België, Land van de Bever

1

« Que ces castors ne soient qu’un corps sans esprit Jamais on en pourra m’obliger à le croire » Jean de la Fontaine (Livre IX)

België, Land van de Bever

---------------------------------------------------------------------------Pays des Castors, Ferme des Castors Mobile: +32.(0)498.04.30.68 Email : [email protected] - Web : www.paysdescastors.be

2

INHOUDSTAFEL I. De oorsprong van de Bever II. De bever en de eerste mensen III. De Bever: vlees, aspirine en naaikunst IV. De grote ‘come-back’ van de Bever V. De Bever in België, Land van de Bever VI. De Bever: een sleutelsoort VII. De Bever: een strategisch element VIII. De ‘architect van de rivier’: een echte kunstenaar IX. In het spoor van de Meester X. Beverland: het eco-toeristische project XI. Beverland: ons eigen land… XII. Beverland: de legende… XIII. Beverland: wildernis vlak bij de deur… XIV. Beverland, een droombestemming… XV. Ecotoeristische formules XVI. De Bever volgens Jean de la Fontaine


3 I. De oorsprong van de Bever Ongeveer 35 miljoen jaar geleden leefde Castor gigantica, de voorouder van onze huidige bever: een reusachtig knaagdier zo groot en zo zwaar als een bruine beer! De bouwwerken van de huidige bever zijn zeker en vast al indrukwekkend. Hoe groot de dammen en burchten van Castor gigantica toen moesten zijn, gaat waarschijnlijk verder dan onze eigen verbeeldingskracht! Deze reusachtige bever leefde in Noord-Amerika zowel in Europa. In ons land werden fossiele beenderen van Castor gigantica gevonden, namelijk in de Provincie Luik: héél Wallonië moest toen één uitgestrekte beverplaats gerweest zijn! Zo een vijfiental miljoen jaar geleden verscheen de bever zoals wij hem vandaag nog kennen. In tegenstelling tot wat veel mensen nog steeds denken, was de geboorteplaats van de soort in Europa (misschien hier in Wallonië?) en niet in Noord-Amerika. Toen bestond de Noord-Amerikaanse bever (Castor canadensis) nog niet. De Europese bever (Castor fiber) was verspreid over heel Europa: van de Britse eilanden tot aan het Oeral-gebergte, en van de Noordpoolcirkel tot in het zuiden van Spanje. De soort was ook aanwezig in noordelijke Azië, in Siberië, Mongolië et het noorden van China. Dank zij een ijsperiode kon de Europese bever de Straat van Bering oversteken en verspreide zich over een groot deel van Noord-Amerika, miljoenen jaren dus voor Columbus en de Europese kolonisten die hem volgden. Met de tijd differentiëerde zich genetisch de Europese bever van zijn nieuwe naverwant. De Noord-Amerikaanse bever spreidde zich uit van de Noordpoolcirkel tot het bekken van de Rio Grande-rivier, tussen de Staten Mexico en Texas. Vandaag geven dus twee verschillende soorten bevers leven aan de waterlopen op een groot deel van de Aarde :  Castor canadensis, de Noord-Amerikaanse (of Canadese) bever (met 40 chromosomen), in Noord-Amerika,  Castor fiber, de Europese bever (met 48 chromosomen), in Europa en Noord-Azië. De twee verwante soorten trekken eigenlijk veel op elkaar: men zou bijna van tweelingen kunnen spreken! Alleen maar de allerbeste specialisten kunnen zo dadelijk een Castor canadensis van een Castor fiber onderscheiden. Het gedrag van de twee soorten toont eveneens veel gelijkenissen: beiden kunnen dammen en burchten bouwen, kanalen graven, enz. Vaak hoort men zeggen – ten onrechte - dat de Noord-Amerikaanse bever veel meer bomen knaagt dan zijn Europese neef. De twee soorten zijn even zo groot, hebben min of meer hetzelfde gewicht en hun energetische behoeftes zijn te vergelijken. Toch krijgt de NoordAmerikaanse soort jaarlijks gemiddeld meer kleintjes. De beverfamilies tellen dus vaak meer dieren in Noord-Amerika dan in Europa, en zo komt het dat het aantal bomen dat op eenzelfde beverterritorium kan gekapt worden is ook groter.


4 II. De Bever en de eerste mensen De oorsprong van de eerste mensachtige primaten gaat terug tot 1 à 2 miljoen jaar. Homo sapiens is een vrij recent verschijnsel: ongeveer 200.000 jaar … Er leefden dus bevers al meerdere miljoenen jaren voor de eerste echte mens verscheen. Ze knaagden bomen lang voor deze geëvolueerde apen de eerste vorm van primitieve bijlen uitvonden! Lang geleden vestigde zich de mens graag langs waterlopen, daar waar de bevers – deze ware rondtrekkende kettingzagen – plekken hadden opengemaakt. De mens was nog niet echt “uit zijn boom gedaald” toen bevers al lang burchten bouwden, die een hoogte van 3 à 4 meters konden bereiken en met modder gemetseld werden, zowel dammen, die getuigden van een ongelooflijke techniek. Als men de Franse dichter Jean de La Fontaine gelooft, werd de bever de bron van inspiratie voor onze eigen bouwingenieurs: Ils savent en hiver élever leurs maisons, Passent les étangs sur des ponts, Fruit de leur art, savant ouvrage; Et nos pareils ont beau le voir, Jusqu'à présent tout leur savoir Est de passer l'onde à la nage. Que ces castors ne soient qu'un corps vide d'esprit, Jamais on ne pourra m'obliger à le croire. (Livre IX - Discours à Madame de la Sablière) En hoe kon het ook anders? De bevers én de mensen leefden samen langs waterlopen, en de architect van de rivieren had al een aanzienlijke technologische voorsprong op onze primitieve voorouders! III. De Bever, vlees, aspirine en naaikunst Eeuwenlang werd de bever intensief door de mens gejaagd voor het vlees, de pels en ook voor de befaamde bevergeil, een vloeistof rijk aan natuurlijke ‘aspirine’ (acetylsalicylic zuur) die de bever produceert door een speciale klier onder de staart en die als afbakeningmiddel voor het territorium dient. De bevergeil werd in de traditionele medicijnen gebruikt. In 1754 besliste de Kerk dat de bever met vis kon worden gelijkgemaakt: zo mocht bevervlees op de vrijdag en ook tijdens de vastenperiodes worden verteerd. Maar het was eerst en vooral de pels, die de mens interesseerde… pelsjagers roeiden zo het knaagdier bijna volledig uit, niet alleen in Europa maar eveneens in Noord-Amerika.


5

Volgens een oeroud (verkeerd) volksgeloof castreerde zich de bever: hij scheurde zo zijn testikels af en gooide ze naar de jager, om zijn leven te redden! IV. De grote ‘come-back’ van de Bever De Noordamerikaanse bever (Castor canadensis) In Noord-Amerika werd Castor canadensis nooit met uitsterven bedreigd. Maar wegens de intensieve vervolging door pelsjagers werden de populaties van de soort aanzienlijk gereduceerd, en in vele streken verdween het dier volledig. Vandaag is Castor canadensis gelukkig genoeg terug aanwezig op zijn heel oorspronkelijk verspreidingsgebied, dank zij beschermingsmaatregelen en talrijke herintroducties. De meeste populaties van de Noord-Amerikaanse bever hebben zich nu min of meer hersteld.


