Beroep > Algemene vergadering van 25 april 2015

Driemaandelijks tijdschrift van het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten

www.iec-iab.be | Nr. 2 / 2015

Beroep > Algemene vergadering van 25 april 2015

AFGIFTEKANTOOR: 3000 LEUVEN I P608443 – IEC-IAB E .  J A C Q M A I N L A A N 1 3 5 / 2 – B E - 1 0 0 0 B R U S S E L

Fiscaal recht > Fiscaal misbruik Jean-Marie Cougnon, Gert De Greeve, Peter Meeuwssen, Anne-Sophie Van den Bosch en Thierry Servais

Algemene vergadering van 25 april 2015

Inhoud Accountancy&Tax Driemaandelijks tijdschrift van het IAB nr. 2 / 2015

3

7

ADMINISTRATIE EN REDACTIE

IAB, Emile Jacqmainlaan 135/2, 1000 Brussel Tel.: +32 2 543 74 90 – Fax: +32 2 543 74 91 E-mail: [email protected]

21

REDACTIECOMITÉ

Intersentia, Groenstraat 31, 2640 Mortsel www.intersentia.be Anthemis, Place Albert I 9, 1300 Limal www.anthemis.be AFBEELDINGEN

Triptyque VERANTWOORDELIJKE UITGEVER

B. Vanderstichelen, Emile Jacqmainlaan 135/2, 1000 Brussel ISSN 1375-9876 MEDEDELING VOOR DE LEZERS

De auteurs, het redactiecomité en de uitgever streven naar betrouwbaarheid van de gepubliceerde informatie, waarvoor ze echter niet aansprakelijk kunnen worden gesteld. De opinieartikelen vertegenwoordigen de inzichten en mening van auteurs en dus niet noodzakelijk die van het Instituut of van het redactiecomité. Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten (IAB) Opgericht bij wetten van 21 februari 1985 en 22 april 1999 UITVOEREND COMITÉ

Voorzitter: B. Vanderstichelen Ondervoorzitter: B. Van Coile Secretaris-penningmeester: J.-L. Kilesse Secretaris: J. De Blay Leden: E. Degrève, J. De Coster RAAD

Voorzitter: B. Vanderstichelen Ondervoorzitter: B. Van Coile Leden: D. Bauwens, L. Ceulemans, P. Cuvelier, J. De Blay, J. De Coster, E. Degrève, V. Delvaux, J.-L. Kilesse, A. Mons delle Roche, G. Schelfhaut, J. Van Hecke, H. Vandelanotte ALGEMEEN DIRECTEUR

E. Steghers

Fiscaal recht

Fiscaal misbruik Jean-Marie Cougnon, Gert De Greeve, Peter Meeuwssen, Anne-Sophie Van den Bosch en Thierry Servais

Stéphane De Bremaeker E-mail: [email protected]

UITGEVERS

Beroep

Algemene vergadering van 25 april 2015

REDACTIECOÖRDINATOR

E. Basso, P.-F. Coppens, J. De Blay, J.-L. Kilesse, R. Lassaux, D. Maes, E. Steghers, B. Van Coile, B. Vanderstichelen

Editoriaal

Ons Instituut gaat nieuwe uitdagingen aan

32

IAB in ‘t kort

33

Wetgeving

34

IAB-info flashback

38

Vakliteratuur

editoriaal

Ons Instituut gaat ­nieuwe uitdagingen aan

O

p de algemene vergadering van het IAB, die op 25 april 2015 plaatshad, wezen we nogmaals op de algemene thema’s die ons na aan het hart liggen en die al twee jaar al onze aandacht vragen. Volgens bepaalde studies zou tegen 2025 95 % van alle boekhoudkundige activiteiten verdwenen zijn, wat zowel een dreiging als een uitdaging is voor onze beroepen. Daarom moeten we nu alles in het werk stellen om ervoor te zorgen dat de accountant of de belastingconsulent de belangrijkste adviseur van de onderneming blijft, de naaste partner van een kmo of bedrijfsleider. Deze strategie rust op een toename van de beroepsbekwaamheden en op een creatieve visie van het beroep. Aangezien de automatisering steeds meer de bovenhand krijgt (denk maar aan e-invoicing), ziet de beroepsbeoefenaar zichzelf verplicht méér diensten te verstrekken dan louter boekhouding; hij moet nieuwe markten aanboren. De sleutel om deze uitdagingen aan te gaan, zou de nieuwe objectiveringsopdrachten van de jaarrekeningen zijn. De authenticiteit van de jaarrekening zou in het kader van de toekenning van de financiering, of in het kader van de wet op de continuïteit van de ondernemingen bijvoorbeeld op objectieve wijze gegarandeerd kunnen worden door een accountant. Ons Instituut wil dat de specialisaties worden uitgebreid via specifieke titels, die toegekend worden. Dat zal als antwoord dienen op een werkelijke vraag van de markt. Wij blijven dan ook achter het idee van een uniek fiscaal mandaat en een monopolie – voor de belastingconsulenten – opdat alleen zij fiscale aangiftes kunnen indienen. Op die manier kunnen we de concurrentie aangaan met de andere (niet-)erkende beroepen. Wij blijven uiteraard voortwerken aan de kwaliteitstoetsing, wat de organisatie van de kantoren alleen maar ten goede kan komen. De kwaliteitstoetsing heeft voornamelijk een begeleidend karakter. Dat is meteen ook een van de redenen waarom het platform BeExcellent.be ter beschikking van de leden werd gesteld en waarom het Instituut IAB-sessies organiseert voor de toetsers. Diezelfde toetsers krijgen eveneens de opdracht om de kantoren te begeleiden, en niet te sanctionneren.

We leggen ook de laatste hand aan de hervorming van de stage. Vanaf 2016 kunnen de (kandidaat-)stagiairs gebruikmaken van een nieuwe examenruimte. Op het einde van de stage kunnen de stagiairs zich baseren op hun specialisatie om accountant en/of belastingconsulent te worden. Binnenkort zal een helpdesk het daglicht zien. Daar kunnen de leden terecht voor vragen met betrekking tot de nieuwe IAB-tools, maar ook om melding te maken van problemen met de e-services van de FOD Financiën (Biztax, Intravat en dergelijke). Het Instituut heeft, via het koninklijk besluit ter uitvoering van de wet van 10 april 2014, de bevestiging gekregen dat de externe accountants het monopolie inzake gerechtsdeskundige krijgen. De komende weken zal het nationaal register voor gerechtsdeskundigen worden opgericht. Het beginsel rond de confidentialiteit van de adviezen bestaat al in de wet en in het koninklijk besluit deontologie, maar de Raad van het IAB wil dat beginsel expliciet uitbreiden naar de accountants en/of belastingconsulenten in business. Het is immers belangrijk dat ook de interne leden vertrouwen inboezemen van hun werkgevers, en dat zij vrij kunnen zijn om hun voorbehoud en ongunstige adviezen kunnen voorbereiden. Tot slot buigt de Raad zich momenteel over de nieuwe deontologische regels, aangezien ze aangepast moeten worden aan de (nieuwe) internationale tendens. De accountant en belastingconsulent krijgt meer autonomie, kan zelf het kwaliteitsniveau dat hij voor zijn kantoor wenst te bereiken kiezen, kan zelf zijn onafhankelijkheidsniveau dat hij naar voren wil brengen bij de uitvoering van de opdrachten kiezen. De duurzame Tax-cificatie is een project dat ons zeer na aan het hart ligt. De huidige minister van Financiën zal dat project trouwens ook verder ondersteunen. Het Instituut overlegt met de FOD Financiën opdat de leden een elektronische kopie krijgen van al het briefverkeer met hun cliënten, en om hen te informeren over de btw-termijnen. Voorts werden er tal van werkgroepen opgericht die de toepasbaarheid van de wetten bestuderen. Het IAB heeft een standpunt ingenomen met betrekking tot de Europese audit- en boekhoudrichtlijnen. Het Instituut wil

2 015/2

3

editoriaal namelijk de huidige boekhoudregels voor micro-entiteiten en de publicatie van de jaarrekening (met neerlegging bij de NBB) behouden. De drie Instituten zijn tot een akkoord gekomen over de wet op de continuïteit van de ondernemingen. Er werd een Interinstitutenaanbeveling geschreven, waarbij rekening gehouden werd met de internationale normen, en eveneens met het feit dat de opdracht van de beroepsbeoefenaar gebaseerd is op een kwalitatieve uitvoering en een objectiveringsopdracht. Ook op het vlak van btw-voorschotten heeft het Instituut een overwinning geboekt: de verplichting om de wet op de btw-voorschotten toe te passen werd opgeschort. Het doel is om terug te gaan naar het oude systeem. Met betrekking tot de strijd tegen het witwassen van geld, en teneinde de creatie van

4

2 015/2

een extern controleorgaan te vermijden, hebben we ervoor gepleit dat de IAB-leden een cliëntenacceptatiebeleid opzetten en dat ze de ogen niet sluiten voor ernstige fiscale fraude. Via de kwaliteitstoetsing kan het Instituut de kantoren bereiken om hen te helpen bij het opzetten van een dergelijk beleid. Het staat dus vast dat 2015 een belangrijk jaar wordt. Een jaar waarin onze beroepen op een kruispunt staan. Meer dan ooit zijn wij één en al oor voor uw bezorgdheden, en engageren we ons in al deze aspecten.

•

Bart Van Coile Benoît Vanderstichelen Ondervoorzitter Voorzitter

SAVE THE DATE! AL 30 JAAR AAN UW ZIJDE!

30 jaar, dat moet gevierd worden! Het IAB organiseert dan ook drie evenementen – tussen oktober 2015 en einde maart 2016 – waar u kunt samenkomen en uw confraters ontmoeten, waar u zich kunt laten inspireren door een rijk en gevarieerd programma. Zowel u als uw medewerkers zijn welkom!

PRIK ALVAST DEZE DATA VAST:

6 OKTOBER 2015 (13.30

- 18.30 UUR) GROTE IAB-BIJEENKOMST IN BRUSSEL • 1 plenaire zitting en 12 praktische workshops.

26 NOVEMBER 2015 (9.00

- 17.00 UUR) IN BRUSSELS EXPO

• In het kader van het Forum for the Future organiseert het IAB drie praktische workshops.

2015

2016

VAN DECEMBER TOT MAART (18.00 - 21.30 UUR) ROADSHOW VAN 11 DATA VERSPREID OVER ALLE PROVINCIES • Met extra workshops!

EEN RIJK EN GEVARIEERD PROGRAMMA: Plenaire zittingen om u te inspireren Praktische workshops om u te vormen Informatiedesk om u te begeleiden bij het gebruik van de IAB-tools Tot 5 uur permanente vorming per event De kans voor een gezellige babbel met de collega’s, met een cocktail en galadiner op 6 oktober En tot slot: geschenken voor iedereen!

Wees talrijk! Uw medewerkers zijn eveneens welkom! Programma, praktische modaliteiten en inschrijvingsformulier staan binnenkort online! Platinium partners

Gold partners

IAB - Al 30 jaar aan uw zijde - www.iec-iab.be / Contact : Nathalie Petit - +32 2 515 68 87 - [email protected]

beroep

Algemene vergadering van 25 april 2015 Op 25 april 2015, om 9 uur, opende voorzitter Benoît Vanderstichelen de 29ste algemene vergadering van het Instituut. Voor deze gelegenheid begaven meer dan 600 leden zich naar het Brussels Square Meeting Centre (Kunstberg). U vindt hieronder het verslag van deze vergadering. Bureau Het bureau was samengesteld uit Benoît Vanderstichelen, voorzitter, Bart Van Coile, ondervoorzitter, Jean-Luc Kilesse, secretaris-penningmeester, Jos De Blay, secretaris, Emmanuel Degrève en Johan De Coster, beiden lid van het uitvoerend comité. Ze werden bijgestaan door Eric Steghers, algemeen directeur van het Instituut.

Activiteitenverslag Duotoespraak van Benoît Vanderstichelen en Bart Van Coile De voorzitter Benoît Vanderstichelen en de ondervoorzitter Bart Van Coile stelden om beurten alle leden van het uitvoerend comité en de Raad voor, waarna ze de uitdagingen van 2025 hebben aangekaart; tegen dan zouden 95  % van de boekhoudkundige activiteiten verdwenen zijn. Dat is een dreiging voor ons beroep, maar tegelijkertijd een uitdaging. Dit moet leiden naar meer objectivering. De sprekers wijzen erop dat de regering het Instituut heeft gevraagd mee te denken over de toekomst van het beroep. Op dat vlak moet binnen het Interinstitutencomité worden nagedacht over de volgende prioriteiten: de jongeren, de kwaliteit en de uitdagingen van 2025. Ze brengen vervolgens verslag uit van de werkzaamheden van het Instituut. Hierbij vangen ze aan met het strategisch plan, dat volgende punten bevat: – De kwaliteitstoetsing, met een doel – Be Excellent – teneinde de betrouwbaarheid van het beroep te verbeteren om de effectieve objectiveringsopdrachten toe te vertrouwen aan de leden. De focus van de kwaliteitstoetsing ligt op begeleiding, en net om die reden stelt het Instituut het platform BeExcellent.be ter beschikking van zijn leden. Voorts organiseert het Instituut een reeks IAB-sessies. Tot slot moeten de toetsers de kantoren begeleiden, en niet straffen. De voorzitter bedankt André Bert voor zijn inzet in de kwaliteitstoetsing. – De hervorming van de stage. Vanaf volgend jaar kunnen (kandidaat)-stagiairs gebruikmaken van een nieuwe examenruimte. De stagiairs krijgen op het einde van de stage de mogelijkheid om zich te beroepen op hun specialisaties om de titel van accountant en/of belastingconsulent te verkrijgen. Christine Cloquet en Joëlle Van Hecke – die tevens in de ‘stuurgroep Stage’ zitten – krijgen een dankjewel voor hun dynamisme.

2 015/2

7

beroep –

De IAB-sessies. Na afloop van hun opleiding van ‘onafhankelijk bestuurder’ ontvingen 52 externe leden een certificaat. Benoît Vanderstichelen en Bart Van Coile wensen hen proficiat, en benadrukken de verantwoordelijkheid die het Instituut wordt opgelegd om sessies te organiseren rond ‘BeExcellent.be’, de antimisbruikmaatregelen en de bijzondere opdrachten. Het Instituut moet er echter op letten dat het niet in het vaarwater van de beroepsverenigingen terechtkomt. Binnen het Instituut zelf wordt, in samenwerking met adjunct-directeur Fabienne Cleymans, een HR-beleid opgezet. Zo werden er dienstverantwoordelijken aangeduid en worden er evaluatieprocedures uitgeschreven. Voorts wordt een IT-architectuur ontwikkeld. De Helpdesk. Vanaf volgend jaar zal het Instituut over een helpdesk beschikken, die de leden zal helpen bij het gebruik van de nieuwe IAB-tools, maar die hen ook zal bijstaan in geval van problemen bij de fiscale IT-toepassingen van de FOD Financiën. Het financieringsplatform. Op dit vlak zijn wij op de goede weg: het project wordt ondersteund door minister Muyters en door enkele grote banken. Het project bevindt zich in de finale fase van de kostprijsanalyse, en wordt uitgevoerd dankzij de objectivering van de boekhoudkundige gegevens.

