Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument E. FOTOBIJLAGE BIJ HET DOSSIER 1. Historische en landschappelijke situering
School met speelkoer
Pastorie met voortuin Kerk en kerkhof
Luchtfoto – genomen zomer 2012 – copyright: Geopunt Vlaanderen
Zicht op het geheel van de site vanuit het oosten: links de kerk met bomenkrans, in het midden de voormalige pastorie, rechts de voormalige klassen – copyright: Wikipedia, geraadpleegd op 30/06/2015
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 1 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Zicht op de gemeenteschool, de pastorie en de sacristie vanuit de beboomde kerkhofsite
Sint-Jacobskapelle op de Ferrariskaart (1770-1778)
Kerk, kerkhof en pastorie (ten oosten) op de Atlas der Buurtwegen (ca. 1843)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 2 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument 2. De Sint-Jacobskerk
De vooroorlogse kerk
De vooroorlogse kerk (foto Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium, de Westhoek Verbeeldt situeert deze foto in 1904)
De vooroorlogse kerk, exterieur met westgevel ca. 1904 en het vooroorlogse kerkinterieur ca. 1912 (De Westhoek Verbeeldt en infobord bij de kerk)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 3 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Schilderij Emmanuel Viérin 1914 (links, foto via familie Viérin),rechts schilderij 1923 (© Museum voor Schone Kunsten, Kortrijk, foto O. Pauwels)
De vernietiging van de kerk tijdens de Eerste Wereldoorlog
De vernietiging van de kerk
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 4 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Observatieladder tegen de koormuur in Sint-Jacobskapelle. De tekening siert de omslag van de tweede editie van Les Sites de Guerre in 1924 (uit Les Sites de Guerre - Campagne 19141918. Brochure 2: Notices sur les sites de guerre conservés, Belgisch leger, 1924)
De wederopbouw van de kerk
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 5 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Het voorontwerp voor de wederopbouw van de kerk door architect Van Elslande, 20 november 1922, advies van de KCML (Archief KCML en Dienst der Verwoeste Gewesten)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 6 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Grondplan op het voorontwerp. De trap en het doksaal boven de doopkapel zouden uiteindelijk niet gerealiseerd worden.
Het definitieve ontwerp van de kerk, 30 september 1923, goed gekeurd door het Koninklijk Hoogcommissariaat op 22 oktober 1923 (Archief KCML en Dienst der Verwoeste Gewesten)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 7 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto’s 1957, 1964 en jaren 1980 (website de Westhoek verbeeldt en Beeldbank WestVlaanderen)
Wederopbouwplan van de toegangspoort, 1925 (Archief Dienst der Verwoeste Gewesten)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 8 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Kerkexterieur
Foto ca 2005
Westgevel en volumewerking van de kerk. De kerk en het kerkhof zijn omringd door een dubbele rij bomen en hagen (foto Koen Himpe)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 9 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Westgevel van de kerk en toegang tot het kerkhof
Noordgevel met doopkapel en sacristie
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 10 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Zicht op koorgevel en sacristie vanuit de voortuin van de pastorie
Sacristie met calvarieberg op rotsstenen. Metalen Christusbeeld
Detail metselwerk sacristie (links) en pastorie (rechts)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 11 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Grafplaten ingewerkt in of tegen de oostmuur van de sacristie of het koor
grafplaten in en tegen de oostmuur van de sacristie
grafplaten in de oostmuur van de sacristie. Bovenaan: JoannesFranciscus Portier ca. 1883
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
grafplaten in de oostmuur van de sacristie. Onderaan: "Bid voor de ziel der kinders PortierVanhee"
Pagina 12 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
grafsteen dwars opgesteld tegen de oostmuur van de sacristie, David Alexander Maes en vrouw Coleta Sophia Willaert, ca. 1875
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
grafplaat tweede helft 14de eeuw, tegen oostelijke koorsluiting. Vloerzerk uit de vooroorlogse kerk, bovenhelft verdwenen. Vervaagde afbeelding van priester met kazuifel, met aan de voeten een leeuw of een hond.
