Bestuursverslag 5. Directieverslag 9. Inleiding Doelstelling beheer natuur, landschap en cultuurhistorie Doelstelling voorlichting 17

Jaarverslag 2012

Voorwoord

3

Bestuursverslag 5 Directieverslag 9 Inleiding 9 1. Doelstelling beheer natuur, landschap en cultuurhistorie 11 2. Doelstelling voorlichting 17 3. Doelstelling herstel en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorie 21 4. Doelstelling fondsenwerving 24 5. Organisatie en administratie 25

1. Beleid en bestuur

25

2. Bedrijfsorganisatie

27

3. Toekomstparagraaf

30

Bijlage 1: Samenstelling bestuur en personeel

32

Bijlage 2: Verantwoordingsverklaring bestuur

35

Bijlage 3: Vrijwilligers en vergunninghouders 2012

38

Bijlage 4: Beheerplannen en monitoring

43

Bijlage 5: Gehouden dieren in Natuurpark Lelystad

44

Bijlage 6: Bedrijfsvrienden van Het Flevo-landschap

45

Inhoudsopgave

2

Voorwoord 2012 was een jaar met veel dynamiek, zowel veroorzaakt door de omgeving als door ontwikkeling van Het Flevo-landschap zelf. Bij dit alles wist Het Flevo-landschap zich weer gesteund door een achterban van ruim 12.000 begunstigers en een trouwe groep vrijwilligers. Veel dynamiek en vooral onzekerheid bracht het Natuurakkoord tussen rijk en provincies. Voor Flevoland brengt dit Natuurakkoord naast bevoegdheden en verantwoordelijkheden ook financiële zorgen mee. Zorgen, die Het Flevolandschap kunnen raken in het vervullen van haar kerntaken. De discussie in Provinciale Staten rond het Oostvaarderswold, en als vervolg daarop het Open planproces Natuur in Flevoland hebben de nodige aandacht gevraagd. Het Flevo-landschap heeft actief uitgedragen hoe het als particulier natuurbeheerder in Flevoland bij kan dragen aan ontwikkeling van nieuwe natuur en natuurbeleving voor de inwoners van Flevoland. Positieve dynamiek bracht een aantal grote projecten, die in 2012 zijn gerealiseerd of zijn voorbereid. De aanleg van het Natuurspeelbos op Urk, de ontwikkeling van de Archeoroute op Schokland, en de vernieuwing van het bezoekerscentrum samen met de aanleg van nieuwe recreatieve voorzieningen in Natuurpark Lelystad hebben veel inzet gevraagd, maar ook prachtige en alom gewaardeerde resultaten opgeleverd. Daarnaast kon worden gestart met de voorbereiding van de inrichting van de nieuwe natuur in het kader van de Ecologische Hoofdstructuur in de Rotterdamse hoek. In al deze projecten is samengewerkt met partners: van gemeenten tot buurtwerk, van waterschap tot agrariërs. Het Flevo-landschap is al deze partijen erkentelijk hiervoor. De toenemende complexiteit en dynamiek in de omgeving heeft er mede toe geleid dat Het Flevo-landschap gaat werken met het Raad van Toezicht model, conform de code van goed bestuur. Per 1 januari 2013 is een Raad van Toezicht aangetreden. Voor de samenstelling en een overzicht van de nevenfuncties van de leden wordt naar de website verwezen. De raad van Toezicht heeft uit haar midden een Audit Commissie gevormd In financiële zin kon het jaar neutraal worden afgesloten: er waren geen verrassingen ten opzichte van de begroting. Kostenbesparing en efficiënt werken blijven onze aandacht houden.

Voorwoord

3

<< terug naar << inhoudsopgave

Bestuursverslag

Bestuursverslag Het bestuur heeft in 2012 zes keer vergaderd. De aandacht van het bestuur is in 2012 vooral uitgegaan naar: Beleidsontwikkeling op rijks- en provinciaal niveau Decentralisatie van het natuurbeleid van Rijk naar Provincies, herijking van de EHS, bezuinigingen op verwerving, inrichting en beheer, later vastgelegd in een Natuurakkoord tussen Rijk en IPO, stonden regelmatig op de agenda. Hoewel de gevolgen voor Het Flevo-landschap op korte termijn niet heel groot zijn, zal dat op langere termijn anders liggen. Ook in verband van De12Landschappen, het landelijk samenwerkingsverband, is geprobeerd via landelijk lobby voldoende middelen veilig te stellen, primair voor beheer van bestaande natuur. Gelukkig is met het aantreden van het kabinet Rutte II een meer vriendelijke toon voor natuur ontstaan, maar nog steeds verkeert Nederland in een economisch moeilijke periode, dus is er schaarste aan middelen. Grotere projecten in kader van herstel en ontwikkeling Natuur en Landschap Het Flevo-landschap heeft in 2012 fors kunnen investeren door enkele grotere projecten uit te voeren die de natuur en landschap in Flevoland verder ontwikkelen. Daarbij lag ook een groot accent op de natuurbeleving van jong en oud, en het uitdragen van de betekenis van natuur, landschap en cultuurhistorie. In het directieverslag wordt hier dieper op in gegaan, met name bij de doelstelling herstel en ontwikkeling. Het bestuur heeft de uitvoering van deze projecten besproken en gevolgd. Te noemen zijn ‘Impuls Natuurpark, duurzaam verbindend’, Archeoroute Schokland, Natuurspeelbos Urk, voorbereiding inrichting Rotterdamse Hoek, planvorming verdere ontwikkeling Pampushout bij Almere. Ook is de problematiek op Schokland besproken aan de hand van de notitie Naar een Duurzaam behoud archeologie Schokland. Ontwikkeling van plangebied Oostvaarderswold De aandacht van het bestuur ging de afgelopen jaren vooral uit naar het creëren van de randvoorwaarden voor uitvoering, het onderkennen van risico’s en kansen en de positionering van Het Flevo-landschap bij deze gebiedsontwikkeling. Zo ook in 2012. Nadat de Raad van State in maart 2012 het Provinciaal Inpassingsplan (PIP) voor het Oostvaarderswold vernietigde hebben Provinciale Staten gevraagd om een uitwerking van de verschillende scenario’s. In mei presenteerde GS drie scenario’s, variërend van een afgeslankte versie van Oostvaarderswold, tot een complete ontmanteling van het natuurplan. De Provinciale Staten besloten de discussie breder te trekken. Op 30 mei namen de Provinciale Staten van Flevoland de motie ‘Open Planproces Natuur in Flevoland’ aan. Trekker en boegbeeld van dat proces werd professor Roel Bekker. De verworven gronden wil het Flevo-landschap nog steeds inzetten ten behoeve van natuur- en landschapsontwikkeling en recreatieve natuurbeleving voor de Flevolanders, vooral de inwoners van Almere. Tevens wordt daarmee het belang van de verdere ontwikkeling van Flevoland gediend. Gezien de uitkomst van het Open Planproces zal dat nieuwe planvorming vergen. Organisatie ontwikkeling en bestuurlijk model van het Flevo-landschap In1986 is Het Flevo-landschap opgericht in de jonge dynamische provincie Flevoland. Het begon met vrijwel niets, pionierend. Vervolgens is het te beheren natuurareaal sterk gegroeid. Er moet ook een bepaalde omvang zijn om bestaansrecht te hebben. De laatste jaren zijn inspelen op de dynamiek van de omgeving en bewust ook de verbinding en samenwerking opzoeken van toenemend belang. Het Flevo-landschap is inmiddels een organisatie die hecht maatschappelijk verankerd is in de provincie Flevoland. Ingegeven door de doorgaande ontwikkeling van werk en organisatie van Het Flevo-landschap en door de dynamiek en toegenomen complexiteit in de omgeving heeft het bestuur zich beraden op het gewenste bestuurlijk model voor de toekomst. In 2012 is het besluit genomen om over te gaan naar een Raad van Toezicht en is dit voorbereid. Naast wijziging van statuten en reglementen, en het werven van een Raad van Toezicht, ging het vooral over de benodigde verdere ontwikkeling van de werkorganisatie. De ontwikkelingen in de omgeving en het kunnen invullen van de ambitie en speerpunten uit het beleidsplan 2011-2014 zijn vertaald in de benodigde professionalisering (denk aan verder invullen van de meerjarige en jaarlijkse plannings- uitvoerings- en verantwoordingscyclus). In december 2012 heeft het bestuur zijn laatste vergadering gehouden.

Bestuursverslag

5

<< terug naar inhoudsopgave

Financiën en HRM Het bestuur heeft de gebruikelijke (formele) documenten besproken en vastgesteld: Jaarverslag 2011, Jaarrekening 2011, Managementletter accountant 2011, Jaarplan 2012, Begroting 2013, Kwartaalrapportages 2012. Organisatie- en personeelsontwikkeling hebben regelmatig de aandacht van het bestuur gehad, evenals de personele bezetting van de leidinggevende posities. Door het managementteam is een Opleidingsplan 2013-2014 opgesteld. De voorzitter en vicevoorzitter hebben een beoordelingsgesprek met de directeur gevoerd. Tot slot Het bestuur heeft in de jaarlijkse thematische excursie uitgebreid stilgestaan bij: •

De bijzondere Landschapsstructuren in Flevoland

•

De (ruimtelijke) samenhang en verbinding tussen terreinen in Flevoland, én tussen Flevoland en de gebieden daarbuiten.

Raad van Advies De Raad van Advies is in 2012 eenmaal bijeen geweest (mei). Daarbij is kennis genomen van de impuls die aan het Natuurpark is gegeven. Inhoudelijk is gesproken en geadviseerd over de ontwikkeling van het plangebied Oostvaarderswold en de bestuurlijke en organisatorische ontwikkeling van Het Flevo-landschap. Publieke uitleg activiteiten Het Flevo-landschap Het bestuur heeft tijdens de zomeravondbijeenkomst en de regiobijeenkomsten de activiteiten en het beleid van Het Flevo-landschap uitgedragen. Tijdens de zomeravondbijeenkomst gericht op de stakeholders uit het openbaar bestuur en bedrijfsleven is met elkaar gesproken over het omgaan met de spanning die er soms is tussen natuur voor behoud en ontwikkeling van ecosystemen en soorten, en gebruikers die de natuur vooral zien als een bron van vertier. In de drie regiobijeenkomsten gericht op de begunstigers van het Flevo-landschap zijn de onderwerpen waar het bestuur mee bezig is geweest toegelicht en is vooruitgeblikt. Daarnaast werden samen met agrarisch ondernemers voorbeelden gepresenteerd van samenwerking tussen natuur en landbouw. Het Flevo-landschap mocht zich in alle drie de deelregio’s verheugen in een grote opkomst. Daarmee vervullen de regiobijeenkomsten een duidelijk rol naar de achterban. Samenvatting Verantwoordingsverklaring Het Centraal Bureau Fondsenwerving vraagt aan het bestuur een Verantwoordingsverklaring waarin het bestuur toelicht hoe de taken besturen, toezicht houden en uitvoeren gehanteerd worden in Het Flevo-landschap. Hier wordt een samenvatting gegeven, de Verantwoordingsverklaring is als bijlage 3 in dit Jaarverslag opgenomen. Scheiding van uitvoering, besturen en toezicht: Het bestuur bestaat uit onafhankelijke leden. De leden hebben een zittingsduur van maximaal drie jaren en zijn na afloop van een zittingsperiode twee maal herbenoembaar. De bestuursleden verrichten hun activiteiten onbezoldigd en ontvangen slechts een vergoeding voor werkelijk gemaakte onkosten. Het bestuur vervult de taken “besturen” en “toezicht houden”. De directeur vervult met de werkorganisatie de taak uitvoering. Afspraken tussen het bestuur en de directeur zijn vastgelegd in het directiestatuut. Het hoofd Beleid & Kwaliteit is tevens plaatsvervangend directeur. De directeur informeert het bestuur elke vergadering schriftelijk en mondeling over ontwikkelingen en in een rapportage per kwartaal over de voortgang van de uitvoering van het jaarplan en de bereikte resultaten en de bereikte resultaten. De voorzitter en een lid van het Bestuur voeren jaarlijks een functioneringsgesprek met de directeur. De nevenfuncties van de bestuursleden en de directeur zijn vermeld in bijlage 1.

Bestuursverslag

6


Efficiënte en doelmatige besteding van middelen: Het Flevo-landschap streeft naar een efficiënte en doelmatige besteding van de middelen voor de doelstellingen. Het Flevo-landschap hanteert een meerjarenbeleidsplan met een meerjarenbegroting, vastgesteld door het bestuur. De werkorganisatie stelt jaarlijks binnen het kader van het beleidsplan een jaarplan en jaarbegroting op met concrete doelen, bij voorkeur gericht op effecten dan wel inspanningen. Ten aanzien van kosten van natuurbeheer en deelname aan activiteiten worden kengetallen en prestatie-indicatoren opgenomen. Duidelijkheid over omgang met belanghebbenden: Het Flevo-landschap wil een organisatie zijn die in open wisselwerking met de maatschappelijke omgeving opereert. Het betreft zowel de begunstigers, sponsoren en vrijwilligers, alsook de beleidsmatige en bestuurlijke omgeving. Het Flevolandschap betrekt de bestuurlijke en maatschappelijke omgeving bij de evaluatie en het formuleren van het beleid. Het Flevo-landschap informeert de belanghebbenden met diverse uitingen: website, magazine, digitale nieuwsbrief, jaarverslag en folders. Het Flevo-landschap heeft een beleid t.a.v. sponsoren geformuleerd. Jaarlijks worden de bedrijfsvrienden uitgenodigd voor een informerende bijeenkomst. Jaarlijks vinden ook de zogenaamde regiobijeenkomsten plaats in de provincie. In deze bijeenkomsten blikken bestuur en directeur met de begunstigers en andere relaties terug en vooruit op het gevoerde beleid en de verrichte activiteiten. Jaarlijks organiseert Het Flevo-landschap een brede bijeenkomst voor de vrijwilligers. Daarnaast vinden met regelmaat bijeenkomsten plaats voor specifieke groepen vrijwilligers. De werkorganisatie kent twee soorten overleggen: managementteamoverleg en werkoverleg per afdeling. Daarnaast is er het beheeroverleg. Tot slot overlegt de directeur regelmatig met de personeelsvertegenwoordiging.

Bestuursverslag

7


Directieverslag

Directieverslag Inleiding Het jaar 2012 is het tweede jaar van het beleidsplan 2011-2014. “Beleven, Beheren en Samen doen” zijn de trefwoorden die bij het beleidsplan horen. De missie in het Beleidsplan is als volgt: •

Het Flevo-landschap staat voor instandhouding en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed en investeert in duurzame ecosystemen en een vitaal landschap in Flevoland.

•

Het Flevo-landschap wil in een open wisselwerking met de Flevolandse samenleving mensen uitdagen tot het beleven van de natuur. Dat kan door fysiek actief te zijn in onze terreinen of thuis via smart phone, ipad of pc te genieten van wat de Flevolandse natuur te bieden heeft.

•

Het Flevo-landschap stelt daarom zijn gebieden open voor Flevolanders en toeristen en wil daartoe met partners diensten ontwikkelen zodat mensen ontspanning en inspiratie kunnen vinden. Dit versterkt de kwaliteit van leven en betrokkenheid van mensen.

Het Beleidsplan stelt een vijftal speerpunten centraal. Daarnaast is het cruciaal dat de organisatie zich verder ontwikkelt. Daarom komt in dit jaarverslag ook organisatieontwikkeling als speerpunt terug.

speerpunten Beleidsplan

toelichting

kwaliteit in beheer

Het beschermen van de natuur is de hoofdtaak van Het Flevo-landschap. Voor de natuur en de biodiversiteit, maar ook om mensen ervan te laten genieten. Het Flevo-landschap nodigt mensen uit om van de natuur te genieten, maar

genieten en doen

wil ook inspireren om iets voor de natuur te doen. Daartoe worden bezoekers, begunstigers en vrijwilligers meer betrokken bij de activiteiten. Sommige gebieden zijn zeer geliefd bij publiek, of hebben de potentie om dat te

regionale accenten

worden. Die gebieden worden benut om de verbinding tussen mens en natuur te versterken. partner in de samenleving

Het beschermen van de Flevolandse natuur kan de organisatie niet alleen. Als regionale organisatie neemt Het Flevo-landschap de rol van bruggenbouwer op zich, zodat gezamenlijk de verbinding tussen mens en natuur kan worden versterkt.

nieuwe inkomsten

Om alle ambities waar te maken, is geld nodig. Van sommige geldstromen is de omvang in de toekomst onzeker. Daarom is Het Flevo-landschap op zoek naar nieuwe mogelijkheden om inkomsten te genereren.

organisatieontwikkeling

De samenleving verandert snel. Het Flevo-landschap moet daarin meegroeien. Ontwikkeling van de organisatie, het bestuurlijk model, en de werkprocessen is nodig.

Directieverslag

9


Accenten in 2012 Aan de basis van het werk van het Flevo-landschap staan de reguliere activiteiten zoals het beheer van natuur, landschap en cultuurhistorisch erfgoed, de communicatie-uitingen, de belangen behartiging, meedenken met overheden en de bedrijfsorganisatie. In 2012 vroegen daarnaast een aantal activiteiten gericht op ontwikkeling extra aandacht en inzet van medewerkers van het Flevo-landschap: •

De inrichting en verdere ontwikkeling van natuur en recreatie in een aantal gebieden: Pampushout, Rotterdamse Hoek, Schokland, Lepelaarsplassen en Greppelveld.

•

De nieuwe inrichting van het bezoekerscentrum en recreatieve voorzieningen in het Natuurpark, de verbouwing van het kantoor en de daarmee gepaard gaande verhuizingen.

•

De verdere professionalisering van de kwaliteit in natuurbeheer. In 2012 is gestart met de implementatie van het ondersteunende systeem CMSi en is het kwaliteitshandboek voor de certificering voor het Subsidiestelsel Natuur en Landschapsbeheer (SNL) opgesteld.

•

Organisatie- en bestuurlijke-ontwikkeling. In 2012 is definitief besloten tot de bestuurlijke overstap naar een Raad van Toezicht en is deze overstap voorbereid.

•

Mogelijke bezuinigingen op subsidies voor natuurbeheer omdat het rijk onvoldoende middelen aan de provincie beschikbaar stelt. Het gesprek met de provincie hierover is gestart.

•

De provincie heeft aangekondigd dat er in de nabije toekomst ook bezuinigingen op subsidies voor natuur aan de orde kunnen zijn. Het gesprek met de provincie hierover is gestart.

•

Als vervolg op politieke besluitvorming rond Oostvaarderswold loopt het Open planproces Natuur. Het Flevolandschap is hier partij in.