–

–

–

Benoît Vanderstichelen en Bart Van Coile sommen een aantal acties op ten gunste van de leden:



–

–

–

8

– Gerechtelijke expertise. Het Instituut heeft de bevestiging verkregen over het monopolie van de externe accountants in dit domein, en dit aan de hand van een koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 10 april 2014. De komende weken zal een nationaal register van gerechtsdeskundigen worden opgericht. –  Confidentialieit van adviezen. Dit beginsel bestaat alvast in de wet en in het koninklijk besluit deontologie, maar de Raad van het IAB wil dat de wet de confidentialiteit van de adviezen van accountants en/of belastingconsulenten in business extra in de verf komt. Het is immers belangrijk dat de leden in business vertrouwen krijgen van hun werkgevers, en dat ze vrij zijn om een voorbehoud te maken of een ongunstig advies te geven. De minister Geens staat hiervoor open, maar het Instituut moet nog contact opnemen met de andere bevoegde ministers zodat de wet expliciet voorziet in de confidentialiteit van de adviezen, ook voor de leden in business. Nieuwe deontologische regels. Aangezien het huidige koninklijk besluit te dwingend van aard is, buigt de Raad zich momenteel over een nieuwe KB deontologie, waarbij rekening wordt gehouden met de internationale normen. De accountant of de belastingconsulent krijgt meer autonomie, kan zelf het kwaliteitsniveau dat hij voor zijn kantoor wenst te bereiken kiezen, kan zelf zijn onafhankelijkheidsniveau dat hij naar voren wil brengen bij de uitvoering van de opdrachten kiezen. Werkgroepen Tax-cificatie. Ook de nieuwe minister van Financiën staat achter het project ‘duurzame tax-cificatie’. De FOD Financiën vergaderen samen met het Instituut over de mogelijkheid om aan de leden een elektronische kopie te sturen van alle correspondentie met hun cliënten. Bovendien buigen talloze werkgroepen zich over de toepasbaarheid van de wetten. Genderdiversiteit in het beroep. De vrouw speelt een essentiële rol in het beroep, al staan ze niet hoog genoeg in de hiërarchie. Aurore Mons delle Roche en Denise Bauwens, beiden raadslid, pakken deze situatie aan. 2014 stond in het

2 015/2

beroep teken van de zoektocht naar een partnership en wordt een enquête gevoerd binnen de fiduciaires. In 2015 zullen de eerste events plaatsvinden waar de kwestie aan bod zal komen. – Jongerenadviesraad. Benoît Vanderstichelen en Bart Van Coile feliciteren Maurizio D’Auria, die benoemd is tot de eerste voorzitter van de Jongerenadviesraad. De Jongerenadviesraad heeft een Facebookpagina opgericht, wat meteen een van zijn eerste acties is. Acties ten gunste van de ondernemingen – Europese audit- en boekhoudrichtlijn. Het Instituut heeft stappen ondernomen om de boekhouding van micro-entiteiten zoals deze vandaag bestaat, te behouden. Ook willen wij de publicatie van de rekeningen (en de neerlegging via de NBB) behouden. – WCO. De drie Instituten zijn tot een akkoord gekomen over de wet op de continuïteit van de ondernemingen. Er werd een Interinstitutenaanbeveling geschreven, waarbij rekening gehouden werd met de internationale normen, en eveneens met het feit dat de opdracht van de beroepsbeoefenaar gebaseerd is op een kwalitatieve uitvoering en een objectiveringsopdracht. – Btw en voorschotten. In 2013 heeft de wetgever de boekhoudkundige beroepsbeoefenaars ietwat in de val gelokt door hen ertoe te verplichten om, in de boekhouding, te zoeken naar het moment van levering (of dienstverlening) of van betaling ingeval een voorschot betaald werd. Een eerste overwinning werd geboekt: de verplichting om deze wet toe te passen werd opgeschort. Het doel is om terug te gaan naar het oude systeem. – Antiwitwas. De Financiële actiegroep (FAG) wil samen met bepaalde politici een extern orgaan oprichten dat accountants- en/of belastingconsulentenkantoren zou controleren. Om dit te vermijden, is het belangrijk dat de IAB-leden een cliëntenacceptatiebeleid op poten zetten, en dat ze de ogen niet sluiten voor ernstige fiscale fraude. Het Instituut zal de kantoren aan de hand van de kwaliteitstoetsing helpen bij het opzetten van dit beleid. Internationale relaties –

–

IFAC. Het Instituut – dat door Guy Van de Velde vertegenwoordigd wordt – heeft de nieuwe voorzitter van de IFAC ontvangen. Tijdens die ontmoeting heeft het IAB een belangrijke aandachtspunt meegegeven ten gunste van de kmo’s en de kleine kantoren. Het IAB heeft nadruk gelegd op het belang van de rol van de leden op het vlak van fiscaliteit in de komende weken en op het belang om niet alleen Angelsaksische normen uit te vaardigen. FEE. Het IAB maakt deel uit van de werkgroep Audit & Assurance bij de FEE. Het doel is om, met het oog op de uitdagingen voor 2025, de rol van de accountants en/of belastingconsulenten in de assurance-opdrachten te bevestigen.

2 015/2

9

beroep Aanstelling stemopnemers De algemene vergadering heeft de stemopnemers aangesteld.

De algemene vergadering stelt volgende leden aan: Waarnemend lid van de Franstalige kamer van de Commissie van beroep Jean-Claude Loiselet, accountant, werd als enige kandidaat aangeduid tot waarnemend lid van de Franstalige kamer van de Commissie van beroep.

Aanstelling commissarissen – –

Voor het mandaat van Nederlandstalig effectieve commissaris: Guy De Coen, accountant-belastingconsulent (enige kandidaat). Voor het mandaat van Franstalig effectieve commissaris: Yves Drapier, accountant-belastingconsulent (enige kandidaat).

Financieel verslag De secretaris-penningmeester Jean-Luc Kilesse brengt verslag uit van de financiële situatie van het Instituut. Hij geeft hierbij eveneens toelichting bij de financiële staten die aan de leden werden overgemaakt. Met 87,9  % van de stemmen voor en 12,1  % stemmen tegen heeft de algemene vergadering de jaarrekening 2014 goedgekeurd.

Verslag van de commissarissen Yves Drapier en Guy De Coen brengen als commissaris verslag uit over de rekeningen van het afgelopen jaar. Als conclusie van hun verslag van commissaris – een mandaat dat beiden in alle vrijheid en onafhankelijkheid konden uitoefenen in samenwerking met de Raad en de diensten van het Instituut – bevestigden ze dat de jaarrekening, die op 31 december 2014 een balanstotaal van 5 110 944 euro en een winst van 801 euro vertoonde, exact is. De jaarrekening geeft een getrouw beeld van de financiële toestand en het vermogen van het Instituut van de Accountants en de Belastingconsulenten, en leeft de Belgische boekhoudkundige wetgeving na.

Kwijting aan de raadsleden en aan de penningmeester Met 86 % van de stemmen voor en 14 % stemmen tegen heeft de algemene vergadering de raadsleden en de penningmeester van hun functie gekweten.

Kwijting aan de commissarissen Met 89,7 % van de stemmen voor en 10,3 % stemmen tegen heeft de algemene vergadering de uittredende commissarissen van hun functie gekweten.

10

2 015/2

beroep Voorstel, vastlegging en goedkeuring van administratieve kosten en procedurekosten voor leden en stagiairs De secretaris-penningmeester Jean-Luc Kilesse stelde voor om de bedragen van de administratieve kosten met betrekking tot de bijkomende onderzoeken, met inbegrip van de oproepingen vast te leggen, en de procedurekosten naar rata van de tuchtsancties en het aantal tenlasteleggingen door de Tuchtcommissie en de Commissie van beroep vast te stellen. Administratieve kosten (art. 14 Wet 22 april 1999) Herinnering 1

Herinnering 2

Herinnering 3

Meer dan 4 herinneringen

€ 0,00

€ 35,00

€ 50,00

€ 100,00

Administratieve kosten

Kosten voor bijkomend onderzoek met inbegrip van oproepingen € 250,00

Tuchtcommissie (art. 5, § 1 Wet 22 april 1999) Eén tenlastelegging

€ 900,00

Twee tenlasteleggingen

€ 1.200,00

Drie tenlasteleggingen

€ 1.500,00

Meer dan drie tenlasteleggingen

€ 1.800,00 Commissie van beroep

Maximaal twee tenlasteleggingen

€ 400,00

Meer dan twee tenlasteleggingen

€ 800,00

Met 71,7 % van de stemmen voor en 28,3 % stemmen tegen heeft de algemene vergadering het voorstel met betrekking tot de administratieve kosten en de procedurekosten goedgekeurd.

2 015/2

11

CodAC van de accountant en van de belastingconsulent CodAC 2015: binnenkort beschikbaar! Deze editie bevat alle relevante wetgeving voor de uitoefening van ons beroep, met name, de volledige van het Burgerlijk Wetboek, de faillissementswet, de WCO, het Wetboek van Economisch Recht ...

Nieuw dit jaar! de Vlaamse Codex Fiscaliteit (incl. de erf- en registratiebelasting) een concordantietabel tussen de oude wetgeving (waaronder het W.Reg. en W.Succ.) enerzijds en de nieuwe artikels uit de VCF anderzijds. Een handige extra die de dynamiek rond successie en registratie duidelijk in kaart brengt!

Waarom intekenen?

Gerealiseerd met en door:

De CodAC 2015 bevat ruim 2 500 bladzijden met wetteksten: een uniek format in België! Bovendien krijgt u naast de papieren versie ook een gratis e-book. Dit alles tegen een zeer aantrekkelijke prijs! Ontdek hieronder ons ledenaanbod en bestel meteen uw nieuwste editie van de CodAC.

Ons ledenaanbod De basisprijs per exemplaar voor de uitgave 2015 bedraagt 150,80 euro excl. btw. Sinds 15 mei genieten de leden van een permanente korting van 20 %, of 120,80 euro excl. btw. Stagiairs krijgen een gratis exemplaar van de CodAC op 6 juni tijdens de conferentie op de VUB. Docenten en studenten genieten speciale tarieven! Ook voor meer dan 5 exemplaren per kantoor. Interesse? Neem contact met ons op!

Meer informatie en/of bestellen?

www.codac.be Of neem contact op met Nathalie Petit, communicatieverantwoordelijke van het IAB: [email protected] – tel.: 02 543 68 87

beroep Uiteenzetting door Jos De Blay, secretaris, over de laatste ontwikkelingen op het vlak van antiwitwas en de gevolgen van het verslag van de Financiële actiegroep (FAG) In het kader van de strijd tegen het witwassen van geld en de financiering van terrorisme verklaart Jos De Blay dat de FAG in de loop van 2014 België voor de vierde keer heeft geëvalueerd. Verschillende internationale deskundigen van de FAG hebben de efficiëntie van het Belgisch preventieve en repressieve systeem geëvalueerd. De verschillende Instituten ontvingen in dat verband twee vragenlijsten, in totaal enkele honderden pagina’s. Vervolgens ontvingen ze vier opeenvolgende ontwerpverslagen (elk ontwerpverslag hield geen of onvoldoende rekening met de verstrekte antwoorden). Jos De Blay stelt dat we de algemene vaststelling kunnen nuanceren, aangezien de FAG meerdere positieve punten heeft genoteerd voor onze beroepen die een steulelrol spelen in het preventief apparaat, met name de invoering van een risicogeöriënteerde aanpak in de antiwitwascontroles – die georganiseerd worden in het kader van de kwaliteitstoetsing – en het stijgende aantal meldingen van vermoeden aan de CFI (hoewel dit laatste volgens de FAG nog steeds beperkt blijkt). Tot slot werden de mobilisering en de sensibilisering door de drie Instituten om de AWW-maatregelen aan te moedigen, sterk geapprecieerd. Jos De Blay snijdt vervolgens de opmerkingen van de FAG aan. Die opmerkingen hebben onder andere betrekking op de controle op de naleving van de wettelijke verplichtingen die algemeen gesteld relatief beperkt blijft of zelfs onbestaande is binnen bepaalde beroepssectoren. De FAG verwijt het Instituut dat het die controles heeft toevertrouwd aan beroepsbeoefenaars, wat een negatieve impact heeft op de efficiëntie van deze controles. Volgens de FAG is er tevens een significant gebrek aan getroffen sancties op het vlak van antiwitwas en is er een tekort aan middelen om de AWW-controles efficiënt uit te voeren. Kort gezegd: zowel voor België, haar regelgeving, het strafrechtelijk systeem, als voor de niet-financiële beroepen, inclusief de onze, slaat en zalft de FAG afwisselend. Jos De Blay maakt een balans op van de inspanningen die het Instituut sinds 2010 geleverd heeft: het opstellen en laten goedkeuren door de Raad van een reglement antiwitwas minder dan één jaar na de publicatie van de antiwitwaswet. Het Instituut was samen met de banken het eerste dat aan deze verplichting heeft voldaan; de publicatie, op korte termijn, van een omzendbrief; de organisatie van 22 roadshows in 2011 en 2012; de invoering van de effectieve controles op de naleving, door de externe leden, van de AWW-verplichtingen in de kwaliteitstoetsing; de toetsing bij – vandaag – meer dan 100 externe leden. Als antwoord op de kritiek van de FAG, verduidelijkt Jos De Blay dat slechts 35 leden niet geantwoord hebben op de AWW-vragenlijst en dat die personen bijgevolg werden doorverwezen naar de Tuchtcommissie en gesanctioneerd. Voorts stelt Jos De Blay dat het “te beperkt aantal” meldingen aan de CFI voorbijgaat aan de vastelling dat het aantal meldingen door onze beroepen gestegen is met 167 %. Tot slot zal het Instituut in september 2015 een bijkomende opleiding plannen voor de leden. Jos De Blay besluit dat de FAG onvoldoende heeft rekening gehouden met de inspanningen van het Instituut. In de toekomst zullen de leden zich dus moeten schikken in een uitgebreider controle van de antiwitwaswet. Zo niet, dan zal de wetgever ingaan op het pleit van de voorzitter van de CFI om een federale controle-instantie voor advocaten en economische beroepen op te richten.

2 015/2

13

beroep Begroting 2015 De secretaris-penningmeester stelt de begroting 2015 voor. Alleen het bedrag van de ledenbijdrage voor externe leden (natuurlijke personen en vennootschappen), de inschrijvingsrechten en de administratieve kosten zijn gestegen. De verplichte bijdrage CFI, Cel voor Financiële Informatieverwerking werd vastgesteld op 16,11 euro. Categorieën

Bijdragen

1) Natuurlijke personen – interne leden

433,33

Een vermindering van 50 % wordt toegekend aan: a) Nieuwe interne leden erkend in 2015, 2014, 2013 na de stage te hebben doorlopen

216,67

b) Gepensioneerde interne leden

216,67

2) Natuurlijke personen – externe leden (verplichte bijdrage CFI, Cel voor Financiële Informatieverwerking, € 16,11 inbegrepen)

711,11

Een vermindering van 50 % wordt toegekend aan: a) Nieuwe externe leden erkend in 2015, 2014, 2013 na de stage te hebben doorlopen (verplichte bijdrage CFI, Cel voor Financiële Informatieverwerking, € 16,11 inbegrepen)

363,61

b) Gepensioneerde externe leden (verplichte bijdrage CFI, Cel voor Financiële Informatieverwerking, € 16,11 inbegrepen)

363,61

3) Professionele vennootschappen – éénpersoonsvennootschappen – andere

347,50 695,00

4) Stagiairs (administratieve kosten) – 5 jaar + 5 jaar

170,00 463,33

5) Stagiairs (inschrijvingsrechten)

170,00

6) 7 jaar beroepservaring (inschrijvingsrechten)

340,00

7) Toetredingsrecht vennootschappen

340,00

De voorzitter en de secretaris-penningmeester geven antwoord op de vragen van de leden. Met 56,5 % van de stemmen voor en 43,5 % van de stemmen tegen heeft de algemene vergadering de begroting en de ledenbijdragen voor 2015 goedgekeurd.