Pagina 13 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Interieur van de kerk
Het kerkschip naar het portaal
Kerkinterieur in 1968 (Foto Koninklijk Instituut voor Kunstpatrimonium) Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 14 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Zicht op het kerkkoor - rechts detail: mangat en touw om de klok te luiden
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 15 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Scheidingsbogen tussen hoofdbeuk en zijbeuken: zicht op de zuidbeuk (midden foto plaatsbezoek 11 juni 2015). Rechts: vlak houten plafond in zijbeuken.
Glasraam in het koor, jaren 1940 rond patroonheilige Sint-Jacob, gesigneerd C. Annys. Rechtsboven: de andere figuratieve glasramen (foto's plaatsbezoek 11 juni 2015).
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 16 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Twee engelenfiguren ter hoogte van het koorgewelf (foto's plaatsbezoek 11 juni 2015).
Doopvont met neogotisch houten deksel, zuidbeuk (foto's plaatsbezoek 11 juni 2015).
De 16de-eeuwse grafzerk werd uit de puinen gered en in de zuidbeuk ingemetseld.
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 17 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Twee neogotische koperen luchters zijn opgehangen in het schip, een dito godslamp in het koor (foto links plaatsbezoek 11 juni 2015).
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 18 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Kerkinterieur: cultuurgoederen (foto's plaatsbezoek 11 juni 2015, tenzij anders vermeld)
Neogotisch zijaltaar en koperen kruis met opschrift "Ave cruce spes unica", beide reeds vermeld in de inventaris van 1934. Het koperen kruis vormt een ensemble met het tabernakel van het hoofdaltaar.
Noordbeuk: beeld H. Jozef met kind op in muur verankerde, witgeschilderde console, beeld H. Blasius op in muur verankerde, polychrome console. De vijf opgenomen beelden - telkens gesigneerd door "L. Jacquart-Carreer Zilverstraat 8 Brugge" - vormen een ensemble.
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 19 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
In het koor: beeld van Onze-Lieve-Vrouw met kind op in muur verankerde, witgeschilderde console. Zuidbeuk: beeld Sint-Jacob op in muur verankerde, polychrome console
Zuidbeuk: beeld Cornelius op in muur verankerde, polychrome console
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 20 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument 3. Het kerkhof: houtig erfgoed, roepsteen en graftekens
Houtig erfgoed en roepsteen
Toegang tot het kerkhof en houtig erfgoed. Rechts: roepsteen bij de kerktoegang (foto's plaatsbezoek 11 juni 2015)
Het houtig erfgoed met opgaande bomen en hagen, links de processieweg (foto's plaatsbezoek 11 juni 2015)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 21 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Algemene beeld van het kerkhof en de graftekens
Hoge begravingsdensiteit van oude graftekens.
