Beroepscompetentieprofiel Machine-operator natuursteenbedrijf
Regie: Bouwradius LOB Datum wijzigen: 7-5-2004 Versie 4
Print: 27-april-2005
Pagina 1 van 12
BEROEPSCOMPETENTIEPROFIEL Machine-operator natuursteenbedrijf (MO) Algemene informatie
datum: 7-5-2004
Onder regie van kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven
Bouwradius LOB
versie: 4
Ontwikkeld door Brondocument(en)
Bouwradius, afdeling ontwikkeling en innovatie • Eindtermendocument; Bouwradius Groep (1996) • 1e inventarisatie beroepen en kerntaken natuursteen; Bouwradius Groep (2003) • Verslagen van interviews met de branche; Bouwradius Groep
Legitimering beroepscompetentieprofiel - op format vereisten door - op inhoud door
Bouwradius
dd. 18-2-2004
Centrum Natuursteen (namens ABN, FNV, CNV)
dd. 31-3-2004
Mogelijke functiebenamingen •
Operator natuursteenbedrijf
Loopbaanmogelijkheden De MO kan doorgroeien tot werkvoorbereider. BEROEPSBESCHRIJVING beroepscontext / werkzaamheden
De MO werkt in de werkplaats van een natuursteenbedrijf (steenhouwerij). Hier worden producten gemaakt van natuursteen, zoals grafstenen, vensterbanken en aanrechtbladen. De MO is over het algemeen actief in de wat grotere bedrijven, waar de beroepen meer gespecialiseerd zijn en men gebruik maakt van een productiestraat. Alle medewerkers die hieraan werken vervullen een onderdeel van het productieproces waardoor men heel specialistisch bezig is. Het gaat daarbij bijvoorbeeld om grotere partijen aanrechtbladen die een standaard maat hebben. De MO werkt in principe alleen. Soms krijgt hij hulp van een collega bij het intern transport van een plaat of bij vragen. De direct leidinggevende van de MO is de chef werkplaats. De belangrijkste werkzaamheden van de MO zijn: Hij controleert het aangeleverde materiaal. Hij stelt en programmeert de machine en brengt het juiste gereedschap aan. De MO bedient geautomatiseerde of halfautomatische machines om te kunnen zagen, frezen of polijsten. Hij controleert tijdens het bewerken van de natuurstenen plaat de werking van de machine. Daarnaast zorgt hij ervoor dat zijn werkplek opgeruimd en schoon is. Hij verzorgt het dagelijks onderhoud van de machine waarmee hij werkt.
rol en verantwoordelijkheden
De MO werkt zelfstandig en heeft een uitvoerende rol. Hij krijgt het werkstuk of haalt dit zelf op met duidelijke aanwijzingen vanuit de werkvoorbereiding. Het te bewerken werkstuk controleert hij op onvolkomenheden in de steen, de kleur, en de maatvoering. Om het werkstuk in te delen werkt hij van een werktekening. Hij is verantwoordelijk voor het aanbrengen van het werkstuk op de machine, voor het op de juiste manier instellen van de machine (programmeren) en het aanbrengen van het juiste gereedschap. Hij heeft een signalerende rol naar de chef werkplaats bij problemen met machine of materiaal.
complexiteit
Hij maakt steeds wisselende werkstukken in verschillende steensoorten en uit steen van verschillende diktes. Wat betreft het programmeren is de complexiteit hiervan afhankelijk van de gebruikte machine. Het lastigste hierbij is het vertalen van de werktekening naar het indelen van het materiaal, rekening houdend met kleurverschil en efficiënt materiaalgebruik.
typerende beroepshouding
- nauwkeurigheid - zelfstandigheid - verantwoordelijkheid
TRENDS / INNOVATIES Marktontwikkelingen
Wetgeving overheidsregulering Technologische ontwikkelingen
Print: 27-april-2005
• Klanten worden steeds veeleisender. Eenvoudig werk wordt vaker kant en klaar ingekocht, waardoor het maatwerk een groter aandeel krijgt. Producten worden steeds luxer en ingewikkelder, waardoor steeds vaker freeswerk noodzakelijk is. • De eisen nemen toe op het gebied van gezondheid (stof- en lawaaibelasting, tilbeperking) en milieu (afvalslib en smeerolie). • Op het gebied van frezen, polijsten en zagen is steeds meer mogelijk, door de voortschrijdende diamanttechniek. Het programmeren verschilt van machine tot machine en maakt ook een snelle ontwikkeling door, waarbij het ook al mogelijk is om vanuit kantoor bepaalde handelingen te programmeren.
