Besparen op mondzorg. Tien jaar toegankelijk reizen. Zorgen voor Zoë. Lessen uit het PGB-experiment. Nieuwe bedragen: index mei 2011 P602416

P602416 een uitgave van KVG VORMING vzw

KATHOLIEKE VERENIGING GEHANDICAPTEN

• Mei 2011 • nummer 4 • jaargang 66 •

Afgiftekantoor: Gent X Verschijnt maandelijks, behalve tijdens de maanden februari en augustus ■ Retouradres: A. Goemaerelei 66, 2018 Antwerpen

MAANDELIJKS TIJDSCHRIFT OVER HANDICAP EN INCLUSIE

e Nieuw n: e bedragmei index 1 201

› Zorgen voor

› Besparen op

› Lessen uit het

› Tien jaar

Zoë

mondzorg

PGB-experiment

toegankelijk reizen

Inhoudstafel

Redactioneel

Prinsesje Zoë De grote zorg voor een kind met een handicap .......... p.3 Mondzorg: steek een tandje bij Mensen met een laag inkomen besparen op mondzorg .......................................... p.7 Standpunten Lessen uit het PGB-experiment ................................ p.10 Agenda KVG-vormingsmomenten en vrijetijdsaanbod in de provincies......................................................p. 12 Marge Publicaties, Ten slotte, Zoek en Vind ..........................p.14 De waaier van KVG Jongeren met een fysieke handicap verwachten veel van KVG ........................................ p.16 Stap in de wereld Tien jaar geleden werd het infopunt toegankelijk reizen opgericht ................................. p.23 Wetten en weten Vermindering personenbelasting ............................ p.26 Jonge helden Kwinten en Paul verleggen hun grenzen ................... p.28 Bezinning Glimlachen .......................................................... p.31

Colofon HANDISCOOP is een uitgave van de Katholieke Vereniging Gehandicapten-Vormingsbeweging vzw, Verantwoordelijke uitgever: Pierre Gyselinck, Waregemsesteenweg 53, 9770 Kruishoutem Hoofdredactie: Lief Vanbael Eindredactie: Luc Van Tolhuyzen Administratie: Maria Cleiren Lay-Out: Peter Sackx Coverfoto: Marlies Vergote Redactieteam: Marc Kempen, Pieter Ghijsels, Rosie Roothans, Lief Vanbael, Peter Sackx Druk: De Cuyper, Drukkerijstraat 11, 9240 Zele, Redactieadres: KVG, ‘Huize Mathieu Van Gorp’, Arthur Goemaerelei 66, 2018 Antwerpen, tel. 03 216 29 90, fax 03 248 14 42, e-mail [email protected], www.kvg.be, Prk. 000-0487925-15, Reclame: KVG-Vorming vzw, A. Goemaerelei 66, 2018 Antwerpen, tel. 03 216 29 90, Jaarabonnement: € 18. De redactieraad is niet verantwoordelijk voor ingezonden artikels (teksten van gelegenheidsschrijvers, lezersbrieven, koopjes, zoekertjes). Enkel teksten die ondertekend zijn kunnen worden opgenomen. De redactieraad behoudt zich het recht om ingezonden stukken in te korten of te weigeren. Overname van teksten en illustraties is enkel toegelaten met uitdrukkelijke toestemming van de redactie. De redactie is niet verantwoordelijk voor de advertenties. Een opname van een advertentie in Handiscoop biedt geen garantie voor goede kwaliteit van de aangeprezen producten. Verschijnt maandelijks op 25 000 exemplaren. Sommige informatie uit Handiscoop (o.m. Standpunten) is ook na te lezen op internet. Handiscoop is 6 maanden na de verschijningsdatum beschikbaar in pdf op www.kvg.be.

Grote ondersteuningsnoden! Een paar weken geleden kwam het VAPH met haar halfjaarlijks ‘zorgregierapport’ naar buiten. In dit rapport wordt o.a. een overzicht gegeven van het aantal mensen met een handicap dat wacht op ondersteuning. Van de cijfers val je steil achterover. Op 31 december 2010 wachtten maar liefst 20.774 mensen met een handicap op zorg en ondersteuning. Voor 15.141 van hen gaat het om een dringende zorgvraag. Daarnaast stonden er 5.799 mensen geregistreerd met een vraag voor een Persoonlijke-AssistentieBudget (1.456 personen vroegen zowel een PAB als zorg in een voorziening aan). Ondanks extra investeringen is het aantal dringende zorgvragen op een jaar tijd gestegen met bijna 23 %! Wat de oorzaken van deze stijging ook zijn (deze verdienen volgens ons ook eens een grondige analyse) … achter elk cijfer, achter elk ‘dossier’ zit een persoon met een handicap én een gezin die niet de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Het gaat om Griet die eigenlijk vorig jaar het MPI al moest verlaten, maar nog even mocht blijven omdat ze nergens terecht kon. Of om André die overdag naar het dagcentrum gaat, maar elke avond en elk weekend thuis is. Ook al staat zijn 82-jarige moeder er alleen voor. An verlaat dit jaar de school en zal, zolang er geen plaats is in een dagcentrum, ganse dagen thuis zitten. Erik heeft naast zijn handicap nog ernstige gedragsproblemen. Zijn vraag naar opvang staat al drie jaar als ‘knelpuntdossier’ geregistreerd. Omdat zijn ouders de zorg voor hem niet meer aankunnen, verhuist Joris voortdurend van kortverblijf naar psychiatrie naar kortverblijf. Marie studeert dit jaar af. Zij maakt kans op een job, maar dan zal ze in Leuven moeten blijven wonen. Zonder een PAB kan ze niet alleen wonen en de job dus niet aannemen. Enzovoort, enzovoort.

Het aantal dringende zorgvragen is op een jaar tijd gestegen met bijna 23% Minister Jo Vandeurzen is er, ondanks de besparingen, toch in geslaagd om voor 2011 nog 30 miljoen euro extra te voorzien voor de uitbreiding van het zorg- en ondersteuningsaanbod voor personen met een handicap. En dat waarderen we ten zeerste. Maar 30 miljoen euro voor zo’n massa zorg- en ondersteuningsvragen … dat is niet meer dan een druppel op een hete plaat. Om echt een verschil te maken, moet dit bedrag met tientallen miljoenen euro opgetrokken worden. In de toekomst wil men de ondersteuning van personen met een handicap organiseren: meer vraaggestuurd, meer keuzemogelijkheden, meer inclusief … Dit is een goede zaak. Maar wie hoopt dat daardoor met dezelfde middelen meer mensen met een handicap kunnen ondersteund worden, zal volgens ons wel eens heel erg teleurgesteld kunnen worden. Wij zien alsmaar meer intensieve en complexere ondersteuningsvragen. En wij blijven op onze qui-vive. Want ook mensen met een, op het eerste zicht, minder ernstige ondersteuningsvraag omwille van een zogenaamde ‘lichte handicap’ mogen niet uit de boot vallen!

Prinsesje Zoë ‘Ik ben een prinsesje’ lezen we op het slabbetje van kleine Zoë. Met haar lief gezichtje en mooie glimlach pakt de tweejarige Zoë je vanaf het eerste moment in. Ze is doodmoe van haar eerste voeding van die dag, maar haar felle oogjes laten je niet los en voor haar laatste hapjes pakt ze je vinger stevig vast. Daarna nestelt Zoë zich prinsesheerlijk in de armen van mama Katja. Tot oma haar overneemt zodat Katja rustig haar verhaal kan doen …

Katja: Zoë is ons eerste kindje. Ik had een perfecte zwangerschap en Zoë werd mooi op tijd geboren. Een gezonde baby van 3,035 kg en 50 cm. Op de Apgar-score haalde ze negen op tien en zij had een perfecte zuigreflex. Zoë was een heel gemakkelijke en rustige baby. Zij at goed, ze sliep goed … Wij hadden geluk! Toen Zoë ongeveer 4,5 maanden was, kreeg zij ineens kleine aanvalletjes. Ze spande haar armpjes en beentjes. Het leek alsof zij ergens erg van schrok en dan angstig in elkaar dook. Maar ze bleef wel altijd heel alert. Eerst dachten wij dat ze krampjes had. Maar die aanvalletjes bleven komen, meerdere keren per dag en altijd bij het ontwaken na een dutje. Natuurlijk ben je dan als jonge, nog onervaren ouders, heel bezorgd. Onze huisarts verwees ons door naar het ziekenhuis voor een EEG. Uit dat onderzoek bleek dat Zoë voortdurend kortsluitingen in haar hoofdje had. De dokter sprak over een toxoplasmose-infectie. Ik was daar echter voor getest en bleek immuun te zijn. Tja, het was dan wel uitzonderlijk, uniek in België, maar toch bleef hij bij die diagnose. Zoë kreeg een zware antibioticakuur voorgeschreven. Later bleek dat de dokter zich vergist had. Wij kwamen dan in een groter ziekenhuis terecht voor bijkomende onder-

zoeken, een bloedafname, een CT-scan. Vreselijk … zo’n klein baby’tje en dan al die ‘volwassen’ instrumenten. Amper een week later volgde de diagnose. Zoë heeft ‘Lissencefalie’, een ernstige aange-

3

boren hersenafwijking die zelden voorkomt. Lissencefalie betekent letterlijk ‘gladde hersenen’. Er zijn verschillende varianten en syndromen. Zoë heeft een heel uitzonderlijke vorm en het syn-

��������

droom van West, een ernstig epilepsiesyndroom. Slechts één kind op drie miljoen zou deze handicap hebben. In België zijn momenteel drie kinderen met deze afwijking gekend.

Die ‘eerste momenten …’ Katja: Ik herinner het me alsof het gisteren was … Na al die onderzoeken zat ik bij het bedje van Zoë te wachten tot de dokter zou langskomen met de resultaten. Alleen, want mijn man kon geen verlof krijgen op zijn werk. De dokter begon aan zijn ronde en ging de eerste kamer binnen. Wij zouden vlug aan de beurt komen, want Zoë lag op de tweede kamer van de gang. Maar de dokter sloeg onze kamer gewoon over en stapte de volgende kamer binnen. Wat er dan door je heen gaat! Helemaal op het einde van zijn ronde, komt de dokter dan eindelijk bij ons. Met een directe en bondige boodschap: ‘Die CTscan ziet er niet goed uit. Wij zien een ernstige hersenafwijking. Maar we gaan dat opnemen, we gaan met kiné beginnen. Maar je moet een blije mama zijn, aan een ongelukkige mama heeft je dochter niks.’ Zo onhandig, zo stuntelig. Op dat moment ben je echter zo in shock dat je gewoon sprakeloos bent. Voor ik het besefte, was de dokter alweer verdwenen. Daarna kwam er niet eens een verpleegster langs voor een praatje …

Voor onze dochter gaan wij vechten! Katja: Wij zaten op een roze wolk toen onze dochter geboren werd en vielen in een diep, zwart gat. Wanneer je verneemt dat er iets ernstig met je kind aan de hand is, heb je als ouder echter geen keuze. Je kind heeft je heel erg nodig en dat gevoel maakt je sterk: ‘voor dit kind gaan wij alles doen wat in onze mogelijkheden ligt!’ En dan doet het zo’n deugd dat er mensen zijn waarop je kunt rekenen: familie, vrienden, collega’s … Wij hebben ook veel vertrouwen in de neuroloog van Zoë. Hij luistert echt naar ons en gaf ons zijn gsm-nummer zodat wij hem altijd, dag

��������

en nacht benadrukte hij, kunnen bellen als we vragen hebben of ons zorgen maken. Als we met Zoë bij deze dokter komen, vraagt hij direct naar onze ervaringen met haar. Hij zegt heel vaak dat wij de experts zijn. Deze dokter geeft ons ook niet de indruk dat hij alles weet en hij houdt rekening met de suggesties die wij zelf aanbrengen. Toen de medicatie tegen epilepsie bij Zoë niet aansloeg, ben ik zelf op internet op zoek gegaan naar informatie. De neuroloog heeft met ons deze informatie bekeken en wij hebben samen een knoop doorgehakt. Natuurlijk is het dan bang afwachten of de medicatie zal werken. Wij hebben moeten leren om geduldig te zijn, hoe moeilijk dat ook is. Maar je moet medicatie de tijd geven en niet te snel naar iets anders overschakelen.

4

Voortdurend op zoek naar informatie! Katja: Het syndroom van West, Lissencefalie … Voor Zoë kon er snel een diagnose gesteld worden. Uren heb ik thuis achter de computer gezeten, op zoek naar informatie. 90% van de kinderen met syndroom van West hebben een ernstige ontwikkelingsachterstand. Oké! Zoë zal wel bij die 10% zitten. Je blijft hopen … En dan die hersenafwijking ‘Lissencefalie’: tien jaar is de gemiddelde levensverwachting. Deze kinderen hebben ernstige slikproblemen waardoor sondevoeding nodig is, zitten en staan is moeilijk, de kans op infecties, op een longontsteking is groot … Je leest zoiets op internet. Maar dit gaat over onze baby, over ons Zoë! Enerzijds wil je alles weten, je wil voor-

al weten wat je kind en jezelf als ouder te wachten staat. Maar aan de andere kant lees je dingen die je liever niet had geweten. Zelf op zoek gaan naar informatie heeft voor- en nadelen. Want is de informatie op internet wel correct, wel recent? Als ouder moet je veel zelf uitzoeken: waar heeft Zoë recht op? Waar vind ik de juiste hulpmiddelen en ondersteuning? Niemand komt je zeggen hoe je het moet aanpakken. Door mijn opleiding als ergotherapeute weet ik min of meer waar ik moet beginnen zoeken. En ik ben ook mondig genoeg om vragen te stellen en diensten aan te spreken. Maar het is een hele zoektocht en het kost veel inspanningen. Ik sta er vaak bij stil hoe moeilijk het voor veel ouders moet zijn om hun weg te vinden. Wij hebben voor Zoë een verhoogde kinderbijslag aangevraagd. Het bezoek bij de controlearts was echter een heel nare ervaring. Die dokter was zo bot. Je hebt zoveel zorgen, zoveel extra kosten voor je kind. Je bent emotioneel compleet ‘op’ en dan geeft de dokter je het gevoel dat je op de bedeltoer bent. Wij hebben een herziening aangevraagd en kwamen gelukkig bij een andere controlearts terecht die veel begripvoller was, correcte vragen stelde en naar ons luisterde.

ALS IK ER ALS OUDER VAN EEN KIND MET EEN HANDICAP EVEN TUSSENUIT WIL … Veel ouders nemen zelf, en liefst zo lang mogelijk, de zorg voor hun kind met een handicap op. Vaak gaat het om intensieve zorgen die voor een gezin veel extra druk met zich meebrengen. Er af en toe even tussenuit kunnen of eens enkele uren de zorg voor hun kind met iemand kunnen delen, hebben ouders heel erg nodig. Her en der in Vlaanderen groeiden, dankzij de inzet van veel vrijwilligers, diensten die oppas bieden aan kinderen met een handicap of assistentie aan jongeren en volwassenen met een handicap, zoals CM Oppas + of onze eigen dienst LIDOA (Limburgse Dienst voor Oppas en Assistentie). Gezinnen kunnen de batterijen ook even opladen als hun kind met een

Zorgen voor Zoë. Katja: Zoë heeft een heel ernstige ontwikkelingsachterstand, haar ontwikkelingsniveau zal zich rond de 4 à 6 maanden situeren. Zolang Zoë nog een baby was, was de confrontatie niet zo groot. Nu Zoë 2,5 jaar is, merken wij al een grote achterstand in vergelijking met andere kindjes van haar leeftijd. Zoë kan niet zitten of staan. Haar voeding moet altijd gemixt worden. Omdat zij zo moeilijk kan slikken en vaak weigert te eten, zou ze sondevoeding moeten krijgen.