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 22 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
De geselecteerde graftekens (foto's 11/06/2015, tenzij anders vermeld)
Foto 1: grafstèle Theophile Moerman ca. 1956, oudstrijder 1914-1918 (perk A – rij 5 – graf 01, enkel stèle)
Foto 2: grafkruis in boomstamvorm, familie Markey-Vanhee ca. 1871 (perk B - rij 1 – graf 1, enkel stèle)
Foto 3: graf E. Glorie ca. 1951, porseleinapplicatie (perk B – rij 1 – graf 2, enkel stèle)
Foto 4: grafteken familie Ryheul ca. 1951 (perk B – rij 1 – graf 8, volledig)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 23 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto 5: grafteken Verplancke-Vandaele ca. 1951, symmetrisch geheel graven 8-10 (perk B – rij 1 – graf 9, volledig)
Foto 6: grafteken familie Ryheul ca. 1947, porseleinfoto's, symmetrie graven 8-10 (perk B – rij 1 – graf 10, volledig)
Foto 7: graf Henri Leblanc ca. 1946, berichtenroeper vanop de roepsteen (perk B – rij 1 – graf 11, enkel stèle)
Foto 8: grafteken met sierlijke porseleinapplicatie, F. Ryheul ca. 1943 (perk B - Rij 2 – graf 2, volledig)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 24 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto 9: grafteken familie DeburchgraveBulcke, brons- en porseleinapplicaties (perk B - rij 2 – graf 3, volledig)
Foto 10: betonnen grafkruis met cirkelmotief, Charles Paepe (perk B - rij 2 – graf 4, enkel stèle)
Foto 11: grafkruis met porseleinapplicatie, juffrouw Maria Vankerrebrouck ca. 1939 (perk B - rij 2 – graf 5, enkel, stèle)
Foto 12: betonnen grafkruis (stèle) Emma Moerman (perk B - rij 2 – graf 6)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 25 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto 13: grafteken familie Toebaert-Glorie, jong gestorven zoon ca. 1937, porselein- en bronsapplicaties (perk B - rij 2 – graf 8)
Foto 14: grafkruis Beatrice Maria Cappon ca. 1937 (20jaar), porseleinfoto en symboliek (perk B - rij 2 – graf 9, enkel stèle)
Foto 15: grafstèle C. Decap ca. 1936, gebruik nieuwe materialen (perk B - rij 2 – graf 10, enkel stèle)
Foto 16: betonnen grafkruis juffrouw Felicie Vantoortelboom ca. 1936 (perk B - rij 2 – graf 11, enkel stèle)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 26 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto 17: betonnen grafkruis (stèle) Caroline D'hondt (perk B - rij 2 – graf 12, enkel stèle)
Foto 18: grafteken familie ClaereboudtWallyn ca. 1933 (perk B - rij 2 – graf 13, enkel stèle)
Foto 19: grafteken Leonard Becue ca. 1939, porselein- en bronsapplicaties, symboliek rozen (perk B - rij 3 – graf 1, volledig)
Foto 20: grafteken familie Logghe-Desender ca. 1928, porselein- en bronsapplicaties (perk B - rij 3 – graf 2, volledig)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 27 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto 21: betonnen kruis (stèle), geen naam meer (perk B - rij 3 – graf 5, enkel stèle)
Foto 23: grafstèle familie Eeclo-Cailleeuw ca. 1933 (perk B - rij 3 – graf 7, enkel stèle)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Foto 22: betonnen kruis (stèle), Sophie Dolfen ca. 1932 (perk B - rij 3 – graf 6, enkel stèle)
Foto 24: betonnen grafkruis Alberta Van Toortelboom, porseleinapplicatie (perk B – rij 4 – graf 1, enkel stèle) Pagina 28 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto 25: graftombe familie Maes-Balloey, symboliek palmtak (perk B – rij 4 – graf 2, volledig)
Foto 27: grafkruis P. Declerck, beton, cirkelmotief (perk B – rij 4 – graf 5, enkel stèle)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Foto 26: grafkruis in boomstamvorm, porseleinfoto, naam onleesbaar, echtgenoot Cesaarie Toulouse ca. 1927 (perk B – rij 4 – graf 4, enkel stèle)
Foto 28: graf familie Vankerrebrouck ca. 1930, perk met kettingen (perk B – rij 4 – graf 6, volledig) Pagina 29 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto 29: betonnen grafkruis met cirkelmotief, Henri Deceuninck (perk B – rij 5 – graf 02, enkel stèle)
Foto 30: ijzeren grafkruis, naam onleesbaar (perk B – rij 5 – graf 03, enkel stèle)
Foto 31: grafstèle vrouw Celina Bultinck ca. 1940, porseleinapplicatie (perk B – rij 5 – graf 5, enkel stèle)