Pagina 2 van 12
Bedrijfsorganisatorische ontwikkelingen
Internationale ontwikkelingen
Print: 27-april-2005
• Er is een tendens dat bedrijven zich specialiseren in bijvoorbeeld aanrechtbladen. Binnen grotere bedrijven is er vaak sprake van specialisatie op een bepaalde machine. Hoewel een aantal bedrijven flink groeien blijft de gemiddelde bedrijfsgrootte hetzelfde, doordat er tegelijkertijd nieuwe kleine bedrijfjes ontstaan. Om optimaal rendement uit de machines te halen wordt steeds meer in ploegendiensten gewerkt. • Standaardwerk wordt in toenemende mate geproduceerd in India en China. Met name bij grafwerk. In de bouw is dit nog niet het geval, in verband met het vele maatwerk. Er komen steeds meer kant en klare aanrechtbladen uit het buitenland.
Pagina 3 van 12
KERNTAKEN VAN HET BEROEP 1
Bereidt zaag- polijst of freeswerkzaamheden voor natuursteen voor
2
Bedient de zaag/ polijst / freesmachine voor natuursteen
3
Handelt zaag- polijst of freeswerkzaamheden af voor natuursteen
Print: 27-april-2005
Pagina 4 van 12
KERNTAAK 1 Bereidt zaag- polijst of freeswerkzaamheden voor natuursteen voor proces
De MO leest de werkbon, de schets of eventueel de mal en vergelijkt deze met de aanwezige steen. Indien nodig overlegt hij met de chef werkplaats over het te maken werkstuk. Als hij de steen niet aangeleverd krijgt haalt hij hem zelf op met duidelijke instructies vanuit de werkvoorbereiding. Hij transporteert de stenen plaat naar de werkplek met de loopkraan of een heftruck. Indien nodig tekent hij de steen af voordat hij hem op de machine legt. Daarna brengt hij de steen aan op de machine en klemt deze als dat nodig is. Omdat hij nu anders op de steen kan kijken controleert hij de steen op materiaalfouten en structuur. Als de steen nog niet eerder ingedeeld was, doet hij dit nu. In sommige gevallen brengt hij een mal aan op de steen.
rol / verantwoordelijkheden
De MO werkt zelfstandig, maar krijgt soms hulp bij het intern transport of bij vragen, bijvoorbeeld bij het zoeken van de te bewerken steen. Hij werkt onder verantwoordelijkheid van de chef werkplaats. Hij signaleert de onuitvoerbaarheid van een werkstuk en geeft dit door aan de leidinggevende.
complexiteit
De MO maakt steeds wisselende werkstukken in verschillende steensoorten en uit steen van verschillende diktes. Het lastigste hierbij is het vertalen van de werktekening naar het indelen van het materiaal, rekening houdend met kleurverschil en efficiënt materiaalgebruik. De machines die hij moet programmeren zijn vaak complex.
betrokkenen
De MO heeft bij de uitvoering van de kerntaak te maken met: chef werkplaats/ voorman, collega.
(hulp-)middelen
Verschillende zagen en frezen, mallen, stalen meetlat, schrijf- of blokhaak, schuurpolijstschijven/stenen, merkkrijt, afplakband, bovenloopkraan, persoonlijke beschermingsmiddelen.
kwaliteit van proces en resultaat
De MO heeft de juiste steen op de juiste manier op de machine aangebracht en deze zonodig vast geklemd. De afgetekende maten kloppen.
keuzes en dilemma's
Voldoet de stenen plaat aan de criteria? (eventueel in overleg met de chef werkplaats). Is het efficiënt om de bewerking op mijn machine uit te voeren of draag ik het over aan een collega die een andere machine bedient. Welk gereedschap kan ik het beste gebruiken om dit materiaal te bewerken?
