Een echte praktijkhulp Beter in solliciteren richt zich op hbostudenten en is door de toegankelijke opzet zeer geschikt voor gebruik tijdens de les én voor zelfstudie. De combinatie van boek en portal maken dit product tot een echte praktijkhulp, gebaseerd op vragen die leven bij studenten.
Beter in solliciteren Hettie Graafland, Ellen van Waaijen
Beter in solliciteren
Meer inzicht in solliciteren De serie Beter in… onderscheidt zich door een laagdrempelige opzet, met een minimum aan theorie en een maximum aan direct toepasbare tips en voorbeelden. Overal vind je oefeningen die dicht bij je eigen praktijk staan en direct toepasbaar zijn. Zo leer je in de praktijk en word je goed voorbereid op het solliciteren.
Direct oefenen In elk hoofdstuk vind je diverse oefeningen die je zelf kunt doen. Docenten kunnen hier ook gebruik van maken tijdens de lessen, zoals de verschillende groepsopdrachten in het boek. Elk hoofdstuk in het boek sluit af met een duidelijke samenvatting en een afsluitende oefening. Bovendien vind je meer oefeningen bij alle hoofdstukken op de oefenportal AcademicX.nl.
Hettie Graafland, Ellen van Waaijen
Beter in solliciteren bereidt je voor op het vinden van een baan. In acht hoofdstukken komen alle aspecten aan bod waar je tijdens het zoeken naar en vinden van een baan mee te maken krijgt, zoals persoonlijke branding, het inzetten van sociale media en van je netwerk, vacaturesites en het voorbereiden van een sollicitatiegesprek. Daarnaast leer je om eerst je eigen keuzes te maken bij het vinden van werk: welke baan wil je eigenlijk vinden, in welke omgeving wil je werken en hoe kritisch mag je zijn?
Hettie Graafland (1963) is freelance communicatietrainer. Ze geeft trainingen om professionals beter te maken in hun werk (onder meer zakelijk schrijven, onderhandelen, effectief leidinggeven en soepel samenwerken). Ook geeft ze workshops en trainingen aan mensen die werk zoeken.
Ellen van Waaijen (1964) is loopbaandeskundige en ontwikkelt voor de KR8 Academie programma’s over employability en talentontwikkeling. Daarnaast begeleidt zij werknemers in hun loopbaan en geeft zij workshops op het gebied van talentontwikkeling en loopbaanbegeleiding.
978 90 395 2733 7
9 789039 527337
+ O N L I N EE N G E O FENIN
113
Beter in solliciteren_def.indd Alle pagina's
22-01-15 13:26
Beter in solliciteren
Hettie Graafland en Ellen van Waaijen
BIS-2.indd 1
23-01-15 14:29
Meer informatie over deze en andere uitgaven kunt u verkrijgen bij: BIM Media B.V. Postbus 16262 2500 bg Den Haag tel.: (070) 304 67 77 www.bimmedia.nl Gebruik onderstaande code om dit boek eenmalig toe te voegen aan je boekenplank op www.AcademicX.nl. Let op: je kunt deze code maar één keer gebruiken.
© 2015 BIM Media Academic Service is een imprint van BIM Media B.V. Omslagontwerp: Studio Bassa, Culemborg Ontwerp binnenwerk: Holland Graphics, Amsterdam isbn 978 90 395 2733 7 nur 113 Alle rechten voorbehouden. Alle intellectuele eigendomsrechten, zoals auteurs- en databankrechten, ten aanzien van deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij BIM Media B.V. en de auteur. Behoudens de in of krachtens de Auteurswet gestelde uitzonderingen, mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 kb Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich te wenden tot de Stichting pro (Stichting Publicatie- en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 kb Hoofddorp, www.cedar.nl). Voor het overnemen van een gedeelte van deze uitgave ten behoeve van commerciële doeleinden dient men zich te wenden tot de uitgever. Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, kan voor de afwezigheid van eventuele (druk)fouten en onvolledigheden niet worden ingestaan en aanvaarden de auteur(s), redacteur(en) en uitgever deswege geen aansprakelijkheid voor de gevolgen van eventueel voorkomende fouten en onvolledigheden.