Voorstel elektronische communicatie van het Instituut De secretaris-penningmeester Jean-Luc Kilesse geeft uitleg over het voorstel van de Raad om de communicatie naar de leden op elektronische wijze te laten gebeuren. Hiermee zou vanaf 1 januari 2016 gestart worden. Jean-Luc Kilesse benadrukt eveneens het feit dat de communicatie binnen de andere ordes of Instituten reeds verplicht op elektronische wijze gebeurt. De huidige regering heeft dit trouwens opgenomen in haar regeerakkoord van oktober 2014. De elektronische communicatie heeft ook een ecologische, economische impact, zou veel sneller en efficiënter zijn. Vandaar dat de Raad van het IAB dit eveneens zou willen doorvoeren. Met 73,6  % van de stemmen voor en 26,4  % stemmen tegen heeft de algemene vergadering dit voorstel goedgekeurd.

14

2 015/2

beroep Uiteenzetting door Johan De Coster De voorzitter van de Commissie van begeleiding en toezicht en raadslid, Johan De Coster, stelt de specifieke sessies voor die aan de leden van het Instituut worden verstrekt. Het doel is om de leden te begeleiden, te steunen, bij te staan en te sensibiliseren door hen tools aan te reiken opdat de leden hoogkwalitatieve diensten kunnen bieden. De spreker somt vier manieren op om dat resultaat te bereiken: 1. door de leden te sensibiliseren rond de problematiek van fiscaal misbruik en hen te confronteren met de verschillende fiscale antimisbruikbepalingen; 2. door de leden die een controleverslag opstellen te begeleiden door middel van interactieve sessies georganiseerd door de Commissie van begeleiding en toezicht; 3. door de leden te steunen door middel van werkgroepen, waarbij de kantoren uitleg wordt gegeven over de verwachtingen met betrekking tot BeExcellent.be en de werking van de tool; 4. door voorbereidende sessies op de kwaliteitstoetsing, aangepast aan de kantoren, te organiseren. Johan De Coster heeft eveneens uitleg gegeven over de zeven modules bij de opleiding voor het mandaat van onafhankelijk bestuurder. Voor de externe leden is dit mandaat namelijk geschikt, en wel omdat ze meer aanwezig moeten zijn binnen de onderneming. De cyclus wordt in 2015 georganiseerd in Gent en Namen. De uiteenzetting wordt afgesloten met de sessie praktijkgerichte opleiding ontbinding en vereffening van vennootschappen, die georganiseerd werd in maart en april 2015. Die sessie werd zeer positief onthaald door de 112 deelnemers.

Uiteenzetting door Emmanuel Degrève Emmanuel Degrève verwijst in zijn uiteenzetting terug naar 6 oktober 2014, dat gemarkeerd wordt door een stijlverandering. Het Instituut wil namelijk dichter bij zijn leden staan, waar alles draait rond de leden en waar zij begeleid worden. Vervolgens snijdt hij de kwesties aan die de uitdagingen voor de toekomst vormen. 2015 staat in het teken van de 30ste verjaardag van het Instituut, en zal dus gekenmerkt worden door de wil om de leden te helpen bij het heruitvinden van hun toekomst. Deze wil zal concreet worden uitgewerkt tijdens het event van 6 oktober 2015, het Forum for the Future op 25 november 2015 en de talrijke roadshows doorheen de Belgische provincies. Op het vlak van communicatie meldt Emmanuel Degrève dat de promotie rond het ‘merk’ accountant en belastingconsulent nog steeds actueel is. Er is alvast een evolutie merkbaar, waardoor dit merk verandert, beter wordt. Die evolutie is onder meer het gevolg van talrijke initiatieven zoals de radiocampagne, de valorisatie van het merk en het ter beschikking stellen van een reeks tools. Als voorbeelden geeft hij de CodAC die tegelijk een wetboek en een marketingmiddel is, en die een middel is om het beroep dichter bij de universiteits- en hogeschoolstudenten te brengen. Een andere tool is het platform BeExcellent.be. Een waar laboratorium dat eveneens gebruikt wordt als communicatiemiddel met de leden, en de basis is voor de helddesk. Emmanuel Degrève nodigt alle leden uit om samen de uitdagingen van de toekomst aan te gaan.

Korte samenvatting van genomen beslissingen De algemene vergadering heeft de volgende beslissingen genomen: – Aanstelling van een waarnemend lid van de Franstalige kamer van de Commissie van beroep – Aanstelling van twee nieuwe commissarissen, één Nederlandstalige en één Franstalige – Goedkeuring van de jaarrekening 2014 – Goedkeuring van de begroting 2015, de ledenbijdrage, de inschrijvingsrechten, de administratieve kosten voor de stagiairs en de verplichte bijdrage CFI – Kwijting aan de raadsleden en de penningmeester

2 015/2

15

beroep – – –

Kwijting aan de uittredende commissarissen Voorstel, vastlegging en goedkeuring van administratieve kosten en procedurekosten voor leden en stagiairs Goedkeuring van het voorstel rond het gebruik van elektronische communicatie door het Instituut

Net voor de aanvang van het academisch deel nam de voorzitter de tijd om de raadsleden, de leden van de verschillende commissies en werkgroepen van het Instituut, de vertegenwoordigers van het Instituut in de internationale organisaties, de directie en het personeel van het Instituut hartelijk te bedanken voor hun toewijding aan het beroep.

Ook dit jaar kregen de leden een jaarverslag.

Het IAB en het IBR organiseerden hun algemene vergadering op dezelfde dag.

Nieuwe afspraak op 6 oktober 2015.

De algemene vergadering was een groot succes.

Benoît Vanderstichelen in gesprek met de eerste minister Charles Michel en oud-voorzitter Gérard Delvaux.

Na de algemene vergadering kon iedereen genieten van een lekkere lunch.

16

2 015/2

beroep Gemeenschappelijk academisch deel van het IAB en het IBR Twee gastsprekers hielden om beurten een uiteenzetting tijdens het gezamenlijk academisch deel IAB-IBR, onder wie de premier Charles Michel.

Inleiding door Daniel Kroes, voorzitter van het IBR De voorzitter van het Instituut van de Bedrijfsrevisoren Daniel Kroes heet de deelnemers aan het academisch deel – onder wie de eerste minister Charles Michel – van harte welkom. Hij brengt de belangrijkste uitdagingen ter sprake waarmee de bedrijfsrevisoren én de accountants en/of belastingconsulenten te maken krijgen. Hij benadrukt tot slot de rol van beide beroepen voor de economie.

Uiteenzetting door eerste minister Charles Michel De premier legt uit hoezeer hij vereerd is om aanwezig te zijn op het academisch deel van de algemene vergadering van beide Instituten. Hij benadrukt eveneens dat hij ontzettend veel respect heeft voor onze beroepen, die veel vertrouwen uitstralen. Vervolgens somt hij kort de belangrijkste prioriteiten van zijn regering op het vlak van werkgelegenheid, fiscaliteit, pensioenen en sociaal overleg. Charles Michel benadrukt dat de accountants, de belastingconsulenten én de bedrijfsreviseren geprivilegieerde adviseurs zijn van de grote ondernemingen, maar ook van de kmo’s en de zelfstandigen. Hij ziet tevens een sleutelrol voor deze beroepen in de wending die de regering in 2015 wil nemen. De eerste minister herhaalt dat de ministerraad in februari 2015 het federale kmo-plan heeft goedgekeurd. Dat plan bestaat uit 40 maatregelen om de concurrentiekracht van de kmo’s te versterken, de fiscaliteit te verlagen, de strijd aan te gaan tegen sociale dumping en het statuut van de ondernemer te verbeteren. Hij geeft enkele voorbeelden, zoals de versterking

2 015/2

17

beroep van de bijdrage­ vermindering voor de eerste drie aanwervingen, de v ­ erhoging van de btw-­ vrijstellingsdrempel voor kleine ondernemingen tot 25 000 euro, de versterkte maatregelen voor de horeca of nog de opening van nieuwe markten via e-commerce. De premier bevestigt dat het beroepsgeheim voor onze beroepen – die om absolute onafhankelijkheid vragen – blijft bestaan. Het beroepsgeheim en de beroepsethiek gaan immers hand in hand. Voorts meldt Charles Michel dat de regering een groot vertrouwen heeft in de werking van de tuchtinstanties. Wanneer zij zich moeten uitspreken over een zaak, aarzelen ze niet misbruik te bestraffen. Hij benadrukt vervolgens dat het Europees recht een toenemende invloed heeft op onze beroepen, en dat de nieuwe Europese richtlijnen – de zogenaamde audit- en boekhoudrichtlijnen – voor een omwenteling zorgen. Wat dat betreft, zegt hij dat de bezorgdheid van zijn regering dubbel is: ze wil haar arbitrageopdracht tussen alle betrokken partijen tot een goed einde brengen en er tezelfdertijd ook alles aan doen om de kwaliteit van de financiële communicatie te verbeteren. Charles Michel erkent de wil van beide Instituten om de kwaliteit van de informatieverstrekking in de publieke sector te versterken, een item dat in de actieplannen van de twee Instituten genoteerd staat. Wat het IAB betreft, heeft de eerste minister de modernisering en de versterking van de creativiteit van ons beroep bijzonder aandachtig opgevolgd. Gezien de technologische evolutie – denk maar aan e-invoicing – vindt de eerste minister dat de beroepsbeoefenaars de nieuwe potentiële markten, zoals de nieuwe objectiveringsopdrachten rond de jaarrekeningen, moeten aanboren. Dit kan bijvoorbeeld in het kader van het financieringsplatform of van de wet op de continuïteit van de ondernemingen. Onze beroepen moeten er elke dag voor ijveren om de diensten ten aanzien van de economie te verbeteren, door de traditionele functies opnieuw te waarderen en de werkzaamheden uit te breiden naar adviesverlening inzake bestuur. Voorts benadrukt de premier het belang om de piste van het unieke fiscaal mandaat en het monopolie voor de indiening van de belastingaangiftes, te bestuderen. Enkel op die manier kan de concurrentie op de erkende beroepen worden stopgezet. De eerste minister sluit zijn uiteenzetting af door nadruk te leggen op de ambitie van de regering om jobs te creëren – arbeid is immers dé moter van de sociale verandering – om de economie zodoende aan te zwengelen. Om dit te bereiken, heeft het land behoefte aan boekhoudkundige beroepsbeoefenaars. Voor de eerste minister is het hoog tijd om de financiën van ons land te saneren, rijkdom te creëren en de jongeren te tonen dat er iets anders bestaat dan werkloosheid.

Dankwoord door Benoît Vanderstichelen De voorzitter Benoît Vanderstichelen bedankt de eerste minister van harte, en was tevens aangenaam verrast dat hij zo sterk begaan is met de bezorgdheden van de Instituten. Benoît Vanderstichelen verklaart tot slot dat de Instituten zich steeds ter beschikking stellen van Charles Michel.

18

2 015/2

beroep Uiteenzetting door Hein Lannoye, kabinetsmedewerker van de vice-eersteminister en minister van Werk, Economie en Consumenten, belast met buitenlandse handel Kris Peeters Hein Lannoye verving de vice-eersteminister Kris Peeters, die verhinderd werd, en gaf een uiteenzetting over het standpunt van het kabinet Peeters over, onder andere de audit- en boekhoudrichtlijn.

•

V.l.n.r.: Bart Van Coile, Hein Lannoye, Daniel Kroes, Charles Michel, Benoît Vanderstichelen en Thierry Dupont

2 015/2

19

Internal Governance GUBERNA Governance Insights Lutgart Van den Berghe in samenwerking met Luc Sterckx en Hnia Ben Salah 2015 | ISBN 978-1-78068-291-4 | viii + 92 blz. | paperback | 20 euro

“Governance doesn’t stop at the board: basic principles hold for all levels of an organisation.” Governance, and more specifically internal governance, has a special dimension in the case of (multi-)national groups with intra-group relationships. Internal governance affects the whole group and ensures that the group reaches its goals and objectives in a responsible way and that the governance and management bodies are in control of the organisation they are responsible for. For (multi-)national groups the key challenge is to have internal governance appropriately implemented throughout all group entities. Difficulties arise from vague definitions, cultural differences, barriers to communication, the need to involve stakeholders and address their questions, the fact that the benefits – as well as the risks and pitfalls – of governance are often unclear, and the fact that legal provisions differ from country to country. Currently no codes of best practice exist for internal governance. In order to fill this gap the authors have developed a number of basic principles of internal governance based on in-depth research as well as discussions with governance experts. This book presents the reader a number of best practices and opportunities and points out some main challenges and red flags for internal governance. As such this book is an invaluable guide for any professional that is concerned with good governance. The Centre Internal Governance was created in 2008 by GUBERNA, the Belgian Governance and Directors’ Institute, with the support of Ageas, Deloitte and Laga. Its aim is to raise governance awareness.

Fax deze antwoordkaart naar Intersentia Ja, ik bestel ................. ex. van het boek Internal Governance (ISBN 978-1-78068291-4) aan 20 euro (incl. btw, excl. verzendkosten) per exemplaar. Ik betaal pas na ontvangst van de factuur, die mij samen met mijn bestelling wordt bezorgd. Ik wens de gratis e-nieuwsbrief te ontvangen.

+32 3 658 71 21

Dhr. / Mevr. - Voornaam: Naam: Bedrijf:

Btw-nr.:

Straat + Nr.: Postcode + Gemeente: Telefoon:

Fax:

E-mail: Datum:

Groenstraat 31 2640 Mortsel België

T +32 3 680 15 50 F +32 3 658 71 21 [email protected] www.intersentia.be

Handtekening:

Alle titels zijn ook verkrijgbaar in de boekhandel. Intersentia nv respecteert uw privacy. De persoonsgegevens die u doorgeeft, mag Intersentia gebruiken om u op de hoogte te houden van haar uitgaven. Wilt u geen commerciële informatie van Intersentia nv? Kruis dan dit vakje aan: . U kunt uw gegevens ook opvragen en laten verbeteren via fax of per brief.

fiscaal recht

Fiscaal misbruik In navolging van het IAB-debat – ‘De accountants en/of belastingconsulenten tegenover de fiscale antimisbruikmaatregelen’ – dat georganiseerd werd op het Forum for the Future van 27 november 2014 hebben we vier experten gevraagd om ons een bijdrage op te sturen voor Accountancy & Tax. In de eerste bijdrage definieert Jean-Marie Cougnon, accountant-belastingconsulent, het begrip ‘fiscaal misbruik’. Vervolgens geeft hij dat begrip een plaats tussen de begrippen belastingontwijking, simulatie en fiscale fraude. Daarna geeft Gert De Greeve – Partner bij Van Havermaet Groenweghe – ons tekst en uitleg over de manier waarop we “een verrichting die niet strookt met doelstellingen van de wet” moeten begrijpen. Hij maakt hierbij gebruik van twee voorbeelden: vruchtgebruik en aandelenruil gevolgd door een kapitaalvermindering. Peter Meeuwssen, Partner bij Moore Stephens, en Anne-Sophie Van den Bosch, Manager Tax & Legal, Moore Stephens behandelen de kwestie van ‘interne meerwaarden’ in het licht van artikel 344 WIB 1992. Voorts leggen ze het standpunt van de Dienst Voorafgaande Beslissingen uit. Thierry Servais – Partner bij BDO – buigt zich tot slot over de toepassingsvoorwaarden van artikel 344, § 1 WIB 1992, en dan meer bepaald over het begrip ‘verrichting’. Deze vier interessante bijdragen sluiten perfect aan bij de informatiesessies en workshops “De accountant en de belastingconsulent tegenover de fiscale antimisbruikmaatregelen” die het Instituut geeft. Deze workshops worden in het Nederlands geleid door Philippe Salens, Partner bij Cnockaert en Salens. De Franstalige sessies worden verzorgd door Pierre-François Coppens, belastingconsulent en adviseur bij de IAB-studiedienst.