Print: 27-april-2005
Pagina 5 van 12
KERNTAAK 2 Bedient de zaag/ polijst / freesmachine voor natuursteen proces
Hij brengt het juiste zaagblad of frees op de machine aan. Hij stelt aan de hand van de gegevens van de werkbon en/ of tekening de zaag- of freesmachine in. Indien er met een automaat gewerkt wordt programmeert hij de besturing. Soms wordt dit (gedeeltelijk) door de werkvoorbereiding gedaan. Hij klemt de steen, indien nodig, in de machine. Hij laat de machine de steen bewerken. Gedurende het bewerken heeft de MO soms overleg met de chef werkplaats. Tijdens het werken met machines houdt de MO de veiligheid voor hem zelf en zijn omgeving in de gaten.
rol / verantwoordelijkheden
De MO verricht het werk zelfstandig. Hij signaleert onveilige situaties. Indien de machine niet helemaal goed werkt of niet, stopt de MO zijn werkzaamheden. Hij signaleert problemen /ongebruikelijke geluiden en geeft dit door aan de chef werkplaats/ voorman.
complexiteit
De MO werkt met een gespecialiseerde machine met waterkoeling waarop diamant gereedschap zit. Hij bedient meestal een halfautomatische of volautomatische machine. De complexiteit van het programmeren is afhankelijk van de gebruikte machine. De MO stemt het te gebruiken gereedschap en de snelheid van de machine af op het te bewerken materiaal. Als alles eenmaal goed ingesteld en geprogrammeerd is, is het bewerken op zich een kwestie van de machine bedienen. Dit laatste heeft niet veel te maken met het natuurstenen materiaal zelf. Verder let de MO op dat er niemand in de machine komt of bekneld raakt.
betrokkenen
De MO heeft bij de uitvoering van de kerntaak te maken met: chef werkplaats/ voorman.
(hulp-)middelen
Waterpas, montagegereedschappen, lijmtangen, machineklemmen, wiggen/stophout, beveiligingen, karren (rijdende bokken), moker, bovenloopkraan, laser, CNC-machine, brugzaag, portiekzaag, kantpolijstmachine, halfportiekzaag, handschuurmachine, polijstmachines, haakse freesmachine, automaten, persoonlijke beschermingsmiddelen.
kwaliteit van proces en resultaat
Het werkstuk voldoet aan de maten op de werkbon. Er is zuiver gezaagd en gefreesd, binnen de tolerantiegrenzen. Wisselt tijdens het proces tijdig van gereedschap of past de instellingen aan. Het juiste gereedschap is gebruikt en blijft scherp. Het werkstuk is onbeschadigd. De juiste snelheid van machine is gebruikt, er is zonodig in passen gezaagd.
keuzes en dilemma's
Welke werkvolgorde kan het beste gebruikt worden? Welke inzetdruk moet er gebruikt worden? Welk zaagblad, polijstschijf of frees moet er gebruikt worden. Wel of niet in passen zagen? Welke omtreksnelheid is nodig voor het bewerken van dit werkstuk? Welk resultaat is acceptabel? Hoe los ik schade op die is ontstaan aan het materiaal door: - Net iets te lang doorgaan met de bewerking waardoor het werkstuk beschadigt. - Materiaal scheurt. - Verkeerd transporteren.
Print: 27-april-2005
Pagina 6 van 12
KERNTAAK 3 Handelt zaag- polijst of freeswerkzaamheden af voor natuursteen proces
Als het werkstuk gereed is scheidt hij de bruikbare resten van het afval. Het afval voert hij af naar de juiste container. De reststukken transporteert hij naar de opslag. Hierna ruimt hij zijn hulpgereedschap op. Hij zorgt ervoor dat de werkvloer schoon is en vrij van obstakels. Stof spuit hij tijdig weg met water. Indien van toepassing (i.v.m. eventuele lopende band) verzorgt hij het interne transport van het werkstuk naar een collega (afwerker) voor verdere bewerking. Hij vult de werkbon in en draagt deze over aan degene die het werkstuk verder moet bewerken. Hij verzorgt dagelijks onderhoud aan zijn machine. Kleine reparaties voert hij zelf uit. Hij zorgt ervoor dat het gereedschap op de machine scherp is. Hij voorkomt roestvorming op de machine zoveel mogelijk. Hij houdt het logboek van de machine bij.
rol / verantwoordelijkheden
De MO is verantwoordelijk voor zijn eigen werkzaamheden en signaleert onveilige situaties. Hij neemt steeds de veiligheid voor zich zelf en zijn omgeving in acht. De MO is verantwoordelijk voor het in optimale staat houden van de machines waarmee hij werkt. Hij gaat kostenbewust om met betrekking tot het vervangen van gereedschap. Hij voert zelf de kleine reparaties uit en onderhoud de machines. Daarnaast signaleert hij de noodzaak voor grote reparaties en geeft dit door aan de chef werkplaats/ voorman.
complexiteit
De MO verdeelt reststukken in afval en bruikbare reststukken. Hij let op of machine en werkplek schoon zijn en er niemand in kan vallen of bekneld kan raken. Voordat hij met onderhoud aan de machines begint schakelt hij de stroom uit.
betrokkenen
De MO heeft bij de uitvoering van de kerntaak te maken met: Polijster, afwerker, chef werkplaats, onderhoudsmonteur.
