Inleiding Sociaal kwetsbare mensen zijn vaak buiten beeld en juist zij hebben zorg, opvang en ondersteuning nodig. Met name door de transities is het voor gemeenten noodzakelijk zich voor te bereiden op wat er op hen afkomt. Hoe kan centrumgemeente Bergen op Zoom zijn lokale en regionale rol in het sociale domein goed oppakken? Tegelijkertijd vragen we ons af hoe we de sociaal kwetsbare mensen uit de gemeente Bergen op Zoom in beeld krijgen. Dit was de aanleiding voor de gemeente Bergen op Zoom om deel te nemen aan een pilot van de GGD West-Brabant, in samenwerking met Tranzo. Een (landelijk) model voor sociaal kwetsbare groepen is ontwikkeld bij de Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Brabant (GGD Hart voor Brabant, West-Brabant, Brabant Zuidoost, Tranzo/Universiteit van Tilburg en RIVM) en gefinancierd door ZonMw. Daarvoor is samengewerkt met Onderzoekscentrum Maatschappelijke Zorg (OMZ) van het UMC St. Radboud Universiteit Nijmegen, GGD Nederland, GGZ Nederland en Federatie Opvang. Via de klankbordgroep is ook de VNG betrokken. Daarnaast zijn er contacten met het Trimbos en KING (kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten).
Voor de gemeente Bergen op Zoom biedt het inzicht in de omvang en problematiek van de sociaal kwetsbare groepen aangrijpingspunten voor het integrale beleid op het gebied van Maatschappelijke Opvang, Verslavingsbeleid en Openbare Geestelijke Gezondheidszorg. Dit beleid wordt vormgegeven in het nieuwe Regionaal Kompas 2015-2020. De actuele ontwikkelingen die daarin zijn beschreven, komen terug in deze factsheet. Deze factsheet besteedt dan ook aandacht aan de onderbouwing van deze ontwikkelingen met de gegevens uit de pilot naar sociaal kwetsbare groepen. Tevens wordt de uitvoering van de pilot toegelicht.
Het Regionaal Kompas van de zes West-Brabantse gemeenten (Bergen op Zoom, Halderberge, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen en Woensdrecht), de GGD West-Brabant, GGZ WNB, Juzt, Novadic Kentron, Politie, Traverse, de woningcorporaties, het Zorg- en Veiligheidshuis en de doelgroep zelf is gericht op een sluitend vangnet (of sluitende woon-zorgketen) dat ervoor moet zorgen dat mensen niet tussen wal en schip belanden.
Doelgroep van het Regionaal Kompas: mensen van 18 jaar en ouder met een risico op uitval, de uitvallers zelf en mensen die weer aanhaken. Uitzondering hierop is de groep zwerfjongeren (16 t/m 22 jaar). De doelgroep van het Regionaal Kompas kenmerkt zich doordat de mensen: -
niet of onvoldoende in staat zijn om in de eigen bestaansvoorwaarden te voorzien;
-
meerdere problemen tegelijkertijd hebben, die cumuleren, denk hierbij aan verslaving, psychiatrische problematiek, lichamelijke en/of verstandelijke beperking, dakloosheid, schulden, verwaarlozing etc.;
-
vanuit het perspectief van de professionele hulpverleners niet de zorg krijgen die ze nodig hebben om zich in de samenleving te handhaven;
-
geen hulpvraag stellen waar de reguliere hulpverlening een antwoord op heeft; derden vragen meestal om hulp, waardoor vaak sprake is van ongevraagde bemoeienis of hulpverlening.
Alle mensen in de bevolking lopen risico om sociaal kwetsbaar te worden, en daardoor bedreigd te worden met maatschappelijke uitval of sociale uitsluiting. Dit risico is groter als mensen meer risicofactoren hebben en hangt samen met de balans tussen draaglast en draagkracht. Inzicht in risicofactoren met gegevens uit de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGZ) biedt dan ook informatie over de omvang en problematiek van de sociaal kwetsbare groepen ten behoeve van beleid. Juist omdat we mensen met hardnekkige, structurele problemen moeilijk in beeld kunnen brengen.
Voor de gemeente Bergen op Zoom zijn lokale gegevens verzameld aan de hand van een matrix die bestaat uit de treden van de OGGZ-ladder en verschillende leefgebieden (zie bijlage). De matrix geeft een goede ordening van soorten en ernst van problematiek, maar er moet ook aandacht zijn voor multiproblematiek (combinatie van verschillende leefgebieden) en verschuiving in ernst van problematiek (dynamiek tussen de treden van de OGGZ-ladder).
Bruikbare gegevens zijn afkomstig van (lokale) instellingen die ook vertegenwoordigd zijn in het Maatschappelijk Steunsysteem (MASS), waaronder: woningcorporatie Stadlander, GGD West-Brabant, Maatschappelijke Opvang (MO), Novadic Kentron en GGZ WNB. Deze gegevens worden nu bij elkaar gezet om daaraan betekenis te kunnen geven, zodat de gemeente Bergen op Zoom de sociaal kwetsbare groepen beter in beeld krijgt. Vervolgens is het van belang om bepaalde gegevens te blijven monitoren en zo vinger aan de pols te houden. De gemeente Bergen op Zoom kan dan ook een monitor opzetten om veranderingen te kunnen signaleren in de informatie over sociaal kwetsbare groepen in de samenleving. Leeswijzer De problematiek van kwetsbare mensen speelt zich af op meerdere leefgebieden. Problemen met bestaansvoorwaarden in de eerste trede(n) van de OGGZ-ladder kunnen een risico vormen om kwetsbaar te worden en uiteindelijk zelfs dakloos. De factsheet is als volgt opgebouwd: 1.
Ongewenste situaties voorkomen (met gegevens over criminaliteit)
2.
Huisvesting als belangrijkste bestaansvoorwaarde (met gegevens over huisvesting, maar ook over inkomen en financiën en overlast en vervuiling)
3.
Waarom jongeren de toekomst zijn (met gegevens over dagactiviteiten en werk)
4.
Veel problemen komen samen bij de Maatschappelijke Opvang (met gegevens over alle leefgebieden)
5.
De zorg voor kwetsbare mensen (met gegevens van het Maatschappelijk Steunsysteem)
In de bijlage van deze factsheet wordt een overzicht gegeven van alle beschikbare gegevens uit de pilot voor de gemeente Bergen op Zoom. Hier zijn ook de geraadpleegde bronnen vermeld.
1.
Ongewenste situaties voorkomen
Uitgangspunt is dat sociaal kwetsbare mensen ook op een volwaardige manier kunnen deelnemen aan de samenleving. Hulp en ondersteuning van deze mensen moet hun kwaliteit van leven verbeteren en de overlast verminderen die nu met hun gedrag gepaard gaat. Deze overlast heeft weer effect op de dagelijkse leefomgeving van mede burgers. Om goed te kunnen participeren in de maatschappij is het belangrijk dat burgers zich veilig voelen in hun omgeving en in de samenleving. Gevoelens van onveiligheid kunnen ervoor zorgen dat mensen zich belemmerd voelen in het naar buiten gaan, waardoor ze in een sociaal isolement terecht kunnen komen.
In 2013 voelde 3% van de inwoners (18+) van de gemeente Bergen op Zoom zich onveilig in de buurt. En 10% ervaart (heel) veel overlast van buurtbewoners. (wsjg.databank.nl)
Als het over veiligheidsbeleving gaat, leveren enquêtes vaak tegenstrijdige informatie op. In de eerste plaats kan de vraagstelling, het soort onderzoek, de doelgroep en de ruimtelijke eenheid verschillend zijn. En deels komt dit doordat de mening van mensen over veiligheid sterk bepaald wordt door incidenten, en daarmee afhangt van wanneer het onderzoek is uitgevoerd.
De veiligheid van burgers wordt (mede) beïnvloed door de aan- of afwezigheid van criminaliteit. Veelplegers veroorzaken veel overlast, doordat zij relatief kleine misdrijven plegen die vaak voorkomen. Gemiddeld komt 20% van de geregistreerde en opgeloste criminaliteit op rekening van veelplegers (WODC, 2006). Bij de zeer actieve veelplegers spelen tegenwoordig meer relationele en financiële problemen en is er minder sprake van verslavingsproblematiek dan in voorgaande jaren (WODC, 2013).
In 2012 wonen er in de gemeente Bergen op Zoom 4 jeugdige veelplegers, 64 volwassen veelplegers en 18 zeer actieve veelplegers (18+). Het aantal volwassen veelplegers is afgenomen in de periode 2010 t/m 2012. (KLPD)
De gegevens over veelplegers komen uit het KLPD, een landelijke informatiebron van de politie. Voor gegevens over overlast van dak- en thuislozen wordt verwezen naar het onderzoek van Kamal el Hamiti dat bij de gemeente Bergen op Zoom wordt uitgevoerd.
