BESCHERMING VAN SCHULDEISERS

BESCHERMING VAN SCHULDEISERS

1. Verhaalsrecht = recht van de SE om de goederen waarop het zekerheidsrecht ligt, ten gelde te maken en met de opbrengst de schuldvordering te voldoen - wijze: via uitvoerend beslag * voorwaarde 1: schuldvordering is zeker, vaststaand en opeisbaar * voorwaarde 2: uitvoerbare titel = grosse van een gerechtelijke akte (authentieke akte) - Faillissement = het collectief beslag t.v.v. de gezamenlijke SE. Elke SE moet zo niet afzonderlijk beslag leggen.

2. Principes van het verhaalsrecht en uitzonderingen 1) verhaalsrecht komt aan elke schuldeiser toe 2) alle goederen van de schuldenaar zijn uitwinbaar * UITZONDERINGEN 1. conventioneel bedongen uitzonderingen 2. uitvoeringsimmuniteit van de overheid (lijst + niet nodig voor openbare dienst) 3. goederen uit zijn aard niet beslagbaar (recht van bewoning) - omdat zij zodanig nauw verbonden zijn met de SA dat die goederen niet overdraagbaar zijn 4. goederen in de onverdeeldheid (wachttermijn) 5. goederen onbeslagbaar door de wet (bv loon) 6. hypotheek: enkel op onroerende goederen 3) schuldeiser kiest zelf op welke goederen hij zich verhaalt * UITZONDERINGEN - artikel 1563 ger.wetboek: hypothecaire SE wint eerst het onroerend goed uit

Zekerheids- en insolventierecht

Eva Van Meirhaeghe

2015

4) de goederen van verhaal moeten op het moment van uitoefening van het verhaalsrecht aanwezig zijn in het vermogen van de schuldenaar - geen verhaalsrecht op goederen van derden - art. 2279 BW: bezit geldt als titel: vermoeden dat de bezitter ook eigenaar is (werkelijke eigenaar moet aan de schuldeiser tonen dat hij de eigenaar is, en niet de beslaagde-SA-bezitter) 5) principes m.b.t. het vermogen

 enkel in gevallen bij wet toegelaten!

Vermogens(splitsing): 1. gemeenschappelijk goederen bij huwelijksstelsel 2. verklaring van onbeslagbaarheid (zelfstandigen voor beroepsschulden) - voorwaarde: overschrijving hyp.kantoor - enkel op hoofdverblijfplaats 3. kwaliteitsrekening (onbeslagbaar, want rekening voor derde) 4. nalatenschap aanvaarden onder voorrecht van boedelbeschrijving

3. Bestuur van het vermogen en de bescherming

Beschermingsmechanismen voor daden van beheer/bewaring/beschikking: 1. zijdelingse vordering = SE stelt vordering in tegen de SA van de oorspronkelijke SA  komt dus in het vermogen van de SA van de SE (en niet in het vermogen van de SE zelf) - SE treedt dus op als vertegenwoordiger van de SA 2. pauliaanse vordering – artikel 1167 BW - bedrieglijke handeling (benadeling SE is voldoende) - dateren van na de schuldvordering is ontstaan (anterioriteiten) - benadeling - handeling om niet = benadeling (kwade trouw van medecontractant vereist) - handeling = niet tegenstelbaar (=/= nietig) 3. bewarend beslag = SA beschikkingsonbevoegd maken (goed niet meer bezwaren, wel bezit en genot) - tegenwerpelijk aan derden


Eva Van Meirhaeghe

2015

SAMENLOOP VAN SCHULDEISERS

* principe: paritas creditorum (= gelijke verdeling bij samenloop van schuldeisers) * uitzondering: ontoereikend vermogen?  ponds ponds gewijze verdeling (evenredig)

Beslag door min. 2 SE

SA = handelaar SA =/= handelaar

* positie verbeteren / ontsnappen aan samenloop: via zekerheden (= bevoorrechte SE’s)


