Ond,•r ·ïrade
bedr~g
ven.laan dat andere clubs nog aan l\lnJh'hl',ft'r Uniled
verschuldigd zijn voor trnnsfcr van een speler. Da~ma volgen de fiquidt> rniddd<"'l. 4.2. 2..3.3. Pa;51va
De rubriek "schuldt:n op korto? tennijn" omvat onder ,lJiderc sdntllden aan ~oonlc l<'kt>rhcid en ven;chilk"'ldc soorten taxen. B•J -chnlden op lange t,;nmjn z.io.>n wc dcferrcd t.l'~l11ln. Deze tubn~k omvat de bcl.l~llngen die
nog m.,et\!11 betaald worden op t!v~>nt'ml!ntcn die
gedurende het boekJaar ro•cd» plaatsge,rondo?n hebben Dd.:-rred ÎJ\(Onll! ·~ L"-'n ..chuld op IQnge Iermijn die ~!aal 01> inknm~le.n van achv i lc•lcn
het volgende boe.kJardcn schuldnn 1•nor Iw I tL•"k.umstigè
voetbalseizoen en
W\>rd~n
daarom aanzio:n ab 'dcft·rrcd •ncomc" D•l i!>
groot b ''I radL cro:
and~rc V<)ètb~ldubs
,.,,Jt
mt'<-~tal ~en
zeer
het bedrag dat 1\fanchcolcr Umled nog
voor de a.wk\tLIJ' van <'t'n speler Dil
~alt
mo>l"5tal
onder ~u l dPn up K1 als o nder schuldl.'n t•p L1 Prnvis""' t;n rc~<.'rvL'S worden
"''ngelegd b1j sdn .Jclen op lnng,; temtij!L Verder v mdcn wc nok ka rilan i <.'rt n.'Scrves op de l"'~sieî.l.ijde 1vln~l
vaJJ d<:: balam•. l lil.'roroder vallen de
~ubrulll'lck<.'n
uf verlies. Dczl.' laabte subrubriek t:>cval stL'Cds
h~t
etg•m vermogen,
en
gn.x)tste >J.ondccl1n d 1l dnm0i rL De
r<'l>erv..s bèd ragen van al 2000 l(l l t'll rn<'t 2003 L 5t1U llOO "n in 2.00-! '~mwgcn blijft constant ''all 2000 tut en
rc~ervt!S
t:
bOO.OUIJ. Het eigen
met lt)(lJ. In :WO-l vond 1~r een kapitaal•w ....rhoging
plaats waardoor het e~gen l'o:tnwgcn steeg van!; 2"i.
80
~a:~oteerde
\"0.--tbalbednJ"C"flln Fun---ra spannutgsvcrlloudmg hts-.ë'll ~){U(~\·e- en
4.1.23.4.
1\'l'
dal de t;rMpsum~:el uv<·r de hele li1n pm·ilu.•l
Dt> r~ult at~n g aan in S!IJ»Cndc hln en slagn .. ren
uitzonderlijke
ko~lt'n
3'Q&
Resul~n teurek~ning
Als we dtt re>u ltnt ~nr~k~ning bel..ijkc n, ~îcn IS.
tlt~'"umrsche !actoren
lim''"""'h"l C..nt .1005 -
\ Iagherman '-"en & S
10
2004.. De bcdnjfskoslen en
\\'Orden hiervan algetmkk.m om tol hd bedcirkre--ultaal Ie kom<'n. De
bclangritksle bi.-dritfskusten ZJÏn ahchn1vmgen, 1\ölardcvermn>deringcn, pèrsoneelskosten, leasekosten, l..ustcn aan audi tor>, en zovoort Van <.hl
b~drijfsn:suJ taat
worde n financiële
kustd'l, belasting en en d ivid~ndcn atc;ctro kken 0n1 tl! komen lot hd brutol>!'clnrlsresullaat. Er wurden jaarlijks d l\.jdenden uilg~kccrd . De wiust s ti jgt g<.•durcnde .J bocktarl'n op rij, en valt dan lichtje:; terug 111 2004. Opbreng~ten per aandeel lx.>drOL"gCrr 4,6 f"'riC<' in 2000, 55 pence m 200!,
q,~; p~nce
~.4
m 2002, 11,5 pe nce in 2003 en
111lgekee rd werd per a a ndeel btdrt•~g 2.o5 pence "'
po:net'
111
2004 Het d>v•dend dat
lvOO, -±,00 pc:n cc
111
2001 3,10 p<'nCI"
111
2002,2,00 pen co '" 2m:1 en 1,YUpence in 2lJ04.
.U.3.l.ln1eiding 1\l~nche.ster
Uniled is een profussion~ J" wetbaklub d ie:> wl'ft'l o pgericht in 1!!98. In 1990 "~rd
het gewrp<>reerd u1 ~en b~dnrf .•n in t '1<11 1s hel " I' de beu rs (Lllndon Stock Cxch,mg~:) gegaan. \[anchl'Stcr LnJ ted Pl.C (Pubhc Luruted Cumpany) ts eigenaar VJ •l en beheert dt>
dub
èfl
het stadion, samen md allèrlc• ven,anttt randactwilciterL Bronnen
liJn inkomsten
\'~11
tickets, het h uren van s ky
Manche!lter is ut>k gaan samenwerken rnet d e
bo'-I!S,
~·031\:A
een
v~n
tclcv1si·~ - co n lr~cl
inkomsten
met BSkyB, ...
lnlcrna liuna I Ban k Lid en de Brit annlil
Building Sucit'ty om d e s u pp(l rtcr' een aanlal d• ènslt'n aan te b•cdrn tsp~ n rboekjcs, krt'Ctit'tkaarten,... ). De d<>elstelltng van de' \bnchl'Slct-)lr~p· ·~ r•m de ;~and.-eUillUd~rs tten
Ertgelseen
Europo~
voetbal.
-1.2.3.2.Analvse van h et verloop van de beurskoers
4.2.3.1.1. Inleidinll
•\lle grafieken 7lJI1
gebM~erd
volledig in p rivo! handen
op dC? gegeveJIS van Ooln
gekom~n
~do~nchester JJmted
•s •n jun i 2Uil5 i<, 7qn e r -t nd"d icn geen d ata mt>er
vrijgt!geV<'fl. De \\',lnrdcn worden llltgt:drukl int.\ [ l a € "'1 .~7).
SI
Bl-u"."t;l.",.Jt"t"'t'J'de \"OC'tb.l.lb..'<.lnr·En m Luropa: e:pou1runssv'(•thtlllding Iu ..~ Magb<mtan Leen & S<'hwmc · Oeo
4.2.3.2..1.1. Evo lutie vau
h~t aand~>el
~p...rmf'>\·t;'-
en «
lmov•rsotetl Gent 2005 - 2006
.\ranchl-sler Umted
Manchester United (int)
gl
1
I
-~~---~------1
al
-----9;-
7
~ ~~
~ >
4
I
-
Jlt 3 lh ..==-'- t~fli' 2 -
jg;ç;u.,_..,~ ~
Il·..
V.
'
""
t? o:t
--------:
--===-
-=-v"-·1
-......... ~ -
1
0
-==-1
, _ ,.__r-
- - -l_, T
~ Datum
Het Mnnchesler- aandcc:>l dl'('d hel lang nid
~lecht
op de
b~urs.
I
_j
Op ZIJn pu:k 1\dS het
.t~ndl'cl
bijna vier keer meer w~ard dan bot do:- bcursiootrucluctic. In 2\101 , ,,ktc het aaJ1d cd echter
vulleelig weg tot
h~t
u iteind e lotk on eind 2.0fl2 een mirumumw;~ard c van
midden 2tl04 veq;rootte hl'l bcdrijl lim&lcd} g eleideliJ k aan Gl~zer-fami.lie
? 1111
\'all
t
1.8 bercol..tc. Sonds
d,• .\menl...1an \I aleolm Gla.zcr I Red FonlhaJJ
bel ang In Manc heste r Unil ecl. L ii CIIld eliîk l..rceg de
op 2~ juni 2005 alle aan d dcn m hand
WE!rd ~.:
eigenaar va n dub.
Sindsellen îs Manch~t~r L'nit~-d du< met meer beursg~nutl-crd. In
d~ und~r:staand c
tabel wuJ·dt d~ beschrijve nde s tatb liek weeo:geg,•vcn vau h~t ,1andeel
~lanthèSicr Unitcd. •
lvlin inou m
In
d~
twee
ond~r~taand
1,5-1
,Jl
,21.
13,.!1
~td .
Ocvo ation
boxp lnt5 word~n d è da~~l o jko,~ verschollom in d e bcur~k,•crs
?.-cergegcven. \'anaf een dagclltk.
Maximum
~chummchng van
0. 1 L (of 2 ;, Lu. v. de vor&g<'
w~arde)
onèn spreken van c•en uitbijter.
82
&.lltlr-genoo..=erde VCX'tbJ.lbcdnJV Uru• itCit Gmt 20(1; - .!006 2 ~--------------------------------~
0
-I
::.1aA. -2
.J,. .. 3
,_
3&71
VERSel i
4 0 ~-----------------------------------,
20
0
-zo -M;&l
'X!aoG -)62 1
- 40
* ,..
-60 L-------------- -- -r-------------- -_j 3811
PROVERSC
83
Bru~t:"flote.:rde \'OëlbalbednJvet\ 10
\foghám.." Leen & SciWI·ind;
aoo
tu ~~ "'porbC\.'e- t>f" t"'COnOOllSdu:~ faclon.·n
Fun'f'.\ .;=pr-tnniOf.;S\'CThuudml
'
Umv<J"lh.'l l l ><'nl 2005- 200o
4.2.3.:U.2. Evolutu• va n de F'JSE All Sh~res Pric:
I
FTSE All Shares Pri ce -Index (in % begintwaardel 160.00 , --~-------~ 150.00 ;.J, 140 .00 fO" 0 ~ • _ • 130,00 f--:,11\i~ on - ~
;~g:gg
'Ë
LL " '
V
~ 100.00 ~~ -
".J~"' '\ f
so.oo
80.00 + - - 70,00-l----60.00 -
i
-
"
-~~ .:-' 1
]j
" 1"'/
.;:J,C!'-2=---~- ._..1"....r ·;
'{
..,. •• 0 0 0 0 "' e e !;? ::: e e e "' "' e e i':: ..... ~ i':: ..... ;; "co e ...ê e e..,. e" e e... e e e" e... -• r ..,. ... 0>
e
.. .. - "'
0> 0>
..
N
~
~
~
M
N
co
~~
~
V
Datum
Eisyur 2.3: E•-olutlt"
.
~
...
',,"de rrsr i\11 Slw"' l'ntc - lnd<·1
De FTSE J>ricc--l ndt>" geeft d e evnlu l.i c v nn de J:ngel'e ccunomk weer. De?.•' mde" bestaa l smds 1999. De ccononu o:> va n Engeland kende een grod lol dJ1d 20(1(). D,1an1a gi ng h~t slei! ~rgaf en :t.~ ktc de ind e~ t(ll 71)"~
l'an
1.1:<"1'
2.ijn begin w.1 nrdc. De laal~h· jaren is e r terug een
positieve trend te merken. · u staal de 1-oers het hoog't 'md< ht'l ~l.tan van de inde>..
·LD.2.1.3. Fvolutî(' l\1a.1chester Unit.;d
y~r~us d•~
Fl">E - Index
Manchester United vs. FTSE All S ha res Price ··Index
0
r.
165.00 145,0 0 1 125,00
l'~
l
.... 105.00 F' f ( \'('-,. 3: 85.00 ~ ~
'!!
65.00 E
~.
45.00
25.00
"'E:
0>
0
0
..e ..,.e - ... e- .. ~
~ r-
~
~
!i! ~ ~
...e
~
Q
V
""" ...
~'-"
- -..
..,
"'e "';::: !;!"' "'~ !2 Q..... e e..... ~ Q e e e e e e ....e e... ..,. ... ... ... V
0
V
V
U)
V
Datum
L----=,=,.cM.::.iA.::.nch ~es ~te:_r~U;;,n,;;•ted;;,;;,=,.cFT",;SE All Shares F'nce- lrm'l IJ:Uior 1.1; VéfS~liJI.Ing
\ '4 n d~ evnlube
' an hot \hnchOSier aandcd m<-l
lnd ~1
1!4
fkoun.gtno&a.Yde \\À'tbal~dn}\'\"0 In l:uropa; spanmn~~\'Cf~'IUdmg tu .. ~n 3portle\·e - en n:OnömiCiCh~ t.u'tt"m:n ~û&;hmncnleen &Sch\"VIOt.k <Joo ' UnÏ\'t.~IU.·tt .,..l.!tX'>S -l\Xl6
c..
In bovenstaande grafiek worden de evolubes van 1\lanche.--ter l:nitcd l'n de FTSF \11 Sha rt>,< Pnce-lndex met
~lkao~r v~rgdeken
l:.r zijn duodelijkc gelijkmis:;cn mcrkbaao H l'l aandeel keltlerd~
vnn Manchester kende eveneens een o plevong lul cond 2000. Daarna
hél lol een
mimm um in hel na1anr vtl n ltJl12, met daaropvolgend een pnsolieve evolutie tol het bedrijf pnvé werd op 28 JUni
zm;;. Het
is dus d ujdeJojk da l d~ ~l~ernene omgl'''ongl'factorcn nol..
dC7.C voelbaldub <:en t,'l"olè invloed hebben. \ I en
N U
vcrmoeden dat dil - loch wd bijYunder
- I>OOrijf hier weinig diL'CI van ondl'rvindt, maar d,ll blijl..l loch I!(Oounusche,
ecologL~O::hc,
ll'Chn,,logische,.
7.0
mei h.• lijn. De politieke..
situalle In e<'n lanlang rijk d~
voor een beun-genoteerde "'"·' lbaklub. Wel opvalll!nd " hél !>dl dat voorloopt op vera ndenn:;om
or
club steeds oels
we de index vertoont.
4.2.3.1.2. 1\wnlilnturJI! atllll!J;e .U.3.2.2.l. lnlelrung D~ beschikbare onform31it' en data van ~la.nchl!l tJn vl.'el minder gescho kt voor het
uilvoeren van een h'rondigL• kwalitatieve
analy~ d~n de'Lt·
voor 1\l98 hebben we l;l'l'n infnrmatoe, dus dt'
pl'nt'd~
van :\FC AJóll<. Vc1n dl.' pt:n(ldl."
1991-1 9'J7 wurdl
ui~ I
besproken. Van
de periode 1998-20<)•1 worrlt•n d t• meest opvallelldt' lilken uilgelt"gd . Het voc tbabwizflén 2004 ( 2005 word I g.·ondig gcanalys..erd.
42..3.2.2.2. kwalitatieve a!ldlyw ICJ
>.$
-§ - - "' i ~
!!
Het
0
0
~
~ ~
~
~ ~
l: i ;; ~ r "! ~ ! ~
.......
i
mce~t opvallend~ ~~pt:cl
!..oer~
4
~
!!
~
~ ~
~
~
G
'lOl~
g
~ ;.; ~
j
"'
van de grahek van J9
ml'l ..en gigantische 27,o"; . Op die dag wèrd bekend gemaal..!
ovcrCL'flkomst met Kluovcrt (hot 70u ,·oor:; 9 rrultocn naar
Op 7 ~ptember school d<' kuers lC'rug
2\1,~,
111
augu~lu<
?a kte de
de kr.mlen dat dl'
\1anche.~lt!r konwn l rud
doorging.
de lucht on. Manch,'Ster maakte dan bekend da l
er pionnen tv3ren vt\<J r de uitbo uw van Old To·aft\ord lol een stadion met o;,7 qOO 7.•1plaalsen. Wa l \\'aan;.:h_ijnlijk cl.ln bcJ,,ng rij kere uur7.aak wa• vmu· rl.•2" koe rs,·c ro.ndcnng \\Men
d~
85
~dt• ""'-'1balhPdnf\-·en m EU1-op01: 'PAOilÎn&S\-erboudlfiJ; tu'>~lfl ~pc-lrt~ve - e-n c..'(OnOin~che- factoren Maghtolüm l""" & Schyvmck Uro Uni\•'NI<~I Cent2005- :!00<>
geruchten dot de Australische dgcnaar van BSkyB, Ru peri \1urd<.>ch, Manchester ~t: pl••mber
voor zo'n 1:. 575 m iljoen. Op 9 ~lanch<'sler h~l
werd bolo.end
~;~rnaakt
\\Ou
kopen
dal liet bestu u r van
V!.'rhoogde bod v.1n dt• mediru.nagnadl lmd g~aceocpteerd (!i: 62.3,4 miljoen) en
dat de toekorru.t van !llanche<.tl'r dus
10
de hand~n van de .1andeclhoudèrs lag Op cüe d.1g
en de dag erna steeg de "aarde van het aandl'('l nog een~ met 11' . Behalve deze paek.-n waren er in 1991\
VGll.1bfileit 1Ht
M.anct'IO'.St01' Uniled 1999 (in!)
a
:
5
~
~
;:
" ~
~ ~ i
~
11:
~
:;: :1! 4
~
a
:
!