Je kind heeft je heel erg nodig en dat gevoel maakt je sterk. Maar voorlopig krijgen wij dat niet over ons hart. Daarom steken wij ontzettend veel tijd in haar voeding. Eigenlijk zijn wij daar bijna de ganse dag mee bezig: wij maken haar fruit- of groentepapje en voor zij dat eindelijk binnen heeft, is het al bijna opnieuw tijd om aan haar

handicap eens een paar dagen kan logeren in een voorziening, enkele dagen kan opgevangen worden in een centrum voor kortverblijf of een ‘respijthuis’, mee kan op een aangepaste vakantie, enz. Sommige gezinnen met een kind met een handicap komen tot rust in een van de ‘zorghotels’, zoals bijvoorbeeld het Mechels Bos in Maasmechelen. Gezin en Handicap werkt momenteel aan een overzicht van alle mogelijkheden die gezinnen met een kind met een handicap de kans bieden om eens op adem te komen. Positieve ervaringen, vragen, ideeën en tips … zijn welkom bij Gezin en Handicap, 03 216 29 90, [email protected], www.gezinenhandicap.be.

5

CM OPPAS+ De ouders van kleine Zoë doen beroep op de dienst ‘Oppas +’ van CM. Deze dienst biedt oppas en ondersteuning aan gezinnen met een kind met een handicap of een langdurige ziekte. Hiervoor kan CM rekenen op het engagement van talrijke vrijwilligers die overdag, ’s avonds, tijdens het weekend en indien nodig ook ’s nachts even de zorg voor een kind met een handicap of langdurige ziekte kunnen overnemen. Zij zorgen voor een prettige vrijetijdsbesteding op maat van het kind. De vrijwilligers krijgen hiervoor een opleiding en worden ondersteund door een begeleider van de oppasdienst. Ze zijn verzekerd en ontvangen een kostenvergoeding. Ouders betalen 2,50 euro per uur, ’s nachts geldt een andere regeling. Meer informatie krijg je bij je regionale CM-kantoor of op www. cm.be (Thuiszorg).

volgende voeding te beginnen. Haar gewicht wordt heel sterk in het oog gehouden en wij overleggen vaak met het voedingsteam van het ziekenhuis. Zoë mag zich ook niet verslikken. Als er voeding in haar luchtpijp terechtkomt, vergroot de kans op een longontsteking. Momenteel is Zoë ganse dagen thuis. Ik ben deeltijds gaan werken. Eerst dacht ik eraan te stoppen, maar iedereen in mijn omgeving heeft me gestimuleerd om mijn werk niet helemaal op te geven. Nu voel ik dat ik het ook echt nodig heb om er af en toe eens uit te zijn. Als mijn man en ik samen moeten werken, zorgt mijn moeder voor Zoë. Tijdens de weekends nemen mijn man en ik samen de zorg op. Maar dit betekent wel dat wij er zelden met ons tweetjes tussenuit kunnen. Mijn man gaat wel eens met vrienden sporten en ik trek er af en toe met een vriendin tussenuit. ’s Avonds is er altijd iemand van ons bij Zoë (of moeten we weer mijn mama vragen om te komen babysitten). Die laatste voeding is voor haar zo belang-

��������

rijk en daar willen wij nauwlettend op toekijken.

Gedeelde zorg? Katja: Wij krijgen thuisbegeleiding. Ook met de thuisbegeleidster is het vaak samen zoeken naar wat goed is voor Zoë. Mijn opleiding en ervaring als ergotherapeut komt me nu goed van pas. Ik heb zelf al veel voor Zoë kunnen uitzoeken. Neem nu een badje nemen. Zoë kan niet zitten en nu zij wat zwaarder is, is het niet zo vanzelfsprekend om haar in bad te doen. Ik heb alle mogelijke babywinkels afgelopen om hiervoor een oplossing te vinden. Tot ik een opblaasbaar kussen vond. Dit heeft ons al goed geholpen, zeker als tussenoplossing tot Zoë een badzitje kan gebruiken. Wij hebben Zoë nu ingeschreven op de wachtlijst voor een kinderdagverblijf. Het heeft lang geduurd voor wij die stap konden zetten. De zorg voor ons Zoë uit handen geven? Nooit! Maar wij merken nu hoe zwaar het is om dag in dag uit voor haar te zorgen. Wij willen dit zolang mogelijk zelf doen.

Zelf op zoek gaan naar informatie heeft vooren nadelen Maar omdat de wachtlijsten zo lang zijn, moesten wij haar wel op tijd inschrijven. En wij moeten ook aan Zoë denken. Zij geniet echt als er andere kinderen in de buurt zijn. Dit moeten wij haar dus ook gunnen. Ook als Zoë naar een kinderdagverblijf gaat, zullen wij nog veel moeten regelen. Wij zullen dan twee keer per dag 35 km moeten rijden om haar te brengen en te halen.

CM-Oppas+ Katja: Als wij niet aan het werk zijn, gaat al onze tijd naar de zorg voor Zoë. Als je niet met haar bezig bent, ligt ze daar maar. Ik ben voortdurend op zoek

��������

www.openkijkophandicap.be In deze Handiscoop bespreken we enkele conclusies uit het rapport over het PGB-experiment. Een persoonsgebonden budget geeft mensen met een handicap de mogelijkheid om zelf te kiezen hoe ze hun zorg of ondersteuning willen realiseren. Je kunt je hele budget besteden om bij een voorziening alle nodige ondersteuning te krijgen, je kunt assistenten aanwerven, je kunt zorg aankopen in de reguliere sector of alle mogelijke combinaties maken. Vanzelfsprekend moeten mensen bij het maken van die keuzes de nodige ondersteuning krijgen. Voor ons geldt ook dat mensen moeten kunnen kiezen hoe ze het budget dat hen werd toegewezen willen ontvangen en besteden: wil je het budget ‘cash’ in handen krijgen en er zelf alle kosten van ondersteuning mee betalen? Wil je dat de voorziening waarvan je zorg wilt ontvangen het aan jou toegewezen budget beheert? Wil je een combinatie van beide systemen? … Overschakelen naar het PGB-systeem veronderstelt een heel andere organisatie van onze zorg. Ook voor mensen met een handicap en hun gezin zal er veel veranderen. Hoe kijk jij naar deze nieuwe evoluties? Vind je het een echte vooruitgang? Ben je ook van mening dat mensen met een handicap en hun gezin meer zelf moeten bepalen hoe zij willen leven en daarbij ondersteund willen worden? Denk je dat een eigen budget je meer mogelijkheden en keuzevrijheid geeft? Zie je deze veranderingen als een mooie uitdaging? Of zie je dit helemaal niet zitten? Heb je veel vragen en onzekerheden over deze evoluties? … Laat het ons weten op www.openkijkophandicap.be Je kan je reacties kwijt aan de redactie van Handiscoop: [email protected] of tel. 03 216 29 90. Heel erg bedankt alvast.

naar speelgoed waar ze zich zelf even mee kan bezighouden. Momenteel is er echter weinig voor haar te vinden in de gewone speelgoedwinkels. Maar wij hebben ook ons huishouden. Eén keer per week komt er poetshulp, maar dan blijft er nog veel over: wassen, strijken, boodschappen doen … Het is moeilijk om alles gerund te krijgen. Om de 14 dagen moet mijn man in het weekend werken. Dan doe ik een beroep op Oppas + van de CM. Op zaterdagvoormiddag komt Annelien, een vrijwilliger van deze dienst, drie uurtjes voor Zoë zorgen. Ik ben dan ook nog wel thuis, maar er speelt dan eens iemand anders met Zoë. Ondertussen kan ik rustig mijn was sorteren, het huis wat opruimen … Deze dienst betekent voor ons echt

6

veel. Wij troffen een heel toffe vrijwilligster. Annelien is 19 jaar en studeert orthopedagogie. Zij is heel gemotiveerd en heel lief voor Zoë. In het begin bleef ik dicht in de buurt. Nu durf ik al eens naar boven als Annelien met Zoë speelt. Misschien dat mijn man en ik het binnen enige tijd ook aandurven om eens samen een avondje weg te gaan en de zorg voor Zoë even uit handen te geven. Voorlopig zien wij dat nog niet zitten. Vooral haar gezondheid maakt ons heel bezorgd. Maar onze dochter is een echt schatje. Wij willen haar niet veranderen, wij willen haar niet kwijt … Lief VANBAEL

Mondzorg

steek een tandje bij! Misschien was jij wel een van die ruim 2.000 mensen die vorig jaar deelnamen aan het inkomensonderzoek bij personen met een handicap van KVG, in samenwerking met VFG en de Universiteit Antwerpen. Daaruit bleek o.a. dat maar liefst een op de vier mensen met een handicap een inkomen heeft onder de armoedegrens. Om die reden stelt 30% van de deelnemers aan ons onderzoek medische zorgen uit, zoals een bezoek aan de tandarts.

Naar aanleiding van deze bevindingen praatte Handiscoop met Roos Leroy. Roos is tandarts, gespecialiseerd in tandvleesproblemen (‘Parodontoloog’) aan het Centrum Bijzondere Tandheelkunde van de Universiteit Gent. De behandeling van personen met een handicap met tandvleesproblemen is haar belangrijkste opdracht. Daarnaast werkt ze als wetenschappelijk medewerker van de K.U.Leuven mee aan een onderzoek in opdracht van het RIZIV (Rijksdienst voor Ziekte en Invaliditeit) naar ‘mondzorg’ bij personen met een handicap. De resultaten van het onderzoek worden binnenkort verwacht. Handiscoop: Waren de resultaten van ons inkomensonderzoek voor jou een verrassing? Roos: Zeker niet. Ik heb al verschillende keren meegewerkt aan het ‘Healthy atletes programma’ tijdens de Special Olympics. De atleten kunnen daar vrijwillig hun zicht, mond, voeten, enz. laten nakijken. Bij veel atleten stelden wij vast dat de tanden niet goed verzorgd zijn: dat er tanden met ‘gaten’ zijn die moeten gevuld worden, dat er veel tandplak en tandsteen aanwezig is, dat het tandvlees ontstoken is, wat er kan voor zorgen dat tanden sneller verloren gaan, enz. Sommige atleten missen snijtanden (de tanden vooraan in de mond) zonder dat ze vervangen werden. Internationaal onderzoek bevestigt ook dat mondzorg bij heel wat personen met een handicap een probleem is.

7

��������

Veel personen met een handicap moeten begeleid worden bij het tanden poetsen

TIPS VOOR HET TANDENPOETSEN - Start met poetsen vanaf de eerste melktand. Wacht dus niet om te starten met tandenpoetsen tot je kind naar school gaat. - Poets minstens ’s morgens en ’s avonds je tanden vanaf de leeftijd van twee jaar. - Kies voor een tandenborstel met een kleine kop, zo kan je elk hoekje van de mond goed schoonmaken. - Vervang de tandenborstel zeker na drie maanden. Als de tandenborstel versleten is en de haren plat liggen, verwijderen ze onvoldoende tandplak. - Kies bij voorkeur een tandpasta met een neutrale smaak. Bij tandpasta met smaakjes is de neiging om de tandpasta in te slikken groter. - Voor-, na-, of meepoetsen: - Poetsen vergt een goede fijne motoriek en voldoende discipline om overal te poetsen. Bij kinderen is napoetsen nodig tot 8-10 jaar. Een vloeiend handschrift is vaak een goede indicatie dat ze het motorisch zelf zouden kunnen. Bij personen met een handicap is het vaak veel langer nodig om na te poetsen. - Zorg voor een tandenborstel met een handvat dat voldoende lang is als je meepoetst. - Sta achter de persoon van wie je de tanden poetst. Ervoor staan ervaren mensen als ‘aanvallend’. Bij kleine

��������

kinderen kan je de tanden best poetsen als ze op het verzorgingskussen liggen. - Maak tanden poetsen leuk. Zet bijvoorbeeld altijd hetzelfde muziekje op zodat je zoon of dochter dit gaat linken aan tanden poetsen en de duur ervan. - Als tanden poetsen moeilijk gaat, kan je bijvoorbeeld afspreken dat de verzorger van ’s morgens bovenaan begint en de verzorger van ’s avonds onderaan. Op die manier is er dagelijks minstens één keer overal goed gepoetst. - Blijf elke dag opnieuw proberen en leg de tandenborstel niet dagenlang aan de kant. Anders wordt het nooit een gewoonte. - Bij sommige mensen is het belangrijk om ook aandacht te hebben voor de tong. Sommige mensen hebben immers een tong moet diepe groeven, waarin gemakkelijk etensresten blijven zitten en die kunnen zorgen voor een onaangename geur. Er bestaan tongschrapers om de tong schoon te maken. - Voor personen met motorische problemen lukt tandenpoetsen misschien beter als ze met hun elleboog op bijv. de lavabo kunnen steunen. Soms helpt het ook als je de handgreep van een tandenborstel aanpast. Deze aanpassing moet wel goed te reinigen zijn, anders wordt het een broeihaard van bacteriën. - Bespreek poetsproblemen met je tandarts. Hij of zij kan zeker tips geven.

8

Handiscoop: Waarom is een goede mondzorg zo belangrijk? Roos: De mond is heel belangrijk: we lachen, spreken, drinken, eten, zoenen … met onze mond! Een verzorgde mond is sociaal heel belangrijk, het is als het ware een ‘visitekaartje’ naar andere mensen. Een ongezonde mond daarentegen kan leiden tot andere medische problemen en heeft bovendien ook een grote impact op je levenskwaliteit. Je ervaart ongemak of pijn. Een onverzorgde mond kan trouwens ook leiden tot een slecht ruikende adem, wat voor je familie en mensen die vaak met je omgaan niet aangenaam is. Je mond heel goed laten verzorgen door de tandarts en daarna zelf minstens twee keer per dag goed je tanden poetsen, kan vaak al een grote verbetering betekenen. We moeten er echt voor zorgen dat iedereen zijn tanden zo lang mogelijk kan behouden, ook personen met een handicap. Handiscoop: Wat zou jij mensen met een handicap of hun ouders adviseren? Roos: Voor veel personen met een handicap is het belangrijk dat ze begeleid worden bij het tanden poetsen. Tanden poetsen is niet zo gemakkelijk. Het vraagt een goede fijne motoriek en voldoende zelfdiscipline om overal en voldoende lang te poetsen. Ook al kunnen ze het zelf, voor veel mensen zou het goed zijn dat er voor- of nagepoetst wordt (zie tips). Sinds een aantal jaren wordt een ‘professionele gebitreiniging’ (een tandartsbezoek waarbij de tanden door de tandarts worden schoongemaakt en gepolijst) bij personen met een handicap vier keer per jaar terugbetaald door het ziekenfonds. Zo kan de tandarts extra goed reinigen op die plaatsen waar het voor de persoon met een handicap (en zijn begeleider) moeilijk is om te poetsen.

Sowieso raden wij aan om kinderen, ook kinderen met een handicap, al vanaf hun tweede verjaardag mee te nemen naar de tandarts. Als een kind enkel naar de tandarts gebracht wordt bij tandpijn, dan zal het de tandarts associeren met pijn, en dat kan natuurlijk niet de bedoeling zijn. Als je kind een handicap heeft, vermeld je dit best bij het maken van een afspraak. Vertel iets over de aard van de handicap en geef eventueel een aantal aandachtspunten. Hierdoor kan de tandarts zich voorbereiden en extra tijd uittrekken. Ga samen met oudere broertjes en zusjes. Zo wordt het een gezinsevenement. Sommige tandartsen voelen zich ongemakkelijk bij het behandelen van personen met een (verstandelijke) handicap.