6

De Europese bever (Castor fiber) In Europa werd Castor fiber bijna volledig uitgeroeid. Zoals uitgelegd door Prof. Göran Hartmann van de Universiteit van Uppsala (Zweden), de teruggang van de soort begon al in de 17de eeuw, en versnelde geleidelijk. Hoe zeldzamer de bever overal in Europa werd, hoe intensiever de jachtdrukte ook werd. De waarde van de beverpels bereikte onwaarschijnlijke niveaus: in de 17de eeuw b.v. was de prijs van één enkele beverpels te vergelijken met het jaarlijkse loon van een landbouwarbeider in Zweden! Begin van de 20ste eeuw bleven er maar 8 restpopulaties, waarvan 3 in West-Europa en 5 in Oost-Europa, in Siberië en in Mongolië: - Noorwegen : Castor fiber fiber - Frankrijk : Castor fiber galliae - Oost-Duitsland : Castor fiber albicus - Polen, Belarus, Rusland: Castor fiber belarus - Sibérië, Mongolië: Castor fiber pohlei Gelukkig genoeg werd de soort in het nippertje beschermd in alle Europese landen. Gedurende de hele twintigste eeuw werd het knaagdier in verschillende landen terug uitgezet, een proces dat vandaag nog voortgaat.


7 Periodes Jaren 1930 Jaren 1950 Jaren 1960 Jaren 1970 Jaren 1980 Jaren 1990 21ste eeuw

Landen Noorwegen, Zweden, Finland Zwitserland Frankrijk, Tsjechoslowakije Duitsland, Oostenrijk Hongarije Nederland, Denemarken, Slovenië, Kroatië, Servië, Spanje België (grenszones met F en NL), Roemenië Groot-Brittannië, Bosnië


8 Vandaag wordt de beverpopulatie in Europa geschat op ongeveer één miljoen dieren. Het wordt verwacht dat in een twintigtal jaren heel het Europese werelddeel terug bezet zal zijn door de meest fantastische heer van de valleien, die de Aarde ooit heeft geherbergd!


9 Internationale Beversamenkomsten in Europa Om de 2 à 3 jaar wordt er een internationale Beversamenkomst in een Europese stad georganiseerd, die vertegenwoordigers van de overheden, wetenschappers, naturalisten en andere mensen geïnteresseerd in de bescherming van de bever in Europa, en zelf in NoordAmerika, bijeenbrengt. Jaar 1999 2001 2003 2006

Plaats

Deelnemende landen

Aiseau (België) B, NL, D, F, CH, DK, S, GB Bielowieza (Polen) B, NL, D, F, CH, DK, S, GB, P, H, Kroatië, Arnhem (Nederland) Europese landen, Rusland, Mongolië, Verenigde Staten, Canada Freising (Duitsland) Europese landen, Rusland, Mongolië, Verenigde Staten, Canada

Aantal deelnemers 50 70 80 100

De voorstellingen tijdens deze samenkomsten bewijzen volop dat de aanwezigheid van de bevers overal zeer gewaardeerd is, onder andere om volgende redenen: - herstelling van de biodiversiteit, en in het bijzonder de herstelling en het beheer van oeverbossen en waterrijke gebieden, - reguleren van de stroming, - voorkomen van erosie en verslibbing, - bevoorrading van het grondwater, - aanleg van toekomstige vruchtbare landbouwgronden, - pedagogisch belang, - toeristisch belang.


10 V. De Bever in België, het Land van de Bevers In ons land begon de teruggang van de bever al in de 17de eeuw, gelijk in andere Europese landen. De soort verdween volledig uit België begin van de 20ste eeuw. Sinds de jaren 1990 gaat het gelukkig genoeg volop stroomopwaarts voor de bever in België. Verschillende exemplaren werden waargenomen op de Semois, de Ourthe, de Rur, op verschillende zijrivieren van de Maas en op de Maas zelf. De vereniging ‘Rangers’ zorgt voor het beschermen van het dier in ons land. Alle specialisten zijn unaniem om te zeggen dat de soort haar originele verspreidingszone hoogstwaarschijnlijk terug zal kunnen bezetten, niet alleen in België maar ook in het gehele Maasbekken in Frankrijk, België, Duitsland en de Nederlanden. Dit herstelproces van de beverpopulatie (een Europese, inheemse, autochtone en patrimoniale soort) past uitstekend in de algemene politiek van herstel van de biodiversiteit in Europa, zoals uitgesproken in de ‘Habitaten’ Richtlijn van de Europese Unie die van toepassing is in alle Lidstaten. Het « Conseil Supérieur Wallon de la Conservation de la Nature » (CSWCN) (Waalse Hoge Raad voor Natuurbescherming) heeft ook een gunstig standpunt ingenomen ten opzichte van de terugkomst van de bever in Wallonië (‘Avis’ van CSWCN van 08.04.1998): « Het CSWCN neemt een gunstig standpunt in ten opzichte van de teruguitzetting van de bever in het Waalse Gewest » (…) « Het schijnt dat de bever een zeer positieve en belangrijke rol zou kunnen spelen als natuurlijke agent voor het beheer van de rivieren en hun omgeving, ten voordele van het beschermen van de biodiversiteit ». De terugkomst van de bever werd ook verwelkomd door de wetenschappelijke kringen, zoals b.v. uitgesproken in het volgende uittreksel van een rapport van de “Centre de Recher:he Nature Forêt et Bois” (Onderzoekcentrum voor Natuur, Bos en Hout) in Gembloux (Benoît Manet, 2000). « Het is niet alleen de terugkomst van deze soort in het landschap van onze Waalse fauna, maar vooral het hele beheer van onze waterlopen die moeten worden beschouwd. Als wij de terugkomst van de bever accepteren, accepteren wij tegelijk het feit dat onze rivieren moeten leven. Dank zij zijn natuurlijke ecologische behoeften is de bever een uitstekende beheerder van onze rivieren. » (…) « De activiteiten van de bever zijn volop positief voor het ontwikkelen van de biodiversiteit » (…) « Kan hij geen nuttige genoot worden in het beheer van onze natuurlijke gebieden (…) ? » En nog: « We zijn weliswaar op het goede spoor, maar we hebben nog een lange weg voor de boeg om aan onze waterlopen hun bestemming van ecologische corridors terug te geven, met uitgebreide natuurlijke oeverbossen en hun bijzondere rijke flora en fauna. Als de bever onze rivieren daadwerkelijk terug kan bezetten, dan maakt hij het mogelijk voor een groot aantal andere levensvormen, om samen met hem terug te komen. Als de mens zijn bezigheden aanpast aan het beschermen van de natuurlijke oevers, dan zullen mogelijke samenlevingsconflicten aanzienlijk beperkt blijven. Eerst en vooral is het in onze hoofden dat de bever moet geaccepteerd worden, zo kan het ontwikkelen van onze landschappen in harmonie gebeuren met alle geïnteresseerde partijen. »


11 VI. De Bever, een sleutelsoort De bever wordt erkend als een “sleutelsoort » door de wetenschappelijke gemeenschap, wat betekent dat de activiteiten van het dier een rechtstreekse, uiterst positieve invloed hebben op tal van andere levende wezen, maar ook op de belangen van de mens zelf.