~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ """"'
i :e t 5
~
15_(10
___L:_
In 1')99 bleef di! koers vrij st.lbtcl. Op 17 maa.rt d aa lde de waarde van h et aandt!el met S.S2'1<· Hiervoor wa• ll""" duidelijke verl..lanng t>e nndcn, "d slt!eds corrunohc ••mtrcnt de BSk) B dt>al
Nfanche~tcr
as "r nog
I\'
Op 9 aprll daalde de koers nog ren<, md maar üdsl
14183': •. " Op d1 c d.1g werd het bod offioeel verwnrpron door het Depart~rn~nl va n Handel en
Ind ustrie. Het f 623 miljOèn bod voor d e o vernam(' van d<• dn tb werd d 11.< ge.blo kk.,i.'rd aange-Lien de
on• rcdcncet•de dal
di)Z<: deal SChadl'litl..
ZOU :t.ij1l VOOl
lwt voetbal,
VOOr
de
verdehng van de uil7.endrecht•n en tegen de pubhck(• opinie iogmg. \linuten na de7.e beshssing ;akte de waarde van het a.mdeeL De htolo:gg.:rs vondeJ 1 het dutd~litk een minder goedez,,ak dan de supp orten;. ln 1999 won Cup
ffi
~Janchester
Un îtcd de ' lreble': het won
du~
dt> Fr\ Premacrch ip. de Eu rt>po::rut
d e l'A Cup. D it reflecteerde <:ich echter met op de beursvloer Iu meiftu tli 1999 was
er geen sbjging te m~ken, inkg•mdccl. Dit feit
"a, toch
wd opmt!rl.ditl... Aangenen de~<'
prestaties ('Xtra ank<)m~lt'n gcnl'R>erdcn en ..rvoor zorgl!n dat Eurupo:es voetbal het Jaar "'rop
g•oga.randeerd ''t!rd (wat ook voor e:-ta·a mkomsh:n ..:orgde),l.ou men Vl'rwachten dat het "d <>en impae:t o p de koers zou hebben.
lUi
Beursgenotccrdt." V\~lb~n.tven w Fu" -p.r '\.-p;an~-v'-·Thlrudlf'ti \13)\honmn le.n & xhvv•nck Ow
i =· •
7I
' ó\ ~
~
Op
!()
~"'
........
•
0 0
- "'
~ 0 0
0
~
0
8
;; :;;:
"'
0
I" g
0
0
!!
~
0
0
~ " ~ ;;: ~
!;
•
"" §
..~ I;; 8
~ teeg
de
koer~
, .., l '""'.., !.
-
~ ;
"
l_j
~
ii
"="'
januan
2000
. " .... ,~,J ··~~Mt),,~B~f -tW/1~~
,. •
fa('lonm.
Un"""'"" Gent 2005 - lOOo
V~t.ttilitol t
M:a.nchoslor UnltOO 2000 {Int)
~
ha~ speci al~"._.- t>n \.'C"OnctmlSC.hc
I
~~(I')
10,00
150!
l
f-
-
J
I
11
2000
j
met 11 .(15". van E 4,"4 to l f •;,Ob. Manchester won een
competitïcwcdsll'ajd op dje das, manr verder waren er
[;é~n
opvallende
g<'b~urtcnisscn .
llt>l
was dus ntcl duidelijk waarom de koers plots zov..d hoger no•tecrd!'. Op 'l februan won
\ faochester L niloo de derby
\lanchester Ci lv O p dte dag «'hooi de koers nog
!Cf.I!O
11,öl0 o de ho~ te in. Op 7 maart volgde nog avond zou
(!Cn ChampaOt\~
een~
~pedaculaîre
Lt·aguc wed strijd gespeeld
Uniled ve rlotar legen Bordeaux. maa r de opcenvolge"d~
een
dagen. De koers w,ls op dne
kner~
da~l'n
word~n
(grocp,ras>!).
ofiicie~t
de twee
gcstegen va n 1:. 7,39 tol f 8,49 wat koe~
Dil'
Manchcsl ~r
~~··d ur.:nde
~en
met IJ";,. liet enige wal
h et fert dat Barthe/ (dl' duelman
L"
r'l"anse nation ale plueg) vana.l 1 tutu
,;lijging van 15,02'
bleef stijgen
opmerkeliJke vaststellang was. Op 3 1 mel en 1 juni steeg de hieraan gerelateerd kon worden
een~
1•Jn d~
toenmalige
bit de "Reds" (Manchester) hoorde. Op 20 runa
daalde de kol'n; up vier dagen liJd md 15',;,. De uitsch.lkeling v An d.: Na ti emale (Engdst•\ ploeg in Euro 2000 kon hieriJl l'<:n ro l g<">peeld hebben. ()nl. s tond! er in 19 juni dat er 8
-pcl~rs Manchester
d~
mt-dia te lezen np
l..'ntlc-d zouden verlat.:n (waaronder C nn (().
Act 1s opvallend dat er in 2000 Wl'l grotere
dagd1j~c
schom mehnfc~cn waren. Het '' ~
helemaal geen Ui lzondering dal df' l.twf"' met 3"i• st"<'~\ uf daalde.
Mancho&te' United 2001 (ln f)
~,..., ......
2
.5 ~
~
g 8 8
~
§"
i
I
~ ~
;; ó' lil
"
~
? g "-"=
II~ ~ ;.
~
~
87
8t.'\lng'>'fU!t~de \-"OetbaJbedn.&vtm 1n run1p11; '3-panrungsvcrhoudrnR hr'-.~11 St'"lr11eq!· Moghèrm>J\ Leen& SchV\'oncl
a....
en l"COilC"'nl-,che fdctoren
u"''""'''"' CCtlt.!005-100o
Gedurende het volledrge 1aar zakt! ~euoen 2000/ 2001 kam p toen. Op 2 a priJ w as co· c~h ter cL'n ko rte •Jp leving : dl•l.ncrs stt:'C'g met
JO•);,. Er werd die dng een g roerend e
~en
pers berich t vriigeg\!v~n waarin het b e"hll or een rccordout:Lel en
nan kond igde voor 2000/2l10 I De dag erop echter werd dit nl teniet
~,;nst
gedaan door <>en dau ng van 12.5%. De reden h o..rvoor was mogeliJio.' hel vcrliL'S in de hn'llwcdstrijd van de
l.w;~rtfrnales
van de Champtons League tegen Baycm Munchen. Op 14
april speelde de club kamptoen on de FA Prcmicrship. Dot uitte 7ich lOChter "'"'' op de berrrskoers. Op 1 augu,tu~ verloor Mandl t!<>'ter tegen Cc ltJc Op d ie dag was er een huldiging
ann Ryan Gîggs die d an 10 )naT hoJ Manchester speo:lde. Do: koers zakte to~wem ber
m~l
9' . Op l3 en 14
s teeg de ktll!rs twco:- keer m et <;~~- V1jf Manchester U no teel ~pt• l t:'rs werden
genomi neerd \'Oor E11 ropcse voctbaJler van hel J:lar Ook won de Engdsc nationa le ploeg tegen Nederland, mt'Clc danklij I\\'et: jeugdige ta lentcol uil \la nebester Lnit~d .
Ve>l:uilitoit 2002
M.:mc:tu:ster Ul'lhod 2002 fin 2)
1
100)
·~0) ~1-----
iI~~·, ~~11"\f',r~
---------"-1-r------~
to.ao
' ~ Ol
:!000
Ook
tn
2002 bleef de koeJ'S dalen. Op he t l'ln de viln ho;,t 1~ar b o;,drot.!);; de waarde van het
aandeel slec:h l5 f l,ï (€ 2.5). ln de eerst<' helft van hetraar ging d•~ kl"-'rs La.ng1nam achl<'mil. ~Is
rt.!den kan hier aangehaald wMden dat
!\l.lllcht'~ter
het sportid nocl
711
(althans niet naar hun standaarden). De club Wt!rd dl>rdc m de Engelse rompt:hlic
g<><'d dl'Cd t'll
kon het
ook m de beker en op Europees ruveau niet waann<1kcn. Opvallt:'nod was de plotse aigr<>nd in de 1.0mermaanden . Op 22 juh dool. d t:' koers ll,S 15,7%, De w aard e v.1n hl!t werd o ffided een
zakte in ee11 Wed. hjd va11 i 2 ,04 naar t:: 1,/îiî. Op 22 ju li
.~ nndct•l
ovcr
11 ~ar b1·n~d<'n e n op I auflu~lu < nog t'<'ns
gestulen md Rio rerdinand d ie voor 3ll moljocn naar
Manchester Umtcd zou knm~n. Hoe\\'cl iedereen loicr zt't'r tevrC'den mee "'"' (dl' dub. d~
>pelcr zeil de trauoer, ... l vonden de belegger- het •peclaculaire val op I
ausustu~
70
te .z.ien ni"'t / t• pO>Jlid \oor dl.'
werd geen spedfick~ veri.Janng gevond(•n.
Y3nai 2E' sep tember wa~ ~r e~n tijdelijke opl~vUJg. 1\lancht.'stcr lJnited dc.:-d h~t ~vt>d in dl' Champiul15 League en
111
tic rompeti l'ie, Aan hel emdC' """ hL't jaar stagnet.'rde cl~ kut.'rs, klaar
om terug tcbegmnen
88
Rï.m~~nott~erdeo "·oetbalbednJVen Ul l:w·opa: SJ>dnning.sverhouding
tus:'dn sporhevl!- ç:n toeo nomischt- f~ct~n
Umver:site~t Gent 2(X)5. - 1(X)6.
Magbënnan Leen & Scl\yvhtck O oo
Moa.nchcstur Uniled 2003 (in E)
Vc•latinteir 2003 20,1)) - -
lt>.OJ
a a a s 0
l?
r.
"
M
"~ §~ ~~ ~~
0
0
" "' ~
!i ~
n
I
~
<=un
Figuur 30: Evnluûc v-
.......8
~
"
h~l Manchcster·aandeel rm voJatl hl.:>lt Îl\
11ï>3
In de eerste helft van hel jnar 2003 steeg de koers laugzaarn tol hel .1andl'd een pond meer waard was dan aan hel begin van l1e1 jaar. De Sportieve p restaties, In de
eer~ Le
r~den
hiervoor was
week van oktober ging de koers
werd er geen duidelijke verkla ri ng gevonde11. Op 2 oktober verloor
ongel~1~jfel cl
15~f
de goede
omhuog. H k rvoor
Manches!~
Uni t!!d een
Çhampions l. eague weds trijd w~ ardoor het moeilijk w~:rd urn dó•ur de grocpsfase ta geraken. Welwonnen ze overtuigend de competihewedslrijd in het wecken d vaJl 4-5 oklober. 4 2.3.2.2.3. Kwalita tieve analvSl' vodbalseizoen 201)-1 JOOS
Manchester United Beurskoers (in €) Voetbalseizoen 2004 - 200~
Gl
"... "'
:!:"'
6,60 6,40 6, 20 6,00 5,80 5,60 . 5.40 5,20
...
~ ~
I "~
~
v
e0"
e
~
(;J
~
~ ~
V
"'e
~
0
~ ~
i'i
"' e N
~
0 "' ~~
f~
N
~'>
e e" N
-"-' "' 0
0 N
C'>
e e
Datum Fip-uur 31: E\'tllub..: \"an het ManchcstCJ·-aandool en itQiatilHeit m 2(().l en 2005
m goed m~ezet. MruKhester Uniled kon na n wedstnjd~n slechts één keer winnen, het speeldt:> vier keer gelijk en verloor één keer. In de Jaat,;-le weck va n ; Het seizoen werd
1ttt:!l
89
1;5tou~oleerde ''oetbAJbL'LinJvt!:n ~~~ l7 urop~ r:pallnmgSV-:!du,udil'l& ru::s.~'n ~ po1tiêvt.'- en eeononu..,~chc tcH IOt\.•n l.:>OIYI'Nietl ( oi.'nl !00:; - ;!O(J()
\ laghfmmn '""" & 5(tJVnnck ~1«>
Engd~.,
:i
cvmpel >h e l'chr."r !~gen 1 >verp<)<)l. Deze n verwinnr ng gal
aanleiding lol êt:n posilit',·e spiraal op voelbal vlak. Dit u alle 'lich ool< an de
beu r~koers.
Op 13 en Hoktober "<:ek de beurskoe,..., even af v.1n ZIJn p<>.siiH!Ye trend e n zakte o';'< Hiervoor wer d geen d mdclifke vcrklaring gev,lnd.-n. I let enige wui t>rtllekl.'nd j\ernaal.t had dal hiï zcu stop~,en aan het cind t> v~n het setzoen
De dag daarop . da~ Wt'rd othetet>l bd..end gemaakt dal bet
b~tuur
,·au \lancht:sld wel d egeliJk an ovc l'le-,.; was rn <'l Makolm C lalèr i.v.m . e.;n
potentit>d ovem anwbod.. llnc"·e l lwt duidelijk w as dnl de •upport·ct.s hier geen voorsland..:r ''all waren, zazen
ot In
de beleggers dtl miSschaen anden..
novcmbe~ ~n
decem ber bègtlll d e ko•' rs Ie d,>len, dtl in tq;cnstt'lling lhl de g
resultaten. Mat~ch~~ter W J"'riode.
Op 2.7 1anu an w e rd d e dub Chclsea.
uit~;cHchakel d
in d e
ll~fvc
fiaHl lt" van de Carling Cup
t·~gt>n
Dit teil hild ccht"r geen opmerkelijk dlect op de ku~rs. 0.? w,,ardc van het aandeel
streg u lfl., na een pcriod<- van sterk~ daling, met barua 5'·< d~ m aandllg ~rop. Op - februari
~lCt'(:
de koers van
het best\lur beaamde dat
ltct een
t: 'i,t'r! tol ~ 6,1 1 (~ .7
").Op daè dag w
g•~
had van d e G la2cr- fam i he. Op Q m aart "~rd de plu<'g uitgt"t g>:><>n ~~cvolg van de ual<;lag zijn. Wel1s h et mogdijk d .11 men aniiepeerde op""" verlie;. In teg.",~lclhog l<>t alle V<'rwachllngen steeg de koer~ de drt.: volge nd e dagen opeenvolgend m~l 2,5"" '-,a <:il!l<: piek ~al.1e d e
kol:I'S echter ster!.. h.'rug h•l rtmd de t 5,b.
-+ Op ll t11ëi schll\)1 de w aard.:- van
het aandet>l d e hongte ua m~t rnJM liefs! 12' .. . Een 7.~>~>r
bm 1rre vasts te lling wete11de dat \ l.1nches1t.'.r de daj!. e rvoor w rlvor tege n Chdst>a. waarduur deze laatst<' kamptoen werden . E~hlt•r, op 12 mci 7elf kocht Rt-d Fooibali Li:rrutl'd (het bedrijf
van de C la7.er- fand liel de na nd ele n
ov~r
va n C u bic Expressrtln Corn pany Lamlted. HJ erduor
eigende hel rich ut Intaal 56,9", van de aandden toe 114-9.R~. 1 93 ;.aandelen!. Op ba.,,,. van 'Ru it- 'J of the Cit} Code on Tak~overs and ~krgcr~· "'''"~' Red f•JolbA II I rmlled èct> bod d ox-n
nr
de o verbli)veod " aandelen Dil bedroeg t:: 3 voor elk aandeel, 1\'al het gehde
aando:lenk.lptlll
/Ou
borl!ngen. H~l is nti.!.'Chicn
dJI ft:il dal de l>eursknt>rs d e honll,le hee lt tnllcjaag d.
-+ Op 23 mei verloor "lanche~ter z.eilr nipt d<' linnle van dt· F \
Cup Dit had geen "c:'Crslag
op de kex!r...
-+
Sinds 28 rum as 1\lanchc,lt'r Unatecl niet mt!.:r beur:geno.ll~t'rd. \'aoaf to<'n 1>.!~.11 de
Clazer-f,uniLe 9R' ,
VaJI
de ,1.1 ndel,..n De .mdcre aandt·dht)ll ckrs verkochle11 de restere nde 5
miljoen aand~!len aa n Red FalotbaU ÜJ.niled Vana f hd mom•:nt dat •I<' hoofdanndcclh~>uder 97,6'" van de aando:len bezat, zaîn de uverigc uw<>~tt~rder.. tmmi!fs v<;·rplich l hun aaudl.'f,'TI te
1)()
tirtl~cnflt,~r-dt-> \'\.~tt>albcdn[\·crt 10 turup.a ~P-'nnan~sverhoulltng N»t.-n sportiC\'ê- (,1 ootrx:~omt~h:e racfon-n
\logherman leen & S
Lru' •..S•ICII C"""'I .!00~- .l.llb
verkopen_ Op 1J me1 hadden de 'GI~Z<'I"'' al 97~·, van de ;~n ndden in lkl b!'nt. Vcle kleml.' aandeel hou dN" gingen w op hel bod van E 3 per a~ndccl en v«rknoeg urn de 'Jï.6W, te ber.;>iken. Op 21> ju 111 was hêl etndelijk zover. DC' Cl~zt'r-fanuLe kon z1ch van,,( dan ~1gcnaa r çan .\IJnch<'ster Lmtcd rux!men.
