Bespreken van situaties U heeft met de leerlingen de website over alcohol, roken en drugs doorlopen. Dit zijn onderwerpen die leerlingen bezighouden en waar ze onderling over praten. Toch is het goed om hier ook in de klas over te praten. In de vriendengroep is het vaak het stoerste verhaal waar naar geluisterd wordt. Daardoor ontstaat het beeld dat het allemaal heel normaal is. Terwijl vaak een groot deel van de groep het liever anders ziet. Door stellingen of situaties als uitgangspunt te nemen, kunt u leerlingen begeleiden in hun discussie en leerlingen helpen normen en gedrag rond middelen gebruik ter discussie te stellen. Daarnaast kunnen de leerlingen oefenen met het uiten van hun eigen mening en leerlingen gaan nadenken over de gevolgen van het drinken van alcohol of het gebruiken van drugs. De situaties in dit werkblad kunnen u ondersteunen in het voeren van een dergelijke klassikale discussie. Er is ook een werkblad waar een aantal stellingen uitgewerkt staan. Hieronder staat uitgewerkt hoe u dit in de klas kunt doen. Er worden een aantal voorbeelden van situaties gegeven en u vindt meer achtergrondinformatie die u kunt gebruiken tijdens het nabespreken van de situaties.
Situaties U kunt de leerlingen zelf vragen situaties te bedenken over roken, alcohol en drugs. Ook kunt u zelf situaties aandragen om te bespreken. Een aantal voorbeelden vindt u in dit werkblad.
Bespreking U kunt de leerlingen eerst vragen individueel over de situaties na te denken of in groepjes de situaties te bespreken. De bedoeling daarbij is dat de leerlingen advies geven aan de personen waar de situatie over gaat. Daarna kunt u klassikaal vragen naar de conclusies. Deze klassikale bespreking kunt u leiden aan de hand van een paar vragen die schuin gedrukt onder de situaties staan. Middelengebruik kan een gevoelig onderwerp zijn. Omgangsregels kunnen helpen om een veilige omgeving te creëren, waarin leerlingen zich kunnen en durven te uiten. Denk hierbij aan: o Elkaar uit laten praten o Goed naar elkaar luisteren o Niets is fout o Wat besproken wordt, blijft tussen ons o Ga tijdens het gesprek in op de inhoud en val elkaar niet persoonlijk aan Daarnaast kunt u als gespreksleider erop toezien dat niet alleen de leerlingen met de grootste mond aan het woord komen.
1
Voorbeelden van situaties Arjan (18): Afgelopen zaterdag ben ik met een groep vrienden wezen stappen. Het was erg gezellig! We deden een kroegspelletje en ik was steeds de pineut. Zo kreeg ik aardig wat shotjes binnen en werd ik goed dronken. Op dat moment voelde dat geweldig! Ik weet niks meer van het eind van de avond. De volgende ochtend werd ik wakker in mijn bed. Was ik dus toch nog thuis gekomen! Niks aan de hand dacht ik. Totdat ik een sms'je kreeg van ene Anna. Dat we zo lekker hadden gezoend en wanneer we weer af gingen spreken! Wat was dat nou weer! Had ik soms met mijn dronken kop met een wildvreemd meisje gezoend? Wat moet ik tegen mijn vriendin zeggen? Waarom heeft Arjan zoveel gedronken? Hoe komt het dat hij met Anna heeft gezoend? Wat vind jij hiervan?
Hadassa (17): Ik houd ervan om naar de disco te gaan met een groep vrienden. Lekker dansen en gek doen. Ik word er suf van als ik alcohol drink, dus doe ik dat niet. Mijn vrienden drinken wel bier of wijn. Dat moeten ze lekker zelf weten en dat vind ik ook helemaal prima. Eén vriend wordt alleen agressief als hij teveel gedronken heeft. Dan zoekt hij echt met iedereen ruzie. Tegen onbekenden begint hij opeens te schelden. Dat vind ik niet relaxt. Ik vind het dan lastig om er iets van te zeggen. Ik wil ook niet het brave meisje zijn dat weer loopt te zeuren. Wat kan ik doen? Waarom drinkt Hadassa geen alcohol? Wat vind je hiervan? Kan je agressief worden als je alcohol drinkt? Hebben jullie dit wel eens meegemaakt? Wat kan je doen als iemand agressief wordt?