Het tafereel hieronder stelt een zeer korte samenvatting voor van al de ecologische en economische voordelen van de aanwezigheid van de bever:


12

Knaagactiviteiten van de bever De bever knaagt bomen langs de oevers af: in de winter voedt hij zich met de schors van de bomen, terwijl hij in de zomerperiode de bladeren en de knoppen verteert. 60 % van de knaagactiviteiten van de bever gebeuren binnen een 5 meter brede strook langs de oevers. Invloed op het vlak van: 1. biodiversiteit

2. strijd tegen de erosie van de oevers

3. voorkomen van gronderosie 4. bescherming van het water

Beschrijving - commentaren Als de bever verdwenen is, kunnen bomen langs de oevers blijven groeien. De kronen van de bomen spreiden zich boven het water, waar er minder concurrentie bestaat met de kronen van andere bomen. De hoogstambomen verminderen zodanig de hoeveelheid zonnelicht dat in het water terecht komt. Door de knaagactiviteiten van de bever wordt het evenwicht tussen het bos en de rivier beter in stand gehouden. Dank zij de bever blijven de oevers van de waterlopen open: meer licht komt in het waterecosysteem terecht, wat het ontwikkelen van plankton, insecten, vissen en amfibieën, maar ook hun predatoren bevordert: vogels zoals de ijsvogel, de reiger en de zwarte ooievaar…, zoogdieren. Zonder bevers kunnen de bomen langs de oevers blijven groeien tot ze uiteindelijk, ten gevolge van hun eigen gewicht, in het water omvallen. Wanneer een grotere boom omvalt neemt hij veel kubieke meters aarde mee in zijn val. Elk jaar vallen zo honderden bomen in de Waalse waterlopen om. Dank zij zijn knaagactiviteiten vervangt de bever geleidelijk de hoogstambomen langs de oevers door een vegetatie van struikgewas, met een groter volume wortels in verhouding tot het bovengrondse gedeelte. Zo worden de oevers op een dynamische wijze gestabiliseerd. De bever knaagt voortdurend de jonge twijgen, die soepel blijven en beter weerstand houden tegen de hydraulische krachten, wat de stabiliteit van het struikgewas – en van de oevers – nog versterkt. Het slib in suspensie in het water (een menging van klei, leem en zand) wordt langs de oevers neergezet, wat allerlei water- en oeverplanten – onder andere wilgen – toelaat, om wortel te schieten onder de beste omstandigheden. Het oeverbos onderhouden en beheerd door de bever beschermt eveneens de gronden – en onder anderen ook landbouwgronden – tegen erosie veroorzaakt door het regenwater. Zonder de bever vallen bomen langs de oevers om in het water: zo ontstaan erosiepunten. Het bezinksel afkomstig van de landbouw en weggespoeld door de regen wordt gefilterd door de wortels van het oeverbos en de waterplanten onderhouden door de bever. Het oeverbos is het natuurlijke zuiveringsstation van de landbouwers.


13

Bouwactiviteiten van de bever: de dammen Vele mensen denken nog – volledig ten onrechte – dat bevers dammen bouwen, om beter vis te kunnen vangen. Bevers zijn 100% planteneters! De bever zal enkel dammen bouwen daar waar het waterpeil onvoldoend is, met als enige bedoeling, dat waterpeil te verhogen. Zo kan hij beter rondzwemmen en de ingangen van zijn hol of burcht onder water houden, moest er gevaar dreigen (ver weg van de burcht kan de bever 10 à 20 min onder water blijven, zonder lucht te moeten inademen). Invloed op het vlak van: 1. biodiversiteit

2. voorkomen van erosie van de oevers 3. voorkomen van bodemerosie 4. creatie van landbouwgronden

5. waterbescherming 6. voorkomen van overstromingen

7. bevoorrading van het grondwater

Beschrijving - commentaren De vijvers gecreëerd door de bever zijn uitstekende paaiplaatsen voor vissen, legplaatsen voor amfibieën en jachtgebieden voor roofvissen, ijsvogeltjes, reigers, ooievaars… Bij voorbeeld, een beverplaats in de gemeente Wibrin werd als visbeschermingsgebied verklaard. Op een andere beverplaats in dezelfde gemeente werden de legsels van padden en kikkers verdrievoudigd. Volgens de ‘Informatienota van het internationale Verdrag over waterrijke Gebieden’ (het zogenaamde Ramsar-Verdrag) zijn natuurlijke waterrijke gebieden « reservoirs van biodiversiteit. De bever is een echte kampioen, wat waterrijke gebieden betreft: hij creëert ze zelf met zijn dammen! Dank zij de beverdammen wordt de stroming trager en zo wordt de erosie langs de oevers aanzienlijk verminderd. Beverdammen verminderen niet alleen de erosie langs de oevers, ze verminderen eveneens de erosie van de naburige gronden, daar de oevers zijn de contactpunten tussen de bodem en het water. Op langere termijn creëren bevers nieuwe landbouwgronden. Met de tijd stapelt zich slib achter de beverdam op. Het dier wordt zo verplicht, om een nieuwe dam wat verder te gaan bouwen: wat er achter blijft is een vruchtbare plek. Het werd onder anderen bewezen dat de landbouwgronden rond de stad Montréal (Canada) zich op vroegere beverterritoria bevinden. De dammen van de bever dienen als natuurlijke waterzuiveringstations (principe van lagunage): ze helpen de organische vervuiling van de waterlopen efficiënt te bestrijden. Wallonië telt een totaal van 18.000 km waterlopen (ongeveer de helft van de omvang van de Aarde langs de evenaar). Overstromingen worden vooral veroorzaakt door de snelheid van het water. Hoe sneller het water in de hoger gelegen stroken van de waterloop wegloopt, hoe sneller de vlakkere gebieden stroomafwaarts door water overgestroomd worden. Dank zij de talrijke dammen gebouwd door de bever langs de kleinere waterlopen stroomopwaarts worden de risico’s van overstromingen stroomafwaarts verminderd: de vijvers zodanig gecreëerd dienen als natuurlijke “sponsen”, die het water tegenhouden. Zo worden extreme schommelingen in de stroming beter bestreden. De positieve invloed van de bever in het strijden tegen overstromingen werd al meermaals wetenschappelijk bewezen. Wallonië is (spijtig genoeg) in toppositie, wat de overexploitatie van de grondwatervoorraden betreft! 75% van het volume van het grondwater worden jaarlijks uit de grond gepompt. De beverdammen helpen het water beter door de grond naar beneden te dringen.