·1.2.3.2.3. Kwantifnlitm•' mm/us/!5 op Iw/ tl(lt'lbal 5t'l::oeu 2004 - 1005 Oe kwa nh la Hevc anal yses z•jn geba~cNd op eh• ~:~:;evcns van l11t
{.1,3.2.3.1. An.111 ""effect van wedslmdn,os ultaten up dl;' ll!!u.rskoérs Viol een On..-,,-,,y ;\nova wordt
er na~cgaan in h ooNt'rrl.' er een statisl!h<:h 'tgmfic,ult ven:chi l
os tuSS
lOl' \i~an
Std. -1.
"
.00
H
1.(1(1
35
.o~u
~(X)q23
59
·.(1711
1.9"~2:\Ó
,.,,,,,
IQ
lowc.•r Error flound
j Std
~~d
\le•n
lJe\'l.lliOO
.,lt'(l)
J)'lll),.l
~
·:!.<J9'-~
·J5XS,
I,O'i(.,
I.~Q~]
t79,U
-.OS'i"'
1
33962
-~\l.!lq
,!,030
- 5ï21
1
~f1namu
m
' <\lax.tmu m
- l.oll
!.'Al
1,111.1
'ii?CJ
,ïl'45
·1.70
+..so
.42'18
-4,70
5.30
,os;,
l\lancltester ht'Cft in het se.zoen 20U-I/2005 10 ke.-r verloren. 14 l._..._,r ~:elhk gcspe<>ld E'n 'l<; keer j;t!\\'Onnl'n l)c g~middeld" kocn;vcrandc:'nng no vcrhes I.S een dahng van ( tl. 2.
Sum ~f Square<
dl
~ 1edfi Sq uJ.ft"
'-1)\.
6,7ïl
2
l:ISb
,4Qï
1\'ilh>n Groups
.!1)7.~111
5ó
3,(ir
lot al
214. ~)
'S
Group<
Jussen de rlric mogclijkheden lwin"t, vo:-rlie;; t:n gdiJkspcl) o5 e• geen ~l nlt>tisdl slgni fic,ml ven;ch:il te Vllldcn Aange-nen de
F-wa~rdt!
in dc
\nov~-
label IF-0,913) 111et o;igmficant
IS,
staat het vast dat t!r tussen S•"t?ll enl..t'le hvee vat• dlo' dn" gwepc13 ~n s1gnihG1nl verschil bestaat. Verdue annlv~~ (post hnc- t<-"lcn) zijn dus wet llt~lig
IJl
Ucursgenol~tJt... voetb.J1b0dnJ\ en
In I ttrf\p.a: spJnnmgsvcrhu•tdln_g lu.,~·n sport1~\~~-
~n t.'(.t mumt<~ch "' fu.ctOf't!t•
Ut11 \'l.'f'Sit"l C•nr1005 - 200&
Magbcm\o>n l.l!cn.!.: Srhwmck Cl co
\\'el is ~r O?Cn trend te m...rkcn Oe gemrdddde l.llcrsverandcring na vcrHes t oJ,82 ) r ~ lager dan deze na ,;dijk$pel (O,OS~.J. die op zitn beurt lager is don dc7e na wmsl (O,(]
-12.3.2.3.2_ .\nah·se dft'CI .-an de <;Our~ Om d il na te gaan werd lemg de absolute waMde Vervolgen~
werd
V{10t
Vdn
d.;, beursl
dke datum nagi.'gaan uf e r de dag ervl:•ur een
wcd~tn jd
gespeeld
werd. '\fho nkelijk vnn de soort w <'CI.strijd " -erd dit :·rnders gecodee rd (h=compNitiewedstrijd,
hChrunpion' l t>aguc of liEfA Cup; 3-~k,•rwed.•trijdl übcl n : Dl-s
Lonh · nre lnh..'t\',1
for M ..•dn
l"'d
N
.\fcan
2,00
]0
1,(150(1
\00
1(1
1,3200
lol•!
<;9
I
J rror
~-
1 Upl"'r
ll
M.tnarnum
I
J IIJ67
I ~2b
1 >04~
l 'Ui5
l~J\... L'f"
Buund
~'"' .35
I .!.2R111
."1;1
(,M
l.
\11"1\rmum
'·
I
,00
1 1~1(1
~
~.'liJ
,fJ1
'i,.la
In lotaal 1\t'rdcn er 39 comp~titie-. l(l Eurnpl.._~ -en LU bcl<enn·dslroJd~n ~cspeeld De gemiddeld~ ~nL:
a bsoluk leti.;vehJk f 1,37, C 1.05
1,..32.
Ièl 34: Antwa l.!beJ lyf'i' WL>il
ween t.rvup'
,S:!''
ut
.ll>k~ut..- wiHird~ beUI'tJ..oer.;,\'I:"T.lnd"·rmg ~f.:u1d1'"'1er Unlll'Ct
!.u
J \lean
2
~ll
W,lhm Group"'
1111,.,011
...
rot.tl
111 126
h
1 1.97;
Squ~~
f
"•&
J·M
,ru
I
Er is geen ~~~ tistiscb vcr·schd l~nd effect va n de d ne types van wt'dstn1den op de bt'urslo..o<'f" (p~O,S' 2).
\Ve Zien hr('r wel dat de compelibewl!d,trijden en
beknnwdslriJd~n
hog.:o'l' impact h ebben d an de f:uwpGe. Dit verschol I~ cchl~r ruet SOJ?;nî lica nl.
een hcllltl'S
8(luN:genoteerdc vo.-lbollbroll.f\'eD rn Eur<rp.J ~;mnmgS\ethoudmg (U">"t."'t spomt!Vl"- •1n won('IOUS(hc f
\l.lgbennan la11 & Sch\"\,nck Oco
Unov...-•h•l (,....,, )1115 -100o
>l.2.3 ..3.Discussie beu rsa nalyse Manchester Uniteet Voor .\1anclh.>>l~r Lnitcd beur~
<S lt~t
met gelukt o rn d~ impact van eçomlm i sch~ facto...-n up de
na Ie gaan. 1\ egens gebrt>l.. aan m furmatic l..unden we enk<' I de invloed van de
•portieve prcMatÎl'l\ op de beurskoer~ <>nder:weken, cn d•t enkel op dt.' ~égt.'vcns van het laatste voetbal«et7.oen. Het
IS
o p va llend dat e r hier r,eeo ~•gn• fica niP- in vloed gevond en wordt bir do eerst~t il nalvsc
'ts l!r een verschil tussen wmncn. verl iezen of worden door <'<'n lel..ort
er een trend
aam''"~'~
~an
gclijk.~pclcn?J.
g<11cvcns. In dl:' 'dt.-scriphv,...,•
t~bcl
Dit kan echter v<•rkla.ud
zie·n
\\t'
imm\'r:. duidelijl. dat
is. Wc gaan çrvan uit dal de7.e re-;ultatcn die van \Ja>: onde,."lenn\'n.
Doordat er enkt!l gegevens te vmdcn waren van hd lailiSit!
'\
kon ••gnlf1canhl:' t'chtcr
n•ct bereikt wordetl. Wat de tweed e J llnh•
vtnden we geen mvloedrijk efFt'cl. Er blijkt dtL~. op h:tsis van de1.1~ g<'~èvens, geen relatie te zijn lussen ht:t soort wed5lnJd {compehll~ vs. bd.t'r- 1 - . f.un>pl'SC W<'dc;Lr ijden) en de beurskoen.. Opnieul' mf>el echter tn hN achterhoold gchoud~n worden, dal d,_./1:' i!nalyse op ~n
beperkt aantal p,~gcvcns gebaseerd is.
93
S...~~cnncee.rd•• \o"(llclbafbed"Jvt"n tn Europ.c ~nm~ ~v~houdmg tu'-"en l-IJI"r tJ ~:\ ,,_ ~:n t'<'<Jnoarus.cht.: [,'lctOrêll Magherman I.C"en & SchVVÎJ''I(k C'lt"'' llmversih..1l Cent ~005- 200o
4.3. TUVEI'\1TUS S.P.A. 43 .1. Gt:SCfllEDL '\IS {n 15\17 l>t!slistc een groepj~ studcnl"n van het ~ la•-tmu 0' ALq~h" Lyreum uil I u rijn een voetba ldub np I ~ richten. Dilt maakt v~n Ju venlus Fuo tb<11l llub cén van de ouds ti' Yo<.>lbaldu~
van Jtahë Voetbal wa- t'<'O ~vort dil' ticb
111 di~
titd raz«nds nel aan het
un l"akkel.•n "·as in Europa. In do.' begonpenode was fnnco Cant.m vourziltèr van juventus. ln 1905
W\!11 Juvcntu~.
D' Anni
wa~
het cers lc lt~haansc kamp i u"n~d1Jp uo l· hun gesdu cdeJu.<;. Piaz:ta
in die penode de Lhuisba..;is ' 'an de
ftaliaao~.>c
club. Juvcntus &pccl dr in
n>~c
•hirl> tut co· in 1903 nO(>dgêdwon)le.n \\'èrd vvcrgi•<;chat..dd n~ar zwart- \\;t gt!'>'tr&-pte ~hirts door l'l!ll wrkeenle leVl'ring out Engeland
Voor de oorlog l>JR'cldr Juventu.< altijd l'en 'erundair<' rol111 de cump••titie. ProV.,rcdh en C1Sale waren
t~n
de •)nvet,,laaJ1L'are li.'am,;. 'vl aar in d.,
er toch in aan dt.' top mee te
draiUI."n.
na-<>t>rl <>~;tiC
perivde slaagde de club
In 1923 kw.1m voetbalclub ] uven l us in hand~n van de
farraihc Agnetl i. de ~·~cnarcn vnn au togigant Fi~t Vadl'r ~uardo --"öndli werd voorzJiter va n d" d ub. Dit was d e .<;tMI van c'lln vedbcl nvendl! ..-n l•11gdurrge pnrtner.<;hip. Door het to~nemcndl.' aant.1 l supporll.'rs vcrh uo~de )u venlus varo Poazza 0' ·\ nnJ naar hd
!>tadio do Corso
~Ja r;;oglia. Ju ventu~
werd in b.?gin 1a rl•n Itdnlig 1\\ 'Ce muaJ wereldkampioen.
De club verhuisde in 1933 naar Stadiu J\lussC'Ilini d.ll
Of•r~pro nkehJk gebouwd
\\crd vour de
World Um vèrsity Games' r\a de tweede wereldoorlug
ho:t stnd$g.,nool 1 oruw dw hèl nationale
w;t,
domin..:crd c.•. In 1947 werd Giovnnni '\gnelh voürzittcr- Jn deu periode
w~c.,-dcn
vo~tl>al
er
v~J
buitenlru1dse spelers al' ngelrokkt:n. ln 1\150 t'n J9'il kun d e dub de landstitel op /ijn naam ~chrljvèn.
In 1953 gaf Giovanru t\gnclh hel vonrzillt-rschap d110r aan ZÎJn Jongo!re broer
Lmbcrrn.. Ouk in 1958. 1960 en 1961 won de dub d~ land
eerste Italiaanse tearn da l tien
ke~r
hel naLJOnalt> kampiocnsd1ap won.
In 1971 belion Juvcnlus, rnd d~ l..omsl van Bon>pt:rh als \' Wrnltcr, aan "en cyclus \'an
uverwmn ingen. Oe dub won nt>gl'll bmpiocnst•kls îo1 vij flr'-'n jaar, alsnok al le Eu.-opest• (!11 interconlinl'fltall' cup:.
Gedur~nde
d,·z..; p.:rondl.' 1\t"rd
d~
dub
~·~lratnd
door d n c sh:rke
cnad1cS: Vyrpalcl... Parola and TriiJlaltono. Onder lwn "erd t'<'n plo•!g g~vcmnd die d~ basb was vour h el elital va11 Italië dat 111
1
19ol wereldkam pcoen werrf
llron· http:/ / nl.wi~Jf'<'di.1 ."'Jl/" ikc/Ju>,.nl~a
• Bron: hllp://nlwibj>•rg/lnkJ/JUH111Us 1 Jm..-.n: hHp://nlwikJpr-dta.rfrg{wJ.ki/Jtw~ntu~
.6euJ'S~4.tnoteerde voc1b01l~nJ"~ in Europa: c;polnmng~"''erlloudmg h1S$f'fl ~P•'rht""i'f: \laghermnn t..."'ll & Sthymlci
~n ~l<.nnnm1sc.hc- lat'hJren
IJn•wr
100(>
Deze glori<'rijkl' tijd van oven' innmgcn werd J;l'\' peri,lCii:, eind raren '1:!0. I l<•t dieplepuni on de.> geschieden iS ,-an Ju vent u;,
\Vil~ "n~;etWIJI,.Id
het
J-lel:r.cldrnma. Vt•orafgaand ~a n de Guropacu p I Anale l u,~en J uv~nlu< en L1verpool in Brus<>el brak<'n er reUen 111t waarbiJ 39 o;upporter-- van luVl'flltiS on1 ho.'! le••en kw;rmcn'
o..,
raren negentig werden opnieu\\ posttiet lnge~cl. Z(l \\On juvcntu" o.a. 10 1990 en 1993 de
LEI•A C up. O~t r~>cente
~~n
gcscha•dem, van ]11vcntus ;, gd iokl
mat1ag~ment1eam
het w..-rk van een nie11w
dat t'pger fch l werd 111 1')';.14 Beltega, C iraudu. Moggî en voorzitt"r
CaissotU di Cluu•ano leidden de club vdn 1994 tol en met 2flll3. ln het !'eTSt<'
presteenl<'n Le zeer gooo. z., draaid en
vlot
m~
m de
ltalr~anse
cornpditie en
ook up Europee-s vlak dccte n ze llo:t goed. Jrr het sea~oen I':I':IS/1'.l91J echter rnaktc n.11. sterspel"r Del Ptcno gebk-s;,,oerd waardor>C de dub qee<Js slcchlt•r ging presrf.'rcn. Het minder goede ..cizoen l>ctt•kende mdt-cn ooi.. het eiodc voor
traan~r
Lippt. Ct-durend;,
d~
hn>e
volgende scl.t.oen~n onder l r~incr Ancelotti Ir et Ju venlus lélk;,:ns de kampit~ensbtellîggcn m
de bcsli:;sendè wcd,;"trijd In juni 1001 keerde Lappi
leru~:
naar Juwntus. Zrjn terugkeer
crcèerdt> """ hde rc>el..s ov.,nvinningcn. Op 5 mei 2002 won Juventus ntn 2ó' kampirJenstitd. (n da l'l.clfcle sei~oo:n ging de cl ob op dt• beurs. D1l bcteJ,.ell d\' ee n grot~ s top in dt' fînanciN~
ontwiiJ<elîng van de dub.
