BESTUUR VAN BRUGGEN EN WEGEN
DE BOUDEWIJNSLUIS
n
OCTOBER 1955
0307 009 2076
ANTWERPEN
A a n
111111111111111111111111111111111111111111111
'k Denk aldoor aan mijn land waar eens luisterlijk
la~
stad na stad als een vorstlijk mirakel, waar het eonsde, waar. 1 t ruischte bij nacht en bij eelijk korven vol
bieën~ekrakel
da~
,
'k denk aldoor aan die stad waar in biezen en lis mijn eod Scaldis
Z~Jn
kruik houdt eenepen
hoe die spouwt er 't zout water
lan~s
1
wteren en klis
dat het klodderde op hobbelende schepen ...
Karel van den Oever : Verzen. 1926,
blz. 40
DE BOUDEWIJNSLUIS
WERD INGEWIJD DOOR
ZIJNE MAJESTEIT KONING BOUDEWIJN
OP 22 OKTOBER 1955 IN TEGENWOORDIGHEID VAN DE REGERING DE EERSTE MINISTER ZIJNDE Ach. VAN ACKER DE MINISTER VAN OPENBARE WERKEN EN VAN WEDEROPBOU W 0. VANAUOENHOVE.
DE BOUDEWIJNSLUIS
HAVEN VAN ANTWERPEN
De h ave n van Antwerpen vervult een uiterst gewichtige rol in het economische leven van Belgi~. Zij is niet alleen onze eerste nationale zeehaven, maar tevens het vertreken eindpunt van een bel angr ijke Rijn- en binnenscheepvaart, van een intensief spoorweg-vervoer en van een steeds toenoemend wegverkeer. Het voortdurend streven om de haven te verbeteren en degelijk er uit te rusten is steeds de bekommernis geweest van de opeenvol gende regeringen. Het kan dan ook geen verwondering baren dat het initiatief tot het bouwen der Boudewijnsluis uitgegaan is van de Regering, met het doel de toegang tot de haven dokken te verbeteren en in overeenstemming te brengen met de moderne vereisten van de zeevaart. 1
DE HAVEN VAN ANTWERPEN KRUISSCHANSSLUIS
BONAPARTE SLUIS
o
1000 2.000 ~
m
De haven van Antwerpen beschikt voor de zeevaart over 5,5 km kaaimuren langs de Schelde e n ee n reeks dokken met een totale kaaimuurlengte van 38 km. Deze dokken zijn van de Schelde afg e sloten door sluizen, omdat het verschil tuss e n ebbe en vloed in de rivier gemiddeld ~,70m b e draagt en de dokken op een nagenoeg constant niveau worden gehouden. 2
De voort durenrte uitbreirtin g der haven noodzaakte achtereenvolgens het bouwen van de Bonapartesluis, de Kattendijksluis, de Roy e rssluis e n de Kruisschanssluis. De data van bouw, al s mede de karakteristieken zijn opgegeven in onderstaande tabel
OVERZICHT BESTAANDE SLUI Z EN WATER OP
DATUM SLUIS
VAN
LENGTE
BR EEDTE DE DREMP•L
BONAPARTES LUI S
1811
-
18,00
3,00
1860
-
24,00
3,00
11
6,60
ZEESCHEPEN VOOR DE OUDE DOKKEN
I KATTENDUKSLUIS
DOEL
(LAGE TU)
AANLEG
BINNENSCHEEPVAART
f-------ROVERSLU IS
1905- 1909
180,00
22,00
-KRUISSCHANSSLUIS
1920 - 1928
270,00
35,00
10,00
ZEE SCHEEPVAART
~539f
3
De Kruisschanssluis was de enige werkelijk moderne zeesluis van de haven. De s chutmogelijkheden werden evenwel ontoereikend voor grote zeeschepen welke nu reeds 30 % van de totale trafiek uitmaken. Een tweede zeesluis drong zich op. Inderdaad om opstoppingen van schepen te keer te gaan, die dikwijls maar al te lang op hun schutbeurt moesten wachten, om een normaal onderhoud der sluis met buitendienststelling te kunnen verzekeren en ook om een afsluiting der dokken te voorkomen bij ongeval aan de enige grote sluis, was de Boudewijnsluis een absolute noodzakelijkheid geworden.