BIS-2.indd 2
23-01-15 14:29
Hoe gebruik je dit boek? Beter in solliciteren bereidt je voor op het vinden van een baan. In tien hoofdstukken komen alle aspecten aan bod waar je tijdens het zoeken naar en vinden van een baan mee te maken krijgt, zoals persoonlijke branding, het inzetten van sociale media en van je netwerk, vacaturesites en het voorbereiden van een sollicitatiegesprek. Daarnaast leer je om eerst je eigen keuzes te maken bij het vinden van werk: welke baan wil je eigenlijk vinden, in welke omgeving wil je werken en hoe kritisch mag je zijn? Maak de oefeningen op AcademicX.nl
AcademicX.nl is de toets- en oefenportal van Academic Service. Daar vind je bij elk hoofdstuk uit het boek een aantal vragen en opdrachten. De feedback op je resultaten geeft direct aan welke onderdelen je speciale aandacht nodig hebben. Inloggen
Om je te registreren en in te loggen op AcademicX.nl heb je een activeringscode nodig. Je vindt die code op de pagina hiernaast. Na registratie heb je onbeperkt toegang tot het extra studiemateriaal. Persoonlijke voortgang
AcademicX houdt je score bij, ook als je even stopt met de toets. Je kunt ook vragen overslaan, of teruggaan naar eerdere vragen. Dat is prettig, want soms verwerf je een bepaald inzicht als je wat meer vragen beantwoord hebt. Per toets zie je de score en de voortgang. Hierdoor kun je zelfstandig werken.
C
Tips en waarschuwingen herken je aan deze opmaak. Kijk op AcademicX.nl voor oefenmateriaal en extra uitleg.
BIS-2.indd 3
23-01-15 14:29
De serie Beter in … Meer inzicht in de regels van de taal
De serie Beter in … onderscheidt zich door een laagdrempelige opzet, met een minimum aan theorie en een maximum aan direct toepasbare regels en voorbeelden. Alle regels én voorbeelden worden helder en systematisch gepresenteerd in overzichtelijke tabellen. Zo leer je sneller en doorzie je gemakkelijker hoe de Nederlandse taal werkt. Op de portal AcademicX.nl vind je informatie over bestaande en nieuwe titels in deze reeks, zoals Beter in spelling, Beter in Nederlands en Beter in gesprekstechnieken. Voor wie?
Beter in solliciteren richt zich op hbo-studenten. Door de systematische en laagdrempelige opzet is het zeer geschikt voor gebruik tijdens de les én voor zelfstudie. Het is een echte praktijkhulp, gebaseerd op de vragen en behoeften binnen het onderwijs van nu. Waarom?
Hbo-studenten van nu leren anders dan hbo-studenten van tien jaar geleden. Beter in … speelt daarop in. Overzichtelijke korte teksten, altijd een praktijkgericht voorbeeld, en de portal AcademicX.nl met oefeningen en heldere feedback op onjuiste antwoorden. Oefeningen: in het boek en online
Per onderwerp test je je kennis in korte oefeningen; elk hoofdstuk sluit af met een heldere puntsgewijze samenvatting en afsluitende oefeningen. Op de portal AcademicX.nl vind je een begintoets bij het boek en extra oefeningen bij elk hoofdstuk. Dankwoord
De auteurs bedanken Inge Wisselink, docent/studiecoach Informatica aan de Hogeschool InHolland, voor haar inhoudelijke opmerkingen bij het manuscript. Bovendien heeft zij hen in contact gebracht met studenten en recruiters. Ook danken zij Peter Steenkamer van de Kr8 Academie voor de inspirerende manier waarop hij heeft meegedacht bij de totstandkoming van dit boek. Tot slot dank aan Manja Morsman, recruiter bij Procam, voor het delen van haar ervaringen met starters op de arbeidsmarkt.