Hassan (20): Een jaar geleden ben ik begonnen met blowen. Mijn vrienden deden het ook en ik vond het wel stoer om een keer te proberen. Ik blow nu een paar keer per week en vind dat relaxed om te doen. Ik heb dit nog nooit aan mijn ouders verteld. Ze zijn moslim en ik weet dat ze tegen het gebruik van drugs zijn, omdat het slecht is voor je lichaam. Mijn ouders zijn er gisteren achter gekomen dat ik blow en waren woedend. Ik heb nu een week huisarrest gekregen. Als ik zou stoppen met blowen, dan vinden mijn vrienden mij vast een looser, maar ik wil eigenlijk ook geen ruzie met mijn ouders. Wat kan ik doen? Stiekem doorgaan met blowen of naar mijn ouders luisteren? Denk je echt dat de vrienden van Hassan hem een looser zouden vinden als hij stopt met blowen? Zou jij hem een looser vinden? Wat zou jij adviseren: stoppen of doorgaan met blowen? En hoe zou hij dat aan zijn ouders of zijn vrienden kunnen vertellen?
2
Susan (22): Ik blow al een paar jaar. Gewoon omdat ik het lekker vind. Ik word er relaxt van en ik vind het heerlijk om even de wereld om mij heen te vergeten. Ik blow nu bijna elke dag. Ook voordat ik ga slapen, dan kan ik heerlijk slapen. Alleen kom ik dan soms moeilijk uit bed. Dat gebeurde vanochtend ook. Ik had om 9 uur een belangrijke praktijk toets en werd om 11 uur wakker. Ik ben mijn bed uit gesprongen en naar school geracet, maar ik was natuurlijk te laat. Om mijn school te halen zou ik eigenlijk beter kunnen stoppen met blowen, maar dat wil ik eigenlijk niet. Ik heb neem me wel vaak voor te minderen, maar dat lukt meestal niet. Wat kan ik doen om in de toekomst wel mijn toetsen te halen? Denk je dat Susan verslaafd is aanblowen? Wat zou ze belangrijker vinden; haar school of het blowen? Als ze zou willen minderen, welke tips kunnen jullie haar geven?
Dennis (21): Ik was 14 toen ik ben begonnen met blowen. Ik ben later ook met andere drugs gaan experimenteren. Nu gebruik ik al een jaar cocaïne. Ik voel me geweldig goed als ik coke gebruik en krijg lekker veel energie. Het enige nadeel is dat het wel veel geld kost. Ik ben nu echt door mijn geld heen. Ik heb een bijbaantje in de snackbar, maar daarmee verdien ik niet genoeg om coke te kopen. Ik zou natuurlijk kunnen stoppen om geld te besparen, maar dat wil en kan ik niet. Ik voel echt de drang om weer te gebruiken en ik heb ook coke nodig om me vrolijk te voelen. Wat moet ik doen? Denk je dat Dennis verslaafd is aan cocaïne? Waarom zou hij cocaïne gebruiken? Wat vind jij van deze reden? Hoe zou hij kunnen stoppen met het gebruiken van cocaïne?
Fatima (19): Ik schrijf eigenlijk een brief voor mijn vriendin Jolanda. We zijn als sinds de basisschool vriendinnen. Nu is ze naar Amsterdam verhuist, maar we gaan nog vaak samen shoppen. Ik merkte al een tijdje dat het niet zo goed met haar gaat. Als we samen naar een feest gaan, zit ze soms te smoezen met mensen en stopt ze stiekem een pilletje in haar mond. Ik dacht dat ze XTC gebruikt en ik heb haar dat ook gevraagd. Ze vertelde dat ze niet alleen XTC gebruikt, maar ook speed en coke. Ik heb haar verteld dat ik het stom vind dat ze dat doet, maar dat ze het zelf moet weten. Gisteravond hoorde ik van een andere vriendin dat Jolanda soms seks heeft met mannen om aan geld te komen voor de drugs. Dat is echt slecht! Ik wil haar graag helpen om hieruit te komen. Wat kan ik doen om haar te helpen? Waarom gebruikt Jolanda drugs? Waarom gebruikt Fatima geen drugs? Waarom zou Jolanda seks hebben voor geld?
