Beleidsplan eindversie

OPMAAT Beleidsplan De Haardstee 2014-2018

13 januari 2015 Organisatie/beleidsterreinen/beleidsplan/2015-01-13Beleidsplan 2014-2018 eindversie.docx

Inhoudsopgave:

pagina:

Vooraf

1

1.

Inleiding

2

2.

Missie, visie en strategie 2.1 Missie 2.2 Visie 2.3 Werkwijze 2.4 Medewerkers 2.5 Strategie

3

3.

De Haardstee krimpt 3.1. Vermindering van het aantal plaatsen van zorg met verblijf 3.2. Vermindering van het budget voor zorg zonder verblijf 3.3. Gevolgen voor de formatie 3.4. Ontwikkelingen in het budget voor De Haardstee 3.5. Opgave voor De Haardstee

7

4.

Tijd voor vernieuwing 4.1 Onderzoek cliëntentevredenheid 4.2. Dagbesteding en werk 4.3 Nieuwe methodieken voor begeleiding van cliënten 4.4 Ambulante begeleiding 4.5 Zorg met verblijf 4.6 Scheiden van wonen en zorg

10

5.

Medewerkers 5.1. Medewerkersonderzoek 5.2. Personeelsformatie 5.3. Een bestendig personeelsbeleid

22

6.

Organisatie 6.1. Huidige situatie van de organisatie 6.2. Toekomstige situatie: De Haardstee in beweging

27

7.

Huisvesting 7.1. Huidige situatie 7.2. Toekomstige situatie

29

8.

Financiën 8.1. Huidige situatie 8.2. Toekomstige situatie

31

Vooraf Anno 2014-2015 is het uitbrengen van een beleidsplan dat vier jaar vooruit kijkt, een hachelijke onderneming. Immers, het veld van de zorg is sterk in beweging en de ontwikkelingen in de aanloop naar een grote verandering die vanaf 1 januari 2015 moet plaatsvinden, hebben voor veel verwarring en ongeloof gezorgd, maar ook voor nieuwe invalshoeken en mogelijkheden. De toekomst is onzeker, maar in ieder geval ‘anders’. Waarom dan toch een beleidsplan? Welnu, voor De Haardstee is het zaak, zich op te maken voor de toekomst en daarbij belangrijke keuzes vast te leggen. Een ‘rode draad’, waarlangs deze toekomst zich kan ontvouwen. Het plan, zoals het nu voorligt, biedt een koers voor de komende jaren. Binnen De Haardstee is door veel medewerkers een bijdrage geleverd: als discussiepartner, als ‘trekker’ van een beleidsonderdeel, als lid van een werkgroep, als meelezer van bepaalde onderdelen, enz. Veel werk is verzet om te komen tot een afgewogen oordeel over de verschillende opties waar De Haardstee voor staat. Het resultaat is samengevat op de volgende bladzijden. Gekozen is voor een compacte weergave van de belangrijkste invalshoeken. Deelrapporten, achtergrondstudies en discussienota’s zijn beschikbaar, maar omwille van de leesbaarheid hier weggelaten. Het doel is met elkaar de toekomst te verkennen, waarin de zorg en ondersteuning aan cliënten van De Haardstee kan worden geborgd en verbeterd. Vernieuwing en doelmatigheid gaan daarbij hand in hand. Omdat –zeker nu- een periode van vier jaar lang is, zal het plan actueel worden gehouden door de inzichten steeds te toetsen aan de ontwikkelingen in de praktijk van de zorg. Op basis van dit beleidsplan is een uitvoeringsprogramma opgesteld als apart document, zodat gericht gewerkt kan worden aan de verdere uitwerking en realisatie van de onderdelen van het plan. Dit uitvoeringsprogramma zal regelmatig worden herzien en aangevuld, om zodoende dynamisch te kunnen inspelen op de te verwachten en wellicht ook onverwachte veranderingen. De contouren van de gewenste toekomst van De Haardstee zijn geformuleerd: invulling daarvan en de vinger aan de pols houden vormen de opdracht voor de komende paar jaar.