BIS-2.indd 4
23-01-15 14:29
Inhoud 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6
Hoe solliciteren in z’n werk gaat Inhoud van dit hoofdstuk Drie fasen bij het vinden van werk Van oorsprong tot vervulling: de levensloop van een vacature Drie vuistregels bij het solliciteren Samenvatting Afsluitende oefening
9 9 9 10 14 16 16
2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.5.1 2.5.2 2.5.3 2.5.4 2.6 2.7 2.7.1 2.8
Weet wie je bent Inhoud van dit hoofdstuk Weet wie je bent, zelfonderzoek Doe het niet alleen en zoek een maatje Droombaan Wat kan ik, wat wil ik en wat vind ik belangrijk Talent Wat zijn sterke punten? Competenties Interesses Eindoefening voor werkzoekers – ook leuk voor stagezoekers Stageplaats zoeken tijdens je studie Hoe vind ik een passende stage? Eindoefening voor stagezoekers
17 17 17 18 19 19 19 20 21 21 26 26 28 30
3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.4.1 3.4.2 3.5 3.5.1 3.5.2 3.5.3 3.6 3.7
Arbeidsmarkt In dit hoofdstuk Wat is een arbeidsmarkt? Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Vacatures vinden Vervulling van vacatures via intermediairs Andere manieren voor starters op de arbeidsmarkt om werk te vinden Verschillende soorten arbeidsovereenkomsten Wat is een arbeidsovereenkomst? Wat staat er in de arbeidsovereenkomst? Duur van een contract Jouw arbeidsmarkt in kaart brengen Eindoefening
31 31 31 32 32 32 34 35 35 36 37 37 42
4 4.1 4.2
Check je cv Inhoud van dit hoofdstuk Soorten cv’s
43 43 43
5
BIS-2.indd 5
23-01-15 14:29
Beter in solliciteren
4.3 4.4 4.5 4.6 4.6.1 4.6.2 4.6.3 4.6.4 4.6.6 4.6.7 4.6.8 4.7 4.8 4.9 4.9.1 4.9.2 4.10 4.11
Voorbereiding Je cv als etalage De scan doorstaan Wat zet je in een cv (en wat niet) Profiel Kwalificaties Foto Competenties en persoonlijke eigenschappen Talenkennis Hobby’s en persoonlijke informatie Personalia Hoe zet je de informatie in een cv? Vormgeving Je cv en internet Hyperlinks op je cv Online vacaturebanken Wat je vooral niet moet doen in een cv Afsluitende oefening
44 44 46 48 48 49 49 50 51 51 52 53 55 59 59 59 60 60
5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6
Je profiel op LinkedIn Inhoud van dit hoofdstuk Hoe werkgevers en recruiters LinkedIn inzetten Student of starter: je profiel op LinkedIn Mogelijkheden van LinkedIn Zakelijk gebruik van Twitter en Facebook Afsluitende oefening
61 61 61 62 65 67 67
6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9
Netwerken Inhoud van dit hoofdstuk Wat is netwerken (en wat is het niet) Een andere mindset Pimp je pitch: wat bied je de arbeidsmarkt? Breng je netwerk in kaart Contact zoeken via LinkedIn IRL netwerkafspraken Je netwerk onderhouden Afsluitende oefening
68 68 68 69 70 73 75 77 78 79
7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5
Reageren op een ‘formele’ vacature – de sollicitatiebrief Inhoud van dit hoofdstuk Doel van je brief Goed voorbereiden – maar waarom eigenlijk? Goed voorbereiden – zo doe je dat Inhoud en vorm van de brief
80 80 80 81 82 85
6
BIS-2.indd 6
23-01-15 14:29
Inhoud
7.5.1 7.6 7.7 7.8 7.9
1e alinea: de opening Solliciteren als je niet aan de eisen voldoet? Open sollicitaties Tips Afsluitende oefening
88 91 92 92 94
8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.5.1 8.5.2 8.6 8.7 8.8 8.9 8.10 8.11 8.12 8.13 8.14
Het sollicitatiegesprek Inhoud van dit hoofdstuk Doel sollicitatiegesprek(ken) Zo bereid je je goed voor STARR Het eerste gesprek De eerste indruk kun je maar één keer maken Structuur van het gesprek Nog meer tips voor gesprekken Afwijkende eerste rondes Het tweede gesprek Na het tweede gesprek Word je het of word je het niet? Als je de baan krijgt Onderhandelen bij een stage Bedank! Afsluitende oefening
95 95 95 96 99 100 100 101 104 105 106 106 107 108 110 110 111
Literatuur
112
7
BIS-2.indd 7
23-01-15 14:29
BIS-2.indd 8
23-01-15 14:29
1
Hoe solliciteren in z’n werk gaat Je bent bijna of net afgestudeerd en wilt een baan. Dan moet je waarschijnlijk gaan solliciteren, want in de meeste sectoren liggen de banen niet voor het oprapen. Is er in jouw branche wel volop werk te vinden, dan moet je kunnen kiezen: welke eisen stel je en welke verwachtingen heb je? Tegen welk aanbod zeg je ja? Het kan ook zijn dat je op zoek bent naar een mooie stageplaats. Ook dat is geen gelopen race, want ook daar zijn vaak veel concurrenten voor weinig plekken. Solliciteren of een stageplaats zoeken: het is een vak op zich. Daarom is dit boek voor jou geschreven. Beter in solliciteren laat je zien hoe het proces van een vacaturevervulling verloopt. Het dwingt je te denken vanuit het perspectief van werkgevers. Zij zijn op zoek naar goede werknemers. Hoe gaan ze daarbij te werk? En hoe kun jij het slimst te werk gaan?