14 VII. De Bever, een strategisch element Het angstwekkende fenomeen van klimaatverwarming versterkt nog het belang van de actie van de bever. De bever speelt nu al een sleutelrol in de waterecosystemen; maar zijn aanwezigheid en zijn actie zullen nog meer strategisch worden, om de te verwachten nadelige nawezen van klimaatverandering in Europa beter te bestrijden, zoals periodes van droogtes of buitengewone regenvolumes. VIII. De ‘architect van de rivieren’, een echte kunstenaaar (Uittreksels uit ‘Op het spoor van de bever’ door Bernard De Wetter & Olivier Rubbers) De bever is het grootste knaagdier van Europa (en op één na ook het grootste in de wereld: alleen de Zuid-Amerikaanse capibara* is nog wat groter). Wetenschappers onderscheiden twee beversoorten, die veel op elkaar lijken: de Canadese bever (Castor canadensis), die verspreid is in Canada, de Verenigde Staten en het Noorden van Mexico, en de Europese bever (Castor fiber), die wijd verspreid is in Europa en een groot deel van het noorden van Azië. De Europese bever is ook in België te vinden. De bever is een zeer populair dier. Soms wordt hij ook “de ingenieur van het ecosysteem” of “de architect van de rivier” genoemd, bijnamen die hem werden gegeven omwille van zijn welbekende vaardigheid om dammen te bouwen. Na de mens is de bever zonder twijfel het meest bekwame zoogdier om zijn leefmilieu aan zijn eigen behoeften aan te passen. Jonge bevers blijven lang bij hun ouders en leren waarschijnlijk veel van hen. Maar dammen bouwen is blijkbaar een aangeboren (instinctief) gedrag: jonge bevers hebben dus geen jaren ‘les’ nodig om dammen te kunnen bouwen. Bevers zijn perfect aan hun specifieke levenswijze aangepast en zijn bijna volledig afhankelijk van het watermilieu. Ze werden door de natuur met een arsenaal handige “hulpmiddelen” uitgerust: sterke voortanden die als houtbeitels dienen, om takken door te knagen en zelfs hele boomstammen af te knagen; achterpoten met zwemvliezen, om zich met gemak in het water te kunnen verplaatsen; voorpoten die zeer geschikt zijn om voorwerpen (takjes…) mee vast te houden; een zeer dichte vacht (18.000 tot 23.000 haren per cm2!) om zich tegen de kou te beschermen; en een brede, horizontaal afgeplatte en geschubde staart die als peddel en roer dienst doet in het water, of als steun op het vasteland. Bevers zijn echte familiedieren en ze zijn monogaam: de twee partners blijven hun hele leven bij elkaar. Beverjongen worden geboren in de beverburcht, met open ogen. Ze hebben meteen ook een vacht. In geval van nood kunnen ze al na een paar uur zwemmen, maar meestal blijven ze enkele dagen of weken in de burcht. De jongen blijven ongeveer twee jaar bij hun ouders. Dan worden ze weggejaagd en moeten ze zelf een territorium zoeken, om hun eigen gezin te stichten. Meestal herbergt een burcht dus de volwassen dieren en de jonge bevers die dat jaar geboren zijn. Soms worden ook de jongen van de afgelopen paar jaar nog toegelaten. Een typisch gezin van Europese bevers telt 2 tot 4 dieren, maar soms ook meer (in uitzonderlijke gevallen tot 10 bevers). De jongen worden tussen januari en maart geboren, na een draagtijd van zo’n 105 dagen. Bevers kunnen zich voortplanten zodra ze twee jaar oud zijn. De paring gebeurt altijd in het water.


15 Bevers eten uitsluitend planten (ze eten nooit vis). Hun dieet varieert met de jaargetijden. In de lente smullen ze van de jonge scheuten van grasachtige planten. In de zomer kent hun menu meer variatie (grasachtige planten, waterplanten, bladeren, wortels,…). In het najaar en vooral in de winter moeten ze zich tevreden stellen met de schors van bomen met zacht hout (wilgen, populieren, beuken, notelaars,…). Daarom leggen ze in het najaar een wintervoorraad van houtachtige stengels aan, die ze onder water verankeren: zo blijft de voedingswaarde beter bewaard. Bevers houden geen winterslaap. En in tegenstelling tot andere waterzoogdieren, zoals de otter, kunnen ze leven in water van mindere kwaliteit. Bijgevolg kunnen ze zich ook vestigen in tal van Europese gebieden met vrij vervuilde meren en rivieren. Bevers verdedigen hun territorium: alle vreemde soortgenoten worden met geweld verdreven. Het typische leefgebied van een beverfamilie strekt zich uit over 1,5 à 5 kilometer langs een beek of rivier. De bevers markeren hun territorium door geursporen uit te zetten met hun anaalklier (“castoreum*). Ze vestigen zich bij voorkeur in brede, stille valleien met veel snelgroeiende bomen. Omdat ze zich nooit ver van het water wagen, zijn ze alleen te vinden in de dichte nabijheid van beken, rivieren, meren of moerassen. Bevers zijn voornamelijk schuwe nachtdieren, die maar zelden overdag worden waargenomen.


16

In de Europese gebieden waar de grote roofdieren nog leven moeten bevers hun leefgebied delen met wolven, beren, veelvraten en/of lynxen. Deze roofdieren valen allemaal wel eens een jonge bever aan, maar volwassen bevers kunnen zich meestal doeltreffend tegen zulke aanvallers verdedigen. Bevers regelen zelf hun populaties, dankzij hun territoriaal gedrag. Bevers besteden veel tijd aan lichaamsverzorging. Ze kunnen urenlang hun vacht borstelen. Daarvoor beschikken ze over een dunnere vinger/teen aan hun voor- en achterpoten. De nagel van de tweede teen aan hun achterpoten is gespleten en doet dienst als een kam. Als een bever zich bedreigd voelt, gebruikt hij zijn zware staart om alarm te slaan. Hij slaat dan heel hard met zijn staart op het water. Dat geluid is tot honderden meters verder te horen. Onmiddellijk vlucht de hele familie bevers dan de burcht in. IDENTITEITSKAART Wetenschappelijke naam Castor fiber Gebruikelijke naam Europese bever Gemiddeld grootte (volwassen dier 95 à 135 cm (staart 25 à 35 cm inbegrepen) Gemiddeld gewicht (volwassen dier) 15 à 40 kg Gemiddelde leeftijd 15 jaar in de natuur

Wettelijk statuut van de bever in Europa en België Op Europees niveau is de bever beschermd door de Conventie van Bern en de Habitatrichtlijn van de Europese Unie. In België is de bever volledig door de wet beschermd in de drie administratieve gewesten. ---------------------------------------------------------------------------Pays des Castors, Ferme des Castors Mobile: +32.(0)498.04.30.68 Email : [email protected] - Web : www.paysdescastors.be

17 IX. In het spoor van de Meester Uitwerpselen De uitwerpselen van een bever lijken op grote konijnenkeutels. Ze zijn meestal donkerbruin, met een lengte van 2 tot 4 cm en een diameter van ongeveer 2 cm. Kleine stukken slecht verteerde plantenresten zijn duidelijk zichtbaar. De uitwerpselen zijn meestal rond, met een puntachtig uiteinde.