Leeswijzer Het Jaarverslag volgt in zijn opbouw de doelstellingen en de algemene taken zoals gehanteerd in de CBF-verantwoording. Dit zijn: 1 beheer van natuur, landschap en cultuurhistorie 2 voorlichting 3 herstel en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorie 4 fondsenwerving 5 organisatie en administratie In het jaarverslag wordt per doelstelling uiteengezet hoe de speerpunten zijn opgepakt. In het financieel jaarverslag wordt de financiële (cijfermatige) rapportage gegeven en toegelicht.

Directieverslag

10


1. Doelstelling beheer, natuur, landschap en cultuurhistorie Onder deze doelstelling vallen alle werkzaamheden in het terrein, die gericht zijn op bestendig beheer van natuurgebieden, recreatievoorzieningen, en objecten met speciale culturele betekenis. Dit werk keert voor een groot deel jaarlijks of in elk geval regelmatig terug, soms zijn eenmalige maatregelen aan de orde. Bij terreinbeheer gaat het om twee invalshoeken: beheren voor natuurkwaliteit, en beheren voor natuurbeleving. Binnen de doelstelling beheer van natuur, landschap en cultuurhistorie zijn de speerpunten ”Kwaliteit in Natuurbeheer” en “Mensen en natuur: genieten en doen” de belangrijkste. Vanuit haar doelstellingen stelt het Flevo-landschap in haar Visie op natuurbeheer twee natuuroriëntaties centraal: “vitale natuur voor biodiversiteit” en “beleefbare natuur voor mensen”. Daarmee ligt de focus van de afdeling terreinbeheer op biodiversiteit en op toegankelijkheid van gebieden. In veel gevallen gaan biodiversiteit en natuurbeleving goed samen, maar niet altijd. Daarom is per natuurgebied een keuze gemaakt of biodiversiteit dan wel beleving prioriteit krijgt. Deze keuze is bepaald aan de hand van factoren als kansen die de abiotiek biedt, de ligging ten opzichte van andere natuurgebieden, de nabijheid van bevolkingscentra en recreatiegebieden. Het Flevo-landschap vindt het belangrijk om dit proces van keuzes maken, plannen en beheren transparant te maken en daar ook verantwoording over af te leggen. De koppeling tussen doelstelling en beheer wordt vastgelegd in een beheerplan per gebied (gemiddeld eens per 6 jaar). Dit beheerplan vormt de basis voor de planning van werkzaamheden per jaar. Dat betekent dat er systematisch gepland, beheerd, gemonitord en teruggekeken wordt hoe handelingen uitgewerkt hebben. Vervolgens worden conclusies getrokken voor de volgende jaren. Resultaten 2012 In 2012 is 26% van de totale middelen aan deze doelstelling besteed.

realisatie

begroting

2011

2012

realisatie 2012

realisatie 2012 % begroting

besteed aan doelstelling beheer natuur, landschap en cultuurhistorie

1.228.916

1.712.434

1.583.878

92%

Het Flevo-landschap heeft een Kwaliteitshandboek Natuurbeheer ontwikkeld. Het Kwaliteitshandboek legt de werkprocessen vast die Het Flevo-landschap hanteert bij planning, uitvoering en evaluatie van natuurbeheer en zaken die daaraan gerelateerd zijn. Het Kwaliteitshandboek is een belangrijk hulpmiddel bij de interne borging en maakt certificering voor SNL mogelijk. Het Kwaliteitshandboek is in nauwe samenwerking door de provinciale Landschappen ontwikkeld. Een tweede belangrijk hulpmiddel bij de professionalisering van het terreinbeheer vormt de invoering van het gezamenlijk digitale informatie- en planningssysteem voor natuur- en landschapsbeheer, CMSi. In 2012 is de basis ontwikkeld en in gebruik genomen, verdere implementatie en oplevering van maatwerk vinden in 2013 plaats. Beheerplannen geven richting aan het beheer in de praktijk. Het Flevo-landschap werkt gestaag aan het ontwikkelen van beheerplannen. In 2012 zijn daarbij goede vorderingen gemaakt in het voor de verschillende afdelingen hanteerbaar maken van de Plan-Do-Act-Evaluate cyclus. De beheerplannen voor de gebieden Reve-Abbertbos, Priembos, en Heggenlandschap-de Wildwallen zijn vastgesteld, en voor Stichtse Putten en Knarbos gereed gekomen. De beheerplannen voor de gebieden Flevohout (i.s.m. Robinia), Larserbos en Larservaartbos, Ooievaar- en Reigerplas, Toppad Urk en Schokland zijn voor een flink deel opgesteld (zie bijlage 4). Bij enkele beheerplannen is externe expertise ingehuurd op gebied van bosontwikkeling. Dit draagt bij aan kwaliteit van de plannen en heeft een scholend effect. Monitoringgegevens geven inzicht in de effecten van het beheer en eventuele specifieke maatregelen. Daarom wordt de natuur in een gebied in de loop van een beheerplanperiode geïnventariseerd. Afgelopen jaar is met de beschikbare SNLvergoeding een evenredig deel van gebieden met SNL-subsidie gemonitord (zie bijlage 4). Het betrof flora-inventarisaties, vegetatie- en structuurkarteringen, inventarisaties van broedvogels, vlinders en libellen.

Directieverslag

11


Ad hoc vond monitoring plaats van bijzondere soorten zoals de kwartelkoning. Voor een groot deel van de inventarisaties zijn bureaus ingehuurd, een deel vond in eigen beheer plaats. Er zijn ook dit jaar weer veel vrijwilligers actief geweest met inventariseren van specifieke soortgroepen. Ook zijn enkele studenten van de CAH Dronten actief geweest met vegetatie-onderzoek langs de Larservaart en gestart met een onderzoek naar de akkernatuur in Zuidelijk Flevoland. Beheerareaal Onderstaande tabel geeft een overzicht van het areaal dat Het Flevo-landschap in beheer heeft, wat de eigendomspositie is, en de omvang van de beheervergoedingen in het kader van de subsidieregeling SNL. SNL vergoedt in principe 84% van de gemaakte kosten van het beheer. De vergoeding is gebaseerd op een landelijke berekening van kosten per natuurbeheertype en bedraagt in 2012 € 981.700,--.

overzicht areaal in beheer en verpachting

realisatie

begroting

2011

2012

totaal areaal in beheer (eigendom en erfpacht) areaal in eigendom en beheer (ha) areaal in erfpacht (ha) areaal met beheervergoeding SNL (ha)

5.785 1.040 4.745 4.704

5.785 1.040 4.745 4.772

realisatie 2012

begroting 2013

5.717 1.042 4.675 4.746

5.723 1.040 4.745 4.650

Hieronder wordt ingegaan op de grote lijnen uit het beheerwerk per terreintype. Moerassen en plassen (1.141 hectare) Het basisbeheer van moerassen bestaat uit peilbeheer, gefaseerd maaien van riet en (lokaal) tegengaan van verbossing. Kijkhutten zijn een goed middel om bezoekers te laten genieten van de moerasnatuur. Ze vragen wel om regelmatig onderhoud. In de Lepelaarplassen is enkele malen brand ontstaan bij de toegangsschermen naar de Lepelaarhut, waarschijnlijk door brandstichting. Met hulp van vrijwilligers zijn de schermen hersteld. Het beheer van de Natte graslanden en het Trekvogelgrasland gebeurt deels met beweiding. Het zoeken naar een goed evenwicht tussen het meest geschikte waterpeil voor de natuur en dat voor vee, is lastig. Afzien van beweiding leidt tot hoge kosten van maaien en afvoeren. In de sloten binnen de peilgebieden van het Gorzenveld zijn dammetjes aangebracht om wegzijgen van grondwater naar de wegsloot te beperken. De Reigerplas wordt redelijk intensief recreatief gebruikt. Het beheer is daarop afgestemd. Het strand is geploegd tegen vegetatie. De bestrating is hersteld. Helaas is er ook vaak sprake van ongewenst gebruik. In 2012 is een grote wietplantage opgeruimd. In februari zijn na een melding van crossen met quads in de Ooievaarplas en Reigerplas vier personen door politie aangehouden. Crossen met quads is iets wat de laatste jaren veel in natuurgebieden plaatsvindt en veel schade en verstoring veroorzaakt. In de Ooievaarplas is de oeverzwaluwwand door vrijwilligers van Landschapsbeheer aangevuld met zand. In het Staartreservaat is op circa 1 hectare het riet gemaaid en afgevoerd in het kader van verschralingsbeheer. Met hulp van Landschapsbeheer Flevoland en een school uit Urk zijn de bloemrijke graslandjes gemaaid en afgevoerd. De herinrichting van dam-, duikers, stuwen en vernieuwen van het hekwerk zijn uitgesteld omdat de gemeente Urk ter plekke een deel nodig heeft voor de aanleg van een rotonde. In het Toppad is in 2011 gestart met een forse ingreep om verbossing tegen te gaan. Deze maatregel is dit jaar afgerond, zodat de verbossing nu voor 80-90% is teruggezet. Dankzij de grootschalige ingreep werd goed zichtbaar waar het water

Directieverslag

12


over het maaiveld naar de ringsloot wegvloeit. Op deze locaties zijn de kades opgehoogd zodat er betere plas-dras situaties in het rietland ontstaan, met als gevolg meer kwalitatief goed nat rietland voor moerasvogels. De gemeente Urk heeft Het Flevo-landschap verzocht om een natuurijsbaan in de randzone van het Toppad te mogen aanleggen. Na uitgebreid vooronderzoek is hiervoor toestemming gegeven. Afgelopen winter is de ijsbaan in gebruik genomen. In het moeras van de Kamperhoek is circa 3 hectare rietland gemaaid en afgevoerd. De hut en de aanlegsteiger voor de beheerboot zijn vernieuwd. Vrijwilligers hebben onderhoud gedaan aan en schermen geplaatst bij de vogelkijkhutten. Bossen (2.835 hectare) Nadat een tiental jaren intensief is geïnvesteerd in omvorming van jonge polderbossen, is het stadium bereikt dat weinig eindkap en herinplant van “slechte” bosvakken meer nodig is. Het bosbeheer richt zich steeds meer op dunning van te dicht wordende bosopstanden en in het beheer en de ontwikkeling van bosranden. In 2012 is bosbeheer uitgevoerd in het Heggenlandschap- De Wildwallen, het Knarbos, het Larserbos, de landschappelijke beplantingen Noordoostpolder, Natuurpark Lelystad, de Pampushout, het Reve-Abbertbos en het Vaartsluisbos. De totale houtopbrengsten waren groter dan begroot. In het Larserbos is veel gedund en is randenbeheer uitgevoerd. Er zijn bomen verwijderd zodat de veiligheid van gebruikers van luchthaven Lelystad Airport gewaarborgd blijft. In het Heggenlandschap is een deel van de opgaande bomen verwijderd zodat de heggen kunnen verjongen (o.a. meidoorn en sleedoorn). In de Pampushout en het Vaartsluisbos is conform planning populier en loofhout gedund. In het Knarbos en Reve-Abbertbos vond eveneens dunning plaats. In alle bossen is de nodige tijd besteed aan het reguliere onderhoud ten behoeve van toegankelijkheid en recreatief gebruik: maaien van paden, bestrijden van onkruid op (half)verharding, onderhoud van recreatiemeubilair, bebording, slagbomen e.d. En last but not least opruimen van zwerfafval, illegaal gestort afval en wietplantages. In het Knarbos is langs de natuurontwikkelingskern een bosrand open gemaakt met het oog op vlinder- en /insectenbeheer. De rode bosmiernesten die hier zaten, zijn helaas spoorloos verdwenen. Door de ingreep hopen we dat de bosranden o.a. voor de bosmier weer geschikt worden. Door andere werkzaamheden is een kleine geplande houtoogst niet uitgevoerd. In Knarbos-west is, in het kader van veiligheid, langs het fietspad dood hout uit de boomkronen verwijderd. Langs de Ecologische verbindingszone in de Pampushout heeft de gemeente een mitigatieproject voor bevers uitgevoerd. Hiermee heeft de watergang ook een natuurlijker vorm gekregen. Ten behoeve van de ontsluitingsweg van Almere Poort is een strook grond in de Pampushout overgedragen aan de gemeente. Ook op een locatie nabij de Pinasweg is een perceel gedeeltelijk overgedragen. Verder is toestemming gegeven voor de aanleg van enkele fietspaden vanuit Almere Poort naar de doorgaande fietsroute. In het Vaartsluisbos zijn op verzoek van gebruikers enkele bankjes geplaatst. Tegelijkertijd moesten vanwege illegaal gebruik de fietspaden zwaarder worden afgesloten. Bij het Priembos heeft in relatie met het Oostvaarderswold een ruiling met een agrariër plaatsgevonden. Voor het beheerplan is het bos in eigen beheer geïnventariseerd, en is beschreven wat er de komende jaren aan onderhoud nodig is. Natte delen in de bospaden zijn hersteld. In de Stichtse Putten zijn de plekken ingeplant waar in 2010 een zomerstorm alle populieren heeft afgebroken. Ook dit jaar zijn verschillende malen populieren omgewaaid. Voor het beheerplan zijn de structuur en de beheermaatregelen voor alle bosvakken in kaart gebracht. In het gebied is een scheepswrak onderzocht, dat bij Het Flevo-landschap nog niet bekend was. De ingang Reve-Abbertbos aan de Reveweg is in overleg met de gemeente Dronten voor gemotoriseerd verkeer afgesloten.

Directieverslag

13


De poel bij kampeerterrein de Abbert is geschoond en opnieuw onder profiel gemaakt zodat er gemakkelijker mechanisch beheerd kan worden om dichtgroeien tegen te gaan. Langs de meeste poelen is een verschralingsbeheer uitgevoerd. Na een aantal jaren van beheer worden resultaten zichtbaar: in en langs de poelen ontwikkelen interessante vegetaties. Het verschralingsbeheer is wel bijzonder intensief. Er wordt daarom gekeken naar andere vormen van beheer, maar wel met behoud van kwaliteit. Ook wordt gezocht naar vrijwilligers die de poelen willen gaan monitoren (vegetatie, libellen, amfibieën). In het Tollebekerbos is het scholenproject in samenwerking met Landschapsbeheer, IVN Consulentschap, IVN-afdeling Noordoostpolder en het Flevo-landschap in elk geval tijdelijk gestopt door gebrek aan uren bij de verschillende partners. De poel bij de speelweide in het Urkerbos is gedeeltelijk uitgediept en geschoond. Het riet in de poel groeit zo weelderig dat de poel binnen één jaar volledig dichtgroeit. Hopelijk heeft verwijderen van de sliblaag en dus verarming van de bodem effect. Langs een aantal fietspaden, wandelroutes, ruiterpaden en bospaden zijn overhangende takken, bomen en stobben verwijderd. Graslanden en akkers (197 hectare) In een deel van de graslanden en akkers is het beheer deels gericht op botanische waarden. In dat geval wordt verschralingsbeheer toegepast, bestaande uit maaien en afvoeren van het gewas. In het andere deel is het beheer gericht op weide- en akkervogels. Voor akkervogels is een gewas rijk dat veel zaden en indirect muizen oplevert de sleutel tot welslagen. Bij weidevogels is een voldoende hoog waterpeil in het voorjaar belangrijk. Als beheermaatregel in weidevogelgrasland wordt zowel maaien en afvoeren als beweiding toegepast. Dankzij de bemaling met kleine windmolentjes, enkele kleinschalige maatregelen in het gebied en lokaal opbrengen van ruige stalmest, was de vogelstand in het Gruttoveld ook in 2012 weer goed. In het Winkelse zand is een nieuw raster geplaatst zodat de begrazing met runderen weer doorgang kan vinden. Er is een nieuw type toegangsbord geplaatst, dat beter waarschuwt om afstand te houden tot het ingeschaarde vee en verzoekt om niet te voeren. Alle kavels van het Greppelveld zijn ook dit jaar weer verpacht geweest. Qua weidevogels wordt het steeds lastiger om de doelen te halen. Door verdroging en verruiging van het terrein is sprake van een behoorlijke achteruitgang in weidevogelsoorten als grutto, watersnip en kievit. In 2013 gaat er een vernattingsingreep plaatsvinden om meer plas-dras situaties te creëren. Met de Agrarische Natuurvereniging Rondom het Greppelveld is overlegd met onder andere als doel de versterking van de natuur en natuurbeleving in het Greppelveld en omgeving. Landschappelijke beplantingen (321 hectare) Het Flevo-landschap beheert een aantal wegbeplantingen, houtwallen, tochtstroken en overhoekjes. Deze elementen liggen in het agrarisch gebied. In het beheer is vaak overleg met de andere gebruikers aan de orde. Er waren dit jaar relatief veel iepen met iepziekte langs Ooievaarweg en Lepelaarweg, een aantal is omgewaaid. Aan het eind van het jaar zijn deze gezaagd in combinatie met opsnoeien van de iepen. Ook de essen langs de Ooievaarweg zijn opgesnoeid. De Paddepoelen zijn als akkernatuur ingericht met luzerne en deels met graan dat de winter over blijft staan. In de singel zijn gaten van 30 meter gemaakt en is een wilg geringd. In de winter is het succes van deze maatregel gebleken. Er zijn grote aantallen wintervogels als vinken, kepen, kneuen, groenlingen en holenduiven waargenomen, maar ook blauwe kiekendief en smelleken. Schokland (492 hectare) Het Flevo-landschap beheert 500 hectare op en rond het voormalig eiland Schokland. Vanwege de grote cultuurhistorische waarde van het werelderfgoed is in het beheer behoud van archeologie en landschappelijke structuur leidend, en worden