Een punt van zorg in de zes West-Brabantse gemeenten is de huisvesting van ex-gedetineerden zonder een vaste verblijfplaats, die (nog) niet in staat zijn om zonder begeleiding zelfstandig te kunnen wonen. Uit de derde meting van de monitor nazorg onder een steekproef van ex-gedetineerden in Nederland blijkt dat 80,8% van de ex-gedetineerden na zes maanden detentie huisvesting heeft. Bijna de helft van de ex-gedetineerden met huisvesting woonde zelfstandig en meer dan 20% woonde bij familie (WODC, 2012).
123 personen uit de gemeente Bergen op Zoom keren in 2013 na detentie terug in de samenleving, in 2012 waren dit er 121.
Het Veiligheidshuis heeft geen zicht op de kwetsbare groepen die uitvallen m.b.t. ex-gedetineerden in nazorg. Wel kunnen we met de nieuwe registratie sinds 2013 een aparte beschrijving maken voor de groepen gedetineerden die 1. voor hun detentie dakloos zijn en 2. voor hun detentie bij de Maatschappelijke Opvang (MO) ingeschreven staan.
Naast het feit dat ex-gedetineerden het zelf moeilijk hebben na hun detentie, veroorzaken zij ook veel maatschappelijke onrust door vaak opnieuw een strafbaar feit te plegen. Uit de gegevens van het Veiligheidshuis blijkt dat recidivisten vaak gebruik maken van de Maatschappelijke Opvang (MO). De vraag is hoe het komt dat zij zo vaak recidiveren. Het antwoord moeten we zoeken in de leefomstandigheden van deze groep mensen.
In 2013 waren er in de gemeente Bergen op Zoom 11 recidive casussen ‘dakloos’ (18+), 16 recidive casussen ‘bij de MO ingeschreven’ (18+) en 2 recidive casussen ‘overig’ (18+).
2.
Huisvesting als belangrijkste bestaansvoorwaarde
De sociale woningbouw lijkt overvol te raken. Er staan steeds meer mensen ingeschreven bij de woningstichtingen en het aantal beschikbare en betaalbare huurwoningen is laag. Vooral voor jongeren onder de 23 jaar met financiële problematiek is dit een probleem. Een nieuwe ontwikkeling is dat er steeds vaker jongeren door hun ouders uit huis worden gezet als zij 18 jaar zijn, onder andere omdat het inwonen van het kind gevolgen kan hebben voor bijvoorbeeld een uitkering van ouders. Een ander probleem rondom huisvesting in de gemeente Bergen op Zoom is het kleine aantal campings waar veel mensen permanent verblijven. Mensen die hun huis (dreigen te) worden uitgezet lopen een verhoogd risico om dakloos te raken of in de Maatschappelijke Opvang (MO) terecht te komen. De drie belangrijkste aanleidingen voor huisuitzettingen zijn: - huurschulden - woonoverlast en - oneigenlijk gebruik van de woning (bijvoorbeeld onderhuur, wietplantages, etc).
Voor het verzamelen van de indicator ‘(dreigende) huisuitzettingen’ is contact opgenomen met Woningcorporatie Stadlander in Bergen op Zoom. Huisbezoek is volgens de woningcorporaties de meest effectieve maatregel om huurachterstand te voorkomen. Het inzetten van een budgetcoach is het minst effectief (Aedes1, 2013).
In tabel 1 staat het aantal huurwoningen met dreigende en feitelijke huisuitzettingen naar huurachterstand.
Tabel 1. Aantal dreigende en feitelijke huisuitzettingen vanwege huurachterstand van de woningcorporatie Stadlander in Bergen op Zoom (vanaf 2011, toen de drie woningcorporaties gefuseerd zijn tot Stadlander) 2011
2012
2013
Dreigende huisuitzetting
92
126
114
Feitelijke huisuitzetting
28
33
33
… wanneer schuldenproblematiek centraal staat: Schuldhulpverlening helpt om te voorkomen dat problematische schulden zich kunnen opstapelen en mensen hun woning verliezen. Wanneer schuldeisers niet aan een voorgestelde regeling willen meedoen, kan de schuldenaar een wettelijke schuldsanering aanvragen, via de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP).
In tabel 2 staan enkele gegevens over de schuldhulpverlening voor inwoners van de gemeente Bergen op Zoom. Deze gegevens zijn afkomstig van de Gemeentelijke Kredietbank (GKB).
Tabel 2. Gegevens over schuldhulpverlening van de Gemeentelijke Kredietbank (GKB) voor Bergen op Zoom 2010
2011
2012
2013
Intake meldingen
691
608
514
618
GKB adviezen
314
295
208
253
WSNP-verklaringen
200
187
139
76
… wanneer er sprake is van woonoverlast of woningvervuiling: Bij extreme woonoverlast wordt de veiligheid/leefbaarheid van omwonenden ernstig aangetast. Het is meestal gerelateerd aan ernstige psychiatrische problematiek, alcohol- of druggebruik, drugshandel, criminaliteit, asociaal gedrag en intimidatie of een combinatie van deze factoren bij de veroorzaker (Laere van et al., 2005). In 2013 was bij 3% van de huisuitzettingen in Nederland sprake van overlast (Aedes1, 2013). Bij woningvervuiling gaat het om oudere personen, die in sociaal isolement leven en zichzelf en hun omgeving vervuilen. Zij vragen niet om hulp, en reageren zelfs afwijzend. Meer dan de helft van deze ouderen heeft een psychiatrische stoornis zoals dementie, paranoïde stoornissen, alcoholisme en ernstige depressies. Tevens komen ondervoeding en open wonden voor en wordt medicatie niet of nauwelijks ingenomen (Laere van et al., 2005).
Voor het verzamelen van de indicator ‘meldingen overlast en vervuiling’ zijn er gegevens beschikbaar bij het meldpunt Zorg en Overlast van de GGD West-Brabant, specifiek voor de inwoners van de gemeente Bergen op Zoom. Overlast is niet te specificeren naar stankoverlast woning, drugsoverlast (o.a. hennep) en overlast algemeen. Zo is ook bekend voor hoeveel huishoudens in de gemeente Bergen op Zoom het meldpunt Zorg en Overlast is ingezet in verband met vervuiling en niet specifiek woningvervuiling. Interessant is om te achterhalen of de vervuiling dermate ernstig is, dat deze tot overlast leidt en een gevaar vormt voor de gezondheid van de bewoner en zijn/haar omgeving, en of deze woningvervuiling tot ontruiming leidt.
In figuur 1 staat het aantal meldingen uitgesplitst naar overlast en vervuiling.
35 30 25 20 overlast 15
vervuiling
10 5 0 2010
2011
2012
2013
Figuur 1. Aantal meldingen overlast en vervuiling bij meldpunt Zorg en Overlast van de GGD West-Brabant
3.
Waarom jongeren de toekomst zijn
Het Regionaal Bureau Leerplicht West-Brabant (RBL) is opgericht om effectief te kunnen optreden tegen schoolverzuim en daarvoor het belang van intergemeentelijke samenwerking te onderstrepen. Verzuim is de belangrijkste voorspeller van latere schooluitval. Handhaving van de leerplicht is daarom ook meer dan alleen een wettelijke taak, de aanpak van verzuim draagt uiteindelijk bij aan de verbetering van kansen voor jongeren. En een multidisciplinair team met ketenpartners is opgericht om jongeren met multiproblematiek vooruit te helpen. Vaak spelen er bij een jongere andere problemen die eerst aangepakt moeten worden, voordat een jongere weer naar school kan.
Uit de gegevens van het RBL blijkt dat in de gemeente Bergen op Zoom het percentage relatief verzuim onder 5 tot 23 jarigen het hoogst ligt: 4,8% in schooljaar 2012-2013 (regionaal gemiddelde ligt op 2,5%). Relatief verzuim is schoolverzuim van leerplichtigen (te laat komen, spijbelen) dat door de school gemeld wordt aan het RBL. Het percentage jongeren (16 tot 23 jaar) in de gemeente Bergen op Zoom dat zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat, lijkt af te nemen (van 4,3% in schooljaar 2009-2010 naar 2,4% in schooljaar 2012-2013).
Het aantal meldingen voor schoolverzuim en voortijdig schoolverlaten zal toenemen, nu naast de VO-scholen ook alle MBO-scholen via DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) melden en tevens een ZAT (zorg- en adviesteam) hebben waarin zorgleerlingen worden besproken.
Voor de 18-plussers zonder startkwalificatie is de samenwerking met de sociale dienst van de gemeente (ISD) van groot belang nu de jeugdwerkloosheid zo oploopt. Jongeren die in staat zijn om terug te keren naar school, komen niet in aanmerking voor een uitkering doordat studiefinanciering een voorliggende voorziening is. De trajectbegeleiders 18-plus zijn daarom gestart met een wekelijks spreekuur bij de ISD Brabantse Wal.