Foto 32: grafteken, heldenhuldezerk Louis Delputte, op kerstavond 1914 gesneuveld in Sint-Jacobskapelle (perk B – rij 5 – graf 6, volledig)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 30 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto 33: betonnen kruis, porseleinfoto, geen naam meer (perk B – rij 5 – graf 7, enkel stèle)
Foto 34: grafkruis priester Lambrecht ca. 1911, porseleinapplicaties, symbool kelk (perk B – rij 6 – graf 1, enkel stèle)
Foto 35: grafkruis (stèle) in boomstamvorm, Henri Baes-echtg. van Marie Markey ca. 1912 (perk B – rij 6 – graf 2)
Foto 36: betonnen grafkruis Devaere Jerome (perk B – rij 6 – graf 3)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 31 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto 37: grafkruis in boomstamvorm, familie Van Neer-Dumortier ca. 1925 (perk B – rij 6 – graf 4, enkel stèle)
Foto 38: smal betonnen kruis met cirkelmotief, naam onleesbaar (perk B – rij 6 – graf 5, enkel stèle)
Foto 39: ijzeren grafkruis Leonie Vandaele ca. 1955 (perk B – rij 7 – graf 3, enkel stèle)
Foto 40: betonnen kruis, Fernand Devaere (perk B – rij 9 – graf 2, enkel stèle)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 32 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Foto 41: kruis, kindergraf W. Keirschieter ca. 1944 (perk B – rij 9 – graf 3, foto 16/02/2016, enkel stèle) 4. Voormalige pastorie met tuin
Foto uit "Mission Dhuicque", boerenhuis van het "Speelhof" te Veurne, 19-04-1917. Rechts: ontwerptekening, C. Van Elslande, 18-08-1922, uit archief Van Elslande. Bemerk dat het ontwerpplan het spiegelbeeld is van het gerealiseerde plan.(cf. DEGRAEVE M., Camille Van Elslande op alle fronten. Modern architecturaal denken in een traditionele context, Thesis masteropleiding UGent. Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Gent, 2011.)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 33 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
De voorgevel met voortuin, naar het kerkkoor gericht
Rechts onder: toestand voor de restauratie ca. 1980 (De Westhoek verbeeldt)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 34 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Zijaanzicht: linker (noord) en rechter zijgevel (zuid)
Details van het verzorgde metselwerk
De achtergevel vanuit de tuin, zicht op de omhaagde pastorietuin en de groengordel rond de kerk
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 35 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Links: voortuin met rechte buxushagen. Rechts: bolvormig gesnoeide buxus en boomgaard 5. Voormalig schooltje met klassen, speelkoer, muren en poortje
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 36 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Relatie school met pastorie en kerk en kerkhof. Boven: vanuit de dorpskern ten westen. Midden: vanaf het kerkhof. Onder: vanuit de weiden ten oosten.
Klasfoto 1924 (De Westhoek verbeeldt)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 37 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Zicht op de klassen en de speelplaats vanaf het weggetje naar de klassen en de pastorie (vanuit het westen). Aanduiding poort voor leerlingen in lage nutsgebouwen onder lessenaarsdak (Foto onder ca. 2005)
Zicht op klassengebouw: voorzijde aan de speelplaats met vensters, blinde achtergevel
Zicht op zijgevel van het klassengebouw vanuit voortuin pastorie. Rechts: pastoor met misdienaars, foto gemaakt in voortuin pastorie, zicht op zijgevel klassen en ommuringspeelplaats (Westhoek verbeeldt, ca. 1964).
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 38 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Eerste ontwerp door van Elslande opgemaakt op 5 juli 1922. Op dit plan noteerde provinciaal architect Verbeke de wijzigingen die hij doorgevoerd wilde zien (Archief Dienst der Verwoeste Gewesten)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 39 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Gewijzigd ontwerp door Van Elslande opgemaakt op 4 oktober 1922 (Archief Dienst der Verwoeste Gewesten)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 40 van 41
Beschermingsdossier: het ensemble van de Sint-Jacobskerk, het kerkhof, de voormalige pastorie met tuin en het voormalig schooltje – monument
Het definitieve grondplan van de school, door het Koninklijk Hoogcommissariaat goedgekeurd op 8 maart 1923 (Archief Dienst der Verwoeste Gewesten)
Dossiernummer: 4.001/32003/149.1
Pagina 41 van 41