Directieverslag

14


binnen deze randvoorwaarden de beste condities voor natuur en recreatie nagestreefd. Met financiering van BRIM zijn de andere terpen gemaaid en is het gewas afgevoerd. Vanwege de funderingen in de bodem gebeurt dit met machines met aangepaste bodemdruk. De terpen worden jaarlijks drie maal gemaaid, telkens is de gewasproductie weer groot. Op zich niet verwonderlijk daar de terpen in het verleden met plaggen, kraggen en mest werden opgehoogd. Op de archeologische meest waardevolle kavel, P14, is extra zorgvuldig gras en riet gemaaid en afgevoerd. De graslanden op en rond Schokland zijn zoveel als mogelijk verpacht aan agrariërs uit Flevoland. Graslanden met potentie als weidevogelgebied worden als zodanig beheerd. Voor het op peil houden van de voedselvoorziening voor weidevogels mogen deze gebieden met vaste stalmest worden bemest. Met name in het zuidelijk deel van de hydrozone zitten steeds meer weidevogels. De kwartelkoning liet zich dit jaar voor het eerst op Schokland in de akkers, in een graanakker op de zuidzijde, horen. Om hier zorgvuldig mee om te gaan is de pachter gevraagd om zijn werkwijze aan te passen. Aan de zijde van de Palenweg is de akkerrand deels opnieuw ingezaaid. In de wintermaanden is deze akkerrand een trekker voor diverse zangvogels, vooral groenlingen, en roofvogels, waaronder regelmatig de ruigpootbuizerd. Langs de Keileemweg in het Schokkerbos is samen met de beheervrijwilligers een stukje berm verschraald. Deze berm is in het voorjaar altijd een lust voor het oog met bloeiende randen van speenkruid, fluitenkruid en look zonder look. Tijdens de natuurwerkdag zijn bij de Gesteentetuin een aantal stukken bosrand opnieuw afgezet en delen van de schelpenpaden voorzien van een nieuw laagje schelpen. Natuurpark Lelystad (365 hectare) In het Natuurpark vragen naast beheer voor natuur en onderhoud van recreatievoorzieningen de gehouden dieren veel aandacht. In 2012 is aanvullend op het project “Natuurpark Lelystad; duurzaam verbindend” de nodige aandacht besteed aan de toestand van de paden en laanbomen, van de bruggen en aanlegplaatsen. De aanwas bij de wisenten was ook in 2012 goed. Om te voorkomen dat de kudde groter wordt dan het terrein kan dragen, worden dieren uitgeplaatst. Er hebben twee wisenttransporten plaatsgevonden, twee koeien naar Schotland en grotere groep dieren naar Spanje. Aan het eind van het seizoen vond bij de zwijnen en de edelherten het jaarlijks afschot van dieren plaats teneinde de groepen in een verantwoord aantal de winter in te laten gaan (populatiebeheer). De vitaliteit van de Pater Davidsherten laat al enkele jaren te wensen over. Samen met de dierenarts is gezocht naar de oorzaak en een oplossing. Dankzij giften konden de twee vrouwelijke elanden gezelschap krijgen van een elandstier en hebben moeflons hun intrede gedaan in het Natuurpark. Bijlage 5 geeft een overzicht van de aantallen gehouden dieren in het Natuurpark. Beheerkosten natuur

overzicht van totale beheerkosten totaal beheerd areaal beheerkosten (excl. waterschapslasten) beheerkosten per ha (excl. waterschapslasten) waterschapslasten waterschapslasten per ha

realisatie

begroting

2011

2012

realisatie 2012

begroting 2013

5.765

5.785

5.717

5723

1.060.220

1.211.100

1.013.188

1.216.300

183

209

177

212

63.100

102.000

58.860

104.800

11

18

11

18

Directieverslag

15


De kosten van het beheer waren in 2012 vergelijkbaar met 2011. Het merendeel van de kosten betreft regulier beheer, dat jaarlijks een min of meer gelijke inspanning vraagt. De fluctuaties tussen jaren worden met name veroorzaakt door cyclisch beheer en door benodigde investeringen in terreinen. De beheerkosten zijn niet voor alle gebieden gelijk. De kosten zijn afhankelijk van het natuurtype en van de mate waarin gebieden recreatief worden benut. De speerpuntgebieden Natuurpark en Schokland zijn aanzienlijk duurder in beheer dan bijvoorbeeld een groter en minder bezocht bosgebied. Cultureel erfgoed Het Flevo-landschap heeft enkele landschapskunstwerken in eigendom en beheert een aantal cultuurhistorische objecten, waaronder een groot deel van het werelderfgoed Schokland. Het beheer en onderhoud van dit cultureel erfgoed is intensief van aard. Het landschapskunstwerk Aardzee is frequent gemaaid en de parkeerplaats, schelpenpaden en taluds zijn onkruidvrij gehouden. De toegangsbruggen en het recreatiemeubilair hebben de kleuren van de huisstijl gekregen. De Aardzee had meermalen te kampen met afvalstort en ontvreemding van de afvalcontainer. De provincie heeft in samenwerking met het Flevo-landschap de herinrichting van het Observatorium Robbert Morris afgerond. Vanwege de aanleg van de Hanzelijn en de N23 zijn de ingang en parkeerplaats verplaatst naar de “geknipte” Houtribweg. Het hele terrein is gebruiksvriendelijker gemaakt en deels voorzien van nieuwe beplanting. In het geologisch reservaat P. van der Lijn is bosopslag bestreden op ca. 10% van de oppervlakte. Dit beschermt de geologische formatie en geeft pionierkruiden zoals donderkruid en duizendguldenkruid ruimte. Ook de jeneverbes staat er met tientallen zaailingen. Het lijkt dat zij baat hebben bij het bestrijden van de andere vegetatie. Als het zo doorgaat groeit het in geologisch reservaat in 10 tot 20 jaar uit tot een jeneverbessenbos. Overwogen wordt om de jonge jeneverbessen uit te steken en te verkopen aan andere natuurbeheerders voor herintroductie. Het Havenhoofd Elburg ligt er prachtig bij, een grote plas water aan de uiteinden van het havenhoofd waarin tientallen, soms honderden, eenden van velerlei soort verblijven. Bruidsparen uit Dronten en Elburg laten zich graag op of voor het havenhoofd fotograferen. Het vrijhouden van begroeiing van het havenhoofd blijft echter een lastige en intensieve klus. kosten cultuur(historie) Robert Morris Aardzee havenhoofd Elburg

realisatie

begroting

2011

2012

realisatie 2012

begroting 2013

3.500

10.100

6.422

9.300

10.900

22.500

16.318

22.400

100

7.200

485

7.100

cultuurhistorie Schokland

6.000

51.400

41.161

51.400

geologisch reservaat P. van der Lijn

3.100

3.200

1.241

3.200

Directieverslag

16


2. Doelstelling voorlichting De doelstelling betreft het informeren, betrekken en binden van de verschillende doelgroepen bij de doelen en werkzaamheden van Het Flevo-landschap. Binnen de marketing- en communicatiestrategie en –uitvoering van Het Flevo-landschap zijn de primaire doelgroepen de begunstigers van Het Flevo-landschap, inwoners van Flevoland, pers, bedrijven en organisaties in met name Flevoland en verblijfsrecreanten. Het Flevo-landschap zet hiervoor verschillende communicatiemiddelen in (magazine, website, digitale nieuwsbrief, jaarverslag, folder en informatiepanelen), organiseert activiteiten en evenementen, ontwikkelt routes en excursies en voert een actief persbeleid. Het beheer van de drie bezoekerscentra Natuurpark, Gesteentetuin en Trekvogel vormt een specifiek en belangrijk onderdeel van het werk. Het betrekken van vrijwilligers bij de werkzaamheden is en blijft een belangrijk aspect. Specifieke nadruk ligt op de gebieden in Almere, Natuurpark Lelystad en Schokland. Binnen de doelstelling Voorlichting zijn de speerpunten “Mensen en natuur: genieten èn doen” en “het Flevo-landschap, partner in de samenleving” de belangrijkste. Voor 2012 lag de nadruk op versterken van de identiteit en vergroten van de betrokkenheid van organisaties en inwoners van Flevoland. Daarbij is de inzet van sociale media verder vergroot. Resultaten 2012 In 2012 is 17% van de totale middelen aan deze doelstelling besteed.

realisatie

begroting

2011

2012

realisatie 2012


besteed aan doelstelling voorlichting

764.255

934.917

1.040.521

111%

In 2012 is verder gebouwd aan de herkenbaarheid en draagvlak voor Het Flevo-landschap, ook projectmatig. Dit is terug te zien in de realisatie. Daarvoor is zowel gebruik gemaakt van traditionele communicatiemiddelen als persberichten en folders, maar is ook de inzet van digitale media verder uitgebouwd. Vrijwilligers Dankzij de inzet van veel vrijwilligers is het mogelijk om activiteiten te organiseren en de bezoekerscentra open te houden. In 2012 is verder uitwerking gegeven aan het vrijwilligersbeleid dat zaken als binden, werven, herkenbaarheid en deskundigheid centraal stelt. De klankbordgroep vrijwilligers is van start gegaan. Twee keer is er een overleg geweest met de klankbordgroep en de directeur en hoofd marketing & communicatie over algemene zaken die vrijwilligers betreffen. Ook is een nieuwe kledinglijn voor de vrijwilligers ontwikkeld. In 2012 heeft een aantal vrijwilligers een volledige BHV cursus gehad en de meeste vrijwilligers hebben meegedaan aan een eendaagse BHV training. Eind 2012 is de kledinglijn voor de publieksvrijwilligers bepaald en besteld. De kleding is begin 2013 geleverd. De vrijwilligersdag heeft plaatsgevonden op 8 september 2012. Op die dag hebben de vrijwilligers nader kennis kunnen maken met twee grote projecten, namelijk Natuurpark Lelystad: Duurzaam Verbindend en de Archeoroute Schokland. Om mensen aan te spreken die het fijn vinden om daadwerkelijk de handen uit de mouwen te steken in de natuur, is een plan opgesteld om de komende jaren meer beheervrijwilligers te werven.

Directieverslag

17


vrijwilligers

realisatie

begroting

2011

2012

realisatie 2012

begroting 2013

aantal vrijwilligers totaal

199

190

198

195

aantal vrijwilligers bez.centra, excursies en promotie

111

100

120

100

88

80

75

80

pm

10

3

15

aantal vrijwilligers inventarisatie terreinen aantal beheervrijwilligers Bezoekerscentra

Vanwege de verbouwing is het bezoekerscentrum Natuurpark Lelystad tot Pasen gesloten geweest en was er een tijdelijk bezoekerscentrum neergezet. Dat het nieuwe bezoekerscentrum door bezoekers aan het Natuurpark gewaardeerd wordt, blijkt uit het feit dat de bezoekersaantallen fors zijn toegenomen na opening van het vernieuwde bezoekerscentrum. De Trekvogel en de Gesteentetuin zijn iets minder bezocht. Daarbij zijn de weersomstandigheden in het voor- en najaar van invloed geweest. In 2012 is besloten om per 1 januari 2013 de drie bezoekerscentra rechtstreeks onder regie van de afdeling marketing & communicatie te laten vallen. Activiteiten De reguliere activiteiten zijn weer uitgevoerd. Het aantal excursies is onder de raming gebleven, maar het waren er wel meer dan in 2011. In 2012 zijn extra evenementen georganiseerd om de inwoners van Flevoland bij de natuur te betrekken. Op 25 maart is bij bezoekerscentrum De Trekvogel het evenement ‘ Begroet de lente’ voor de eerste keer georganiseerd. Met een bezoekersaantal van ruim 600 was het evenement zeer geslaagd. Het zal in 2013 herhaald worden. Rondom de verschillende projecten zijn ook openingsevenementen georganiseerd. De opening van het Natuurspeelbos Urkerbos was mede door het mooie weer een groot succes. Een paar honderd kinderen namen het Natuurspeelbos direct in gebruik. Het Hemelvaartweekend stond helemaal in het licht van de opening van het Natuurpark-project. Op de verschillende dagen waren er extra activiteiten voor diverse doelgroepen georganiseerd. Zo kon iedereen op zijn of haar manier genieten van het vernieuwde bezoekerscentrum en de buitenruimte. De Archeoroute Schokland kreeg extra aandacht tijdens het Werelderfgoedweekend in juni. Het “Kom uit je tent” festival in de Noordoostpolder werd voor de tweede keer georganiseerd. Wederom was het mogelijk om op een terrein van Het Flevo-landschap in het Werelderfgoed Schokland te overnachten en zijn er extra activiteiten georganiseerd in het bezoekerscentrum. Eind juni werd Natuurkunstpark in Natuurpark Lelystad voor de 8e keer georganiseerd. Het thema dit jaar was 2012. Een verwijzing naar de voorspelling van de Maya kalender. De tentoonstelling duurde dan ook tot 22 december. Op 13, 14 en 15 juli vonden er op Schokland voorstellingen plaats van theatergezelschap ’t Woud Ensemble. Zij speelden drie eenakters van Tsjechov. Met Uitgast werd het nieuwe buitentheater in Natuurpark Lelystad voor het eerst in gebruik genomen. Door het extreem warme weer op zondag waren er die dag minder bezoekers dan gebruikelijk. Maar de zaterdagavond was druk bezocht. Uit de evaluatie is een aantal verbeterpunten gekomen voor 2013. De Kerstmarkt kon in 2012 ook weer georganiseerd worden en was een groot succes met 3.500 bezoekers en 54 standhouders. Het Flevo-landschap was ook aanwezig op een aantal evenementen die door andere organisaties georganiseerd werden zoals de Doe-en Kijkdag op de Kemphaan in Almere en de Scandinavië markt bij Museum Schokland.

Directieverslag

18


deelnemers aan activiteiten bezoekers bezoekerscentra

realisatie

begroting

2011

2012

aantal unieke bezoeken/bezoekers website* aantal abonnees digitale nieuwsbrief

begroting 2013

38.600

34.100

40.700

35.000

111

180

152

200

12.000

7500

aantal activiteiten (excursies, evenementen e.d.) aantal deelnemers activiteiten en evenementen

realisatie 2012

9.200

8.000

61.000

70.000

50.000 niet begroot

1.900

2.000

3.500 niet begroot

Het aantal geregistreerde bezoekers was als gevolg van de “cookie-wetgeving” in het vierde kwartaal veel lager.

kosten bezoekerscentra, ontvangstlocatie, magazine

bezoekerscentra paviljoen De Waterlely magazine

realisatie

begroting

2011

2012

212.100 33.400 80.200

inkomsten uit publieksactiviteiten en winkels

realisatie 2012

181.500 33.000 82.000

realisatie

begroting

2011

2012

begroting 2013

219.568 19.422 80.852

realisatie 2012

181.500 33.000 82.000

begroting 2013

winst winkel/verhuur bezoekerscentra

11.600

12.600

7.224

10.000

parkeergelden Natuurpark (zonder aftrek kosten)

45.800

45.000

34.521

45.000

excursies, arrangementen, scholen, feestjes e.d.

19.400

21.600

17.960

19.800

verhuur ontvangstlocatie Waterlely

31.400

55.000

32.488

40.000

108.200

134.200

92.193

114.800

totaal Waterlely

In de resultaten van de Waterlely is de economische situatie zichtbaar. In 2012 is ingezet op een efficiëntere exploitatie van de Waterlely. Publiciteit In 2012 zijn weer drie edities van het magazine verschenen. Er is een nieuwe folder gemaakt over alle kinderactiviteiten die bij Het Flevo-landschap mogelijk zijn. Over de activiteiten zijn persberichten verstuurd, waarbij in de pers vooral veel aandacht was voor drie belangrijke projecten, Natuurpark Lelystad, Archeoroute Schokland en Natuurspeelbos Urkerbos. In de serie ‘ Natuurlijk Flevoland’ over vogels met Nico de Haan zijn ook gebieden van Het Flevo-landschap onder de aandacht gekomen zoals de Lepelaarplassen bij Almere en het Natuurpark Lelystad. In 2012 zijn social media meer ingezet en dan vooral twitter. Met een eigen Flevo-landschap twitteraccount, maar ook met twitteraccounts van de medewerkers die als ambassadeur optreden zijn er veel volgers voor de activiteiten van Het Flevolandschap. In totaal zijn er ruim 2.100 volgers. Uit verschillende reacties blijkt dat deze manier van communiceren op veel waardering mag rekenen. Websites Naast de eigen website, de website Schokland, de website voor de Waterlely, en de website Mooi Flevoland werkt Het Flevolandschap mee aan nog twee andere websites gericht op specifieke doelgroepen. Zo is in 2012 samen met De12Landschappen gestart met het project Greenkids. Naast televisieopnames is er ook een website waarop o.a. kinderactiviteiten opgenomen worden. Met De Friesland zorgverzekeraar en andere groene organisaties is gestart met de opzet van de website ZoBuiten.nl. Deze website heeft als doel om mensen actief naar buiten te laten gaan door hen allerlei activiteiten in de natuur aan te bieden.

Directieverslag

19


uitingen van Het Flevo-landschap magazine aantal edities magazine oplage digitale nieuwsbrief aantal edities

realisatie

begroting

2011

2012

realisatie 2012

begroting 2013

3

3

3

3

12.500

12.500

12.500

12.500 12

13

12

31*

nieuwsbrief vrijwilligers

4

4

2

4

persberichten verzonden

99

120

108

120

*) In 2e helft 2012 werd wekelijks op verzoek de nieuwsbrief verstuurd. Daarnaast is een aantal zaken projectmatig opgepakt, deze zijn deels beschreven in hoofdstuk 3. Extra impuls draagvlak Dit project omvat verschillende activiteiten om het draagvlak en de bekendheid van Het Flevo-landschap verder te vergroten. Vanuit dit project is de verdere uitrol van twitter georganiseerd. Ook is de digitale nieuwsbrief aangepast. Deze is in de tweede helft van het jaar meer vraaggestuurd gemaakt. Ontvangers van de digitale nieuwsbrief kunnen zelf aangeven met welke frequentie en over welke onderwerpen zij via de nieuwsbrief geïnformeerd willen worden. Ook de website ZoBuiten.nl is dankzij dit project gerealiseerd. Dit geldt ook voor het evenement “Begroet de lente” bij de Trekvogel in Almere en de kerstmarkt in Natuurpark Lelystad. In 2012 zijn diverse nieuwe vormen van acties bedacht en uitgevoerd om natuur, het werk van Het Flevo-landschap en Het Flevo-landschap zelf meer bekend te maken. Naast de bestaande direct mail is dit jaar een bijsluiter meegezonden met de regionale en lokale kranten in Flevoland. Dit heeft tot bijna huis aan huis bereik geleid en tot een landelijk gezien hoge respons. Ook is gestart met Google adwords, waarmee het bezoek van mensen met natuurinteresse aan de website wordt vergroot. Dit alles met als resultaat dat het aantal begunstigers ook in 2012 weer is gegroeid. Op deze wijze werkt Het Flevo-landschap voortdurend aan de binding met de inwoners van Flevoland en het genereren van inkomsten. Marketing & ICT Doel van dit project was het realiseren van een online boekingssysteem met betaalmogelijkheden. Dit project zal grotendeels doorgeschoven worden naar 2013. Redenen zijn weinig beschikbare capaciteit en wisseling van hoofd bedrijfsondersteuning. Marketing en communicatie Schokland Dit project is gecombineerd met de ontwikkeling en promotie van de Archeoroute Schokland. In de herfstvakantie zijn extra activiteiten georganiseerd. In 2012 is een plan opgesteld voor verdere ontwikkeling van activiteiten en de promotie daarvan. Dit wordt in 2013 uitgerold. Marketing en communicatie Pampushout In 2012 is veel inzet gepleegd op het Ontwikkelingsplan Pampushout. In dit plan zijn de contouren van de verdere ontwikkeling van Pampushout-Zuid vastgelegd. Er zijn contacten gelegd met de inwoners van Almere Poort en de Vrienden van het Cascadepark, de vrijwilligersgroep die zich bezighoudt met de verdere ontwikkeling van het park in Poort. Op 17 juli is een informatiebijeenkomst gehouden voor omwonenden over de plannen voor de Pampushout. Deze werden enthousiast ontvangen. Voor 2013 zal vooral extra inzet gepleegd worden om de omwonenden te betrekken bij de ontwikkelingen en activiteiten in de Pampushout. Greenkids Dit is een gezamenlijk project met De12Landschappen en RTL. Ook Landschapsbeheer Nederland doet mee aan het project. Doel is om kinderen kennis te laten maken met natuur. Naast een televisieprogramma in het kinderprogramma Telekids bestaat het project ook uit een website. In het najaar van 2012 vonden de opnames bij Het Flevo-landschap plaats. Er zijn opnames gemaakt in de Gesteentetuin op Schokland met als onderwerp: stenen.