Juve
l;ing van \.'Cn voetbaldub over naar een enwrtamment·
en ontspauningsgroep. In het serzwn 211tl2/2003 "un de dub
7JJil
cJ.,.rdl' Jtalian Super Cup
alsuuk de 27" land~kampaoen t iteL 1-lt'l tea m J;Cl'aak le tul 10 de Tl rrall'.!> vart de Ch nmp it•au. l eague. maar h~l s laagde er ntt'l in om dl' overn mnin~; op te! dragen aan Gtovanm >.gncUi
dte up 14 januari dat par ):e>
voor de lease
V
h et slnC'hun DeJie 1\lpi. D1l Slnd1on ltilt h'/,04 1 7.llplaalsen". Op 24 (ul1
datzeilde 1aar werden er vtcnngen g~houden ••uur de S0 taar dur>."flri<' band tus-.:n juvenlu~
en de trunilit' Agnelli 1n
augu~tus
werd de dub l;l'Ct>nironlccrd met het trogi<;che uverlijden
van vponitter Vitton o Car>;.~otti d i Chiusmo. Fm n71> Grar'lcli! Steven.~
vol~-:dt'
hemt>p. ln h et
sel/ol'n 2003/200-1 presiPI.'rdc de dub onderrna
'l~iancu1l~ri' 17oals
do:
Juven t u~
spelel'$
genoemd wurdcn l ~J..-Ir. Ze spedden klimpioen en g~ra.1klcn tol au dt• kwartA 1la lc.;, van de Champ10ns Leagu;,
' Bron: http://lli.Wikrpediil.Or).;/ w1ko/ ju ven hl• ~ Bron: I\I IT"/1 nl w-i~•)"o'
P.·ur.genotc.>e!de vot.."'lbal~-.drîJ''l'f111l Europa: ~p.a.ntung'>v~rh- •Jden~ ru-;sc11 '-portiçve- en a:onomJ~(· foldCir"t'fl Magherman I ren & S
ECONQ!\IIE
4.3.2.1. Profiel Ju vent u~ !;(:'niet Wl'r~ldWIJO v.ln Cen grote bek\)ndheid . In Eurr>p21 lelt d<' d ub ongeveer n mtljot.'n supporters
in ltolio.' 1U miljo;,n, wal
g~d
•• voor een cierdl.' vau alle Italiaanse
voetbalfan'- Juvenlu~ h.,...ll het mees! aant.1l ovcrwmntnr,t:n up zijn palmarl!l' lh1haan<e voetbalclubs. I lel leam won 18 keer de
lt.tltaan~
Rl~~n
kampioenschappen,
v,1n alle
lJ keer
d"
llahaanse Cup en 4 llahaano;,_• Super Cup. Ouk mt...mationaal beha.tlrle de dub w,."clullomde l'o!l.lngr\Jke trofeeën namelijk, 2 keer de Champion.<: League l•let 2 lnt..•rcontinl!nlale Cups. 2
Europea n Super Cu~. 3 Ul:..I'A Cup~<
Deze
b ijgedragen '''' rl" repulatit.' van çhl ~ucccsvo lle en
prvl·essiunt'le vuetbalbcdrtJf. lld bedrijf is .:r dan uol.. in geslaa.gd ..-ijn core bu~in;,s~ te combineren met la l van economisclte 7.aken w.utr o:cn bcu<"g<'nnleerd bedrijt tn~'<' tc maken krijgt Juventus
i~ l"efl
ml'Cliab
enlert.lmmentindustric I?Jl dat h,•l alle opportun•h!Jlrn ds<' dae branche met ..-ich me..'l>rcngt,
ophmaal benut door de npnc:hlmg van de "enl<'fl~inmcnt and )u ve1 1tu~
lei~ure
grt•up'·
il' niel alle
overwinn ingen in Ital ië, maM ho.'! i5 ook lesder w;ll bt;lrclt support,;n,aantnllc" Juventu,;
·I,Y
f~,(~/1
lol
.-~== ~~;====:::i:::s
.::::r-=· h-· --· -
:J
1 '"
b.;ozil 2.7
Voln
hel marl..laand.,el wal neer
komt op 10 milj1"1en funl> m be7il
juventus 21
llalii~.
In EuTOpa
mJijoen supporters .
Daa rvan 10 miljoen in liahë, ~ rnTljoen in dt> bQia ng " jbte
vt•~lball .•nden
(r,ngc.laJJ d ,
Spa•• je, Duitsland en frilnkrifk), en 3 m iltoen
~·
....(111:1
..::::.. ~
. . .11111
•"O' •
-~···- ·\~
in d" Ou:, I- Europese landen .
....
-.. ... ,
~
.Excellente sport1.:vt' n."l>uliatcn boekt'n en een toename tn "msl~evendheid en "aarde VOllr de anndcelhmtdeJ"S nru.trewn, is de missie v,tn
luvPnlu~
l·ovlball Oub S.p.A..
43.2.2. Strateçie Om haar nussic w.tar te nl>l..<'n ~treeft Juvenhs" enkele
Ll> ;,ucc~"n
te bhJYt"!JI oo.•kt>n
zo" el op nölionaal als op Internationaal nivl.'au . 1\fèn ""j] 1!\"\!llcens de <""\lmmerciêlc
achvil<'tl<.!n nog verbeteren um tu de brand value nog m<'cr uitte brouwen Da,1maast wsl men <>t>l.. de meest slab.cl"
~n
cunstantt? bronn•m van inl-.omslen dio~ g_."-dal~~rd Lijn a.m de
96
Heu.rsgenoteerde voetba.lbednfVtm an Eu.ropa: spanmngS\7 -erhou dmg tuS5E'n SJX~rtiè,'e - e11 -economische f;,ctorê-n Maghl!rllldl1 r (,.1(!11 & SrhyYinck Ot<J
Um\ t'fSÎtel Gent 20()5 - 2UÜb
con:- b usiness vcrder uilbcr<'id en. Oat wil 1:<:ggen dat 111('11 zich n og mc~·r wil toclegg<'n (lp e ntertainment en ontspanning. Om deze doelen te b e r
en
onderhouden
maxim ale aandacht schenke n
a,",
de jen gd np leid in g. ]trve nl us z,, l
verdergaan met de promotie va n huJl merknaam ü1 l:,uropa deel te tii;!Jilen aan divers
turnvl>i~n
landen waar de po pulariteil van
<'IJ
de rest van de " ·erel d door
en acttv itetlen. Ze zullen hierbij d e aandacht
1111~tbal
contracten mt't de sponS()rs af.,;lu îten,
~pitsen
op
n og a J n hel gTot:i\m is. Oe club zal rn utut>le
Ve rd~r ~.1 1
J1wentus d e
diver~ifka tiep rC>1Cclen
"Staditun" and "1\londo )uve" nog Vl!'rder vervolledigen, Vi11 de:r.e projecten ,,; I Juve-ntus d e club omvormen van activlteiten van
l?~n media~edriJl
tot een "entertainment & Jefsure group" om :zo de
het eerste e!A'al opttrnaal l
Hèt "Stadi um pro1ecl"
JS
op 15 juli 20tl3 lo l s tand gekomen. Iu vC'JJ Lus football Cl ub $.p.A.
he<-ft toen een (ma-<:om plex '" het stadion gebouwd . Het ru1dere project dal overeenkom.~!
loop~
hee t "Mondo Ju ve". ln maart. 2001 sloot J uvenhll' een
met Camp i di Vinovo S.p.A.. Deze voetbalclub bezat stukken grond
:zuiden van T u rîjn
i1 1 )' tclu~hno
tn
het
"'" Vinovo. Delen luervan :>.ulkn aangt'wend word en door
Juvcntus o m er tminingscentm en medische faciliteiten op te bOu\\l<en.
4.3.2.3. An alyse van de jaaneke n ing 4..3.2.3.1. Belnnfp-iikstr bronnen vnu inktJiw;ten (lJoeJ.iaar ?Ou4- 7U05i Verdeling van inkomsten
a
Corm~nrQèl~ !'~l~llon
1:1 ÎÓ~t(«.t.OG!>
97
Beu~cnott!CrdP
,·oetbalbedri]vel'l in Eurt'lp.t; ~polll lllnj;:tVl..,.fh1uding lu..,..,...n "~~•I I P\"f"-
~Soçhl-rrn.an I ~n & Schpnnd; Ooo
OO,>T tocncm;:>ndl'
t!n econt"'ousch~ ti'h.t~"'Nn
Llnl\~th..'lf t.'?nt ltiO~ -
~gelgevin~,; umtr~nt
tv- rcchtl'n en bot1khl>udmg. \;.
juV~'TltUS
1lll6
gclctdel&jlt
aan gcholueerd van et!n SpUrtdub naar een bedrojL Ooi.. vnnr d!!:te dub IS het vcrM)pen van televt~ilm~cht"n
t.!n belangrijke bron van tnl..nrn>ten. De vier bda.ngnjk.~te ;,Immen van
itlk<>m,IL-n 7ifn achtereenvolgens "tickelvt:rl.uop", "inlomstt!n \•an lehJVt~tt:·
r.1dtu~
en
tclt:IOChten en UEFA Otampît>ns Lcagu(! inl.umsten", "mkumSlt'n v~n sponsors "" comlllerciél" mk,Hnsten" en '' mdere inl.om~tcn" Ttc:kctvcrkoop zijn de inkoms l ~n d it: l'<'!lcnorcerd wo rden utt nom•~•lc kaariJCSVc•·koop en vcrkollp Vlln seizocnskaarlt>n -:n abon u~men lcn. Inkomsten uit l v-r~ch lcn wordl'n c>nd<'r andere vcrkregen uil "édstrijdtm m de natJonale cnmpehlte. Htt~r 1-an de clu b zeil bt>sh<sen aan wdke 7t'nder ze de rechten v,•rkonpt. 0<>1..
111 1
de Europt-se cOmp.!lttH?'- \\Orden
upbrc'llgstcn gegenereerd maar luer v~r,f..oth Je UEF.-\ de inkomsten ond~r de partlcipcrendc
clubs. \\al de teleJnour.,dtlt'n b
voord~
""pluJiahe van beelden vta de U\11'5 t~hnulo&•e en nieu\\'s rappvrlt:n en
a ud11r,; mfom,atic v1a Vl'ap or sms Sponsor~hips en cnm •t•~rdële in~komskn Ztjn r•vcllc"n' b~langrijk voor de cl Li b . Ju veil lU!> \V~& d~
t!t!rSl!! ~portclu b in Italië dtc tnnnvr••·•' ndt• ('n pmmo tiond e ,,dverlènlic~trnlcg•eën
urth,,kkddc om d e economisch<~ !!~plott.lti ~ v,,n hu n rne•·knaam In net algelopen jaar, 1!104/2005. "tcl~vL
wm,
het gr,llll~tc deel
v.111
~n im.1go I~
uplimnliscrcn
ck inkomsten alkomsttg van
rad•v- en tel~fvonrechtcn en L EFA C"h.1mpton$l.t'ogue".
De mkom,tcn m 100-l/20(1<; waren &Md vuur € .29,3 miljoen. Dal os ~n ~ltJ):mg van
ten opzichte van € 201!.2 miltoen hel 1aar Vl><>rdîcn. 0..-.:c stofging b
ltngcvccr 10
hoofd;.ak.-hjk lOt! k wij:Len aan een le>ênam~
tn
ml
' J)(lll>Or;hops ~'Tl commt>n:iële contracten .J ..1.13 .2.
4cfivn
0
gcdut ~•td.! d~
vij f bvt'kjaren het grootst~ deel ui t
van de va•tc activa. Onder de rullrirubri,•k
"kost van spdersregistratie" Zuah b~•prol..t·n W•>Tdcn hier de 5peler;cnntrJdPn <>f'llCnumcn
-ind• de 1-RS 10 rtdtWjn. In 2002 ''dil bedrag ?e<:r ho..'g \\al er kan ttp "ÎjTen
d~l
er vi'CI of
dur..- ~pel.:ors aangek,ldll Zijn m dat bockjaar Onder de rubnl!l. llldlenl'l~ va:.t .. ~cliva vind~n
"'C zoal~ bij gl't•nnc bedrijven "gebouwen en
l"rr""'"n~.
Dil onderd~cl m•01mt tn dtt domeon
de m~öl~ waarde in beslag. Oot.. madun~'· ulln"ting en '"'eJ·igc maleriele va
l~g. ~aast
nt3lenëll' ..n tmm
activa up de bai3 11S teru g Ie vinden. Het onderdeel vlollendi! activ11 heslilnl ml vordt•ringen en I.Jquide middelen. Opvallend '' dol wc geen vowrrad ... u terugvind~n op de bnl~ns van
98
[}eun;gen<,IE'etdi:' \'(\f>tb.-.li"lt!dOJY~n m r:t!rrtpa.; "Vilrlmng... v"'rh(.ludmg t\J'"-"ffi "~f\'r! u~v~- M'i'"'''n(un,~r:hl"' p.~, 1~\ttm
Magherman I .een &Schyvtnck Clro
Juv~ntu <,
bedrijven,
Umversatat Gent21J05 -100ó
Tir lopen vorclermgen ten aa n:t1e11 van m uederb~dri jv~n
e n and ere
suhsadaëren<~e bt~drarve n,
gea,;socieerd e
flrg~nisa l i es. Vnrd ~m tgen nt 3k~" 1;edu r~m:ft>
de
laats te bockjaren een groot uU ''an dt: vloltendt' activa maar În llllill t'n 1001 werdm d t: vorderi ngen echter overtroLfen donr de liquide middelen. De liq uide. middelen verto nen een schommelend verloo p maar
7.1 fn
jaM na jaar hot~g, wal WÎJSl r>p <:t:n goede fi nanciële siluahe.
Hel to taal van de vaste aclwn is an 2001 en .IUO:l groltr d nn !tel I••·IAal van de vlo tt~nc;h." activa. Vocrr de andere boekjaren is het andersom.
4.3.1.3.3- Passiva
Ht'l l'igen vermogen stijg t el k jaar. In tegenstdling tot Arax wordl:'n jaarlijks provisies aa ngelegd. 0
<'t btt ju venlus "'"'
t?Cn
stijgi ng van 2000
naar 2003 en va llen iets terug in 1004-. Een s li)gang van d eu ~cht,llden kan ei'Op WtJ7en dat er meer geleend wurdl bij finandële ïnslelihtgen. De
schu l d~n
op ko rte Iermijn sti jgen
o pmerkelitk van 200 l naar 2002, we zien dat dit voöral te " ;jten is aa.n belastingen
ander~
schuldan op KT.
4.3.23.4. Re;,;u/tnttmrekeumg De omzet van Juventus is over de hele lijn posi tief. De resulla( en gaan
Hl
stijgend\! lijn en
stagneren In 20Ud. Hel bed rijfsresultaat vertoont ongeveer hetzc.l ide verloop De winst stiji,;l ged urende 4 boekjaren op 1ï), e11 valt dan lichtjes terug in20CJ4.
Onder de tubnck bedrijf.sopbrengsten tien we welke elementen hijcimgen tol de nm?.el van j uventus Lnko ms len vrut spelerslnmsfcrs, spo nsbips en tickdverkoop vind<:'n w e ltier lem g. Bij bié
~.ak~tt
als perSO IIeels kosten, s.ervicekosten, leasekost&?n,
afschtijvlngen, en l'verïgc bedrijfslwswn. "t\ l';chrijvingen
vergo~î ngssomu1en " waj~t
period ieke afschrijving van spcl erscontractcn, Onder owrige a ndere wedstrijdregistra tiekosten C'n
b1~drijf!\ko~len
1n~d strijdorgnnisn tieko~ten
or
worden o nd l:'r
vcn;laa n.
V~n ~ ll e
bed rij(skosten zijn lonen en salarissen de g t'<Jolste lasten voor Jlu ven tus. da~ rna vulgen d e ,, fsèhtijv mg~n.
Er :rij n u iteraard O(lk finandële koste n
~ l'l
o pbrengs ten clie op d e
rcsuJialenrekenin(l voorkumen.
,/ ..~.3. BEURSrL\IALYSE 43.3.1.Inleicli n g O p 211 december 2001 ging Ju venlus S.p.A. op de 1taliaanse beun;. Ze noleren up ht-1 ST -\R segment v-a n de ltalian Stock ~change. Dit segment •~ voor v rij kle ine bedrijven d at aan bepaa lde lot•. Dt
voonv<~arden
belaa.\~nîkste
voldoen c1p \ffak van bedrijfsbeh.-er en com mumcatie naar de ma rkt
rey,els " '<> L.Jch anoel Ilouden 71 ln .
99
Oeungen~lteerde vnetbalbedrijvti'u 1n Europa: Maghenn,m Leen & ~hyvm ok Cleo
spo.ni\ÎI\J)S~'erhou d in~ tuSSö?J~
sport ie\'~- e.n ecouornische tactn~r• Umv.rstl"'t Genllll05 - .l!lllf\
kapitaal miod~r dan € 800 mtljoe.n, ~~n
minimu m
van
3!5% vrije aan dt?ltm
YI>Or ni~;
bedrijve n ''P de
b~urs e11 ~ten
minimum van 20"1, vrije aand~len voor bes1a~nde bootij ven up de ben rs bi?paalde regels in bedrijfsbcheer respecteren (o mtrent Silmen$tcllîng bcsto m , aa n tal onafh an kelijke dtrecteun;,. __ ) een specialis t (een ba nk of
rr~akelaar)
ilèU\Slellt'n die 1radii een tninî mu m aaHial
aan d elen per dag te verhandelen en die ond cr.wl'k.,;.rt'sultaten van hel bed rijf
pu bllc-eert Na elk kw.utaal financiële gegevens publiceren
Op d e bedriJf-swebsite eetl ko p ie van alle Fi n am:i~l~ irlformati" vaJl he t be(lrii l vrijgcv.:n, :wwel in Engels als in Italiaans. Op JO ju m 2005 w~s de aandeelhoud ers - verdttli ug als volgt:
Aandeelhouders J uventus (2005)
59%
JD
IFIL Group • lafioo Sal
=Anloinio Gfraudo r:. Fme Float
Figuur 34. Verdeling V4n aan d~lh C"'Ud~n ••.m JuvenhJ;S p..o\
W~ áen dri~
g ro te LnStJiutiunele aaltd eelhvuders. 6 nerz.ijds L~ er liwt deel d at Juventus zell in
han den heeft (fFIL group), a nd erzijds is er hC't bedrijf L~ficc• !5al en de persoon r\nton îo Giraud o dfe respectie velijk S'!o en Italiaans~
-1% in
handen hebben. IJc ove rige 29''1, noteren nij o p d e
beurs .