Er is een toename van het aantal niet-werkende werkzoekenden in gemeente Bergen op Zoom (2011: 2.014 en 2013: 2.662). Daarvan is 11% jonger dan 27 jaar. (UWV)
Volgens de trajectbegeleiders 18-plus vallen de volgende jongeren tussen wal en schip: leerlingen die een VMBO BB met LWOO hebben behaald. Dit komt doordat 1. een deel te zwak is voor MBO2 en zij geen toegang hebben tot een entree opleiding (MBO1), omdat zij geen VMBO diploma hebben en 2. de jongeren die bij een entree opleiding (MBO1) een rood studieadvies krijgen, geen opleiding meer kunnen halen en moeilijk een baan kunnen vinden, omdat zij geen diploma hebben. Dit is vaak één van de doelgroepen van de sociale dienst van de gemeente (ISD).
4.
Veel problemen komen samen bij de MO
De Maatschappelijke Opvang (MO) biedt opvang en begeleiding aan mensen die in een acute crisis verkeren, gecombineerd met een (dreigende) dakloosheid. De hulpverlening is gericht op mensen met sociaalmaatschappelijke en psychosociale problematiek waarbij een sociaal vangnet ontbreekt of onvoldoende draagkracht heeft. Door het scheiden van wonen en zorg (extramuralisering) moeten meer mensen dan voorheen een plaats zien te vinden in de maatschappij, terwijl zij daarvoor nog niet klaar zijn. In de gemeente Bergen op Zoom is onvoldoende aanbod van gedifferentieerde woonvoorzieningen om mensen te kunnen opvangen. Met als gevolg dat zij zich aanmelden bij de MO en daar voor problemen zorgen. Daarbij komt dat er mensen op straat komen te staan vanwege onvoldoende capaciteit van de MO. De multiproblematiek onder (dreigende) daklozen kan alleen goed aangepakt worden wanneer de verschillende zorg- en hulpverleners goed samenwerken en zich kunnen richten op datgene waarin zij de specialist zijn. De MO fungeert dan als laatste vangnet, wat neerkomt op 18 slaapplaatsen in de nachtopvang. Een gedeelte van de MO cliënten heeft te kampen met psychiatrische problematiek, sommigen zijn verslaafd of hebben een licht verstandelijke beperking. En er lijkt een toename te zijn van het aantal cliënten met somatische beperkingen. Het gaat dan om cliënten die een vorm van medische ondersteuning behoeven, maar onvoldoende hulpbehoevend zijn om te plaatsen in een verpleeg- of verzorgingstehuis. De meeste van de cliënten bij de MO ondervinden een combinatie van problemen waarbij financiële problematiek bijna altijd centraal staat. … hoe vaak komt psychiatrische problematiek voor in de gemeente Bergen op Zoom?
Uit de Gezondheidsmonitor van de GGD West-Brabant blijkt dat 39-40% van de volwassen bevolking in de gemeente Bergen op Zoom een matig of hoog risico heeft op een angststoornis of depressie. Daarin wijkt de gemeente niet af van het landelijke cijfer. Het cijfer kan gebruikt worden om in de algemene bevolking een groep mensen te signaleren die een risico lopen om kwetsbaar te worden. Een ander gegeven is dat ongeveer 1 op de 5 mensen (19+) in de gemeente Bergen op Zoom zich psychisch ongezond voelt. Cijfers van GGZ Nederland (zie tabel 3) laten zien welke kwetsbare groepen er zijn met betrekking tot psychiatrische hulpverlening: 1.
Ambulante en klinische hulpverlening, hier wordt zorg aangeboden aan individuen met psychiatrische stoornissen. Mensen met verminderde psychische gezondheid lopen meer risico op problemen op andere leefgebieden zoals financiën, sociaal netwerk, en verslaving.
2.
Crisisopvang GGZ, is geboden wanneer een patiënt spoedeisende (binnen 24 uur) hulp nodig heeft en er sprake is van dreigende suïcide, ernstige gedragsproblemen, problemen met de openbare orde, weggevallen steunfactoren of gedwongen opname. In een crisissituatie is het niet mogelijk de patiënt op reguliere wijze te behandelen. Het is vooral van belang dat de patiënt zo snel mogelijk stabiel wordt.
3.
Weglopers GGZ, zijn individuen die hun behandeling staken tegen het advies van de zorgverlener in.
Tabel 3. Aantal inwoners uit de gemeente Bergen op Zoom met psychiatrische hulpverlening
Ambulante zorg Klinische zorg Crisishulp Weglopers*
2010
2011
2012
2013
2986
3033
3119
2868
345
357
355
327
63
56
60
71
339
336
344
357
*De cijfers m.b.t. weglopers GGZ zijn voor de periode 2008-2011 i.p.v. 2010-2013
… hoe vaak komt verslavingsproblematiek voor in de gemeente Bergen op Zoom?
Uit de Gezondheidsmonitor van de GGD West-Brabant blijkt dat ongeveer 1 op de 10 volwassenen (19+) in de gemeente Bergen op Zoom een overmatige drinker is. Daarin wijkt de gemeente niet af van het landelijke cijfer. Het cijfer kan gebruikt worden om in de algemene bevolking een groep mensen te signaleren die een risico lopen om kwetsbaar te worden. Voor cijfers over druggebruik wordt verwezen naar de gegevens van een zorginstelling, om inzicht te verkrijgen in de drugsproblematiek. Verslaafdheid gaat vaak samen met lichamelijke en psychische stoornissen. Het leidt tot overlastgevend en crimineel gedrag. Verslavingszorg is essentieel om uitval te voorkomen. Gegevens over de verslavingszorg voor inwoners van de gemeente Bergen op Zoom zijn afkomstig van GGZ Nederland (zie tabel 4). In het Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem (LADIS) worden gegevens verzameld over de hulpvragers voor zowel alcohol- als druggebruik (zie tabel 4).
Tabel 4. Aantal inwoners uit de gemeente Bergen op Zoom met (aanvraag) hulpverlening voor alcohol/druggebruik 2010
2011
2012
135
92
91
Hulpvraag cannabis
20
35
41
Hulpvraag cocaïne
35
29
27
188
202-207
204
195
28-33
30-35
30-35
23-28
19
38
47
39
Hulpvraag alcohol
Ambulante
2013
verslavingszorg Klinische verslavingszorg Weglopers verslavingszorg* *De cijfers m.b.t. weglopers verslavingszorg zijn voor de periode 2008-2011 i.p.v. 2010-2013
In de zes West-Brabantse gemeenten wordt gesproken van forse problematiek rondom GHB, ook omdat deze problematiek in vergelijking met andere verslavingen relatief nieuw is en een grote impact heeft op de samenleving. Er is behoefte aan een landelijk en regionaal beeld van de omvang en aard van de GHBproblematiek. Uit het LADIS blijkt dat er in 2012 uit de gemeente Bergen op Zoom 11 hulpvragers voor GHB waren.
… wanneer mensen zich melden bij de MO:
Het aantal aanmeldingen bij de MO met verslaving als problematiek uit de gemeente Bergen op Zoom is toegenomen van 15 in 2011 naar 22 in 2013. Ook voor psychische problematiek is het aantal in 2013 (29) groter dan in 2011 (21), al ligt het aantal in 2012 zelfs op 33. In figuur 2 staat het aantal aanmeldingen bij de MO in 2013, uitgesplitst naar reden.
verslaving psychisch functioneren praktisch functioneren lichamelijk functioneren opvoedingsproblemen relationele zorg sociaal functioneren agressie justitiële problematiek dagbesteding financiën huisvesting 0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
Figuur 2. Aantal aanmeldingen bij de MO naar reden (2013)
Opmerkingen over de registratiegegevens van de MO: -
Vanaf half 2013 is de dagopvang gesloten om de passiviteit van de cliënten te doorbreken. Door in te zetten op ‘actieve’ begeleiding wordt de groep ‘ongemotiveerden’ zo klein mogelijk gehouden, zo ook het aantal plaatsen zonder begeleiding (uitsluitend bed, bad en brood). Dit zullen we terug zien in de registratiegegevens.
-
Er zijn relatief veel aanmeldingen van jongeren bij de MO. De MO heeft echter geen zicht op het aantal zwerfjongeren (16 t/m 22 jaar), feitelijk of residentieel dakloos, met meervoudige problemen.
-
Uitschrijvingen bij de MO zijn vaak onduidelijk, omdat mensen automatisch worden uitgeschreven wanneer zij langer dan drie maanden uit beeld zijn. Deze mensen kiezen dan voor een andere oplossing dan de nachtopvang, bijvoorbeeld een camping of andere vorm van wonen. Zij kunnen zich wel opnieuw aanmelden bij de MO.
5.