Directieverslag

20


Beelden van de natuur Dit project is in 2012 afgerond door de panelen met foto’s van de Flevolandse natuur begin 2012 te plaatsen in het Natuurpark Lelystad. In juli 2012 is het eindverslag naar het Prins Bernhard Cultuurfonds, de financier van het project, gestuurd. 3. Doelstelling herstel en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorie Het Flevo-landschap participeert in processen gericht op herstel en ontwikkeling van natuur en landschap en doet dit onder andere vanuit het perspectief van biodiversiteit en natuurbeleving, zoals omschreven in de natuurvisie. Daarmee zijn de speerpunten “Kwaliteit in natuurbeheer” en “Mensen en natuur: genieten èn doen” de belangrijkste ambities binnen de doelstelling herstel en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorie. De activiteiten hebben meestal een eenmalig karakter, en worden vaak met additionele middelen en waar nodig extra expertise en/of menskracht als project opgepakt. De projecten hebben als doel inrichting van nieuwe natuur, herstel of verbetering van natuurkwaliteit, herstel van cultuurhistorie of recreatieve ontwikkeling. Vaak echter zijn projecten multidisciplinair en betreffen ze integrale gebiedsontwikkeling waar meerdere afdelingen bij betrokken zijn. Een aantal projecten is samen met gebiedspartners ontwikkeld en uitgevoerd. De provincie Flevoland en Het Flevo-landschap hebben in 2010 een meerjarenovereenkomst gesloten ten aanzien van een programma van projecten gericht op natuurkwaliteit en natuurbeleving. Deze PMJP-projecten zijn voor een groot deel gereed, de overige projecten worden in 2013 afgerond. Het Flevo-landschap ontvangt jaarlijks een aanzienlijke bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. Het is grotendeels dankzij deze middelen dat Het Flevo-landschap kan investeren in de gebieden en de eigen cofinanciering voor projecten vindt. In het verslagjaar is op deze manier onder meer geïnvesteerd in het Ontwikkelingsplan voor de Pampushout, nieuwe rasters rond het gebied van de Przewalskipaarden in het Natuurpark, in het herstel van paden op Schokland, en de invoering van het beheersysteem CMSi.

Resultaten 2012 In 2012 is 44% van de totale middelen aan deze doelstelling besteed.

realisatie

begroting

2011

2012

realisatie 2012


besteed aan doelstelling herstel en ontwikkeling natuur, landschap, culthist.

5.874.508

3.069.406

2.662.828

87%

De besteding aan deze doelstelling fluctueert, omdat projecten eenmalige zaken zijn waarvan de intensiteit niet elk jaar hetzelfde is. Denk ook aan weersomstandigheden, afgifte vergunningen. Inrichting EHS Rotterdamse hoek Om de nieuwe kavels te kunnen inrichten tot moeras en weidevogelland zijn veel voorbereidingen nodig. In 2012 zijn diverse procedures doorlopen en in gang gezet. Het inrichtingsplan voor natuur en wandelroute is uitgewerkt en besproken met de omgeving. De benodigde wijziging van het bestemmingsplan is tot stand gekomen. Vergunningen zijn aangevraagd. De uitvoering van het werk in aanbesteed. Het grondwerk vindt plaats vroeg in in 2013 en kan dan mei/juni gereed zijn, waarna het eerstejaars beheer plaatsvindt. In het project is positieve inbreng van het Waterschap Zuiderzeeland, Landschapsbeheer Flevoland. Bijzonder is dat een kavel particulier natuurbeheer in het project wordt meegenomen. De provincie Flevoland financiert het project uit de ILG-gelden en stelt aanvullend DLG-uren ten behoeve van ondersteuning door een projectleider beschikbaar.

Directieverslag

21


Toekomst Pampushout Eind 2011 is in het kader van de ontwikkeling van het groenblauwe casco van Almere een intentieovereenkomst getekend tussen rijk, gemeente Almere, provincie Flevoland, Staatsbosbeheer en Flevo-landschap. Als vervolg hierop heeft Het Flevolandschap in overleg met de gemeente Almere en met steun van DLG het Ontwikkelingsplan voor de Pampushout-Zuid opgesteld. De kern van het Ontwikkelingsplan vormen de uitbreiding van de recreatieve infrastructuur, de gouden rand, bosontwikkeling en de ontwikkeling van de Lusthof. Om goed grip te krijgen op de potenties van de Lusthof is met veel groene en culturele organisaties in Almere en met de Vrienden van het Cascadepark gesproken. Voor het bedrijfseconomische deel is advies ingewonnen bij Recreatie Noord-Holland. Begin 2013 wordt het Ontwikkelingsplan besproken met partijen en aangescherpt, en zal een samenwerkingsovereenkomst voor de volgende stap worden gesloten. Als gevolg van de regeringswisseling en de economische situatie is de besluitvorming vertraagd. Om de binding met de omwonenden en de organisaties in Poort en Muziekwijk voldoende sterk te maken en burgerparticipatie in de Pampushout van de grond te krijgen, heeft Het Flevo-landschap besloten om in 2013 in elk geval te starten met betrekken van bewoners. Natuurspeelbos Urkerbos Eind 2011 is gestart met de aanleg van het Natuurspeelbos. Er was grote betrokkenheid vanuit de wijk, de basisscholen en Buurtwerk Urk. Dit Leaderproject is uitgevoerd in goede samenwerking met de gemeente Urk en waterschap Zuiderzeeland. Met een aanvullende bijdrage van de gemeente Urk kon de oorspronkelijke opzet zelfs worden uitgebreid. Nu ligt er een mooi speelbos met een heuse beek, diverse speeltoestellen waaronder een kabelbaantje en natuurlijk speelmateriaal. Op 21 maart is het speelbos onder grote belangstelling van de kinderen geopend door gedeputeerde Jan Nico Appelman en wethouder Geert Post. De grote betrokkenheid blijkt ook uit het intensieve gebruik van het Natuurspeelbos. Op een woensdagmiddag spelen er gemiddeld zo’n 200 kinderen en zijn de bankjes volop bezet met ouders. Daarnaast biedt het Natuurspeelbos de scholen op Urk de mogelijkheid tot natuureducatieve activiteiten. In april 2012 is in het tv-programma Koffietijd aandacht besteed aan het Natuurspeelbos omdat het project mede mogelijk is gemaakt door een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. Archeoroute Schokland De archeoroute zelf bestaat uit twee routes: de een over de prehistorie en de toekomst, de andere over de geschiedenis van Middeleeuwen tot heden. In het veld staan interactieve educatieve posten die episodes in de historie tot leven brengen. Ter begeleiding zijn een educatief pakket voor het onderwijs, een speurtocht voor gezinnen, en een website met allerhande materiaal gemaakt. Het educatief pakket is voor alle Flevolandse scholen gratis beschikbaar. Met behulp van de vrijwilligers van de Gesteentetuin is er vlak bij het bezoekerscentrum een stuk knuppelpad in de route aangelegd. Historisch verantwoord want in 1997 werd op diezelfde locatie, bij het graven van een scheidingssloot, in het veen een gaaf stuk knuppelpad opgegraven. De ouderdom is niet bekend maar middeleeuws of ouder. Het Leader-karakter van het project komt tot uiting in de brede samenwerking met de gemeente Noordoostpolder en vele andere Schokland-organisaties. Programma van eisen, verhaallijnen e.d. zijn gezamenlijk opgesteld. Het project is afgerond met een officiële opening op 15 juni door gedeputeerde Jaap Lodders. Op zondag 17 juni tijdens het Werelderfgoedweekend zijn publieksactiviteiten georganiseerd. Er zijn ruim 1.100 bezoekers geweest. Naar 250 scholen is een mailing verstuurd met de mogelijkheid een lespakket aan te vragen. Door scholen is hier goed gebruik van gemaakt. Aan de vrijwilligers van bezoekerscentrum De Gesteentetuin is een training gegeven over de route, zodat zij de route ook in de excursies kunnen meenemen.

Directieverslag

22


EFRO-project Natuurpark Lelystad, duurzaam verbindend In 2012 is het leeuwendeel van de werkzaamheden voor dit project uitgevoerd. Het bezoekerscentrum is helemaal vernieuwd. Bij de inrichting is regelmatig overleg geweest met de vrijwilligers. De buitenruimte rondom het bezoekerscentrum is geheel veranderd. Zo is er een natuurspeelplek, een educatieve watertuin en een buitentheater gerealiseerd. Begin april kon het nieuwe bezoekerscentrum worden opengesteld. Voor excursies is een fluisterboot aangeschaft. Ook is de bewegwijzering in het Natuurpark aangepast en zijn de verschillende ingangen beter herkenbaar gemaakt. De opening heeft op 16 mei op feestelijke wijze plaatsgevonden met een middag voor genodigden. Bij aankomst werden de genodigden ontvangen door een ontdekkingsreiziger, die het thema introduceerde. Vervolgens werd een ‘duurzame verbinding’ gemaakt, door mensen met de elektrische excursiewagen naar de ontvangstlocatie te brengen. Na een act van een illusionist verrichtte gedeputeerde Jan Nico Appelman de openingshandeling. De publieksopening vond plaats op vrijdag 18, zaterdag 19 en zondag 20 mei 2012. Elke dag richtte zich op een andere doelgroep. Het projectthema Duurzaam Verbindend gaf hier een meer letterlijke invulling, door inwoners van Flevoland opnieuw te laten verbinden met het vernieuwde Natuurpark. In totaal zijn er bijna 1.000 bezoekers geweest. Het project en de opening hebben ook veel publiciteit opgeleverd. De reacties op de nieuwe inrichting buiten en in het bezoekerscentrum zijn over het algemeen positief. De geleiding naar en door het bezoekerscentrum naar de watertuin werkt goed. Het nieuwe bezoekerscentrum wordt gewaardeerd. Het bezoekersaantal is in 2012 ondanks tijdelijke sluiting toegenomen. De ambitie van het project, het Natuurpark met een impuls weer klaar voor de toekomst te maken, is gerealiseerd. Het project is tot stand gekomen dankzij financiering door EFRO, provincie Flevoland en Nationale Postcode Loterij. Projecten TOP-verdroging Door het Waterschap Zuiderzeeland is samen met Het Flevo-landschap en de provincie Flevoland een GGOR-onderzoek uitgevoerd ten behoeve van verbetering van de waterhuishouding van de Lepelaarplassen. Dit onderzoek vormt de onderbouwing voor de compartimentering die in het N2000-beheerplan reeds in beeld was gebracht. Hoewel in het TOP-verdrogingsproject geen middelen voor uitvoering waren opgenomen, lijkt dankzij eenmalige bijdragen van het rijk uitvoering van de maatregel toch mogelijk te worden. Voor het Greppelveld is het reeds eerder uitgevoerde GGOR-onderzoek vertaald in concrete maatregelen. Deze zijn in een gebiedsbijeenkomst en een bijeenkomst met pachters besproken. Uitvoering kon door vertraging in de vergunningprocedure helaas niet conform planning in 2012 plaatsvinden. In breder verband is gewerkt aan een monitoringssysteem om de effecten van de TOP-verdrogingsmaatregelen in Flevoland te kunnen volgen. Streven is om deze monitoring zoveel mogelijk te integreren met monitoring van abiotiek ten behoeve van SNL. POP-projecten Knarbos en Laakse slenk De vernieuwing van wandelpaden in het Knarbos is voorjaar 2012 afgerond. Er is een goed begaanbare wandelroute van circa 4 km tot stand gekomen. Samen met Staatsbosbeheer is opdracht verstrekt tot de uitwerking en realisatie van de belevingsroute voor archeologie en natuur in de Laakse slenk in het Hulkesteinse bos. De route zal voorjaar 2013 worden geopend. Larservaartbos Met middelen uit een bestemmingsreserve is geïnvesteerd in kwaliteitsverbetering in het Larserbos en het Larservaartbos: zowel in bosontwikkeling als in ontsluiting en toegankelijkheid. Paden en bruggen zijn opgeknapt, een nieuw trailerhelling is aangelegd. Een van de stranden is ontdaan van opslag en weer voor gebruik geschikt gemaakt. Omwille van de sociale veiligheid zijn de parkeervoorzieningen verplaatst. Recreatieve infrastructuur Urkerbos en beheerpaden Schokland Een aantal paden in het Urkerbos is opgeknapt. Door de veenondergrond en het gebruik van (zware) machines voor o.a.

Directieverslag

23


slootschouw maar ook door crossen en paardrijden buiten toegestane routes ontstaan steeds weer modderplekken. Deze zijn opgehoogd en ingezaaid. Tevens zijn de toegangsweg en de parkeerplaats van de speelweide voorzien van een nieuwe laag halfverharding. Enkele beheer- en wandelpaden op Schokland zijn voorzien van een nieuwe laag halfverharding. Tussen de Gesteentetuin en de Oud-Emmeloorderweg zijn de bermen van de Keileemweg met grond aangevuld. Dit om de weg meer stevigheid te verlenen, zodat het asfalt van de weg minder kwetsbaar is.

4. Doelstelling fondsenwerving Fondsenwerving is direct gericht op het werven van middelen van particulieren en bedrijven ten behoeve van de doelstellingen van het Flevo-landschap. Het Centraal Bureau Fondsenwerving ziet toe op de besteding van deze middelen: maximaal 25% mag worden besteed aan kosten van fondsenwerving. Naast de bijdragen van begunstigers en sponsorbedragen ontvangt Het Flevo-landschap van tijd tot tijd giften en een enkele keer een legaat. Als aandeel in een actie van derden ontvangt het Flevo-landschap al een aantal jaren een aanzienlijk bedrag van de Nationale Postcode Loterij. Resultaten 2012 Begunstigers In 2012 zijn verschillende naamsbekendheidacties geweest. Doel was het benaderen van nieuwe doelgroepen voor bekendheid met en steun aan natuur en landschap in Flevoland. De activiteiten zijn zeer succesvol geweest en hebben ook geleid tot een groei in aantal begunstigers. Daarnaast heeft ook de samenwerking met De Friesland zorgverzekeraar met de Natuurpolis geleid tot een groei in aantal begunstigers. Bedrijfssponsoren Hier is sprake van een teruggang. Het verlengen van de contracten gaat moeizaam. Dat heeft te maken met beschikbare tijd binnen de organisatie en het economisch tij. De samenwerking met De Friesland heeft in 2012 een forse groei opgeleverd in aantal begunstigers, maar ook in sponsorinkomsten. Met Afvalzorg is een nieuwe wijze van sponsoring afgesproken. Afvalzorg heeft het natuurgebied Flevohout geadopteerd, zodat verdere ontwikkeling van dat gebied mogelijk is. Daarnaast wordt jaarlijks bekeken welke projecten in aanmerking komen voor besteding van de bijdrage van Afvalzorg. Voor 2013 is afgesproken dat de direct omwonenden van Flevohout namens Afvalzorg een gratis begunstigerschap van Het Flevo-landschap aangeboden krijgen. Het werven van nieuwe sponsoren gaat ook minder. Nieuwe sponsoren zijn Zweverink Bosbouw (Zilveren vriend voor een jaar). Met de drie Rabobanken in Flevoland is een contract getekend voor drie jaar als normale Vriend. Bijlage 6 geeft een overzicht van de Bedrijfsvrienden.

fondsenwerving

begunstigers aantal

realisatie

begroting

2011

2012

realisatie 2012

begroting 2013

11.700

12.000

12.245

12.000

206.500

216.000

216.191

216.000

21

25

14

25

bedrijfsvrienden bijdragen

11.800

60.000

25.164

55.000

bijdragen giften en legaten

3.700

15.000

2.441

pm

begunstigers bijdrage bedrijfsvrienden aantal

Directieverslag

24


5. Organisatie en administratie Ondersteunend aan de doelstellingen van Het Flevo-landschap is een aantal algemene zaken, die worden gegroepeerd onder “Beleid en bestuur”, en “Bedrijfsorganisatie”. 5.1 Beleid en bestuur Het Flevo-landschap wil partner in de Flevolandse samenleving zijn. Het merendeel van de activiteiten in de productgroep Beleid en Bestuur is hierop gericht. Het gaat om ondersteuning van het Bestuur, voorbereiding en onderhouden van contacten in de bestuurlijke en beleidsmatige omgeving. Belangrijke taken zijn het formuleren van beleid, verwerven van draagvlak voor en uitvoering geven aan beleid, maar ook bevorderen en bewaken van een zorgvuldige omgang met de belangen van natuur, landschap en cultuurhistorie. Het Flevolandschap ziet het daarnaast als haar taak om vanuit natuur, landschap en cultuurhistorie een actieve inbreng te hebben in het beleid van de overheden. Het speerpunt “Het Flevo-landschap, partner in de samenleving” is voor de productgroep beleid en bestuur de belangrijkste. Resultaten 2012 Evenals voorgaande jaren is ingezet op samenwerking met overheden, maatschappelijke organisaties en het bedrijfsleven. Met als doel zichtbaar en maatschappelijk verankerd te zijn, en daarmee een stevige (beleids)positie in te nemen. Met de natuurorganisaties binnen Flevoland vond afstemming en samenwerking plaats, in het bijzonder met Landschapsbeheer Flevoland. De gezamenlijke natuurorganisaties hebben in het voorjaar met de Commissaris van de Koningin een werken veldbezoek gehouden. Het werken met vitale coalities was hierin het onderwerp. In september was Staatsbosbeheer in het Horsterwold gastheer voor een goed bezochte groene netwerkborrel van de gezamenlijke “groene organisaties” in Flevoland. Landelijk is met de andere provinciale Landschappen samengewerkt in het D12L verband, dat op landelijk niveau weer samenwerkt met Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Landschapsbeheer Nederland, maar ook met vele andere natuurorganisaties. Het Flevo-landschap is een van de partners van de VBIJ, Stichting Verantwoord Beheer IJsselmeergebied. In het najaar is besloten om als VBIJ de stap te maken naar Stichting Het Blauwe Hart. Doel hiervan is een betere herkenbaarheid en koppeling aan het gebied, en de mogelijkheid tot het vormen van coalities rond actuele issues. Stichting Het Blauwe Hart staat voor duurzaam gebruik en duurzame ontwikkeling van het IJsselmeergebied, waarbij ecologische, landschappelijke en recreatieve waarden in stand blijven en versterkt worden. Natuurakkoord Het Natuurakkoord gesloten tussen Rijk en IPO heeft Flevoland en Het Flevo-landschap veel zorgen gebracht. De vraag is of voldoende middelen voor beheer vanuit het rijk beschikbaar zijn gesteld voor het areaal in Flevoland. Anders dan veel andere provincies geeft de provincie Flevoland aan geen kans te zien om zelf financieel bij te dragen aan beheer van bestaande natuur. Het onderzoek van de Commissie Jansen bevestigde dat Flevoland –het Oostvaarderswold daargelaten – nog slechts een kleine opgave voor inrichting van EHS heeft, maar ook dat de overdracht van de financiering van het beheer van het areaal van Staatsbosbeheer per 2014 voor Flevoland tot een groot tekort aan financiële middelen voor natuurbeheer zal leiden. Ondanks gesprekken met en lobby bij het rijk door de diverse partners, is nog geen oplossing in zicht. Oostvaarderswold Het Flevo-landschap heeft, daartoe gestimuleerd door provincie en rijk, de afgelopen jaren een aanzienlijke grondpositie in het Oostvaarderswold verworven. Nadat het rijk de financiering heeft teruggetrokken heeft Het Flevo-landschap in 2011 samen met het Wereldnatuurfonds en Staatsbosbeheer naar een goedkoper en meer gefaseerd model gezocht. De vernietiging van het inpassingsplan door de Raad van State zette een streep door de rekening. Om uit de impasse die zo ontstond te komen, hebben Provinciale Staten besloten tot een Open planproces Natuur in Flevoland. Het Flevo-landschap is op verschillende momenten in dit planproces betrokken geweest, maar heeft voor het overige pas op de plaats gemaakt.

