oké, wat u moet doen verboden, te vermijden
Bestaande verwarmingsketels
BEHALVE = uitzonderingen, afwijkingen = waarom?
aanvullende informatie
Verwarmingssystemen op basis van water
Klik op deze logo’s in het document om de tekst te doen verschijnen.
Naleving van de gebruiksvoorwaarden Snelle toegang 1. Uw installatie a. Logboek b. Bedrijfsduur van de verwarmingsketel
2. Uw verplichtingen inzake onderhoud a. Controles en onderhoudsbeurten b. Diagnose
3. Uw stookruimte a. Brandpreventie b. Ventilatie c. Schoorsteen d. Meters e. Bijzondere voorwaarden voor grote ruimten
f. Isolatie g. Regeling 4. Uw verbouwingsprojecten 5. Checklist controles en onderhoudsbeurten 6. Checklist van de documenten - logboek 7. Wettelijke grondslagen en referentiedocumenten
U gebruikt een verwarmingsketel met een calorisch vermogen van 100 KW of meer, die al is aangegeven of gedekt door een milieuvergunning. Deze vergunning vermeldt de voorwaarden die u moet naleven voor deze installatie. Wilt u de exploitatievoorwaarden die in het officiële document staan, beter begrijpen? Deze gids maakt u wegwijs in uw verplichtingen: controles, kenmerken en uitrustingen van de stookruimte, enz. Hij vermeldt ook de mogelijke afwijkingen, die u altijd officieel moet aanvragen.
Is deze gids ook bedoeld voor u? Deze gids is bedoeld voor u indien: - u een verwarmingsketel gebruikt; - deze verwarmingsketel werkt op stookolie of aardgas; - het verwarmingssysteem de warmte doorgeeft met behulp van water (vloeistof); - en uw verwarmingsketel een calorisch vermogen heeft van minstens 100 kW. Indien u een verwarmingsketel van dit type verplaatst, is uw installatie nieuw en is deze gids ook voor u bedoeld, maar zijn de voorwaarden die u moet naleven iets anders .
De voorwaarden naleven: een wettelijke verplichting - Indien u zich niet houdt aan de voorwaarden in uw milieuvergunning, bent u in overtreding en kunt u een sanctie krijgen (boete, gebruiksverbod, gevangenisstraf).
Waarom deze voorwaarden?
De voorwaarden die in de milieuvergunning zijn vastgelegd, hebben tot doel: de veiligheid te garanderen; de energie-efficiëntie van de nieuwe installaties te garanderen; het milieu te beschermen. 1
Verwarmingsketels > Nieuwe installatie
__________________________
1. Uw installatie: eerste stappen
a. Logboek
Houd een “logboek” bij. Dit is een dossier dat alle documenten over uw verwarmingsinstallatie bevat. Bewaar in het logboek de documenten die u ontvangt bij de validatie van uw installatie: o het opleveringsattest (conform of niet-conform). o de attesten van periodieke controle o de onderhoudsattesten
b. Bedrijfsduur van de verwarmingsketel
Indien de installatie uitsluitend dienst doet als verwarming, kunt u de verwarmingsketel en de hulpuitrustingen (pompen) stilleggen wanneer het weer dit toelaat, zonder gevolgen voor het comfort van de gebruikers van het gebouw.
2
Verwarmingsketels > Verplichtingen inzake onderhoud
_______________________________
2. Uw verplichtingen op het vlak van regelmatige controles en onderhoudsbeurten
a. Controles en onderhoudsbeurten
Laat uw verwarmingsketel regelmatig controleren en onderhouden door een erkend verwarmingstechnicus.
Voor verwarmingsketels op aardgas: minimum om de 3 jaar. BEHALVE Voor verwarmingsketels op stookolie: minimum één keer per jaar.
Bewaar de controleattesten gedurende 5 jaar in uw logboek. U moet ze kunnen voorleggen wanneer Leefmilieu Brussel uw installaties aan een controle onderwerpt.
Laat de nodige herstellingen of correcties uitvoeren indien de controle niet-conformiteiten aan het licht brengt die onmogelijk onmiddellijk kunnen worden opgelost.