Eva Van Meirhaeghe

2015

PANORAMA VAN ZEKERHEDEN

Zakelijke zekerheden: accessorium van een schuldvordering + behoren tot grote categorie van de zakelijke rechten, dus principes van zakelijke rechten van toepassing Persoonlijke zekerheidsrechten: schuldeiser krijgt vorderingsrecht (= recht op prestatie van een andere persoon) op andere persoon. Krijgt bijkomende schuldenaar. Regels van verbintenissenrecht van toepassing. Sommige hebben accessoir karakter, maar geldt niet voor alle persoonlijke zekerheidsrechten


Eva Van Meirhaeghe

2015

Persoonlijke zekerheden 1. Borg - borg moet betalen wanneer SA niet kan betalen = subsidiariteitsbeginsel - nadeel: gehele vermogen van de borg is blootgesteld  oplossing: beschermingsregels voor kosteloze borg Bv: nietigheidsgronden (kennelijke wanverhouding) 2. Bankgarantie - bank betaalt = geen subsidiariteitsbeginsel

3. Hoofdelijkheid - verschillende SAn die kunnen worden aangesproken

Zakelijke zekerheden 1. Voorrecht - recht van voorrang - op geheel vermogen (alg. voorrecht) - op geheel van RG (alg. roerend voorrecht) - op bepaald RG (bijz. roerend voorrecht) - op bepaald ORG (bijz. onr. voorrecht) - beschikkingsrecht voor SA (verkoop van voorrechtgoed kan niet worden belet) - zakelijke subrogatie op schuldvordering - geen volgrecht (nadeel) 2. Pandrecht - op bepaald roerend goed - voorwaarde: buitenbezitstelling - geen beschikkingsrecht voor SA - geen gebruiksrecht voor SA 3. Hypotheek - op bepaald onroerend goed - volgrecht - publicatieverplichting + tegenwerpelijk

4. Kredietverzekering - insolvabele SA?  verzekering betaalt

2. Alternatieve zekerheden

1) Leasing - leasinggever: revindicatierecht bij beslag/samenloop 2) Eigendomsvoorbehoud - verkoper blijft eigenaar tot koper betaalt: revindicatierecht bij beslag/samenloop * faillissementswet: eigendomsvoorbehoud tegenwerpelijk aan derden bij faill. * andere gevallen van samenloop?  niet tegenwerpelijk? (zie verder) 3) Schuldvergelijking - vordering gaat teniet ten belope van het laagste bedrag - enkel tegenwerpelijk bij samenloop/beslag: bij samenhangende vorderingen


Eva Van Meirhaeghe

2015

 ratio: gelijkheid van SE’s (wanneer je schuldvergelijking doet tvv. 1 SE, is dit een benadeling voor de andere SE’s) DUS: enkel mogelijk om schuldvergelijking te doen bij faillissement wanneer het gaat om samenhangende vorderingen 4) drukkingsmiddelen: - Strafbeding: SA betaalt bedrag als hij zijn verbintenis niet nakomt - op voorhand forfaitair vastgelegd - SA weet op voorhand welke schadevergoeding hij zal moeten betalen bij niet nakoming. 3. Het ontstaan van zekerheden

1) Krachtens de wet - bijvoorbeeld: wettelijke hypotheek 2) Krachtens overeenkomst - bijvoorbeeld: conventionele hypotheek * algemene geldigheidsvereisten voor overeenkomsten - toestemming, bekwaamheid, bepaald/bepaalbaar voorwerp, geoorloofde oorzaak - kosteloze borg: uitdrukkelijke fysieke toestemming * bijzondere geldigheidsvereisten voor zekerheidsovereenkomsten - bijvoorbeeld: pand: buitenbezitstelling vereist * bijzondere vereisten voor tegenstelbaarheid aan derden: publicatievereisten - persoonlijke zekerheden: geen publicatievereisten - zakelijke zekerheden: publicatie voor tegenstelbaarheid * onvervreemdbaarheidsbeding? = beding dat SA een bepaald goed niet mag vervreemden  inbreuk op eigendomsrecht (geen vrij beschikkingsrecht meer) - geldig MAAR: beperkt: 1) beperken in duur/tijd (niet langer dan nodig voor de realisatie van het rechtmatig belang) 2) ten dienste van een rechtmatig belang < > toch vervreemden bij beding? 1) contractuele wanprestatie door SA (= ontbinding overeenkomst + sv) 2) derdemedeplichtigheid door koper (= herstel in natura wegens nietigheid) Zekerheids- en insolventierecht