Directieverslag

25


Omdat de toekomstige functie van de verworven kavels en bedrijfsgebouwen onzeker is, kiest Het Flevo-landschap ervoor om de goede agrarische toestand te behouden. De kavels zijn verpacht aan agrariërs, en voor de gebouwen is een onderhoudsregime opgesteld. De terreinmedewerkers hebben de nodige handen spandiensten geleverd bij de schouw, het onderhoud van erven en toegangswegen. Het Flevo-landschap streeft met deze gronden nog steeds ontwikkeling van nieuwe natuur en natuurbeleving voor de inwoners van Flevoland na (in het bijzonder nabij stedelijke concentraties zoals Almere). Ruimtelijk en waterbeleid Meermalen is deelgenomen aan werksessies voor de landschappelijke onderbouwing van de nieuwe structuurvisie voor Noordoostpolder. Er zijn inhoudelijke reacties gegeven op de ontwerpstructuurvisies van de gemeenten Dronten en Zeewolde. Als gevolg van de economische situatie en de kabinetswisseling is de besluitvorming rond de Schaalsprong Almere vertraagd. Binnen het Integraal Afspraken Kader is doorgewerkt aan het Groenblauw Casco. Hiervoor heeft Het Flevolandschap een ontwikkelingsplan voor de Pampushout-Zuid opgesteld. Verheugend is dat Almere de Floriade 2022 mag organiseren. Als Flevo-landschap hebben we aangegeven graag partner te willen zijn. Enkele ondernemers hadden B&W van de gemeente Almere weten te interesseren voor ontwikkeling van een terminal voor containeroverslag op de kade nabij de Blocq van Kuffeler. Op zich is vervoer over water milieuvriendelijk, maar een overslag op deze plek zou nadelig zijn voor natuurontwikkeling en -recreatie in de natuurgebieden Lepelaarplassen en Wilgenbos en omgeving. Samen met bewoners van het Oostvaardersdiep en de Vogelwacht Zuidelijk Flevoland heeft Het Flevo-landschap raadsleden meermalen ontvangen om hen kennis te laten maken met de waarde van het gebied. Een langdurige discussie in de gemeenteraad heeft uiteindelijk geleid tot een definitieve streep door het plan. Met waterschap Zuiderzeeland is regelmatig contact geweest, zowel ambtelijk als bestuurlijk met het college van D&H, en met de fractie Water Wonen & Natuur. Het Flevo-landschap heeft geadviseerd over recreatief en ecologisch medegebruik van dijken en dijkbeheer, er is deelgenomen aan GGOR-studies, en actuele ontwikkelingen zijn uitgewisseld. Het Flevolandschap heeft verzocht om meer maatwerk in de zomerschouw, teneinde natuur en kosten te sparen. Windenergie De ambitie om met windenergie te voorzien in een groter aandeel duurzame energie, maakt dat windenergie een hot item blijft. De provincie Flevoland heeft in het kader van de structuurvisie Wind op Land het initiatief genomen tot het opstellen van een Regioplan Windenergie. Het Flevo-landschap denkt hierin vanuit haar expertise mee. Binnen Het Flevo-landschap en de VBIJ is de houding ten opzichte van windenergie opnieuw bezien. De uitkomst daarvan is dat windparken op nieuwe locaties in Natura 2000 gebieden ongewenst zijn, en dat op andere plekken per locatie zal worden bekeken wat de impact op natuur en landschap is. Uitgangspunt is dat natuur er per saldo niet op achteruit en liefst op vooruit gaat, en dat het landschap leesbaar moet blijven en opknapt door sanering van rommelige windparken. Het Flevo-landschap houdt de mogelijkheid open om als grondeigenaar ruimte te bieden aan windparken, mits aan genoemde voorwaarden wordt voldaan en natuur en landschap er beter van worden. In de Zuidlob zijn de eerste windmolens van het nieuwe windpark in gebruik genomen. Dit geeft het landschap een totaal ander aanzien. Om de kwaliteit van de natuur ter plekke te kunnen versterken is een gebiedsgebonden bijdrage beschikbaar gesteld. Gebiedsontwikkeling De VBIJ heeft goede bijdragen kunnen leveren aan de discussie over het toekomstig peil in het Marker- en IJsselmeer. Groeiend inzicht heeft geleerd dat meegroeien met de zee in het IJsselmeer niet langer wenselijk is. Als natuurorganisaties hebben we gelobbyd voor een meer natuurlijk seizoensvolgend peilbeheer. Ook aan de gedachtevorming rond een zoutwaterrivier in de Afsluitdijk voor vismigratie heeft de VBIJ veel bijgedragen. Een rol als bruggenbouwer heeft de VBIJ gespeeld bij het tot stand komen van de Gedragscode voor waterrecreatie in het Markermeer. Deze gedragscode heeft

Directieverslag

26


spanning tussen natuur- en waterrecreatieorganisaties aanzienlijk weten te verminderen, en kan bij goede naleving winst voor recreatie en natuur opleveren. Met OMALA zijn in werkbijeenkomsten de kansen voor het gebied verkend. Er zijn zeker kansen voor landschappelijke, recreatieve en economische koppeling, maar wel is ook de conclusie getrokken dat in de huidige economische situatie pas op plaats zal moeten worden gemaakt. In reactie op het Advies van de Alders Tafel om Lelystad Airport versneld te laten doorgroeien, heeft Het Flevo-landschap gevraagd om meer directe betrokkenheid in de uitwerkingsfase. Het Flevo-landschap is met circa 2000 hectare natuurgebied rond het vliegveld, waaronder de recreatieve bestemmingen Natuurpark en Larserbos, immers niet alleen beheerder van EHS maar ook directe buur. Op dit verzoek is positief gereageerd door de overheden. Samen met de gemeente Noordoostpolder zijn plannen uitgewerkt om te komen tot een goede recreatieve aansluiting van de Casteleynsplas bij de ontwikkelingen in de Wellerwaard. Op verzoek van Haje-restaurants is gezamenlijk nagedacht over doorontwikkeling van natuurbeleving en duurzaamheid rond verzorgingsplaats De Lepelaar aan de A6, nabij het natuurgebied Ooievaarplas. Schokland De managementstructuur voor het werelderfgoed Schokland bestaat uit een siteholdergroep onder leiding van de burgemeester van Noordoostpolder en een gebiedscommissie, voorgezeten door een onafhankelijk voorzitter voorgedragen door Het Flevo-landschap. In 2012 is veel energie gestoken in het concretiseren van het vraagstuk rond het behoud van de archeologie van het zuidelijk rivierduincomplex. De gebiedspartners hebben de opgave om de archeologie duurzaam te behouden en dit zo mogelijk te combineren met beter perspectief voor de landbouw gedetailleerd in beeld gebracht en oplossingsrichtingen uitgewerkt. Bestuurlijk is, ook door het bestuur van Het Flevo-landschap, in principe gekozen voor het scenario waarin het hele zuidelijk gebied een hoger grondwaterpeil krijgt en in elk geval deels van functie verandert. Uiteraard mits financiering gevonden kan worden en overeenstemming met de huidige gebruikers wordt bereikt. De Algemene Vergadering van Zuiderzeeland is tijdens een rondleiding bijgepraat over de problematiek van Schokland en de ontwikkelingen daarin. Samen met de gemeente Noordoostpolder is het opstellen van een nieuw publieksparticipatieplan voorbereid: de ambities en vraagstukken zijn in kaart gebracht en besproken in de gebiedscommissie. De Rijksdienst Cultureel Erfgoed stelt vanuit de Visie Erfgoed & Ruimte middelen beschikbaar voor de periode 2013 – 2015. Deze middelen zijn met name bestemd voor visieontwikkeling en expertise gericht op vergroting van draagvlak en recreatief/toeristische programmering. Streekfonds Het Streekfonds is in 2011 opgericht in samenwerking met de Rabobanken Flevoland en Landschapsbeheer Flevoland, maar werft in algemene zin middelen en niet specifiek voor Het Flevo-landschap. De directeur maakt deel uit van het bestuur. In 2012 kon in totaal 38.000 euro worden uitgekeerd aan twaalf projecten, voornamelijk initiatieven van vrijwilligers. 5.2. Bedrijfsorganisatie Deze productgroep omvat de voorwaardenscheppende taken voor het goed reilen en zeilen van Het Flevo-landschap: management, boekhouding, personele zaken en facilitaire ondersteuning. Organisatieontwikkeling Ter voorbereiding op de overstap naar het Raad van Toezicht model is geïnvesteerd in ontwikkeling van de organisatie. De staf is omgevormd tot een managementteam, en heeft zich hier deels met externe begeleiding op voorbereid. Verder is een aantal taken herschikt. De taken op gebied van beleid en beheerplanning zijn samengevoegd tot een nieuwe afdeling Beleid & Kwaliteit. De taken gericht op de aansturing van de bezoekerscentra zijn van de afdeling Terreinbeheer overgegaan naar de afdeling Marketing & Communicatie. De afdeling Financiën en Secretariaat is omgevormd tot de afdeling Bedrijfsondersteuning. Het managementteam bestond in 2012 uit de directeur en de hoofden van de afdelingen. Het hoofd van de

Directieverslag

27


afdeling Bedrijfsondersteuning maakt formeel geen deel uit van het MT, omdat hij ook de rol van controller heeft. Teneinde te komen tot een planmatige aanpak van ontwikkeling van de medewerkers en de organisatie is een opleidingsplan 2013-2014 opgesteld. Verbetering huisvesting Samenhangend met de vernieuwing van het bezoekerscentrum is het kantoor ingrijpend verbouwd. Belangrijke winst is dat alle medewerkers nu weer onder een dak werken en dat de dependance kon worden afgestoten. Met de verbouwing is tevens een energiezuinig klimaatbeheersingssysteem geïnstalleerd. Personeelsvertegenwoordiging Binnen Het Flevo-landschap is een Personeelsvertegenwoordiging actief, afgekort PVT. Een PVT is een ondernemingsraad voor kleine bedrijven met minder dan 50 personeelsleden. De PVT behartigt de werknemersbelangen en treedt in die hoedanigheid ook op als klankbord c.q. gesprekspartner voor de directeur. De PVT bestaat eind 2012 uit de volgende personeelsleden: Gerwin de Vries (voorzitter), Dries van Putten (lid) en Jos Huijzer (secretaris). De PVT heeft zes maal per jaar overleg met de directeur van Het Flevo-landschap en organiseert eenmaal per jaar een stichtingbreed overleg waaraan naast de personeel gerateerde onderwerpen altijd een thema gekoppeld wordt. In 2012 was het thema “Bevers in Flevoland” verzorgd door Landschapsbeheer Flevoland. De PVT heeft zich in 2012 beziggehouden met o.a. Arbo zaken, organisatieontwikkeling, calamiteitenplan, jaarplan en begroting 2013, functioneringsgesprekken, richtlijn sociale media, opleidingsplan 2013-2014, profiel Raad van Toezicht, dienstkleding, verbouwing kantoor, interne communicatie. Arbeidsvoorwaarden Voor de provinciale Landschappen is de Raam-CAO Bos en Natuur van kracht. De beloning van alle werknemers volgt de beloningsstructuur van de Raam-cao Bos en Natuur, ondernemingsdeel De Landschappen. Bestuursleden zijn niet bezoldigd. Aan de directeur, noch aan de bestuursleden zijn leningen verstrekt. personele wisselingen In 2012 vonden verschillende personele wisselingen plaats. Dhr. S. Binda is met VUT gegaan; zijn plaats is ingenomen door dhr. A. van Putten. Het contract van dhr. S. van Mierlo is in het voorjaar afgelopen; hij is opgevolgd door dhr. K. Visser. In de loop van het jaar heeft mw. J. Laumans haar contract beëindigd; haar werkzaamheden zijn deels waargenomen door Bureau Beldman.

realisatie

realisatie

2011

2011 in

directe

fte’s

begro-

begro-

ting 2012 ting 2012 directe

in fte’s

realisatie

realisatie

2012

2012 in

directe

fte’s

begro-

directe

in fte’s

uren

uren

uren

begro-

ting 2013 ting 2013

personele formatie

uren

Beheer

14.789

11,6

16.627

13

14.894

11,8

14.885

11,5

2.551

2,7

3.737

2,7

3.699

2,7

3.737

2,7

Communicatie

4.787

3,2

4.426

3,2

4.594

3,4

5.812

4,2

Directie en Beleid

3.995

2,5

2.630

1,9

3.134

1,9

2.641

1,9

Bedrijfsondersteuning

7.240

4,9

6.782

5,1

6.902

4,9

6.810

5,1

33.361

24,9

34.202

25,9

33.223

24,7

33.885

25,4

Terreincoördinatie Marketing &

Totaal

Directieverslag

28


realisatie

realisatie 2012

2011

ziekteverzuim percentage exclusief zwangerschapsverlof

6%

2%

De beloning van alle werknemers volgt de beloningsstructuur van de Raam CAO Bos en Natuur Ondernemingsdeel De Landschappen. Ook de beloning van de directeur geschiede in 2012 conform de CAO Bos en Natuur Ondernemingsdeel De Landschappen. Bestuursleden zijn niet bezoldigd. Aan de directeur, noch aan de bestuursleden zijn leningen verstrekt. Volgens CBF richtlijn staat hieronder de bezoldiging van de directeur vermeld. De directeur is ingeschaald in schaal 12. Het jaarinkomen van de directeur blijft ruim binnen het maximum van € 140.046,-- volgens VFI Beloningsregeling(=Vereniging van Fondsenwervende Instellingen)

Bezoldiging directie (in euro’s)

Naam

M. Jansen

Functie

Directeur

Aard dienstverband

onbepaalde tijd

Uren (voltijds werkweek)

37

Bruto loon/salaris

84.375

Vakantiegeld

6.550

Totaal jaarinkomen

90.925

SV lasten (werkgever)

11.466

Pensioenlasten (werkgever) Totaal bezoldiging 2012

7.320 109.711

Financiën De jaarrekening en het jaarverslag 2012 zijn opgesteld conform de laatste richtlijnen van het CBF. De baten De baten uit donaties, sponsoring en giften zijn lager dan begroot. Dit is voornamelijk veroorzaakt door achterblijvende sponsorinkomsten. De resultaten uit de winkelverkopen zijn ook gedaald, de oorzaak hier van zal vermoedelijk de sluiting van het bezoekerscentrum op het Natuurpark zijn geweest i.v.m. de verbouwing. De inkomsten uit acties van derden zijn lager dan begroot, omdat een deel van deze inkomsten i.v.m. investering zijn geactiveerd.

Directieverslag

29


De subsidies van overheden zijn hoger dan begroot, dit is veroorzaakt door de opbouw van de reserve van de activeerde investeringen. Het resultaat uit beleggingen is toegenomen. Dit is veroorzaakt door het resultaat van de herwaardering van de beleggingsportefeuille. De overige baten laten een stijging zien welke grotendeels is toe te wijzen aan de houtopbrengst. De lasten De gerealiseerde lasten binnen de doelstelling Beheer zijn lager dan begroot. De uitgaven voor personeelskosten (9%), huisvestingskosten (26%), beheerkosten(6%) en zakelijke lasten(24%) zijn lager uitgekomen dan begroot. De gerealiseerde lasten voor de doelstelling Voorlichting en Communicatie zijn hoger dan begroot. Oorzaak hiervan is een verschuiving in uitgaven met kosten eigen fondsenwerving. De gerealiseerde kosten voor de doelstelling Herstel en ontwikkeling blijven achter op de begroting omdat een deel van de kosten in de geactiveerde investeringen zijn opgenomen. De gerealiseerde lasten voor de doelstelling Eigen fondsenwerving zijn lager. Dit is een verschuiving van de uitgaven met de doelstelling Voorlichting en Communicatie. De gerealiseerde lasten voor de doelstelling Organisatie en administratie zijn lcht gedaald. De uitgaven van personele lasten, en zakelijke lasten zijn lager dan begroot. Het beperkte positieve saldo van dit jaar compenseert een groot deel van het negatieve exploitatiesaldo uit voorgaande jaren. Automatisering In het verslagjaar zijn voorbereidingen getroffen om de werkprocessen te automatiseren met gebruik van Synergy, en is gestart met de implementatie van het natuurbeheersysteem CMSi. 5.3. Toekomstparagraaf In de jaarrekening is de begroting 2013 opgenomen. Naar verwachting zijn de inkomsten in 2013 in lijn met die van 2012. Hetzelfde geldt voor de besteding van de middelen aan de doelstellingen, aan fondsenwerving en aan ondersteunende taken. In 2013 wordt evenals eerdere jaren het merendeel van de capaciteit en middelen ingezet op de doelstellingen “beheer , en herstel en ontwikkeling van natuur, landschap en cultuurhistorie” en “voorlichting”, in termen van het beleidsplan van Het Flevo-landschap: “kwaliteit in natuurbeheer” en “bieden van natuurbeleving”. Daarnaast zal een accent gelegd worden op “versterken van het maatschappelijk en financieel draagvlak van Het Flevolandschap”, en “ontwikkeling van de organisatie”. Zodat het Raad van Toezichtmodel goed kan functioneren en de organisatie toekomstbestendig is. Er wordt ingezet op ontwikkeling van organisatie en medewerkers, maar ook op stroomlijnen en automatiseren van werkprocessen en gegevensbeheer. Dit alles met als doel een zo groot mogelijk deel van de middelen beschikbaar te hebben voor besteding aan de doelstellingen.