1.1
Inhoud van dit hoofdstuk 1.2 1.3 1.4 1.5
1.2
Drie fasen bij het vinden van werk Van ontstaan tot vervulling: de levensloop van een vacature Drie vuistregels bij het solliciteren Afsluitende oefening
Drie fasen bij het vinden van werk Iedereen verschilt van elkaar en sollicitatieprocedures lopen onderling uiteen. Toch doorloopt elke doelgerichte sollicitant, bewust of onbewust, drie fasen. Beter in solliciteren is opgebouwd langs deze fasen. 1. Focus krijgen – Niemand wordt gelukkig in een baan die echt niet bij hem past. Andersom zit geen werkgever te wachten op een sollicitant die ‘alles leuk vindt’. Dus moet je focus krijgen. Dat wil zeggen: ontdek welk werk of wat voor soort stage bij je past. Wat wil je? Waar word jij gelukkig van? Voor welk soort werk kom je graag je bed uit? Waar ben je goed in? Welke klussen of taken kunnen anderen met een gerust hart aan jou overlaten? En, ook belangrijk: hoeveel vraag is er op de arbeidsmarkt naar mensen met jouw profiel? En in welk segment van de arbeidsmarkt kun je het beste zoeken? Je eerste echte baan kan heel bepalend zijn voor je verdere loopbaan. Ook om die reden is het belangrijk goed na te denken over dergelijke vragen.
9
BIS-2.indd 9
23-01-15 14:29
Beter in solliciteren
Hoofdstuk 2 en 3 helpen je antwoorden te vinden. Met als resultaat dat je focus hebt en weet waar kansen liggen op de arbeidsmarkt. 2. Vinden en gevonden worden – Ben je eenmaal gefocust, dan start de tweede fase. Je gaat op zoek naar die ‘passende’ baan of stageplek en zorgt tegelijkertijd dat jij optimaal gevonden kunt worden door anderen. Hoe? Door een goed curriculum vitae op te stellen (hoofdstuk 4), jezelf professioneel te presenteren en profileren op social media (vooral LinkedIn, hoofdstuk 5) en een professioneel netwerk op te bouwen (hoofdstuk 6). In hoofdstuk 7 leer je de kneepjes van een goede sollicitatie- ofwel motivatiebrief. Het resultaat van deze tweede fase is dat je vacatures ontdekt die bij jou passen en, andersom, dat jij vindbaar bent voor werkgevers die op zoek zijn naar geschikte kandidaten. 3. Aangenomen worden – Je bent uitgenodigd voor een gesprek! Nu gaat het erom dat je de baan of stageplaats ook echt krijgt. Hoe goed je ook kunt netwerken, hoe strak je LinkedIn-profiel en hoe onderscheidend je cv, tijdens het sollicitatie- of stagegesprek kun je het maken of breken. Hoe je het ‘maakt’, lees je in hoofdstuk 8: alles over de voorbereiding op en het gesprek zelf. Ook tests en assessments, die soms deel uitmaken van een sollicitatieprocedure, komen in hoofdstuk 8 aan de orde. Misschien word je het! En dan ga je onderhandelen. Of de baan gaat, zo vlak voor de finish, alsnog aan je neus voorbij … dan lees je in dit hoofdstuk hoe je toch zoveel mogelijk leert van deze ervaring.
1.3
Van oorsprong tot vervulling: de levensloop van een vacature De arbeidsmarkt is een markt van vraag – van werkgevers, naar arbeid – en aanbod – van mensen die werk zoeken. Er is altijd beweging op deze markt, ook in jaren van economische krimp. Immers: er ontstaan nieuwe bedrijven en organisaties, sommige groeien, mensen wisselen van werk, oudere werknemers gaan met pensioen. Grofweg zijn er twee soorten vacatures te onderscheiden: ■ ■
Vervangingsvacature: bij vertrek van een collega wordt de vrijgekomen plaats weer ingevuld. Groeivacature: als een bedrijf groeit en er een extra kracht nodig is, of er nieuwe expertise nodig is in het kader van innovatie. Soms ook worden nieuwe mensen binnengehaald om een cultuurverandering voor elkaar te krijgen.