De zorg voor kwetsbare mensen
Binnen de OGGZ speelt het Maatschappelijk Steunsysteem (MASS) een belangrijke rol. Dit MASS is een casusoverleg waarin kwetsbare mensen besproken worden vanuit alle betrokken zorg- en hulpverleners en fungeert dus als vangnet voor kwetsbare mensen. De gemeente Bergen op Zoom heeft een eigen MASS en de GGZ WNB heeft een leidende rol in de aanpak van multiproblematiek. Bemoeizorg wordt geboden aan mensen die geen zorg hebben/willen.
De belangrijkste gesignaleerde problemen in de MASS-overleggen zijn: woonproblemen (53%), psychiatrische problemen (52%), financiële problemen (31%), psychosociale problemen (23%), eenzaamheid (18%) en problemen met middelengebruik (16%) (zie rapportage MASS 2013 Bergen op Zoom). We zien een toename van problemen rond psychiatrie, wonen, financiën, opvoeding van kinderen en zelfverwaarlozing. Bij de groep daklozen en dreigende huisuitzettingen worden meer (zorgwekkende) problemen gesignaleerd dan bij de overige groepen die met het MASS in aanraking komen. Bij daklozen en dreigende huisuitzettingen komen naast woonproblemen/huisvesting financiële problemen, psychiatrische/psychosociale en verslavingsproblemen veel voor.
Welke vragen zijn er m.b.t. gegevens over sociaal kwetsbare mensen? -
Hoe brengen we de daklozen in beeld bij het MASS?
-
Hoe kunnen we huisuitzettingen voorkomen?
-
Hoe kunnen we het Straatteam (de pilot van Maatschappelijk Werk, GGZ WNB, Novadic Kentron en het Veiligheidshuis) inzetten om zicht te krijgen op de lichamelijke gezondheid van mensen op straat en het aantal buitenslapers?
-
Willen we het systeem ‘Zorg voor jeugd’ gebruiken in de aanpak van multiprobleem gezinnen?
-
Hoe gaan we de gegevens gebruiken in de discussie over de ideale situatie waarin iedereen in eigen kracht geholpen wordt en de afweging van wie eerst geholpen wordt?
-
Wanneer gegevens van (lokale) instellingen laten zien dat er een afname is van het aantal cliënten, betekent dit dan een daadwerkelijke afname van problematiek of betekent dit dat er te weinig middelen zijn om de problematiek op te lossen en er mensen buiten de deur worden gehouden?
Colofon Als u vragen heeft, dan kunt u contact opnemen met: Rebecca Snel, Gezondheidsonderzoeker en Kennismakelaar GGD West-Brabant en gemeenten Brabantse Wal
[email protected] T 076 528 23 24
Uitgever: GGD West-Brabant, 2014 In samenwerking met Tranzo, Universiteit van Tilburg Gesubsidieerd door ZonMw
GGD West-Brabant Postbus 3024 5003 DA Tilburg T (076) 528 20 00 F (076) 521 60 62 I www.ggdwestbrabant.nl
Bijlage: gegevensverzameling sociaal kwetsbare groepen Hieronder zijn de gegevens voor de gemeente Bergen op Zoom uitgewerkt per trede van de OGGZ-ladder. Dit zijn er vier: 1.
algemene bevolking (trede 0/1)
2.
kwetsbare bevolking in de gemeenschap (trede 2)
3.
kwetsbare bevolking in instituties (trede 3)
4.
kwetsbare bevolking op straat (trede 4)
Per trede zijn gegevens verzameld over verschillende leefgebieden. Dit zijn er negen: 1.
huisvesting
2.
inkomen en financiën
3.
dagactiviteiten en werk
4.
criminaliteit
5.
sociale relaties
6.
lichamelijke gezondheid
7.
psychische gezondheid
8.
alcoholgebruik
9.
druggebruik
Onder de leefgebieden vallen risicofactoren die het meest voorspellend zijn voor sociale kwetsbaarheid en uitval. Uit een aantal Nederlandse publicaties blijkt dat psychische gezondheid, bestaansvoorwaarden, sociaal netwerk en fysieke gezondheid de belangrijkste indicatoren zijn. Vanwege het dynamische karakter van kwetsbaarheid blijkt het lastig om een eenduidige lijst op te stellen van de belangrijkste risicofactoren en om prioritering aan te brengen in de indicatoren voor de monitor sociaal kwetsbare groepen. Bij het beschrijven van de lokale gegevens komt het volgende aan de orde: -
is er een trend waarneembaar?
-
wanneer is een vergelijking met landelijk relevant en mogelijk?
Wat weten we over de algemene bevolking van de gemeente Bergen op Zoom? (trede 0/1) Inkomen en financiën –
Inkomen en financiën Aantal inwoners van 19 jaar en ouder dat in het afgelopen jaar moeite heeft gehad met rondkomen van het huishoudinkomen (percentage tussen haakjes)
Leeftijdscategorie 19 t/m 64 jaar
65-plus Aantal personen met een WW uitkering Aantal personen met een arbeidsongeschiktheidsuit kering (WAO, WIA, WAZ, Wajong) Aantal personen met een bijstandsuitkering Aantal huishoudens met tenminste 1 jaar een inkomen onder de lage inkomensgrens (percentage tussen haakjes) Aantal huishoudens met tenminste 1 jaar een inkomen onder de lage inkomensgrens naar herkomst (percentage tussen haakjes): Nederland
tot 65 jaar (AOWleeftijd) tot 65 jaar (AOWleeftijd) tot 65 jaar (AOWleeftijd) -
2010
1.581 (14%) 1.140
1.490
3.030
3.330
930
1.150
2.000 (7,1%)
2011
2012 9.035 (22%)
2013
Bron Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
1.410
1.119 (10%) 1.530
CBS
3.360
3.350
CBS
1.220
2.200 (7,9%)
1.590
CBS
CBS (armoedesignalement)
CBS (armoedesignalement)
-
westers land
-
niet-westers land
-
Aantal huishoudens met 6 of meer regelingen en voorzieningen in de sociale zekerheid, zorg en onderwijs (percentage tussen haakjes)
2009 10.217 (25%)
1.100 (4,9%) 300 (9,7%) 600 (23,2%)
1.200 (5,4%) 300 (10%) 700 (26,3%) 1.525 (5%)
wsjg.databank.nl (monitor stapelingseffecten)
22% van de 19 t/m 64 jarigen en 10% van de 65-plussers in de gemeente Bergen op Zoom heeft in het afgelopen jaar moeite gehad met rondkomen van het huishoudinkomen (2012); deze percentages zijn iets lager dan in 2009. Voor de 65-plussers is het percentage in 2012 significant lager dan in Nederland (14%).
Het aantal personen met een WW uitkering in de gemeente Bergen op Zoom per jaar neemt toe (2009: 1140 en 2012: 1530), ook het aantal personen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO, WIA, WAZ, Wajong) (2009: 3030 en 2012: 3350) en het aantal personen met een bijstandsuitkering (2009:
930 en 2012: 1220) nemen toe. Dit beeld is vergelijkbaar met landelijk, in Nederland is er vooral een toename te zien van het aantal personen met een bijstandsuitkering.
8% van de huishoudens in de gemeente Bergen op Zoom heeft tenminste 1 jaar een inkomen dat onder de lage inkomensgrens ligt (2011). De lage inkomensgrens is vastgesteld op 9.249 euro in prijzen van het jaar 2000. Dit bedrag komt in koopkracht ongeveer overeen met de koopkracht van een bijstandsuitkering voor een alleenstaande in 1979, toen deze op zijn hoogst was.
1.537 huishoudens in de gemeente Bergen op Zoom hebben met 6 of meer (van de in totaal 40) regelingen in het sociale domein te maken (5% van het aantal huishoudens in de gemeente Bergen op Zoom t.o.v. 4% in Nederland).
Dagactiviteiten en werk –
Dagactiviteiten en werk Aantal inwoners van 19 jaar en ouder dat vrijwilligerswerk verricht (percentage tussen haakjes)
Leeftijdscategorie 19 t/m 64 jaar
65-plus Aantal inwoners van 19 jaar en ouder dat mantelzorg geeft (percentage tussen haakjes)
19 t/m 64 jaar
65-plus Aantal werkzame personen (percentage tussen haakjes) Aantal niet-werkende werkzoekenden (percentage tussen haakjes)
2009 7.356 (18%)
2010
2011
2012 10.414 (25%)
2.686 (24%) 5.127 (13%)
843 (8%) 28.000 (63,9%)
1.567 (14%) 29.000 (65,9%)
28.000 (66,0%)
CBS (netto arbeidsparticipatie)
2.014
1.994
2.662
www.werk.nl arbeidsmarktinformatie (UWV)
28.000 (64,8%) 15 tot 65 jaar
Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
293 (11,0%) 635 (4,8%)
5 tot 23 jaar 16 tot 23 jaar
Bron Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
2.108 (20%) 3.269 (8%)
< 27 jaar Aantal relatief verzuim (percentage tussen haakjes) Aantal jongeren dat zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat (percentage tussen haakjes)
2013
Schooljaar 20092010: 223 (4,3%)
Schooljaar 20102011: 182 (3,5%)
Schooljaar 20112012: 190 (3,7%)
Schooljaar 20122013: 127 (2,4%)
RBL (Regionaal Bureau Leerplicht) Ministerie van OCW (www.vsvverkenner.nl) en RBL (Regionaal Bureau Leerplicht)
25% van de 19 t/m 64 jarigen en 24% van de 65-plussers in de gemeente Bergen op Zoom verricht vrijwilligerswerk (2012); deze percentages zijn iets hoger dan in 2009. Ook het percentage dat mantelzorg geeft (13% van de 19 t/m 64 jarigen en 14% van de 65-plussers in 2012), is iets hoger dan in 2009.