(hulp-)middelen
Bovenloopkraan, rijdende bok, werkbon, zagen, frezen, polijstschijven, aftekengereedschap, kiepcontainers, vetspuit, waterslang met luchtslang en spuitpistool, logboek, storingsformulier, persoonlijke beschermingsmiddelen.
kwaliteit van proces en resultaat
Tijdens het opruimen is rekening gehouden met veiligheids- en milieuaspecten. De werkomgeving is schoon, opgeruimd en veilig. Het gereedschap is veilig opgeslagen. De scherpte van de zagen en frezen is gecontroleerd. De machine loopt goed en het gereedschap is scherp. De MO werkt veilig met de machines.
keuzes en dilemma's
Wat hoort in welke container? Is het gereedschap nog bruikbaar? Wanneer vervang ik het gereedschap? Welke storing los ik zelf op, hoe lang ben ik bezig, wanneer schakel ik een leidinggevende in.
Print: 27-april-2005
Pagina 7 van 12
KERNOPGAVEN VAN HET BEROEP 1
Planning versus efficiëntie: Hij organiseert zijn werkzaamheden per dag zodat de planning gehaald wordt voor die dag.
Print: 27-april-2005
Pagina 8 van 12
OVERZICHTSSCHEMA BEROEPSCOMPETENTIES EN KERNTAKEN KERNTAAK BEROEPSCOMPETENTIES
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
vakmatig-methodisch (VM) 1 Voorbereiden van zaag- polijst- of freeswerkzaamheden voor natuur
X
2 Bedienen van de zaag-, polijst-, of freesmachine voor natuursteen
X
3 Afhandelen van zaag- polijst- of freeswerkzaamheden voor natuurste
X
4 Verzorgen van dagelijks onderhoud aan machines voor natuursteenb
X
6 Werken volgens voorschriften met betrekking tot veiligheid, arbo en
X X X
7 Bewaken kwaliteit van de eigen werkzaamheden
X X X
sociaal-communicatieve (SC) 5 Samenwerken met collega´s
Print: 27-april-2005
X X X
Pagina 9 van 12
OVERZICHTSSCHEMA BEROEPSCOMPETENTIES EN KERNOPGAVEN KERNOPGAVE BEROEPSCOMPETENTIES
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15
vakmatig-methodisch (VM) 1 Voorbereiden van zaag- polijst- of freeswerkzaamheden voor natuur
X
7 Bewaken kwaliteit van de eigen werkzaamheden
X
sociaal-communicatieve (SC) 5 Samenwerken met collega´s
Print: 27-april-2005
X
Pagina 10 van 12
BEROEPCOMPETENTIES MET SUCCESCRITERIA Nr. 1 Beroepscompetentie De MO is in staat om op adequate wijze zaag-, polijst- of freeswerkzaamheden voor natuursteen voor te bereiden. VM Succescriteria Proces
Resultaat
Vergelijkt de werkbon, de schets of eventueel de mal met de aanwezige steen. Transporteert de stenen plaat veilig en zonder hem te beschadigen. Tekent de steen af voordat hij hem op de machine legt. Bepaalt de maatvoering vanaf een werkbon met schets. Klemt de steen op de machine. Controleert de steen op materiaalfouten en structuur. Deelt de steen in De juiste plaat van goede kwaliteit is klaar om bewerkt te gaan worden.
Nr. 2 Beroepscompetentie De MO in staat om op adequate wijze een zaag-/ polijst- of freesmachine te bedienen om natuurstenen platen te kunnen bewerken. VM Succescriteria Proces
Resultaat
Brengt het juiste zaagblad of frees op de machine aan. Stelt de machine in met juiste omtreksnelheid, type en diameter gereedschap, en inzetdruk. Legt de stenen plaat binnen een bepaalde radius op de werktafel. Programmeert de machine volgens werkbon. Laat de machine de bewerking uitvoeren. Houdt steeds de veiligheid voor zich zelf en zijn omgeving in de gaten. De stenen plaat is volgens opdracht en op veilige wijze bewerkt.