Eva Van Meirhaeghe

2015

PERSOONLIJKE ZEKERHEDEN 1. Kenmerken

1) vorderingsrecht op persoon 2) niet altijd accessoir 2. Principes van verbintenissenrecht 1) wilsautonomie: beperkt tot tegenstrijdigheden met de openbare orde/goede zede 2) relativiteitsbeginsel: overeenkomst enkel afdwingbaar tussen partijen


Eva Van Meirhaeghe

2015

ZAKELIJKE ZEKERHEDEN 1. Kenmerken

1) bijkomend zakelijk recht op een goed 2) accessoir karakter - volgt het goed/schuldvordering (teniet gaan + overdragen) 3) schuldvernieuwing - continuïteit moet bedongen worden - verbintenis 1 wordt vervangen door verbintenis 2: verbintenis 1 gaat dus teniet  zekerheid zou ook teniet gaan als continuïteit niet bedongen wordt 4) toekomstige schuldvorderingen - ARREST MANGAL clausule: “pand tot waarborg voor alle sommen, welke dan ook, die de cliënt schuldig zou zijn of zou kunnen worden, wegens verrichtingen die de bank zou kunnen doen met de cliënt of zou hebben gedaan” = toekomstige schuldvorderingen

- rechtsgrond: artikel 1130 BW + artikel 10 Pandwet + hypotheekwet - voorwaarde: voorwerp moet voldoende bepaald/bepaalbaar zijn op moment van vestiging van de zekerheid - “bepaalbaar” = vast te stellen over welke schuldvordering het gaat 5) recht van voorrang 6) volgrecht 2. Principes van toepassing op zakelijke rechten


Eva Van Meirhaeghe

2015

1) specifiteitsbeginsel - enkel op geïndividualiseerde zaken - voldoende bepaald/bepaalbaar goed/schuldvordering - toekomstige schuldvorderingen kan 2) numerus clausus beginsel - enkel wettelijk erkende zakelijke zekerheden zijn tegenstelbaar (=/= geldigheid) 3) anterioriteitsbeginsel - oudste recht heeft voorrang 4) publiciteit - voor tegenwerpelijkheid - soms ook als geldigheidsvoorwaarde (pand: buitenbezitstelling) 5) zakelijke subrogatie = goed neemt de functie over van het oorspronkelijke goed - bv: goed verkopen, in plaats daarvan komt een schuldvordering op de kopen  zekerheid gaat over van verkochte goed op de schuldvordering (reeds betaald? Geen zekerheid meer, tenzij geldsom gestort is op een aparte rekening)


Eva Van Meirhaeghe

2015

EIGENDOMSOVERDRACHT TOT ZEKERHEID / CESSIE

1. Geldigheid - SA draagt goed over aan SE. Wanneer SA betaalt, krijgt deze het goed terug - enkel voor roerende goederen (ORG: te duur + publicatie) + schuldvorderingen - MAAR: pandrecht vaak interessanter voor schuldvorderingen (buitenbezitstelling is niet nodig bij “stil pandrecht) - SE: treedt niet in samenloop met andere SE’s bij faillissement van de SA  schuldvordering van de SE blijft buiten de boedel  SE heeft beschikkingsrecht over het goed - combinatie met ontbindend beding: “SE is eigenaar van het goed indien SA zijn schuldvordering niet inlost”  retroactieve werking van ontbindend beding  SE wordt geacht altijd eigenaar geweest te zijn 2. Tegenwerpelijkheid ARREST SART-TILMAN - eigendomsoverdracht tot zekerheid via schuldvorderingen: niet tegenwerpelijk aan derden vanaf de samenloop met andere SE’s < > ° wet financiële zekerheden: tegenstelbaarheid van de overdracht van schuldvorderingen/financiële activa tot zekerheid (ook na samenloop) 3. Cass. 3 december 2010: conversie - numerus clausus beginsel: alleen bij wet bepaalde zekerheidsrechten zijn tegenwerpelijk bij samenloop - cessie  nooit meer opleveren bij samenloop dan een equivalent pandrecht DUS: Cassatie: je mag cessie van schuldvordering converteren naar een pandrecht = een niet-tegenstelbare rechtshandeling (bij samenloop!) wordt omgezet naar een tegenstelbare rechtshandeling * buitenbezitstelling is een voorwaarde van pand? Neen, pand kan solo consensu totstandkomen zonder buitenbezitstelling voor een onlichamelijk goed (= een schuldvordering) ! dus niet voor een lichamelijk roerend goed: buitenbezitstelling vereist voor pand