10
BIS-2.indd 10
23-01-15 14:29
1
Hoe solliciteren in z’n werk gaat
Dat betekent dat er elk jaar weer heel veel vacatures ontstaan, óók in jaren waarin het totale aantal banen afneemt. Zo verwacht het Centraal Bureau voor Statistiek (cbs) voor 2015 zo’n 886.000 vacatures. Het ontstaan van een vacature Waar start jouw sollicitatieprocedure? Wellicht zeg je: op het moment dat je een interessante vacature tegenkomt op een jobboard, op de website van een werkgever of in een vakblad of krant. Je neemt plaats achter je laptop, schrijft een motivatiebrief of schrijft in het vakje ‘toelichting’ iets over je motivatie en uploadt je cv. Dat was dat; en nu maar afwachten of je wordt uitgenodigd! Vanuit jouw perspectief, ofwel het perspectief van baanzoekers, klinkt dit best logisch. Veel mensen solliciteren dan ook op deze manier. Ze reageren op een formele vacature die ergens wordt gepubliceerd. Dit kun je de ‘oude’ manier van solliciteren noemen. Aaltje Vincent, auteur van boeken over ‘nieuw werk veroveren’, noemt deze manier van solliciteren ‘Old school’. Een weinig vleiende maar wel terechte benaming, want wie op deze manier solliciteert, mist kansen. Waarom? Oefening 1
Denk, voordat je verder leest, eerst goed na over de volgende vragen: ■ ■ ■
Wanneer ontstaat een vacature nu echt? Wie weet het eerst van het bestaan van een nieuwe vacature? Waarom is de bovenbeschreven manier van solliciteren weinig efficiënt?
Laten we het ontstaan van vacatures eens anders bekijken, namelijk vanuit het perspectief van werkgevers. Een vacature ontstaat veel eerder dan op het moment dat deze gepubliceerd wordt. Dit illustreren we met een voorbeeld van een vervangingsvacature. Jeffrey werkt drie jaar als accountmanager bij Xanda b.v., een middelgroot verzekeringskantoor. Hij is toe aan een nieuwe stap en solliciteert bij een landelijke verzekeraar. Twee gesprekken heeft hij al gevoerd. Net voor het weekend krijgt hij het verlossende telefoontje: hij is aangenomen! Jeffrey weet dus als eerste dat er met zijn vertrek een nieuwe vacature ‘geboren’ is, namelijk zijn ‘oude’ arbeidsplaats bij Xanda.
C
Mensen die het werk doen dat jij graag wilt doen, weten het eerst dat er een nieuwe collega wordt gezocht. Zorg dus dat je mensen kent die werk doen dat jij zoekt. Het lopend vuur Meteen appt Jeffrey het goede nieuws naar zijn vriendin. In het weekend stelt hij zijn ouders en enkele goede vrienden op de hoogte. Die weten nu
11
BIS-2.indd 11
23-01-15 14:29
Beter in solliciteren
dus ook af van de aanstaande vacature bij Xanda. Op maandagochtend licht Jeffrey zijn baas in, die hiermee weet dat hij op zoek moet naar een vervanger van Jeffrey. Daarna gaat het nieuwtje snel rond binnen Xanda. Eerst op de afdeling waar Jeffrey werkt, maar al snel in brede kring. Een sms’je, e-mail of Tweet is immers zo geschreven, door zijn collega’s maar wellicht ook zijn vriendin, ouders en vrienden. Zijn collega’s, maar ook een brede kring vrienden en kennissen van Jeffrey, zijn binnen no time op de hoogte. Zowel van de nieuwe baan van Jeffrey als van de vacature bij Xanda. De vraag van deze werkgever: ‘Wie kan Jeffrey vervangen?’ kan eveneens via netwerkcontacten en social media wereldkundig worden gemaakt. Steeds meer werkgevers doen het daadwerkelijk op deze manier. Ze maken gebruik van netwerkcontacten van zichzelf en van Jeffrey, ook via social media als LinkedIn, Twitter en Facebook, om een nieuwe arbeidskracht te vinden voor de vrijgekomen vacature. We noemen dat gebruikmaken van het via-via circuit, in jargon: referral recruitment. Circa zeventig procent van de vacatures op de Nederlandse arbeidsmarkt wordt nooit ‘officieel’ bekendgemaakt, maar via netwerken vervuld. Oefening 2
Voordat je verder leest een vraag. Voor een feestje ben je op zoek naar nieuwe kleren. Wiens aanbeveling zou je eerder vertrouwen? ■ ■
Je vriendin die jouw smaak precies kent en je tipt over een leuke nieuwe kledingzaak. Een winkel die adverteert met ‘de mooiste feestkleding speciaal voor jou!’