Heeft uw verwarmingsketel een vermogen heeft van meer dan 1 MW? Laat dan de NOX-concentraties in de verbrandingsgassen meten.
b. Diagnose
Wanneer uw verwarmingsketel 15 jaar oud is, moet u een diagnose laten stellen door een erkend EPB-verwarmingsadviseur. 3
Verwarmingsketels > Stookruimte
___________________
3. Uw stookruimte: kenmerken en uitrustingen a. Brandpreventie
- Alleen voor verwarmingsketels op aardgas
Installeer uw stookruimte niet lager dan op verdieping -1, tenzij u hiervoor de uitdrukkelijke goedkeuring hebt van de Dienst voor Brandbestrijding (DBDMH)
Houd u aan de geldende normen voor leidingen en aansluitingen.
Installeer een gasdetector op plaatsen waar zich mogelijk gas ophoopt. In het geval van een lek activeert deze detector een afsluitklep (elektromagnetische klep) buiten de stookruimte.
- Voor alle verwarmingsketels
Indien uw verwarmingsketel een vermogen van meer dan 1MW heeft, moet u zich houden aan de specifieke voorschriften van de DBDMH. Deze voorschriften staan in uw milieuvergunning.
Zorg voor een veiligheidsvoorziening buiten de stookruimte (of vlakbij de deur), waarmee u de elektriciteits- en brandstoftoevoer naar de installatie kunt afsluiten.
Houdt u aan de normen voor brandwerendheid van wanden en deuren. Deze normen hangen af van de ouderdom van het gebouw. Indien de DBDMH geen specifieke voorschriften heeft opgelegd, dient u de volgende normen na te leven: * Brandweerstand voor lokalen gebouwd vóór 1995 - De muren, de vloer en het plafond hebben een brandweerstand van minstens 1 uur.
- De deur tussen de stookruimte en de rest van het gebouw is een branddeur met een brandweerstand van minstens een half uur. 4
Verwarmingsketels > Stookruimte
___________________
* Brandweerstand voor lokalen gebouwd na 1995 - De muren, de vloer en het plafond hebben een brandweerstand van minstens 2 uur.
- De deur tussen de stookruimte en de rest van het gebouw is een branddeur met een brandweerstand van minstens 1 uur.
Zet niets voor de deuren die naar buiten moeten opengaan en automatisch moeten sluiten.
Plaats brandblussers in goede staat van werking in de stookruimte.
Vraag het advies van de Dienst voor Brandbestrijding over de meest aangewezen brandblusmiddelen.
Laat geen ontvlambare producten of stoffen in de stookruimte staan.
Gebruik de stookruimte niet als opslagruimte: het is geen kelder.
b. Ventilatie
Respecteer de normen op het vlak van ventilatie.
Voorzie een hoge ventilatie (luchtafvoer) en lage ventilatie (aanvoer van verse lucht). BEHALVE
De ventilatie voert de lucht af naar buiten (in de open lucht). BEHALVE
Houd de ventilatieleidingen zo kort mogelijk.
Gebruik onbrandbare materialen voor de ventilatieleidingen. 5
Verwarmingsketels > Stookruimte
___________________
c. Schoorsteen
Het afvoerpunt van de verbrandingsgassen moet minstens 3 meter van de ramen van de aangrenzende woningen verwijderd zijn.
d. Meters
De hoofdmeters voor gas en elektriciteit mogen niet in de stookruimte staan.
Voor woongebouwen Plaats een brandstofmeter voor alle verwarmingsketels (1 per gebouw).
e. Bijzondere voorwaarden voor grote ruimten (fabriekshallen) Indien de plafondhoogte minstens 6 meter bedraagt en er een luchtgelaagdheid is (temperatuurverschillen van meer dan 1°C per meter): Installeer een destratificator of geïntegreerde aërothermen (verwarming en ventilator). Centraliseer de regeling door een kamerthermostaat.
f. Isolatie
Isoleer de warmtedistributieleidingen en de kranen in onverwarmde ruimten.