66% van de potentiële beroepsbevolking in de gemeente Bergen op Zoom heeft betaald werk (twaalf uur per week of meer), dit is de netto arbeidsparticipatie (2013), dit percentage is iets lager dan in Nederland (67%).
Er is een toename van het aantal niet-werkende werkzoekenden in de gemeente Bergen op Zoom (2011: 2.014 en 2013: 2.662); 11% van de niet-werkende werkzoekenden is jonger dan 27 jaar en dit is gelijk aan het landelijke percentage.
Het percentage relatief verzuim onder 5 tot 23 jarigen in de gemeente Bergen op Zoom ligt op 4,8% (schooljaar 2012-2013). Relatief verzuim houdt in dat je minimaal 16 lesuren in 4 aaneengesloten lesweken hebt verzuimd.
Het percentage jongeren (16 tot 23 jaar) in de gemeente Bergen op Zoom dat zonder startkwalificatie het onderwijs verlaat, lijkt af te nemen (2,4% in schooljaar 2012-2013). ). In het schooljaar daarvoor was het nog 3,7%.
Criminaliteit –
Criminaliteit Aantal meldingen bij het meldpunt Zorg en Overlast van de GGD in verband met overlast Score op de dimensie veiligheid van de leefbaarometer. De dimensie veiligheid bestaat uit: ■Vernielingen ■Verstoring openbare orde ■Geweldsmisdrijven ■Diefstal uit de auto ■Overlast Percentage inwoners dat zich onveilig voelt in de buurt Percentage inwoners dat (heel) veel overlast ervaart van buurtbewoners
Leeftijdscategorie -
2010 0
-
-13
2011 1
2012 4
2013 10
2014
-2
Bron Meldpunt Zorg en Overlast GGD
Leefbaarometer
18-plus
3%
wsjg.databank.nl (burgerpeiling nieuwe stijl)
18-plus
10%
wsjg.databank.nl (burgerpeiling nieuwe stijl)
Er is een toename van het aantal overlast meldingen uit de gemeente Bergen op Zoom bij het meldpunt Zorg en Overlast van de GGD West-Brabant, van 0 in 2010 tot 10 in 2013.
De gemeente Bergen op Zoom heeft een negatieve score op de dimensie veiligheid van de leefbaarometer. Dit betekent dat de gemeente slechter scoort dan het landelijk gemiddelde, dat op 0 ligt. Tussen 2010 en 2012 is de negatieve afwijking ten opzichte van het landelijk gemiddelde wel kleiner geworden voor de gemeente Bergen op Zoom. In 2012 is de score vergelijkbaar met landelijk.
3% van de inwoners (18+) van de gemeente Bergen op Zoom voelt zich onveilig in de buurt. Dit betekent dat zij zich meestal niet veilig voelen of zich (vrijwel) nooit veilig voelen.
10% van de inwoners (18+) van de gemeente Bergen op Zoom ervaart (heel) veel overlast van buurtbewoners.
Sociale relaties –
Sociale relaties Aantal eenoudergezinnen Aantal eenpersoonshuishoudens Aantal inwoners van 19 jaar en ouder dat (zeer) ernstig eenzaam is (percentage tussen haakjes)
Aantal inwoners van 19 jaar en ouder dat ooit slachtoffer is geweest van huiselijk geweld (percentage tussen haakjes)
Leeftijdscategorie -
2011 1.999 9.641
2012 2.061 9.804
2013 2.081 9.906
Bron CBS CBS
2.452 (6%)
4.613 (11%)
Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
65-plus
843 (8%) 3.269 (8%)
1.343 (12%) 3.952 (10%)
Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
422 (4%) 368 (0,9%)
560 (5%) 644 (2%)
Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
53 (0,5%) 2.529 (24%)
0 (0%)
19 t/m 64 jaar
19 t/m 64 jaar
65-plus Aantal kwetsbare 65-plus ouderen (hoge draaglast en lage draagkracht). Lage draagkracht: alleenwonend en/of alleen AOW en/of weinig regie eigen leven. Hoge draaglast: niet zelfredzaam en/of beperkt door lichamelijke gezondheid. (percentage tussen haakjes) Aantal kwetsbare 65-plus ouderen (berekend op basis van de Tilburg Frailty Indicator). Is lichamelijk, psychisch en sociaal kwetsbaar. (percentage tussen haakjes) Rangorde voor kwetsbare jeugd
2010 1.932 9.608
19 t/m 64 jaar
65-plus Aantal inwoners van 19 jaar en ouder dat 1 jaar of korter geleden slachtoffer is geweest van huiselijk geweld (percentage tussen haakjes)
2009
2.014 (18%)
Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
-
3.245 (29%)
Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
68
57
Verwey Jonker Instituut – Kinderen in Tel
Het aantal eenoudergezinnen en aantal eenpersoonshuishoudens neemt toe, zowel in gemeente Bergen op Zoom als in Nederland.
11% van de 19 t/m 64 jarigen en 12% van de 65-plussers in de gemeente Bergen op Zoom is (zeer) ernstig eenzaam (2012); deze percentages zijn hoger dan in 2009.
10% van de 19 t/m 64 jarigen en 5% van de 65-plussers in de gemeente Bergen op Zoom is ooit slachtoffer geweest van huiselijk geweld (2012); deze percentages zijn iets hoger dan in 2009.
Het percentage kwetsbare ouderen (65-plus) in de gemeente Bergen op Zoom ligt op 24% in 2009 en 18% in 2012 (definitie: hoge draaglast, d.w.z. niet zelfredzaam en/of beperkt door lichamelijke gezondheid; en lage draagkracht, d.w.z. alleenwonend en/of alleen AOW en/of weinig regie eigen leven) of 29% in 2012 (definitie: is lichamelijk, psychisch en sociaal kwetsbaar op basis van de Tilburg Frailty Indicator).
De rangorde voor kwetsbare jeugd per gemeente in Nederland laat zien dat de gemeente Bergen op Zoom sinds 2009 slechter scoort. Deze rangorde is gebaseerd op alle 12 indicatoren van Kinderen in Tel, dit zijn de indicatoren van de rechten van het kind: gezondheid, jeugdcriminaliteit, jeugdwerkloosheid, jeugdzorg, kinderen in achterstandswijken, kinderen in armoede, kindermishandeling, onderwijs, openbare speelruimte en tienermoeders. De best scorende gemeente krijgt rangnummer 408 en de minst goed scorende rangnummer 1.
Lichamelijke gezondheid –
Lichamelijke gezondheid Aantal inwoners van 19 jaar en ouder dat eigen gezondheid als gaat wel, slecht of zeer slecht ervaart (percentage tussen haakjes)
Leeftijdscategorie 19 t/m 64 jaar
65-plus Aantal inwoners van 19 19 t/m 64 jaar en ouder dat één of jaar meer chronische ziekten heeft, en is daarvoor onder behandeling of onder controle van een arts, nu of afgelopen jaar (percentage tussen haakjes) 65-plus Aantal inwoners van 19 jaar en ouder dat beperkt is door lichamelijke gezondheid (percentage tussen haakjes)
19 t/m 64 jaar
65-plus
2009 4.904 (12%)
2010
2011
2012 8.846 (22%)
3.372 (32%) 17.164 (42%)
4.476 (40%) 15.508 (38%)
7.799 (74%) 7.765 (19%)
8.393 (75%) 5.746 (14%)
3.056 (29%)
2.574 (23%)
2013
Bron Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
22% van de 19 t/m 64 jarigen en 40% van de 65-plussers in de gemeente Bergen op Zoom ervaart de eigen gezondheid als gaat wel, slecht of zeer slecht (2012); deze percentages zijn iets hoger dan in 2009.
38% van de 19 t/m 64 jarigen en 75% van de 65-plussers in de gemeente Bergen op Zoom heeft een chronische aandoening en is daarvoor onder behandeling van een arts (2012); voor 19 t/m 64 jarigen is dit percentage iets lager en voor 65-plussers iets hoger dan in 2009.