Januari 2015 M.P.M. Wesselman, directeur-bestuurder

Pagina 1

1. Inleiding Verandering Het Nederlandse zorgstelsel gaat op de schop. Sleutelwoord daarbij is de eigen verantwoordelijkheid; dat betekent zelf werken aan je gezondheid en welzijn en als je toch zorg nodig hebt, kijken hoe dit zo dichtbij mogelijk georganiseerd kan worden. Het bestaande stelsel van de AWBZ maakt plaats voor een stelsel waarin een grote groep mensen met een beperking een beroep zal doen op de gemeente. Dit geldt in het geval van De Haardstee voor de extramurale ondersteuning (ambulante zorg en dagbesteding) en voor verblijf met een GGZ-C indicatie (Beschermd Wonen). De cliënten met een VGwoonindicatie zullen een plaats behouden in de Wlz (Wet Langdurige Zorg). Door een scherpere indicatiestelling zal de omvang van zorg en verblijf afnemen. Bezuiniging Daarbij wordt over de hele linie fors bezuinigd, voor alle groepen is veel minder geld beschikbaar. De gevolgen hiervan zijn ingrijpend, in de eerste plaats voor de cliënten die het direct raakt, maar ook voor De Haardstee en de medewerkers, die daar een baan hebben. De vraag naar professionele ondersteuning zal flink krimpen maar vooral zal ook de zorg inhoudelijk veranderen. Deze combinatie van ‘krimp’ en ‘vernieuwing’ maakt, dat De Haardstee zich moet voorbereiden op deze nieuwe situatie en de organisatie en de dienstverlening in te stellen op die nieuwe realiteit. Samenwerking Daarbij hoeft De Haardstee bepaald niet vanaf nul te beginnen. De richting die de overheid kiest is een richting waaraan binnen De Haardstee al jaren enthousiast wordt gewerkt. Eigen regie van mensen en werken aan ontwikkeling worden nu gecombineerd met het inschakelen van de eigen omgeving en het netwerk. De Haardstee kent een eigen benadering, die vanuit een zelfstandige positie en kleinschaligheid altijd als een belangrijke drijfveer heeft gediend. Daar zijn we trots op. Echter, de zorg is nu duidelijk in beweging: dat betekent, dat samenwerking een steeds belangrijker aspect vormt. De bestaande samenwerkingsvormen, waarbij de complexiteit van de vragen van cliënten heeft geleid tot samenwerking met gespecialiseerde partners, worden aangewend om in ‘zorgketens’ de ervaring, betrokkenheid en creativiteit van De Haardstee te verankeren en om zo een goede uitgangspositie in het lokale aanbod te kunnen innemen. Op deze manier kunnen allerlei goede oplossingen worden aangedragen. Oplossingen die zowel passen bij de vragen van cliënten als bij wat gemeenten, zorgverzekeraars en andere opdrachtgevers willen en kunnen betalen. In dit beleidsplan wordt uitgewerkt hoe De Haardstee zich -met behoud van verworven kennis en ervaring- voorbereidt op de toekomst. Wat doen we aan de inrichting van de organisatie? Hoe kunnen we ons productenpakket nog verder verbeteren? Waar liggen nieuwe kansen en perspectieven op het gebied van samenwerking met andere partijen? Belangrijke vragen waar we ondernemend en voortvarend verder mee aan de slag gaan.