Fiscaal misbruik: een te verduidelijken begrip Jean-Marie Cougnon Accountant-belastingconsulent 1.  Het begrip ‘fiscaal misbruik’ komt oorspronkelijk uit het gemeenschapsrecht inzake btw. Daarin bepaalt een algemeen beginsel dat rechtsmisbruik verboden is. De gemeenschapsregeling mag niet zo ruim worden toegepast, dat zij misbruiken zou dekken, dat wil zeggen transacties die niet verricht zijn in het kader van normale handelstransacties, maar uitsluitend met het doel om de door het gemeenschapsrecht toegekende voordelen onverschuldigd te verkrijgen (zie arrest EHVJ van 21 februari 2006, Halifax e.a., C-255/02, punten 68 en 69). ‘Misbruik’, een begrip uit het BTW-Wetboek dat de formele toepassing van de wettelijke voorwaarden veronder-

stelt, houdt op zichzelf trouwens geen frauduleus gedrag in. Fraude veronderstelt een inbreuk op de belastingwetgeving met de intentie om de belasting te ontduiken of om belastingontduiking mogelijk te maken (Circulaire nr. AFZ/20060604, dd. 24.08.2006, nr. 11). Artikel 1, § 10 BTW-Wetboek bepaalt dat er sprake is van misbruik wanneer de verrichte handelingen resulteren in het verkrijgen van een fiscaal voordeel waarvan de toekenning in strijd is met de doelstelling beoogd in dit wetboek en de ter uitvoering ervan genomen besluiten en die handelingen in wezen het verkrijgen van dit voordeel tot doel hebben. Een ondernemer neemt de doelstellingen van de wetgever dus niet in acht, terwijl de door de norm opgelegde voorwaarden maar schijnbaar nageleefd worden, wanneer hij op zoek gaat naar of een resultaat verkrijgt dat in strijd is met wat door de wetgever beoogd werd.

2 015/2

21

fiscaal recht 2.  De oude artikelen 344, § 1 WIB 1992, 18, § 1 W. Reg. en 106, al. 2 W. Succ., die bepaalden dat een juridische kwalificering van een rechtshandeling door de partijen (net als afzonderlijke handelingen die eenzelfde verrichting tot stand brengen) niet kan worden tegengeworpen aan de fiscus, bonden de strijd aan tegen belastingontwijking (of ontwijking van de erfenis- of successierechten1). Deze artikelen vielen toen onder de noemer ‘antimisbruikbepalingen’. Zo werd gedurende een lange periode een verschil gemaakt tussen belastingontwijking (toegelaten) en fiscale fraude (strafbaar).

“Belastingontwijking wordt de laatste jaren steeds vaker gelijkgesteld met fraude” Maar de laatste jaren wordt belastingontwijking steeds vaker gelijkgesteld met fraude. Voorbeeld van deze gelijkstelling is artikel 183bis WIB 1992 (de specifieke antimisbruikmaatregel inzake herstructureringen), en dat terwijl het om twee duidelijk verschillende concepten gaat. Opdat er van ‘fraude’ sprake is, moet de inbreuk gedaan zijn met bedrieglijk opzet of met het oogmerk om te schaden (zie artikel 354, al. 2 WIB 1992). De administratie zal dat opzet of oogmerk moeten bewijzen. Worden niet beschouwd als belastingontwijking, noch als fraude, inbreuken die het gevolg zijn van een loutere nalatigheid, verzuim of onjuistheden die te goeder trouw gemaakt zijn. Deze inbreuken kunnen eveneens gesanctioneerd worden aan de hand van een administratieve boete. De fiscale administratie kan ook een juridische constructie ongedaan maken en als simulatie kenmerken. Hiervoor dient ze te bewijzen dat de (schijnbare) akte niet overeenstemt met de werkelijkheid, of dat de partijen niet alle gevolgen van hun handeling aanvaarden (Cass., 6 juni 1961, Pas. I, 1082, Brepols). De sancties wegen in dit geval zwaarder op. Verder bestaat nog een ander begrip, namelijk ‘de keuze van de minst belaste weg’. Die keuze is – net als belastingontwijking – niet strafbaar. Gelukkig maar voor de belastingplichtige en diens belastingconsulent! Die keuze kan in se niet de verdenking van misbruik rechtvaardigen. (EHVJ, conclusie van advocaat-generaal in het Zwijnenburg-arrest, C-352/08 van 20 mei 2010, nr. 45).

1

N.v.d.r.: sinds 1 januari 2015 spreken we in Vlaanderen van ‘ontwij-

king van de erfbelasting’.

22

2 015/2

“De focus wordt vandaag gelegd op agressieve fiscale planning” Opnieuw met betrekking tot de oude antimisbruikmaatregelen: volgens het Hof van Cassatie kan de fiscale administratie slechts tot herkwalificatie overgaan indien de nieuwe kwalificatie gelijksoortige niet-fiscale rechtsgevolgen heeft als de oorspronkelijke rechtshandeling(en) (Cass. 4 november 2005). Bovendien kan herkwalificatie geen betrekking hebben op de essentiële elementen van de rechtshandeling (zoals de partijen, het object, het moment en de prijs), maar alleen op de samenhangende rechtsgevolgen. 3.  Als gevolg van het eindverslag (14 mei 2009) van de parlementaire onderzoekscommissie belast met het onderzoek naar zware fiscalefraudedossiers, werd er besloten om de antimisbruikregels te verstrengen en een algemene fiscale antirechtsmisbruikbepaling in te voeren. Op die manier kan worden vermeden dat manifeste gevallen van misbruik zouden worden beschouwd als de rechtmatige keuze van de minst belaste weg (DOC 52 0034/004, p. 241-242). Deze bepaling staat als dusdanig genoteerd in artikelen 344, § 1 WIB 1992, 18, § 1 W. Reg. en 106, al. 2 W. Succ. Sinds 1  januari 2015 dient in Vlaanderen tevens artikel 3.17.0.0.2 VCF in acht te worden genomen. Aldus krijgt de fiscale administratie een middel om verrichtingen die gekenmerkt werden door belastingontwijking, -ontduiking, wetsontwijking of -ontduiking tegen te gaan. Dat terwijl de administratie al over de mogelijkheid beschikt om simulatie in te roepen. Hierdoor kan worden verondersteld dat de voorwaarden van simulatie niet vervuld zijn. Op verschillende niveaus (OESO, EU, G20) wordt vandaag de focus gelegd op de strijd tegen agressieve fiscale planning – een begrip dat zich situeert tussen misbruik en belastingontwijking – en de behoefte aan meer transparantie en eerlijkheid. De nationale overheden kunnen geen gepast antwoord meer bieden tegen globalisering. De staten moeten hun inkomstenbronnen eveneens beschermen tegen de nieuwe dreigingen. De antimisbruikbepalingen houden echter geen rekening met de ernst van de fraude of met de rol van de belastingplichtige. Waar vinden de belastingplichtigen nog rechtszekerheid? Hoe kunnen de belastingconsulenten en de fiscalisten nog hun werkzaamheden op correcte wijze uitvoeren als de fiscale administratie hun verantwoording op de verrichting alsnog mag verwerpen? Het gaat om een systeem van bewijs en tegenbewijs. Dat houdt onder meer in dat de fiscale administratie de doelstellingen van de bepaling naar voren moet brengen. Uit

fiscaal recht Circulaire Ci.RH.81/616.207 (AFZ 3/2012 – AAF 17/2012 – AAPD 4/2012) dd. 04.05.2012 kan worden afgeleid dat de algemene doelstellingen van de fiscale bepalingen bedoeld zijn “met het oog op het verzamelen van financiële middelen die nodig zijn om uitgaven te doen in het algemene belang: hiertoe dienen zij te bepalen welke inkomsten belastbaar dan wel vrijgesteld […] zijn, welke kosten […] aftrekbaar zijn en welke belastingvoordelen er worden toegekend. Bijgevolg zijn de doelstellingen van een fiscale bepaling duidelijk en vervat in de bepaling zelf.” Volgens mij is dit te simplistisch. Elke bepaling dient immers geplaatst te worden in een economische context, en kan wellicht ingevoerd zijn als reactie op een andere, bestaande bepaling. In het algemeen kan worden gesteld dat de specifieke antimisbruikbepalingen efficiënt gebruikt worden. Denk in dat verband bijvoorbeeld aan artikelen  183bis, 185, §  2, 344, § 2 WIB 1992 of aan de recent ingevoerde bepaling in de moeder-dochterrichtlijn. In tegenstelling tot de specifieke antimisbruikbepalingen vertoont de algemene antimisbruikbepaling heel wat onduidelijkheden met betrekking tot de gevolgen. Geldt de niet-tegenstelbaarheid aldus ten opzichte van de twee contracterende partijen of ten aanzien van een enkele partij? En als de rechtsgevolgen voor de partijen die betrokken zijn bij de verrichting niet veranderen, zodanig dat de verplichtingen of de eventuele rechten blijven bestaan, hoe worden de niet-tegenstelbare gevolgen (die eventueel over verschillende jaren lopen) beperkt tot de fiscale gevolgen?

De doelstellingen van de wet Gert De Greeve Van Havermaet Groenweghe De algemene antimisbruikbepaling inzake inkomstenbelastingen (art. 344, § 1 WIB 1992) beoogt ‘onrechtmatige’ belastingontwijking te bestrijden. De wet heeft het over fiscaal misbruik. Deze term wordt als volgt in de wet gedefinieerd: “Er is sprake van fiscaal misbruik wanneer de belastingplichtige middels de door hem gestelde rechtshandeling of het geheel van rechtshandelingen één van de volgende verrichtingen tot stand brengt:  1° een verrichting waarbij hij zichzelf in strijd met de doelstellingen van een bepaling van dit Wetboek of de ter uitvoering daarvan genomen besluiten buiten het toepassingsgebied van die bepaling plaatst; of  2° een verrichting waarbij aanspraak wordt gemaakt op een belastingvoordeel voorzien door een bepaling van dit Wetboek of de ter uitvoering daarvan genomen besluiten en de

toekenning van dit voordeel in strijd zou zijn met de doelstellingen van die bepaling en die in wezen het verkrijgen van dit voordeel tot doel heeft.”  Cruciaal is dus te weten of een verrichting tot een fiscaal voordeel leidt, dat niet strookt met de doelstellingen van een bepaling van het WIB of een KB genomen op grond van het WIB. De bewijslast hiervan ligt bij de fiscus. Vervolgens heeft de belastingplichtige nog de mogelijkheid van het tegenbewijs. Maar wat zijn dan deze doelstellingen? Je kan bijvoorbeeld met een verwijzing naar art. 1 WIB 1992 in het algemeen poneren dat de doelstelling van het WIB is dat over alle inkomsten belastingen worden geheven. Dit lijkt me te kort door de bocht. Je kan bijvoorbeeld ook per artikel gaan zoeken naar wetsvoorbereiding om de dieperliggende gedachten van de wetgever te achterhalen. Daar waar mogelijk, stel ik echter voor de doelstelling van de wet zo veel mogelijk te halen uit de wetteksten zelf. De doelstellingen van de wet blijken immers uit de interne logica ervan. Aan de hand van twee voorbeelden wil ik aangeven wat ik hiermee bedoel.

1. Vruchtgebruik Reeds lange tijd worden discussies gevoerd over de mogelijkheid om vruchtgebruik te herkwalificeren in huur.

“De mogelijkheid om vruchtgebruik te her­ kwalificeren in huur staat al ­langer ter discussie” Wat is hiervan de reden in het kader van de inkomstenbelastingen? Deze is vrij duidelijk. Voor huurinkomen voorziet het WIB in een regeling om natuurlijke personen te belasten, ook zij die buiten het kader van een beroepswerkzaamheid handelen. Deze bepalingen vinden wij terug in de rubriek onroerende inkomsten. Bovendien worden huurinkomsten onder bepaalde omstandigheden beschouwd als bedrijfsleidersbezoldigingen, waardoor zij als beroepsinkomsten worden belast. Voor de vestging cq. overdracht van het zakelijk recht van vruchtgebruik is niet in analoge bepalingen voorzien, waardoor heffing zou uitblijven.

2 015/2

23

Handboek Boekhouden Hét overzichtswerk voor elke boekhoudprofessional Fax deze antwoordkaart naar Intersentia 03 658 71 21 Handboek Boekhouden - Belgisch boekhoudrecht Erik De Lembre en Liesbet Van de Velde 2012 | ISBN 978-90-5095-964-3 | xvi + 648 blz. paperback | Prijs: € 75 Handboek Boekhouden - Enkelvoudig boekhouden Boekhouden voor de zelfstandige ondernemer en de kleine vzw’s Erik De Lembre, Patricia Everaert en Jan Verhoeye 2010 | ISBN 978-90-5095-965-0 | xvi + 196 blz. paperback | Prijs: € 45

Dhr./Mevr. Voornaam: Naam: Bedrijf: Btw-nr.: Straat:

Handboek Boekhouden - Dubbel boekhouden Basisbeginselen (3de herwerkte editie) Erik De Lembre, Patricia Everaert en Jan Verhoeye 2013 | ISBN 978-94-000-0381-1 xxiii + 674 blz. | paperback | Prijs: € 95

Nr.:

Handboek Boekhouden - Vennootschapsboekhouden (inclusief verenigingen en stichtingen) (derde editie) Erik De Lembre, Patricia Everaert en Jan Verhoeye 2014 | ISBN 978-94-000-0506-8 | xxxvi + 906 blz. paperback | Prijs: € 125

Telefoon:

Handboek Boekhouden - IFRS De IFRS-standaarden boekhoudkundig vertaald (2de editie) Erik De Lembre en Philippe Van Cauwenberge m.m.v. Liesbet Van de Velde en Arlette Van Hecke 2013 | ISBN 978-94-000-0298-2 | xxviii + 590 blz. paperback | Prijs: € 125

Datum:

Handboek Boekhouden - Consolidatie (2de editie) Erik De Lembre en Sadi Podevijn 2014 | ISBN 978-94-000-0368-2 | xiv + 378 blz. paperback | Prijs: € 95 Bij aankoop van de volledige reeks geniet ik 10% korting op de totaalprijs, en betaal ik 504 euro in plaats van 560 euro.

Bestel snel en eenvoudig via www.intersentia.be

Bus:

Postcode: Gemeente:

Fax: E-mail:

Handtekening:

wenst de gratis e-nieuwsbrief te ontvangen

Groenstraat 31 B-2640 Mortsel T +32 3 680 15 50 F +32 3 658 71 21 [email protected]

Alle prijzen zijn incl. btw, excl. verzendkosten. Alle titels zijn ook verkrijgbaar in de boekhandel. Intersentia nv respecteert uw privacy. De persoonsgegevens die u doorgeeft, mag Intersentia gebruiken om u op de hoogte te houden van haar uitgaven. Wilt u geen commerciële informatie van Intersentia? Kruis dan dit vakje aan: . U kunt uw gegevens ook opvragen en laten verbeteren via fax of per brief.