18 Castoreum Markeringen van het territorium zijn soms zichtbaar op de resten van bomen die door bevers werden afgeknaagd, of op andere “strategische” plekken. Het gaat om kleine hoeveelheden van een geelachtige vloeistof (het zogenaamde “castoreum”) die, eens opgedroogd, op amber of de hars van naaldbomen lijkt, en een typische geur afgeeft. Het castoreum wordt geproduceerd door een speciale klier onder de anus van de bever.


19 Voetafdrukken De sporen van een bever zijn zeer typisch: het grote verschil tussen de voorpoten (kleiner) en de achterpoten (groter) valt dadelijk op. In de sporen van de achterpoten is de omtrek van de zwemvliezen soms duidelijk zichtbaar.


20 Het spoor van de voorpoten is ongeveer 3,5 cm lang en 4,5 cm breed; het spoor van de achterpoten kan tot 15 cm groot zijn, en ongeveer 10 cm breed. Soms kan ook het spoor van de staart worden opgemerkt. Het spoor van een jonge bever kan makkelijk worden verward met dat van een muskusrat.

Knaagsporen De tekens die bevers op bomen achterlaten, zijn erg karakteristiek. Ze zijn bijna niet te verwarren met de sporen van andere dieren die soms bomen aanvallen (en onder andere de schors beschadigen), zoals reeën en herten, maar ook bosmuizen. De bever staat meestal rechtop om aan een boom te knagen. Hij knaagt op zo’n 40 tot 50 cm boven de grond. Bij dikkere bomen begeeft de bever zich al knagend rond de hele stam, tot deze volledig is doorgeknaagd: de stronk die overblijft heeft de vorm van een geslepen potlood. De sporen die de bovenste snijtanden van de bever op de boom achterlaten (zo’n 8 mm breed) zijn zeer duidelijk. Wanneer het werk van de bever nog “vers” is, zijn de stukken hout en de spaanders zeer licht van kleur en kunnen ze vanop een afstand worden opgemerkt. Kleinere struiken gaat de bever aan één kant te lijf. De stronk die daarvan overblijft ziet er aan één kant uit als een half potloodpunt. Aan de andere kant zijn de houtvezels zichtbaar die door de val van de boom zijn doorgescheurd. Kleine takken en twijgen bijt de bever in één keer door, recht en glad. Bevers knagen niet de hele tijd aan bomen. Wanneer ze zich op een bepaalde plaats vestigen, kunnen ze soms een grote hoeveelheid bomen ‘aanpakken’: ze hebben immers ---------------------------------------------------------------------------Pays des Castors, Ferme des Castors Mobile: +32.(0)498.04.30.68 Email : [email protected] - Web : www.paysdescastors.be

21 veel materiaal nodig om hun dammen en burcht te bouwen. Maar als ze later nog bomen vellen, is het vooral voor de schors. In het voorjaar en de zomer laten de bevers de bomen meestal met rust, omdat ze zich dan voornamelijk voeden met planten, die in overvloed in de omgeving te vinden zijn. Vanaf het najaar beginnen ze opnieuw bomen te vellen, om een wintervoorraad van houtachtig voedsel aan te leggen. Ze snijden bomen en takken in stukken van maximaal een meter lengte, en stapelen deze op onder water, dichtbij een opening van hun burcht. Soms leggen ze ook op de oever een stapel afgeknaagde takken aan: zo’n voorraad dient niet alleen als voedselbron, maar ook als onderhoudsmateriaal voor de dammen: eerst knagen de bevers de schors weg, nadien gebruiken ze de van hun schors ontdane stukken hout om de dammen te herstellen of te verstevigen. Kleine takken en twijgen waarvan de schors door bevers werd opgegeten, tonen de karakteristieke sporen van bevertanden over de hele lengte.


22

Kanalen Op bepaalde beverplaatsen graven de bevers echte kanalen met een voldoende waterdiepte om erdoor zonder moeite te kunnen zwemmen. Deze kanalen dienen onder anderen als verbindingswegen: zo kunnen bevers de afgeknaagde takken gemakkelijk naar de dammen, de burchten, enz. zwemmend meeslepen.


23 Dammen De meest opvallende tekens van de aanwezigheid van bevers zijn natuurlijk de beroemde dammen - of dijken - die ze bouwen, en de vijvers die het resultaat zijn van hun afdammingen van rivieren. Zoals eerder vermeld, bouwen bevers zulke dammen alleen wanneer de plaatselijke omstandigheden dat vereisen (ondiepe waterlopen, een onregelmatige afvoer). Misschien voert een wandeling u wel eens langs een verlaten beversite. De dammen zien er dan vervallen uit en zijn bedekt met plantengroei en aangespoelde stukken hout en takken. Een nog bewoonde beversite is duidelijk herkenbaar: de dammen zijn zeer goed onderhouden - ook als ze hier en daar met vegetatie zijn bedekt - en er kan onderaan of in het midden geen water door lopen. Bevers bouwen hun dammen met behulp van takken en verstevigen het geheel met modder en stenen. Dagelijks inspecteren de dieren de toestand van hun dammen, en ze herstellen ze systematisch. Beverdammen zijn uiterst sterk, zodat ze perfect hogere waterstanden kunnen weerstaan. Meestal worden lager dan de hoofddam (stroomafwaarts) meerdere dammen gebouwd: zo reguleren de bevers de rivierafvoer en voorkomen ze een te sterke waterdruk op de hoofddam. In Wallonië hebben de grootste beverdammen een lengte van honderden meters. Enkele ervan zijn meer dan twee meter hoog!


24 De burcht De burcht is het verblijf van een beverfamilie. Net als de beverdammen wordt de uitgebreide, koepelvormige burcht ook met behulp van twijgen en takken gebouwd. Deze worden gestapeld op een fundering van modder en (soms) stenen, tot de constructie een stukje boven water uitsteekt. De toegangen tot de burcht bevinden zich altijd onder het wateroppervlak (het is vooral om de ingang van de burcht onder water te houden dat bevers dammen aanleggen, zo zijn ze goed beschermd tegen mogelijke aanvallers). De burcht bestaat uit een comfortabele en ruime “slaapkamer” (waarvan de bodem met houtspaanders is bedekt) en een proviandruimte, beide boven het wateroppervlak gelegen. Een “schoorsteen” met een opening in de top van de burcht zorgt voor verluchting. De burcht wordt ofwel op de oever ofwel op een eilandje in het midden van de vijver aangelegd. Een beverburcht kan echt spectaculair zijn: in Wallonië zijn er die meer dan drie meter hoog zijn, en een diameter hebben van bijna 15 m!


