Besturing van autonomie Over de mythe van bestuurbare onderwijsorganisaties INFINITE LUSTRUMCONFERENTIE 27 MAART 2014 PROF. DR. EDITH HOOGE
Drie ontwikkelingen • Optimalisering • Eis van risico-beheersing
• Groeiende zorgen over legitimiteit van onderwijsbesturen
2
Class schedule: 1st Bell: introduction to the standaridized test. 2nd Bell, preparation for the standardized test. 3rd Bell, standardized test answers... ‘
We have considered every potential risk, except the risk of avoiding all risks. ‘
All in favor? ‘
Spanningsveld
Laag vertrouwen
Hooggespannen verwachtingen
6
Uitweg uit het spanningsveld? O ja, wat mensen doen en hun interactie, daar heb je niet zomaar grip op! O ja, we besturen onderwijs!
7
O ja, financiële sturing niet op zichzelf!
Besturen van onderwijs • • • •
meervoudig in doelbereiking; meervormig; sociale interactie; iteratie van betekenis geven, interpreteren en leren. • co-creatie van leerlingen en hun ouders, leraren, andere professionals en direct leidinggevenden 8
Pedagogische opdracht Persoons -vorming
‘
Kwalificatie
Maatschappelijke opdracht
Socialisatie
Functies en opdrachten van onderwijs
Besturen van onderwijs als ‘balancing act’ Verschillende oriëntaties: - Onderwijsinhoudelijk: goed onderwijs, doeleinden, opbrengsten, toegevoegde waarde, gezien opgave leerlingpopulatie en omgeving; - Professioneel: goede mensen, juiste plek, professionalisering, lerende organisatie; - Bedrijfseconomisch: vermogenspositie (verplichtingen, buffer), bestendigheid toekomst (risico’s), financiële situatie koppelen aan ambities/beleid; - Maatschappelijk: eisen en verwachtingen van ouders, community, stakeholders, overheid; - Overheid: rechtmatigheid, publiek belang, compliance
Besturen van onderwijs: integraliteit Huisvesting
Financiën
Identiteit
Risico’s
Professionalisering HRM Onderwijskwaliteit
11
Grip? Onderzoek afgelopen decennium laat zien: Bestuurlijke processen zijn van invloed op onderwijskwaliteit en opbrengsten, maar.. INDIRECT – GELAAGD - MEERVOUDIG
Structuur- Cultuur- Leiderschap
12
? Besturen en managen
13
Organisatie structuur, cultuur en leiderschap
Capaciteiten onderwijspersoneel en staf
Procesgang / opbrengsten onderwijs/ beroepsvorming
Primaire risico’s: onderwijskwaliteit
14
Voldoende bestuurlijk handelen
Onvoldoende bestuurlijk handelen
Voldoende kwaliteit(szorg)
Geen risico
Matig risico
Onvoldoende kwaliteit(szorg)
Risico
Groot risico
Secundaire risico’s: financieel/mensen/middelen Financieel: krimp, groot vermogen Personeel: vergrijzing,part-timers, opleidingsniveau Middelen: gebouwen, ict-infrastructuur 15
Risicomanagement als geruststellingsmachine? http://www.youtube.com/watch?v=lrCOIRGpeeM
http://www.youtube.com/watch?v=B0aPgJPDyTQ
Risicomanagement als geruststellingsmachine? • • • • • •
17
Verkokerde aanpak Eenzijdig informatiegebruik Kloppen de data? ‘Data-literacy’ zorgpunt Scenario’s, ‘what if’, handelingsrepertoire Rol intern toezicht
Leren en feedback
18
Informatie als grondstof hard & zacht Abstracte gestandaardiseerde systeeminformatie: meetbaar Marap, leerlingvolg- en kwaliteitszorgsystemen, risicomanagement, P&C-cyclus, excell-sheets financiën, zelfevaluaties…
Professionele, pragmatische en ervaringsgerichte informatie: moeilijk meetbaar Van (groepen) personen binnen en buiten de organisatie, impliciet & stickey, ‘achter bureau vandaan’, ‘diep in de organisatie’.
19
Sturen van autonomie? Onderwijsbestuur moet vanwege de beperkingen nauw aansluiten bij: het vermogen tot zelfbestuur en zelforganisatie van diegenen die bestuurd worden; de kennis, inzichten, ervaring, motivatie en toewijding van diegenen die het onderwijs dagelijks ‘maken’.
Sturen van autonomie? Beperk overmaat regelgeving en incentives Uniformerend ‘Crowding out’
Ruimte geven & verantwoording vragen & toerusten (capacity-building)
Dank voor uw aandacht!
[email protected] TWITTER: @EDITHHOOGE