Bij aankoop van de volledige reeks krijgt u 10% korting op de totaalprijs.

fiscaal recht Nochtans bevat het WIB 1992 in artikel 10 een bepaling om de bedragen te belasten verkregen bij vestiging of overdracht van een recht van erfpacht of van opstal of van gelijkaardige onroerende rechten. In een parlementaire vraag van 17  juni 1988 werd de vraag gesteld of het parlement met de woorden ‘gelijkaardige onroerende rechten’ aan vruchtgebruik had gedacht. De toenmalige minister oordeelde dat dit niet het geval was. Conclusie: het was niet de bedoeling van de wetgever om vruchtgebruik te catalogeren onder de onroerende inkomsten. Hij was er perfect van op de hoogte dat de vestiging of overdracht van vruchtgebruik niet tot belastingheffing als onroerend inkomen kan leiden. Als de wetgever een andere doelstelling had gehad, dan zou hij vruchtgebruik wellicht vernoemd hebben in art. 10 WIB 1992 (zoals de rechten van erfpacht en van opstal). Naar mijn mening kan een vruchtgebruikverrichting derhalve niet in strijd zijn met doelstellingen vervat in de artikelen van het WIB die voorzien in een belastingheffing van onroerende inkomsten.

2. Aandelenruil gevolgd door een kapitaal­ vermindering Recent is commotie ontstaan over de vraag of het kapitaal gevormd door een inbreng in natura van aandelen van een andere vennootschap bij een latere kapitaalvermindering beschouwd kan worden als een belastbaar dividend.

hierbij van uit dat de verrichting van aandelenruil beschouwd kan worden als ‘normaal beheer’ in de zin van art. 90, 9°, eerste streepje WIB 1992: – Art. 18, al. 1, 2° WIB 1992 is erg duidelijk: ”Dividenden omvatten (…) gehele of gedeeltelijke terugbetalingen van maatschappelijk kapitaal, met uitzondering van terugbetalingen van gestort kapitaal verkregen ter uitvoering van een regelmatige beslissing tot vermindering van het maatschappelijk kapitaal, overeenkomstig de bepalingen van het Wetboek van Vennootschappen. – Het lijdt ook geen twijfel dat kapitaal gevormd door een aandelenruil die als ‘normaal beheer’ kwalificeert, beschouwd moet worden kapitaal in de zin van art. 184, al. 1 WIB 1992. – Art. 95 WIB 1992 voorziet onder voorwaarden in een tijdelijke vrijstelling voor meerwaarden op aandelen die zijn gerealiseerd buiten het kader van ‘normaal beheer’. Deze vrijstelling vervalt echter in geval van een latere kapitaalvermindering. Er is dan wel belastingheffing. De wetgever heeft dus enkel voorzien in een regeling in geval van kapitaalverminderingen na een aandelenruil die in de context van art. 95 WIB onbelast bleef. Art. 18, al. 1, 2 WIB 1992 bevat anderzijds duidelijk de voorwaarden waarbinnen een kapitaalvermindering belastingvrij blijft. Naar mijn mening behoort het dan niet tot doelstelling van het WIB om een kapitaalvermindering na aandelenruil te belasten indien de aandelenruil zelf onbelast bleef in de context van ‘normaal beheer’.

Interne meerwaarde en antimisbruikbepaling Zelfs ingeval de aandelenruil zelf de toets van art. 90, 1° WIB 1992 doorstaat, stelt de Dienst Voorafgaande Beslissingen in fiscale zaken in haar advies (www.ruling.be) dat de latere kapitaalvermindering de toets van art. 344, § 1 WIB 1992 dient te doorstaan. De voorheen in het kader van rulings vermelde termijnen van 3 jaar stand still zijn met andere woorden niet langer zaligmakend voor een positieve fiscale beoordeling. Dit standpunt is in het kader van de ‘step by step-leer’ te begrijpen waar een dividend wordt uitgekeerd door de ingebrachte vennootschap aan de holding (vrijstelling van roerende voorheffing, 95 % DBI-aftrek bij de ontvangende holding) gevolgd door een kapitaalvermindering van de holding. Uiteraard ervan uitgaande dat er onvoldoende andere dan fiscale elementen in de structuur aanwezig zijn. Nochtans is ook hier de vraag of dergelijke verrichting wel in strijd is met de doelstellingen van het WIB. Wij gaan er

Peter Meeuwssen Partner Moore Stephens Anne-Sophie Van den Bosch Manager Tax & Legal, Moore Stephens

Dat de invoering van de nieuwe antirechtsmisbruikbepaling (ARMB) reeds veel inkt heeft laten vloeien, hoeft niet meer te worden gezegd. De nieuwe ARMB heeft ook een invloed op belangrijke leerstukken in het Belgische fiscaal recht. Zo heeft de nieuwe ARMB een heel nieuwe dimensie gegeven aan de discussie over interne meerwaarden. Tot en met 2012 speelden discussies zich hoofdzakelijk af op het domein van de kwalificatie van het begrip ‘normaal beheer van privévermogen’. Meerwaarden op aandelen gerealiseerd in het kader van het normaal beheer van privévermogen worden immers vrijgesteld van belasting. Meerwaarden gerealiseerd buiten het kader van het normaal beheer van privévermogen worden gekwalificeerd als divers inkomen

2 015/2

25

fiscaal recht en ondergaan een belasting van 33 % (plus gemeentebelasting). De aflijning van het begrip ‘normaal beheer van privévermogen’ – wat een feitelijke afweging inhoudt – gaf reeds aanleiding tot talloze discussies, vonnissen en arresten. Sinds 2005 heeft de minister van Financiën één en ander verduidelijkt op dit vlak. In een antwoord op een parlementaire vraag werden immers verschillende voorwaarden/ engagementen opgesomd, die, indien zij werden gerespecteerd, ertoe leiden dat de meerwaarden op aandelen niet zullen worden belast naar aanleiding van de inbreng of de verkoop aan een eigen holding.

Rulingcommissie De Rulingcommissie sloot zich destijds aan bij deze voorwaarden in de door haar afgeleverde rulings. Dit werd zelfs geformaliseerd in een advies. Recent wijzigde de Rulingcommissie haar advies grondig waarbij de passage rond de engagementen volledig werd geschrapt. Ter verdediging stelt de Rulingcommissie dat zij door de schrapping van de engagementen geen nieuw standpunt inneemt. Het is immers zo dat deze engagementen steeds ‘slechts’ als richtlijnen hebben gediend en nooit werden beschouwd als te vervullen voorwaarden voor de vrijstelling van belasting op de interne meerwaarden.

Fiscus krijgt ruimer actiemiddel Hoewel de meerwaarden gerealiseerd op aandelen bij een verkoop of inbreng nog steeds moeten kaderen binnen het normaal beheer van privévermogen (teneinde de belasting als divers inkomen te vermijden), kent deze jarenlange discussie rond interne meerwaarden een belangrijk keerpunt sinds de invoering van de nieuwe ARMB. Met de nieuwe ARMB heeft de fiscus anno 2015 immers een nieuw en ruimer actiemiddel in handen. De vernieuwde ARMB laat de fiscus toe om een rechtshandeling of een geheel van rechtshandelingen die/dat eenzelfde verrichting tot stand brengt niet aan zich te laten tegenwerpen wanneer er sprake is van fiscaal misbruik. Er is sprake van fiscaal misbruik wanneer de belastingplichtige middels de door hem gestelde rechtshandeling of het geheel van rechtshandelingen een fiscaal voordeel verkrijgt in strijd met het doel van de fiscale bepaling. Indien de belastingplichtige evenwel andere motieven dan het ontwijken van inkomstenbelastingen kan inroepen voor de betrokken rechtshandeling of het geheel van rechtshandelingen, dan kunnen deze alsnog worden tegengeworpen aan de fiscus. Aangezien de fiscus zich steeds op voormelde ARMB zal kunnen beroepen, volstaat het niet meer om de stand-still gedurende drie jaar te voldoen. Zelfs wanneer de oprichting

26

2 015/2

“Met de nieuwe ARMB heeft de fiscus anno 2015 immers een nieuw en ruimer actiemiddel in handen” van de holding ingegeven is door niet-fiscale motieven en de aanwezige liquiditeiten niet terugvloeien aan de aandeelhouders, bestaat het risico dat de fiscus bij een latere kapitaalvermindering alsnog tot belastingheffing zal proberen over te gaan. De fiscus zal hierbij trachten de belastingvrije kapitaalvermindering te herkwalificeren in een belastbaar dividend.

Rulingcommissie hanteert a-posterioribenadering De invoering van deze nieuwe ARMB leidde er ook toe dat de Rulingcommissie haar visie wijzigde. In haar meest recent gewijzigde advies inzake interne meerwaarden licht de Rulingcommissie – naast haar ‘vernieuwde’ visie op interne meerwaarden – tevens haar nieuwe a-posterioribenadering toe. Deze benadering is een rechtstreeks gevolg van de nieuwe ARMB in artikel 344, § 1 WIB 1992 en komt erop neer dat een latere verrichting zoals eventuele kapitaalvermindering, onderworpen kan worden aan de algemene antimisbruikbepaling. Er wordt daarbij verder gekeken dan de driejarige wachttermijn, waarvan eerder sprake. Iedere latere kapitaalvermindering kan (en zal) met andere woorden getoetst worden aan de ARMB, rekening houdend met de motieven die destijds werden aangehaald voor de oprichting van de holding en het behoud en de besteding van de ‘overtollige liquiditeiten’ (bijv. bijkomende investeringen, cash pool activiteiten …).

“Iedere latere kapitaalvermindering kan (en zal) getoetst worden aan de ARMB, rekening houdend met de motieven die destijds werden aangehaald” Step-by-stepdoctrine Uit de nieuwe definitie van de ARMB volgt duidelijk dat deze bepaling kan worden toegepast op één enkele verrichting, maar ook een reeks verrichtingen: “een geheel van rechtshandelingen dat eenzelfde verrichting tot stand

fiscaal recht brengt” (Step-by-stepdoctrine). Hoewel de omschrijving van de nieuwe ARMB enigszins verschilt van de voorgaande omschrijving, worden de oude en de nieuwe versie van de ARMB geacht op dit punt dezelfde draagwijdte te hebben. Het Hof van Cassatie bevestigde ook eerder al dat de fiscus een verrichting in haar geheel een nieuwe kwalificatie kan geven wanneer zij op kunstmatige wijze in afzonderlijke akten is opgesplitst en het geheel van die akten uit economisch oogpunt dezelfde verrichting betreffen. De toepassing van de step-by-stepdoctrine vereist evenwel dat er eenheid van intentie is. De beoordeling hiervan is een feitelijke kwestie en de bewijslast daarvoor rust bij de fiscus. De parlementaire voorbereidingen van de wet die de nieuwe ARMB invoerde en de circulaire die dienaangaande werd uitgegeven, bevestigen dat de spreiding in tijd van de verschillende stappen van de verrichting geen obstakel vormen voor de toepassing van de ARMB. Het begrip ‘het geheel van rechtshandelingen dat eenzelfde verrichting tot stand brengt’ beoogt immers ook “de kunstmatige opsplitsing van een verrichting in opeenvolgende rechtshandelingen die op een langere periode dan een aanslagjaar betrekking hebben”.

Inwerkingtreding vanaf aj. 2013 Een belangrijk topic voor de interne meerwaardenproblematiek is dan ook de discussie over de inwerkingtreding van de nieuwe ARMB. Formeel treedt de ARMB in werking vanaf aanslagjaar 2013, maar is zij tevens van toepassing op “rechtshandelingen of het geheel van rechtshandelingen die gesteld zijn tijdens een belastbaar tijdperk dat afsluit ten vroegste op 6 april 2012 en dat verbonden is aan het aanslagjaar 2012”. De toepassing van het voorgaande op één enkele rechtshandeling stelt op zich weinig vragen. Anders is het wanneer de geviseerde verrichting bestaat uit een geheel van rechtshandelingen. De fiscus – hierin gevolgd door de Rulingcommissie – past het ruime standpunt toe waarbij de nieuwe versie van de ARMB toepasselijk is zodra de laatste handeling die deel uitmaakt van een geheel van rechtshandelingen dat eenzelfde verrichting tot stand brengt, in de loop van het jaar 2012 is of wordt gesteld. Deze zienswijze kan niet worden gevolgd. De overgangsbepalingen van de nieuwe ARMB bevestigen duidelijk dat het geheel van rechtshandelingen moet gesteld zijn vanaf aanslagjaar 2013. Uit die formulering blijkt dat het geheel (dus alle) van rechtshandelingen moet gesteld zijn tijdens de betrokken belastbare periode en niet enkel de laatste. De ‘onbeperkte’ terugwerkende kracht van deze bepaling zoals de fiscus ze wenst toe te passen, is dan ook in strijd met de wettekst.

“De overgangsbepalingen van de nieuwe ARMB bevestigen duidelijk dat het geheel van rechtshandelingen moet gesteld zijn vanaf aanslagjaar 2013” Herkwalificatie kapitaalvermindering in dividend­ uitkering Inzake interne meerwaarden blijkt tevens dat de fiscus recent ook een andere ‘aanvalsroute’ heeft gekozen, eveneens gebaseerd op de toepassing van de nieuwe ARMB. Concreet probeert de fiscus de nieuwe ARMB toe te passen en zo de kapitaalvermindering te herkwalificeren in een dividenduitkering. De fiscus meent de ARMB te kunnen toepassen in gevallen waar de holding in hetzelfde jaar een dividend ontvangt van de werkvennootschappen wat zij vervolgens quasi integraal en onmiddellijk uitkeert aan de aandeelhouders in de vorm van een kapitaalvermindering. De fiscus baseert zich op de nieuwe ARMB en een arrest van het Hof van Cassatie uit 1973 om in dergelijke gevallen te besluiten tot fiscaal misbruik. Deze stelling kan niet worden gevolgd. Het Cassatiearrest waarmee de fiscus zich sterkt, wordt daarenboven verkeerd geïnterpreteerd en is dus niet van toepassing. Het is tevens vrij eenvoudig om dergelijke discussies te vermijden. De fiscus heeft zijn bovenstaande theorie immers gebaseerd op de situatie waar de ontvangst van het dividend en de uitkering van het kapitaal doorgaat in hetzelfde boekjaar. Deze theorie kan aldus niet worden toegepast in het geval waarin men eerst overgaat tot de uitkering van een dividend aan de holding om in een volgend jaar te beslissen tot kapitaalvermindering.

Voer voor nieuwe discussie Uit het bovenstaande is duidelijk gebleken dat de verstrengde aanpak van de Rulingcommissie en de werking van de nieuwe antimisbruikbepalingen een nieuwe discussie geven aan het debat over interne meerwaarden. De Belgische fiscus die reeds jaren strijd voert tegen deze belastingvrije meerwaarden ziet zich hierin gesteund en kan zich voortaan aldus beroepen op een aantal ruimere actiemiddelen. Zoals uit het bovenstaande is gebleken, zal het bij de voorbereiding van een mogelijke inbreng- of verkoopoperatie

2 015/2

27

fiscaal recht meer dan ooit belangrijk zijn om de nodige aandacht te besteden aan de feitelijke aspecten van verrichting met bijzondere aandacht voor de niet-fiscale motieven van een transactie. Uit een nazicht van zowel afgeleverde als afgekeurde rulingaanvragen, blijkt duidelijk dat het schetsen van het feitelijk kader van de voorgenomen transactie een zeer belangrijke evenwichtsoefening wordt waarbij zowel verrichtingen die plaatsvonden in het verleden alsook de toekomstige verrichtingen in overweging zullen moeten worden genomen. Daarnaast zal het evenzeer belangrijk zijn dat de voorgenomen motieven werkelijk tot uitvoering worden gebracht. Het oprichten van een passieve holding, enkel en alleen om het fiscale voordeel van de step up te verkrijgen en waarmee jarenlang niets wordt ondernomen is dus definitief verleden tijd.

Fiscaal misbruik en ‘verrichting’ Thierry Servais Belastingconsulent IAB Partner BDO Belastingconsulenten Professor aan de ESSF (ICHEC)

In de nieuwe antimisbruikbepaling2 is niet alleen de invoering van het begrip ‘fiscaal misbruik’ zwaarwegend, maar ook de woorden ‘verrichting’ en ‘belastingplichtige’ (of ‘belastingschuldige’) kregen naar onze mening een veel ruimer belang dan in de oude versie.