Pagina 2

2. Missie, visie en strategie

MISSIE

VISIE

STRATEGIE

CLIËNTEN

MEDEWERKERS

ORGANISATIE

HUISFINANCIËN VESTING

Fig.: samenhang beleidsterreinen binnen De Haardstee

2.1 Missie De Haardstee ondersteunt cliënten bij het versterken van hun eigen mogelijkheden en het omgaan met belemmeringen. Ieder mens wil op zijn eigen manier zijn leven inrichten en deelnemen aan de samenleving. Iedereen doet dit op basis van zijn eigen ideeën, opvattingen en mogelijkheden. Daarbij respecteert De Haardstee de eigen waarden en verantwoordelijkheden van cliënten en legt deze naast de waarden en verantwoordelijkheden waar De Haardstee voor staat. Bij het versterken van mogelijkheden van cliënten betrekken we hun netwerk (mantelzorgers, vrienden en vrijwilligers) en benutten we de mogelijkheden van de lokale omgeving. Zo dragen we bij aan een samenleving waar iedereen ertoe doet. 2.2 Visie De Haardstee realiseert perspectief met en voor mensen met een beperking door het inzetten van kennis en ervaring in samenwerking tussen formele en informele zorg met een goede balans tussen professionele distantie en menselijke betrokkenheid. De Haardstee richt zich daarbij op een brede doelgroep van mensen met verstandelijke en/of psychiatrische beperkingen, al of niet met bijkomende problematiek. Dat betekent, dat voor een professionele afstemming en borging ook gebruik wordt gemaakt van (keten)partners. Veel mensen die een beroep doen op De Haardstee, zijn kwetsbaar in de samenleving. Bij De Haardstee vinden we dat zij daarom recht hebben op ondersteuning, zodat zij als volwaardig persoon in én met de samenleving kunnen leven. Dat betekent het volgende:  Cliënten worden geholpen om de keuzes te maken, die hen in staat stellen de regie over hun leven te realiseren.

Pagina 3

 

Het persoonlijk netwerk wordt actief in het leven van de cliënt betrokken en/of er wordt geprobeerd om dit netwerk uit te breiden. De kwaliteit van leven wordt verbeterd door positief aandacht te besteden aan wat goed gaat en daar stappen in te zetten.

Bij De Haardstee betrekken we de samenleving bij het ondersteunen van individuele cliënten, zowel individueel als groepsgewijs. En op onze beurt bieden we de samenleving ook onze inzet, als we met onze expertise meerwaarde kunnen bieden bij sociale vraagstukken. 2.3 Werkwijze Alle vormen van ondersteuning gaan uit van vraaggericht werken. Dit vergt een vraaggerichte houding van de medewerkers van De Haardstee. Dat betekent, dat in het dagelijkse werk goed geluisterd wordt naar signalen en vragen van de cliënten. De ondersteuning wordt hierop afgestemd en vormt de basis van ons handelen. Vraaggericht werken draagt er toe bij dat de cliënt in staat is om naar eigen inzicht op een eigen wijze deel te nemen aan de samenleving. De vraag van de cliënt wordt vastgelegd in het Ondersteuningsplan. Het plan is bedoeld om met de cliënt vast te leggen op welke wijze we ondersteunen. Het is een hulpmiddel om methodisch en volgens afspraak te handelen. Het is ook een middel om de kwaliteit van de dienstverlening inzichtelijk te maken, te waarborgen en verantwoording af te leggen aan de cliënt en zijn omgeving (verwanten). Het maakt niet uit welke vorm van dienstverlening, hoe vaak of op welke leeftijd; iedere cliënt heeft een persoonlijk begeleider die het Ondersteuningsplan samen met hem opstelt. Het plan wordt regelmatig op verschillende manieren getoetst en besproken. 2.4 Medewerkers De Haardstee biedt goede kwaliteit van dienstverlening en van arbeid. Dit realiseren we met goedgekwalificeerde, professionele en betrokken medewerkers. Medewerkers die de verantwoordelijkheid dragen voor hun werk, vinden het vanzelfsprekend om verantwoording af te leggen en in openheid te handelen. Wij bevorderen daarom zelfstandig denken en werken. Tevens geven wij de medewerker ruimte, kansen en faciliteiten om in vertrouwen zijn of haar verantwoordelijkheden te kunnen nemen. Grote aandacht wordt besteed aan vakmatige en persoonlijke ontwikkeling. 2.5 Strategie Als voorbereiding op dit beleidsplan is een externe analyse gemaakt van de ontwikkelingen in de zorgsector en zijn er gesprekken gevoerd met de voor De Haardstee belangrijkste stakeholders. Daarnaast is ook een interne analyse gemaakt van de sterktes en zwaktes van De Haardstee. Op basis daarvan zijn vier belangrijke strategische overwegingen opgesteld: 

Accenten in de zorg- en dienstverlening De geschetste veranderingen in het beleid van de overheid en de beschikbaarheid van de financiële middelen leiden tot een afslanking van het aantal cliënten met een verblijfsindicatie, die afhankelijk van de invulling leiden tot circa 30 % reductie van de verblijfscapaciteit van De Haardstee. Daarnaast komt het accent meer te liggen op extramurale ondersteuning.