14% van de 19 t/m 64 jarigen en 23% van de 65-plussers in de gemeente Bergen op Zoom is beperkt door de lichamelijke gezondheid (2012); deze percentages zijn iets lager dan in 2009.
Psychische gezondheid –
Psychische gezondheid Aantal inwoners van 19 jaar en ouder met een matig of hoog risico op een angststoornis of depressie (percentage tussen haakjes)
Leeftijdscategorie 2009 19 t/m 64 jaar 14.303 (35%)
2010
2011
65-plus Aantal inwoners van 19 jaar en ouder dat zich psychisch ongezond voelt (percentage tussen haakjes)
2012 16.126 (39%)
4.637 (44%) 19 t/m 64 jaar 6.539 (16%)
4.476 (40%) 7.525 (18%)
65-plus
2.238 (20%)
2.108 (20%)
2013
Bron Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
18% van de 19 t/m 64 jarigen en 20% van de 65-plussers in de gemeente Bergen op Zoom voelt zich psychisch ongezond (2012); het percentage voor 19 t/m 64 jarigen is iets hoger dan in 2009.
39% van de 19 t/m 64 jarigen en 40% van de 65-plussers in de gemeente Bergen op Zoom heeft een matig of hoog risico op een angststoornis of depressie (2012); voor 19 t/m 64 jarigen is dit percentage iets hoger dan in 2009, voor 65-plussers iets lager.
Alcoholgebruik – LeeftijdsAlcoholgebruik categorie Aantal inwoners van 19 19 t/m 64 jaar en ouder dat een jaar overmatig drinker is: mannen meer dan 21 glazen/week en vrouwen meer dan 14 glazen/week (percentage tussen haakjes) 65-plus
2009 5.721 (14%)
1.054 (10%)
2010
2011
2012 3.278 (8%)
2013
Bron Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
1.007 (9%)
8% van de 19 t/m 64 jarigen en 9% van de 65-plussers in de gemeente Bergen op Zoom is een overmatige drinker (2012); deze percentages zijn iets lager dan in 2009.
Druggebruik –
Druggebruik Aantal inwoners dat de laatste 4 weken cannabis heeft gebruikt (percentage tussen haakjes) Aantal inwoners dat de laatste 4 weken amfetamine, XTC, LSD, cocaine, heroine of GHB heeft gebruikt (percentage tussen haakjes)
Leeftijdscategorie 19 t/m 64 jaar
2009 1.226 (3%)
19 t/m 64 jaar
490 (1%)
2010
2011
2012 595 (1%)
2013
Bron Gezondheidsmonitor GGD West-Brabant
Gezondheidsmonitor GGD
28 (0,1%)
West-Brabant
1% van de 19 t/m 64 jarigen in de gemeente Bergen op Zoom heeft recent cannabis gebruikt, voor amfetamine, XTC, LSD, cocaïne, heroïne of GHB is dit 0,1% (2012); deze percentages zijn iets lager dan in 2009.
Wat weten we over de kwetsbare bevolking in de gemeenschap van de gemeente Bergen op Zoom? (trede 2) Huisvesting – Huisvesting
2010
2011
2012
2013
Bron
Aantal huurwoningen dat ontruimd dreigt te worden vanwege huurachterstand Aantal huurwoningen van woningcorporatie waarbij huisuitzetting plaats vond naar reden: huurachterstand woonfraude hennepkwekerij (inclusief door opzegging van huurder)
100
92
126
114
Woningcorporatie Stadlander
20 0 0
28 2 13
33 2 17
33 0 23
Aantal meldingen bij het meldpunt Zorg en Overlast van de GGD in verband met vervuiling
13
16
30
17
Meldpunt Zorg en Overlast GGD
-
32
67
54
Maatschappelijke Opvang
-
78
69
54
Maatschappelijke Opvang
10
46 10
21 10
23 10
Maatschappelijke Opvang Maatschappelijke Opvang
Begeleid wonen Maatschappelijke Opvang (MO): aantal aanmeldingen bij de MO voor huisvesting met begeleiding aantal cliënten met ambulante woonbegeleiding door MO Crisisopvang Brugstraat Roosendaal Lang verblijf Erasmuslaan Bergen op Zoom
Woningcorporatie Stadlander
Het aantal huurwoningen van de woningcorporatie Stadlander dat ontruimd dreigt te worden vanwege huurachterstand is van 92 in 2011 toegenomen naar 126 in 2012, in 2013 gaat het om 114 huurwoningen.
Het aantal huurwoningen van de woningcorporatie Stadlander waarbij huisuitzetting plaats vond vanwege huurachterstand neemt toe van 28 in 2011 tot 33 in 2012/2013, ook vanwege hennepkwekerij is er een toename (van 13 in 2011 tot 23 in 2013).
Ongeveer een derde van het aantal dreigende huisuitzettingen wordt ontruimd vanwege huurachterstand.
Er is een toename van het aantal vervuiling meldingen uit de gemeente Bergen op Zoom bij het meldpunt Zorg en Overlast van de GGD West-Brabant (van 13 in 2010 naar 17 in 2013), met een piek van 30 meldingen in 2012. Dit is niet specifiek woningvervuiling.
54 mensen uit de gemeente Bergen op Zoom hebben zich aangemeld bij de MO en aangegeven dat ze behoefte hebben aan huisvesting met begeleiding door de MO (2013).
Het aantal cliënten dat ambulante woonbegeleiding door de MO heeft gehad, neemt af van 78 in 2011 naar 54 in 2013. Dit zijn alle cliënten van de MO, die zijn ingeschreven in de regio (Bergen op Zoom, Halderberge, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen en Woensdrecht).
Inkomen en financiën –
Inkomen en financiën Aantal meldingen voor intake van schuldhulpverlening Aantal GKB adviezen ontvangen Aantal keer dat een WSNP-verklaring is afgegeven naar aanleiding van advies
2010 691
2011 608
2012 514
2013 618
Bron Gemeente
314 200
299 187
208 139
181 76
Gemeentelijke Kredietbank Gemeentelijke Kredietbank
Het aantal meldingen voor intake van schuldhulpverlening door inwoners van de gemeente Bergen op Zoom neemt af van 691 in 2010 naar 514 in 2012, maar in 2013 ligt dit aantal op 618. Vanaf 2013 is een stijgende trend te verwachten.
Het aantal GKB adviezen ontvangen voor inwoners van de gemeente Bergen op Zoom neemt af van 314 in 2010 naar 181 in 2013. Dit zijn adviezen voor toelating tot de WSNP.
Het aantal keer dat een WSNP-verklaring is afgegeven naar aanleiding van advies voor inwoners van de gemeente Bergen op Zoom neemt af van 200 in 2010 naar 76 in 2013. Verklaring hiervoor is dat het aantal geslaagde minnelijke trajecten toeneemt.
Criminaliteit – Leeftijdscategorie 12 t/m 17 jaar
2010 3
2011 6
2012 4
Aantal volwassen veelplegers
18-plus
83
78
64
KLPD (politie/justitie) Herkenningssysteem HKS
Aantal zeer actieve veelplegers
18-plus
14
26
18
KLPD (politie/justitie) Herkenningssysteem HKS
Criminaliteit Aantal jeugdige veelplegers
2013
Bron KLPD (politie/justitie) Herkenningssysteem HKS
Het aantal jeugdige veelplegers (12 t/m 17 jaar) uit de gemeente Bergen op Zoom is in 2011 verdubbeld ten opzichte van 2010 (van 3 naar 6) en in 2012 afgenomen tot 4. Tegen hen zijn in het gehele criminele verleden meer dan 5 processen-verbaal opgemaakt, waarvan tenminste 1 in het peiljaar.
Het aantal volwassen veelplegers (18+) uit de gemeente Bergen op Zoom neemt af van 83 in 2010 naar 64 in 2012. Tegen hen zijn in het gehele criminele verleden meer dan 10 processen-verbaal opgemaakt, waarvan tenminste 1 in het peiljaar.
Het aantal zeer actieve veelplegers (18+) uit de gemeente Bergen op Zoom is in 2011 bijna verdubbeld ten opzichte van 2010 (van 14 naar 26) en in 2012 afgenomen tot 18. Tegen hen zijn de afgelopen vijf jaar meer dan 10 processen-verbaal zijn opgemaakt, waarvan tenminste 1 in het peiljaar.
Sociale relaties – Sociale relaties Aantal meldingen/aangiften "huiselijke twist zonder gevolgen" Aantal opgelegde huisverboden
2010 68
2011 101
2012 87
2013 72
Bron Politie
1
6
4
9
Gemeente afdeling integrale veiligheid AMK/BJZ: http://cijfers.jeugdzorgnb.nl/cijfers Verwey Jonker Instituut – Kinderen in Tel http://www.ciz.databank .nl/report/decentralisatie .html
Aantal meldingen kindermishandeling bij AMK Percentage tienermoeders (15 t/m 19 jaar) Totaal aantal verstandelijke gehandicapte cliënten met geldige indicatie voor extramurale AWBZ-zorg die naar de WMO gaat
100
0,45
0,41
0,32
160
190
210
210
Het aantal opgelegde huisverboden is in de gemeente Bergen op Zoom in de periode 2010 t/m 2013 het hoogst in 2013: 9.