“Ook de termen ‘verrichting’ en ‘belastingplichtige’ zijn in de nieuwe antimis­ bruikbepaling belangrijker geworden”

2

Indien niet anders vermeld, hebben onze consideraties simultaan

Het is immers aan de hand van de verrichting dat kan worden uitgemaakt of er al dan niet sprake is van fiscaal misbruik en of die verrichting in dat geval aan de belasting zal onderworpen worden. Voorts zal het fiscaal misbruik gelden bij een bepaalde belastingplichtige (of belastingschuldige) en verlangt de interne samenhang van de nieuwe tekst – in zijn huidige redactie – dat de belastingheffing (enkel) wordt hersteld bij dezelfde belastingplichtige.3 In het beperkte kader van dit artikel kunnen wij uiteraard niet uitweiden over het fiscaal misbruik op zich – aangezien dit de kern is van de materie die niet in een paar woorden kan worden behandeld – noch over de heikele kwestie van het herstel van de belastingheffing4, maar zullen wij ons enkel toespitsen op wat het begrip ‘verrichting’ precies inhoudt.

(Enige) rechtshandeling Het woord ‘verrichting’ dat in de antimisbruikmaatregel wordt gebruikt, wordt niet als dusdanig omschreven. Dat is ook normaal, want in zijn algemene betekenis of volgens het woordenboek is een verrichting “een georganiseerd geheel van processen die een gevolg teweegbrengen, een handeling die een bepaald resultaat beoogt”. Een verrichting wordt dus enkel gedefinieerd in functie van het nagestreefde gevolg. Om uit te maken of een verrichting misbruik inhoudt, wordt die verrichting in lid 2 omschreven door haar resultaat (plaatsing buiten het toepassingsgebied van een bepaling; verkrijging van een voordeel voorzien door een bepaling). Wat verstaat de wet nu onder dit ‘georganiseerd geheel van processen’? Of zal elke ‘handeling’ hoe dan ook beschouwd worden als een ‘verrichting’?



Wij, van onze kant en zonder grondiger analyse, menen echter dat de

betrekking op de drie nieuwe teksten die door de Programmawet van

interne samenhang van de nieuwe tekst, in zijn huidige versie, verlangt

29 maart 2012 (I) werden ingevoegd (art. 344, § 1, WIB, art. 18, § 2,

dat het herstel van de belastingheffing slechts bij één enkele belasting-

W.Reg en art. 106, lid 2, W.Suc), gelet op de hier besproken identieke

plichtige kan worden doorgevoerd en dat, om niet bedoelde gevallen

bewoordingen ervan.

van dubbele belasting te vermijden, de wettekst derhalve misschien het

3

De kwestie bij welke partijen (belastingplichtige, medecontractant,

best zou worden aangepast.

tussenpersoon enz.) tot herstel van de belastingheffing moet worden

4

Zie dienaangaande ook de vorige voetnoot.

overgegaan, is zeer uitvoerig en in de rechtsleer controversieel: zie bij-

5

Zie onder meer Parl.St. Kamer 2011-2012, nr. 53, 2081/001, Memo-

voorbeeld Ludo DILLEN, “Symmetrische of asymmetrische toepassing

rie van toelichting, p. 111.

van de fiscale algemene antimisbruikbepalingen”, AFT 2013/1, p.  15 tot 20, met talrijke verwijzingen.

28

2 015/2

fiscaal recht De bedoelde verrichting kan, allereerst, tot stand worden gebracht door een enige rechtshandeling. Dat geval stelt normaliter niet al te veel problemen. Maar de vraag of dergelijke verrichting een misbruiktransactie kan zijn, is daarentegen van een andere en complexere aard. Immers, hoe kan een rechtshandeling, als ze echt alleen staat, misbruik inhouden, zonder de vrije keuze van de minst belaste weg aan te tasten, een beginsel waaraan de antimisbruikbepaling toch niet wil raken?5

Geheel van rechtshandelingen dat een ‘zelfde verrichting’ tot stand brengt De bedoelde verrichting kan vervolgens worden doorgevoerd door een geheel van rechtshandelingen dat een zelfde verrichting tot stand brengt. Maar, wanneer heeft men te maken met een ‘zelfde verrichting’ achter verschillende rechtshandelingen? De administratieve circulaire van 4  mei 2012 stelt dienaangaande6 dat “het begrip ‘het geheel van rechtshandelingen dat een zelfde verrichting tot stand brengt’ eveneens de kunstmatige opsplitsing beoogt van een verrichting in opeenvolgende rechtshandelingen die op een langere periode dan een aanslagjaar betrekking hebben (…) als ze (= de administratie) de eenheid van bedoeling tussen de handelingen aantoont.7, 8 Daartoe moeten de opeenvolgende rechtshandelingen een reeks handelingen zijn die van meet af aan zijn opgevat als behorend tot een ondeelbare keten”.

Wij menen echter dat de hier uiteengezette voorwaarden, waarin wij sommige woorden van essentieel belang onderstreepten, noodzakelijkerwijs samen moeten vervuld zijn opdat er sprake zou kunnen zijn van een ‘zelfde verrichting’. In een poging om het begrip ‘zelfde verrichting’ te definiëren, is de circulaire immers – te snel – ingegaan op het bijzondere geval van de opeenvolgende rechtshandelingen over meerdere tijdperken. Want dat geval is inderdaad het moeilijkste onder de noemer ‘zelfde verrichting’ te brengen, en het is met deze bedoeling dat de circulaire het bijwoord ‘eveneens’ gebruikt. Aan het vereiste inzake de vervulling van meerdere voorwaarden – waarvan twee fundamentele – heeft Daniel Garabedian10, uitgaande van de Engelse step-by-stepdoctrine11, een grondige analyse gewijd. De eerste voorwaarde (eenheid van bedoeling) impliceert een hoge graad van voorbedachtheid – tussen de partijen, en dat van bij het begin van de verrichting. De tweede voorwaarde (kunstmatige opsplitsing) impliceert dat één (of meerdere) handelingen zinloos is. Algemeen beschouwd mag het niet waarschijnlijk zijn dat de reeks handelingen, waaronder de tussengeschoven handeling zonder enig economisch doel, niet verloopt zoals voorzien. Dat is wat bedoeld wordt met de uitdrukking ‘ondeelbare keten’ hier hoger.

In deze tekst – die bijna letterlijk is overgenomen uit de Memorie van toelichting bij de wet9 – zou het woord ‘eveneens’ tot verwarring kunnen leiden, door de indruk te wekken dat er nog andere mogelijkheden van een ‘zelfde verrichting’ zijn (dan hier gedefinieerd).

Met andere woorden: als er alternatieven bestaan, gaat het niet om een ‘zelfde verrichting’.

Circ. AFZ nr. 3/2012, AAF nr. 17/2012 en AAPD nr. 4/2012 betref-

aanslagjaar betrekking hebben, toch zien wij niet in wat in dergelijk ge-

6

Als we volledig mogen steunen op de step-by-stepdoctrine, zoals die in Engeland wordt toegepast, kunnen zich naar onze mening vrij vaak dergelijke alternatieven voordoen.

fende de antirechtsmisbruikmaatregel (uitzonderlijk) gepubliceerd in

val een zwaardere bewijslast voor de administratie zou verantwoorden.

het BS van 14.05.2012, p. 28.141 tot 28.148, punt C.1.2.1., lid 2.

8

7

Terloops en hier niet vermeld, wordt gezegd dat het de administratie

Het is jammer dat hier in het Frans het woord ‘verrichtingen’ wordt

gebruikt in de plaats van ‘handelingen’.

is die de eenheid van bedoeling dient aan te tonen. Dit is vrij verbazing-

9

wekkend en zelfs in tegenspraak met een andere passage van de circu-

ting, p. 113.

laire: “(…) Tijdens de besprekingen in de Senaat werden amendementen

10

ingediend om op de administratie het bewijs te verhalen van het unieke

d’actes juridiques réalisant une même opération”, Alabaster 1938-2013

karakter van de bedoeling van de belastingplichtige, dit wil zeggen het

IFA, Anthemis, p. 443 e.v., nr. 3 tot 5.

Parl.St. Kamer 2011-2012, nr. 53, 2081/001, Memorie van toelichDaniel Garabedian, La nouvelle règle fiscale anti-abus et les “ensembles

louter zoeken door de belastingplichtige van een fiscale doelstelling” (voor-

11

melde circ., punt C.1.2.2., voorlaatste lid). Uiteraard lijkt de circulaire,

1993 verwijzen en die, volgens Daniel Garabedian, steeds de referentie

zoals hier verder gezegd, enkel het specifiek geval te behandelen van

moet zijn, ook al wordt dat niet uitdrukkelijk gesteld in de parlemen-

opeenvolgende rechtshandelingen die op een langere periode dan een

taire werkzaamheden van de wet van 2012, zie o.c., nr. 3, voetnoot 8.

Doctrine waarnaar de parlementaire werkzaamheden van de wet van

2 015/2

29

fiscaal recht Een voorbeeld: in drie gevallen waarin natuurlijke personen getracht hadden de belasting van een meerwaarde op aandelen te ontlopen door een vennootschap naar het recht van het eiland Man tussen te schuiven, werd beslist dat het niet om een ‘zelfde verrichting’ ging: – in het eerste geval had de belastingplichtige de inbreng in de tussenvennootschap gedaan alvorens twee alternatieven te kiezen voor de verdere afwikkeling (verkoop van de aandelen of overneming van de vennootschap); – in het tweede geval werd uiteindelijk een andere koper gevonden dan de aangezochte koper; – in het derde geval werd de uiteindelijke verkoop, na het afbreken van de onderhandelingen en nieuwe onderhandelingen, tegen andere voorwaarden gesloten.12 De loutere voorbereiding van een fiscaal voordelige situatie volstaat dus niet13, want op dat moment zijn alle alternatieven nog open. Zo zal het volgens ons ook nooit mogelijk zijn misbruik in verband met de registratierechten in te roepen, met betrekking tot een onroerende verwerving in onverdeeldheid tussen een vennootschap en haar vennoot, om een (eventueel) soepelere uittreding tegen lagere kosten mogelijk te maken.14

‘Deel’ van een rechtshandeling Hoewel de wettekst er niet uitdrukkelijk van gewaagt, vragen wij ons ten slotte af of de door de antimisbruikbepaling beoogde ‘verrichting’ niet tot stand kan worden gebracht door enkel een deel van een rechtshandeling. Het is immers de vraag of een enige rechtshandeling steeds ondeelbaar is, dan wel ze op haar beurt soms kan worden geanalyseerd als uiteenvallend in verscheidene rechtshandelingen die afzonderlijk zouden kunnen worden gesteld. En indien in dat laatste geval één van de akten die afzonderlijk had kunnen worden gesteld, kunstmatig15 in de enige rechtshandeling werd ingevoegd, moet dan niet aangeno-

12

Zie de uiteenzetting van Daniel Garabedian, o.c., nr. 4, lid 2, p. 446-

Het is misschien middels deze redenering dat een geval van enige rechtshandeling, zoals het onderstaande, onder het toepassingsgebied van het fiscaal misbruik zou kunnen worden geplaatst: lening door een bedrijfsleider aan zijn vennootschap tegen een kennelijk overdreven rentevoet van 30 %, die (onder voorbehoud van simulatie) zou kunnen worden gesplitst in enerzijds een lening tegen een rentevoet van bijvoorbeeld 15 % (die rentevoet zou dan worden betwist met het oog op herkwalificatie tot dividend16), en anderzijds een aanvulling op de bezoldiging voor wat het resterend gedeelte van de interest betreft. Is dit uiteindelijk ook niet de manier om bepaalde recente, op het eerste gezicht verrassende beslissingen van de Dienst Voorafgaande Beslissingen (DVB) te kunnen begrijpen op het gebied van de vereffening – wederoprichting van vennootschappen? Wanneer de DVB eerst van oordeel is dat er geen sprake is van misbruik bij de invereffeningstelling, maar vervolgens, ofwel beveelt de bestaande reserves vóór de vereffening uit te keren met inhouding van een RV van 25 %17, ofwel vaststelt dat er uitkeringen werden gedaan vóór de invereffeningstelling.18 Immers, anders beschouwd en in dergelijke gevallen met het beeld voor ogen van het veel voorkomend geval van één enkele vereffeningsuitkering (die zowel de vorige reserves als het vereffeningsresultaat bevat) – dus duidelijk een enige rechtshandeling – is dit dat geen geval waarin slechts een ‘deel’ van een enige rechtshandeling – uitkering ten belope van het bedrag van de vorige reserves – de door de antimisbruikbepaling beoogde ‘verrichting’ kan zijn?

•

misbruik maar niettemin vatbaar is voor kritiek: zie RGEN, nr. 26.690 en Bon à savoir door André Culot, RGEN, nr. 26.696.

447. 13

men worden dat zij, als deel van een akte, ook als een door de antimisbruikbepaling beoogde ‘verrichting’ moet worden beschouwd?

Daniel Garabedian, o.c., nr. 4, laatste lid, p. 447, waarin onder meer

15

Deze voorwaarde verwijst enigszins naar de voorwaarde van de

wordt verwezen naar Th. Afschrift, L’abus fiscal, Larcier, 2013, nr. 206,

kunstmatige opsplitsing van een verrichting in meerdere verrichtingen.

p. 147.

16

Artikel 18, lid 1, 4° en lid 2 WIB 1992.

17

Voorafgaande beslissing nr.  2014.154 van 13  mei 2014, Fisc. Act.

14

In dit specifieke geval van een onroerende verwerving in onverdeeld-

heid tussen een vennootschap en haar vennoot, zijn wij uiterst ver-

2014, nr. 36, p. 2. en Fisco nr. 1413, p. 8.

baasd over de recente beslissing van 22 september van de administratie

18

(Rép. R.J., E129/27.01), die weliswaar niet gebaseerd is op het fiscaal

nr. 1413, p. 8 en 9.

30

2 015/2

Voorafgaande beslissing nr. 2014.480 van 30 september 2014, Fisco

Handboek waarderen van ondernemingen Due diligence en waarderingstechnieken Tweede editie | Roger Tiest 2009 | ISBN 978-90-5095-982-7 | xxii + 442 blz. | paperback | 185 euro

Het waarderen van een onderneming is geen exacte wetenschap. Afhankelijk van de specifieke kenmerken en omstandigheden gebruikt men een andere waarderingsmethode en/of komt men tot een andere waardering. Dit handboek benadert de verschillende onderdelen van het waarderingsproces op een duidelijke en gestructureerde wijze: het verzamelen van de informatie, de due diligence, de risicoanalyse en de waardering zelf. Vanuit een sterk theoretisch kader wordt voortdurend de link met de praktijk gelegd en verduidelijkt de auteur welke waarderingsmethode en techniek in welke omstandigheden het meest aangewezen zijn. Het boek biedt de specialist diepgang in de waarderingsproblematiek en een belangrijke ruggensteun in de praktijk. De auteur reikt praktische oplossingen aan binnen een wetenschappelijk verantwoord kader. Het boek is ook voor de niet-specialist met een minimum aan financieel-economische kennis een nuttig naslagwerk. De toegankelijkheid wordt verhoogd omdat doorheen het boek de verschillende principes en methoden geïllustreerd worden met een uitgewerkte gevalstudie.

Fax deze antwoordkaart naar Intersentia Ja, ik bestel ................. ex. van het boek Handboek waarderen van ondernemingen (ISBN 978-90-5095-982-7) aan 185 euro (incl. btw, excl. verzendkosten) per exemplaar. Ik betaal pas na ontvangst van de factuur, die mij samen met mijn bestelling wordt bezorgd. Ik wens de gratis e-nieuwsbrief te ontvangen.