Bedenk nu redenen waarom werkgevers die op zoek zijn naar een nieuwe werknemer, daarbij graag hun eigen netwerk inschakelen, dus het via-via circuit inschakelen.
Jouw vriendin kent jouw kledingsmaak heel goed. Ze weet ook precies wat jou goed staat. Logisch dus dat je liever op haar oordeel afgaat dan op de advertentie van een of andere kledingzaak. Zo ook weet Jeffrey, beseft men bij Xanda, als geen ander aan welke eisen zijn opvolger moet voldoen. Daar komt bij dat Jeffrey een netwerk heeft onder mensen naar wie Xanda op zoek is. Hij heeft namelijk contact met voormalige studiegenoten en met accountmanagers bij andere bedrijven. Best kans dat daar werkzoekers tussen zitten die geschikt zijn om hem op te volgen. Jeffrey kan beide partijen eenvoudig met elkaar in contact brengen. Het klinkt misschien alsof werkgevers niet zorgvuldig te werk gaan als ze via-via aan een nieuwe kandidaat willen komen en géén officiële vacature-
12
BIS-2.indd 12
23-01-15 14:29
1
Hoe solliciteren in z’n werk gaat
melding kenbaar maken. Immers, met referral recruitment bereiken ze maar een klein deel van alle potentiële kandidaten voor deze functie. Toch is deze werkwijze om meerdere redenen efficiënt: ■ ■
■
Uit onderzoek blijkt dat de kans op de juiste match het grootst is bij kandidaten uit het via-via circuit. Het werkt snel: een Tweet of een ‘post’ op LinkedIn is zo geschreven. Personeel vindt het doorgaans leuk om mee te zoeken naar een geschikte nieuwe collega. Geen bedrijf zit te wachten op langdurige sollicitatieprocedures, en al helemaal niet als de kans op een goede match kleiner is. Het is goedkoop: recruiters of intermediairs inschakelen kost – veel – geld. Net als personeelsadvertenties plaatsen in vakbladen. Mensen uit je netwerk polsen of medewerkers mobiliseren dat te doen, is gratis. ‘Kandidaten die via werknemers binnenkomen krijgen extra aandacht. Het blijkt dat deze sollicitanten het langst blijven.’ Recruiter Jasper van der Weerdt, werkzaam bij Achmea. (Bron: Je 2e carrière, BigBusiness Publishers)
Alsnog een formeel traject Levert referral recruitment geen geschikte kandidaat op, dan kan er alsnog een officieel wervingstraject starten. Eigenlijk gaat daarmee alsnog een ‘old school’ sollicitatieprocedure van start. Er wordt een vacaturetekst opgesteld en gepubliceerd op de website van de organisatie. Zo worden ook kandidaten buiten het netwerk van Jeffrey en Xanda (en daar weer het netwerk van) bereikt. Levert ook dit onvoldoende reacties op, dan rest de werkgever nog een scala aan mogelijkheden: ■ ■ ■ ■
een advertentie in vakbladen, plaatselijke, regionale of landelijke kranten; een melding op in vacaturesites, Jobboards, niche-vacaturesites; werving via banenbeurzen; intermediairs inschakelen zoals recruiters, uitzendbureaus of het uwv.
Voor werkgevers lopen de kosten van werving op deze manier steeds meer op. Voor jou is het nadeel dat je veel concurrentie hebt; vaak zijn er honderden gegadigden voor één baan.