g. Regeling
De verwarmingsketel moet uitgerust zijn met een systeem voor regeling van de temperatuur van het verdeelde water (buitenvoeler en/of kamerthermostaat) en een timer met klok of met variabele uren door een optimiser die kan schakelen tussen het normale regime en het verminderde regime. Ongebruikte generatoren die in cascade staan opgesteld moeten hydraulisch afsluitbaar zijn (met behulp van een gemotoriseerde/handmatige afsluiter of door stillegging van de laadpomp). 6
Verwarmingsketels > Verbouwingen
_______________________
4. Uw verbouwingen of vervangingen van materiaal Vraag de toelating van de overheidsinstantie die verantwoordelijk is voor uw toelating of vergunning (Leefmilieu Brussel of uw gemeente) alvorens:
-
een verwarmingsketel te verplaatsen; een verwarmingsketel toe te voegen; een verwarmingsketel of brander te vervangen; over te schakelen op een andere brandstof.
7
Verwarmingsketels > Checklist controles
_________________________
5. Checklist van de verplichte controles en onderhoudsbeurten van uw installaties
☐ oplevering van de installatie: conformiteitsattest ☐ controles en onderhoudsbeurten: jaarlijks voor stookolie, om de 3 jaar voor aardgas ☐ diagnose wanneer de verwarmingsketel 15 jaar oud is
8
Verwarmingsketels > Checklist documenten
___________________________
6. Checklist van de documenten die moeten worden bewaard en voorgelegd bij een controle = logboek
☐ kenmerken van het gebouw ☐ dimensioneringsnota van het verwarmingssysteem ☐ technische documentatie: richtlijnen voor montage, gebruik, onderhoud, … ☐ “as built”-plannen en -schema’s ☐ beschrijving van de regelmodus ☐ eerste inschakelwaarde ☐ opleveringsattest (conformiteit) ☐ stappenplan (kalender) en onderhoudsprogramma ☐ attesten van periodieke controles ☐ attesten van onderhoudsbeurten of interventies ☐ diagnoseverslag (wanneer de verwarmingsketel meer dan 15 jaar oud is) 9
Raadpleeg de volledige beschrijving van de documenten van het logboek. Dit is bijlage 6 van het EPB-verwarmingsbesluit. Verwarmingsketels > Wettelijke grondslagen
_____________________
Wettelijke grondslagen en referentiedocumenten
Besluit van de Brusselse Regering van 3 juni 2010: EPB-verwarmingsbesluit Europese Richtlijn 2002/91/EG Algemeen reglement voor de arbeidsbescherming (artikel 57.2) Normen: NBN 61-001, NBN 713,020, NBN D51-003 en NBN D51-004 Gids van technische EPB-eisen voor ingedeelde verwarmingsketels Lijst van erkende EPB-verwarmingsadviseurs Lijst van de erkende verwarmingsinstallateurs Gids van milieuvergunningen Lijst van de ingedeelde inrichtingen
10
_________________________________ EINDE __________________________________ Op de volgende pagina’s staat alleen de aanvullende informatie die is aangegeven door de logo’s.
11
aanvullende informatie Deze voorwaarden gelden niet voor u indien: -
uw verwarmingsketel nog niet werd geïnstalleerd of u van plan bent hem te vervangen
- u een oude verwarmingsketel verplaatst naar een andere plek (zie de ondernemers gids voor nieuwe verwarmingsketels) -
uw verwarmingsketel vaste brandstoffen (hout, pellets, …) gebruikt.
Waarom? Uw verwarmingsketel maakt deel uit van de ingedeelde inrichtingen (rubriek 40).
aanvullende informatie U moet alle voorwaarden van het EPB-verwarmingsbesluit naleven. Uw milieuvergunning vermeldt uw essentiële verplichtingen, maar bevat niet noodzakelijk alle details van de wetgeving. In het besluit vindt u een uitvoerige beschrijving van uw wettelijke verplichtingen. Zie het EPB-verwarmingsbesluit
aanvullende informatie De wetteksten zijn gebaseerd op de Europese richtlijn 2002/91/EG, die de energieprestatienormen voor gebouwen vastlegt. Het hoofddoel van deze normen is energie te besparen.