Directieverslag

30


Bijlagen

Bijlage 1: samenstelling bestuur en personeel Weergegeven is de situatie op 31 december 2012. Bestuur Dhr. ing. B. Fokkens

voorzitter (bestuurslid sinds 1997)

Dhr. drs. H. Dijksma

vice-voorzitter (bestuurslid sinds 2010)

Mw. G.M.C. Jonkman-Jansen secretaris (bestuurslid sinds 2009) Dhr. H. Stavasius

penningmeester (bestuurslid van 1998 tot 23-10-2012)

Dhr. dr. ir. E.D. Ekkel

bestuurslid (bestuurslid sinds 2009)

Raad van Advies Mw. A.P. de Haan

interim voorzitter

Dhr. drs. J.D. Gabor

lid

Dhr. P.R. Nijhof

lid

Dhr. mr. C.W.J. Okkerse

lid

Dhr. ir. J.C. van der Perk

lid

Dhr. dr. ing. S. Schaap

lid

Dhr. prof. dr. A. Schilder RA

lid

Dhr. M.C.B. Schonenberg

lid

(Neven)functies voorzitter B. Fokkens •

Adviseur/ambassadeur Stichting Wetlands International

•

Voorzitter Stichting Exploitatie Reservegronden Flevoland

•

Voorzitter Stichting Biologische Landbouw Flevoland

•

Voorzitter Stichting Centrum Biologische Landbouw Flevoland

•

Bestuurslid Stichting Nederland Bouwt V.O.C.-retourschip Lelystad (BataviaWerf)

•

Bestuurslid Raad van Toezicht Stichting Bureau Jeugdzorg Flevoland

•

Voorzitter Stichting Kennistransfer Flevoland

•

Secretaris Stichting SuriFlevo

•

Voorzitter Raad van Commissarissen Olde Rikkert Bouwgroep B.V. Oldenzaal/Almere

•

Voorzitter van de Raad van Commissarissen De Stadserven Kampereiland e.o. N.V.

•

Voorzitter Raad van Advies van de Nederlandse Vereniging van Rentmeesters

•

Kamerheer van Hare Majesteit de Koningin in de provincie Flevoland

(Neven)functies vicevoorzitter H. Dijksma Werkzaamheden: Toezichthouder en adviseur publiek/private organisaties. Toezicht functies: •

Lid Raad van Commissarissen Afvalzorg NV te Nauerna, Assendelft en lid Audit commissie;

•

Voorzitter van de Raad van Toezicht van het Regiocollege Zaanstreek en Waterland, Zaandam;

•

Lid Raad van Commissarissen Beheer Flevoland Participaties BV;

•

Lid Raad van Toezicht OMALA (Ontwikkelingsmaatschappij Almere Lelystad Airport);

•

Lid van de Raad van Commissarissen van Medrie, Stichting Dienstenstructuur Huisartsen IJssel- Vecht/Flevoland, Zwolle;

•

Lid Raad van Toezicht Omroep Flevoland, Lelystad;

•

Vice Chairman of the Board of the Supervisory Council of the Foundation Wetlands International (honorary/ onbezoldigd);

•

Voorzitter van de Raad van Toezicht van de stichting Het Flevo-landschap (onbezoldigd);

Bijlagen

32


Bestuursfuncties: •

Vicevoorzitter Prins Bernhard Cultuurfonds Flevoland (onbezoldigd);

•

Secretaris van het bestuur van De12Landschappen (onbezoldigd);

•

Treasurer Association Wetlands International (honorary/onbezoldigd);

•

Penningmeester Stichting RDIJ-Award, Almere (onbezoldigd);

•

Penningmeester Corrosia! Expo en Theater de Roestbak, Almere Haven (onbezoldigd);

•

Vicevoorzitter VVD Kamercentrale Flevoland (onbezoldigd);

•

Lid comité van aanbeveling La Mascotte, opera- en operettevereniging Emmeloord (onbezoldigd).

(Neven)functies penningmeester H. Stavasius •

Projectmanager Directoraat Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Rabobank

•

Bestuurslid Jc. WIBA e.o.

•

Dagelijks bestuur Stichting Meentstaete

•

VOF Flevoland (samenwerkingsverband KvK, SEOR, NLTO, VBA)

•

Commissaris Stichting Stavast onroerend goed

•

Commissaris Stavasius Grootbedrijf b.v.

•

Voorzitter Raad van commissarissen Kleinschalig Vastgoed Amsterdam BV

•

Voorzitter West Sumatra Investments Foundation

(Neven)functies bestuurslid D. Ekkel •

Lector Duurzame relatie Groen en Gezondheid / Programmaleider “Groene Kennis voor Burgers” van de Groene Kennis Coöperatie te Ede

•

Lid Ledenraad Rabobank Flevoland

•

Lid Raad van Toezicht Nederlandse Vereniging voor de Bescherming van Dieren

•

Bestuurslid Landelijke Inspectiedienst Dierenbescherming

•

Lid Raad van Advies IVN – Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid, Flevoland

•

Lid Raad van Toezicht Stichting Natuurbeelden

•

Bestuurslid / Voorzitter CDA afdeling Flevoland (t/m augustus)

•

Bestuurslid landelijk Partijbestuur CDA (t/m augustus)

Nevenfuncties bestuurslid mw. G. Jonkman-Jansen •

Voorzitter Bestuur CKV De Kubus

•

Lid Raad van Toezicht zorginstelling Triade

•

Voorzitter Raad van Commissarissen Sportbedrijf Lelystad

Nevenfuncties directeur M.L.E. Jansen •

Lid Raad van Commissarissen Rabobank Kromme Rijnstreek

•

Lid Bestuur Stichting Streekfonds Flevoland

•

Lid bestuur Stichting Verantwoord Beheer IJsselmeer (VBIJ), per januari 2013 Stichting Het Blauwe Hart

Bijlagen

33


Bureauorganisatie Directie

1,0 fte

Dhr. ir. M.L.E. Jansen

directeur

Afdeling Beleid & Kwaliteit

2,6 fte

Mw. L. van der Burgh

medewerker beheerplanning

Dhr. ir. L. van Lier

senior medewerker beheerplanning

Mw. drs. M.J.H. Rijs

hoofd beleid en kwaliteit/plv. directeur

Afdeling Terreinbeheer

12,8 fte

Dhr. S. Binda

medewerker terreinbeheer (tot april)

Dhr. T. Captein

medewerker terreinbeheer

Dhr. R. Duijff

terreinbeheerder

Dhr. N. Dijkshoorn

terreinbeheerder (speciale taken)

Dhr. A. Hollander


Dhr. J. Horstra


Dhr. J. Huijzer


Dhr. J. Mulder


Dhr. A. van Putten

medewerker terreinbeheer (vanaf april)

Dhr. J. Rosenberg

terreinbeheerder Natuurpark Lelystad

Dhr. ing. K.J. Stapensea

hoofd terreinbeheer

Dhr. R.T.M. Timmerman


Dhr. G. de Vries

Dhr. M. van der Weele



Afdeling Marketing & Communicatie 3,4 fte Mw. A. Burger

medewerker marketing

Mw. J. Laumans

medewerker communicatie (tot oktober)

Mw. R. Nelis

hoofd marketing en communicatie

Dhr. G. van der Vliet

beheerder bezoekerscentra en Waterlely

Afdeling Bedrijfsondersteuning

4,9 fte

Dhr. P.D. Bil

medewerker financiële administratie

Dhr. drs. S. van Mierlo

hoofd financiën en secretariaat (tot april)

Dhr. A. Onderwater

medewerker financiële administratie

Mw. W. Oudshoorn

secretaresse

Dhr. D.H. van Putten

chef de bureau

Mw. E.C. Tolhoek

secretaresse bestuurszaken/secretaresse

Dhr. K. Visser

hoofd bedrijfsondersteuning/controller(vanaf mei)

Stagiaires Afdeling

naam stagiair

opleiding

opdracht

duur

Zuid

Jeroen Timmerman

Clusius College

snuffelstage

1 week

Grootebroek

Natuurpark

Bram Kamerbeek

Helicon Velp

meeloopstage

10 weken

Natuurpark

Winrik Weerstra

Bosbouw A’doorn

meeloopstage

6 weken

Natuurpark

Susanne Boiten

Groene Welle

meeloopstage

Natuurpark

Tom Dewitte

Hogeschool Limburg opdracht

6 weken

Beleid&Kwaliteit

idem

Administratie

Annetta Minkema

ROC Lelystad

10 maanden

Praktijkervaring

Bijlagen

16 weken

34


Bijlage 2: verantwoordingsverklaring bestuur Inleiding De implementatie van de Code Wijffels voor Goede Doelen, vindt in het CBF-keur plaats via drie principes naast de bestaande CBF-regels. De drie principes die zorgdragen voor de implementatie van de Code Wijffels zijn: 1.

scheiden van uitvoering, besturen en toezicht

2.

efficiënte en doelmatige besteding van middelen

3.

duidelijkheid over omgang met belanghebbenden

Het bestuur geeft in deze verantwoordingsverklaring aan hoe Het Flevo-landschap omgaat met de drie principes. 1. Scheiding van uitvoering, besturen en toezicht Taakverdeling bestuur en directeur Het Flevo-landschap hanteert een taakverdeling tussen bestuur en directeur. Het bestuur vervult de taken besturen en toezicht houden. De directeur vervult met de werkorganisatie de taak uitvoering. Binnen het bestuur is vooralsnog geen scheiding van de taken besturen en toezicht aanwezig. De penningmeester vervult in financiële zin de toezichthoudende rol. Deze taakverdeling en de bevoegdheden van de directeur zijn beschreven in een directiestatuut, dat door het bestuur is vastgesteld en ter kennisname is gebracht van de Raad van Advies. De voorzitter en een ander bestuurslid voeren jaarlijks een functioneringsgesprek met de directeur. De leden hebben een zittingsduur van maximaal drie jaren en zijn na afloop van een zittingsperiode twee maal herbenoembaar. Raad van Advies Het Flevo-landschap kent naast het bestuur een Raad van Advies. Deze heeft een adviserende rol, met name waar het gaat om de maatschappelijke inbedding van Het Flevo-landschap. Daarnaast vervult de Raad van Advies een belangrijke rol bij de selectie van nieuwe leden voor het bestuur. De Raad van Advies draagt nieuwe leden voor het bestuur voor; het bestuur benoemt de bestuursleden. Het Bestuur kan uitsluitend met zwaarwegende argumenten van de voordracht van de Raad van Advies afwijken. De bestuurlijke structuur en werkwijze is beschreven in een notitie “Bestuursmodel van Het Flevo-landschap”. Zowel bestuur als Raad van Advies hanteren een rooster van aftreden. Werkorganisatie Binnen de werkorganisatie wordt een protocol voor Administratieve Organisatie en Interne Controle (AO/IC) gehanteerd. Daarnaast hanteert de directeur binnen het directiestatuut voor de werkorganisatie een procuratieschema, dat aangeeft welke functionaris voor welke financiële handelingen bevoegd is. In de werkorganisatie worden jaarlijks functioneringsgesprekken gevoerd. Verrichte inspanningen in 2012 •

De voorzitter heeft samen met een ander bestuurslid een functioneringsgesprek met de directeur gevoerd.

•

De overstap naar het Raad van Toezichtmodel is voorbereid en op 31 december gerealiseerd.

•

Vooruitlopend hierop is in 2012 de staf omgevormd naar een managementteam.

2. Efficiënte en doelmatige besteding van middelen Gerichtheid op doelstellingen Het Flevo-landschap streeft naar een efficiënte en doelmatige besteding van de middelen voor de doelstellingen “beheer natuur, landschap en cultuurhistorie”, “herstel en ontwikkeling natuur, landschap en cultuurhistorie”, “voorlichting over

Bijlagen

35


natuur, landschap en cultuurhistorie” en “fondsenwerving”. Zoveel mogelijk activiteiten van de organisatie zijn direct hierop gericht. Er zijn echter ook activiteiten van bestuur en werkorganisatie die voorwaardenscheppend zijn voor een goede taakvervulling ten behoeve van de doelstellingen. Planning & controlcyclus Het Flevo-landschap hanteert een meerjarenbeleidsplan met een meerjarenbegroting, vastgesteld door het Bestuur. De werkorganisatie stelt jaarlijks binnen het kader van het beleidsplan een jaarplan en bijbehorende begroting op met concrete (deels meetbare) doelen, bij voorkeur gericht op effecten dan wel inspanningen. Ten aanzien van kosten van natuurbeheer en deelname aan activiteiten worden kengetallen en prestatie-indicatoren opgenomen. Jaarverslag en jaarplan hanteren dezelfde systematiek zodat de bereikte resultaten één op één vergeleken kunnen worden met de voornemens. Halverwege het jaar wordt naast de financiële een aantal kengetallen in een halfjaarrapportage bijeengebracht, die wederom dezelfde indeling hanteert. Op basis van de aldus beschikbare gegevens worden zowel in de werkorganisatie als in het bestuur de voortgang gevolgd, worden verbeterpunten besproken, en worden zo nodig doelen en/of planningen bijgesteld. Het bestuur wordt bij elke bestuursvergadering over de voortgang geïnformeerd door de directeur. Verrichte inspanningen in 2012 Het model voor jaarplanning en rapportages in aansluiting op beleidsplan is verder ontwikkeld en beter toetsbaar gemaakt. Er is een kwaliteitshandboek ontwikkeld voor beheerplanning, -uitvoering en –evaluatie. Er is geïnvesteerd in professionele ontwikkeling van de organisatie en de MT-leden. 3. Duidelijkheid over omgang met belanghebbenden Het Flevo-landschap ambieert een organisatie te zijn die in open wisselwerking met de maatschappelijke omgeving opereert. Het Flevo-landschap interpreteert dit ruim. Het betreft zowel de begunstigers, sponsoren en vrijwilligers, alsook de beleidsmatige en bestuurlijke omgeving. Het Flevo-landschap informeert de belanghebbenden met diverse uitingen: website, magazine (3 x per jaar), digitale nieuwsbrief (12 x per jaar), jaarverslag, folders over terreinen en onderwerpen. Stakeholders Het Flevo-landschap betrekt de bestuurlijke en maatschappelijke omgeving bij de evaluatie en het formuleren van het beleid. Ten tijde van het formuleren van een nieuw beleidsplan consulteert Het Flevo-landschap een representatieve groep uit deze omgeving. De stakeholders worden daarnaast jaarlijks uitgenodigd voor een inhoudelijke ontmoeting, waarin in opiniërende zin wordt stilgestaan bij een actueel onderwerp uit het werk van Het Flevo-landschap. Daarnaast vinden met regelmaat bilaterale contacten plaats op zowel ambtelijk als bestuurlijk niveau, en participeert Het Flevo-landschap in uiteenlopende gremia. Omgang met begunstigers en sponsoren Het Flevo-landschap heeft een beleid t.a.v. sponsoren geformuleerd. Met elke bedrijfsvriend wordt een contract afgesloten waarin prestaties en tegenprestaties worden benoemd. Jaarlijks worden de bedrijfsvrienden uitgenodigd voor een bijeenkomst waarin Het Flevo-landschap laat zien welke activiteiten zijn uitgevoerd en in voorbereiding zijn, en welke rol de bijdragen van de bedrijfsvrienden hierin spelen. Daarnaast worden de bedrijfsvrienden uitgenodigd bij officiële gebeurtenissen zoals openingen en afrondingen van projecten. Jaarlijks vinden de zogenaamde regiobijeenkomsten plaats in de provincie. In deze bijeenkomsten blikken bestuur en directeur met de begunstigers en andere relaties terug en vooruit op het gevoerde beleid en de verrichte activiteiten.

Bijlagen

36


De organisatie beschikt over een klachtenregeling en –registratie voor externen. Deze is primair gericht op klachten over fondsenwerving en bejegening van personen, maar wordt ruim gehanteerd. De geregistreerde klachten worden met regelmaat besproken in het MT. Vrijwilligersbeleid Ruim 150 vrijwilligers zetten zich in voor de doelstellingen van Het Flevo-landschap. Deels vanuit een hobby, deels uit maatschappelijke betrokkenheid. Vrijwilligers zijn actief als gastheer/vrouw in de bezoekerscentra, als rondleider in de natuurgebieden, als inventariseerder van flora en fauna, en voor beheerwerk. Met elke individuele vrijwilliger wordt een vrijwilligerscontract gesloten waarin de wederzijdse verplichtingen worden benoemd. Jaarlijks organiseert Het Flevo-landschap een brede vrijwilligersbijeenkomst waarin de directeur verslag doet van de activiteiten en plannen van de organisatie, en waarin met de vrijwilligers van gedachten wordt gewisseld. Daarnaast vinden met regelmaat bijeenkomsten plaats per bezoekerscentrum/deelgebied. In deze kleinere bijeenkomsten bespreekt de verantwoordelijke functionaris meer en detail met de vrijwilligers activiteiten en vindt zo nodig scholing plaats. In 2011 is een klankbordgroep vrijwilligers gevormd. Twee maal per jaar overlegt deze groep met het hoofd Marketing & Communicatie en de directeur. Interne communicatie In het MT-overleg van directie en afdelingshoofden vindt de beleidsvoorbereiding en besluitvorming binnen de werkorganisatie plaats. Daarnaast overleggen directeur en personeelsvertegenwoordiging met regelmaat. In de lijn-overleggen wordt informatie binnen de afdelingen en beheereenheden uitgewisseld, en worden MT-, directie- en bestuursbesluiten enerzijds voorbereid en anderzijds vertaald naar eigen handelen. Verrichte inspanningen in 2012 Een tweemaandelijkse personeelsbijeenkomst met als doel verstrekken van informatie en beantwoorden van vragen.

Bijlagen

37


Bijlage 3: vrijwilligers en vergunninghouders 2012

flora en vegetatie

mossen en paddestoelen

x

x

x

T. van den Berg

x

Dhr. J. Bernard

x

x

Mw. A. van de Akker

x

W. Appelhof

Dhr. P. Ashouwer

x

C. Baethke

slakken

beheereenheid Zuid

vissen

beheereenheid Midden

Mw. A. Adams-Catin

overig

insekten

beheereenheid Noord

vogels

rondleidingen

bzc Gesteentetuin

Waterlely

monitoring en onderzoek

promotieteam

beheer

bzc Trekvogel

publiek

bzc Natuurpark

x

van der Lijn

Mw. M. Beumer

x

Mw. R. Bierman

x

L. de Boer

Dhr. E. de Boer

x

Dhr. A. Boesveld

J. Bolt

x

x

x

x

x

algemeen

x

vleermuizen

Mw. G. Boomhouwer

Dhr. J. van den Bos

?