Pagina 4

Daarom streeft De Haardstee naar een verantwoorde afbouw van verblijfscapaciteit, waarin het accent blijft liggen op mensen met een verstandelijke beperking en bijkomende problematiek (met name psychiatrische-, verslavingsen/of gedragsproblemen). Specifieke doelgroepen waar we ons op richten zijn jongeren en jongvolwassenen, moeders met kinderen, ouder wordende cliënten en mensen met een autistische stoornis (met of zonder verstandelijke beperking). Tegelijkertijd wordt de extramurale ondersteuning met kracht voortgezet: in 2014 heeft 60 % van alle cliënten van De Haardstee (d.w.z. ca. 160 cliënten) ambulante ondersteuning en dat betekent dat dit marktsegment voor De Haardstee meer accent zal gaan krijgen. De overheveling van deze doelgroep naar de Wmo is cruciaal en daarmee is het voor De Haardstee van groot belang zich een goede positie te verwerven op dit gebied. Het komt voor, dat cliënten na een periode van zorg met verblijf de behoefte krijgen om meer zelfstandig te wonen en te werken. Ook andersom is mogelijk: cliënten, die verblijf nodig hebben omdat zij een intensievere begeleiding (tijdelijk) nodig hebben. Voor hen is een soepele overgang van het organisatorische en financiële regime van resp. Wlz en Wmo nodig. De Haardstee stimuleert de doorstroming tussen verblijf en extramurale ondersteuning (en vice versa) en wil dit ook in de toekomst blijven doen. 

Doorontwikkeling van de expertise binnen De Haardstee Van oudsher kenmerkt De Haardstee zich door een breed opnamebeleid met een zeer gedifferentieerde doelgroep. Daarnaast is veel ervaring opgebouwd met het vormgeven van ondersteuning door deze te vertalen in een praktische aanpak, die veel cliënten aanspreekt. De Haardstee staat voor een individuele benadering van de cliënt en daarom ook voor maatwerk. Het is overigens ook deze benadering, die wordt beoogd in de Wmo. Juist de benadering, waarin ‘maatwerk’ per cliënt wordt georganiseerd, samen met het netwerk is een aanpak, die binnen De Haardstee wordt nagestreefd. Zonder af te willen doen aan de invalshoeken van de aanpak die zich momenteel ontwikkelt binnen gemeenten, staat De Haardstee kritisch ten opzichte van een aantal vooronderstellingen, dat deze aanpak kenmerkt. Het verkennen van ‘de vraag achter de vraag’, de draagkracht van het netwerk van de cliënt en de continuïteit van ondersteuning die in veel gevallen nodig is, vergen een deskundige aanpak. Het gegeven dat een ‘specialistische’ aanpak dreigt te worden ingeruild voor een ‘generalistische’ aanpak, daagt De Haardstee uit haar expertise goed over het voetlicht te brengen en in te brengen in de samenwerking met lokale overheden en ketenpartners. Dat er veranderingen dienen plaats te vinden in de aanpak, inbedding en organisatie van de ondersteuning, is volkomen logisch. Daarbij is de opgave het ‘goede’ te behouden en daar waar mogelijk verbeteringen te bewerkstelligen.



Het belang van bedrijfsmatig werken De combinatie van het streven naar inhoudelijke vernieuwing en tegelijkertijd reductie van de beschikbare middelen stelt grote eisen aan de wijze, waarop bedrijfsprocessen doelmatig en efficiënt worden vormgegeven. Daarbij is de verwachting, dat in de Wlz de ‘productiegerichte’ benadering gehandhaafd blijft. In de Wmo lijkt een meer ‘resultaatgerichte’ benadering op handen. Dit vergt snel schakelen en het aanpassen van bestaande routes en systemen.