4.3.3.2.Anal vse van het verlool? van de beurskot?Jrs
4.3.3.2.1 . illlettiillg Alle grafieken .d jn gd>aseerd l'p de j\t:geven$ van
D.1 1 astre~ rn.
De get;even" lopen van d e
beursintraduche in dt>ceml~cr 2001 to( 1n npn11004.
1(10
Bcur...gt'noleoetdP \'\1E' I baJbi.lf1nJ~:t'n 10 l ui'Opa: 5pal'lllln};SVE'rhoodtng tussen .:;l'ürtiqve t~l1 t.-U"Jnoau.,.,éhf-> filclon.'tl \.fc1gherrnan I (->!?'n & Sch\'\'lllCk. C.lc.'O Untvërstlcil Gt>nl_'UJS - :!tX>6 ~.33.2.1.1.
rvolutJe van hetaand,vlluventusc
Evolutie Beurskoers Juventus (in €)
-
g
~
N
g
0
§
0
~
è
-
0>
....
I
0>
Datum
- ------- !.J.Kuur 3.5~ 1::.\'ölu I ie beuJ :"}.('lt_•r"' luv~n li.h 2001 - 21)l=t
Het Juvt.>ntu s-aande.:l kenl illet zo'n gv,>dc evnlullc. Bij dt' hcurruutroduclit. was he t p M dccl batna € 4 <; waard. liet aandct::l t:akte echter '11<'1 tn waard~ ·~n 1uu nooit rn~er de7e ~>t-gmwaard~
beruiken. Ka andcrhali jaar o)p de beun. \\-as hel aandeel 2/3 van /.ljn waarde
kwaj t· geraakt, toen h~ l len•g llt!gon te 't ijg'~'· In begi n 21l!13 gi n~;; de w aaa-dc met JOO"i. omhoog (van € J~c; lol € 3). Da.una 5Wgncerdl> ril/ koers tu,.cn dt• IZ ! en € 2.5 Sind~ !.ort gaat het aandeel terug 111 !'tijgcndl.' lijn. In de onderstaande l~bel \\Ordt de 11<>:-chrijvendo: 'lali.~tiel.. weergegeven van ht:t aand,ocl
Juvenlus S.p.A. :
•
"'
'
Nlinimum
N
Ju veb
,.
1 124
~lm
1,-!Y
-1,50
Mean 2.5681
Std. Dcvialion .60&7
Jn de twee ol nderstaa ndt• bo"plnts worden d e dagclîik>e V<'r~c h illcn în de beursl
Vanal ~'én dageloil...o;e schommelmg van
vngc,·~-"r
€ ti,07 tof 3' t.o.v. dt' vonge
wa.1rdc) kan men sprt>l..c>n van Ci'in tütbijtcr
f(lf
Ueur.r;g('nok~Tdt' voetbalbed r-IJ''-"''" Furopa:- .spannings\'t tl\\"~~Jdlng tu.=.Sf1l ...portu:•.'c - ~n eronomJ.5diC' t.ute>n.'t'l M•ghmn.tn l.ren &Schp,ntk O«t Lmv<'Nll11 C.<'nt 2QI5 -100o
,6 ~--------------------------------,
.4
,2
0,0
,2
J.._---------------...----------------1
-, 4
'1-
lUl
VERSCII
30 r-------------------------------~
20
10
0
- 10
-20 L-----------------r---------------~
"
.tB
f>ROVERSC
102
Beu~~ot~de
voetba.ft:.\.""
\taglk'nnan leen & S
43.3.2.1 2. Evolutie van de FrSE All Shar,..., Pricc' Inde>.
Evolutie Milan Comit Global - lnde:K
5000~
J'.
4000 0
3500
-
r,._.., J•r N 1 V
J ~a~ 1500 1000 500
,
A liL
4500
l"l
/"'"
'".\,-.' .: 'v./!!,I!__,.""". --
t
_...r
•
~.....
.... 0>
-~
Q)
."
0>
~
~
~
~
~
.t/7
"'"'"'
2ê3
"'
0
Q)
0
0
..,. "' e0
~
0
~
;,
e0
0
0
0
~
0 N
...
!:::'
~ .... ~
~ 0
;g
M 0 0
N
~
-
0>
-
§
Datum
." 0 0
8
e0
e0
!:::' ....
;,
·:::>
,::; ~
~
...
~
-j
I rsuur lli. E\'OJutie \:art d'-• '1il.tn Ct.mut Gk--öaJ- lnd~
De7.c g rafiek geen de ew•l ullf van de Ttaliaatl •e econnm i<' weer. Van l!i% (()( midd.:n 2000 gittg hel economisch goè'Ó in Ita lië, wat 2ich ve rtn,, ldc
Ln
een g r(ld•i!nde inde:-. 0.1amn b:wan1
er cchkr een daling tot midden 2003. Sindsdien s tijgt de I..Oèrs to:r ug. Wat 7C.:r op va llend
i~
.1an deze gra!iek is het dal up 10 november 200\J. lncl'ns la kte dle inde" naar een waarde
kJc.ncr dan 1000. De d.•g erna wa" de waarde cchh•r lt."t'ug normaal. Wc vi..nd~n dil èen :;.eer raar fei l en bet"ijfelen 10 hocverre Dataslream hi~r dè correcte "·aarde weergl't'ft 43.3.2.1.3. Evnluhe lu vc.>ntus V<"N!~ J\hlan Comit Global -l ndcx
Evolutie Juventus vs. Milan Comit Global (in % beginwaarde )
140 120
"' 'E
.. 5:
100
80 60 40 20
·~ " SJ,. ~ ""'~;:::;-v M.
~
!
II
!? "' ~
~ ~
~
.., ..,
~
i
a ~
8;:: ' &
II
Datum Juventus S.p A
e~ ~
q
!? N
~
<'!: "'
?• C• ~·
I
~ "'~ g~ ~ ~
0
Milan Comit G!obal · Index
I
I tk-ursgc-nQteerde \'1)C'Lbalbednrv-::u In Europa: 'panmng.svrn1H'IoUdtna; fll'-.'4'1'1 -;portic\'4?- en ê'COf\O~UC>C:ht t~clmt'fl 1'-lo~lwrmM Leen&; Sch)'\'tnck C1<'0 Unil•cNie!l "ent ~0115- 2!)0(1
In het begin van de grafiek zijn er duadelijkc gc1lijkcnis.~cn te herkt>nnen. Tot maart 2.003
l"volueen het Juv~J1tus-.1andeel zeer gelijkend met de L1d~'~ Vanaf d,,n l'c.hter sl~gneercle de waardE< 1ran hel aandeel, lem~jl de Index begon te st.ijg•m H el 1~ unduadelijk wa~rom Lw l .1andeel niel h~ft l..;unnen mt'<'profatcr.;n van de groeaendc ~-conürnie Vanaf beglil 2\106 is het
aandeel echtl;!r t~rug aan ~oen oplevîn~; begonnen.
·1.3.3.2.2.. Kwqlitatlirv<' nnnlUSl' 4.3.3.2.21. lnleading
er enkel inforolabc te vinden ov~r de gcbeurtenis!.
Op de offidëlc s ik van Juvenrus 1.>
,·anaf 2004 tol nu. Van hl.'t
verloop van de koer;, zonder verwa)? ll1g naar spCC111eke L<>l..en .
wordt npoïcu"
~~et racht d~
\'a n~f
he t se iY.t>en 2004/2UU5
evolutie< te koppel('n aan gel.>eurtcnis.çen.
4.3.3.2.2.2. K11·aht.Jiicvc analyse 1998 2QW
J uventus 2002 (in €)
"' 8 C!
"' ~
N
0 0
C!
g
N
I
N
., 0 0
N
S< ~
N
~ ·~
~
N 0 0
C!
~
"'
N
0
I~ ~
N
8
~
-
N
8
~ <:
Datum
- - - --Or 20 december 1001 ging Juveratus S.p..-\. op de llaliaanse beurs. Dl! ~r"te maanden na dl' introductie daalde d e IVM.rde van net aanded lany.aam. Bind ~pri l begon de ~oer!'
M Ul ee1 1
heropleving, maat ze slan}\de er niet in de bcgi n w~arde opnieuw te bereiken. lid fei! dat Ju venlus in het se•?:oen 2001/2002 onvf'm-adJ!$ nng kan1piu.·n werd, 7al wel mwgespeeld hebben m deze> lajdelijke uple~ng (b ron: WI\IV.fc-ju ve~cuoll. Jn rnel l...clderd " het aand c>c l echte r en d eze daling zette :tieh verdl.'r gedu rende dt> :wrncrmnandtm. Op vier ma,111den 111d had het Juwnlus- aandt'l'l bijllil 50' van ~:ijn WMrdt' Yerlorcn. Emd augusrus en gedurende de maand >t:plember
~teeg
d" Wilarde üchtj.:s, maar dc·z .. tijdel ijk.· oplevJt:t); kon na<:'t
Bcui'Sgt:nOtC'Cfde \!()(!tbalbcdrij v(ffl. 1n Fun>pa.;: b'panmn8~'è'rhtlU.dtng tussen sportleve - en cconontis-:he ladr'ren M•ghorm~n
!..eon & Sdtyvinck Cleo
Um ven;iteil Gent 2005 - 2006
verhinderen dat d e dalend e trend werd verder gezet, 2002 w as op vlak van de beu rs du id elijk geen goed jaar voor Ju ven lus.
Juventus 2003 (in €) 3.5
....
'E
~
3
-....,
2 1,5
"'
Q
~
,..,
Q ~ !?
~
"' !?
"'e
"'
"' ~
!?
!?
!;? ".
"'
~ "'~
M
".-.g
8
iè
~
"'
!? ",
g
"' ~
!?
~
~
t?
-
., 0
- -;;; ~
Datum Mgu ur .J I; Verlovp van de betn"Skoers: \'.lil j uventus >.p.A. !11 11103
In 2003 klom d e koers met € 0,5. Vooral de stijging in febmarl w.a:. op vallertd. Hel verd ubbelde in waarde. In het voetbalseizoen 2002 /2003 deed
Ju vèntus
aand~el
het niet slecht" Ze
wonnen opnieuw de Italiaanse Competitie en ook d e Italiaanse :Supercup konden ze mee
naar hu is nemen (broo: www.ic··ju vc.com). Deze prestatics waren m issch ien de no r?.aak vovr de s tijging van de beurskoers. G~durende de rest van het jaar 2()03 bleef d e waarde vngeveer constant. Enkel de U- vorm in. de maand ju ni is op vallend ,
Juventus 2004 (in €)
2
" 12 ê
q
".
"e
'2
N
"'
I?
«
'2
3
q
e
8"'
".
'2
8"'
g
;::
~
.,.
e "' g
".
~ ~
".
~
;;
Datum Figu ur 42: VerJoop \'i!n de het•rsla )ldr:;. van]u \ ~ntu sS.p.A. tn 20J4
105
Beurssonotoorde voelb>lb.dnJWtl m Europ>: rrusche l Unh '"'lat Cent~ - 2Wb
liet sel7o~n 2003/1004 was minder succewol. In d e t"Or11p.?Lilie slaagde Juventu~ er met in om
voor dl! derd e keer op rij de kampioonRiite l in de wacht
opnieuw de Supercup. De koers dMidc ?eer snel in de t.!I'!I'Slè
I~
slep en . Wel wonnen
1m~anden
zt
van 2(.)0.l. In met
!.: wam o:>r echter een kenlt'nng. De kOt:'rs doorbrak zijn dalende lrencl -+ !\lidd<'n JUni dook de 1-.uers even scherp naar beneden. Wal deze daHng veroorL~akt had, îs niet dwdclijk. Op 24 jun i ech ter kreeg j11 ven1us een voii"'Hg nieuwe look: een nté uw logo, ni~uwc unifom1Qn van ~ï k.: ~n een ni~uwc ( taJiaan~~ Vt>~te van
de si te. Hierna ')tartte d ~
koers terug ;:mn een opmars.
Op U k on de koer>. DcZl' steeg
111
de week ernn lnng?..aarn
V
€ 2,4
l<~ l
€ 2,5 leen
s tijging van 2,5';, ). Hoc•n:•l d~ voetbalre<:ull.llen van luv<-ntus zeer t:oed 1\'aJ'en begon de kO
J uventus 2005 (in €)
1.5
"' g "'"'
;
..,
~ ~
"' "' "'
Q V
'---
"' ~ ~
§ ::l
,., l? ....
e
"' Datum
~
~
~
....
"'
----~
rt
-+
~
~
'" l2
;:;
"'
~
iii
-- - -
ln 2005 bleef de koers opvalknd
graJfi~?l..
ma.u één dutdl'lijkc
uJtsductcr Ie rtte rken. Op 17 en 18 mei ~kèt; de koer& re-pèctievelirik 6.7'}. en 9,-1";,. lJ\' l'c•dcn hiervoor "J~ d e 2-0 ~' ons! v~n Juveutus kgcn Parm,1. Door dez" punten binnen Ie halen \\a~ Juvenlu,
LO
goed al<. 1('1-.er kamp•oen . EigenliJk <.peddcn
Le
offioed pas de weel.. l!rna
kampioen . Z<: speelden gcltjk waardoor het enige benodigd
D1t h ad echt.:'r geen efrect op de k<~CT'5
IU6
Bc.-ursgc"'•tt.~d~ ~tb alrednf\·t!n
\l•sh<'nnan t ...n &
an l uropa; ~pilllnlngsvcduJU~ 1ng lU._--<-." 'f"'~t11•~,-t? - en «
u... ,......, ,t11 G.·ni 11Jl5 l006
Sch\'VIIl<~ ' '"'
Juventus 2006 (in €)
2,9 t= f------- -- -
2,8 2,7
.. 26
..
'E 2.5 - -
~
2.4 -
~ o
'<
~ "'
'
<.:>
"'~
g
0
~
~
.'!l
~
" Datum
"'Q "'i'l
~
"'
~ g
0
~
N
~
~ "' I;?
f tguur +l: Vt:'doop \ äA €k ~u o~OI..'!n \'olft lu\'Ctltu .. S.p. ~ m ..!CU6
~
1\.a
Iw~
vrij stabiele maanden, w:rs de koers terug aan
~"n
op mMs beug. \ J n:rl mldden
r~bru arî begon de k<X'rs te ~t iJ&<'n ~n m aprjJ stond de koer~ a l € 0,5 h ogcr. J •Jvcn lrr ~ deed het ~>rmcuw
zccr goed
wedstriJd en t,;
111
dt
compet 1Li~.
sp~l l.'n. V~rdcr werd
Ze
stond~n
m nrril c>p de
e r op 13 februan
~n
B.1ard o t
waarop posit ieve djtcrs van he t t" ~d<' k\\'artnal werden
Dir~ctor...-ml'Cting
Hijgl'g·~ven.
D1t Lal
gedaan
mrs'l<:hi~n
d('
b..>legg<'rs gelriggcroo hebben.
-+ Van lt ) tot 26 febnrarr t;mg<'n rn Tun1n de Ol)'mpbchc 1\int.,rspelen doo r. Het is eveneens mog~hJk
70u
dal d e
belegger~
van mening waren dat di t
111<'~,,-.)venern ent
een po>rtieve 111VIt•ed
hebben op d e e<:tlllOIIIIt' van het )UI'Cntufi-hC'cinJf.
43.3.:?.3. f..wnnti tntim1e mmlu;es ''iJ l1d vot'ibnlsn::vl'll 20().! - :?005 De kwantrtatie,•~; a nalyM'~ .lijn enkel geba<eerd <>p de gegevens vau het seu..,en 2tJO.l , 2005 en hl.'l begin van S('IZOcn 2005/ 2tltló. 01;' Italiaanse comp.,hlli' heeft in dat op7rcht \\Cl h~t voordeel dat er veel p l!'l'gen on d~ t!t'rsk reeks spel"n en
l'f
dus no~ rcdehfk veel da la 11jn .
De koersschommelingen wor·drln ttitgcdrukt JO e ur1•'s.