25


26 X. Beverland: het eco-toeristische project Wat is ecotoerisme? Het woord ‘ecotoerisme’ wordt al vaak op een verkeerde wijze gebruikt en wordt meestal geassocieerd met het concept van “natuur”. Ecotoerisme maakt deel van natuurtoerisme wanneer aandacht wordt besteden aan de eerbied voor natuurbescherming en wanneer de plaatselijke gemeenschappen tegelijk economisch ervan kunnen genieten. Ecotoerisme is een vorm van duurzaam toerisme. Men streeft om de impact op het milieu zo laag mogelijk te houden, om het op langer termijn te helpen beschermen. Ecotoerisme beperkt zich niet tot een passieve aanpak (energiebesparing, gebruik van hernieuwbare energiebronnen, afvalrecyclage…). Er moet ook een actieve deelname van de plaatselijke gemeenschappen voorzien zijn, zowel een actieve inzet van de toeristen zelf in opvoedingen beschermingsacties: herbebossing, bescherming van de lokale fauna en flora, herintroductie van bedreigde soorten… Ecotoerisme geeft een economische waarde aan authentieke leefruimtes, een beschermde of gerestaureerde natuur zowel een kwaliteitinfrastructuur. Ecotoerisme in Beverland Beverland is een project voor de toeristische promotie en valorisatie van België via de bever. Het project past uitstekend in de politiek van het Waalse Gewest, zoals uitgesproken door de huidige Minister Benoît Lutgen. Het gaat om Wallonië dankzij haar natuurlijk patrimonium toeristisch verder te ontwikkelen. Waarom de bever?

-

Identiteit van België… Meer dan geen andere diersoort heeft de bever ontelbare plaatsnamen (steden, dorpjes, waterlopen) maar ook familienamen in ons land gekenmerkt. Sleutelsoort… De bever is een sleutelsoort: zijn werkzaamheden hebben een zeer positieve invloed op de biodiversiteit. Heel de werking van de Natuur kan worden uitgelegd via de bever. Toeristische troef… De activiteiten en de werkzaamheden van de bever zijn meestal goed zichtbaar, vaak indrukwekkend en hebben een enorm toeristisch en pedagogisch potentieel. Embleem… Het natuurlijke erfgoed is nu een generisch gegeven geworden in alle landen. De bever is een echt sympathiek, maar ook emblematisch dier. Hij is nauw gebonden met de geschiedenis van ons land en, volgens talrijke meningen, symboliseert hij best het Belgisch natuurlijke patrimonium.

Begeleide wandelingen « Op het spoor van de bevers » worden heel het jaar door georganiseerd, op vaste data of op aanvraag voor privé-groepen, in samenwerking met de plaatselijke toeristische verenigingen en het Horeca sector. Het ontdekken van de bever gaat vaak samen met het ontdekken van andere toeristische bezienswaardigheden in elke streek.


27 XI. Beverland: ons eigen land… De « Beveridentiteit » van België Geen enkel ander land in de wereld kan aanspraak maken op de benaming ‘Beverland’ als België! Het dier heeft ontelbare plaatsnamen (steden, dorpjes, waterlopen) en ook familienamen in ons land gekenmerkt. Plaatsnamen: Beerschot, Bevel, Beverdonck, Strombeek-Bever, Bever of Biévène, Buvrinnes, Bienne-lez-Happart, Biesme-sous-Thuin, Biesme-lez-Fosses, Beveren (4 x), Beveren-Waas, Berneau, Beverlo, Beverst, Breuvanne, Bièvre, Bierwart, enz. Waterlopen: Bevergracht, Biesmelle, Biesme, Biernonceau, Berwinne, enz. Familienamen: Bebronne, Bebrone, de Bièvre, Van Bever, Bever, Biver, Beauvoir, enz. Welke bijnaam had Jean-Paul Sartre aan zijn vriendin Simone de Beauvoir gegeven? De bever!

In België vindt men ontelbare, verdwenen of nog bestaande moerassen, maar ook andere plaatsen, waterlopen of gehuchten waarvan de naam het woord ‘bever’ onder een of een andere vorm inhoudt en de vroegere aanwezigheid van de soort bewijst (Beveren, Beverlo, Bièvre, de (rivier) Biesme, enz.). In het Franstalige gedeelte van het land is dit minder duidelijk en de meeste mensen zijn niet bewust van zo een herinnering aan het verleden. Dat komt door het feit dat vanaf de 17de eeuw, het wetenschappelijke woord ‘castor’ (oorspronkelijk uit het Oude Grieks) geleidelijk de populaire naam van het dier, ‘bièvre’ (uit het Keltisch), heeft vervangen. Alleen maar de stam ‘bièvre’ kan inderdaad in de toponymie worden teruggevonden.


28 ‘Bièvre’ en ‘castor’ Naar het schijnt moet de oorsprong van het woord ‘bièvre’ in de oude stam ‘behr’ (uit het Indo-europees) gezocht worden. Het woord beschreef toen een « bruin dier ». ‘Bièvre’

Blason de la commune de Bièvre

Lang geleden werd de soort in verschillende dialecten vermeld, onder verscheidene vormen: ‘bibr’, ‘bebr’, ‘beubr’, ‘bubr’. Gedurende de Gallo-romeinse periode vinden wij ‘bebros’ of ‘bebrus’ (Bebronna of Bebrussa was de « beverrivier »). Later, met de evolutie van de taal, werd de "b" in een "v" veranderd. Bij de Merovingers vinden we ‘biver’ en ‘bever’ (keizer Charles le Chauve stelde de "bevarii" in, officieren van de Kroon belast met het beheer van de jacht op bevers voor de pels). In de 11de eeuw zijn de woorden ‘biver’ en ‘bever’ nog steeds in gebruik, maar enkele nieuwe vormen zijn intussen ontstaan, zoals ‘bier’, ‘berv’, ‘bie’, ‘biv’.

Hetzelfde stam kan in veel verschillende talen worden teruggevonden: - in het Latijns: Fiber (betekent “bruin ») - in het Oud Perzisch: Baovara - in het Duits: Biber - in het Noors, Zweeds en Nederlands: Bever - in het Engels: Beaver - in het Waals: Bîve - in het Frans: Bièvre (in Zuid-Frankrijk: Vibré) - in het Russisch: Bobra - in het Italiaans: Bevero - in het Spaans: Befre - enz... Een snelle vlucht over België herinnert ons aan de vroegere, uitgespreide aanwezigheid van de bever: Antwerpen Beerschot (Beverscot 1155) "omheining met bevers of woning dicht bij een beek met bevers" Bevel (Beverle 1295) Beverdonck "plaats van de bever" Brabant Strombeek-Bever (Bevenne 1133) Bever of Biévène (Bievenne 1186) Henegouwen Buvrinnes (Beurunnes 1181) "plaats van de bevers" Bienne-lez-Happart (Bevena 868) Biesme-sous-Thuin (Bevene 1174) en de Biesmelle Biesme-lez-Fosses (Bevena 868) West-Vlaanderen Beveren (Beveren 1130) Beveren (Beveren 1011) op de Bevergracht - Westhoek ---------------------------------------------------------------------------Pays des Castors, Ferme des Castors Mobile: +32.(0)498.04.30.68 Email : [email protected] - Web : www.paysdescastors.be