+32 3 658 71 21

Dhr. / Mevr. - Voornaam: Naam: Bedrijf:

Btw-nr.:

Straat + Nr.: Postcode + Gemeente: Telefoon:

Fax:

E-mail: Datum:

Groenstraat 31 2640 Mortsel België

T +32 3 680 15 50 F +32 3 658 71 21 [email protected] www.intersentia.be

Handtekening:

Alle titels zijn ook verkrijgbaar in de boekhandel. Intersentia nv respecteert uw privacy. De persoonsgegevens die u doorgeeft, mag Intersentia gebruiken om u op de hoogte te houden van haar uitgaven. Wilt u geen commerciële informatie van Intersentia nv? Kruis dan dit vakje aan: . U kunt uw gegevens ook opvragen en laten verbeteren via fax of per brief.

iab

IAB in ’t kort

In deze rubriek vindt u de nevenactiviteiten waaraan het IAB heeft deelgenomen.

Januari • 7 januari 2015 • • • •

7 januari 2015 8 januari 2015 8 januari 2015 8 januari 2015

• • • •

15 januari 2015 19 januari 2015 19 januari 2015 21 januari 2015

• 22 januari 2015 • 23 januari 2015 • 23 januari 2015 • 27 januari 2015 • 27 januari 2015 • 29 januari 2015 • 30 januari 2015

– Ontmoeting met de eerste minister Charles Michel (FOD Kanselarij van de Eerste Minister, Brussel) – Ontmoeting met de minister van Financiën Johan Van Overtveldt (FOD Financiën, Brussel) – Ontmoeting met de minister Philippe Muyters (kabinet Muyters, Brussel) – Stuurgroep Project Agentschap Ondernemen & economische instituten (Unizo, Brussel) – Ontmoeting met de eerste minister Charles Michel (FOD Kanselarij van de Eerste Minister, Brussel) – FEIB – CFO-group (IAB-IBR, Brussel) – Technisch comité Sowaccess, Luik – Nieuwjaarsreceptie IAB-IBR – Ontmoeting met de vice-eersteminister en minister van Werk, Economie en Consumenten, belast met buitenlandse handel Kris Peeters (kabinet Kris Peeters, Brussel) – Werkgroep tax-cificatie (FOD Financiën, Brussel) – Ontmoeting met de minister van Economie, K.M.O, Middenstand en Energie Willy Borsus (Kabinet Borsus, Brussel) – Vergadering met de Cel voor Financiële Informatieverwerking, CFI – Studievoormiddag ‘Uitdagingen in kmo-financiering (FOD Economie, K.M.O, Middenstand en Energie, Brussel) – Vergadering met SD WORX – Meeting WCO (IAB, Brussel) – Werkgroep Antiwitwas (IAB Brussel)

Februari • • • • • • • • • • •

5 februari 2015 – Opleiding onafhankelijk bestuurder (IAB, Brussel) 5 februari 2015 – Ontmoeting op het kabinet Van Overtveldt (btw-voorschotten) (FOD Financiën, Brussel) 10 februari 2015 – Werkgroep tax-cificatie (FOD Financiën, Brussel) 11 februari 2015 – Werkgroep tax-cificatie (toepasbaarheid van de fiscale wetten) subgroep btw en andere indirecte belastingen) (FOD Financiën, Brussel) 12 februari 2015 – Werkgroep nieuwe wetgeving (IAB, Brussel) 13 februari 2015 – Vergadering met de Cel voor Financiële Informatieverwerking, CFI 18 februari 2015 – Economische beroepsbeoefenaars, meeting contactgroep IT (FOD Financiën, Brussel) 23 februari 2015 – Vergadering OESO, Parijs (Frankrijk) 24 februari 2015 – Overleg juridische en economische beroepen (Federatie vrije beroepen, Brussel) 26 februari 2015 – Vorming Franstalige toetsers (IAB, Brussel) 26 februari 2015 – Jongerenadviesraad (IAB, Brussel)

Maart • • • • • • • • •

32

2-3 maart 2015 5 maart 2015 5-6 maart 2015 9 maart 2015 10 maart 2015 11 maart 2015 12 maart 2015 13 maart 2015 16 maart 2015

– IFAC Chief executives forum, New York – Jump Forum, Vlerick School – IFAC Board, New York – Vorming Nederlandstalige toetsers (IAB, Brussel) – Raad van bestuur FVB, Brussel – Interinstitutencomité, (IAB, Brussel) – Unizo-vormingsfonds PC 336, (IAB, Brussel) – Pensioenfonds (BVPI, Brussel) – Ontmoeting met kabinet Willy Borsus (FOD Economie, K.M.O, Middenstand en Energie, Brussel)

2 015/2

iab • • • • • • • • • • • • • • • •

16 maart 2015 – Vergadering Fiscale werkgroep (Brussel) 18 maart 2015 – Ontmoeting met de leden van de IAASB (IAB-IBR, Brussel) 19 maart 2015 – Opleiding onafhankelijk bestuurder (Gent) 19 maart 2015 – Panelgesprek VOKA (Voka-Kamer van Koophandel, Mechelen) 19 maart 2015 – Werkgroep ISA – ISQC 1 (IAB, Brussel) 19 maart 2015 – Pensioenfonds, (BVPI, Brussel) 20 maart 2015 – Coördinatiemeeting GAFI (evaluatie eindverslag) (FOD Buitenlandse zaken, Brussel) 23 maart 2015 – Overlegvergadering met beroepsinstituten (FOD Financiën, Brussel) 24-25 maart 2015 – FEE Members Assembly Meeting (Brussel) 24 maart 2015 – IFAC PAIB Committee (Brussels) 25 maart 2015 – IAB-workshop controleverslag ontbinding – casestudy (IAB, Brussel) 26 maart 2015 – CFE Forum 2015 ‘Tax governance and tax risk management in a post-BEPS world’ (Brussel) 26 maart 2015 – Belgisch-Nederlandse gesprekgroep (Antwerpen) 26 maart 2015 – Tax-cificatie – Werkgroep PB, vestiging & invordering (FOD Financiën, Brussel) 30 maart 2015 – Opleiding onafhankelijk bestuurder (Gent) 31 maart 2015 – Gemeenschappelijke Raad IAB-IBR (IAB, Brussel)

Wetgeving Januari • Algemene Administratie van de Thesaurie; Mededeling over de wettelijke interestvoet (BS 30 januari 2015). • Decreet van 19  december 2014 tot wijziging van de Vlaamse Codex Fiscaliteit van 13 december 2013 (BS 29 januari 2015). • RICHTLIJN (EU) 2015/121 VAN DE RAAD van 27  januari 2015 tot wijziging van Richtlijn 2011/96/EU betreffende de gemeenschappelijke fiscale regeling voor moedermaatschappijen en dochterondernemingen uit verschillende lidstaten. • Gemiddelde referentiewisselkoersen van enkele belangrijke munt­ eenheden in euro voor 2014 (Circulaire AAFisc Nr.  4/2015 (nr.  Ci.RH.241/636.095) dd. 27 januari 2015). • Indexering van het kadastraal inkomen voor aj 2015 (Circulaire AAFisc Nr.  3/2015 (nr.  Ci. RH.222/636.390) dd. 26 januari 2015). • Retroactieve belastingverhoging op collectieve beleggingsinstellingen mag niet (GwH 22 januari 2015, nr. 1/2015).

• Stafdienst Beleidsexpertise- en Ondersteuning. – Dienst Reglementering. – Bericht in verband met de automatische indexering inzake inkomstenbelastingen. – Aanslagjaar 2016 (BS 21 januari 2015). • De fiscale gevolgen van de hypotheekoverdracht (Circulaire AAFisc Nr.  1/2015 (nr.  Ci. RH.331/635.143) dd. 12 januari 2015). • 14de ADDENDUM dd. 6 januari 2015 bij de circulaire nr.  Ci. RH.241/509.803 (AAFisc Nr. 8/2003) dd. 5 maart 1999.

•

•

Februari • Draagwijdte vrijstelling van inkomsten van gereglementeerde spaardeposito’s uitgedrukt in een vreemde munt (Circulaire AAFisc Nr.  10/2015 (nr.  Ci. RH.231/636.245) dd. 27 februari 2015). • Wijzigingen inzake dienstencheques (Circulaire AAFisc Nr.  9/2015 (nr.  Ci. RH.331/631.355) dd. 24 februari 2015). • Koninklijk besluit van 24  januari 2015 tot wijziging van de koninklijke besluiten nrs.  1, 2, 3,

•

•

•

4, 7, 9, 10, 11, 15, 19, 23, 24, 27, 31, 46, 47, 48, 50, 54 en 56 met betrekking tot de belasting over de toegevoegde waarde en het koninklijk besluit van 7  juni 2007 tot uitvoering van de artikelen  84quinquies tot 84decies van het wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde (BS 20 februari 2015). GKS: administratieve tolerantie voor occasionele handelingen (Beslissing Btw nr.  E.T.127.736 dd. 16 februari 2015). Bijkomende vermindering voor pensioenen en vervangingsinkomsten (aj 2015) (Circulaire AAFisc Nr.  7/2015 (nr.  Ci.RH. 331/636.173) dd. 10  februari 2015). Beleggers kunnen taks op omzetting van effecten aan toonder terugeisen Grondwettelijk Hof. Arr. nr. 14/2015 van 5 februari 2015. Woonbonus na de zesde staatshervorming (Circulaire AAFisc Nr.  6/2015 (nr.  Ci.RH.331/ 633.998) dd. 3 februari 2015). Draagwijdte van het geval waarbij de verkrijger van de inkomsten wordt aangeduid als de schuldenaar van de RV (Circulaire AAFisc Nr.  5/2015 (nr.  Ci.

2 015/2

33

iab RH.233/634.435) dd. 2  februari 2015). • Bekendmakingskosten voor vennootschaps- en verenigingsakten stijgen (BS 2 februari 2015).

Maart • Voorafbetalingen. Aanslagjaar 2016 (BS 31 maart 2015). • Beheer van instellingen voor collectieve belegging en vrijstelling van btw (Beslissing Btw nr.  E.T.127.885 dd. 30  maart 2015). • Ministerieel besluit van 23 maart 2015 houdende vaststelling van verblijfsvergoedingen toegekend aan afgevaardigden en ambtenaren afhangend van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking die zich in officiële opdracht naar het buitenland begeven of zetelen in internationale commissies (BS 30 maart 2015). • Omzendbrief 2015/1 van 16  februari 2015 betreffende art.  3. 17.0.0.2 van de Vlaamse Codex Fiscaliteit van 13 december 2013, zoals gewijzigd door het decreet van 19  december 2014. – Antimisbruikbepaling. – Fiscaal misbruik. – Registratiebelasting en erfbelasting (BS 25 maart 2015).

• Provisie voor vakantiegeld: In de balans per 31 december 2014 op te nemen bedragen (Circulaire AAFisc Nr. 11/2015 (nr. Ci. RH.243/349.099) dd. 18  maart 2015). • Algemene Administratie van de Fiscaliteit. – Bericht aan de instellingen die leningen (zowel hypothecaire als niet-hypothecaire) toestaan en aan de verzekeraars die individuele levensverzekeringen afsluiten (al dan niet dienend tot waarborg of wedersamenstelling van een lening), waarvan de interesten en/of de kapitaalaflossingen enerzijds, en de premies anderzijds, recht kunnen geven op een gewestelijke belastingvermindering en/of op een federale belastingvermindering krachtens het WIB 1992 zoals het van toepassing is vanaf aanslagjaar 2015 (BS 18 maart 2015). • Mededeling over de interestvoet die van toepassing is in geval van betalingsachterstand bij handelstransacties (BS 16  maart 2015). • Recht op aftrek voor kosten van spijzen en dranken (Beslissing Btw nr. E.T.124.247 dd. 13 maart 2015). • Koninklijk besluit van 22 februari 2015 tot wijziging van het

•

•

•

•

koninklijk besluit nr.  1 van 29  december 1992 met betrekking tot de regeling voor de voldoening van de belasting over de toegevoegde waarde (BS 10 maart 2015). Koninklijk besluit van 2  maart 2015 tot wijziging van het KB/ WIB 1992 op het stuk van de voorafbetalingen (BS 6  maart 2015). Koninklijk besluit van 22 februari 2015 betreffende de vermeldingen en documenten die door de beoefenaars van de boekhoudkundige en fiscale beroepen in het kader van de vrije dienstverlening moeten worden opgenomen bij de voorafgaande verklaring en betreffende de aan de afnemers van de diensten mee te delen gegevens (BS 5 maart 2015). Tolerantie gebruik GKS bij onderaanneming (Beslissing Btw nr.  E.T.127.735 dd. 2  maart 2015). Koninklijk besluit van 22 februari 2015 tot wijziging van het KB/WIB 92, op het stuk van de voordelen van alle aard in geval van toekenning van een renteloze lening of een lening tegen verminderde rentevoet (BS 2 maart 2015).

IAB-info flashback De hot topics uit de actuarubriek van de website www.iec-iab.be.

Editorialen • De positieve internationale weerklank van het IAB – 31/03/2015 • Fiscale ethiek en fiscaal misbruik – 24/03/2015 • Handleiding interne procedures antiwitwas: winnende strategie en wettelijke verplichting – 17/03/2015 • IAB – CBN: een proactieve samenwerking – 10/03/2015

34

2 015/2

• Technische commissie en praktische tools – 03/03/2015 • Kwaliteit staat centraal in ons beroep – 24/02/2015 • Werkgroep ‘toepasbaarheid fiscale wetten’ uit de startblokken – 17/02/2015 • Nieuw aanbod van het IAB in de maak – 10/02/2015 • Btw-boetesysteem: aan hervorming toe? – 03/02/2015

• Aanslag van ambtswege. Bent u aansprakelijk? – 27/01/2015 • Overleg met nieuwe minister van Financiën start veelbelovend – 20/01/2015 • Van verticaal naar horizontaal toezicht: het Nederlands voorbeeld – 15/01/2015 • Stilstaan bij de actualiteit  … – 09/01/2015

iab Fiscale radar • Liquidatiereserve: hoe boeken? – 10/03/2015 • Liquidatiereserve: FAQ – 16/02/2015 • Aanslag van ambtswege. Bent u aansprakelijk? – 27/01/2015 • (Partiële) splitsingen en zakelijke overwegingen – 20/01/2015 • Begrip bedrijfstak – 08/01/2015 • Controlewijziging en overgedragen verliezen – 08/01/2015

Heet van de naald • Belangrijk: Beslissing ET 128.022 – Uitstel indiening btwlisting advocaten – 31/03/2015 • Buitenlandse verblijfsvergoedingen: Reynders publiceert nieuwe landenlijst – 31/03/2015 • De weigering tot btw-listing door advocaten omwille van een mogelijke schending van hun beroepsgeheim – 30/03/2015 • NAR onderschrijft het CRB-advies over omzetting boekhoudrichtlijn – 27/03/2015 • Vlaamse registratie- en erf­ belasting: tweede omzendbrief fiscaal misbruik gepubliceerd – 26/03/2015 • Algemene vergadering IAB-leden, zaterdag 25  april 2015, SQUARE-Brussels Meeting Centre – 26/03/2015 • Douanebeleidsplan 2015-2019 – 25/03/2015 • Provisie voor vakantiegeld: In de balans per 31 december 2014 op te nemen bedragen – 24/03/2015 • Nieuw Justitieplan – 24/03/2015 • Belgisch-Luxemburgs dubbelbelastingverdrag: tolerantieregel voor grensarbeiders – 24/03/2015 • Verslagen inzake bijzondere opdrachten – 24/03/2015 • Btw-beslissing: recht op aftrek voor kosten van spijzen en dranken – 20/03/2015