\'ia
C•'ll One-1\·a~·
AJmva "'Ordt ~r nagegaan
1r1 lru~vert't' ~r een
statistisch "'&nrficilnl verschil
i< tu<;.~n de ko~<:chCimm~ling o p de dag n~ 't•rlîl~. na \\'Jnst o f na geh,l.•pd
107
AeursgenOC\."tlfd~ •--ot!tbdlhcdnJVl"tt m Europa: f"pAnntng~·<..'l'hvuct~ng tu~""" sporlie\w- l:"n ~onoousche f-.u~t or~n ~logheonan Lt'C11 ..~ Sdwv,nd:: CJE\.' Unl\'t.'f'oo,ten (;ënt 200!' - lOllil
Tube! 37: l:ledti"IJ'""Eild~ ..t.thsbd::Ju"~tus w«.od ..Jnjdresultale~t - ~~c:~
I I r-..kan
~
I,W
.00 1,()() I Ol.tl
1l
..,n.IU1
18
I
I
I C:.ld. lî~"•1abon
I
Std. Error
.0~10
,(X)'Y;?
·••lil<
JDïlZi
l(.k)~~
3;,
·,IX)~t
,02742
OO'!IJ'J
'>5
·.00l1 1
.o.llll'l l .U0'\2~
I
u-:;•h (.a.ul(idr:ncc IHirrvaJ tor ~1'-.'dJl
L
I
Ma:amutn
!1127
. (). I
,lil
Uil!
.,OR
,OOI
•,11005 1
,OIJS2 1
. fl.l
,H
- OIIt<
1102~
·,01\1'1 I
02(,- 1
I
f\.l irumun1
J t;1'r~r !Jou 11 d
,0!1 ,
luventus -;peddc IS !<eer !.\~ 1 ijk. vcrh.•or ll kc~r ru> won 56 l..ccc. Dl' gcmldddde 1-QI.'rsverandl.'ringen tijn in allèdrie dP g.;>vallen negatief <'n bij V<'rhl.'lCO en gd.tjkspelcn ts er een Jets gro tere daling. I~lzs.~ ~
A""''• Sum o-r Sqv~~r~
1 ll<'h\'I."EEI
c.rou
dl
F
o,m
Er t5 gt!cn stat ISh~ ~lgntiTcanl verschtl te ?kn tu~<:en de \'e!r«chill~nde wcdl'trtJdro:sultaten.
\\cl nen we opnieuw t'bl winst een iet~ ho,;ere \\an rdo.: ht'Cil clan ,gchJk~pcl e n dn t gelijk.
r>p zijn beurt e en iets hogere " aJrde heelt clan vcrltl'"<. 1.1.1..1.3.2. An~lrse cffl'ct van d ç .,oort w~clstrijd np de beur$
1
Om dit nJ I e gaan werd de absolute waardt> van de bèurslo.nt>Vl'ISChtlhm bepaald. Vervolgen~ \
elke clollu m nagegaan of er d o? dag .:rvoo·r o.'l'Il weelstrijd g..spo:cld
werd. Afhankclijk van de Sdet!l'd.
I all!.:! 39: llc"hroj
.. .a Ab•vers
'I
lAl!
,...
2,00
to
lu to t:MI werden er nl> compèltli<-- e n ,.
fi.1Nn
Sld DevJltKm
.Dl-..! ,0211
,023W .0".29û
I.,,d
Enor M~.m ,002Jlt\
.ww
I\I Furup.::se wedslrtfden t:e:.peeld. Dc gcmîdddde
ab<:olute k~ verandcrtng na dt.>Ze wedstn1den zijn respcctie"ehjk € 0,0194 en € ll,tl221
lOR
.IJ
Beltt'!-gcn~rde 'wtbJlb(JdnJVC.n '"Europ;~.:.sp.anntngwerb.oudmg tu~ ~portz.cv~- en t:COnOmlschc factoter1 ~agherm.m ......"" & S.:hninc:lCI"' un"=ite.l Cent2005- M.Jó
Tabel
'"'Fqu.ilil)' of
H\-~ lOt ~~l!~·lhlf ()l.\f~ n ..
Vananr~
I VCrsdlll
l:qu •l vJ na..i'lC~
astoumed
I
I <:-tg.
Oo>ï
I
·'""I
Fqual
v.enann...._
n<>t
ol''"~
wedstrijd l"l1
-.~"0
A'ö21
I
Er is opni.,uw gt·en trend te
I
I
m~rkeu
I I
dl
~,I ~,3Y5
naar een
I
s-:;. tl,",,.~ >
qc;r l",Mlfidetlt\.'" lnk'f'\•.:tl o( lhf' ,- _JMir~-
l
Std. rrmr ~tt:..n nmi!n·nre . OtHerc-m.:e
l owcr ll!pper
I
-,01~711
00928
I -.IIN\17
,(.H:19.t;;
fi:H
-.002,.1
.~131
,n:;s
- •.Jtll~ I
' I ~-~>el()
~
~nder<.'
omp;tct van
verschollend~
soorten
IOt'.
4.3.3.3.Discussie beursanalyse luventus S.p,.A. A.mge/len
110k
voor ) u vent u ~ weinig g " n
sporb.:ve gebeurtenissen, hebben we d e?.dfd.., analy~es g"daan als bi1 .'danchester U nol<.'d. I \;; m erken oprucu" gl>en ~ignificantt- velbdtilll'n tusS<.>n \.\innen. verli~zen en gelijk spelen
np de beurskoers. \ Vel
ondt>rst~uotl
delf: an,llvse uok de resu ltaten ,-an Ajilx, a.wge7icn èr
opnieuw een lnmd merkbaar 1s. Er werd geen ver.,cltill
10\1
13eur~l;Pnotccrd~ vot."tbaJbednJ\II?n m EuroparspaltOU\Q.&verboudmg tu55en ~po.rUt"'-t:- en econOmische r.:.c.h1reri Maglt~rman I-"''n &; S
5. VERGELill<ENDE FINANCIËLE ANALYSE 5.1.INLE lDING 1n deze "'ect:îc WClrdt'Il de Jnardilers van de drk voMgaandc:- ca~-studies (Aja", ~I anchester Umted o:n juwnlus) bestudeerd en vcrgel~kcn. E~n
finan ciëk .1nalyse houd t 1n d al d~ ciifer" van d
ver!Krudrngen
tu~'
dtc ojîers, bel.ludccrd word"n. fen ratioanalyse besta~! ut I een d~l d,1t
het evenw icht van d c
bala n~ best u d~"rd Uil
.:en di!d dat gebaseerd
ts
op de
rcsull.•lcnrekemng en d1 1s de bedrijfsre~ulraten .1nah-sedl Dcre ntfcrs kunnt'Il v~rl!deken 11·ord1m m de lijd ( ~ hu rizon t;~ lc- o l l.:n densnnalys.>) of met gemidd cld"n tn d~ sector (= sector.ln•tlvse). Ook kan een verltcliE.' aualy<e word•'" uiig"w,.,rd, v.aarbij het aand~ocl van de versch11Jende onderdell' n van d~ balan" en de r~':lulla tenrt'kenl ng l.o.v rt,!~pcctlevl'lllk het balanstotaal en d e bedrijfsopbrengsten worden weergegeven. D~ze ,ln
5.2.HORIZONT ALE ANALYSE: evolutie van de financiele kerncijfers 5.2.1. j jnx I Uhlli<Îel< re-ultat.n
[abt-I~~
2()00
lll02
2llll.S
1110/l
1005
Omzet
46.120.000
55.:'.s3.00J
Ïb517.0(Xl
lH.233.000
66.625.01'(1
Winst
- ~.627.000
-25.787 u 0
4.(J.I I.OCO
!:1.774.000
2.6 15.()(l{)
Cusliflow
2'!,01ii.U0t.1
- I •L055.\XlU
1 721.(](l(l
o5-IO
1 loU.llU
~
;,, ~ '_. ~1 .
-1'1220.000
[ttV<mhrs
I•bcl4~ Fm•n
I
2000
211>.312.2991 21 'i.951.335 229.Cfl ~.251
Om~ el
1JQ.ó775S2
WiR< I
5.511.(155
5.774.627
6.132.889
2 J50.111>0
- Iil.459. 155
-3.01~ .9!'4
Casll)1oru
95.012.t.Ul
ó7.555.000
95.0411.0Clll
6~. 173.("01
53.14l.l\IO
-l6 .3%.fnl
173..!2.1.'il2 177.122.95R
5.23 . t\1 nneliL's11'r Umti'd Iabcl4'l: Fwnanc1cJc- r~uJtal~n \ I'V'che
J!lf}J}
2001
1fJ()2
2003
1001
Out:et
11\70-V.200
ll:!ft579.360
210.329.2b()
1~9.12l..Wl
2-13.4.7".200
Winst
10.100.160
13.224.91iU
24,459.841)
27.\12l.600
17.923.1'>80
51.495.s.!O I 73.2711.080
!i l.o42.llb0
aJ..Jll.lf>ll
S-1.627.360
Casllflotv
ltl05
IlO
Bcurs.,gom04Cft'de \-'OelbaJ.bctdnrn•n 1n l:.ucopa: :-:.panrungw erhOudmg tu-»t"ft sportit-!Vt:- l-'ll ~nom6Che tactoren ~faghennan L......,n û Sch~•'ll1c~ Ul'<' L'naV•1'll<'ll G
Omzet (in € )
2000
2001
2002
2003
200~
2004
I• AJax • Juventus o Manchester Ur;rtedl De OL117.€'I vn n Ajax is over de hele lij11 pvsih~l. De I'I:!Su l t~ten gaml '"~ tijgende liJn n1el m 2003 """ p1ck in de om:.:ct. De omzet van juventu'< stij~t (cl van 2000 n;tar 2001 en van l002
naar 2003, de om:>.et blijft rclalleî ~ fanchester
~labiel
gcdurend,.. de:' laabte dril:'
~k(JI'Cn.
De omzet van
Uniled gaat ev,mc'<'ns in s tijgend•· lijn en d1l 10l'l gdcidclijl..e 'prongcn. 1n 2003 1s
er ed1ter wn o pmerkd ijke s tijgi ng va n de omzet. -\ls '"' de drie d vast dat J\lanchester Umlccl fmanáccl de grootste dub
i~
ul>~
vergelijken s tellen wc
Ht't vcrsch•l on omzet
lu&~en
Juvcntus en Manche&ler Lm lt'd is niet zo grll<•l. De tun1ov~r van Ajax I'< ongeveer t-en dcrd~
van do:- nm7el van de !we.? dndt'r<' voetbal dut"..
Bedrijfsresultaat (in € )
2000
2001
2002
2003
2004
2005
I• Pjax • Juventus 0 Manchester u~ He t bedrij tsrc~ultaat van A),1 x •s van 2000 lol <'n met 11)04 n~g,ltie{ mO!t een d1~ptcpun1 111 verlies 10 1002
De laalolc twee boektaren v.erdt'n atg..:slote-tl met wmst
bedrijfsresultaat van juvl'ntus betreft ;, ~r van 20()0 lot en m"t 2m 2 ""-'" po-;iliel
Wdl h.:t
re.~" !laat
In
2003 is dil resu llaa t <'V<:n ccns g unstig, ho~:wd er n:~d~ een g•·ote l ~rugvnJ merkbaM b ten
111
~r~-moteerdè 'lr«'tbaltx'
\l•gho>rman Lt'<'n & Xbvvmcl.. Cloo
tuvo.t"n sp.·1!rhè'\'C- en ec:onvmi-.
op7jch1e van 2002. Iu 2~ bo~kl" luventu.o; ecu 7\!C'r gn> maar het N>ultaal 1s nunder n~)\ilhi!f dan in 2U!J-!.. De w1nsl van 1\lanchesicr Unitt'd gaa l in stijgend!! lijn gedurende-> boàjan:n op rij, ~~~ va lt da u hch ljl"> terug Aja:. is "·at het 7i t mome.n l~el
bedrijfsl·c~nll a.(l ~treft
m
t't;!ll
uit
c~n dtcp~
d1pjc. \l[anchcstcr Unatcd
~~
111
200-t.
pul geklnrnmtm . Juvcntu• daarcmlegen
dus ,..,.,k hel meest
"'111Sigeveud~;>
bt'd n ji
va n de dne.
Cash Flow (in €) 100.000 000.50.000000/"
0 2000
2001
2002
2003
2004
I" Ajax • Juvenlus o Manchester United \Ve 1icn da l er dl.' lootsic drie boekjar!'n wcrl-periodes, mel andere woorden AJax
vuldo~ndc
h~ft
2.005
1
gddmiddelen voortkomen u11 de
<'Cn t;oc'
financoenng~graad.
De cash
flO\, \'an ]uventus is gedurende de eerste-! Jaren po~obcl , m 2ll0:; i< er I'O
[ 12
Bêursgennttc't'de \'OCtb.aJbedriiven 1n Furopà; spanntngsvC'rhau~ tuS&'fl ..pcrtaC\ '"•- en t'C'Onotn~>che fa('tO!M \la~h<mn•n t een 4t Scbyvond O cu Unive,.,.il"'t Gcnl2005 - 200&
5.3.RATIO- ANALYSE GECOMBINEERD t-.JET TENDENSANALYSE M~ Rat1o - dJMiy.sc \'•ln Ajax, )UVC'ntu-. en Man ch~ter L n1l.;>d
Current mtio
Netto ûeifrij{§.kaf!.itaal
Sclwldgraa'd
Eiqi!n
Rendemen!
Ecouomis tll R etulemett t
Fiuaucii!le lwfûoom
• 5.9~.
1,43
2000 A rax
1,50
16.762.000
0,30
- S,51°,,
]u vcntus
1,53
54.860.824
0,90
1\1,47 ')!,
1,91%
10,19
~Jan
0,86
• !l.043.f!..IU
0,-!0
6,1~1
3;88':••
1,57
1,65
Utd
2001 A jax
1,04
Juv<'!nltl!i
1,34
\Jan l.;td
0,51
1.969.ooo 1
0,39
• 8,8()'t.
5~
33.703.209
0,8$
17,80 %
1,78'>u
LO,OO
- 31.'l88.800
0,43
7,37 11
+,5~ .
l,62
2002 A jax
0,92
J.881.(XlO
0,14
- 27.m.
• 24,2',,
1,16
Iuv~tu~
1,07
15.768.448
o.~
6,16 '"
2.59'!•
?,JS
f\J;~n
0,62
.28.873.4-W
0_.15
12.36 ~Ji
o,92'.
1,79
t.:td
2003 A jax
1,00
109.000
0,27
. 5,98';;.
4,34'1-i.
1,38
(u venlus
1 ~'14
89.W8.154
0)>0
2,16 %
1,10', .
1,%
i\1 .1 !1 l:td
1.69
49.677.120
0,41
12,36;'
1.73
7,14
2004 ,\ jax
0,76
6.266.000
0,40
]uventu~
1,25
29.009.183
0,78
Man Utd
1,77
49.331.520
0,39
15,33~ •
9,.21~~~
1,66
22,.80 t>u
• 4,37'1
5,22
7, !S'l'.
..J,17~,
1.51
2 005 A jax
1,M
20.375.000
ov ·""
3,.87"'.
2J'46~(1
1,57
juv~ntu~
0.71
. 49.416.639
0,77
3,87 %
0..37%
. 10,46
11;!n [;td
.
-
.
-]
·I 113
tk>u~L-'nt'h.~e \IO.....bolJbed.njVl.'Tf lO rUJ't'lp..l• Sp.l0J11U,!;SV•'fht~drng tu,.,ensportu.-'.. t.• - t'n .-conom&Stbe f.:Jt.:tor't:O ~ Iagherman ~..Lu~ & S
5.3.1 Via
UQLIIDITF7TSR \TIO'S
üqu1dlle1t~ratio's
ka n I\Orcl "n ntlgegaan in hncvt'rrc de ,mclerneullng Mn haar schulden
op korto: termtin u'tl J.wtnen voldoen. \'ersdulto.:nde ratio's !..Luwen 1\ord~n bepaald naM
gelang men 'liquido!' mierpreteert als i\ls
·~chikbaar
l.ang~ten
'realiseerbaar' tqUJck rabo).
om
reJh»eerbaar {currcnt rallol of enkel
er in de' o1d i.Ml~<'Ctor \\'Ctntg a l gt>en sprakets van
VoJ<Jrraden, bl.'rckencn "ij lUlkei de cu.rrcnt ratio.
5.3.1.1.Cu rrent rat io: l iquiditeit in ruim e
7Ïll
Currenl ratio= 13epcrl..1e Vlottende -~ctiva / \ 'VKT- ÜVI!rlopèndc rekeningen
1 lOt.> grotcr de currl!tll ratio, hoc groter dl" liquiditeit De l..ri lischt! waarde a~hva
Jndten d11 bepO;! t'ktc vluttende
~Cltva
(de vlottend e
v.111
deze ra ho is 1
vermind('l'l ml'l de voorrad l!n)
groter Ztj n dan de korte lcttnornqdwlden, is Je curr{'nl ratio
~mier
d,tn 1 en is er een
comfortabeh.• liqmdit~itspostti ... D<· waarden voor >\ja' van 2002 ~
kunnen
word~n
,,tgl'lu;t door de vlotlende acbva In dt' olndcl'l' jaren
·~
dit wel hd geval.
hnewd in 2003 de gTcns m Aar 11~1 bc·rdkl is. Vot>r Ju venlus is d.e current ratio enkel in 2005
klemcr dan I.