Sommige problemen overstijgen ook de expertise van bepaalde tandartsen. Bespreek dan met je tandarts waar je wel terecht kan. Zij kunnen dan doorverwijzen naar een andere tandarts of een gespecialiseerd centrum. De behandeling kan ook gebeuren onder sedatie of narcose, maar je begrijpt dat we dit enkel doen als het echt niet anders kan. Bereid kinderen of personen met een verstandelijke handicap ook goed voor.

Er bestaan bijvoorbeeld boekjes waarin wordt uitgelegd wat er allemaal zal gebeuren. Het tandartsbezoek wordt best stap voor stap opgebouwd: kennismaking met de tandartsstoel, het mondmasker, de mondspiegel, enz. De tandars kan je tijdens het consult ook concreet poets- en voedingsadvies geven. Bespreek dit dus zeker met hem of haar!

: info 85 r e me 5 85 63 05

BELANGRIJK OM TE WETEN

Inge HUYSMANS

Onze traplift ... ... Uw comfort Gratis en vrijblijvende offerte — Korte leveringstermijn (vanaf 1 week) — Dienst na verkoop (24u/24) — Gratis subsidieadvies — Conform wetgeving — Diverse afwerkingen — Batterijvoeding

- Een ‘professionele gebitreiniging’ bij personen met een handicap wordt vier keer per jaar terugbetaald door het ziekenfonds. Deze mogelijkheid is nog te weinig bekend bij personen met een handicap en hun omgeving, maar ook bij tandartsen. - Tandartsbezoek wordt 100% vergoed tot de leeftijd van 18 jaar en vanaf de leeftijd van 18 jaar wordt ongeveer 75% terugbetaald (op voorwaarde dat de tandarts zich houdt aan de conventietarieven). Bespreek dit met je tandarts. - Personen met het WIGW-statuut hebben recht op een verhoogde terugbetaling bij de tandarts. Je kan dit navragen bij je ziekenfonds.

NV Coopman Liften Heirweg 123 | B-8520 Kuurne T 056 35 85 85 | F 056 35 58 65 [email protected] | www.coopman.be

Aangepaste keukens op maat van uw wensen

ontdek len kom langstoen onze onzaalmodel Leopoldlaan 104 | Overpelt Tel . 011 82 38 28 | [email protected]

Open: Maandag - vrijdag 09:30-12:00 & 14:00-18:00u Woensdag enkel op afspraak | Zaterdag 10:00-16:00u Zondag en feestdagen zijn rustdagen

keukens

Neem alvast een kijkje op www.aangepastekeukens.be 110301IJ L&E Interieur Handiscoo1 1

3/02/2011 18:02:03

9

��������

Lessen uit het PGB-experiment In september 2008 werden tweehonderd mensen met een handicap, honderd in Antwerpen en honderd in de regio Halle-Vilvoorde, uitgenodigd om aan een PGB-experiment deel te nemen. PGB staat voor PersoonsGebonden Budget. Slechts 133 mensen hebben het volgehouden tot op het einde. Sommigen zijn niet eens gestart, anderen zijn er om een of andere reden ergens onderweg mee gestopt. Eind 2010 liep het experiment af. In afwachting van een definitieve toekomstige ondersteuningsvorm, krijgen de mensen die aan het experiment deelnemen nog tot het einde van dit jaar een PGB. De onderzoekers van de Universiteit Antwerpen moesten eind februari wel hun onderzoek afronden. Enkele weken geleden kwamen ze met de resultaten naar buiten. Lien Van de Wiel, coördinator van de budgethoudersvereniging Absoluut volgde het experiment van op de eerste rij. Met Lien analyseren wij enkele belangrijke vaststellingen uit het lijvig rapport over het PGB-experiment. Lien: Een van de belangrijkste conclusies van dit rapport is voor mij dat maar liefst negen van de tien deelnemers aan het experiment het PGB in de huidige vorm willen verder zetten. Zo’n PGB beantwoordt dus echt aan wat mensen met een handicap en hun gezin wensen. Om die reden pleiten wij voor een veralgemening van het PGB. In het experiment mochten mensen hun budget uitgeven aan de ondersteuning die zij voor zichzelf wensen: aan een assistent of/en aan het inkopen van zorg en ondersteuning in zowel de reguliere sector als in de erkende voorzieningen voor perso-

��������

nen met een handicap. Zoals we verwacht hadden, hebben mensen weinig speciale keuzes of combinaties gemaakt. Een aantal deelnemers stond bijvoorbeeld al jaren op de wachtlijst voor een dagcentrum. Dan is het heel goed te begrijpen dat een groot aantal van deze mensen hun budget gebruikt hebben om ondersteuning in een dagcentrum

Een PGB beantwoordt aan wat mensen met een handicap en hun gezin wensen. aan te kopen. Want het was voor iedereen erg moeilijk om ineens het idee dat je al jarenlang hebt van een toekomstige ondersteuning voor jezelf of je kind los te laten en met je budget creatieve oplossingen te zoeken. Ook de voorzieningen waren niet klaar om hun aanbod los te laten. Op zich is dit ook logisch. Voorzieningen hadden bijvoorbeeld maar een of twee budgethouders die bij hen kwamen aankloppen om te onderhandelen over een ondersteuning. Meestal sloot de ondersteuning die voorzieningen mensen wilden geven, perfect aan op hun bestaande aanbod. En dan hebben we vastgesteld hoe gemakkelijk mensen met een handicap of hun gezin hun eigen wensen opzij zetten en akkoord gingen met het aanbod dat de voorziening hen kon bieden. Want ergens opgevangen worden, was voor hen toch nog essentiëler dan thuis te moeten blijven met een lijstje met mooie wensen. Handiscoop: Wat is het belangrijkste verschil tussen de ondersteu-

10

ning met een PGB en de huidige ondersteuning via een dienst, een voorziening of een PAB (Persoonlijke-AssistentieBudget)? Lien: Het vertrekpunt is compleet anders. Bij een PGB wordt vertrokken van de vragen en wensen van mensen met een handicap en hun gezin: wat willen mensen met hun leven doen en welke ondersteuning hebben ze daar, op welke manier, bij nodig? Vanuit een vraagverduidelijking wordt dan een ondersteuningsplan opgemaakt. Het gaat dus om ‘vraaggestuurd’ werken. Mensen krijgen een budget toegewezen waarmee zij zelf de gewenste ondersteuning kunnen organiseren. Deze keuzevrijheid is gewoon fundamenteel. Uit het onderzoek blijkt dat mensen met een PGB meer zelfsturing hebben dan wanneer ze een PAB of ondersteuning van een voorziening krijgen.Voor ons is het doel van het experiment dus zeker bereikt. Handiscoop: Waaraan geven de deelnemers aan het experiment hun budget uit? Lien: Uit de ondersteuningsplannen leren we dat mensen vooral de mantelzorg willen afbouwen. Ze willen meer beroep doen op professionele ondersteuning, vooral op persoonlijke assistenten. De deelnemers aan het experiment doen veel beroep op reguliere diensten, zoals poetshulp, zelfstandige verpleegkundigen, dienstencheques … 60% van de deelnemers deed beroep op een assistent en 50% op zorg van een VAPH-voorziening. Slechts een op de tien deelnemers maakt met zijn PGB combinaties die momenteel nog niet mogelijk zijn. Het gaat dan voornamelijk over mensen met een ernstige verstandelijke handicap. Sommige mensen stellen dat ze, ook met hun PGB nog altijd onvoldoende ondersteuning hebben. Dit hangt dan meestal samen met een te laag budget.

een andere ondersteuningsvorm kiezen dan degene waarvoor ze op de CRZ staan. Veel mensen met een handicap en hun gezin kiezen er vooral voor om thuis te kunnen blijven wonen en daar de nodige ondersteuning te krijgen.

Wat het rapport heel duidelijk als conclusie stelt, is dat mantelzorgers een essentiële rol spelen in de ondersteuning van mensen met een handicap. Mensen die geen beroep op mantelzorgers kunnen doen, ervaren zorgtekorten, of ze nu gebruik maken van een PGB, een PAB of zorg krijgen van een voorziening. Een goed evenwicht tussen vrijwillige mantelzorg en betaalde ondersteuning blijkt essentieel. Handiscoop: Voor mensen met een verstandelijke handicap was het blijkbaar moeilijker om in het PGBexperiment te stappen … Lien: En zij stapten ook sneller uit het experiment. Maar hieruit mogen wij niet besluiten dat voor mensen met een verstandelijke handicap het PGB niet geschikt zou zijn. Integendeel. Slechts een kleine minderheid van de uitvallers gaf als reden dat het systeem voor hen te complex was. De meerderheid stapte uit het experiment omdat het budget

dat ze kregen té klein was waardoor ze de ondersteuning die ze al kregen voor het PGB-experiment startte, bijvoorbeeld een dagcentrum, niet meer konden betalen. Voor ons is het duidelijk dat het PGB voor iedereen een absolute meerwaarde heeft: flexibiliteit, keuzevrijheid, een budget op maat. Handiscoop: Het PGB-experiment is afgelopen. Er werd een lijvig rapport geschreven en nu wordt er intensief vergaderd om het experiment te evalueren. Wat nu? Lien: Eerst en vooral is het ontzettend belangrijk dat de deelnemers aan het experiment voor de zomer weten hoe zij in de toekomst hun ondersteuning kunnen organiseren. Voor hen heeft de onzekerheid lang genoeg geduurd. Voor ons is het duidelijk dat de huidige organisatie van de ondersteuning aan mensen met een handicap grondig moet wijzigen. Uit het experiment leren wij dat, als mensen de vrije keuze krijgen, ze

11

Een PGB past helemaal in de ideeën over zorgvernieuwing die minister Vandeurzen in zijn perspectiefnota 2020 uiteenzette. We pleiten er voor om het PGB-experiment grondig te evalueren en te werken aan een transparant en eenvoudig PGB-systeem voor iedereen. En hiermee willen wij niet zeggen dat iedereen zelf het geld in handen moet krijgen om zijn ondersteuning te organiseren. Sommige mensen verkiezen een systeem van ‘trekkingsrecht’ (die dienst of voorziening waarop je een beroep doet beheert dan het budget). Mensen moeten het recht krijgen om zelf keuzes te maken en hierbij de nodige ondersteuning krijgen. Wij pleiten voor een uitbreiding van het PGB. Dit kan gebeuren door het budget dat voorzien wordt om het zorgaanbod uit te breiden om te zetten in PGB’s. Mensen die nu nog op de CRZ (Centrale Registratie Zorgvragen) staan en in aanmerking komen voor ondersteuning kunnen dan met het aan hen toegewezen budget de ondersteuning kiezen die ze wensen: een plaats in een voorziening, een assistent, een combinatie van beiden... In een verdere fase zouden de mensen die nu al ondersteuning hebben de mogelijkheid moeten krijgen om vrijwillig naar een PGB over te stappen. Er is nog ontzettend veel werk aan de winkel. Maar wij blijven ons de volgende maanden keihard inzetten om het PGB op de rails te krijgen. Lief VANBAEL Vo o r m e e r i n fo r m a t i e : A b s o l u u t v z w, 03 216 29 90, [email protected], www.absoluutvzw.be. Hier kun je ook het volledige rapport downloaden en een filmpje met getuigenissen bekijken.

��������

������ Antwerpen |Gezin en Handicap|tel. 03 216 29 90| |[email protected]| ●

deren - Kessel elke woensdag en vrijdag 19 uur - zwemmen - Antwerpen ● elke zaterdag - 13 uur - omnisport voor kinderen - Kontich ●

1 juni - 19.30 u. - infoavond: muziek en handicap - Berchem

|Vrije Tijd|tel. 03 235 85 57 |gsm 0472 61 43 46| |[email protected]|

13 mei - 19 uur - wandeling en etentje - Boom ● 14 mei - 10 uur - Country Line Dance - Oostmalle ● 23 mei - 17.30 u. - koken - Lier ● 28 mei - 13 uur - gaan vissen - Niel ● elke maandag - 19 uur - badminton, tafeltennis, turnen - Antwerpen ● elke zondag - 10.45 u. - dans voor kinderen - Sint-Job ● elke maandag - 20 uur - dans voor volwassenen - Sint-Job ● elke woensdag - 15 uur - dans voor kin●

Limburg |KVG Vorming|tel. 011 23 22 05| |[email protected]| ●

15 mei - 15.30 u. - provinciale bedevaart - Kortenbos

|Gezin en Handicap|tel. 03 216 29 90| |[email protected]| ●

10 mei - 19.30 u. - infoavond: relaties, seksualiteit en handicap - Hasselt

|Vrije tijd|tel. 011 28 57 43| |[email protected]| ●

7 mei - 10 uur - kookclub voor volwas-

Nood aan inspiratie? De werkgroep CIZ (Christelijke Inspiratie en Zingeving) van KVG-Vorming verspreidt vanaf augustus 2011 een paar keer per jaar een bundeltje teksten rond een bepaald thema. Deze teksten kunnen van pas komen bij een viering, de opening van een vergadering, een bezinningsmoment, persoonlijke inspiratie, enz. Het eerste bundeltje wordt verstuurd in augustus en kadert binnen het thema ‘nieuw’. Een ‘abonnement’ op deze bundeltjes is gratis. Inschrijven bij: Inge Huysmans, 03 216 19 90, [email protected]. Vergeet niet te vermelden of je de teksten per mail of per post wilt ontvangen.

Speelpleinwerking in Leuven De vrijetijdswerking van KVG Vlaams Brabant start deze zomer met een speelpleinwerking in Leuven. Deze vindt plaats in de week van 18 tot 22 juli (niet op 21 juli) in ’t Seinhuis, Tiensesteenweg 63 te 3010 Leuven. Kinderen tussen 6 en 10 jaar met een verstandelijke handicap en/of autisme die veel begeleiding/aandacht nodig hebben, zijn welkom. Er kunnen maximaal 8 kinderen deelnemen. De deelnameprijs bedraagt 5 euro per dag/per kind, eventueel vermeerderd met de inkom van een buitenhuisactiviteit, zoals zwemmen. Gemotiveerde

��������

senen met een verstandelijke handicap - Hasselt ● 20 mei - 20 uur - caféavond voor jongvolwassenen met een fysieke handicap - Hasselt ● elke woensdag - 13.30 u. - crea-klussen voor kinderen met een handicap en hun brussen - Hasselt ● elke zaterdag - individuele muziektherapie ‘op maat’ - Hasselt ● maandelijks - dansen - Beringen

Vlaams-Brabant |Gezin en Handicap|tel. 03 216 29 90| |[email protected]| ●

17 mei - 19.30 u. - infoavond: inclusief onderwijs - Leuven

| Vrije Tijd regio Leuven| |tel. 016 23 51 61 | |gsm 0473 17 94 59 | |[email protected] |

monitoren zijn ook nog van harte welkom. Monitoren ontvangen een vergoeding van 20 euro per dag of 25 euro als ze een attest kunnen voorleggen. Meer info: www.kvg-vlaamsbrabant.be of bij Griet Reyniers, 016 23 51 61 of [email protected].

Provinciale sportdag Onder het motto ‘KVG Beweegt!’, organiseert KVG Oost-Vlaanderen op 11 juni (vanaf 13 uur) in het Sportcentrum De Hoge Wal in Ertvelde een provinciale sportdag. Met deze actie wil KVG personen met een handicap, hun familie en vrienden aanzetten, om al hun fysieke mogelijkheden te ontdekken. Want bewegen is gezond én leuk, zeker in groep. Op het programma staan twee toegankelijke wandelingen (4 en 7 km) en twee fietstochten (13 en 23 km). Daarnaast kunnen de aanwezigen deelnemen aan sessies tai-chi, ‘speels bewegen’, petanque, boccia, volkspelen en curling. Er staan ook aangepaste hometrainers ter beschikking. Er is eveneens gelegenheid om een duik in het zwembad te nemen. De deelnameprijs bedraagt 4 euro per persoon. Hiervoor zijn de deelnemers verzekerd, inschrijven is dan wel noodzakelijk. Dit kan tot 30 mei. Info: KVG Oost-Vlaanderen, 09 227 34 41, [email protected].