Terug
12
aanvullende informatie Indien uw installatie niet conform is, verstuurt de adviseur een kopie van het attest van niet-conformiteit naar de overheidsinstantie die verantwoordelijk is voor uw toelating of vergunning (Leefmilieu Brussel of gemeente). U hebt 5 maanden de tijd om uw installatie in overeenstemming te brengen en een nieuwe controle te laten uitvoeren. U kunt een bijkomende termijn van 7 maanden krijgen indien het probleem betrekking heeft op de meetopeningen of de ventilatie van het lokaal: vraag de adviseur in dat geval om een verantwoordende nota bij het attest te voegen. BEHALVE Indien u een EPB-verklaring bij uw milieuvergunningsaanvraag hebt gevoegd en deze hebt ingediend vóór 1 januari 2011, moet u geen beroep doen op een erkend adviseur om de installatie te valideren.
Waarom? Deze “oplevering van het verwarmingssysteem” is bedoeld om na te gaan of de installatie voldoet aan de verschillende vereisten van het besluit “Verwarming” (hoofdstuk III, artikelen 20 tot 27). De adviseur controleert: 1) de meetopeningen voor verbrandingscontrole 2) de verbranding en de emissie van de werkende verwarmingsketels 3) de dimensionering van de ketels 4) de modulatie van het vermogen van de branders 5) het trekvermogen van de schoorsteen 6) de ventilatie van de stookruimte 7) de dichtheid van het luchttoevoer- en verbrandingsgasafvoersysteem
8) de thermische isolatie van leidingen en accessoires 9) de verdeling 10) de regeling van de verwarmingssystemen 11) het bijhouden van het logboek 12) de meter 13) de luchttoevoer 14) het bijhouden van een energieboekhouding
De vermelde eisen zijn in detail beschreven in de Gids van technische EPB-eisen
aanvullende informatie Bewaar het logboek ter plaatse en houd het stipt bij: alle tussenkomsten moeten erin worden opgetekend (installatie, validatie, controles, …). Zie de rubriek Checklist van de documenten van het logboek voor alle documenten die erin moeten zitten.
Terug 13
BEHALVE Indien uw gasketel een vermogen heeft van 500 KW of meer, moet u hem jaarlijks laten onderhouden (waarbij maximum 15 maanden mogen verstrijken tussen twee onderhoudsbeurten). Dit jaarlijkse onderhoud komt bovenop de verplichte driejaarlijkse periodieke controle.
aanvullende informatie De controle omvat het onderhoud, want het omvat: -
de reiniging van de verwarmingsketel; de reiniging van het verbrandingsgasafvoersysteem; de regeling van de brander; de controle van de naleving van de eisen op het vlak van: de openingen voor verbrandingscontrole; de verbranding en de emissie van werkende ketels; de vermogensmodulatie van de branders; het trekvermogen van de schoorsteen; de ventilatie van de stookruimte; de dichtheid van het luchttoevoer- en verbrandingsgasafvoersysteem.
Opmerking: u kunt het verbrandingsgasafvoersysteem laten reinigen door een schoorsteenveger.
aanvullende informatie Indien uw systeem niet conform is, vermeldt de specialist de maatregelen die moeten worden getroffen in het attest. Hij stuurt een kopie van dit attest naar de overheidsinstantie die verantwoordelijk is voor uw toelating of vergunning (Leefmilieu Brussel of gemeente). U hebt dan 5 maanden de tijd om de nodige werken en een nieuwe controle te laten uitvoeren. U kunt een bijkomende termijn van 7 maanden krijgen indien het probleem betrekking heeft op de meetopeningen of de ventilatie van het lokaal: vraag de technicus in dat geval om een verantwoordende nota bij het attest te voegen. Zie de wettelijke referentie: besluit verwarming, bijlage 9. 14
Terug
15
aanvullende informatie Voor verwarmingsketels met een vermogen tussen 1 MW en 20 MW Laat de concentraties van stikstofoxide jaarlijks meten door een erkend laboratorium. De grenswaarde in NOX (O2-gehalte: 3 %) die niet mag worden overschreden, is: - voor verwarmingsketels op aardgas: 150 mg/Nm3 - voor verwarmingsketels op stookolie: 400 mg/Nm3 Voor verwarmingsketels met een vermogen tussen 20 MW en 50 MW Meet doorlopend in de verbrandingsgassen: - de concentratie van stikstofoxiden; - de concentratie van koolstofmonoxide; - het zuurstofgehalte; - de temperatuur. De grenswaarde van NOX (O2 -gehalte: 3 %) die niet mag worden overschreden, is 150 mg/Nm3 voor verwarmingsketels op aardgas en stookolie.