4
LIGGING EN HOOFDAFMETINGEN
Einde 1950 besloot de Regering tot de bouw van de Boudewijnsluis over te ga an. Haar lig gi ng en hoofdafmetingen werden vastgesteld door een daartoe in 1947 in ge stelde Commissie, waarin de verschillende bevoegde organis me n vertegenwoordigd waren.
BOUDEW!JNSLUIS
~ - - - 1--- - ------ --
1
-·-
-
-- - - - - -
-------~
- - - - - -- - -
De nieuwe sluis ligt ten Noorden van de bestaande Kruisschanssluis. De assen der beide sluizen zijn evenwijdig met een tussenafstand van 250m. De bovenhoofden liggen in dezelfde lijn, ten einde een gunstig tracé te bekomen voor de verkeerswegen over de beide sluizen. 5
Elke sluis heeft een afzonderlijke toegangsgeuL Volgende afmetingen werden aangenomen : 360m nuttige lengte, 45m nuttige breedre en 10,50m waterhoogte op de drempel bij gemiddeld laag water. Deze afmetingen laten het gelijktijdig schutten toe van 4 "Liberty" schepen, en van grote tankschepen van 30.000 ton . In tabelvorm volgen hier de afmet ing eu van enkele grote sluizen voor de zeescheepvaart :
sluis
6
lengte
breedte
Ij mui den
400m
50m
Noordsluis (Bremen)
372m
Panamasluis
305m
Boudewijnsluis
360m
45m (60m in sas) 33,53m 45m
Bij de beoordeling van deze afmetingen, dient er rekening gehouden te worden met het feit dat in de sluis van Ijmuiden een niet bruikbare lengte van 35m voorkomt, terwijl de breedte is herleid tot 47m wegens de aanwezigheid van drijflichamen ter bescherming van de muur. Het verval der sluis hangt af van de stand van het water in de Schelde. Het maximum verval naar de Schelde is 5,00m en naar de dokken 3,00m. Normaal zal echter geschut worden met e e n verval van 1,50m à 2,00m aangezien de schepen rond de uren van hoog water aan de sluizen komen.
7
BESCHRIJVING VAN DE SLUIS
De sluis bestaat uit twee hoofden waartussen de schutkolk ligt. De hoofden zijn onafhankelijke constructies, welke het water keren en omringd zijn door een ondergronds scherm in metalen damplanken om de onderloopsheid te bestrijden. Een dwarsscherm, eveneens in metalen damplanken, heeft tot doel de achterloopsheid te voorkomen. De schutkolk is begrensd door twee kolkmuren in gewapend beton, bestaande uit een brede vloerplaat en een frontmuur zonder ribben. De muren zijn 18,25m hoog boven de sasvloer en hun vloerplaat is 14,20m breed. De vloer van de schutkolk bestaat uit een eenvoudige bekleding in grote betonplaten van 10 x lOm en 1m dik, aangelegd op een draineerlaag van zand en grind en voorzien van verticale openingen van 0,20m diameter, gevuld met grind. In elk hoofd zijn twee rodeuren VOOJL. zien, waarvan een rus reserve. De roldeuren worden in zijdelingse deurkassen getrokken 8
wanneer een schip in of uit het sas moet varen. I +.8.~
1+8 QQ_j_
~~ diJJJJ~_ _ _ _ LL_ L_L_l ___L___L___l_ __L__Ll_______JJL!_~-'~-=]~;~.;};~ 2 ·
LENGTEDOORSNEDE
BOVENAANZICHT
----------~~·~----------2,00
-±.8.illl-rl -
DWARSD00 -RS-N-ED-E-
-[
~~-A~~ . ~-~~ 1
De deurkass e n zijn 51m lang, 8,60m breed aan de ingang en 10,50m breed over gans de lengte. Geheel de constructie is verdeeld in blOkken ten einde het ontstaan van krimpvoegen te voorkomen. De voegen tussen die blokken zijn voorzien van bijzondere afdichtingen. Vulling en lediging van de schutkolk geschieden door middel van omloopsriolen. 9
Ligging, vorm en afmetingen der riolen werden bepaald aan de hand van de uitslagen der verschillende proeven, uitgevoerd op klein model in het Waterbouwkundig Laboratorrum van Bruggen en Wegen, te Antwerpen.