12

8 mei - 14 uur - Fit is Fun: Doode Bemdenwandeling - Huldenberg ● 14 mei - 14 uur - Plus: zorgboerderij De Boeshoeve - Hakendover - info: [email protected] of vanmol_ [email protected] ● 14 mei en 4 juni - avond - Roetsj en Ekseeko: praat- en danscafé - Leuven info: www.roetsj.org en [email protected] of www.ekseeko.be en [email protected] ● 15 mei - Ruimte: kinderhoogdag - Zoutleeuw - info: [email protected] ● 27 mei - 19.30 u. - muziekclub - KesselLo ● 21 mei - 14 uur - Jonass activiteit - Leuven - info: [email protected] of www.jonass.be ● 10 juni - 19.30 u. - Pass gespreksavond Kessel-Lo - info: michael.lambrigts@gmail. com of [email protected] ● juni - 14 uur - Fit is Fun: wandeling Betekom-Begijnendijk - Leuven ● dinsdagavond om de 14 dagen - Oepekka yoga - info: [email protected] ● elke donderdagavond - 20 uur - Roetsj voetbal - Leuven - info: [email protected] ●

|Vrije tijd|tel. 0497 60 19 57| |[email protected]|

18 mei - 19 uur - circustechnieken - SintNiklaas ● 21 mei - 14 uur - Zoem-speelt Verrebroek ● 24 mei - 18 uur - avondje uit - Gent Café sjapo ● 28 mei - 8.30 u. - uitstap naar de Efteling - Gent ● 1 juni - 19 uur - circustechnieken - SintNiklaas ● 4-8 juli - 10 uur - speelpleinwerking ’t Speelanker - Sint-Niklaas ● 11-15 juli - 10 uur - speelpleinwerking ’t Speelanker - Sint-Niklaas ●

West-Vlaanderen |Gezin en Handicap|tel. 03 216 29 90| |[email protected]| ●

|Vrije Tijd regio Halle-Vilvoorde| |tel. 02 463 12 41| |[email protected]|

21 mei - 13.30 u. - crea-atelier - Zellik 25 mei - 20 uur - PASS-activiteit - Zellik ● 27 mei - 18.30 u. - kookatelier - Zellik ● 11 juni - 19.30 u. - zomerfuif De Kraanvogel - Zellik ● 22-26 augustus - 9 uur - speeldagen - Zellik ● elke zaterdag - 9.30 u. - sportclub ’t Vosje - Vilvoorde ● snoezel- en spelkoffers kunnen uitgeleend worden. Snoezelruimte tijdig reserveren a.u.b. ●

10 mei - 19.30 u. - infoavond: waar heb ik recht op? - Brugge

deren en jongeren met autisme) 25 mei - 20.15 u. - toegankelijke cultuur - comedy café - Geel ● 25 mei - 13.30 u. - boccia - Meerhout ● 26 mei - 19 uur - klein kaffee - Geel ●

KVG-Kenniscentrum |tel. 03 216 29 90| |[email protected]|

10 mei - 13.30 u. - infomiddag: van moeilijke eters tot voedingsproblemen - Hoboken ● 10 mei - 9.30 u. - infodag: kennismaking PAB - Gent ● 26 mei - 13.30 u. - infomiddag: tewerkstelling en beroepsopleiding - Zellik ● 31 mei - 10.30 u. - infodag: een kijk op handicap voor buschauffeurs en -begeleiders, logistiek medewerkers - Gent ● 31 mei - 13.30 u. - infomiddag: erfrecht - Genk ● 9 juni - 13.30 u. - infomiddag: verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering - Zellik ●

Turnhout |KVG Vorming|tel. 014 40 33 62| |[email protected]|

VIBEG |tel. 016 23 51 21|[email protected]| |www.vibeg.be|

●

Oost-Vlaanderen

●

12 mei - 19.30 u. - infoavond: tewerkstelling en handicap - Geel

|Gezin en Handicap|tel. 03 216 29 90| |[email protected]| ●

9 juni - 19.30 u. - infoavond: kennismaking met het PAB - Herenthout

|Steunpunt Vrijetijd Gehandicapten Kempen|tel. 014 40 33 61| |[email protected]|

18 mei - 20 uur - infoavond: snippervoorzieningen - Lochristi ● 11 juni - 13 uur - KVG Beweegt! OostVlaanderen - Ertvelde ●

Intro |tel. 02 465 67 00| [email protected]|

13-15 mei - Kokopelli - Gullegem 14 mei - Schlagerfestival - Tienen ● 19-22 mei - festival Ten Vrede Diksmuide ● 5 juni - 15 uur (audiodescriptie om 13.30 u.) - Bloed & Rozen. Het Lied van Jeanne en Gilles - Toneelhuis Antwerpen; ●

8 mei - 11.30 u. - 1e G-wielerwedstrijd - Arendonk ● 14 mei - 19 uur - superfuif - Meerhout ● 15 mei - 12 uur - 1e G-wielerwedstrijd - Tongerlo ● 16, 30 mei - 18.30 u. - creawerking De bonte wingerd - Turnhout ● 20 mei - 19 uur - mega party - Turnhout ● 21 mei - dagje Limburg voor Doepa (kin●

|KVG Vorming|tel. 09 227 34 41|[email protected]|

21, 28 mei en 11, 18 juni - 9.30 u. - cursus: maak je eigen videoclip - Kessel-Lo ● 10, 17,24 juni en 1 juli 2011 - 13.30 u. - cursus: digitaal fotograferen, kom het leren! - Kessel-Lo. ●

13

●

Nog meer toegankelijke evenementen vind je op www.intro-events.be.

��������

Studiemomenten 12 mei - studiedag: ‘Ondersteunde Communicatie en CVI’ (cerebraal visuele inperkingen). De studiedag richt zich tot mensen die ondersteunde communicatie inzetten bij personen bij wie CVI een (mogelijk) bijkomend probleem is, dus niet op blinden/ slechtzienden. Informatie: Modem, 03 820 63 50, modem@vzwkinsbergen. be, www.modemadvies.be.

Ward gewoon zoals hij is, en past zich een stukje aan hem aan zodat ze samen toch plezier kunnen beleven. Noor weet dat Ward autisme heeft, ook al begrijpt ze nog niet helemaal wat dat precies is. Voor haar is Ward gewoon buitengewoon … en dat is wederzijds! ‘Gewoon buitengewoon’ van Ellen Verspeeten, is uitgegeven bij EPO (in samenwerking met Autisme Centraal), telt 32 bladzijden en kost 15,75 euro.

14 mei - Open-Grip-Dag met o.a. GRIP als burgerrechtenbeweging, campagne? over het VN verdrag en diverse werkgroepen - Leuven. Informatie: www.gripvzw.be, 02 214 27 60.

Ten slotte Publicaties Gewoon buitengewoon

Dit rijkelijk geïllustreerde boekje maakt autisme herkenbaar voor kinderen vanaf 7 jaar en neemt hun vragen ernstig. Het is gegroeid uit de intensieve studie van vier kinderen met autisme die school lopen in het gewone onderwijs. De pedagogische leidraad bij het verhaal maakt autisme ook voor de (voor)lezer inzichtelijk. Wie meer wil weten, vindt achteraan in het boek nog boekentips en nuttige websites. Ward is dol op treinen, op zich niet zo speciaal, maar Ward kan er wel uren over praten, gaat elk weekend met zijn papa naar de treinen kijken en als hij tekent … zijn het vaak treinen. In de klas zit Ward vaak een beetje apart en ook op de speelplaats loopt hij wel eens helemaal alleen. Hij reageert een beetje vreemd op andere kinderen en zijn klasgenootjes stellen zich dan ook heel wat vragen. Ze lijken zich ook wel eens te ergeren aan het feit dat voor Ward soms andere regels gelden: hij mag altijd vooraan staan in de rij, krijgt minder of ander huiswerk, mag soms binnen blijven tijdens de speeltijd, enzovoort. Gelukkig is er Noor, Wards vriendinnetje. Zij neemt

��������

Magritte Museum

Op 6 juni om 14 uur wordt in het Magritte Museum een nieuwe thema-rondleiding georganiseerd voor mensen met een visuele handicap: ‘Magritte, de materie onderzocht.’ Gids Inge Taillie onderzoekt de wondere blik van Magritte op de wereld en de objecten. Niets is ooit wat het lijkt bij de schilder. Een vogel wordt een blad, de huid van een vrouw verandert in hout en een simpele deur krijgt een totaal andere betekenis. Hoe of wat die transformatie precies betekent, vertelt de gids ons. Deze rondleiding is aangepast aan de noden van mensen met een visuele handicap. De gids maakt, naast de verbale beschrijving, gebruik van reliëftekeningen, muziekfragmenten, en 3D-reproducties van enkele beelden en schilderijen die je dan ook mag aanraken. Inschrijven kan door een mail te sturen naar: museumopmaat@fine-artsmuseum.be of door te bellen naar 02 508 34 66. Een ticket kan je de dag zelf aan de kassa bekomen en kost 7 euro. Plaats van afspraak: Regentschapsstraat 3, achter de kassa’s in het forum van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten.

14

Special Olympics

Tijdens het Hemelvaartweekend, van 1 tot 4 juni, worden de jaarlijkse Special Olympics georganiseerd in Hasselt en Genk. Meer dan 3.200 atleten uit 250 clubs vanuit het hele land zullen er elkaar ontmoeten. 1.200 coaches en 1.000 vrijwilligers per dag zorgen ervoor dat iedereen een onvergetelijk sportevenement kan beleven. Naast de diverse sportactiviteiten zullen atleten, coaches en vrijwilligers ook kunnen genieten van heel wat (feestelijke) nevenactiviteiten. Tussen de sportproeven door kunnen de Special Olympics-atleten o.a. vrijblijvend een gezondheidsparcours afleggen. Het Healthy Athletes Programma biedt hen gezondheidsadvies en de mogelijkheid tot verschillende screenings. Met de Art Exhibition geeft Special Olympics artiesten met een verstandelijke handicap de mogelijkheid om hun werk tentoon te stellen. Deze expositie verzamelt meer dan 110 kunstwerken van 64 artiesten. Voor informatie: www.specialolympics.be, 02 779 93 13. VN-verdrag

Alle mensen hebben evenveel rechten. Dat staat ook zo in het VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap. Toch worden de rechten van mensen met een handicap niet altijd nageleefd. Grip lanceerde onlangs de campagne ‘we staan sterker dan we denken’. Heb jij ervaringen met het al dan niet naleven van de rechten van mensen met een handicap? Deel ze dan op www.gelijkerechten.be. Alle verhalen worden verzameld en aan de bevoegde minister gegeven. Kom op voor je rechten en doe mee! Meer informatie over de Grip-campagne krijg je ook op 02 214 27 60

Expertendatabank

oordelen en stereotiepe beelden. Het Vlaamse gelijkekansenbeleid wil dit hokjesdenken doorbreken. De expertendatabank is een aanzet hiertoe. Journalisten die op zoek zijn naar een expert in een specifieke materie, vinden hier de nodige bronnen. En het zou heel positief zijn wanneer ze in deze databank ook experten met een handicap zouden vinden. Alleen dan krijg je een genuanceerde beeld-

Ben je een vrouwelijke financieel-economisch expert? Een deskundige advocate met een handicap? Een CEO van allochtone origine? Een blinde kinesist die een belangrijke sporter begeleidt?... Waarom bellen ze jou dan nooit voor een interview? Iedereen is anders. Over dat ‘anderszijn’ leven helaas te vaak te veel voor-

KVG-leden kunnen gratis een advertentie plaatsen in de rubriek Zoek&Vind. Teksten hiervoor kun je bezorgen aan de redactie: Handiscoop, A. Goemaerelei 66, 2018 Antwerpen, tel. 03 216 29 90, e-mail: [email protected]. Geef ook je lidnummer door.

ZYFLOW 512 - graad II (tot 150 KG) - met motor (wisseldruksysteem) - aankoopprijs: 1. 320 euro - vraagprijs: 700 euro + passieve mobiele tillift HANDIMOVE - model 1632 (type toileting sling ) - aankoopprijs: 3.200 euro - vraagprijs: 1.750 euro - Inlichtingen: Hofkens, 0477 89 78 21.

■ V.Drive voor rolstoel - aankooprijs:

TE KOOP

■ Elektronische rolstoel STORM

1.000 euro - vraagprijs: 500 euro - Inlichtingen: Andries: 0498 63 43 23.

3 - verstelbare beensteunen, rugleuning en zit - blauwe kleur - nieuwe banden vraagprijs: 1.000 euro - Inlichtingen: De Cock, 02 269 33 43 of 02 270 06 95 of 0475 20 12 83 (liefst s’ morgens of na 19 uur bellen).

■ Auto, OPEL COMBO - bouwjaar:

■ Leesloep met autofocus voor kleu-

■ Auto, AUDI A3 1.9 TDI AUT - bouwjaar

ren TV - aangekocht bij Integra Averbode - vraagprijs: 250 euro - Inlichtingen: 0493 61 55 72.

■ Verzorgingsbed AKS DELTA 4 - hout (beuk) - elektrisch verstelbaar - aankoopprijs: 1.510 euro - vraagprijs: 800 euro + decubitusmatras EA-

2008 - Diesel automaat met handbediende rem en stuurbol - 62.000 km - 5 zitplaatsen - 2 deuren achteraan - lichtblauw - vraagprijs: 8.000 euro - Inlichtingen: Festraets: 0486 44 55 25. 1998 - 3 deuren - elektronische gas en rem aan het stuur/of niet - onderhoudsboekje: 289.000 km - vraagprijs: 3.000 euro - Inlichtingen: Janssens: 0476 27 47 31 of [email protected].

vorming van mensen met een handicap in de media. De ‘expertise’ moet voor deze databank wel verder reiken dan loutere ervaringsdeskundigheid m.b.t. het leven met een handicap. Ben jij ‘expert’ en wil jij je kunde delen met de wereld? Schrijf je in op www.expertendatabank.be.

bediend - met matras en opblaasbaar matras tegen doorligwonden - opklapbare zijstukken - ideaal voor thuisverzorging - vraagprijs: 750 euro + Booster MOBILE - met lader en batterijen - prijs: overeen te komen + Badlift MEYRA CAPRI 2 - op batterijen - prijs: overeen te komen - Inlichtingen: Martens, 0478 931 339 GEZOCHT

■ Student(e) om af en toe een vrouw van 47 jaar, doof en blind, in de voorziening te bezoeken en haar het leven wat aangenamer te maken. Regio Liedekerke. Informatie: Gabriëls, 053 64 88 61, [email protected].

■ Ziekenhuisbed - kan in alle standen tot zitstand geplaatst worden - elektrisch

Doorbreek de kloof tussen u en uw huis... Kies voor de oplossing van ThyssenKrupp Monolift en uw ganse woning wordt weer toegankelijk. Bel gratis

w

rt!

u or o Vo omf c

Platformliften

Huisliften

Trapliften

[email protected]

Vraag geheel vrijblijvend een offerte op maat van uw wensen en behoeften. www.thyssenkruppmonolift.be

2110091_Handiscoop_K2.indd 1

15

ThyssenKrupp

0800 12 697 24u/24, 7d/7

15/02/11 10:37

§ ��������

De waaier van KVG Een waaier, daarmee kun je onze vereniging nog het best vergelijken. Weet jij waar KVG in jouw regio mee bezig is? In deze nieuwe rubriek zal elke maand een andere werking aan bod komen. Laat je inspireren …

Mensen met en zonder handicap vinden bij KVG een fijne vriendengroep en een brede waaier van ontspannende, vormende, culturele en sportieve activiteiten. Ook jonge mensen vinden hun weg en hun gading binnen de KVG-groep. Mooi is dat deze jonge mensen, ondanks hun drukke activiteiten, ook bereid zijn om zich met hart en ziel voor een ander in te zetten.