aanvullende informatie Haal de adviseur erbij wanneer de oudste verwarmingsketel van meer dan 20 kW die op het systeem is aangesloten, 15 jaar oud is (maximum één jaar voor of na deze datum en maximum 1 jaar na een periodieke controle). De adviseur beoordeelt uw installatie met behulp van de software Audit H100, die wordt verstrekt door Leefmilieu Brussel. Het doel van deze diagnose is: - de energieprestaties van de installatie en van de verwarmingsketels te beoordelen; - te controleren of de wettelijke vereisten worden nageleefd; - te bepalen of de verwarmingsketel of het systeem overgedimensioneerd is; - u te adviseren over de optimalisering of de vervanging van uw systeem. De adviseur bezorgt u een niet-bindend diagnoseverslag : het advies kan geen (niet-)conformiteit inhouden. Zie de wettelijke referentie: besluit verwarming, bijlage 10.
Terug 16
Waarom? De stookruimte moet gemakkelijk toegankelijk zijn voor de Dienst voor Brandbestrijding.
aanvullende informatie De leidingen en aansluitingen moeten voldoen aan de normen NBN D51-003 en NBN D51-004. Raadpleeg de website van de Dienst voor Brandbestrijding voor de details van deze eisen of download de normen (tegen betaling) op de website van het Bureau voor Normalisatie.
aanvullende informatie De verwarmingsketels moeten eveneens uitgerust zijn met een automatisch uitschakelsysteem dat de brandstoftoevoer onmiddellijk afsluit: -
wanneer de vlam of de brander uitgaat; bij stroomonderbrekingen; bij oververhitting of overdruk.
De nieuwe verwarmingsketels zijn doorgaans standaard uitgerust met dit type van systeem.
aanvullende informatie De normen voor brandweerstand die moeten worden nageleefd, staan in artikel 52.7 van het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB). De normen voor wanden zijn niet van toepassing: - op lokalen die buiten het gebouw zijn gelegen; - op stookruimtes onder het dak; - op buitenwanden. In deze gevallen zijn de normen aangepast naargelang van het advies van de DBDMH. De normen voor deuren gelden alleen voor de deuren tussen de stookruimte en de rest van het gebouw en niet voor buitendeuren.
Terug 17
aanvullende informatie Voor de gebouwen die werden gebouwd na 1995 moeten de wanden voldoen aan norm NBN 61-001 die een onderscheid maakt tussen de binnen- en buitenwanden van de stookruimte. U kunt deze norm downloaden (tegen betaling) op de website van het Bureau voor Normalisatie.
aanvullende informatie De automatische afsluitvoorziening is conform de norm NBN 713.020. U kunt deze norm downloaden (tegen betaling) op de website van het Bureau voor Normalisatie.
aanvullende informatie Verwarmingsketels op stookolie zijn soms uitgerust met een poederblusser op de brander (automatisch doven).
Terug
18
BEHALVE Indien de stookruimte reeds bestaat en de verwarmingsketel een maximaal vermogen heeft van 450 kW, dan kan één ventilatieopening volstaan indien: -
de stookruimte maximum 5 meter diepte heeft (gemeten vanaf de buitenmuur); de ventilatieopening het plafond raakt (de bovenrand zit er net onder); de vrije doorsnede van de opening gelijk is aan minstens 5 keer de theoretische lage doorsnede.