In 2013 waren er voor de gemeente Bergen op Zoom in totaal 100 meldingen van kindermishandeling.
Het percentage tienermoeders (15 t/m 19 jaar) in de gemeente Bergen op Zoom neemt af van 0,45% in 2010 tot 0,32% in 2012, en ligt lager dan in Nederland (0,60% in 2012); in Nederland lijkt dit percentage ook af te nemen.
Het aantal verstandelijke gehandicapte cliënten met een geldige indicatie voor extramurale AWBZ-zorg die naar de WMO gaat, neemt toe van 160 in 2010 naar 210 in 2013; ook in Nederland neemt dit aantal toe.
Psychische gezondheid – Psychische gezondheid Aantal patiënten dat ambulant wordt geholpen in de ggz Aantal patiënten dat klinisch wordt geholpen in de ggz Aantal patiënten dat in crisis wordt geholpen in de ggz (via een DBC)
2008 2986
2009 3033
2010 3119
2011 2868
Bron GGZ NL
345
357
355
327
GGZ NL
63
56
60
71
GGZ NL
Psychische gezondheid Aantal BOPZ (Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen): opgenomen met een IBS (In Bewaring Stelling) opgenomen met een RM (Rechterlijke Machtiging)
2010
2011
2012
2013 GGZ Westelijk Noord Brabant
78
95
93
90
37
53
45
52
Het aantal patiënten uit de gemeente Bergen op Zoom dat ambulant wordt geholpen in de ggz neemt toe van 2986 in 2008 naar 3119 in 2010, in 2011 ligt dit aantal op 2868; dit komt overeen met het landelijke beeld.
Het aantal patiënten uit de gemeente Bergen op Zoom dat klinisch wordt geholpen in de ggz neemt af van 357 in 2009 naar 327 in 2011; in Nederland ligt dit aantal in 2011 toch weer hoger.
Het aantal patiënten uit de gemeente Bergen op Zoom dat in crisis wordt geholpen in de ggz (via een DBC) neemt toe van 56 in 2009 naar 71 in 2011; in tegenstelling tot het landelijke beeld.
Het aantal cliënten van de GGZ Westelijk Noord Brabant dat onvrijwillig is opgenomen met een IBS (In Bewaring Stelling) is van 78 in 2010 toegenomen naar 90 in 2013. Dit betekent dat zij met spoed en gedwongen zijn opgenomen in de GGZ.
Het aantal cliënten van de GGZ Westelijk Noord Brabant dat onvrijwillig is opgenomen met een RM (Rechterlijke Machtiging) is van 37 in 2010 toegenomen naar 52 in 2013. Dit betekent dat zij op beslissing van de rechter en gedwongen opgenomen moeten worden (of blijven) in de GGZ.
De toename van het aantal opnames in het kader van de wet BOPZ (Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen) zou verklaard kunnen worden door de complexiteit van problematiek bij de cliënt, vaak gecombineerd met middelengebruik, waardoor de cliënt niet vrijwillig meewerkt aan een opname. Daarnaast is de mondigheid van de cliënt ook toegenomen, waardoor vrijwillig meewerken aan een gedwongen opname minder wordt. Maar het kan ook dat het vrijwillig meewerken aan een gedwongen opname als tegenstrijdig gezien wordt. Wanneer er gevaarlijke situaties (dreigen te) ontstaan, kunnen mensen kiezen voor gedwongen opname met juridisch kader of vrijwillige medewerking aan een behandeling. Er lijkt een trend te zijn dat mensen steeds minder voor vrijwillige medewerking kiezen.
Alcoholgebruik/Druggebruik –
Alcoholgebruik Druggebruik Aantal patiënten dat ambulant wordt geholpen in de ggz: verslavingszorg Aantal patiënten dat klinisch wordt geholpen in de ggz: verslavingszorg Aantal patiënten dat in crisis wordt geholpen in de ggz: verslavingszorg
2008
2009
2010
2011
Bron
188
202-207
204
195
GGZ NL
28-33
30-35
30-35
23-28
GGZ NL
<5
<5
<5
<5
GGZ NL
Het aantal patiënten uit de gemeente Bergen op Zoom dat ambulant wordt geholpen in de ggz verslavingszorg lijkt af te nemen van 202-207 in 2009 naar 195 in 2011; dit komt overeen met het landelijke beeld.
Het aantal patiënten uit de gemeente Bergen op Zoom dat klinisch wordt geholpen in de ggz verslavingszorg lijkt af te nemen van 30-35 in 2009 naar 23-28 in 2011; terwijl dit aantal in Nederland stijgt.
Het aantal patiënten uit de gemeente Bergen op Zoom dat in crisis wordt geholpen in de ggz verslavingszorg is <5 per jaar in de periode 2008 t/m 2011; in Nederland neemt dit aantal toe in de periode 2008 t/m 2010, maar ligt weer lager in 2011.
Alcoholgebruik –
Alcoholgebruik Aantal hulpvragers verslavingszorg vanwege alcoholgebruik
Leeftijdscategorie 12 t/m 18 jaar
2009
2010
19 jaar en ouder totaal Aantal aan alcohol gerelateerde ambulanceritten
135
-
53
2011 2
2012 0
Bron OGGZ Verslavingscijfers LADIS
90
91
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
92
91
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
54
64
GGD West-Brabant
Het aantal hulpvragers alcoholgebruik uit de gemeente Bergen op Zoom lijkt af te nemen van 135 in 2009 naar 91 in 2012; dit lijkt landelijk ook zo te zijn.
Het aantal aan alcohol gerelateerde ambulanceritten voor inwoners uit de gemeente Bergen op Zoom neemt toe van 53 in 2010 naar 64 in 2012.
Druggebruik –
Druggebruik Aantal hulpvragers verslavingszorg vanwege opiaten gebruik
Leeftijdscategorie 12 t/m 18 jaar
2009
2011 1
2012 0
Bron OGGZ Verslavingscijfers LADIS
34
36
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
35
36
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
12 t/m 18 jaar
1
0
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
19 jaar en ouder
28
27
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
29
27
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
12 t/m 18 jaar
13
14
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
19 jaar en ouder
22
27
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
35
41
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
19 jaar en ouder totaal Aantal hulpvragers verslavingszorg vanwege cocaïne gebruik
totaal Aantal hulpvragers verslavingszorg vanwege cannabis gebruik
totaal
35
35
20
Druggebruik Aantal hupvragers verslavingszorg amfetamine gebruik
Leeftijdscategorie 12 t/m 18 jaar
2009
2011 0
2012 0
Bron OGGZ Verslavingscijfers LADIS
11
7
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
11
7
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
12 t/m 18 jaar
1
1
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
19 jaar en ouder
11
10
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
totaal
12
11
OGGZ Verslavingscijfers LADIS
19 jaar en ouder totaal Aantal hulpvragers verslavingszorg vanwege GHB gebruik
10
Het aantal hulpvragers druggebruik uit de gemeente Bergen op Zoom lijkt toe te nemen voor cannabis (20 in 2009 en 41 in 2012) en af te nemen voor cocaïne (35 in 2009 en 27 in 2012); voor cannabis wijkt dit af van Nederland, waar het gebruik lijkt af te nemen.
Wat weten we over de kwetsbare bevolking in instituties van de gemeente Bergen op Zoom? (trede 3) Alle leefgebieden 2011 Aantal dak- en thuislozen: aantal aanmeldingen bij de MO die geregistreerd staan als dakloos en ingeschreven zijn bij de nachtopvang aantal postadressen bij de MO aantal aanmeldingen bij de MO met enkel het verzoek voor huisvesting en niet voor begeleiding door de MO Aantal aanmeldingen bij de MO naar leeftijd: 18 tot 23 jaar 23 tot 25 jaar 25 jaar of ouder totaal Aantal aanmeldingen bij de MO naar problematiek: huisvesting financiën psychisch functioneren praktisch functioneren verslaving relationele zorg dagbesteding justitiële problematiek sociaal functioneren agressie lichamelijk functioneren opvoedingsproblemen
2012
2013
Bron Maatschappelijke Opvang
54 59
42 43
42 30
20
13
11 Maatschappelijke Opvang
22 9 89 120
21 9 102 132
20 7 82 109 Maatschappelijke Opvang
102 69 21 31 15 19 6 5 4 3 4 0
87 76 33 22 21 12 13 4 8 3 3 2
90 68 29 27 22 21 18 13 12 10 8 4
2011 Aantal aanmeldingen bij de MO waarvoor trajectbegeleiding wordt gestart Aantal opgenomen in de MO uit de totale regio: aantal aanmeldingen en preventieve interventies op de dagopvang aantal dagopvanggebruikers bij de MO aantal cliënten met trajectbegeleiding door MO
2012
2013
Bron Maatschappelijke Opvang
27
35
97 Maatschappelijke Opvang
435 262
141 262
373 283
214
203
171
Dak- en thuislozen
42 aanmeldingen bij de MO uit de gemeente Bergen op Zoom staan geregistreerd als dakloos en zijn ingeschreven bij de nachtopvang in 2013 en in 2012, terwijl dit aantal in 2011 nog op 54 lag.