Intro leerde kennen. Ik vond het fijn dat ik nu een beroep kon doen op de vrijwilligers van Intro voor assistentie en niet langer afhankelijk was van mijn vrienden.

Jo, Karen en Ronald zijn jonge twintigers … die net als zoveel andere jongeren van hun leeftijd hun weg in het leven zoeken én vinden: Jo is gaan samenwonen met zijn lief, Ronald zal binnen afzienbare tijd afstuderen als sociaal-cultureel werker en Karen volgt nog een bijkomende opleiding om haar kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. Af en toe kunnen ze samen een echte boom opzetten over de ontoegankelijkheid van onze samenleving, want daarmee worden ze alle drie regelmatig geconfronteerd. Maar ze weten wat ze willen en ze zullen er komen, hoe dan ook!

Ronald: Ik ben al jaren lid van KVG. Toen ik 3 jaar was ging ik samen met mijn ouders mee op vakantie met Gezin en Handicap. Ik weet nog hoe fijn het was om samen met de andere kinderen te spelen. Maar naarmate ik ouder werd, wilden mijn ouders ook wel eens graag naar het buitenland. Daardoor gingen we niet langer op stap met KVG. Sindsdien hebben we nog zelden iets gedaan met KVG. Thuis kwam wel altijd Handiscoop en ik nam dat ook wel eens vast om er een en ander in te lezen, maar actief heb ik de vereniging niet gevolgd.

Handiscoop: Hoe leerden jullie KVG kennen? Jo: Ik leerde KVG kennen via mijn mama. Samen zijn we ooit op bezoek geweest bij de sociale dienst van KVG om inlichtingen te vragen over tegemoetkomingen en zo. Wij werden toen goed geholpen, maar voor mij bleef het daarbij. Ik deed verder niets meer bij KVG tot ik op Pukkelpop de werking van

Tot ik eind vorig jaar stage deed bij Gezin en Handicap op het KVGsecretariaat in Hasselt. Daar kon ik vaststellen met hoeveel zaken KVG bezig is, daar had ik echt geen idee van. Sindsdien volg ik de activiteiten van KVG op de voet.

��������

16

Karen: Na mijn studies als bachelor in Bedrijfsmanagement, afstudeerrichting Rechtspraktijk wilde ik graag iets doen met mijn vrije tijd en wilde ik ook graag eens op reis. Samen met mijn zus hebben we wat gesurft op het internet en zo hebben we Hannibal ontdekt. Ik heb me ingeschreven voor een vakantie naar Kroatië en dat is reuze meegevallen! Dit jaar ga ik opnieuw met Hannibal op vakantie, deze keer naar Valencia

JO

B

S R ON S DOO E CIJ FER D N E EREK

Tegemoetkomingen aan Gehandicapten B E D R A G E N T E G E M O E T K O M I N G E N P E R 01/ 0 5 / 2 011 ( I N D E X 114 , 9 7 )

I. OUD STELSEL 1. Bedragen der volledige tegemoetkomingen. % inv. 30 35 40 45 50 55 60 65 70 75 80 80 * 85 85 * 90 90 * 95 95 * 100 100*

jaar

maand

€ 1.321,80 € 1.542,10 € 1.762,40 € 1.982,70 € 2.203,00 € 2.423,30 € 2.890,80 € 3.315,00 € 4.179,00 € 4.477,50 € 5.358,40 € 5.528,00 € 5.733,25 € 5.873,50 € 6.070,50 € 6.367,50 € 7.043,30 € 7.480,30 € 8.378,00 € 8.519,00

4. Aanvullende tegemoetkoming

€ 110,15 € 128,51 € 146,87 € 165,23 € 183,58 € 201,94 € 240,90 € 276,25 € 348,25 € 373,13 € 446,53 € 460,67 € 477,77 € 489,46 € 505,88 € 530,63 € 586,94 € 623,36 € 698,17 € 709,92

Voor het recht op aanvullende tegemoetkoming wordt een deel van het rust- en overlevingspensioen niet in aanmerking genomen. Dit deel bedraagt momenteel: € 1.805,21 Deze vrijstelling wordt niet toegepast wanneer het gaat over het gewaarborgd inkomen voor bejaarden.

5. Hulp van derde

Categorie 1: Categorie 2: Categorie 3:

jaar

maand

€ 1.554,38 € 2.331,81 € 3.109,01

€ 129,53 € 194,32 € 259,08

6. Gehandicapte bejaarden

Opmerking: * = verhoogd bedrag voor gehuwden

Sinds 01/01/76 is er een tegemoetkoming voorzien ter aanvulling van het gewaarborgd inkomen voor bejaarden.

Bedrag aanvulling:

2. Bijzondere tegemoetkoming = 100 % Gewoon bedrag: Niet in psychiatrische instelling:

- niet-werkende gehuwde mannen met ten minste 70 % invaliditeit; - niet-werkende gehuwde vrouwen met ten minste 50 % invaliditeit;

€ 3.615,16

€ 301,26

€ 6.794,68

€ 566,22

jaar

maand

€ 2.047,43

€ 170,62

2. NIEUW STELSEL Bedragen der volledige tegemoetkoming

3. Inkomstengrenzen De toegelaten jaarlijkse bruto-inkomsten om aanspraak te kunnen maken op het volledige bedrag der tegemoetkomingen, wordt gebracht op: a. werkende gehandicapten van meer dan 21 jaar oud :

€ 6.599,27

b. niet-werkende gehandicapten : - gehuwden: voor het gezinshoofd: + voor de echtgeno(o)t(e): + voor kind: - ongehuwde meerderjarigen, weduwe(naar), en gescheidenen zonder gezinslast:

€ 5.314,29 € 1.633,95 € 1.166,02

DE INKOMENSVERVANGENDE TEGEMOETKOMING Vrijstelling op inkomen (verplicht in volgorde toe te passen) jaar Op eigen arbeidsinkomen:

Op inkomsten partner : Op alle andere inkomsten:

50% tot 25% tussen

maand

€ 3.022,08

€ 4.504,71 € 4.504,71 en € 6.757,06 € 251,84

€ 634,15

€ 52,85

€ 4.600,42

Wij herinneren eraan dat 2/3 der inkomsten niet in aanmerking genomen worden voor: - alle gehandicapten met ten minste 80 % invaliditeit;

Maximale tegemoetkoming categorie categorie A:

jaar € 6.044,16

maand € 503,68

categorie B: categorie C:

€ 9.066,24 € 12.088,32

€ 755,52 € 1.007,36

tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden, rekening houdend met de voorwaarden van zelfredzaamheid.

A = vroegere inwonende B = vroegere alleenstaande C = vroegere gehuwde en samenwonende

Categorie A en B

DE INTEGRATIETEGEMOETKOMING Inkomstengrenzen

Categorie A: Categorie B: Categorie C: Op inkomsten partner:

1: 2: 3: 4: 5:

2

€ 17.336,14

€ 1.444,68

3

€ 18.199,95

€ 1.516,66

€ 5.583,34 € 8.375,00 € 11.166,67

€ 465,28 € 697,92 € 930,56

5

€ 20.371,89

€ 1.697,66

€ 20.741,94

€ 1.728,50

jaar

maand

€ 1.104,18 € 3.762,63 € 6.012,21 € 8.759,03 € 9.936,57

€ 92,02 € 313,55 € 501,02 € 729,92 € 828,05

jaar

maand

€ 943,59 € 3.601,90 € 4.379,33 € 5.156,53 € 6.334,07

€ 78,63 € 300,16 € 364,94 € 429,71 € 527,84

jaar € 12.000,63 € 12.000,63 € 14.995,81

Categorie C Categorie

Jaar

Maand

1

€ 17.710,44

€ 1.475,87

2

€ 20.664,12

€ 1.722,01

3

€ 21.527,93

€ 1.793,99

4

€ 22.391,48

€ 1.865,96

5

€ 23.699,86

€ 1.974,99

4. VERGOEDINGEN VAN ARBEIDSONGEVALLEN (Door ons berekende cijfers) Ingevolge de stijging van het indexcijfer tot 114,97 punten werden de minimumvergoedingen waarop elk slachtoffer van een arbeidsongeval recht heeft, verhoogd per 01/05/2011. Komen in aanmerking voor een aanvullende toelage: slachtoffers van wie de jaarlijkse bruto rente, hen door de verzekering toegekend (dus geen rekening houdend met de afhoudingen van de R.S.Z., de belastingsvoorheffingen en de eventuele uitkering van 1/3 in kapitaal), lager is dan :

a) Invaliden (per % invaliditeit).

Inkomstengrenzen (berekeningen na 01/07/2004) Categorie A Categorie B Categorie C

€ 1.198,54

€ 1.588,63

Maximale tegemoetkoming

Categorie Categorie Categorie Categorie Categorie

€ 14.382,47

€ 19.063,51

3. TEGEMOETKOMING HULP AAN BEJAARDEN

categorie

1

4

Maximale integratietegemoetkoming

1: 2: 3: 4: 5:

Maand

maand

Wanneer betrokkene enkel inkomsten uit werkelijk gepresteerde arbeid heeft mag i.p.v. de hierbovenvermelde grenzen op de inkomsten uit arbeid volgende grens toegepast worden: € 20.741,94. Wanneer betrokkene bijkomend nog een vervangingsinkomen geniet mag dit voor maximaal € 2.962,71 mee opgenomen worden in de vrijstelling op inkomsten uit arbeid, tot daar de maximale grens bereikt is.

Categorie Categorie Categorie Categorie Categorie

Jaar

jaar

Voor beide systemen

categorie

Categorie

maand € 1.000,05 € 1.000,05 € 1.249,65

Maximaal pensioenbedrag Boven dit pensioen bedrag bestaat er geen recht meer op een tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden. Wie enkel een inkomen heeft uit pensioen, of enkel pensioen en inkomsten die vrijgesteld zijn, en wiens pensioen lager is dan onderstaande cijfers; kan in aanmerking komen voor een

minder dan 10 %: € 74,82 van 10 % tot 35 %: € 108,97 van 36 % tot 65 %: € 145,19 van 66 % en meer of hulp van derde € 184,28 Wanneer het ongeval vóór 15 oktober 1951 is gebeurd en de hulp van derde als noodzakelijk werd erkend, wordt het minimum voor de bijkomende vergoeding per % invaliditeit gebracht op € 92,20.

b) Rechthebbenden van slachtoffers van ongeval met dodelijke afloop. weduwen en weduwnaars: wezen van vader en moeder: wezen van vader of moeder: ascendenten (naargelang de aanwezigheid van andere rechthebbenden): kleinkinderen, broers en zusters:

€ 4.059,63 € 2.706,42 € 2.029,76 € 2.706,42 € 2.029,76 € 1.353,21 € 2.029,76

Het bedrag van de aanvullende toelage is gelijk aan het verschil tussen hogervermelde minima en de bruto-rente door de verzekering toegekend. Zij wordt uitbetaald door het Fonds voor Ongevallen, Troonstraat 100, 1050 Brussel. Ook de aanvullende aanpassingstoelage voorzien voor de slachtoffers wier rente definitief is en waarvan het bedrag hoger is dan hogervermelde minima, wordt eveneens ingevolge de stijging van het indexcijfer aangepast. Ook deze vergoeding wordt uitgekeerd door het Fonds voor Arbeidsongevallen.

Opmerkingen: 1. De arbeidsslachtoffers voor wie de herzieningstermijn van drie jaar sinds de homologatie verstreken is en die bepaalde levensnoodzakelijke functies zoals:

KINDERBIJSLAG VOOR ZELFSTANDIGEN (index 114,97 - 01/05/11)

Gezien de stijging van het indexcijfer der consumptieprijzen tot 114,97 punten, worden de bedragen van de kinderbijslagen verhoogd op 1 mei 2011.

1. Gewone kinderbijslag 1ste kind -

per maand

rechthebbende niet-gepensioneerd: kind gehandicapt: rechthebbende gepensioneerd (1) kind gehandicapt:

€ 86,12 € 86,78 € 113,55 € 130,95

2de kind - rechthebbende niet-gepensioneerd: - rechthebbende gepensioneerd (1):

€ 160,57 € 187,95

- rechthebbende niet-gepensioneerde: - rechthebbende gepensioneerd (1):

€ 239,73 € 261,82

2. Wezenbijslag minder dan 25 jaar € 333,39

3. Bijslag voor kinderen van invaliden of van actieve gehandicapte zelfstandigen (1) 1ste kind: 2de kind: 3de kind:

€ 181,82 € 187,95 € 244,53

4. Bijkomende bijslag voor gehandicapte kinderen (-21j) (wetgeving voor 1 mei 2003) per kind:

KINDERBIJSLAG VOOR werknemers (index 114,97 - 01/05/11)

Gezien de stijging van de index van de consumptieprijzen tot 114,97 punten, worden de meeste bedragen van de kinderbijslagen verhoogd op 1 mei 2011. Ziehier de nieuwe bedragen.

1. Gewone kinderbijslag 1ste kind:

zich verplaatsen; zich voeden en zijn maaltijden bereiden; zijn toilet maken en zijn woonst onderhouden; zonder toezicht leven en bewust van gevaren voor hemzelf en voor anderen; - mededeelzaam zijn en sociale contacten leggen met zijn omgeving; - niet kunnen vervullen zonder hulp van derde, doen er goed aan deze hulp van derde aan te vragen bij het Fonds voor Arbeidsongevallen. 2. Er dient rekening gehouden met de werknemersafhouding van de R.S.Z. ten belope van 13,07%.

categorie 1: categorie 2: categorie 3:

€ 390,38 € 427,32 € 456,80

5. Bijkomende bijslag voor gehandicapte kinderen (-21 j) (wetgeving na 1 mei 2003) per kind: categorie categorie categorie categorie categorie categorie categorie

0: 1: 2: 3: 4: 5: 6:

€ 76,10 € 101,36 € 276,49 € 390,40 € 443,91 € 475,61 € 507,32

6. Gehandicapten van boven 25 jaar, wees of afhankelijk van een valide gewone kinderbijslag maar tenminste:

€ 137,60

7. Leeftijdsbijslag

3de kind en elk volgend

per weeskind:

-

€ 86,78

Kind van 6 tot 12 jaar: Kind van 12 tot 18 jaar: Kind boven de 18 jaar:

€ 30,14 € 46,06 € 58,57

uitzonderingen hierop zijn: - het enig of laatsgeboren kind met recht op de gewone kinderbijslag geniet geen leeftijdsbijslag - het eerstgeboren kind (18 jaar en meer) van een groep waarvoor een niet-gepensioneerde recht heeft op de gewone kinderbijslag, ontvangt: € 50,83 (1) De rechthebbende moet één of meer personen ten laste hebben en mag geen pensioenen, renten of uitkeringen genieten waarvan de som per maand € 1.921,41 (bruto) overschrijdt. De echtgeno-(o)t(e)/ partner mag een beperkt beroepsinkomen hebben van € 289,49 per maand.