3
Extra informatie Alcohol en een black out Wanneer je bij één gelegenheid heel veel alcohol drinkt, kan er een black-out optreden; een tijdelijke stoornis van de hersenen. Op het moment van drinken lijkt er niets aan de hand. Maar later (de volgende ochtend) blijk je je niets meer te kunnen herinneren van wat er tijdens het drinken is gebeurd. Dit komt omdat de informatie uit het korte termijn geheugen niet is doorgegeven aan het lange termijn geheugen. Met andere woorden: bij een black-out zal je nooit meer herinneren wat er gebeurd is. Alcohol en agressie Alcohol kan agressieve gevoelens veroorzaken. Daarnaast vallen de remmingen weg die een persoon normaal gesproken heeft. Daardoor kan agressief gedrag ontstaan. Uit onderzoek is gebleken dat door het drinken van alcohol, vaker geweld voorkomt. Bijvoorbeeld tijdens het uitgaan. Blowen en groepsdruk Net als bij alcohol, speelt groepsdruk een rol bij blowen. Jongeren denken bijvoorbeeld dat blowen normaal is en dat iedereen dat doet. Ook denken jongeren vaak dat vrienden van hun verwachten dat ze blowen, terwijl dit in werkelijkheid niet zo hoeft te zijn. Alcohol, cannabis en schoolprestaties Jongeren die regelmatig dronken worden of cannabis gebruiken, hebben meer risico op spijbelen, lagere prestaties op school en een lagere motivatie. Dit kan leiden tot schooluitval. Verslaving Er is een lijst van 7 criteria voor verslaving. Als aan drie van deze criteria wordt voldaan, is iemand verslaafd. 1. Tolerantie: er is de behoefte aan een grotere hoeveelheid drugs om het gewenste effect te bereiken of een afnemend effect bij een gelijkblijvend gebruik. 2. Ontwenning: er treden karakteristieke ontwenningsverschijnselen op of er is sprake van gebruik om ontwenning te vermijden. 3. Gebruik: het gebruik is vaak meer en gedurende een langere periode dan men zich had voorgenomen. 4. Controle: er is een aanhoudend verlangen naar drugs of er zijn niet succesvolle pogingen ondernomen om het gebruik te minderen of te stoppen. 5. Tijdsbesteding: er wordt veel tijd gestoken in het verkrijgen, gebruiken of het herstellen van het gebruik van drugs. 6. Sociaal functioneren: belangrijke sociale, beroepsmatige of recreatieve activiteiten worden opgeofferd ten koste van het gebruik van drugs. 7. Volharding: het gebruik wordt doorgezet ondanks de kennisneming van de chronische of incidentele fysieke en psychologische nadelige gevolgen van drugs. Uit het verhaal van Susan komt naar voren dat ze in ieder geval voldoet aan twee van deze criteria. Ze heeft geprobeerd te minderen, maar dat is niet gelukt en haar gebruik gaat ten koste van haar schoolprestaties. Ook Dennis voldoet in ieder geval aan twee criteria: Hij voelt een drang om te gebruiken en hij voelt zich depressief als hij niet gebruikt.
4
Stoppen of minderen Een aantal tips om te minderen of stoppen met het gebruiken van drugs zijn: 1. Stel doelen en beloon jezelf als je dit hebt gehaald. 2. Schrijf voor jezelf de voordelen van stoppen op. 3. Ga iets anders leuks doen als je zin hebt om drugs te gebruiken. 4. Vraag vrienden om je te steunen. 5. Reken eens uit hoeveel geld je bespaard door minder te blowen of andere drugs te gebruiken! Meer tips staan op www.watwiljijmetwiet.nl Voor meer informatie kunt u terecht op www.alcoholinfo.nl en www.drugsinfo.nl
Dit werkblad is gemaakt in het kader van het programma De gezonde school en genotmiddelen voor het mbo en sluit aan bij de e-learning www.mbo-rokendrinkendrugs.nl.
5