Mand u~ter
Lnitcd bE!rdl..t in
deze dne boel..tar"n .tullen dt!
~chuldcn
20()1,~01.11
cu 101l2 de kritische waarde niet en m
up korte termijn niet
kunn~n
word"n afgelo;.t door
de vlottend" activa. De laaisic h'C<' hnekjarcn is dl! rnt1e• "el g;rutcr dan I
""''wiJ~!
op ccn
sterke liquid!lci lsJ""'itîe.
53.1.2.Netto Bedrijfskapitaal -..;eliu BedrijfsKapitaal
&~te\lnttende
\ctiva- \'r•?erod Vemulgl!n KT
Hter bel'\"komom we de rnale w~artn het pcm1on~nle v.:nnugen de: urtgebretd~ vaste acth•a (dt! vaste activa vcrntet: rderl me t de voorrAt'h;n) vv•·rtrèfl en du~ k;,n .1nn~;..:wcnd I'O rden VtTl beperkte vlolt<'nde ~ctiva Ie t'tnanct~rt:n Het Js >~er belontriil< d,ll ht:l bt'rekende ,;aldo po"Jllel t!.. h~t is immers novdul..clijk voor hel vonrtb\'&laan van de ondcm.:ming op lange termijn dal mm~tens alle uitgcbrl'lde vaste acb\'.1 go?financterd kunnen worden ml'l permanent vermogen. -\ang<-zicn deze v3ri~bt'll.' hclzclfdl' meel. al~ clot cu rrcnt ralio, all~en onder een andi're Vo)rrn, was hd Ie verwad1ten dat er c nkl'l tn d~ jan·n ltlUO con 2005 gum;ligc resultaten m t?rkbaar zouden ztjn voor \ jax. VC1or luVCttlu• t ,i l!n bcdrijlskapit;~al
behalve
tn
\\'t'
s tcl·ds een p1>S1tlef netto
211\Jr;. \V;ll 1\.'lanchest('r Lntkd ht!ln-ft, constalcr.:n w~ de lnalslc
twee boekjarl·O een po,;ilief r~ult,lal Het
ü
b..JangnJI.. dat de waarden mei 1<' hoog liggen
want dit kal> wiFI.'t' op een 5lcchtc kri'dlelpuhli~l.. ui op ren ti! grot<> tnvc<.l<'ring in slapo!ndt!
middelen.
li-l
Bcu~Cilo~rcle \~..lt>lbalt»t>d-"J'·en ln Lumpa.;. spanningwl'fh.t"''ld!n& tu.i&en spontt":\t.•- en '''(l0t1TU"Ch~ tJctoren
\logh<'rm.ul Leen &
Sch)-vonc~
I I<<>
Umv.,.,,l.,ll.enllll05 - 1ll06
5.3.2 SOI..\1tiRILflLITSRAT10 ,\h we
solvabilitcitsrali(>' ~
bepalen, is hd dt'
b~doeling
na tt' gaan 111 h lleV<>ITe
d~
u ndcrnem.J ng aa n al haar sclmlden, zowe l \lp l..l•rlc ~Is op la nge lt:!I'O'IÎfrl La l l..un nen (blïiv en) voldoen. Hel g~ft v~rd.,;r oul.. "en idee <>Ver elP >tnochJUr van de balruL~. Schuldgra ad SChuldgraad- Vree.111d vennogen / lolaal \'ermogen De scll ulógTaad kan JlC:flen worden al~ indu:alur v:m de financiële kwel~hna.-heod van d~< n nder nemi nJ,I als gevolg van llnanc:lerin g met v r·c·cmd veronogcn. SchuJd,·n veroorzaken
11111llcrs een vaste llna r1oerlngskosl (rente) en atlu~Sitlt;överpl ichUng. ongeacht het Dot• ~
re~1oltant.
niet het gt)v.11 bij fon,lnc•cring met eig"n vernW!;
bcc;h<~en
om bîjvoorbccltl geen dovîdend<>n
gcmrdddd rond de JO'' vr,•c"'llde bron komt of
lUl
te kNcn. De <.chuldgra.od ligt
\' OOI
Ajax
Dit "il dus zeggom dat 30' v.ln loet l"l.tlt: gebruikt<.' vermogen uit d~ l
70'" van de financoenll!; gcheurl m<'ldgen middelen. Er
otcn da lende tre nd :llchtb,lnr
tn
1~
wel
aanwending van cig<m vcrmogen van 2002 lol 2LICI5. ln lU(J2
I.. wam Pr oJ ngevcer 1:15''•· van h~l uèrmogcn vaJ1 de Mtnd eel lorn od er~. lt•nvojl d;tl in 20tl!' nog
maar 65";. is. Toch ll'ij;.t d1l nog a ltijd op een .tt.•er gezond e soittJatic unat'hankelijkheid. Er
1< rlu~
~11
s terke fiMnciël('
voor AJa>. eeu r<'l~tit!f klem financi<.'el rrsico. Wc /i~n dnl
juvcntu• duiMlijk <'<'n ttuv,crc schuldgraad heeft dan \ja\ De g•·middeld~ en o1p termijol I..ln le•d"n lol financiële problemen. Manehcstt!r Unoted financiert zijn
~clivo t cll.>n
gl!
hoofd7.akelijk met etgen vl'l'lll<1gcn 5.3.3. RENTABU ITETTSR.4!JO'S
Renlabihteît m~l de ccononusche pr~talit: van de vndC'm.,m ing, namehtl.. de· m~te waarin 11('1
geïnvesteerde v"rmog<'u upbrengstcn
genereert. \'•a
hl't
berekenen van
rcnlabilitcitsralio's IVil men de re:.--ult:aten van dl' r11lÓt'rnemmg g,...dur••ndc ëom ol meerclen' bockjaren evalueren ten up;dchte van één of n1eerder~ j~rootltt'dt:n
5.3.3.1.Eigen rende m ent (rendement vn n h et e ige11 vermoge n) Eigen Rt'lldcmen t = WhiSI vh boekjailr x lOU
Eige~ L \ -ermogt>n
OC?e waarden repn"'o:ntcrcn de opbrengst 'an de l>èleggmgcn in het lx"<ral lllll'ressan l voor de aandeelhoud<'Ts, Lij invc~tcrCJ1 on een bednJI uot dr huop dat dit met~r Lat
opbrengen dat ~c11 n'il<'•1lo1Ze hel ~gging. \Vc " '"" run dol vcoM Arax in de eerste vier
bo~tkJaren
niet het geval w.1 ~. W(• :~it!n een op n11:rkclijk laag perc,•nlag~ v,u, -l7,'l on het jaar
115
Betlrsge!"llll~>'l!.rdt~ V\)l(>lbalbèd l'tJVCt'l m Furopa: ~pcu'tn i rtg~\·~·rl11ru dmu- tuS>.cn sporL• ~\tt.~ - 1;1~ ~)tlnnusdle
Mogherman Leen & ScltyvinckCieo
tild o-om
Uni versiteit Gent 2005- 20<)1,
2.002.. Het bedrijfsresultaat bereikt ook op dat moment een d iepll:'punt. 20()J was e en veel lucrallever jaar dan de and ere. De rf'den
h11~rvnor
is et•n ltog,-
w~rtSI 111
et>n hoge re lum on HI V.-,;tment k. Wal j u veotus betw i l -11jn de
dat boekJaar ~.ndat <>r
e~e~le tw ee buekjar~n
z eer
positief, Het eigen vermogen levert dan voldoende opbrengsten op . ln 2l~2 en 1003 ts er een dal ing merkbaar en in 2004 zien """' een n pme rk.elijk la.1g percental\e van -23. De I\"111St bereik t nok op d al m oment een dieptepu nt. M.nnr hester Ln iled V(·rlnonl ec:ht..r geen
negatieve
percenlag~s.
We m.-[ken ••en s tijgitt[; van hl'l eigen rendement in 20tJ2 en 2003 en
dan opnieuw eE!ll terugval in 2004.
5.33.2.l:conomi sch ren dem ent (rendemen t van d oe activa)
Deze ratio is vcrschillend van de vorige op d ie manier dat hij go~en rekening houdt met de d nancierïngsstructutu· Ook gt>e tt d eze ratio h e l re ndemè'n l te'n o pzichte va n hèl to ta le v ermügen weer. He l g eef! dus de rent ~bili lt!Jt weer dol l uiver afkomMig ;" van
hedrijfswerking. Enkél cte lMlSk lwèe
j<~ren
oe
vnn -\jax scoren pnsi1ief. Tlicr zullen d(• ndiva
op bre1gste n generere n. Bij Juvc tttus is het and ersom, de laatste I wel.' jar('Jl zijn negatief. H el t:conomisd > rendeme11[ va11 ~lanchester U niled i!!> jaar na jaar pvsi tid ~~~ gaa l tn slljgende lijn
tot 2003. In 2004 is er l'ch ter een terugval1e zien. 5-1.3.3.f inanci ële h efbo.om Hetbomn = Eigen :Rendement I Emnomîsch "Rendement Het verband lussen dt: e igen en de eco ~tom isché ·rendabilitè tt wo rdt uttg~drukt duUJ' dit begrip. 1<\-e s trevet\ naar ee11 fîna11ciële he tbnun> die g rnle r is da.tl 1, want paS dart is hèl econo misch re ndabel
ctlll
me t vret)tnd ve nnogcn te Wl'rken, omrla l hierdoo r d l! etgen
ren tabilîteïl sl1jg l. D il gebeurt du~ als d e ~:cont~m ische ren l;tbi lit ~it v~ n h d gemid deld e geïnvcsl~"<:-rde
vermogen gt·oter is dan de g<:"m idde lde intrest enrp.
VvN
A j87\ liggen de 6
waarden duide lijk bovE'll I, wa l het d u s rendabel maal..t om m el vr~emd verm<>gen te werken. De he fboo m is hel grnol$1 in 2004. Brj Jnv enlns i ~ ~·r een wissele nd re.snll~a l merkba~r-
In ?.UOU is het zeer rend~bel 9n1 m et \lreem d v em1og.:m te werken,
1t1
lOO:'i
d aarentegen zien we een co mpleet lt>gengcstl'ld restlllaat. \htnchc.sler Umted verh>u nl
ged urende d e vijf boekjaren op d j een ratio d ie groteris dan 1
116
f5..luxsg~otrerde w~tbalbt..'>drij\'tm tu r• uropa.. 5J'dnmngs\·~rhoudi11J; mssen '"P1Jrtlev1· - rn ccont:lnlSdW f,lt:!t'rc:n Magh.mnan l.<'tln &: SchVVtnck Oro l.novo!rulélt G-Ttl bJII"-
6. DISCUSSIE 6.1.1NLEfDJNG \ 'oor ons eigen undcr~ud. hebben "~ ClSé-~tudie:; g<'lllaa kt van dri" proft.'SSionelt' Eurnpestl \'oel"l>aldubs. Een voul'deel v~ n g"valJenst-udi e'> t S dal (I~ t•nder.w..,l.s~o l u atic~ uitgolt,.~jd ,;n
r~
ged d aiJiéerd \\ écrgcgc\•E>n I..UI\nt:O W(\Tdt'O
nadèel i!Ch\l'r
IS
da t de Sle<>l..pr\lef per
definlbc \.x>perkl is.\ an de dn~ clubR du: w<- gc~naly•c~rd h.-blx-n, ~~ Aîa' 1'1.: intt:r<'löSan hk gcblekèn Deze dub had d~ meest~ en bt'>IC [nturma lo e h~• bt!~chikking m~l de mt'..-st
belrouwbare rcsull al.m en ronclu~• t::S als grvols
6.2.BEURSANALYSE ~an
d t> hand van een gt•
VJII
de?.- drie dubs, lwhbcn
1\C
getracht na
I~
gaan of er spet1fieke 'porli ~''" en / of econom i ~cl o c gebeurt~ni<~·"" z.ijn d ie een inv loed he bben o p d e bt'urskn._.rsllucluabes van het club.1.lndl'Ci In de k\\ahtati cve analysl'S hcbht'n r~ ctoren
'''C vaslf;<'~lel.cl
dn l z o•wo:l spo o·lleve - als econ11m isd u!
een lnvlued kunnen u itoefenen op de bt•ursl..uer;, van .,octbalbcdnjven Zowel
tujvoorbceld hel o nlsl•g va n een coacl1 als een nvc:nv hlnin:; '" een wedsl:ritd kan een millig een abno rmaal grote bcur., schom mdlng veroor/,lkt'o . 1\'c UJil e r echter niet on geslaagd om consostcnlie vuS1 te
stcll~n
in de impnet vnn !.>.:paalde soort,;n g d ,C'urtenL'sen. VolgC'ndl'
ropmerlongen zijn ltic mm lreot bt-langnfk: De geb~urten.".,,.n Lîtn gt!ba~erd up mfonn~lie van o p do~ olfolièlc dnbwt!bs•t c-s He lgeen hoerop niet ver
nadeel van retn>spellocf Ie wcrkC'tl. 1\'e heblx'n v""l gl~C\Il'l\.• kunnen ver-1<1mel~n
111 korte hjd, ma.1r voll echgheid ontbn-cl..t. Een "Llg&è<-lil: naa r toekomstig n ndcrzo.. k
tuc is dc.~:c a nalyses lt' doen
l iP ""'"
prosp.-cll<'Yt' man1er ol op basis vnn meer
bronnom.
Het was /~r s.;millehtl. om op de "ebsites te zo.,l...en 1\al er op een bcraatde da tum gebeurd wns. E.;n molsklik volsto nd ho~rvoor. \\'cl V''"" er het grote nadeel d ot de infurrnafie gcmng.,ch•l..t 1wrd op basrs van lu:l tij~bp van pubhcabc. liet mom('nl
waarop
ll'ts g~hcu.rt
pubüc~rt. ~~~eo1
is niet
noodza k~hîk g~l ijk
aan het lojd~tip
WM I'OJ•
rncn i el ~
En ,clfs wannccr dt' dag uttcmdeljjk correct gecodeerd wt•rdt, kunden wc
vcrschil maken lussen 111cuws cfal s morgans ol ·~ .wonds vcr·l'dt.:en
Ckhtend olit'l.tW~ IS
imuu:rs teg t•n hel d nde van
d~
dag r·<'eds ' " "'·erl,t m d<.>
I..,ICrswaarde. Dit allee. leidt Qo·toe d al e r cnoCJale fout"n kunne u g.:maakt 1.1J"· 1\ al verdct npqcJ tn d e kwalitatieve
ana ly~e;. i~
dal de
voetbal~anddcn
o vt'r hel al11c:meen <'(m vrij
~;ru le
\'Ob h l1t.-it 117
l3cur$g~nöh.~rdl!' VI.X"tbalbe.d.rijVen.in .Eun:rpJ: spanmngsverhoudJog tu~ sporljève- ~n t:\.:(\zloetiU:iChtt: tacf•:rr-.m
M.>gherm an Leen & Schyvinck CL"'"
Universil<>l Gen\2005- '00ó
ht>bben en dus zeker geen stabiele aandelen vom1en. Manchest~r United had op dlt vlak dt> me.;sl boetrouwbare kl)ers. Deze van 1\jax en )uvcn tus d aart>ntegM sch ommeld eu
du1d~l i jk
meer da n een ,,andl'el van ('(.'n 'g~wonn' bedrijf. Zo JS een ,;ûjgm1; of daling van 3 à ..J. 'f., g een a bnormale gt>beurtems voor deze lwe" d ubs, tenvi jl .:•r e~n ander bedriJf
m het
algemeen toch vri1spectacu hm is.
ln de kwantitaticw a nalvse;; hebbe n we va~l gesteld d al sportit' ve f•d urt'n eert significante invlot>d hebbe n op. de beLt rskoer".. T " " eerst.: kunne n we concluderen d at d e koe rsvernnd erîng op de d ag n a t!en IVed slrijd tof na hel wee kend waarin een wedstrijd j~;espeeld
werd ) een sigmficanl ho~cr
we enk el voor . \1ax dit sigrufi cant cffcd bekwamen, kuns1 en maken aangeztcn de case-s tudy
v~n
Aji'-x
ve~l
wc de7.e !;lell ing tod1 h~ rd
uitgebreider en
gedl•taill~erdcr
is d an d e
a ndere twee. Oul< sletden we wet e<'.l1 trend v.1st bij Juvcntus en lvlandH~ster Lnited, wnl pleil voor de j1tislh~id van d e hypothese.