2dee kind: 3de kind en elk volgend kind:

€ 160,57 € 239,73

2. Wezenbijslag minder dan 25 jaar per weeskind:

€ 333,36

3. Kinderbijslag voor kinderen van invalide werknemers (1) 1ste kind: 2de kind:

€ 181,82 € 187,95

3de kind:

€ 244,54

Kind van 6 tot 12 jaar: Kind van 12 tot 18 jaar: Kind boven de 18 jaar:

4. Bijkomende bijslag voor gehandicapte kinderen (-21j) (wetgeving voor 1 mei 2003)

8. Leeftijdsbijslagen andere kinderen (met inbegrip van de gehandicapte onder de 21 jaar, ongeacht hun rang)

per kind categorie 1: categorie 2: categorie 3:

€ 390,40 € 427,34 € 456,83

Kind van 6 jaar tot 12 jaar: Kind van 12 jaar tot 18 jaar: Kind boven de 18 jaar:

5. Bijkomende bijslag voor gehandicapte kinderen (-21j) (wetgeving na 1 mei 2003) 0: 1: 2: 3: 4: 5: 6:

€ 76,10 € 101,35 € 236,50 € 390,40 € 443,91 € 475,61 € 507,32

Gewone kinder- en leeftijdsbijslag, maar tenminste: € 137,60

6. Kinderbijslag voor kinderen van werklozen (vanaf 7de maand) en van gepensioneerde (1) 1ste kind: 2de kind: 3de kind:

€ 30,15 € 46,06 € 58,57

9. Gehandicapten van boven 25 jaar, die wees zijn of afhankelijk van een invalide

per kind categorie categorie categorie categorie categorie categorie categorie

€ 15,12 € 23,02 € 30,15

€ 130,95 € 187,95 € 244,54

7. Leeftijdsbijslag - kinderen 1ste rang gewone bedragen (met uitsluiting van de gehandicapte onder de 21 jaar) (2)

(1) De rechthebbende en de echtgeno(o)t(e) (partner) mogen geen vervangingssinkomen genieten dat meer bedraagt dan € 1.921,50 (bruto) per maand. De echtgeno(o)t(e)/ partner mag een beperkt beroepsinkomen hebben van € 289,50 per maand. (2) Volgens de wijziging van de wetgeving per 01/ 09/ 97 kinderen 1ste rang: geboren tussen 01/01/85 en 31/12/90 (<18j.): € 32,38 geboren voor 01/01/80: € 50,82 kind van 2de rang dat in 1ste rang komt, geboren tussen 01/01/91 en 31/12/96: € 30,15

Maximum bijdrage per dag 'Instellingen Vlaams Fonds' (per 01/07/2011) KINDEREN (-21 JAAR) Internaat

Semi-internaat

max/dag

gez/dag gez

max/dag

gez/dag gez

€ 15,70

€ 5,61

€ 4,95

€ 11,23

01/01/11

€ 16,02

€ 5,72

€ 5,05

€ 11,46

01/07/11

VOLWASSENEN (+21 JAAR) Tehuis

Gezinspl

Voorbehouden middelen Teh. werken fysiek gehandicapten

Anderen

€ 31,43

€ 17,33

€ 336,79

€ 179,62

01/01/11

€ 32,06

€ 17,68

€ 343,53

€ 183,22

01/07/11

TOELAGE SOCIO-CULTURELE NODEN Motorische, zintuigelijke gehandicapten

Licht en matig mentaal gehandicapten

per aanw. dag

per maand (30d.)

per aanw. dag

per maand (30d.)

€ 2,23

€ 67,00

€ 1,45

€ 43,55

Deze bedragen zijn nog niet geïndexeerd.

01/08/10 01/05/11

Sociaal telefoontarief: toegelaten inkomsten Om recht te hebben op het sociaal telefoontarief mag het bruto-inkomen van de rechthebbende of -in voorkomend geval- het gezamenlijk bruto-inkomen van de personen die

samenwonen, niet méér zijn dan € 15.521,77 (op 01/05/11). Dit bedrag mag per persoon ten laste verhoogd worden met: € 2.873,50 (op 01/05/11).

Ik ervaar ook dat ik, ondanks mijn handicap iets kan maken van mijn leven zonder afhankelijk te moeten zijn. Ronald: Samen met mijn ouders en de coach voor personen met een handicap van mijn school ben ik op zoek gegaan naar een stageplaats. Omdat het mijn eerste stage was, wilde ik die doen in een veilige en vertrouwde omgeving. Daarom heb ik een stageplaats gekozen in de sector voor personen met een handicap en zo kwam ik bij KVG terecht. Door de vakanties van vroeger kenden we Lief Vanbael. Ik heb dan met haar contact opgenomen om de mogelijkheden binnen KVG te bekijken. Mijn eerste keuze was om stage te doen bij Intro, maar daar had-

KAREN in Spanje. Mijn zus is toevallig een vriendin van Jelle, de vormingswerkster voor KVG-Limburg. Via haar heb ik het aanbod voor jongeren met een fysieke handicap in onze regio leren kennen. Handiscoop: Jo, jij doet al een paar jaar vrijwilligerswerk binnen de KVG-groep en Ronald, jij deed je stage bij ons. Waarom hebben jullie voor ons gekozen? Jo: Toen ik van school kwam, deed ik vrijwilligerswerk bij de stadwacht. Toen mijn baas daar van job veranderde, heb ik 14 dagen verlof gevraagd. Hij was namelijk de enige die goed met me omging. Na die 14 dagen heb ik mijn ontslag gegeven en meteen mijn CV naar Maarten van Intro gemaild. Ik mocht op gesprek komen en een week later kon ik daar als vrijwilliger aan de slag. Ik controleer evenementen op hun toegankelijkheid en ben veel bezig met de website en het up-to-date houden van de vrijwilligersdatabase. Normaal werk ik op dinsdag en donderdagvoormiddag, maar in de zomer, wanneer er veel evenementen en festivals zijn, werk ik vaak meerdere dagen. Ik vind het vooral belangrijk dat ik nuttig bezig kan zijn. Dat ik iets voor anderen kan betekenen. Binnen Intro voel ik mij echt goed.

den ze op dat moment al een andere vrijwilliger. Mijn tweede keuze was Gezin en Handicap. Ik vond dit een erg leuke en vooral leerrijke stage-ervaring. Handiscoop: Aan welke activiteiten binnen de KVG-groep nemen jullie deel? Ronald: Door mijn stage bij Gezin en Handicap weet ik nu beter welke initiatieven er zijn, welke diensten er bestaan, waarop je beroep kan doen binnen de KVG-groep. Ik volg nu het programma van de infoavonden heel goed op. Want ik heb kunnen ervaren dat deze avonden zeer interessant zijn, niet alleen voor ouders maar ook voor jongeren met een fysieke handicap. Daarnaast neem ik ook nog deel aan de filmnamiddagen en de caféavonden voor personen met een fysieke handicap van KVG-Limburg. Jo: Zelf neem ik niet deel aan activiteiten van KVG. Ik ga enkel met Intro naar Pukkelpop. Ik zoek liever mijn eigen weg en in het weekend ben ik vaak al op pad om evenementen op hun toegankelijkheid te controleren.

JE BENT JONG EN JE WILT WAT … ‘Jonge mensen met een lichamelijke handicap kunnen iets hebben aan het aanbod van de KVG-groep én zij hebben de KVG-groep iets te bieden.’ Dat was het uitgangspunt voor een onderzoek dat werd uitgevoerd door twee studenten communicatiemanagement van de Erasmushogeschool Brussel. Laure Baetens en Steven Baertsoen gingen de voorbije maanden op bezoek bij enkele jonge mensen met een lichamelijke handicap (20 tot 35 jaar) voor een uitgebreid interview. De bevraagde groep bestond uit leden en ex-leden, maar ook uit enkele jonge mensen die niets met de KVG-groep te maken hadden. Hun wensen, noden, verwachtingen kwamen uitgebreid aan bod. De bevraagde jonge mensen gaven toelichting over hun situatie: wonen, werken, mobiliteit, internetgebruik en sociale media (bijv. Facebook), sociale contacten, informatie verzamelen … Dat mobiliteit vaak zorgt voor onoverkomelijke moeilijkheden bij deze groep zal niemand verrassen. Een opvallend resultaat is het uitdrukkelijke aanbod van jonge mensen met een lichamelijke handicap om vrijwilligerswerk te doen. De deelnemers aan het onderzoek gaven aan dat zij het liefst activiteiten doen met een ‘gemengde’ groep van mensen met en zonder handicap. Bijna alle deelnemers gebruiken internet dagelijks. Facebook staat daarbij heel hoog genoteerd. De bevraagde jongeren spenderen hier dagelijks meer dan een uur aan. De resultaten van dit onderzoek helpen KVG Vorming om extra aandacht te besteden aan de groep van jonge mensen met een lichamelijke handicap die na hun studies hun leven uitbouwen (20-35 jaar). Behoor jijzelf tot die groep en heb je een vraag, een bedenking, een idee …? Neem dan contact op met de vormingswerker op het KVG-secretariaat in jouw regio. De adressen vind je op pagina 23 van deze Handiscoop) of stuur een mail naar [email protected].

21

��������

cap ideeën en ervaringen uit te wisselen.

mensen stimuleren daaraan deel te nemen.

Ronald: Ergens voel ik dat ook zo aan. Ik ben altijd in het gewone onderwijs naar school geweest waardoor ik veel vrienden heb zonder handicap. Dat is heel fijn want mijn vrienden nemen mij zoals ik ben, waardoor ik me niet ‘gehandicapt’ voel. Maar over sommige zaken kan ik gewoon beter praten met mensen die ook een fysieke handicap hebben. Momenteel praten we vaak over zelfstandig gaan wonen en daar kan ik beter met lotgenoten over praten. Wat ik nog belangrijk vind is dat mensen zien dat personen met een handicap ook graag uitgaan, eens een pint gaan drinken en niet enkel thuiszitten. Voor sommigen is de drempel om uit te gaan ook kleiner als ze met een groepje zijn, dit aanbod moet dus zeker behouden blijven.

Karen: Mijn grote wens is veel zelfstandiger worden. Hopelijk kan ik ooit alleen of samen gaan wonen. Als ik een PAB, een Persoonlijke-AssistentieBudget toegekend krijg, wordt dat al meer mogelijk. Ik hoop dat KVG me hierbij helpt. Daarnaast verwacht ik dat KVG vrijetijdsactiviteiten en vakanties blijft organiseren. Voorlopig vind ik wel dat er voldoende aanbod is, het zou alleen wat regelmatiger mogen gebeuren. Ik weet wel dat er ook andere organisaties vrijetijdsactiviteiten organiseren voor mensen met een handicap. Maar meestal richten zij zich alleen op mensen met een verstandelijke handicap waardoor ik mij er niet echt thuis voel. Momenteel overweeg ik wel om bij de scouts te gaan, maar om die stap te zetten is niet gemakkelijk. Verder vind ik het ook belangrijk dat KVG mensen informeert over verschillende thema’s en opkomt voor de belangen van mensen met een handicap. Aangezien ik vorig jaar afgestudeerd ben en mijn bijkomende opleiding op zijn einde loopt, hoop ik ook bij de werkbank terecht te kunnen voor informatie en hulp bij het solliciteren.

RONALD Karen: Nadat Jelle mij het aanbod voor jongeren met een fysieke handicap leerde kennen, liet ik me inschrijven voor de caféavond en voor de filmnamiddag. Ondertussen staan deze activiteiten alvast in mijn agenda. Caféavonden zijn er om de twee maanden. Inmiddels zijn we met een vaste groep deelnemers, maar er zijn natuurlijk nog altijd andere mensen welkom. Ik vind dit een heel fijn initiatief en in deze groep voel ik mij niet het buitenbeentje. De filmnamiddag vindt twee à drie keer per jaar plaats. Achteraf gaan we samen iets eten en dat is ook altijd heel gezellig. Handiscoop: Vinden jullie het belangrijk dat KVG een apart aanbod heeft voor bijvoorbeeld jongeren met een fysieke handicap, jongeren met autisme … Karen: Ik vind het wel belangrijk dat er een specifiek aanbod is voor een specifieke doelgroep. Mensen met ongeveer eenzelfde handicap kunnen beter met elkaar over hun ervaringen praten. In deze groep voel ik me ook geen ‘uitzondering’ en voel ik me meer op mijn gemak. In een andere groep is dat niet altijd het geval. Ik heb er echt veel aan om met andere mensen met een handi-

��������

Jo: Ik denk wel dat een specifiek aanbod voor doelgroepen nuttig blijft. Zeker voor mensen die (nog) niet zelfstandig genoeg zijn of die niet graag alleen dingen ondernemen. Een (groeps-)aanbod werkt voor hen drempelverlagend. Handiscoop: Jullie willen zeker nog veel dromen realiseren. Kan de KVG-groep hierbij een rol spelen? Jo: Mijn vriendin en ik reizen wel graag maar het grote probleem is assistentie en verzorging vinden. Misschien kan KVG er mee voor pleiten dat er meer vakantieverblijven voor mensen met een handicap komen waarbij er ook assistentie en verzorging voorzien is. Nu moeten we vaak in groep reizen om deze assistentie en verzorging te krijgen. Maar eigenlijk willen wij het liefst met ons tweetjes op reis. Daarnaast zou KVG ook meer mensen met een handicap moeten informeren over specifieke sportactiviteiten, ook over de meer onbekende sporten en

22

Ronald: Momenteel vind ik het belangrijk om mijn studies als sociaal-cultureel werker goed af te ronden en ik hoop nog voldoende vrije tijd te hebben om samen met vrienden en familie te genieten. Mijn grote wens is ooit met de auto te kunnen rijden. Dat zou mijn zelfstandigheid erg vergroten. KVG kan mij waarschijnlijk wel informeren hoe ik dat moet aanpakken. En ik zou het ook wel fijn vinden als KVG een sportaanbod zou hebben of sportdagen zou organiseren. Zelf ben ik al enige tijd op zoek naar hand-bikers uit de regio om samen te sporten. Daarnaast verwacht ik van KVG dat zij zich beter bekend maken, want ik ben er echt van overtuigd dat de KVG-groep iets kan betekenen voor alle mensen met een handicap en hun gezin! Jelle SIDAROW

Stap in de wereld 10 jaar Infopunt Toegankelijk Reizen Het is een zonnige namiddag in Brussel en je kunt er over de koppen lopen wanneer ik langs ga bij Pieter Ghijsels. Pieter werkt bij het Infopunt Toegankelijk Reizen. Deze dienst helpt jaarlijks duizenden personen met een handicap die met vragen zitten over reizen en vakantie. Het Infopunt Toegankelijk Reizen bestaat tien jaar en heeft in die periode baanbrekend werk verricht. Tijd dus voor een terugblik én een gesprek over de toekomst.