Pagina 5

Daarnaast zal de marktwerking intensiever worden en daarmee stijgen ook de bedrijfsrisico’s. Het is voor De Haardstee belangrijk, dat aandacht wordt besteed aan:  Het afstemmen van activiteiten die De Haardstee zelf ter hand neemt c.q. behoudt en de activiteiten, die door andere instanties en/of ketenpartners worden uitgevoerd. Voorbeelden zijn: schuldhulp, verhuur van woonruimte, diagnostiek, behandeling versus begeleiding. Het afstoten van activiteiten, waarvoor geen middelen (meer) beschikbaar zijn. De vermindering van beschikbare middelen zal ontegenzeggelijk leiden tot inperking van activiteiten, bijv. op het gebied van vrijetijdsbesteding, begeleiding bij bezoek aan huisarts, specialist, enz. en contact met instanties namens de cliënt. Overigens komt hier met name de bijdrage van mantelzorgers en vrijwilligers om de hoek kijken.  Het ontwikkelen van een groepsgericht aanbod, dat op basis van vorming en/of scholing van cliënten het mogelijk maakt nieuwe vaardigheden aan te leren en/of te onderhouden.  Gebruik van nieuwe methoden en technieken (o.a. domotica, ICT-toepassingen), waardoor begeleiding meer doelmatig kan worden georganiseerd (begeleiding op afstand, e-learning, wijkgericht werken, enz.) 

Financiële wendbaarheid van De Haardstee Het opknippen van de zorg- en dienstverlening in een deel AWBZ-zorg en een ander deel Wmo-zorg en tegelijkertijd de verdere stappen in een marktgerichte aanpak maken de risico’s voor De Haardstee groter. Om die reden is het van strategisch belang te streven naar een zekere financiële ‘wendbaarheid’. Daarmee wordt bedoeld het tijdig kunnen inspelen op veranderingen in de financiële huishouding, het opvangen van onverwachte veranderingen en het doelgericht investeren in kansrijke ontwikkelingen. Voor veel organisaties in de zorg zijn de veranderingen zeer risicovol vanwege het eigenaarschap van omvangrijk vastgoed. Reductie van capaciteit, forse boekwaardes op moeilijk verhandelbaar vastgoed en hoge onderhoudskosten kunnen het verschil maken tussen faillissement en levensvatbaarheid. De Haardstee kan bogen op een positie waarin het vastgoed zich beperkt tot twee panden (Witte Singel en Oude Herengracht) en een situatie, waarin sprake is van aflopende huurcontracten, die kunnen voorzien in een gelijktijdige reductie van capaciteit en kosten voor huisvesting. Daarnaast wordt de financiële wendbaarheid ook bepaald door de beschikbaarheid van eigen middelen: in dit opzicht geldt, dat de financiële positie van De Haardstee positief is. Daarmee lijkt de basis aanwezig om risico’s met betrekking tot afbouw van capaciteit en daarmee gepaard gaande investeringen in innovatie en het uitvoeren van sociaal beleid (t.b.v. afbouw van de personeelsformatie) aan te kunnen gaan. Een waarschuwing lijkt wel op zijn plaats vanwege het gegeven, dat met de onzekerheid anno 2014 de risico’s op reductie van de Wlz-capaciteit en de kosten van overheveling van de extramurale zorg naar de gemeenten nog onvoldoende in kaart zijn gebracht.

Deze vier beschreven invalshoeken bepalen de strategische invalshoeken van De Haardstee in de periode 2014-2018. Het is zaak deze in dit beleidsplan te voorzien van concrete doelen op de onderscheiden beleidsterreinen.

Pagina 6

3. De Haardstee krimpt Verandering en bezuiniging zijn zoals gezegd de begrippen, die in dit beleidsplan centraal staan. In dit hoofdstuk zijn beknopt de redenen voor en de gevolgen van de bezuiniging weergegeven.