29 Beveren (Beverna 967) op de Leie Beveren (Bevere 1238) tussen Leie en Schelde Oost-Vlaanderen Beveren-Waas (Beverne 1122) Luik Berneau (Bernauw 1359) "weide bij de Berwinne" Berwinne Limburg Beverlo (Beverle 1180) "bos of heide van de bevers" Beverst (Beverst 1314) Luxemburg Breuvanne (Bevrona 1064) Namen Bièvre (Beveris 770) enz, enz. ‘Castor’ Het Franse woord ‘castor’ komt van het Latijns ‘castor’ : het woord werd uitgeleend aan het Oud-Grieks. In de Latijnse traditie heeft de etymologie van het woord betrekking op het spreekwoord ‘castrare’ (castreren). De volkeren van de oudheid gebruikten de bevergeil, geproduceerd door klieren gelegen dichtbij de basis van de staart en die ze voor testikels namen. Bevers werden gejaagd voor deze vloeistof met talrijke geneeskundige eigenschappen en die hoog gewaardeerd was. De mensen geloofden, ondanks de tegenspraak van enkele vroege wetenschappers die beter op de hoogte waren, in het feit dat de dieren zich mutileerden om niet gevangen te worden. Zo een gedrag zou aan de oorsprong van het woord ‘castor’ liggen. Deze uitlegging heeft geen enkele dierkundige noch taalkundige waarde, maar werd nog teruggevonden in de middeleeuwse traditie en later nog in vele volksgeloven in Europa. Het Griekse woord ‘castor’ heeft betrekking op Dioscure Castor, letterlijk "De Heldere", maar er bestaat tot nu toe geen uitlegging ervoor. Zelfs de taalkundige specialisten van de Griekse oudheid konden ons geen uitlegging voorstellen. Moderne onderzoeken laten eerder denken dat Castor een rol speelde als beschermer van de gezondheid bij de vrouwen. De naam van de godheid zou hebben kunnen gegeven worden aan het dier dat de bevergeil produceert. Het is inderdaad bekend dat de vloeistof onder anderen gebruikt werd om ginecologische ziektes te bestrijden. De evolutie zou als volgt geweest zijn: "het dier van Castor", dan "Castor", en uiteindelijk ‘le castor’. Maar er is nog steeds een gebrek aan bewijzen.


30 XII. Beverland: de legende… De grote ‘come-back’ De bever werd einde van de 19de eeuw in ons land uitgeroeid, voor zijn pels, zijn vlees en zijn bevergeil. Vanaf het begin van de 20ste eeuw werd de soort geleidelijk beschermd door de wet in de meeste landen van Europa. Tussen de jaren 1930 en vandaag werden verschillende herintroductieprogramma’s uitgevoerd in talrijke landen en streken. Hedendaags in de ingenieur van het ecosysteem eindelijk terug in België en kan worden waargenomen in bijna de helft van het land. En morgen in héél het land! De ondertekenaars van de Conventie van Bern (dwz. de grootste meerderheid van de landen van het Noordelijke halfrond), de Europese Unie en de Belgische Staat beschouwen de bever als een prioritaire soort die moet beschermd worden in alle natuurlijke habitaten waar ze oorspronkelijk te vinden was (namelijk de valleien, ongeveer 1% van het Belgische grondgebied). De bever ‘superstar’

In België stelde het Waalse Gewest financiële middelen ter beschikking voor het verdelen aan de Waalse scholen van 2000 CD-Rom’s met de film « Castor fiber, le grand retour » van de bekende cineast Emile Vleugels. De zeer positieve impact van de bever in Wallonië wordt ---------------------------------------------------------------------------Pays des Castors, Ferme des Castors Mobile: +32.(0)498.04.30.68 Email : [email protected] - Web : www.paysdescastors.be

31 er nauwkeurig voorgesteld. Het Vlaamse gewest liet 3.000 folders drukken met foto’s van de bever, bestemd tot het grote publiek. Begeleide bezoeken aan de architect van de rivieren worden regelmatig georganiseerd door de « Contrats de rivières », de gemeentes, de Afdeling Natuur & Bos (DNF) van het Waalse Gewest, zowel verschillende natuurverenigingen (Natagora, Nature et Patrimoine, Maison de l’Environnement de Liège, Défi Nature, Mission Nature, etc.). De bever heeft zijn plaats gevonden in publicaties van het Waalse Gewest (allerlei tijdschriften, « Le Guide de l’Ardenne”, enz.), van het Vlaamse Gewest (onder anderen www.cultuurweb.be ) en op de website van talrijke toeristische diensten en bureaus. Op een internationale schaal worden om de twee jaar samenkomsten van beverspecialisten in Europa georganiseerd, die een groeiend succes boeken… De bever, nog niet zo lang geleden een verdween dier, is nu een ‘superstar’ aan het worden… in België en in Europa! XIII. Beverland: de wildernis vlakbij de deur… Waar ook men zich in België bevindt… er zijn altijd bevers in de buurt!

Vanuit Brussel, Terhulpen, Ottignies-Louvain-la-Neuve, Waver, Leuven De bever is terug aanwezig in de vallei van de Dijle en verschillende zijriviertjes zoals de Lasne, de Argentine, de Nethen en de Train. 15 minuutjes rijden van de luchthaven van Brussel-Nationaal bevindt zich al een eerste beversite, te Oud-Heverlee (Dijle). ---------------------------------------------------------------------------Pays des Castors, Ferme des Castors Mobile: +32.(0)498.04.30.68 Email : [email protected] - Web : www.paysdescastors.be

32 Vanuit Luik, Bassenge en Visé Binnen de stad Luik zelf geeft de bever leven aan de oevers van de Ourthe. Stroomafwaarts van Luik, op de Maas en enkele zijrivieren (Geer, Jeker, Berwinne) is hij terug te vinden. Men kan er fantastische beverburchten bewonderen! Vanuit Dinant, Houyet en Rochefort Beversporen kunnen worden waargenomen langs gemarkeerde wegen en tours langs de Lesse en de L’Homme. Vanuit Vierves, Couvin, Chimay en Philippeville De bever is verspreid in de valleien van de Viroin en de Hermeton. In de Ardenne en de Gaume De bever is aanwezig in de valleien van de Ourthe, de Amel, de Vesdre en de Semois. Begeleide wandelingen ter ontdekking van de bever kunnen worden georganiseerd vanuit Gouvy, Houffalize, La Roche, Hotton, Durbuy, Bomal, La Vacherie, Bastogne, Martelange, Arlon, Etalle, Tintigny, Chiny, Florenville, Bouillon, Saint-Hubert, enz. En morgen? Vandaag dekt het verspreidingsgebied van de bever meer dan de helft van België! In tien jaar tijd zal de bever het hele bekken van de Maas en de Schelde, in België zowel in Frankrijk. Nieuwe mogelijkheden om de bever te ontdekken zullen zich dus vermeerderen in alle uithoeken van ons land en ook de omringende gebieden…


33 XIV. Beverland: een droombestemming… « Brussel, Brugge en Beaverland », het Land van de Bevers België is bekend voor bepaalde toeristische aantrekkingspunten die met een ‘B’ beginnen, ‘B’ zoals België: « Brussel, Brugge en Beaverland », het land van de bever.