Handiscoop: Jullie bestaan tien jaar, gaan jullie feest vieren? Pieter: Ja, 2011 wordt een speciaal jaar. We zijn al goed begonnen. In januari was er een uitzending over ons Infopunt in ‘Vlaanderen Vakantieland’, het bekende reisprogramma op tv 1. Op de REVA-beurs hebben we een infostand en zullen we ook in de bloemetjes gezet worden. Ik kijk ook uit naar het Europees congres over toegankelijkheid. Dat wordt dit jaar in België georganiseerd. Ons Infopunt wordt als voorbeeld voorgesteld aan andere Europese landen. Het doet deugd dat het Infopunt Toegankelijk Reizen nu zelfs in het buitenland bekend geraakt. Handiscoop: Wat is je mooiste herinnering uit je carrière? Pieter: Ik heb mooie herinneringen aan mijn werk bij KVG. Ik werkte toen voor het Vakantiebureau, een KVG-werking die nu niet meer bestaat. Sinds het Vakantiebureau opging in het Infopunt is er een enorme weg afgelegd. Ik vergelijk een vereniging vaak met een speedboot, klein, snel en wendbaar. Een overheidsinstelling is als een tanker. Het is moeilijk om een tanker van koers te doen veranderen. Maar eenmaal van richting veranderd, is er geen houden meer aan. Personen met een handicap gingen vroeger zelden op reis, alleen een paar ‘dapperen’ durfden zoiets aan. Vandaag

is de toeristische sector volledig veranderd. De mentaliteit van hoteleigenaars, reisbureaus en reizigers met een handicap is helemaal anders dan pakweg tien, vijftien jaar geleden. Een voorbeeldje: sinds kort organiseren we een cursus voor gidsen en reisleiders over toegankelijk reizen. Vroeger was niemand in zo’n cursus geïnteresseerd. Vandaag is die cursus al drie keer volzet,

23

dat betekent dat driehonderd reisleiders een dergelijke opleiding volgen. En de aanvragen stromen nog steeds toe! Dat vind ik eigenlijk het mooiste aan 10 jaar Infopunt Toegankelijk Reizen. Handiscoop: Hoe verklaar je die mentaliteitsverandering? Pieter: Simpel: personen met een handicap komen nu buiten en staan op hun

��������

Bij deze een oproep aan de KVGleden: bezorg goede en slechte vakantie-ervaringen aan het Infopunt strepen! Onze samenleving is toleranter geworden tegenover personen met een handicap. Dankzij evenementen als de Paralympics komen personen met een handicap meer in de belangstelling. Personen met een handicap verschijnen nu meer in het straatbeeld en in de media. En daarom komt er meer aandacht voor deze doelgroep. De toeristische sector was verplicht om mee te evolueren. En geld speelt natuurlijk ook een rol. Door de toenemende vergrijzing vergroot de ‘klantenkring’ en dat is zeker een grote stimulans voor de toeristische sector om meer werk te maken van toegankelijkheid. Handiscoop: Jij werkt al tien jaar voor het Infopunt. Hoe evalueer je de werking? Pieter: Tien jaar geleden wilde Toerisme Vlaanderen eens weten hoeveel vakantiebestemmingen toegankelijk waren voor personen met een handicap. Die doorlichting bleek moeilijker dan gedacht. Toen groeide daar de overtuiging dat er een Infopunt moest komen dat zich uitsluitend met toegankelijkheid en reizen bezig hield. Tien jaar geleden was de toestand eigenlijk hopeloos. Er waren nauwelijks vakantiebestemmingen waar personen met een handicap terecht konden. Vandaag is de infrastructuur gelukkig verbeterd. Kijk maar naar onze All-In brochure, daar staan nu honderd toegankelijke locaties in. En we hebben al bijna 1.000 locaties doorgelicht. We hebben ook het beleid over toegankelijkheid veranderd. Dat ging met

��������

vallen en opstaan. We zijn actief op verschillende politieke niveaus. In 2001 wilden we samen met andere Europese landen een toegankelijkheidsnorm vastleggen. Maar heb jij een Fransman en een Engelsman al eens samen afspraken zien maken? Dat was dus onmogelijk. Daarna hebben we binnen federaal België afspraken proberen te maken met Wallonië, Brussel en de Duitstalige gemeenschap. Dat was ook een pijnlijke ervaring: in ons land was het onmogelijk om tot gezamenlijke afspraken over toegankelijkheid te komen. We hebben dan maar beslist eerst voor onze eigen deur te vegen. Toerisme Vlaanderen en het Infopunt leggen criteria vast voor de hele toeristische sector in Vlaanderen. Wij zijn voortrekker als het gaat over toegankelijkheid. Handiscoop: Hoe ziet jullie werking eruit? Pieter: We zijn een gratis hulplijn voor personen met een handicap. We informeren mensen die een toegankelijke vakantiebestemming zoeken. Daarnaast lichten we de toegankelijkheid door van hotels, vakantiewoningen, gastenkamers, jeugdverblijven, vakantiecentra, campings, enzovoort. We werken samen met toegankelijkheidsbureaus in heel Vlaanderen, die sturen inspecteurs op pad. Zo zijn we zeker dat de hotels voldoen aan onze strenge normen. Want we zijn streng. Als een hotel ons toegankelijkheidslabel wil, wordt het grondig onderzocht. Een belangrijke bron van informatie zijn de reisverslagen die mensen opsturen. Bij deze een oproep aan de KVG-leden: heb je een goede of een slechte vakantie-ervaring? Neem dan contact met ons op en bezorg ons je reisverslag. Zo kunnen wij in de toekomst mensen informeren vanuit een echte ervaringsdeskundigheid en hoteleigenaars aan-

24

ALL IN BROCHURE Het paradepaardje van het Infopunt Toegankelijk Reizen is de All in Brochure. In deze mooi uitgegeven vakantiebrochure vind je behalve meer dan 100 toegankelijke vakantiebestemmingen, ook heel wat praktische tips voor wie een toegankelijke vakantie organiseert. Je vindt deze brochure op de website van het Infopunt: www.toegankelijkreizen.be. Je kan deze brochure ook gratis aanvragen bij het Infopunt Toegankelijk Reizen. Infopunt Toegankelijk Reizen Grasmarkt 61 1000 Brussel 070 233 050 [email protected] www.toegankelijkreizen.be

spreken over de toegankelijkheid in hun hotel. Handiscoop: Wat wil het Infopunt in de toekomst nog realiseren? Pieter: Ons volgende belangrijke project is vakantie met zorg. In Nederland is er een naam voor zoiets: het zorghotel. In België hinken we voorlopig nog een beetje achterop. Er zijn al een paar initiatieven en vakantiebestemmingen die het goede voorbeeld geven: Vakantiehuis Fabiola ’t Mechelsbos, Ter Duinen, De Ceder, Domein Hooidonk. Dat zijn vakantiebestemmingen waar mensen die zorg nodig hebben terecht kunnen. Je krijgt er de nodige zorg en je hebt er niet het gevoel dat je in een ziekenhuis verblijft. Het vakantiegevoel moet centraal staan. We hebben al een hele weg afgelegd, maar we hebben nog veel werk voor de boeg … Maarten LONCIN

DE KVG-GROEP VOOR ELK WAT WILS! Wil je anderen ontmoeten? Wil je je informeren? Ben je op zoek naar praktische hulp? Binnen de KVG-groep Wil je meewerken aan een toegankelijke vind je wat je zoekt! samenleving? De KVG-groep is er voor personen met een handicap (fysiek, verstandelijk, zingtuiglijk, …). Ook ouders, partners, broers en zussen, vrijwilligers met en zonder handicap en professionelen die mensen met een handicap begeleiden, horen er helemaal bij.

VIBEG De vormingsinstelling VIBEG biedt vormingsactiviteiten voor mensen met een (ernstige) verstandelijke handicap en voor mensen die professioneel met mensen met een handicap werken.

KVG-sociaal dienstbetoon Hier ben je aan het goede adres met vragen over sociale wetgeving met betrekking tot handicap: o.a.: tegemoetkomingen, Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap, bijkomende kinderbijslag, sociale en fiscale voordelen … De sociale dienst biedt ook rechtsondersteuning.

JKVG Dit is de jongerendienst van KVG. Zij bieden talrijke vakanties aan kinderen en jongeren met en zonder handicap van 6 tot 30 jaar. Een overzicht vind je op: www.hannibalvakanties.be, 03 609 54 40. De werkbank ondersteunt in heel Vlaanderen jongeren met een handicap die zoeken naar werk of een opleiding.

KVG-Vorming Dit is de ledenvereniging van de KVG-groep. Iedere persoon met een handicap kan lid worden, ongeacht de aard van zijn beperkingen. Als lid van KVG-Vorming sluit je aan bij een plaatselijke KVG-werking of kies je voor een nationaal lidmaatschap. Plaatselijke afdelingen en verschillende doelgroepen- en themawerkingen organiseren diverse ontmoetings-, vrijetijds- en vormingsactiviteiten voor mensen met een handicap en hun netwerk. KVG-Vrijetijdswerking In alle Vlaamse provincies kun je met je vragen over vrije tijd terecht bij een medewerker van de KVG-Vrijetijdswerking. Hun doel is om een aangepaste vrijetijdszorg ‘op maat’ te bieden voor personen met een handicap. Naast eigen ‘clubwerkingen’ bieden zij ook ondersteuning bij een inclusieve vrijetijdsbesteding. Gezin en Handicap Gezin en Handicap organiseert in gans Vlaanderen vormingsactiviteiten voor personen met een handicap, hun ouders en familieleden en komt op voor de belangen van gezinnen met een kind met een handicap. In het documentatiecentrum vind je ruim 3.900 boeken, tijdschriften, DVD’s … over het ruime thema handicap en inclusie. Gezin en Handicap geeft ook brochures uit over concrete thema’s in een begrijpbare taal.

Absoluut De beste partner voor jouw PAB! PAB staat voor ‘persoonlijke-assistentiebudget’. Hiermee kan je zelf kiezen hoe je thuis wil leven en wat je wil doen. Je kiest zelf je assistenten, wanneer ze komen en welke taken zij doen. Absoluut biedt je informatie en advies, ondersteuning bij het beheer van je budget, vormingen, een nieuwsbrief … Intro In 1999 is Intro op initiatief van KVG ontstaan als antwoord op de vele vragen van mensen met een handicap naar meer toegankelijke evenementen. Intro maakt festivals, voorstellingen in cultuurcentra, sportmanifestaties en andere evenementen toegankelijk voor mensen met een visuele, auditieve, fysieke of verstandelijke handicap en voor mensen met autisme. Daarnaast biedt Intro op diverse evenementen deelnemers met een handicap concrete assistentie en ondersteuning. KVG-kenniscentrum Dit kenniscentrum biedt vormings- en informatiemomenten aan mensen die professioneel mensen met een handicap ondersteunen. De gebruikersgerichtheid staat in deze vormingen centraal. Het kenniscentrum zorgt ook voor de inhoud van enkele Kluweruitgaven, o.a. de maandelijkse ‘snelberichten’ en de AWG.

Voor meer informatie over een van deze werkingen contacteer je je provinciaal KVG-secretariaat. De adressen vind je op de laatste bladzijde in deze Handiscoop.

Vermindering personenbelasting De meesten onder ons zijn belastingplichtig en moeten ieder jaar aangifte doen van hun inkomsten. Met de gegevens van deze aangifte wordt het bedrag dat er aan belastingen moet betaald worden, berekend. Dit bedrag is voor ieder van ons verschillend omdat het van veel factoren afhangt. Bij de berekening van de belasting wordt een gedeelte van het inkomen vrijgesteld van belasting. Dit gedeelte wordt ‘belastingvrije som’ genoemd. Voor het aanslagjaar 2011 is het basisbedrag van deze belastingvrije som: - 6.690 euro voor wie een belastbaar inkomen heeft dat lager is dan 23.900 euro - 6.430 euro voor wie een belastbaar inkomen heeft dat hoger is dan 23.900 euro Elke belastingplichtige heeft recht op deze belastingvrije som. Voor de belastingplichtige die zelf een handicap heeft of die een of meerdere personen met een handicap ten laste heeft, kan deze belastingvrije som verhoogd worden. Men spreekt van een toeslag op de belastingvrije som. Om hierop recht te hebben moet je ‘zware handicap’ aankruisen op de belastingsformulieren of op tax-on-web. De eerste keer moet je altijd een geldig attest bijvoegen. Wie heeft er recht op de ‘toeslag op de belastingsvrije som’?. Zware handicap: Voor een volwassen persoon zal uit het attest moet blijken dat voor de leeftijd van 65 jaar er een erkenning en vaststelling was van: - een verminderd verdienvermogen tot 1/3 of minder van wat een niet gehandicapte persoon kan verdienen; OF

��������

- een verminderd verdienvermogen tot 1/3 of minder, na een periode van primaire arbeidsongeschiktheid als invalide bij het RIZIV; OF - een vermindering van de zelfredzaamheid met minstens 9 punten; OF - een blijvende fysieke of psychische handicap van tenminste 66 % of arbeidsongeschiktheid zoals blijkt uit een administratieve of gerechtelijke beslissing.

wordt niet gezien als een bestaansmiddel voor deze wetgeving en is niet belastbaar. Voor personen ten laste wordt de belastingvrije som verhoogd met de bedragen in volgende tabel: Verhoging belastingvrije som 1. kind ten laste

1.370 euro

Voor een kind tot 21 jaar moet uit het attest van de verhoogde kinderbijslag blijken dat het kind een handicap heeft: - van 66% in de oude wetgeving tot mei 2003; OF - tenminste 4 punten in pijler 1 in de nieuwe wetgeving vanaf mei 2003

2. kind ten laste met handicap

3.520 euro

3. andere persoon ten laste met handicap

2.740 euro

4. belastingplichtige met handicap

1.370 euro

Persoon ten laste:

5. zijverwant boven 65 jaar met handicap

5.460 euro

Het gaat om personen die deel uitmaken van je gezin en geen belastbare beroepskosten ontvangen. De persoon ‘ten laste’ moet dus op 1 januari van het aanslagjaar ingeschreven zijn in het bevolkingsregister op het adres van de belastingplichtige. Kinderen die wegens ziekte of studies niet thuis wonen, worden beschouwd als personen ten laste. Het netto-inkomen van de persoon ‘ten laste’ mag niet hoger zijn dan 2.830 euro. Dit maximumbedrag wordt opgetrokken tot 4.080 euro voor de kinderen ten laste van een alleenstaande en tot 5.180 euro voor de kinderen met een handicap ten laste van een alleenstaande. De kinderbijslag en een tegemoetkoming aan personen met een handicap worden niet beschouwd als bestaansmiddelen en zijn dus niet belastbaar. De bezoldiging en vergoedingen van werknemers in een beschermde werkplaats zijn ook een uitzondering. Deze mensen kunnen ook ‘ten laste’ blijven. Ook het loon van de jobstudent onder 2.360 euro

26

De echtgeno(o)t(e) is géén persoon ten laste. Let op: Een kind dat één dag heeft gewerkt in het normale tewerkstellingscircuit verliest de titel ‘kind ten laste’. Ilse VANVLIMMEREN en Leen HEYLEN Veelgestelde vragen: Wij ontvangen voor ons kind met een handicap een bijkomende kinderbijslag. Telt ons kind dubbel ten laste voor de belastingen? Je kind wordt voor de belastingswetgeving als ‘persoon met een handicap’ beschouwd wanneer je een attest kan voorleggen van de federale overheidsdienst sociale zekerheid (FOD) waarop vermeld staat dat je kind een ongeschiktheid heeft van 66% of 4 punten in pijler 1.

Met vragen over sociale wetgeving kun je terecht bij de medewerkers van Geserbu in jouw provincie of op de dienst maatschappelijk werk van jouw CM-kantoor.