De s chuiven die deze riolen afsluiten hebben als afmetingen 2,25m x 5,60m en zijn van het type met wielen ; ze zijn in gelast staal en voorzien van een dubbele beplating. De deuren en schuiven worden allen van uit een centrale kabien electrisch bediend 10
DE ROLDEUREN
De vier deuren zijn roldeuren van het "kruiwagen" - type en uitgevoerd i n gelast staal.
.---------------------------------------------------~
AANZiCHT SLUiSZiJDE -
-rsoo1
l
J.!fr fs:US[QL_j • {MO.I
P"J
I
I
l
I
I -I
]
JDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD[[ ~~~===:--==---~:--
- -
Jg/)} ---- -- ~-----
- - - 1.100
--------
De hoofdafmetingen bedragen : lengte 47m, breedte 8,58m ; de hoogte der benedendeuren is 18,5lm en die der bovendeuren 18 , 20m. De deur moet weerstaan aan de waterdruk in de twee richtingen. De deur bestaat uit zes regels, staanders en bij komende stukken. De bepl a ting is dubbel. .11
De beweging van de deur geschiedt door het lopen op een rolwagen beneden aan het vooreinde en een rolwagen boven aan de kant der deurkamers. De deur hangt aan de bovenrolwagen bij middel van 2 slingers, zodat een zijdelingse beweging ~ogelijk is. Tussen de derde et de vierde regel bevindt zich een luchtkist verdeeld in 24 compartimenten, die kunnen bereikt worden door een centrale gang en een toegangsschouw. De onderste wagen is geplaatst onder een klok voorzien van een toegangsschacht met luchtsas, zodat de wagen altijd kan onderzocht worden. De deur is los van deze rolwagen en een zijdelingse verplaatsing naar de aanslagen is mogelijk, onder de invloed van de zij del:ingse waterdruk. Zonder deze zijdelingse druk komt de deur door haar gewicht vrij van haar aansi agen. Het totaal gewicht der deuren beloopt ongeveer 800 ton. 12
De toepassing van de lastechniek maakte het mogelijk de algemene opvatting der knooppunten aanzienlijk te verbeteren, en een belangrijke besparing in gewicht te verwezenlijken. De omvang der constructie rechtvaardigde een proef op een element in ware grootte, om de degelijkheid na te gaan der toegepaste principen.
De deuren werden niet op de bouwplaats gemonteerd, doch drijvend aangevoerd van de scheepswerf, waar ze vervaardigd werden. 13
DE BEWEEGBARE BRUG
Over het bovenhoofd werd een brug gebouwd van het type "Strauss". Deze brug wordt bediend van uit de centrale bedieningskabien.
Deze brug ligt in het verlengde van een zelfde brug over het bovenhoofd van de Kruisschanssluis, zodat het verkeer bij het kruisen der sluizen geen moeilijkheden ondervindt.
14
De stand der deuren en der brug wordt rechtstreeks in de bedieningskabien overgebracht, zodat de bewegingen kunnen gevolgd worden. Om herstellingswerken aan de deuren in de deurkamers te kunnen uitvoeren, werd open afwaarts een volledige pompinstallatie voorzien. Op elk sluishoofd is tevens een compressorgroep opgesteld, welke druklucht voert naar de luchtkisten der deuren om ze vlotbaar te maken.
15
SIGNALISATIE EN VERLICHTING
Een uitgebreide verlichting van het sluizencomplex werd bestudeerd. Deze verlichting omhelst het sluisplateau, de onmiddelLijke toegangswegen en de toegangsgeulen der sluis. In totaal werden ongeveer 160 natriumdamplam~en van 14~ W geplaatst.