• Fiscale aftrek woning: instellingen en verzekeraars moeten nog ‘oude’ attesten uitreiken voor aj. 2015 – 20/03/2015 • Ontwerpadvies CBN over tax shelter – 18/03/2015 • Interestvoeten bij betalingsachterstand in handelstransacties voor eerste semester 2015 – 18/03/2015 • Horeca-uitbaters moeten kasticket of btw-bonnetje uitreiken tot ingebruikname geregistreerde kassa – 12/03/2015 • Strijd tegen witwassen van geld en financiering van terrorisme: nieuwe lijst van niet-meewerkende landen – 09/03/2015 • Basisrentevoet voor berekening belastingvermeerdering bij geen of onvoldoende voorafbetalingen – aanslagjaar 2016 – 09/03/2015 • Buitenlandse accountants en boekhouders(-fiscalisten) die beroep willen uitoefenen in België moeten verklaring bezorgen aan IAB of BIBF – 09/03/2015 • Ontwerpadvies CBN: Boekhoudkundige verwerking van de liquidatiereserve – 06/03/2015 • CONNECT-enquête: resultaten – 06/03/2015 • Draagwijdte vrijstelling van inkomsten van gereglementeerde spaardeposito’s uitgedrukt in een vreemde munt – 05/03/2015 • GKS: tolerantie laattijdige registratie tot en met 30  april 2015 in specifieke gevallen – 03/03/2015 • Tolerantie gebruik GKS bij onderaanneming – 03/03/2015 • Referentierentevoeten voor goedkope leningen aan werknemers en bedrijfsleiders in 2014 – 03/03/2015 • OVAM sensibiliseert accountants en revisoren: Bodemverontreiniging transparant en correct weergeven in de jaarrekening – 03/03/2015

• Ministerraad keurt federale kmo-plan goed – 02/03/2015 • Circulaire verduidelijkt wijzigingen inzake dienstencheques – 02/03/2015 • Btw-KB’s afgestemd op nieuwe benaming administraties FOD Financiën – 27/02/2015 • Voordeel van alle aard intresten 2014 – 26/02/2015 • GKS: administratieve tolerantie voor occasionele handelingen – 18/02/2015 • Algemene ledenvergadering 2015: aanstelling commissarissen en verkiezing nieuw lid Commissie van beroep – 13/02/2015 • Circulaire: De fiscale gevolgen van de hypotheekoverdracht – 13/02/2015 • Bijkomende vermindering voor pensioenen en vervangingsinkomsten (aj 2015) – 13/02/2015 • Circulaire: Woonbonus na de Zesde Staatshervorming – 12/02/2015 • w w w. g e r e g i s t r e e r d k a s s a s y s teem.be – 11/02/2015 • Beleggers kunnen taks op omzetting van effecten aan toonder terugeisen – 10/02/2015 • Belcotax-on-web voor inkomsten 2014 beschikbaar – 06/02/2015 • Circulaire: Draagwijdte van het geval waarbij de verkrijger van de inkomsten wordt aangeduid als de schuldenaar van de RV – 05/02/2015 • Bekendmakingskosten voor vennootschaps- en verenigingsakten stijgen – 05/02/2015 • Circulaire: Indexering van het kadastraal inkomen voor aj 2015 – 05/02/2015 • Gemiddelde referentiewisselkoersen van enkele belangrijke munteenheden in euro voor 2014 – 02/02/2015 • Registratie- en successierechten toegevoegd aan ‘Vlaamse Codex Fiscaliteit’ – 02/02/2015

2 015/2

35

BeExcellent.be Het interactief platform om uw kantoor nog efficiënter te maken! In één klik hebt u de meest actuele documentatie bij de hand.

Voordelen van BeExcellent.be voor uw kantoor:

Workshops BeExcellent

 eeneigenkantooromgeving,meteigenURL,volledig

Ubentnognietgeregistreerdenumaaktgraag

beveiligd

kennismetBeExcellent.be?

 alledocumentenverzameldinéénplatform,meteen

Ofuhebteeneerstepresentatiealbijgewoond

duidelijkestructuur

en/ofubentalgeregistreerdmaarwensttoch

 eenkrachtigezoekmotor  gemakkelijkdocumenten,modellen,artikelenbeheren, bewerken,kopiëren,archiveren,exporteren…  historiekvandeverschillendeversiesvaneendocument blijvenbewaard  stroomdiagrammenvooreenvisueleweergavevan processen

begeleidingomprofessioneelomtegaanmethet platform? Neem dan deel aan de BeExcellent-workshops! Volledige agenda raadpleegbaar via www.BeExcellent.be

Toegang krijgen tot BeExcellent? Vraagnútoegangvooruwkantooraan. Surfvoormeerinformatienaar

www.BeExcellent.be

Voor een betere en efficiëntere organisatie van uw kantoor en een stap verder op weg naar meer kwalteit binnen uw organisatie!

Vragen?Hebtuverdernogvragen?Stuureene-mailnaar[email protected].

www.BeExcellent.be

iab • Retroactieve belastingverhoging op collectieve beleggingsinstellingen mag niet – 30/01/2015 • Wettelijke interestvoet daalt naar 2,50 % – 30/01/2015 • Nieuwe antimisbruikbepaling in de Europese moeder-dochterrichtlijn – 29/01/2015 • Fiscus herziet grensbedragen inkomstenbelastingen voor aanslagjaar 2015 – 27/01/2015 • Fiscus publiceert geïndexeerde bedragen inkomstenbelastingen voor aanslagjaar 2016 – 27/01/2015 • Meer buitenlandse voertuigen vrijgesteld van verkeersbelasting – 22/01/2015 • FAQ over bevoegdheid Vlaams Gewest voor successie- en bepaalde registratierechten – 15/01/2015 • Herziene ‘tax shelter-regeling’ geldt sinds 1 januari 2015 – 15/01/2015 • Indexering van niet-belastbare vergoedingen voor vrijwilligerswerk (aj. 2016) – 09/01/2015

Ten Gronde • Ontwerpadvies CBN: Boekhoudkundige verwerking van de liquidatiereserve en de afzonderlijke ­aanslag op deze liquidatiereserve – 27/03/2015 • Vennootschapsbelasting: Beroepskosten – Aftrek – Voorwaarden – Beroepskarakter – Investering in on-

roerend goed – Band met maatschappelijk doel – Artsenvennootschap – Appartement aan kust – Wachtdiensten – Rechtspraak – 27/03/2015 • Auteursrechten in de inkomstenbelastingen – 19/03/2015 • Grondwettelijk Hof verwerpt vernietigingsberoep tegen ‘ernstige fiscale fraude’ – 12/03/2015 • Voldoening in de beroepsactiviteiten voor interne auditoren – 12/03/2015 • AV_2015_Jaarrekeningen_Site – 09/03/2015 • Geen waardering aan historische kost bij ‘commerciële transactie’ – 05/03/2015 • Voor wie is het GKS van toepassing? – 05/03/2015 • Herziening btw-aftrek bij overdracht of inbreng van een handelszaak – 26/02/2015 • Btw-plicht voor bestuurders, zaakvoerders en vereffenaars van vennootschappen vanaf 1 januari 2016 – 26/02/2015 • Registratieen erfbelasting: eigen(zinnige) omzendbrief inzake fiscaal misbruik – 18/02/2015 • Diensten verricht door diëtisten – 18/02/2015 • Verruimde vrijstelling vervangt lening en risicokapitaal – 12/02/2015

• Laattijdige indiening aangifte nalatenschap: drastisch verzwaarde boetes vanaf 1  januari 2015 – 12/02/2015 • De (verplichte) inwerkingtreding van het geregistreerd kassasysteem (GKS) in de horeca sinds 1  januari 2015 – 06/02/2015 • Liquidatiereserve voor de kmo: Vennootschapsrechtelijke, boekhoudkundige en fiscale aandachtspunten – 06/02/2015 • Rulingdienst geeft voorbeelden van misbruik in jaarverslag – 29/01/2015 • Definitieve regeling 2015 voorschotfacturen – 29/01/2015 • De aansprakelijkheid van het directiecomité voor de fiscale schulden in een NV – 21/01/2015 • Het einde van het nulvoordeel voor de Porsche van de vennootschap? – 14/01/2015 • Geregistreerd kassasysteem (GKS): vanaf 1 januari 2015 verplicht in de horecasector – 14/01/2015 • Btw-plicht bestuurdersrechtspersonen: uitstel tot 2016 – 07/01/2015 • Welke vennootschapsvorm is het meest geschikt voor mijn managementvennootschap? – 07/01/2015 • Kost woning als vergoeding bedrijfsleider is aftrekbaar! Cassatie slaat en zalft … – 05/01/2015 • De liquidatiereserve: de addertjes onder het gras – 05/01/2015

2 015/2

37

vakliteratuur

Acquisitions, financement et cessions d’entreprises. Instruments financiers, structures d’acquisition et mécanismes de contrôle sous l’angle fiscal, comptable et financier / Hugues Lamon Larcier, 2015. 898 p. (Collection : Cahiers de fiscalité pratique) Le domaine des fusions et acquisitions a connu lors de la dernière décennie une évolution considérable dominée par l’avènement des pratiques anglo-saxonnes en matière transactionnelle et la multiplication des opérations à caractère international. Dans ce contexte, la pratique des transactions d’entreprises a également dû intégrer au fil des dernières années les modifications importantes de notre législation fiscale et le développement de la gouvernance d’entreprise qui font suite aux initiatives prises par notre législateur après la crise financière de 2008. La deuxième version du présent ouvrage couvre de façon horizontale tous les aspects comptables, financiers et juridiques liés à la mise en place d’une acquisition ou d’une cession d’entreprises. Tous les aspects relatifs aux réorganisations d’entreprises y sont abordés dans un cadre international. La table des matières intégrale est à consulter sur : http://editionslarcier.larciergroup.com Prix : € 190 Commander : http://editionslarcier.larciergroup.com, tél. 0800 39 067

38

2 015/2

Vademecum Algemene Vergadering / Vademecum Assemblée générale / Roel Nieuwdorp, Samuel Darcheville, Michiel Vanderhaeghe Larcier, 2015. 234 p. (Dossiers voor Bedrijfsjuristen – Dossiers des Juristes d’Entreprise)

Le nouveau Code de droit économique. Quelles incidences sur les professions libérales ? / Sous la coordination de Claude Parmentier Anthemis, 2015. 242 p. (Collection : Conférence du Jeune barreau de Mons)

Dit werk biedt een helder en praktisch overzicht van de formele regels betreffende de algemene vergadering. Hoe worden deze in de praktijk toegepast?

Les incidences du nouveau Code de droit économique sur l’exercice de professions libérales sont nombreuses, que ce soit en matière de conclusion du contrat ou en matière d’information du consommateur, de régulation des prix, etc.

Er wordt eveneens aandacht besteed aan een aantal punten die de inhoudelijke aspecten van de vergadering betreffen (bijv. dividend toekenning en uitkering, verlies van kapitaal en te ondernemen actie in dat verband, ontslag bestuurders en benoeming nieuwe bestuurders). Het werk geeft zowel een actuele stand van zaken van rechtsleer en rechtspraak als een aantal praktische richtlijnen en commentaren. Geen formulierenboek, maar een hulpmiddel om vragen op te lossen bij de juridische achtergrond van de algemene vergadering. Raadpleeg de volledige inhoudstafel op http://uitgeverijlarcier.larciergroup.com/. Prijs: € 75 Bestellen: http://uitgeverijlarcier.larciergroup.com/, tel. 0800 39 067

Cet ouvrage a pour objectif de faire le point sur les obligations que ce code fait peser sur les professions libérales. Matières Partie 1. Examen des nouvelles dispositions du Code de droit économique – Décoder le Code de droit économique : quelques propos – Le livre XIV du Code de droit économique : des défis à relever pour les titulaires de professions libérales – De l’action en cessation à l’action en réparation collective : la place des professions libérales Partie 2. Application des nouvelles dispositions du Code de droit économique à certaines professions en particulier – Le cas des agents immobiliers courtiers – Les médecins et le Code de droit économique La table des matières intégrale est à consulter sur : http://www.anthemis.be/ Prix : € 82 Commander : http://www.anthemis.be/, tél. 010 42 02 90

vakliteratuur

Fiscaal Compendium – Deontologie / Jos De Blay Kluwer, 2015. 300 p. Een volledig overzicht van de beroepsethiek van accountants en belastingconsulenten. Na een algemene bespreking van de opdracht en werking van het IAB wordt de toegang tot het beroep van accountant of belastingconsulent grondig doorgelicht. Uiteraard komen de plichtenleer en de tuchtrechtelijke aansprakelijkheid aan bod, maar het boek gaat ook dieper in op een aantal aspecten van de burgerrechtelijke en de strafrechtelijke aansprakelijkheid. Specifieke onderwerpen zoals de plicht tot het beroepsgeheim en de verplichtingen in het kader van de preventieve witwaswetgeving worden uitgebreid besproken. Raadpleeg de volledige inhoudstafel via de webshop van Kluwer: http://shop.wolterskluwer.be Prijs: € 72,01 (eenmalige aankoop) Bestellen: http://shop.wolterskluwer.be, tel. 0800 94 571

Managers, communiquez mieux avec vos collaborateurs ! Clés pour maîtriser 12 outils essentiels à la communication des managers d’aujourd’hui et de demain / Olivier Moch Edipro, 2015. 192 p.

Medewerkers in het vrije beroep / Charlotte Pollet die Keure, FVB, 2015. 239 p.

S’ils sont déjà bien présents, en 2020 les natifs numériques seront majoritaires dans l’entreprise. Il faut tenir compte de cette génération qui est née avec l’informatique, qui a grandi avec et qui vit connectée en permanence. Le travail aussi évolue : crédittemps, télétravail, aménagement de fin de carrière, coworking, nomadisme professionnel, etc. L’univers professionnel entame une mutation profonde et concrète qui s’amplifie encore avec l’intégration des outils 2.0 dans l’entreprise. Celle-ci entre de plain-pied dans l’ère de l’ultraconnectivité, de l’instantanéité, du savoir accessible en tous lieux et à tous moments…

Met een sterk HRM-beleid bent u alvast op goede weg.

Si les collaborateurs évoluent, si le travail évolue, alors le management doit aussi évoluer ! Dans ce contexte, la communication est essentielle ! Prix : € 27 Commander : http://www.edipro.eu/fr/, tél. 04 344 50 88

In uw praktijk werkt u vaak samen met zelfstandige medewerkers of werknemers. Hoe zorgt u ervoor dat zij gemotiveerd en betrokken zijn?

In dit praktijkboek geeft de Federatie Vrije Beroepen u de basis mee voor een sterk HRM-beleid. Verschillende thema’s komen aan bod, aangevuld met concrete tools, checklists en tips & tricks. Bovendien krijgt u toegang tot de uitgebreide HR-toolkit met handige tools voor de praktijk. Dit alles maakt deze pocket onmisbaar voor alle vrije beroepers die een degelijk HRM-beleid uitbouwen. Charlotte Pollet is projectmedewerker bij de Federatie Vrije Beroepen. Inhoud Deel 1 HRM voor vrije beroepen: waarom en hoe? Deel 2 Medewerkers aantrekken! Deel 3 Medewerkers binden en boeien Deel 4 Medewerkers loslaten Raadpleeg de volledige inhoudstafel op: http://juridischeuitgaven.diekeure.be/nlbe/ Prijs: € 25 Bestellen: http://juridischeuitgaven.diekeu re.be/nl-be/, tel. 050 47 12 89

2 015/2

39

Accountancy&Tax