Tot mei 2003 hadden kinderen enkel recht op de bijkomende kinderbijslag als zij een handicap hadden van 66%. Toen kon dus voor àlle kinderen met de bijkomende kinderbijslag het nodige attest aan de belastingsdienst voorgelegd worden. Kinderen die de verhoogde kinderbijslag in het nieuwe stelsel krijgen, beantwoorden echter niet noodzakelijk aan de voorwaarden. Zij worden voor de belastingsdienst enkel als persoon met een ‘zware handicap’ beschouwd als ze voor de bijkomende kinderbijslag ten minste vier punten hebben behaald in de eerste pijler, ongeacht het totaal aantal punten dat zij hebben behaald voor het totaal van de drie pijlers. Onze dochter wordt binnenkort 21 jaar en heeft een attest dat maar geldig is tot haar 21 jaar. Binnenkort verhuist ze naar een tehuis niet-werkenden. Blijft zij voor ons ‘persoon ten laste’? De bijkomende kinderbijslag wordt slechts uitbetaald tot de persoon 21 jaar wordt. Nadien moet er een aanvraag gebeuren voor een inkomensver vangende tegemoetkoming en integratietegemoetkoming voor personen met een handicap. Wie recht heeft op een inkomensvervangende tegemoetkoming of een integratietegemoetkoming van tenminste 9 punten (categorie 2) zal van de FOD Sociale Zekerheid het juiste attest krijgen voor de belastingen. Om ‘ten laste’ te zijn moet de persoon effectief deel uitmaken van het gezin. Dit impliceert dat de belastingplichtige werkelijk en regelmatig bijdraagt in de kosten van voeding, kleding en andere uitgaven van de persoon ten laste. Dat je dochter in een instelling verblijft, wil niet zeggen dat ze niet meer ten laste kan blijven van de ouders. Het is wel noodzakelijk dat je dochter haar domicilie thuis houdt. Als je dus het juiste attest kunt voorleggen en je dochter heeft haar domi-

cilie thuis en komt regelmatig naar huis, dan zal je dochter nog altijd als twee kinderen ten laste tellen op je belastingsbrief. Onze zoon wil tijdens het weekend gaan werken. Hij kijkt hier zo naar uit, maar verliezen wij dan de belastingvoordelen? Het loon dat de jongeren verdienen, kan gevolgen hebben voor de belastingen die de ouders moeten betalen. En voor de belastingen die ze zelf moeten betalen. Ouders krijgen voor elk kind ten laste een verhoging van de belastingsvrije som. Voor een kind dat een attest van 66% handicap heeft gekregen is dit zelfs dubbel zo hoog. Wanneer het loon van het kind echter te hoog ligt, is het kind niet langer fiscaal ten laste van zijn ouders. Bovendien zal het kind dan zelf ook belastingen moeten betalen. Voor 2010 (aanslagjaar 2011) zijn de maximum netto-inkomsten: - voor een kind van een gehuwd koppel: 2.830 euro - voor een kind van een alleenstaande: 4. 080 euro - voor een kind van een alleenstaande dat bovendien een handicap heeft: 5. 180 euro Uitzondering hierop zijn de inkomsten als jobstudent. Voor een jongere die enkel werkt buiten de schooluren met een studentencontract (max. 23 dagen tijdens de vakantiemaanden en 23 dagen daarbuiten) is er geen enkel probleem. Ik heb deze maand mijn zus met een handicap in huis genomen. Zij heeft een inkomensvervangende en integratietegemoetkoming categorie 3. Geeft zij ook recht op belastingsvermindering? Om een verhoging van de belastingvrije som te krijgen en je zus als ‘persoon ten laste’ door te geven, moet zij op 1 januari van het aanslagjaar ingeschreven zijn in het bevolkingsregister als wonende op één adres.

27

Aangezien zij aan de ‘handicapvoorwaarde’ voldoet zal zij volgend aanslagjaar wel beschouwd worden als ‘persoon met een handicap ten laste’ voor jouw belastingsaangifte.

Vermindering Onroerende voorheffing De onroerende voorheffing is een gewestelijke belasting op onroerende goederen die elk jaar door de belastingplichtige moet betaald worden. Voor de berekening van de onroerende voorheffing wordt een persoon met een handicap (de voorwaarden zijn dezelfde als deze voor de inkomensbelasting) gelijkgesteld aan twee personen. De vermindering wordt automatisch toegekend en is enkel geldig voor de woning waar de persoon met een handicap op 1 januari van het aanslagjaar gedomicilieerd is. Niet alleen eigenaars maar ook huurders met een handicap kunnen van deze vermindering op de onroerende voorheffing genieten. Huurders moeten de vermindering éénmalig aanvragen via het formulier ‘Aanvraag van een vermindering van de onroerende voorheffing voor een huurder’ (Dit geldt niet voor huurders van een sociale woning). Dit formulier kan opgevraagd worden bij de Vlaamse belastinglijn op 078 15 30 15. De Vlaamse belastingdienst brengt de huurder op de hoogte van het bedrag van de vermindering maar zal in praktijk de vermindering toekennen aan de eigenaar, die belastingplichtig is. De huurder mag het bedrag van de vermindering aftrekken van de huurprijs.

KVG

��������

In de rubriek ‘Jonge helden’ kan je volgen hoe afwisselend Kwinten en Paul hun grenzen verleggen.

In een van mijn allereerste columns had ik het over het beeld van personen met een functiebeperking in Vlaamse televisiereeksen - een onderwerp dat me na aan het hart ligt. Om nog even duidelijk te maken waar het me om te doen was: personen met een functiebeperking worden in Vlaamse fictie zelden of nooit realistisch in beeld gebracht. Ook niet die reeksen die zich enthousiast aan de buitenwereld willen spiegelen. Ofwel kiezen de productiehuizen voor ‘gezonde’ acteurs die de functiebeperking toch niet helemaal in de vingers hebben. Ofwel genezen de gehandicapte personages op miraculeuze wijze, zodat het verhaal weer vlotjes verder kan. Zelden opteert men voor een verhaallijn waarin de functiebeperking met kennis van zaken en langdurig wordt neergezet.

in de eerste plaats een acteur. Zonder meer. De productie van ‘Thuis’ was nu eenmaal op zoek naar een goede tegenpool voor Jens, de uitgesproken bon vivant van de serie en vond die in de intellectuele en extraverte Stijn. Ook zonder mijn beperking had de broer van Jens het levenslicht gezien. Dus het antwoord op de veelgestelde persvraag luidt zeker en vast: ja. Mijn functiebeperking was helemaal niet doorslaggevend om me de rol te geven. Maar ik moet er natuurlijk niet flauw over doen: mijn functiebeperking is dramatisch interessant, zeker voor een soap. Toch valt Stijn vooral op door zijn karakter: iemand die zich niet verlegen voelt om zijn jongere broer eens goed de waarheid te zeggen. Geen watje dus, die Stijn uit ‘Thuis’. En dat maakt de rol als acteur boeiend om te spelen. Het is daarnaast gewoon ontzettend leuk werken bij ‘Thuis’: een professionele crew die

Nu ik zelf al geruime tijd te zien ben als Stijn, de oudere gehandicapte broer van Jens (gespeeld door Jelle Cleymans), in de VRT-soap ‘Thuis’ ben ik blij dat ik die taak op mij mag nemen: ik ben een van de eerste acteurs met een functiebeperking die opduikt in een Vlaamse fictiereeks. Dat is heel bijzonder. En toch. Het is een mes dat aan twee kanten snijdt.

Ook zonder mijn beperking had de broer van Jens het levenslicht gezien.

Nadat ze me bezig gezien hadden in een theatervoorstelling vroeg de productie van ‘Thuis’ of ik geen zin had om mee te doen aan een auditie voor een gloednieuw personage. Een cadeau dat je als acteur moeilijk kan weigeren. Na de succesvolle auditie waarschuwde de productie me wel voor een belangrijk detail: de pers zal erop springen! Het verhaal van een acteur met een functiebeperking brengen, is natuurlijk brood en spelen voor het grote publiek. En geloof me: alle media zijn voorbijgekomen. Ik heb er ook helemaal niets op tegen: als je te zien bent in een populaire reeks, ben je nu eenmaal voor een stukje deel van het publiek. Het hoort bij je job als acteur. Zonder publiek, geen werk. Zo simpel is dat. Maar als je alle artikels en interviews erop naslaat, is de teneur toch bijna altijd dezelfde: de focus wordt hoofdzakelijk gelegd op de functiebeperking. Er wordt naar hartenlust geschermd met de diversiteitcijfers van de VRT en geen enkel interview lijkt compleet zonder de onoverkomelijke vraag: ‘zou je de rol wel gekregen hebben, mocht je je functiebeperking niet gehad hebben?’

je als nieuweling met open armen ontvangt. Het is ook hard werken: per dag moet er immers een volledige aflevering worden gedraaid. Dat is toch even wennen: ik ben in het theater gewend om drie maanden te werken aan een productie en die tijd is er bij ‘Thuis’ niet. Dat maakt het dan weer een hele uitdaging: je moet als speler steeds erg alert zijn, want hoe je het ook draait of keert: elke aflevering wordt bekeken door een pak mensen. Gelukkig wordt er met de hele ploeg, ondanks de beperkte middelen, keihard gewerkt om dagelijkse fictie af te leveren. Als je als acteur niet stevig in je schoenen staat, is het niet eenvoudig om overeind te blijven in een soap. En dat merk je al snel. Of je nu een functiebeperking hebt of niet. KWINTEN

Dat de pers vooral de klemtoon wil leggen op de functiebeperking is natuurlijk logisch: Ik ben een acteur met functiebeperking. Maar het is veel meer dan dat. Ik ben

��������

28

KVG

Zeker in deze financieel moeilijke tijden is uw steun belangrijk voor ons. Waarschijnlijk veel belangrijker dan u kan vermoeden. De federale regeringsvorming is nog altijd niet afgerond. Daardoor kunnen er op federaal vlak weinig beslissingen genomen worden, ook niet voor onze sector. Maar ons verlanglijstje ligt klaar! Wij blijven waakzaam en zodra er een nieuwe regering in het zadel zit, zullen wij de wensen voor een actueel beleid voor mensen met een handicap aan de nieuwe beleidsverantwoordelijken voorleggen. Hopelijk kunnen wij hier snel werk van maken, want de conclusies uit onze inkomensenquête waaraan veel KVG-ers meewerkten, zijn duidelijk: het inkomen van mensen met een handicap moet dringend omhoog! Op Vlaams niveau draait de molen wel verder. De perspectiefnota 2020 van Minister Vandeurzen zal de komende jaren uitgevoerd worden. Zeker op vlak van de organisatie van de zorg en ondersteuning van personen met een handicap verwachten wij veel nieuwe initiatieven. In de mate van het mogelijke proberen we aan alle voorbereidende gesprekken deel te nemen. Hierbij hebben wij slechts één doel voor ogen: de persoon met een handicap moet er beter van worden! Ondertussen lijkt het aantal mensen met een handicap en hun gezin die wachten op noodzakelijke ondersteuning voortdurend toe te nemen. Ook hier proberen we vanuit KVG regelmatig de vinger op de wonde te leggen. KVG probeert er jaar in jaar uit voor te zorgen dat mensen met een handicap als volwaardige burgers behandeld worden door de overheid en door het grote publiek. Wij doen al het mogelijke om de rechten van personen met een handicap en hun omgeving te verdedigen en te verbeteren.

Wij blijven voortdurend alert over alles wat reilt en zeilt in de sector en proberen voortdurend de belangen van mensen met een handicap te verdedigen. Maar om dit werk te kunnen voortzetten is uw financiële steun belangrijk voor ons. Belangrijker dan u kan vermoeden! Dat KVG ook nu nog altijd de grootste en sterkste organisatie is van mensen met een handicap in Vlaanderen en er in geslaagd is haar slagkracht te behouden, hebben wij te danken aan: - De inzet van honderden vrijwilligers - Een zeer strikt budgetbeheer vanwege iedereen die bij de werking van KVG betrokken is - Uw onmisbare financiële steun! Wij durven weer eens bij u, als trouw lid of sympathisant van KVG, aankloppen voor financiële hulp. Twaalf jaar lang hebben wij dag in dag uit intens onze frankeermachine gebruikt. Nu staan wij echter voor de aankoop van een nieuwe frankeermachine. Hiertoe worden we verplicht omdat de datumstempel dit jaar eindigt. Voor zulke ‘oude’ machine, is er gewoon geen nieuwe datumstempel meer te vinden. Enerzijds zijn we fier te kunnen zeggen dat we met een machine die normaal een levensduur van 5 jaar kent, maar liefst 12 jaar hebben kunnen werken. Anderzijds smaakt het bitter dat we enkel om reden van die datumstempel genoodzaakt zijn om een nieuwe machine aan te schaffen. Kostprijs: minimaal 4.500 euro! Zoals we de vorige jaren steeds op uw steun konden rekenen, waarvoor onze oprechte dank, hopen we dat u ons ook nu meehelpt om deze nieuwe frankeermachine te financieren. Elke dag massa’s postzegels kleven is echt geen optie. Er gaan bij KVG dagelijks heel wat zendingen de deur uit: antwoorden op vragen van mensen met een handicap, aankondigingen van infoavonden en zoveel meer. U zult ook in de toekomst op KVG kunnen rekenen. Wij danken u alvast van harte voor uw steun. U kunt uw gift overschrijven op rekeningnummer 789-5502802-10 met mededeling ‘Frankeermachine - 2011’. Wij willen u er aan herinneren dan onze federale regering heeft beslist dat voor het inkomstenjaar 2011 giften enkel nog fiscaal aftrekbaar zullen zijn wanneer ze minimaal 40 euro bedragen. Voor giften van dit bedrag of meer, in een of meerdere stortingen per jaar, zal dan ook een fiscaal attest afgeleverd worden. Met de meeste hoogachting, Pierre Gyselinck algemeen voorzitter

Ingrid Borré algemeen secretaris

U kunt ook on-line een gift overmaken aan KVG. We sloten een overeenkomst met ‘ikwilhelpen.be’. Via onze website www.kvg.be/steunen kunt U rechtstreeks donaties doen aan KVG.

Glimlachen Van al wat leeft op aarde kan slechts de mens glimlachen. Een glimlach kost niets maar heeft een onschatbare waarde. Je glimlach schenken verrijkt hem die hem krijgt zonder jezelf te verarmen. Niemand is zo machtig of rijk dat hij zonder glimlach kan leven. Niemand is zo arm dat een glimlach hem niet rijker maakt. Een glimlach schept vreugde en geluk in het gezin en welwillendheid in zaken. Hij is het beste bewijs van vriendschap.

Hieronder vind je de gegevens van het algemeen KVGsecretariaat en van de regionale secretariaten. Op elk van die secretariaten zijn medewerkers van KVG-diensten beschikbaar. KVG Algemeen Secretariaat Gezin en Handicap A. Goemaerelei 66 2018 Antwerpen tel. 03 216 29 90 fax 03 248 14 42 [email protected] KVG Antwerpen/Mechelen Stenenbrug 96 2140 Borgerhout, tel. 03 235 85 57 fax 03 272 58 89 [email protected] KVG Limburg Rederijkersstraat 53 3500 Hasselt tel. 011 23 22 05, fax 011 23 37 16 [email protected]

Hij brengt rust aan de angstige ziel, is de zonnestraal van het melancholisch hart, geeft moed aan wanhopigen en is het beste tegengif voor droefenis. De glimlach kan niet gebedeld, geleend of gestolen worden, want hij heeft geen waarde zolang hij niet geschonken is. Sommige mensen zijn te moe om u een glimlach te schenken. Geef hen uw glimlach want niemand heeft meer behoefte aan een glimlach dan hij die er geen meer te geven heeft. Auteur onbekend

OOK-ER-BIJ Schoolstraat 40 3500 Runkst-Hasselt tel. 011 28 57 40 011 28 57 43 [email protected]

’T MANKEMENT Noorderlaan 4 1731 Zellik ’t Mankement, tel. 02 466 77 82 Intro, tel. 02 465 67 00 Project Vrije Tijd, tel. 02 463 12 41

KVG Oost-Vlaanderen Oud-Strijderslaan 1 9000 Gent tel. 09 227 34 41 [email protected]

KVG Regio Turnhout Korte Begijnenstraat 18 2300 Turnhout tel. 014 40 33 60, fax 014 40 33 65 [email protected]

PROJECT VRIJE TIJD gsm 0497 60 19 57

VRIJETIJDSWERKING SVGK tel. 014 40 33 61 [email protected]

KVG West-Vlaanderen Ardooisesteenweg 73 8800 Roeselare tel. 051 24 88 06, fax 051 20 51 89 [email protected] KVG Vlaams-Brabant en Brussel Tiensesteenweg 63 3010 Kessel-Lo tel. 016 23 51 61, fax 016 23 51 67 [email protected]

31

Vibeg Tiensesteenweg 63 3010 Kessel-Lo, tel. 016 23 51 21, fax 016 23 09 93 e-mail: [email protected] JKVG Van Vaerenberghstraat 6 2600 Berchem, tel. 03 609 54 40, fax 03 609 54 41 [email protected]

�������������