Een signalisatie voor het in~ en uitvaren der sluis met een zichtbaarheid van 2 km is op de beide hoofden aangebracht. De verschillende gebouwen, bedieningsposten, burelen, enz. van het sluizencomplex zijn door een telefoonnet met elkaar verbonden. 16
UITVOERING DER WERKEN
Voor de uitvoering derslulli moest een bouwput gegraven worden die 22,25m diep was. Het grondwater werd 17m verlaagd door bronbemaling. Deze bemaling reikte tot aan de Boomse klei op 32m diepte, en geschiedde met diepwelpompen. Voor het werk werden 28 bronnen aangelegd met ieder een debiet van 2 à 3 1 i ter/ sec. 17
Als graafmachines werden draglines gebruikt waarvan de grootste "Momighan" (280 ton) een emmer heeft van 5 m3 en de "Marion" (180 ton} een emmer van 3 m3 • De grond werd in vrachtwagens vervoerd.
Er werden 1.100.000 m3 grond uitgegraven. De 3 300.000 m • vervoerd per van elk 1500 18
nodige hoeveelheid beton bedroeg Het cement werd geleverd in bulk schip en geborgen in twee silo's ton.
Het zand en grind worden van de bergplaats naar de betoninstallatie gevoerd op transportbanden. Voor de betonwerken werden gebruikt : 4 betonmolens van elk 1000 liter, torenkranen, locotractors, enz. Alle materialen werden automatisch gewogen. 19
Bijgaande foto geeft een idee van de grote hoeveelheid bekistingen welke werden aangewend voor de opbouw van de sluis.
De foto geeft een overzicht der betonneerwerken van het bovenhoofd. 20
De uitvoering van al deze werken heeft ruim 800 milj o.en frank gekost. 21
De werken werden ontworpen door het Bestuur der Waterwegen en uitgevoerd onder de leiding van : G. WILLEMS, Directeur-Generaal van Bruggen en Wegen met E. E. F. 0. J.
mede~làng
van :
VALCKE, Directeur-Generaal der Waterwegen VUYLSTEKE, Hoofdingenieur-Directeur; a.i. EELEN enT. KESTENS, E.a.Ingenieurs; HENROT, wn.Ingenieur, P. MAES, Conducteur, STASSEN, wn.Conducteur.
Werkten tevens mede : H. LOUIS, Inspecteur::..Generaal J. LAMOEN en E. DEHAN, Hoofdingenieurs-Direc~ teurs ; E. DEMOL en Y. LEROY, Ingenieurs ; E. BEUZET, E. FONTAINE, N. BERTINCHAMPS, Conducteurs. 23
De electra-mechanische inrichting werd ontworpen en uitgevoerd door het Bestuur voor Electriciteit en Electramechanica onder de leiding van : A. BOEREBOOM, Directeur van Administratie J. DE RIES, Hoofdingenieur- Directeur , R. GEETS, Ingenieur. De waterbouwkundige werken werd en uitgevoerd door de "Compagnie Internationale des Pieux armés Frankignoul", onder de leiding van E. FRANKIGNOUL (+), A. PUTZEYS, H. DE BROE, G. VALCKENERS, H. DECROO, M. WERA en J. FRANSEN, met de medewerking van de Firma J. BOEL en Zonen, onder de leiding van G. VAN DAMME en E. VAN DIJCKE. De baggerwerken in de toegang sgeulen werden uitgevoerd door de tijdelijke vereniging " "N.V.Entreprises Ackermans-Van Haaren", onder de leiding van J.G.ACKERMANS en C. VAN HAAREN en"N.V.Laboremus", onder de leiding van H. FAURE. De basculebrug werd gebouwd door de tijdelijke vereniging "N.V.Baume et Marpent", onder de 25
leiding van de H. H. BRISON en VANDERBRUGGEN, en "N.V.Ateliers de Construction Mécanique de Tirlemont", onder de leiding van A. GAUPIN en F. DECLAYE. De electra-mechanische inrichting werd aangelegd door de tijdelijke vereniging "Ateliers du Thiriau", onder de leiding van W. DUGAUQUIER, en V. GODEFROID, en "Compagnie Centrale de Construction", onder de leiding van P. HIARD en M. ADAM. Het electrisch gedeelte werd verzorgd door de firma "Electricité, Mécanique et Applications", onder de leiding van G. BYTEBIER en P. WEEMAELS
26
Druk. Top. en Fot. Min. Op. Werk. en Wed.