Dhr. J. Boshuizen

Dhr. T. Bouwman

x

J. Brands

Dhr. K. Breek

x

Dhr. P. Bremer

x

x

Dhr. R.van de Brink

Dhr. M. Broekmans

x

x

Dhr. J. Bruijn

x

Dhr. J. Bruinsma

x

x

x

H. van der Burg

Dhr. H. de Burger

x

x

T. Burghard

x

Mw. N. Bijlsma

x

x

Dhr. E. de la Chambre

x

x

Dhr. E. Colijn

Mw. A. Compagner

x

Dhr. A. Couvreur

x

Mw. B. van Dam

x

H. Dekker

x

D. Dooyewaard

x

Mw. A. van Doorn

x

Mw. D. Donders

x

x

x

x

Dhr. G. en mw. Y. van Duren

Dhr. B. Dijk

x

Dhr. A. Eggenhuizen

Bijlagen

38


Mw. M. Engels

x

x

Dhr. T. van Everdingen

x

Dhr. D. Feenstra

Dhr. A. Ferwerda

Dhr. B. Flik

x

x

P. Frankvoort

x

A. Gabeler

x

Dhr. J. Geerts

x

Dhr. H en mw. J. Gerdes

x

Mw. H. Glashorster

x

x

H. Gremmer

x

Dhr. A. Grobbe

x

Dhr. N Groen

x

Mw. N. de Groot

x

x

Mw. I. Hagens

x

x

x

H. Hakvoort

Mw. J. de Hamer

x

x

x

x

Dhr. G. de Hamer

x

x

x

Mw. D. van der Heide

x

Mw. L. Hendriks

x

Dhr. R. Heule

x

Mw. A. Hoekstra

x

x

Dhr. E. Hoen

x

x

Dhr. Hollestelle sr.

x

Dhr. D. Holster

x

H.Hoogebeen

x

Dhr. I. Hoogendoorn

x

Dhr. H. Houtgraaf

x

x

Mw. M. Jacobson

x

x

J. Jagers

x

Dhr. B. Jansen

x

Mw. H. en dhr. B. de Jong

x

x

D.Jonkers

x

Mw. E. Joor

x

M. Kanters

x

Dhr. T. Kempes

x

Dhr. W. Kleefstra

x

H. Kiefte

Dhr. H.Koffijberg

x

Dhr. J. Kolb

x

x

Dhr. H. Koopmans

x

Mw. N. Kortleve

x

Bijlagen

overig

slakken

insekten

Dhr. G. Eggens

vissen

vogels

x

beheereenheid Zuid


beheereenheid Noord

x

rondleidingen

Waterlely

promotieteam

bzc Trekvogel



flora en vegetatie

beheer

bzc Natuurpark

publiek

bzc Gesteentetuin

x

x

x

wetlandwacht

39


beheereenheid Noord


beheereenheid Zuid

flora en vegetatie


insekten

vissen

x

x

x

T. de Lange

x

Mw. A. Langereis

x

Dhr. T. Leeman

x

Mw. E. Leen

x

x

Dhr. H. Leenders

x

x

Mw. A. de Leeuw

x

x

Mw. R. van Leeuwen

x

x

x

Mw. S. van Leeuwen

x

Dhr. A. Liosi

x

Dhr. J. List

x

x

Dhr. J.F. Lubbers

x

x

x

x

Dhr. R. Luttik

x

Mw. L. van Maanen

x

x

Dhr. B. van Maaren

x

Mw. M. Maarschalkerweerd

x

Mw. A. Maclean

x

Dhr. J. van Meurs

x

Dhr. A. Meyling

x

Dhr. M. Nieuwenhuis

x

Dhr. J. Nagel

x

Dhr. T. Neckheim

x

B. Nederlof

x

P. Nederlof

x

Dhr. F. de Node

x

Dhr. C. van Nijen

x

x

Dhr. P. van Olm

x

x

van der Lijn

Mw. C. van Ommering

x

E. van Oort

x

Dhr. C. de Pater

x

Dhr. A. van Peursen

x

Dhr. H. de Quartel

x

Dhr. R. Pieters

x

x

Dhr. J. van der Ploeg

x

Dhr. R. van der Ploeg

x

Dhr. S. van der Putten

Mw. A. Ravensloot

x

x

G. de Reus

x

Dhr. J. Roemers

x

H. Roode

x

Dhr. R. Kugel

x

N. Kuik H. de Lange

slakken

rondleidingen

P. de Kraker

vogels

Waterlely

overig

promotieteam


bzc Trekvogel

beheer

bzc Natuurpark

publiek

bzc Gesteentetuin

x

Bijlagen

fotografie

40


rondleidingen

beheereenheid Noord


beheereenheid Zuid

flora en vegetatie


vogels

insekten

x

Dhr. J. de Rond

x

A. de Ronde

x

A.E. de Ronde

x

Dhr. A. Rossenaar

x

Mw. H. de Rijk

x

x

Dhr. G. Schalken

x

R. Scheerman

x

Mw. N. van Schieveen

x

x

Dhr. W. van Schieveen

x

Mw. B. Scholten

x

Dhr. A. Semplonius

x

x

slakken

Waterlely

Dhr. M. Roos

fauna

algemeen

van der Lijn

Dhr. M. van Seventer

x

Dhr. D. Smid

Dhr. B. Smit

x

Dhr. G. Smit

x

Mw. G. Snel

x

x

W. Sollie

x

Dhr. K. Steenbergen

x

x

F. Stokman

x

Mw. N. Struiwig

x

Mw. I. Steinhauser

x

C. Stutvoet

x

V. Stutvoet

x

Dhr. C. Suidgeest

x

x

x

x

Dhr. P. Terluin

x

Dhr. K. Tillema

x

x

L.Timmer

x

Dhr. H. Timmerman

x

S. Timmers

x

Mw. R. van der Tol

x

Mw. H. Tomesen

x

Mw. C. Topper

x

E. Trautwein

x

Dhr. A. bij de Vaate

x

Mw. M. Veen

x

Dhr. T. van Veen

x

Mw. M. Verbraaken

x

x

x

Dhr. J. Verbraaken

x

x

Dhr. N. Verlaat

x

x

x

Dhr. H. Vöge

x

x

Dhr. A. Vos

x

Dhr. J. de Vries

x

Bijlagen

overig

vissen

promotieteam


bzc Trekvogel

beheer

bzc Natuurpark

publiek

bzc Gesteentetuin

41


overig

slakken

vissen

insekten

vogels



flora en vegetatie

beheereenheid Zuid


beheereenheid Noord

rondleidingen

beheer

Waterlely

promotieteam

bzc Trekvogel

bzc Natuurpark

publiek

bzc Gesteentetuin

W. Vuyk

x

Dhr. H. Wagenaar

x

E. Weening

x

H. Weening

x

Mw. A. Weenk-Marsman

x

Dhr. K. Werkman

x

x

x

x

Mw. L. de Wilde

x

Dhr. F. de Witte

x

Dhr. H. Wognum

x

Dhr. W. de Wolf

x

Mw. G. ter Woord

x

x

Mw. J. Woud

x

Dhr. L. Wijnia

x

x

Dhr. N. Wijngaards

x

x

Dhr. G. van Zanen

x

Mw. Zijlstra

x

x

Bijlagen

van der Lijn

42


Bijlage 4: Beheerplannen en monitoring

opstellen beheerplannen voor gebieden Flevohout Heggenlandschap - De Wildwallen Knarbos Landschappelijke elementen OZFL Larserbos Larservaartbos Lepelaarplassen Ooievaarplas - Reigerplas Pampushout Priembos Reve-Abbertbos Rotterdamse hoek Schokland Stichtse putten Tollebekerbos Toppad Winkelse zand

vastgesteld

planning

gereed in

onder

planning

voor 2012

2012

2012

handen

2013

2007 2006 2004

x x x x x x x

x x x x x x

x x x x x

x x x x x x x x x x x x

realisatie 2012

monitoring in gebieden Burchtkamp Flevohout Kamperhoek Landschappelijke elementen OZFL

planning 2013

insekten broedvogels flora/vegetatie structuur OB flora insecten OB OB OB OB OB flora

OB

OB

OB

flora insecten

OB

OB

OB OB

EB EB EB

Tollebekerbos

OB

flora structuur

Toppad Vaartsluisbos Winkelse zand

OB

OB EB

OB EB

EB EB

flora insecten structuur

Larservaartbos Ooievaarplas en Reigerplas Pampushout Schokland Stichtse Putten

vogels insecten

Natuurpark Lelystad

flora structuur

structuur

EB = eigen beheer, OB = onderzoeksbureau

Bijlagen

43


Bijlage 5: gehouden dieren Natuurpark Lelystad gehouden dieren in Natuurpark

begin 2012

geboren of

overleden of

aangevoerd

afgevoerd

eind 2012

Przewalskipaarden

13

2

1

14

wisenten

29

10

18

21

elanden

3

1

0

4

25

5

7

23

50-60

20

16

ca. 60

22

40

50

12

Europese otters

8

1

1

8

Aziatische kleinklauwotters

5

0

1

4

moeflon

3

2

0

5

wilde zwanen

6

0

0

6

Pater Davidsherten edelherten wilde zwijnen

Bijlagen

44


Bijlage 6: bedrijfsvrienden van Het Flevo-landschap Gouden

Zilveren

Vriend

Vriend

Afvalzorg Holding

x

2004-heden

Hak & Rein Vos Notarissen

x

2002-heden

Haje Restaurants

x

2003-heden

De Waard Grondverzet

x

2007-heden

Zweverink Bosbouw bv

x

2012-heden

Meeuwsen ten Hoopen

x

2002-heden

Heldoorn Eggels Notarissen

x

2005-heden

Rabobank Almere

x

2012-heden

Rabobank Flevoland

x

2012-heden

V.O.F. de Jonge

x

2006-heden

Arfman Hekwerk

x

2009-heden

De Friesland Zorgverzekeraar

x

2009-heden

GDF/Suezz

x

2009-heden

Vrienden van Het Flevo-landschap

Vriend

Project

periode

Vriend

sponsoren om niet

Bedrijfskring Lelystad

WTC Almere

Bijlagen

45


Financieel verslag

Inhoudsopgave

Pagina

1

Bestuursverslag

48

2

Vergelijking begroting met exploitatie 2012

49

JAARREKENING 2012 A

Balans per 31 december 2012

50

B

Staat van baten en lasten over 2012

52

C

Kasstroomoverzicht 2012

53

D

Toelichting op balans per 31 december 2012

54

E

Toelichting op staat van baten en lasten over 2012

71

OVERIGE GEGEVENS F

Ondertekening van de jaarrekening

80

G

Controleverklaring

81

BIJLAGE(N) 1

Overzicht te vorderen subsidies

84

2

Specificatie projecten Nationale Postcode Loterij

85

3

Overzicht vooruit ontvangen bedragen

87

4

Begroting 2013

88

Financieel verslag

47


1

bestuursverslag

Naam en vestiging De stichting heeft de naam Stichting Flevo-landschap en is statutair gevestigd te Lelystad. Inschrijving Stichting Flevo-landschap is ingeschreven onder nummer: 41023912 bij de Kamer van Koophandel voor Gooi-, Eem- en Flevoland te Almere. Doel De stichting heeft ten doel: het behoud, het beheer en de ontwikkeling van in natuurwetenschappelijk, landschappelijk en/of cultuurhistorisch opzicht waardevolle terreinen gelegen in de Provincie Flevoland, alsmede meer in het algemeen het bevorderen van het behoud en het herstel van natuur en landschap en van de zuiverheid van water, bodem en lucht in deze provincie. Dit geschiedt zowel ter wille van de natuur zelf als ten behoeve van het welzijn van de mens. Als waardevol worden mede beschouwd die voortbrengselen van menselijke werkzaamheid welk door hun ontstaanswijze, vorm, ligging of ouderdom de waarde van het landschap verhogen, in het bijzonder monumenten van geschiedenis en kunst als bedoeld in artikel 1 van de monumentenwet. Bestuurssamenstelling Het bestuur van de stichting was in 2012 als volgt samengesteld: Voorzitter:

B. Fokkens

Vice-voorzitter: H. Dijksma Secretaris:

G.M.C. Jonkman-Jansen

Penningmeester: H. Stavasius (t/m oktober 2012) Bestuurslid:

E.D. Ekkel

Voor het overzicht van het voltallige bestuur en samenstelling van de directie wordt verwezen naar de bestuursrapportage. Verslag van de activiteiten Voor het verslag van de activiteiten en de beschrijving van het te voeren beleid wordt verwezen naar de bestuursrapportage.

Financieel verslag

48


2

Vergelijking begroting met exploitatie 2012

Financieel verslag

49


A

balans per 31 december 2012

Financieel verslag

50


Financieel verslag

51


B

staat van baten en lasten over 2012

Financieel verslag

52


C

kasstroomoverzicht 2012

Financieel verslag

53


D

toelichting op balans per 31 december 2012

Algemeen Het financieel verslag is ingericht conform Richtlijn 650 “Fondsenwervende instellingen” zoals opgesteld door De Raad voor de Jaarverslaglegging. De gehanteerde grondslagen van waardering zijn ongewijzigd gebleven ten opzichte van het voorgaande jaar, tenzij anders vermeld bij het betreffende onderdeel. Voor zover niet anders is vermeld, zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. De ontvangsten en uitgaven zijn toegekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. De ter vergelijking opgenomen bedragen over het voorgaande verslagjaar zijn, waar nodig, slechts voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. Activa Vaste activa Materiële vaste activa Tot 2008 vond activering plaats tegen aanschaffingswaarde onder aftrek van eventueel ontvangen specifieke doelsubsidies, verminderd met lineaire afschrijvingen, rekening houden met de verwachte economische gebruiksduur. Sinds het verslagjaar 2008 is de Richtlijn 650 “Fondsenwervende instellingen” gewijzigd op het punt van de waardering van de materiële vaste activa. De investeringen die vanaf 2008 zijn gedaan worden geactiveerd tegen aanschaffingswaarde terwijl de eventueel ontvangen specifieke doelsubsidies worden gepassiveerd. De vrijval loopt gelijk aan de lineaire afschrijving, waarbij rekening wordt gehouden met de verwachte economische gebruiksduur. Bij verwerving van gronden worden de kosten en de daartoe ontvangen subsidie direct ten laste van het resultaat gebracht. Gebouwen en beheermaterieel. De stichting heeft aan het einde van 1996 het gebouw “De Trekvogel” te Almere verworven. Met de aankoop van dit Bezoekerscentrum is ook de inventaris overgenomen. De stichting heeft medio 2000 de Centrumvoorziening gerealiseerd in het Natuurpark Lelystad. Het gebouw is voor de aanschaffingswaarde na aftrek van reserveringen in voorgaande jaren en subsidies als investering 2000 opgenomen onder de gebouwen. De afschrijving op de gebouwen vindt plaats in 25 jaar. Indien er sprake is van bestaande gebouwen wordt de afschrijvingstermijn conform de verwachte economische levensduur aangepast. De afschrijving van het beheermaterieel bedraagt 8% - 25% van de aanschaffingswaarde afhankelijk van de aard van het beheermaterieel.

Inventaris Dit betreft computerapparatuur en kantoorinventaris. De afschrijving bedraagt 10% - 33% van de aanschaffingswaarde. De afschrijvingspercentages zijn in de regel gebaseerd op de Algemene Subsidieverordening Flevoland (ASF). Bij enkele kantoorapparaten (computers, server en centrale printer) en enkele beheerinstrumenten, die van vitaal belang zijn voor de bedrijfsvoering, wordt in sommige gevallen, een van de ASF afwijkende afschrijvingstermijn gehanteerd.

Financieel verslag

54


Het verloop van de materiële vaste activa is als volgt te specificeren:

De boekwaarden zijn per onderdeel als volgt te specificeren:

Financieel verslag

55


Financiële vaste activa Lening u / g De stichting heeft op 11 september 1997 een sale- en leasebackovereenkomst afgesloten met Lease Plan Nederland N.V., gevestigd te Almere. De stichting heeft haar vervoermiddelen aan Lease Plan verkocht, welke zij vervolgens van Lease Plan least. Ter financiering van deze transactie heeft de stichting gelden geleend aan Lease Plan. Over de lening wordt geen rente berekend. Als tegenprestatie wordt door de lessor korting verleend op de leaseprijs van de auto’s. De looptijd van de lening is 5 jaar. Na het verstrijken van de periode wordt de looptijd stilzwijgend verlengd voor de duur van een jaar. Aflossing of verhoging van de lening dient gelijke tred te houden met de boekwaarde van geleasde auto’s. Het verloop is als volgt:

Langlopende vordering in het kader van de doelstelling De beschikbare middelen hebben in hoofdzaak een directe relatie met de duurzame instandhouding van Natuurpark Lelystad, bedoeld om de continuïteit van het Natuurpark Lelystad te waarborgen. De stichting heeft zich georiënteerd op passende beleggingsvormen die voldoende zekerheid bieden voor rendement met beperkte risico’s. De ter beschikking gekomen gelden zijn in 2007 belegd volgens een Beleggingsstatuut dat richting geeft aan het vermogensbeheer van het Flevo-landschap.

De waardering vindt plaats tegen geamortiseerde kostprijs en verschillen tussen de historische kostprijs (exclusief mee gekochte couponrente en transactiekosten) worden lineair geamortiseerd.

Financieel verslag

56


Vlottende activa Voorraden

Dit betreft de voorraad artikelen van het bezoekerscentrum welke voor verkoop zijn bedoeld. De voorraad is gewaardeerd tegen inkoopprijs, exclusief omzetbelasting, of lagere marktwaarde. Voor mogelijke incourantheid van de voorraden is een voorziening gevormd. Vorderingen Debiteuren Vorderingen op debiteuren worden gewaardeerd onder aftrek van een voorziening wegens mogelijke oninbaarheid. Een voorziening wegens mogelijke oninbaarheid is individueel bepaald.

Subsidies Voor een overzicht van de subsidievorderingen verwijzen wij naar bijlage 1 van deze jaarrekening.

In het kader van het provinciaal meerjarenprogramma is er in 2010 door Provincie Flevoland een beschikking verleend, voor zover er nog geen sprake is van realisatie, is er een subsidievordering.

Financieel verslag

57


Overige vorderingen en overlopende activa

Liquide middelen

Financieel verslag

58


Passiva Vrij besteedbaar eigen vermogen

Exploitatiesaldo Het voorstel resultaatbestemming is reeds in de balans ultimo 2012 verwerkt.