Eva Van Meirhaeghe

2015

ZEKERHEIDSAGENT

- Je hebt één schuldenaar die verschillende schuldeisers heeft die zorgen voor de financiering van zijn project. Hoe ga je zekerheden het best gaan structureren? 1) Engeland: "Security Trust" Men gaat afzonderlijke entiteit oprichten en de beheerder van de trust, de trustee, is degene die instaat voor beheer van de zekerheidsrechten. Hij zorgt voor de vestiging van de zekerheidsrechten en in de tweede plaats, als er moet overgegaan worden tot uitwinning, moet trustee zorgen voor de uitvoering van de zekerheden en de opbrengst moet doorgestort worden naar de banken. Soms vraag om iets over te dragen naar anderen. Feit dat één van de banken schuldvordering gaat overdragen, heeft daar geen enkele weerslag op bij security trust.

2) België In België kennen we die figuur niet. Stel dat je aan elk van die schuldeisers een hypotheek gaat geven en je dus niet werkt met een zekerheidsagent en één van die schuldeisers wil schuldvordering overdragen aan een derde, dan heeft de overgang van de schuldvordering ook de overgang van de hypotheek tot gevolg. Maar: kantmelding op hypotheekkantoor vereist voor tegenstelbaarheid aan derden (kosten en formaliteiten vervullen)  Niet indien gebruik zekerheidsagent

3) Parallel debt-constructie schuldenaar en verschillende banken die project financieren. Wat gaat men doen? Schuldenaar gaat bijkomende verbintenis aangaan jegens derde (zekerheidsagent) = parallelle schuld.


Eva Van Meirhaeghe

2015

Zekerheidsagent gaat zekerheden vestigen en zorgen voor de uitwinning. Bij zekerheidsagent worden alle zekerheden geconcentreerd. Indien schuldenaar een schuld betaald aan één schuldeiser, zal bedrag van de parallelle schuld evenredig worden verminderd. Als zekerheidsagent tot uitwinning overgaat, dan gaat zekerheidsagent opbrengst van de uitwinning doorstorten aan de banken. Op die manier wordt een constructie opgebouwd die enige gelijkenis vertoont met security trust. Risico van constructie: stel dat zekerheidsagent failliet gaat, dan is er groot probleem. Waarom? Alle gelden zullen dan in het faillissement zitten, evenals de schuldvordering op de schuldenaar + als zekerheidsagent failliet gaat, zullen zekerheden verdwijnen en dan moeten ze opnieuw beginnen. Is dit geoorloofd? Nog geen uitspraak van HvC, maar Franse HvC (13 september 2011) laat Franse HvC dat ze geen graten ziet in goed geconstrueerde parallel debt-constructie. Wetgever heeft belang ingezien bij structureren van zekerheden bij syndicaatleningen en in de Wet Financiële Zekerheden en Nieuwe Pandwet wordt figuur van zekerheidsagent erkend. In beide gevallen is het mogelijk dat de zekerheid wordt gevestigd door een vertegenwoordiger die handelt in eigen naam, maar voor rekening van één of meer begunstigden. Die begunstigden moeten niet bij naam in de overeenkomst worden vermeld, het volstaat dat die bepaaldbaar zijn als het nodig is. Schuldeisers kunnen dus hun schuldvordering overdragen, terwijl de zekerheden worden behouden.


Eva Van Meirhaeghe

2015

BESCHERMING VAN SCHULDEISERS

Recommend Documents