Nr. 3 Beroepscompetentie De MO is in staat om op adequate wijze zaag- polijst- of freeswerkzaamheden af te handelen voor natuursteen. VM Succescriteria Proces
Resultaat
Scheidt de bruikbare resten van het afval. Bergt reststukken naar grootte en soort gesorteerd op. Voert het afval af naar de juiste container. Bergt hulpgereedschap op vaste plekken op. Zorgt ervoor dat de werkvloer schoon is en vrij van obstakels. Spuit stof tijdig weg met water. Vult de uitgevoerde bewerkingen in op de werkbon. Draagt de werkbon over aan degene die de steen verder gaat bewerken. Voert het werkstuk veilig en zonder te beschadigen af. Het werkstuk is gereed voor de volgende bewerking en de werkplek is opgeruimd.
Nr. 4 Beroepscompetentie De MO is in staat om op adequate wijze het dagelijks onderhoud van de machine voor natuursteenbewerking te verzorgen. VM Succescriteria Proces
Resultaat
Zorgt ervoor dat hij met scherp gereedschap werkt. Smeert de draaiende delen en rails wekelijks. Voorkomt zoveel mogelijk de roestvorming aan de machines. Spuit de machine en werkplek schoon, indien nodig meerdere keren per dag Voert zelf kleine reparaties uit. Geeft problemen met machine of werkzaamheden door aan de chef werkplaats. Houdt het logboek van de machine bij. De machine blijft in optimale staat.
Nr. 5 Beroepscompetentie De MO is in staat om op adequate wijze in samen te werken met collega´s en leidinggevenden met als doel gezamenlijk de doelstelling van het bedrijf te realiseren. SC Succescriteria Proces
Resultaat
Print: 27-april-2005
Gaat in goede harmonie om met collega´s en leidinggevenden, draagt bij aan een positieve arbeidssfeer en toont interesse in het werk van anderen. Stelt zich flexibel op, is bereid om ook andere werkzaamheden te verrichten. Overlegt met collega´s over afstemming van de werkzaamheden. Stelt zich collegiaal op, helpt een ander als dat nodig is. Durft hulp te vragen wanneer dit nodig is. Luistert naar instructies van de direct leidinggevende en volgt deze op. Staat open voor kritiek en aanwijzingen. Er wordt efficiënt en prettig samengewerkt.
Pagina 11 van 12
Nr. 6 Beroepscompetentie De MO is in staat om op adequate wijze zijn werkzaamheden uit te voeren aan de hand van voorschriften en regelgeving ten aanzien van arbeidsomstandigheden, veiligheid en milieu. VM Succescriteria Proces
Resultaat
Past veilige werkmethoden toe, brengt zichzelf en anderen niet in gevaar. Gebruikt de juiste gereedschappen en materialen volgens de gebruiksvoorschriften en bedrijfsprocedures. Gebruikt volgens regelgeving persoonlijke beschermingsmiddelen. Spreekt anderen aan op onveilig gedrag en het niet juist omgaan met gereedschap. Zorgt dat het lichaam zo min mogelijk belast wordt tijdens de werkuitvoering. Houdt de eigen werkplek opgeruimd en overzichtelijk. Voert verpakkingsmateriaal en restmateriaal gescheiden af. Vermijd de belasting bij het tillen door gebruik te maken van de hulpmiddelen als kranen en karren. Beperkt de stofbelasting door de werkplek goed schoon te houden. Er wordt gewerkt volgens de geldende bedrijfsvoorschriften en geldende regelgeving, het milieu wordt gespaard.
Nr. 7 Beroepscompetentie De MO is in staat om op adequate wijze zorg te dragen voor de voortgang en kwaliteit van de eigen werkzaamheden zodat het werk voldoet aan de kwaliteitseisen en de wensen van VM de klant/ opdrachtgever en het werk binnen de planning uitgevoerd wordt. Succescriteria Proces
Resultaat
Print: 27-april-2005
Controleert gedurende de uitvoering van zijn werkzaamheden de materialen voortdurend op fouten en afwijkingen. Kan op deskundige wijze kleine mankementen aan de materialen zelf wegwerken. Neemt verantwoording voor de kwaliteit van zijn eigen werkzaamheden, herstelt zijn eigen fouten. Raadpleegt bij twijfels met betrekking tot de kwaliteit tijdig de leidinggevende. Is zich bewust van zijn aandeel in het productieproces, weet wat de consequenties zijn van fouten in de eigen taakuitvoering voor de daaropvolgende werkzaamheden. Toont initiatief door voorstellen in te brengen om werkmethoden te verbeteren. Werkt in het vereiste tempo, systematisch en geconcentreerd. Werkt netjes en nauwkeurig, levert een kwalitatief mooi product en voldoende kwantiteit.
Pagina 12 van 12