13
BIS-2.indd 13
23-01-15 14:29
Beter in solliciteren
formeel traject ‘old school’ ± 30% vacatures vervuld
referral recruitment ‘via via’
LinkedIn
Twitter vacature
mond tot mond
Facebook
voordelen werkgever: – sneller – goedkoper – betere match
voordelen sollicitant: minder concurrentie!
advertenties vakbladen
advertenties krant
± 70% vacatures vervuld
jobboards
1.4
Drie vuistregels bij het solliciteren Wat betekent dit alles voor jou? Dat je vooral meer moet doen dan alleen reageren op officiële vacatures. Want zo mis je, zoals gezegd, circa 70 procent van je baankansen. En vind je bovendien veel meer concurrenten op je weg. Zorg daarom dat je vroeg vacatures ontdekt. Wil je accountmanager worden bij een verzekeringsmaatschappij, zorg dan dat je mensen als Jeffrey leert kennen. Zoek, kortom, contact met mensen die het werk doen dat jij wilt gaan doen. Of mensen die mensen als Jeffrey kennen. In het ‘echte’ leven (In Real Life, irl) en via social media. Dat is netwerken! In hoofdstuk 6 gaan we hier uitgebreid op in. Je actief opstellen heeft nog een groot voordeel: je komt gemotiveerd over. Ervaring van een starter op de arbeidsmarkt: ‘Toon de buitenwereld dat je aan de slag wilt. Werkgevers hebben liever iemand die niets kan maar alles wil aanpakken, dan andersom. Motivatie is alles.’
14
BIS-2.indd 14
23-01-15 14:29
1
Hoe solliciteren in z’n werk gaat
1. Stel je actief op bij het solliciteren en zoek contact met mensen die het werk doen dat jij zoekt.
De hier beschreven levensloop van vacatures geeft je inzicht in hoe werkgevers denken en handelen. Bij sollicitaties is het van groot belang dat je je kunt verplaatsen in de leefwereld van werkgevers. De meeste zijn in de eerste plaats geïnteresseerd in wat een kandidaat hem, en de organisatie, te bieden heeft. ‘What’s in it for me?’ Op zich is het logisch dat je redeneert en handelt vanuit je eigen leefwereld. Maar doe je dat met solliciteren, dan is de kans groot dat je de boot mist. Probeer daarom steeds een draai in perspectief te maken. Toets je handelwijze aan de blik van degene die jou moet aannemen. ‘Hoe kijkt een werkgever tegen mij aan, tegen wat ik doe, zeg, schrijf? Wat is nu echt belangrijk voor hem? Wat zou ik doen als ik werkgever was? Ervaring van een recruiter: ‘We hadden eens een jonge kandidaat op een haar na geplaatst bij een werkgever. Maar op het allerlaatste moment haakte de werkgever plotseling af. Wat bleek? De jongen in kwestie had een Tweet rondgestuurd dat hij “zijn lekkere buurvrouw wel eens een beurt wilde geven”. De jongen begreep er niets van dat de werkgever daarop afknapte. Iedereen begreep toch zeker wel dat hij maar een grapje maakte? Bovendien, dit was een privédingetje; op het werk zou hij dat soort dingen echt niet zeggen. Helaas voor de kandidaat vond de werkgever dit ook een werkdingetje. “Iedere werknemer is ons visitekaartje”, zeiden ze, “en onze klanten rekenen óns af op dit soort ‘grappige’ tweets. Daar willen we onze vingers niet aan branden.”’
2. Denk ‘klantgericht’, dus vanuit de werkgever of recruiter.
Hoe bewust ben jij je van je kwaliteiten? Grote kans dat je er op zijn minst enkele over het hoofd ziet. Immers: wat je goed afgaat, vind je meestal heel gewoon en zie je niet als ‘kwaliteit’. Iedereen heeft zo zijn blinde vlekken. En dat is jammer, want bij het solliciteren gaat het er nu juist om dat je je kwaliteiten voor het voetlicht kunt brengen. Meestal zijn die namelijk veel minder gewoon dan je denkt en juist interessant voor werkgevers. Zoek daarom een sparringmaatje die jou goed kent en je kan helpen je blinde vlekken in kaart te brengen. Hoe je dat aanpakt, lees je in hoofdstuk 2. 3. Zoek een maatje om mee te sparren en trek samen op met solliciteren.