Voorbeelden voor een verwarmingsketel van 150 kW: -
theoretische lage doorsnede: (150 kW / 17, 5 kW) x 1 dm² = 8,6 dm² unieke ventilatiedoorsnede: 8,6 dm² x 5= 42,9 dm²
Opgelet: deze afwijking moet u officieel aanvragen bij de overheidsinstantie die uw milieuvergunning heeft afgeleverd.
BEHALVE Indien directe ventilatie naar buiten onmogelijk blijkt in een bestaand gebouw, kunt u in bepaalde gevallen opteren voor een opzwellend rooster. Dit is een rooster dat automatisch sluit bij brand en zodat de vlammen er niet doorheen kunnen slaan. Het rooster moet een brandweerstand hebben van 2 uur en uitgeven op een goed verluchte ruimte. U kunt een dergelijk rooster gebruiken onder de volgende voorwaarden: -
het maximumvermogen van de ketel = 400 kW ; de afmetingen van de openingen voldoen aan de norm NBN 61-001 ; het rooster wordt ofwel voor de hoge, ofwel voor de lage ventilatie gebruikt (niet voor allebei); u hebt een officiële afwijking (aan te vragen bij de overheidsinstantie die uw milieuvergunning heeft afgeleverd).
Terug 19
aanvullende informatie In het algemeen moet de ventilatie voldoen aan norm NBN 61-001. Voorbeelden van geldige ventilatiedoorsneden: Voor een ketel van minder dan 1200 kW en niet meer dan 3 roosters en kniestukken 1° Voor een schoorsteen van meer dan 6 m: Lage ventilatie (LV )= 1 dm² per 17,5 kW calorisch vermogen geïnstalleerd in het lokaal. Hoge ventilatie = 0,33 X LV en minimum 2 dm², of 0,25 keer de totale doorsnede van de schoorsteenleidingen indien de leiding in de schoorsteen is geïntegreerd. 2° Voor een schoorsteen van minder dan 6 m: Lage ventilatie (LV )= 1,5 dm² per 17,5 kW calorisch vermogen geïnstalleerd in het lokaal. Hoge ventilatie = 0,33 X LV en minimum 2 dm².
Voor een verwarmingsketel tussen 1200 kW en 12 MW 1° Voor een schoorsteen van meer dan 6 m: Doorsnede = 2
Pt dm² (Pt = nominaal nuttig vermogen uitgedrukt in kW)
2° Voor een schoorsteen van minder dan 6 m : Doorsnede = 3 Pt dm² (Pt = nominaal nuttig vermogen uitgedrukt in kW)
Voor een verwarmingsketel van meer dan 12 MW De doorsnede S wordt bepaald aan de hand van een nauwkeurige berekening, rekening houdend met het geïnstalleerde vermogen en het reële trekvermogen van de schoorsteen.
Terug 20
aanvullende informatie De schoorsteen en de aansluitingen ervan moeten voldoen aan norm NBN 61-001. U kunt deze norm downloaden (tegen betaling) op de website van het Bureau voor Normalisatie.
aanvullende informatie Een brandstofmeter kost tussen 300 en 500 euro. De gasmeter volstaat indien u geen aardgas gebruikt voor andere toepassingen in het gebouw. Waar moet de stookoliemeter komen? Er zijn 2 mogelijkheden: - stroomafwaarts van de voedingspomp, - stroomopwaarts van de pomp, maar: * ofwel is de retourleiding kortgesloten en verbonden met een circulatiepot, * ofwel zijn 2 meters nodig.
Waarom? Aan de hand van een brandstofmeter kan het verbruik van de verwarmingsketels nauwkeurig worden bepaald, zodat het energiegebruik beter kan worden beheerd. Dat is de basis van de energieboekhouding.
Terug
21
aanvullende informatie Gegevens van Leefmilieu Brussel: Afdeling Vergunningen Gulledelle 100 1200 Brussel Wacht op de schriftelijke toelating van de overheidsinstantie die verantwoordelijk is voor uw toelating of vergunning (gemeente of Leefmilieu Brussel) voordat u de werken aanvat.
Terug
22
23
24
25
Terug
26