-

-

-

Een website www.paysdescastors.be informeert over de bever, zijn biologie, zijn ecologische en economische rol, de belangstelling die hij opwekte bij bekende mensen (Jean de la Fontaine, Georges Buffon, enz.) en zijn invloed op de toponymie van ons land. België, Bièvrelande. Bevergidsen zijn ter beschikking heel het jaar door om op het spoor van de bevers te vertrekken in kleine groepen (max. 15 mensen), met eerbied voor de natuur. Opgelet: bevers en beverplaatsen zijn door de wet beschermd en de meeste bevindt zich op privé-eigendommen. Het is dus verboden deze plaatsen te benaderen zonder toelating. Een boekje « Op het spoor van de bevers » is beschikbaar bij de Diensten van Toerisme, om de bezoeker de mogelijkheid te geven om de bever en zijn sporen te ontdekken. 7 toeristische federaties, 26 « Maisons du Tourisme ». Het land van de bever strekt zich uit op bijna de helft van België, wat overeenstemt met de vijf Waalse provincies (Henegouwen, Brabant, Namen, Luik, Luxemburg) en twee Vlaamse provincies (Brabant en Antwerpen). De Dienst voor de promotie van toerisme, 3 Federaties en 16 « Maisons du Tourisme » nemen al deel aan de promotie van Beaverland op hun website. De ontdekking van het land van de bevers past in een uitgebreide toeristische offerte, die natuur, gastronomie, cultuur en levensvreugde verenigt.

XV. Eco-toeristische formules Het ontdekken van de bevers kan gemakkelijk worden gecombineerd met het ontdekken van andere toeristische bezienswaardigheden: « Pays des Castors” vzw heeft verschillende eco-toeristische formules uitgewerkt: Bevers & Chouffe Bezoek aan beversites + bezoek aan de brouwerij van Achouffe + proeven van de Chouffe (bier) « Chachocachou »: kasteel van La Roche, chocolade, bevers & Chouffe Bezoek aan het kasteel van La Roche + de ambachtelijke chocoladefabriek van Samrée + verschillende beverplaatsen + de brouwerij van Achouffe + proeven van de Chouffe. Chocolade & Bevers Bezoek aan de ambachtelijke chocoladefabriek van Samrée + verschillende beverplaatsen. Bevers & Marckloff Bezoek aan beverplaatsen + de brouwerij van de Marckloff + proeven van de Marckloff (bier) Cast’Orval Bezoek aan beverplaatsen + de abdij van Orval + proeven van het bier van Orval. ---------------------------------------------------------------------------Pays des Castors, Ferme des Castors Mobile: +32.(0)498.04.30.68 Email : [email protected] - Web : www.paysdescastors.be

34 Beverweekeinden in de jeugdherberg van Champlon Bezoek aan beverplaatsen Ruïnes van het kasteel van La Roche Brouwerij van Achouffe Stad Durbuy Windturbines in Sainte Ode Paddestoelenmuseum Fourneau Saint-Michel Kayak op de Ourthe enz.

De bever: symbool van « Nova Belgica » Vandaag de dag neemt de bever volop deel aan de herstelling van het Belgische natuurpatrimonium. Maar al in het jaar 1624 was hij de symbool van « Nova Belgica », de nieuwe België. Een beetje geschiedenis… In mei van het jaar 1624 benadert de « Nieu Nederlandt », een zeilschip gehuurd door de bekende Dutch West India Company, de Amerikaanse kust. Aan boord bevindt zich een dertigtal Belgische families, de meeste uit Wallonië, enkele ook uit Vlaanderen. Jessé de Forest werd geboren in Henegouwen in 1576. Hij verlaat voor goed zijn geboorteland in 1615, wegens de vervolging door de Kerk en zet zich neer in Leiden, in de Nederlanden. In 1624 krijgt hij het recht om, samen met andere families uit Wallonië, naar de Nieuwe Wereld te emigreren. Hij organiseert snel de reis aan boord van de « Nieu Nederlandt ». In 1626, Pierre Minuit, gouverneur van Nova Belgica, koopt het eiland Manhattan aan de Manhattes-Indianen af voor een bedrag van 60 Gulden (24 dollars) onder de vorm van glaswaren. Pierre Minuit is een Waal geboren in Ohain (Brabant). Hij werd daartoe gedwongen, samen met zijn familie zijn land te vluchten wegens de vervolging van de Kerk. De bever wordt uitgekozen als symbool voor de Nieuwe België, symbool van het inzicht, de moed en de volharding van het Belgische volk. Vandaag is de bever het symbool geworden van en riante, weelderige streek, die in haar – even zo weelderige – natuur diep verliefd is : het Land van de Bever, Bièvrelande, België…


35 XVI. De Bever volgens Jean de la Fontaine De fabel Jean de la Fontaine over de bever is een schat aan observatie, analyse en ook ironie. Een fabel die spijtig genoeg vaak onbekend blijft. De Franse dichter beschrijft de dammen van de bevers, gebouwd met takjes en slib (en niet alleen met takjes, zodat vandaag nog vaak wordt gedacht) en die bijzonder sterk zijn. Intuïtief roept hij voor de geest de rol van deze bouwwerken in de regulatie van overstromingen: een rol die pas tegen het einde van de 20ste eeuw door de wetenschap werd erkend. Met een zeer bijtende geest spreekt hij van een streek « niet ver van het Noorden » - was het België ? – waar de inwoners echt onwetend zijn. Maar alleen de menselijke inwoners, zegt hij, want de dieren… Livre IX - Discours à Madame de la Sablière Non loin du Nord il est un monde Où l'on sait que les habitants Vivent ainsi qu'aux premiers temps Dans une ignorance profonde. Je parle des humains; car quant aux animaux, Ils y construisent des travaux Qui des torrents grossis arrêtent le ravage Et font communiquer l'un et l'autre rivage. L'édifice résiste et dure en son entier; Après un lit de bois est un lit de mortier. Chaque castor agit; commune en est la tâche; Le vieux y fait marcher le jeune sans relâche. Maint maître d’œuvre y court, et tient haut le bâton La république de Platon Ne serait rien que l'apprentie De cette famille amphibie. Ils savent en hiver élever leurs maisons, Passent les étangs sur des ponts, Fruit de leur art, savant ouvrage; Et nos pareils ont beau le voir, Jusqu'à présent tout leur savoir Est de passer l'onde à la nage. Que ces castors ne soient qu'un corps vide d'esprit, Jamais on ne pourra m'obliger à le croire.


België, Land van de Bever

Recommend Documents