15
BIS-2.indd 15
23-01-15 14:29
Beter in solliciteren
1.5
Samenvatting Circa 70 procent van de vacatures wordt opgevuld zonder dat er ooit een officiële vacaturemelding aan te pas komt. Werkgevers hebben doorgaans goede ervaringen met referral recruitment. Banen die wel formeel kenbaar gemaakt worden met een vacaturetekst (websites, vakbladen, kranten) worden door veel kandidaten gezien. Je hebt dan dus veel concurrentie te duchten. Je loopt, kortom, veel baankansen mis als je alleen op officiële vacaturemeldingen reageert. Stel je daarom actief op bij het zoeken naar werk of een stage. Dat wil zeggen: zorg voor een goed zakelijk netwerk, zowel ‘live’ als via social media. Onderhoud dat netwerk, maak kenbaar dat je op zoek bent naar werk en naar wat voor soort werk (focus). Zoek contact met mensen die werk doen dat jij zoekt. Vraag je steeds af wat voor de werkgever die jou moet aannemen, van belang is. Spar over je zoektocht naar werk met studiegenoten, vrienden en andere mensen die jou kennen, om je bewust te worden van je kwaliteiten.
1.6
Afsluitende oefening Oefening 3
Benader twee mensen uit je netwerk. ■ ■
Eén starter, dus iemand die onlangs een baan (eventueel stageplaats) heeft gevonden. Eén persoon die een of meerdere afwijzingen voor de kiezen heeft gehad.
Vraag deze personen: ■ ■
■ ■
Hoe ben je te werk gegaan? Vraag zo nodig door om erachter te komen in hoeverre diegene zijn netwerk, social media etc. heeft ingezet, kortom hoe actief of passief hij te werk is gegaan. Bij de starter: Welke zaken hebben eraan bijgedragen dat je bent aangenomen? nb: Maak zo nodig onderscheid in factoren die je als sollicitant wel, resp. niet kunt beïnvloeden. Bij de afgewezen persoon: wat heb je geleerd van deze ervaring(en)? Wat ben je van plan te veranderen in je sollicitatieactiviteiten? Welke andere tips hebben deze mensen voor jou?
16
BIS-2.indd 16
23-01-15 14:29
Een echte praktijkhulp Beter in solliciteren richt zich op hbostudenten en is door de toegankelijke opzet zeer geschikt voor gebruik tijdens de les én voor zelfstudie. De combinatie van boek en portal maken dit product tot een echte praktijkhulp, gebaseerd op vragen die leven bij studenten.
Beter in solliciteren Hettie Graafland, Ellen van Waaijen
Beter in solliciteren
Meer inzicht in solliciteren De serie Beter in… onderscheidt zich door een laagdrempelige opzet, met een minimum aan theorie en een maximum aan direct toepasbare tips en voorbeelden. Overal vind je oefeningen die dicht bij je eigen praktijk staan en direct toepasbaar zijn. Zo leer je in de praktijk en word je goed voorbereid op het solliciteren.
Direct oefenen In elk hoofdstuk vind je diverse oefeningen die je zelf kunt doen. Docenten kunnen hier ook gebruik van maken tijdens de lessen, zoals de verschillende groepsopdrachten in het boek. Elk hoofdstuk in het boek sluit af met een duidelijke samenvatting en een afsluitende oefening. Bovendien vind je meer oefeningen bij alle hoofdstukken op de oefenportal AcademicX.nl.
Hettie Graafland, Ellen van Waaijen
Beter in solliciteren bereidt je voor op het vinden van een baan. In acht hoofdstukken komen alle aspecten aan bod waar je tijdens het zoeken naar en vinden van een baan mee te maken krijgt, zoals persoonlijke branding, het inzetten van sociale media en van je netwerk, vacaturesites en het voorbereiden van een sollicitatiegesprek. Daarnaast leer je om eerst je eigen keuzes te maken bij het vinden van werk: welke baan wil je eigenlijk vinden, in welke omgeving wil je werken en hoe kritisch mag je zijn?
Hettie Graafland (1963) is freelance communicatietrainer. Ze geeft trainingen om professionals beter te maken in hun werk (onder meer zakelijk schrijven, onderhandelen, effectief leidinggeven en soepel samenwerken). Ook geeft ze workshops en trainingen aan mensen die werk zoeken.
Ellen van Waaijen (1964) is loopbaandeskundige en ontwikkelt voor de KR8 Academie programma’s over employability en talentontwikkeling. Daarnaast begeleidt zij werknemers in hun loopbaan en geeft zij workshops op het gebied van talentontwikkeling en loopbaanbegeleiding.
978 90 395 2733 7
9 789039 527337
+ O N L I N EE N G E O FENIN
113
Beter in solliciteren_def.indd Alle pagina's
22-01-15 13:26