Het aantal postadressen bij de MO voor daklozen die zijn ingeschreven bij de gemeente Bergen op Zoom neemt af van 59 in 2011 naar 30 in 2013.
Het aantal aanmeldingen bij de MO uit de gemeente Bergen op Zoom voor huisvesting zonder begeleiding neemt af van 20 in 2011 naar 11 in 2013.
Aanmeldingen bij de MO, uitgesplitst naar leeftijd en problematiek
Het aantal aanmeldingen bij de MO uit de gemeente Bergen op Zoom neemt toe van 120 in 2011 naar 132 in 2012, in 2013 ligt dit aantal op 109; het percentage jongeren (18 tot 23 jaar) neemt af van 18% in 2011 naar 16% in 2012, maar ligt weer op 18% in 2013.
Problemen met huisvesting spelen bij cliënten van de MO vaak een grote rol. Wegens (huur)schulden is het vaak moeilijk om een zelfstandige woonruimte voor de cliënt te vinden. In 2013 waren er 90 aanmeldingen bij de MO met huisvesting als problematiek, ingeschreven bij de gemeente Bergen op Zoom.
Het aantal aanmeldingen bij de MO uit de gemeente Bergen op Zoom met de volgende problematiek neemt toe in periode 2011 t/m 2013: verslaving, dagbesteding, sociaal functioneren, agressie en opvoedingsproblemen.
De meeste cliënten MO ondervinden een combinatie van problemen waarbij financiële problematiek bijna altijd centraal staat: het aantal aanmeldingen uit de gemeente Bergen op Zoom neemt toe van 69 in 2011 naar 76 in 2012, terwijl dit in 2013 daalt tot 68.
Het aantal aanmeldingen bij de MO uit de gemeente Bergen op Zoom met justitiële problematiek na detentie neemt in 2013 toe tot 13 (in 2011: 5 en in 2012: 4).
Het aantal aanmeldingen bij de MO uit de gemeente Bergen op Zoom met gezondheidsproblemen: lichamelijk functioneren (van 4 in 2011 naar 8 in 2013), praktisch functioneren (van 31 in 2011 naar 27 in 2013) en psychisch functioneren (van 21 in 2011 tot 29 in 2013, met een piek van 33 in 2012).
Het aantal aanmeldingen bij de MO uit de gemeente Bergen op Zoom waarvoor trajectbegeleiding wordt gestart, neemt toe van 27 in 2011 naar 97 in 2013.
Opgenomen in de MO, voor de totale regio*
Het aantal cliënten MO met aanmelding en preventieve interventies op de dagopvang neemt af van 435 in 2011 naar 141 in 2012, terwijl het aantal dagopvanggebruikers gelijk is aan 262 (zowel in 2011 als in 2012). Vanaf half 2013 is de dagopvang gesloten. Daarmee is de passiviteit van de cliënten te doorbreken.
Het aantal cliënten met trajectbegeleiding door de MO neemt af van 214 in 2011 naar 171 in 2013.
* Dit zijn alle cliënten van de MO, dus zij zijn ingeschreven in de regio: Bergen op Zoom, Halderberge, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen en Woensdrecht. Criminaliteit –
Criminaliteit Aantal casussen jeugd in detentie in het peiljaar:
Leeftijdscategorie jonger dan 18 jaar
totaal recidive Aantal casussen/personen in detentie in het peiljaar naar achtergrond:
18-plus
2012
2013
27 4
1 1
162
110
zonder vaste woon- of verblijfplaats maakt gebruik van de MO wordt gevolgd vanuit de ISDmaatregel Aantal casussen in detentie in het peiljaar naar deeltraject:
totaal
preventief geschorst afgestraft recidive
12
60 19
18-plus
Veiligheidshuis
26 13 136 18
28 22 82 2
18-plus
preventief geschorst afgestraft recidive Aantal casussen die gebruik maken van de MO in detentie in het peiljaar naar deeltraject:
Veiligheidshuis
59
preventief geschorst afgestraft recidive
Aantal casussen zonder vaste woonof verblijfplaats in detentie in het peiljaar naar deeltraject:
Bron Veiligheidshuis
Veiligheidshuis
5 1 54 11 18-plus
Veiligheidshuis
19 9 41 16
In 2012 zijn er uit de gemeente Bergen op Zoom 162 casussen 18+ in detentie, waarvan 18 recidive casussen; 27 casussen zijn jonger dan 18 jaar, waarvan 4 recidive casussen.
In 2013 zijn er uit de gemeente Bergen op Zoom 110 casussen 18+ in detentie, waarvan 2 recidive casussen; 1 casus is jonger dan 18 jaar en recidief.
In 2013 zijn er 59 casussen 18+ zonder vaste woon- of verblijfplaats in detentie, waarvan 11 recidive casussen. De groep personen zonder vaste woon- of verblijfplaats staat niet ingeschreven bij een gemeente en bestaat o.a. uit ex-gedetineerden die eerder ingeschreven waren bij een zorgstelling in de regio (GGZ WNB of Pallier).
In 2013 zijn er 60 casussen 18+ in detentie die voor hun detentie ingeschreven staan bij de MO, waarvan 16 recidive casussen. De groep personen die voor hun detentie staat ingeschreven bij de MO op basis van verblijf of postadres, staat dus ingeschreven bij de gemeente Bergen op Zoom.
In 2012 worden 12 personen vanuit de ISD-maatregel gevolgd (ISD: Intergemeentelijke Sociale Dienst). Dit is een maatregel die voor 2 jaar wordt opgelegd wanneer je een zeer actieve veelpleger bent. Voorafgaand aan de ISD hebben deze personen geen vaste woon- of verblijfplaats of zij verblijven bij de MO. Een enkeling heeft eigen huisvesting in de eigen omgeving, bij familie of kennissen. De maatregel is voor 2 jaar met een deel intramuraal (in detentie) en een deel extramuraal (klinisch, begeleid wonen e.d.). Na 2 jaar komen de personen terug in de samenleving in het kader van resocialisatie, en inzet op huisvesting is dan noodzakelijk. In 2013 komen er 7 personen bij die vanuit de ISD-maatregel gevolgd worden, dus in totaal zijn dit er 19.
Wat weten we over de kwetsbare bevolking op straat van de gemeente Bergen op Zoom? (trede 4) Huisvesting, voor de totale regio (Bergen op Zoom, Halderberge, Roosendaal, Rucphen, Steenbergen en Woensdrecht) – Huisvesting Gemiddeld aantal nachtopvanggebruikers
2011 186
Aantal ontslagen bij de MO tegen 38 advies
2012 157
2013 156
Bron Maatschappelijke Opvang
32
25
Maatschappelijke Opvang
Het gemiddeld aantal nachtopvanggebruikers (MO) neemt af van 186 in 2011 naar 156 in 2013.
Het aantal ontslagen bij de MO tegen advies neemt af van 38 in 2011 naar 25 in 2013.
Criminaliteit –
Criminaliteit Leeftijdscategorie Aantal personen dat in het totaal peiljaar na detentie terugkeert in de samenleving
2012 121
2013 123
Bron Veiligheidshuis
123 personen uit de gemeente Bergen op Zoom keren in 2013 na detentie terug in de samenleving, in 2012 waren dit er 121.
Psychische gezondheid – Alcoholgebruik/Druggebruik Psychische gezondheid
2008
2009
2010
2011
Bron
Aantal weglopers in de ggz (van de patiënten waarvoor DBC gemarkeerd is als eind van behandeling)
339
336
344
357
GGZ NL
Alcoholgebruik Druggebruik
2008
2009
2010
2011
Bron
Aantal weglopers in de ggz (van de patiënten waarvoor DBC gemarkeerd is als eind van behandeling): verslavingszorg
19
38
47
39
GGZ NL
Het aantal weglopers in de ggz uit de gemeente Bergen op Zoom neemt toe van 336 in 2009 naar 357 in 2011; dit lijkt overeen te komen met het landelijke beeld.
Het aantal weglopers in de ggz verslavingszorg uit de gemeente Bergen op Zoom neemt toe van 19 in 2008 tot 47 in 2010, in 2011 ligt dit aantal op 39; landelijk is het aantal het grootst in 2008.