Tl'n tweede steld en we, u p basi>' van
Cl tnlr~slen.
vast dol er een ::agniticant recht cvcrucctig
verband is Iussen hel wed sttijdrcsultaat t:n d.e kllersver.mdering. De hypoth ese d ie we g esteld hadd èn was d at 'lerlics ('(.'fl lll'fptiiM?s'e smp;Jèl l>eeft da111 g;,>lijk.~["'l en d ,,t geli jkspel een negatil'ver., sm pat:l l1eE'fl da n wit1St.
D~ze
hy pothest' bl eek significant.
Hit:rm~e
bevestigen we de bev iudistgl!" uot d e lilt;rat u ur d ie steldt!n dat d e beurs kocrswranderi ng afhankeliJk ss van de prestati"'s. Toch v indd'l we, zoals vel e .. rtde rzockers, n p meuw eetl nu ance mei betrekking tol hd verband. Wij konden nlet vast.<~ • enkel ''P hd feil d ot wînst ~"n posi ti~vere lnvl.tJ~d hc.:ft d an gelijkspel .e n da l gelijkspel l'en positievere in vloed heeft dan verlses. Het os echter perfed ll1llgelijk d al alll'
rn
geen van d e droe case-stud ies werd e r een sigmn<"a111 versdri l
gevonden, Dcztl bevind ingen st,1an tn
6.3.BOEKHOT.JDrNG Bij het analyseren v an de
jaanek~sungen
rapporteren van fonanCJë le gegeve11.< R u b roeken Wo t·d en
ande r~
V>ll1
VC'rW()I)rd t:n
7.i jn we tot de c.-.Mtata lo e ;.;eko1neu ci al het voetba td uns
;;~ llesbe haJ v,•
y,e~>l noctur,;-erd
t ••d a l
u nlf<>m1 v<'rlt•l• pl.
v~rgelijl
tusst•n
I IX
~ursgeno~e \~tballM.fnJVLtc' h' t urop.:.t sp.:tnrungsvd'houdlng lussen !'iporbi"Vo.!- •.m t.·~·tmomi!.o::::h e tadoli!n Mag herman (....,n &. Schyvmck Qeo Uruversiteit Gent 2tXlS - JIX ~'
voetbalbedrijven moeiHjk ts. Naas.l d~ inhoud ls het wen;,el:ijk da l er een duid elïfke rl'gelj:eving kom I betrefrende de vormgeving v an de jaarrekening. \Vel hebben we vastgesteld dat d~ FRS 1\1 n cl1 tliju w<'l d egeli jk d Mr de clubs. w urd l· tot>gepast. Spelers worden g eactivt'€rd .us immateriele vabt~ ~di va en atge.'lchreven over de duur van h u n cc)nl ra<'L We :1ien oo k dul d clJjk dat spclerocontrncten een groot, ?on.iel heL grootste, aandeel innemen op d ~ ba lans. Dil vorm t een dui d elij k ,-erschi1 m et d e gewone bedn jvee1 hoewtd d eze mel d t: opkomst vao hum an r~vurc."; aa n een itthaaJbeweging bezig ZtJn. De rmm ateriële vast.e activa \\ Orden in d ~ l•ed endaag".e denkecono mie aJsman r b~langri jker.
Toch i." dl! verhoudinz m ac~ uitgesproken bii voelba lclubs \1-aa rdoor de balan s
een kwelsba,lr bl'eJd
wee,-.,_;~e 1 1.
6A.CONCLUS1E Een .:e rste !>panttinssvt:>rho uding ''r11dcn we lernr, in
rl ~
ccnncuni.sche fu11damentcn van
vtlt:lbo ldubs. Geld i,; een vert!i>tc o m spelers te kopen ..•n um tl'
i •we~!eren
in tnl'rastructuw·.
Enkel clubs m~t e<>n j\(;70 nd e fh1andële structuur l..u nnc n inves teerd ers á.unl rékkelt eti le ningen afslwtcn . Het instrument hij ui lstek nm dil nl les te . ealis~ren is sportsucces. De dr kel îs l1demaal roud wanneer m blijken te l1ebben d an eco nonüschc, crci:\('r l \!e n 1\''~ecie spanmng,."vdd . h~lcn .zuu verw\tchten .. aanfte.2.1en
vo<>tbaldubs meer en me<::r als h~d r.iJven ~eru nd word ~n. d at >K Ononlli;che faclor~n ""'" l>ro le re 1rnpact zoud en hebben op de beu rskoers. Dit hlijk l echter ni et het geval te rijn , Dt!z~: vaststelling kan verklaard worden m het licht""" d e hie rbuven beschre\'en vicieuzt- cirkel. Sportieve iactor~n hebben een s ignilicant e.ffect op de be11 r>kuers, 11ii!l dC>nr het fel\ 7cl l, maar o md at er grote geldsommen aan vast!langen. O p clié manier klmn·~n sportit:'ve p reslnli~s d us ook b..scho uwd worden als indirecte econt>m«dw factore n_
I l9
ticutsg~n~rd'-• \'x-tb...lbednJven 10
Europ.1: 4..p.tnnl~svcthoudang tu,....-n "f'.or-lu.~\c- t.:n ,.·conOII:Imdl~ faclcn·n
l"nl\<'tSil<stLenl !UII'i-l(JI'~
\!•ghenn.tQ I ~ & S
7. BIBLIOGRAFIE Amir, E. Llvo..-, G.. (2005), Acmunhng. \'alualion and DurilhOII of· Football Plan•r Ccnllrad.-;, {oumo/ o[BII>IIlt'.S> Fmancenmz.-\acrmtmg, 31131 & 14),
S-1'.1·5-'>6
i\rtmsson, 5., Johansson , K.. jfinA«1n, F.. 12004). Accountln1; lor loetlooit ~~~·~ r,ovc it· a s hot, 1\ delinention nf Rnandal s talC'mt'nl" withu1 Swcdish fnnlb~ll clubs, ,Badldor l 'lwM~. SdrMI of EcoJwJmc; mrd C'mrrmerrial Lir.J•
\shto n, J. K., Genard, D., Hucl~on, R.. (20031 Econom•c impact ot natio nnl hporttng ~ucccss: cvidencl' from lhe Lcmdon stock ,.,ch ~nge, AJII•Ii~d f:',WIOIIII•'> f •·tt~r>, lû, 71>3-785 BàTberi~.
:--.J., Huang. ~ 1.. S;mll1«, T i Jt.l
hl'l•~
and ..\sset Pric~..,, 1-\'oJrklag.l'trl'<'r
7210. 1·34
Beu rsgenotccrdc
vu~l h~ lel ul>'>?,
Het Nimw,b/rul, 11'1/ or;/ 19%
13Janpa.în, R (2002) Nd slu/mrl wrr clr 'T"'' 1/){>if!.[manr lltlllr intmratic•Juznl J:rrr"l'<'<' RriRir
"Bovle, G .. W.lltcr, B., {2003), R~tl cctcd glory and f.1ilure· hlternillio nnl ~r<wtong ~uccess and ll•c stock mark11t, -~f•pii<"d f'immcinl fl1'1tolllic;, l3, 225 235 De L
1\t'gll'l/5 irr ck l'"""kmmg
er: JÎrrnm·ii•Jr .mal_vse:
\ \'nll<'T" KI u wcr, roîtic .!DO-l, 1-·1'-4
DeJonghe. 1'. (2004).5/'orl .m economie f.eiJ tuJ<Jd:z.mk lol Slfllll•io;,•' l·•ltiO .\J ic uwt'l:\.:in, Arko
Sports I\ led la Dhon, l1f }.. rnJ"', r . f , (200-11. Titc valuc ol statistlcal to~b i111 th" UI- a-~OCJatlon Iootbaii bethng market Irrtemrrll
Dowling. M.. t.uc~y. B., (1002) \\ .,,,th ...r. B•c•rh) thms, [lclrcf:, aHd S tock Return-- Som•· rreUminary lnsh [v1dence, School of Bu,im·= 5/l!dÎes. I 11111111 C"ll
1:20
"'-:.ursgt"nQ!.een:Je \'oel'b41bc.-dntv~ 10 MJS~ leen & Sch}"'nri- Cl""
l:.uropa: 'T'lnflmg-.,·~~rhl'IUdtnt;
J u,~\ :s.J>~XtJe\ ("-
('1l t'\.nnoan1'-".h~ t.Jctorm Unn·",..nel Gmt 2tXI'; - .JOOn
Duquc, j (200;';). Explauung Sh,lTt' Pncc P ...rt,,mt.lnce of FootbalJ Club> l1-l<'d on tb•'
Euroncxt Lisoon.Tusti/1110 Supertor de Ecouomr11 r C
1-.l~
Eidrnans, A.1 C.arcia, IJ.. 'I<Wh , 0 ., 11005). r oo tbnll 1111d ; tock relunrs, 1-25 Farqu har, S., \luchold, 5., Aluned. K., (lliUSJ. Gowmanc:c and Fnc•tball· an 1"\'levancc of corporak ll'"'"mance regulation• tor lhc ;poris s.!ctor. lnlet llll/tlllllll formwl Bt/$11<'5> Gowrnaua amll:.tlu<"
Vol 1,
·o. ~. 319-:14~
l'orn-st, D., Simmcm~. R., !2L)(J2). Outcoml' uncert~ rnty a nd attC'I1danccdcmand m
sp<~rl~
the
cllSe ol' Eng lis h ~occ.-1·, 17u• Stnti.slidtlll, 51, 229-241
Garaa, ) .. Rodngue1, I' (2003), hom Sporis Cl uh" lo 'ilod. Compam(.'S: llt~ Fma naal Strodure o f Footballm Spam. 1992 - 2001, E11ro/'l'a11 5p.u I \Lwagetnenl QrUlrter/.1/ 3, l.."-21>9
J- R.,(21X14). ' l'hi.' i\mvill 1•f Inforrrta!wn and Stod..\lru:l.e~ Cal~nd.tr Anom allL"', College ofWi!litnu mul Alar y, 1-11 G~lach,
Hln.hit'rfer, D.• Shumw~~, 1.. (2003). G ooci
o,w Sunshinc· Stock Relunr~ ilnd Ihe Wc~ thcr.
TlrdormwlufFiwmce, \lol LVIII , 'lo. 3,1 00Q-ll1:12 Htrt, E., Erick:oon, G.,
K1!1111ed~ , C~
Lillrrmnn, 0., r J(j
ch"ngléi' 1n lans' sdiasml><•d contpett!tlcies aftcr kus dcfcal./ollrnlll of
Persomrlily tllrtl S<wir1l Psydrology, 63, 72+ 1;\R Hirt, 1:., Zillman, D . Iln'l..~ol\ , G. and K.-nm '
tan's sclf-ascribt'd rumpetenoes d fler ll!nrn v ictory vcrru.;, defe.tl,/r•unral of
Pt'I>Qillllii'J aud Soá11 -
Kan~tra
h~:nefits ,,f rul~gidnC<.'·
P>vdtol<'RI/, 63. 724-38 (U r ,...., ) . ~-
.\11., N-amcr L., Lt''''• \1., (20011). Lo:;rng
Olnt•maly, rlmericmr
al th~ mark et: lire da~ light suvlllg
I:CDIIOIIIit f<et~ttöt•, 12, 100(H(~I~
Kamsln . M., Kramers, L. nnd Ll'vt, !\iJ. (20[10). L•''"'S ~ICèJJ at l.he tm arl-.el: thè dayll1;h1 savtng a nomnlv . \mrriaw E:.-o"ouuc Rwil'i.t•, 90, 101!5 lOl I Kesenn~.
s. (2006) Cornpehtrv<' Balano.> on l'ea.m Sport< and Ihe Impact ot Rcvcnue Shanng
1
/ourn11/ of 5port NlDIWJitTnml. 20, 3"-51 Koning, R- 1-1., (20110). An ccnnomctric evaluation o f Ihe firmg ol a coach nn ll"nm ptrin,«~tJ, 1.-b 121
t'..CU Jl'gt.:notrerdevoetb.albednJYffi m Lur<'J'l' "l'"""'"S'"•'f,l·u'IUttlng tu~""l'rt !·pbrtJ~v~- ~:n a.unom~~he Lacloren Liniv~'f""itdt Q."l'll
M:y;lwrman l('l(>n & S<'h\·vinck t1oo
~larquenng,
2005 - .2tl<X.
1\ .. (200!) ~asona.l Predict,1bihh t•fSte>ek \larket Returns, Er<15mu; U11nws1tr/
Ruiit<' ji<W<'nliln(e a nd accoun hnl' rSSU\!S fllr ful.ltbal l c.l11lt~. Departno~nt
of Manageml'nl, BITbeek Collegr•, 1 .11
P,llomuu,, l·..
Rcn nebi.>o~
L., Zh~ng, C..(21l();it. Stock l' nce [{;,a eli ons lo Shurt· f.r wd
Ptr bl u~
lnformation: J he Ca<e of Bt"t trog OddA, D>Rl"1J~S> on Paper. lïlbm-g U11Îr'<'1>Îilf, 62. 1-ll) R~nn~boog,
1.., Vanbraban I. I' i200U), Shar1: J'ria: R<'actions to Spmly
Perlt>nnancc.~ of
Xlccer Clubs LiSI<'d on tho> I .omion 5t.lt, 19 1·2ï Ruwl>~•tl•'"'• '\1~ (2002). The Applic.1twn o l lnlangiblt• J\%t>l \ccuunlm~ '"'d Dr-.:rcl imlary
l'olïC\· ChorC<'S in th,•l.'K filOib.1 1l S,1und~r~1
lndu~trv,
Btittslt.-kcomtliug Het'II'W, 34, 335-355
E. ( 1~3). 5tnck prices and Wall Slrt'l:ll-1\.oal hcr. ,4m.wio'lllr
f:t•ll~tr>nril• Re'''"~"·
f;3,
1337-1.5
Sa unders, é., (1''93). SIG>Cl-. prio.--, ~nel V\~11 Sln'd 1\'eJ ther, Amerîcan EcottOIIIII" R~'<'~<'
R., (I"'Tï). lmplïcatic>n of llw Bo<>man rulmy, lor lootball traru.ter mark<:t~.
•'
n,,
13-18
Sk>nn\), P., ( 19'fï). l'rlrtnn al: Th~ <.'COIWmic; ol sport .tn ov.,rview, Tl•r "' •llli i/IIIC" <'{'I'"'' l·b Stadtmann. C.... (2003t. t'req uenl N~w> .~ nd Pure 5Jgn~ls: E\•ide1ncc o f a Publidv 1 r.1d..O FnotbJJI O ub. lnstitut,·Jm V
S .. (2001 J. C.1mpctrtwe S.1 lancc and lncomc· Rc
lmpt•nal Col/eg.• \ flllltll(t!/Jit"lll SrlwtJI dHcu«i""
JUpet
1-25
5Nmanskr . 5., 12001 ). locome lnc·quality, Comp~hh vt> Bal a nee aud the
Attracllvcnt-~ uf
I cam ::îp orts: Some Fvidence and a 'iaturaJ t.xpcnnwnl from F nglrsh So.:ccr tltc Ecoll(tiiiiC
(otll ntl. 111. F&\!-Fl:$4
122
~~.l"'<&t'JlOI'-"lTCic \'t"ètbalbcdtij\'Cflan l:urop&· ~p.lnn~ng!-v... rhc'-•dmg tu'-.bt--n ~\OrtJ~,~~- ~:n t'i"t.'lflt'n~ dw Lu:ton."'l
\f.tAhC11'TL1n lee-Jl & Schvnnt"k Oi'C1
t:mvcr.th.~ l
Çc.lt 2tll5 ..:DJb
ScymanskJ, ::>., Kesenne, ~-. (21)1-l) Ü>mpl.'hliw f\alance and Gate Rcwnuc Sharing m l<'am Sport'-
n,c Toumilf ofludustriall:.comt<·>. LU
Tutan, E., (2.001). Do WorldCup foo!ltl-..111 rap~r. l~tatlulll
lt...'i-17ï
\latchc~
ailectlstanbul St.ch,m!;
tluivt'T'sity, I~
\VIII iam,;, L. V., (199CJ).lnf\>rrnatoon ClficHmcy '" l:k ttmg ~lnrkds: .,., Surwv, 8u//t'l111 of r;, 0111/lllll' Rt'S~ru cll, 51:1, 1-3(1 www.a<:c.1global.com I publications />ü ldion lacc,•untan t/10993 ( FRS J0 Tt''(elj;CVln~J
\\ \\'\\ djax.nl
www tasb.t•rg I uploaded !i!es ' doruments/ b_o3_îasJ8..sum.rd f (TAS ~<; rcogclgcvtngl 11 ' ' ' " .JUVet\lus.rom
www.londonstockexchange.com '' W\VJrtd ltuld.com
) uan, "·· Zlumg. L., Lhu, Q. {:lt-.)5). \re lnve<.to~ \loonstruc.k.? lunar Pha.,.,, and c;hk.l<. Rcru ~. 1 20
1:!3