Vastgelegd vermogen

Financieel verslag

59


Instandhoudingsreserve Natuurpark Lelystad Bij de overdracht van Natuurpark Lelystad heeft Stichting Flevo-landschap een instandhoudingbijdrage ontvangen van haar rechtsvoorganger Directie Flevoland van Rijkswaterstaat. Met instemming van de Provincie Flevoland en het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft het Flevolandschap een bestemmingsreserve gecreëerd. Vanuit deze Instandhoudingreserve Natuurpark wordt de continuïteit in behoud, beheer en ontwikkeling van het Natuurpark Lelystad gewaarborgd. Om deze continuïteit ook in de toekomst te kunnen garanderen, streeft Stichting Flevo-landschap ernaar om jaarlijks middelen toe te voegen aan voornoemde Instandhoudingreserve. De reserve is op dit moment op adequaat niveau. In 2012 is € 145.875 aan de reserve toegevoegd ter dekking van een incidentele opwaardering van de beleggingen.

Bestemmingsreserve investeringssubsidie De investeringen die vanaf 2008 zijn gedaan worden geactiveerd tegen aanschaffingswaarde terwijl de eventueel ontvangen specifieke doelsubsidies worden gepassiveerd. De vrijval loopt gelijk aan de lineaire afschrijving, waarbij rekening wordt gehouden met de verwachte economische gebruiksduur.

Financieel verslag

60


Reserve giften, schenkingen en erfstellingen Giften en schenkingen van bedrijven en particulieren alsmede erfstellingen zijn in de staat van baten en lasten opgenomen onder promotionele opbrengsten en worden vervolgens opgenomen onder dotatie reserves. De desbetreffende dotaties zijn gereserveerd in een reserve voor zover de maximale omvang van de reserve nog niet is bereikt. Deze reserve kan worden aangewend ten behoeve van incidentele bestedingen die het draagvlak voor de taakuitoefening bij het brede publiek kunnen ondersteunen, of die de directe doelstelling voor de bescherming en ontwikkeling van natuur en landschap positief kunnen beïnvloeden. Bij het laatste kan bijvoorbeeld gedacht worden aan (terrein)aankopen, uitbreidingen of onderhoud waarvan de kosten niet of niet geheel worden gedekt door de reguliere subsidieverstrekkers. In overeenstemming met de aanvullende subsidiebepalingen van Provincie Flevoland is de maximale omvang van deze reserve bepaald op € 158.823. Gedurende het verslagjaar is € 2.441 aan vrij besteedbare giften ontvangen, welke zijn gedoteerd aan de reserve.

Reserves onderhoud, ontwikkeling en behoud

Financieel verslag

61


Inrichting Ecologische Hoofdstructuur Bij de uitvoering van projecten voor natuurherstel en natuurontwikkeling heeft het Flevo-landschap baten gerealiseerd uit ondermeer verkoop gewas en uitkomende grond. Deze baten zijn bestemd ten behoeve van de realisatie van ecologische inrichtingsprojecten binnen terreinen van het Flevo-landschap. In het bijzonder zijn deze middelen bestemd voor de realisatie van het project Larservaart waar ecologische en recreatieve inrichtingsmaatregelen zijn voorzien. Op basis van een bestuursbesluit is het fonds Larservaartstrook opgeheven. De hierin gereserveerde middelen zijn in 1997 ontvangen van Luchthaven Lelystad B.V. Overeengekomen werd dat het Flevo-landschap in het belang van veiligheid voor het vliegverkeer ter plaatse van het Vliegveld Lelystad wijzigingen in inrichting zou realiseren in het naastgelegen Larservaartbos. Deze inrichtingsmaatregelen zullen worden meegekoppeld met voornoemd project met betrekking tot de Ecologische en recreatieve ontwikkeling van de Larservaart. Het Flevo-landschap heeft voor de realisatie van het Ontwikkelingsproject Larservaart afspraken gemaakt met ondermeer de Provincie Flevoland en de Gemeente Lelystad. Gedurende het verslagjaar is € 29.951 besteed in het kader van het project.

Reserve erfdienstbaarheden en onderhoudsverplichtingen Met partijen is overeenstemming bereikt met betrekking tot de overname van (tijdelijke) beheerverplichtingen en/of van onderhouds- en herplantverplichting voor een aantal terreinen en verhardingen. De daarbij bedongen afkoopsommen worden in eerste aanleg gepassiveerd en middels evenredige jaarlijkse vrijval ten gunste van de exploitatie gebracht over een periode van tien jaar. De kosten van het regelmatig onderhoud alsmede de overige uit de verplichtingen voortvloeiende lasten worden bekostigd uit de exploitatie van het betreffende jaar.

Financieel verslag

62


Betreffende onroerend goed Aan zowel terreinen, gebouwen als aan publieksfaciliteiten dienen regelmatig onderhouds- en herstelwerkzaamheden van enige omvang plaats te vinden. Teneinde over voldoende middelen te beschikken op het moment van periodiek onderhoud dient jaarlijks een reservering ten laste van de exploitatie te worden gebracht. Voorts dient jaarlijks een reservering ten laste van de exploitatie plaats te vinden teneinde op termijn vervangende investeringen in onroerende goederen te kunnen realiseren. In 2012 is de vervangingswaarde van de onroerende goederen toegenomen. De jaarlijkse reservering was niet meer afdoende om noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden en/of vervangingen financieel te kunnen realiseren en daarom is eenmalig extra toegevoegd. De verzekeringswaarde van de gebouwen die om niet zijn verkregen bedraagt € 4.647.019. In 2012 is een bedrag van € 621.541 gedoteerd en € 41.954 onttrokken.

Betreffende materieel Het Flevo-landschap heeft van Rijkswaterstaat materieel in eigendom overgenomen. Deze verkrijgingen zijn voor de stichting budgettair neutraal gerealiseerd middels de van Rijkswaterstaat Directie Flevoland ontvangen bedragen. Tot en met het jaar 2003 werd jaarlijks een bedrag gereserveerd voor vervanging. Inmiddels investeert het Flevo-landschap zelf in de aankoop van nieuw materieel, waarover ook wordt afgeschreven. Het fonds zal vooral worden aangewend voor ARBOgerelateerde investeringen bij de aanschaf van nieuw materieel. De dotatie in 2012 is ontstaan uit de aanschaf materieel die heeft plaatsgevonden.

Financieel verslag

63


Overige reserves

Reserve bezoekerscentra en ontvangstlocaties Bij de aankoop van het bezoekerscentrum De Trekvogel heeft het Flevo-landschap een instandhoudingbijdrage ontvangen met inbegrip van een werkgarantiebijdrage voor personeel. De verplichtingen jegens het overgenomen personeel zijn nagekomen en de betrokken medewerkers zijn met leeftijdsontslag afgevloeid. In het bestemmingsfonds resteerde, na aftrek van bestaande verplichtingen, een bedrag van € 210.000. Het Flevo-landschap zal de middelen in deze bestemmingsreserve aanwenden voor de instandhouding en ontwikkeling van haar bezoekerscentra en ontvangstlocaties.

Reserve planvoorbereiding en begeleiding natuurontwikkeling Voor de voorbereiding en begeleiding van projecten van natuurherstel en natuurontwikkeling zijn financiële middelen benodigd. Het Flevo-landschap heeft hiervoor een bestemmingsreserve ingericht. Voor projecten waar cofinanciering een vereiste is of anderszins geen financiering is te verkrijgen kunnen middelen aan deze reserve worden onttrokken ten behoeve van planvorming, - voorbereiding en planbegeleiding.

Financieel verslag

64


Reserve waterbeheer Het Flevo-landschap verwacht in komende jaren in toenemende mate geconfronteerd te zullen worden met aan water gerelateerde vraagstukken. Daartoe zal het Flevo-landschap bestedingen dienen te verrichten die niet uit andere hoofde gedekt kunnen/zullen worden. Uit deze reserve Waterbeheer zullen bestedingen kunnen worden verricht op het vlak van vergroten hydrologische kennis, planvorming, voorbereiding en uitvoering van herstel en ontwikkeling van waterbeheersingsmiddelen.

Reserve onderhoud publieksfaciliteiten Schokland Op Schokland zijn in het kader van de gebiedsgerichte ontwikkeling investeringen gedaan waarvoor duurzame instandhouding zal moeten worden geboden. Vanuit overheden (Provincie en Ministeries) en particuliere bronnen (vooral de Nationale Postcode Loterij) zijn middelen gesubsidieerd of gedoneerd om de instandhouding van de publieksvoorzieningen mede te ondersteunen. Het maximum van deze reserve is bepaald op € 200.000. .

Reserve grondverwerving Indien terreinen of terreingedeelten om ruimtelijkeordeningsredenen verkocht of teruggeleverd dienen te worden, moeten compensatie aankopen worden gerealiseerd. Compensatie dient zorgvuldig plaats te vinden en realisatie is afhankelijk van aanbod op de grondmarkt, van relatie met beheergebieden van het Flevo-landschap en of nieuw gedachte natuurontwikkeling. De financiële compensatie die ontvangen is, wordt gestort in deze reserve. Middelen zullen worden ingezet voor compensatieaankopen en inrichting daarvan en het bekostigen van de daarvoor noodzakelijke proceskosten.

Financieel verslag

65


Egalisatiereserve terreinbeheer Teneinde fluctuaties in de jaarlijkse beheerkosten, bijvoorbeeld als gevolg van weersomstandigheden, zelfstandig te kunnen opvangen zonder dat daarbij aanvullend aanspraak op externe middelen behoeft te worden gedaan, acht de stichting het wenselijk een egalisatiereserve op te bouwen. Dotatie aan de reserve wordt gerealiseerd door in jaren met een gunstig exploitatieresultaat het overschot toe te voegen aan de reserve. Vanaf het jaar 2000 ontvangt het Flevo-landschap bijdragen in het kader van de nieuwe subsidieregeling Programma Beheer (regeling SN). Voor de beheergebieden worden contracten gesloten met een looptijd van zes jaar. Na afloop van de contractperiode dienen natuurdoelen gerealiseerd te zijn. Indien deze natuurdoelen niet (volledig) bereikt worden dan zal een korting (boete) worden opgelegd. De egalisatiereserve dient de risico’s af te dekken van eventuele kortingen, in 2011 bedroeg deze -/- € 23.149. In 2011 is voor het merendeel van de contracten de subsidie vastgesteld in verband met de overgang naar het Subsidiestelsel Natuur en Landschap (SNL). In 2011 is de egalisatiereserve aangewend om kosten in verband met de stelselherziening en invoering SNL te dekken. Overeenkomstig de aanvullende subsidie afspraken met de Provincie Flevoland is de maximale omvang van onderhavige reserve per 2005 bepaald op € 157.500. In 2012 hebben er geen dotaties of onttrekkingen plaats gevonden. Het verloop is als volgt:

Instandhouding landschappelijke beplanting Het kappen en afvoeren van oude of zieke beplanting kan vaak niet direct gevolgd worden door nieuwe aanplant. Eventuele opbrengst uit houtverkoop landschappelijke beplanting wordt gelabeld voor herinvestering in de vervanging van de landschappelijke beplanting.

Financieel verslag

66


Bestemmingsfondsen door derden bepaald

Beheerfonds Havenhoofd Kop van ’t Ende Stichting Flevo-landschap heeft de taak en doelstelling inzake het behoud en beheer van het voormalig havenhoofd Kop van ‘t Ende overgenomen van Stichting Herstel Kop van ‘t Ende. Daartoe is in 1994 de ondergrond overgedragen. Van de voormalige Stichting Herstel Kop van ‘t Ende en de Provincie Flevoland zijn destijds middelen verkregen ten behoeve van toekomstige kosten van beheer en onderhoud van het havenhoofd onder de voorwaarde dat het openbaar gebied permanent toegankelijk zal blijven. Het maximum van dit fonds was bepaald op € 90.000. In 2009 is het maximum opnieuw bepaald in verband met de realisatie van het herstel van het Havenhoofd. Deze is per 2009 op basis van de werkelijke investeringen (ter grootte van € 300.000) verhoogd tot de benodigde cofinanciering van € 150.000. De resterende Nationale Postcode loterij middelen ad € 78.484 bestemd voor onderhoud van het Havenhoofd zijn gedoteerd aan het fonds.

Fonds onderhoud infrastructuur Schokland Op Schokland zijn in 2000 investeringen in recreatie- en beheerinfrastructuur gerealiseerd met behulp van subsidies van overheden. Gelijktijdig bij verkrijging van de investeringsmiddelen is een permanente instandhoudingverplichting voor de infrastructuur overeengekomen. Daartoe zijn van de overheden, die gebiedspartner zijn in het Gebiedsgericht Beleid Schokland, subsidies verkregen ter dekking van het langjarige beheer en onderhoud van de infrastructuur op Schokland. Het maximum van dit fonds is bepaald op € 100.000.

Financieel verslag

67


Fonds Zuidlob De realiserende partij van het Windpark Zuidlob heeft bij het in gebruik nemen eenmalig een bedrag van €308.330 aan het Flevo-landschap gedoneerd. Het Flevo-landschap dient deze middelen te besteden aan behoud en versterking van de kwaliteit van de Ecologische Hoofdstructuur gebieden (EHS), primair in de Zuidlob.

Langlopende schulden

Langjarige overeenkomsten In toenemende mate verzoeken derden om langjarige overeenkomsten voor het hebben, houden en onderhouden van voorzieningen in terreinen van het Flevo-landschap. Voorzover verenigbaar met de doelstellingen in de beheerobjecten worden overeenkomsten gesloten voor perioden van tien jaar. De ontvangen vergoedingen hebben betrekking op dezelfde periode. De ontvangen gelden worden ten gunste van het onderhavig reserveringsfonds geboekt. Jaarlijks valt een evenredig deel vrij om de exploitatie van het betreffende beheerobject te voeden. Het verloop is als volgt:

Financieel verslag

68


Kortlopende schulden Nationale Postcode Loterij Dit betreft overige projecten die mede zijn gefinancierd met de bijdrage van de Nationale Postcode Loterij. Mogelijk is een gedeelte hiervan langlopend. Bij het opstellen van de jaarrekening is onvoldoende inzichtelijk welk deel langlopend is, derhalve is besloten om het geheel als kortlopend te verantwoorden. Voor een overzicht van de afzonderlijke projecten van de Nationale Postcode Loterij wordt verwezen naar bijlage 2 van dit rapport. Vooruitontvangen bedragen Voor de uitvoering van projecten zijn van diverse subsidiegevers bedragen ontvangen, welke nog dienen te worden besteed. Mogelijk is een gedeelte hiervan langlopend. Bij het opstellen van de jaarrekening is onvoldoende inzichtelijk welk deel langlopend is, derhalve is besloten om het geheel als kortlopend te verantwoorden. Voor een specificatie van de te besteden bedragen per project verwijzen wij naar bijlage 3 bij dit rapport. Grondaankopen Het Flevo-landschap realiseert in het belang van de ontwikkeling van het Natuurbeleid in Flevoland diverse grondaankopen. Hiertoe ontvangt zij subsidiebijdragen van provincie en Rijk. In sommige gevallen stellen de subsidiegevers ook financiële middelen ter beschikking om bij aankoop gelijktijdig achterstallig onderhoud en dergelijke op orde te brengen. De ontvangen revenuen zijn in afwachting van de besteding toegevoegd aan de ontvangen aankoopmiddelen.

Grondaankopen Oostvaarderswold

Financieel verslag

69


Grondaankopen Rotterdamse Hoek

Belastingen en premies sociale verzekeringen

Overige schulden en overlopende passiva

Niet in de balans opgenomen verplichtingen

Operational leaseverplichtingen In verband met operational lease van bedrijfsauto’s bestaat per balansdatum een jaarlijkse verplichting van circa € 77.247 (31 december 2011 € 66.600) In verband met operational lease van kopieermachines bestaat per balansdatum een jaarlijkse verplichting van circa € 6.800.

Financieel verslag

70


E

toelichting op de staat van baten en lasten over 2012

Baten

Financieel verslag

71


De post verwervingen geeft van jaar tot jaar en sterk wisselend beeld. Het onderhandelingsproces met grondeigenaren kan plotseling in een versnelling raken of juist stagneren.

Financieel verslag

72


Financieel verslag

73


Lasten Besteed aan doelstellingen

In het directieverslag is per doelstelling een uitgebreide toelichting opgenomen. Werving baten

Kosten organisatie en administratie De middelen besteed aan de product¬groepen bedrijfs¬organisatie en beleid/bestuur ten opzichte van de totale middelen besteed aan de doel¬stellingen, waarbij de grondaankopen buiten beschouwing zijn gelaten. Reden hiervoor is dat de grondaankopen sterk fluctueren over de jaren.

Financieel verslag

74


Lastenverdeling

In onderstaand model wordt inzicht gegeven in de omvang en de samenstelling van de kosten van de eigen organisatie. Directe kosten die direct gemaakt zijn ten behoeve van de doelstelling of fondsenwerving zijn hieraan direct doorberekend. Op basis van de loonkosten en de overheadkosten wordt per afdeling een uurtarief berekend. De werkelijk bestede uren worden vastgelegd in een sluitend tijdregistratie systeem en tegen het berekende uurtarief doorberekend aan de betreffende bestemming. Specificatie en verdeling kosten naar bestemming

Financieel verslag

75


Het gemiddeld aantal werknemers bedroeg gedurende het verslagjaar 24,6 (2011: 24,9). De beloning van alle werknemers, inclusief de directeur volgt de beloningsstructuur van de Raam CAO Bos en Natuur Ondernemingsdeel De Landschappen. De beloning van de directeur geschiede in 2012 conform de CAO Bos en Natuur, ondernemingsdeel De Landschappen. Het jaarinkomen van de directeur blijft ruim binnen het maximum van € 140.046 volgens de VFI Beloningsregeling. Bestuursleden zijn niet bezoldigd. Aan de directeur, noch aan de bestuursleden zijn leningen verstrekt.

Financieel verslag

76


Financieel verslag

77


Financieel verslag

78


Financieel verslag

79


Overige gegevens F

Ondertekening van de jaarrekening

Financieel verslag

80


G

Accountantsverklaring bij de jaarrekening

Financieel verslag

81


Financieel verslag

82


Bijlagen

1

Overzicht te vorderen subsidies

Bijlagen

84


2

Specificatie projecten nationale postcode loterij

Bijdrage Nationale Postcode Loterij De jaarlijkse bijdrage is als volgt bestemd:

Bijlagen

85


De gelden van de Nationale Postcode Loterij zijn in het boekjaar als volgt aangewend:

Bijlagen

86


3

Overzicht vooruitontvangen bedragen

Bijlagen

87


4

Begroting 2013b

staat van baten en lasten over 2012

Bijlagen

88


Bestuursverslag 5. Directieverslag 9. Inleiding Doelstelling beheer natuur, landschap en cultuurhistorie Doelstelling voorlichting 17

Recommend Documents