3.1 Vermindering van het aantal plaatsen van zorg met verblijf Zoals is aangegeven zal de aanspraak op de functie zorg met verblijf in de Wlz af gaan nemen door het vervallen van verblijfsindicaties (VG1 en VG2). Daarnaast zullen de plaatsen in het kader van ZZP GGZ-C zullen worden overgeheveld naar de Wmo. Het zorgkantoor Zuid-Holland Noord heeft in haar beleid aangegeven, dat de capaciteit van ZZP VG1 t/m 2 in een periode van 10 jaar zal worden ingekrompen. Dit zal worden opgenomen in de jaarlijkse productieafspraken. Voor wat betreft de overheveling van het aantal plaatsen ZZP GGZ C 1 t/m 3 is door de gemeenten in Holland-Rijnland bepaald dat de geoormerkte gelden leiden tot een garantie van zorg voor de zittende cliënten voor een periode van vijf jaar (tot 2020). Dit wil niet zeggen, dat de plaatsen gedurende die periode als ‘zorg met verblijf’ blijven voortbestaan. De gemeenten sturen aan op het extramuraliseren van in ieder geval een deel van deze capaciteit. Voor De Haardstee gaat het om 18 plaatsen die worden overgeheveld. Op basis van deze ontwikkelingen is een inschatting gemaakt van het aantal plaatsen zorg met verblijf van De Haardstee in de periode 2013-2023. Daarbij is uitgegaan van een afbouw van de capaciteit voor cliënten met een VG ZZP 1-2 met in totaal 21 plaatsen (waarvan al 8 plaatsen worden afgebouwd in 2014) en een afbouw c.q. omzetting van 8 plaats voor GGZ C1-3 (dit laatste is een aanname). 3.2 Vermindering van het budget voor zorg zonder verblijf De reductie van het budget voor de zorg zonder verblijf zorg is veel moeilijker vast te stellen. Bekend is, dat de overheveling van de AWBZ-middelen naar de gemeenten gepaard gaat met een korting van 11 % op het landelijk budget in 2015. De gemeenten zijn aan zet om aan te geven hoe dit budget zal worden ingezet. In het werkgebied van De Haardstee worden twee partijen onderscheiden: de Leidse Regio (deze omvat de gemeenten Leiden, Leiderdorp, Oegstgeest en Zoeterwoude) en de Duinen Bollenstreekgemeenten (Lisse, Hillegom, Teylingen, Noordwijk, Noordwijkerhout) en Katwijk. Met deze gemeenten worden resultaatovereenkomsten gesloten met betrekking tot begeleiding, en met de Leidse Regio voor beschermd wonen. De onderhandelingen met de gemeenten laten zien, dat er een aanzienlijke reductie van de prijs voor de begeleiding aan de orde is (voor de Leidse Regio in 2015 25 %) en in mindere mate voor Beschermd Wonen (GGZ-C). Naast de prijs zal ook het volume een belangrijke rol spelen. Voorzien is in de overgang van de bestaande ambulante cliënten uit de AWBZ: deze kunnen in de toekomst hun eigen keuze maken voor een nieuwe zorgaanbieder of hun ondersteuning bij de bestaande aanbieder voortzetten. Om in deze situatie een inschatting te kunnen maken van de effecten op het budget van deze zorg wordt vooralsnog een aanname aangehouden van een reductie van de middelen in 2015 met 25 %. Voor de daarna volgende jaren zal steeds op basis van de concrete ontwikkelingen een bijstelling van de beschikbare middelen plaatsvinden.

Pagina 7

Voor onze activiteiten op het gebied van dagbesteding geldt, dat het budget voor dagbesteding gekoppeld aan zorg met verblijf zal worden verminderd, conform de afbouw zoals hierboven is geschetst. Voor extramurale dagbesteding geldt, dat dit per 2015 ook onder uitvoering komt van de gemeente. Er zal hierin worden gezocht naar een koppeling gemaakt worden met de Participatiewet (waarin de huidige WSW, Wajong en Wwb worden samengevoegd). De Haardstee heeft een klein aanbod in dagbesteding, maar ziet wel mogelijkheden om dit verder uit te breiden. Een financiële implicatie is op dit moment echter niet te becijferen. Vooralsnog wordt uitgegaan van een afbouw van dagbesteding in de lijn met de afbouw van plaatsen zorg met verblijf. 3.3 Gevolgen voor de formatie Het moge duidelijk zijn dat de geschetste ontwikkelingen gevolgen hebben voor de formatie die beschikbaar is voor de uitvoering van de zorg en ondersteuning. Bij De Haardstee zijn ca. 120 medewerkers in dienst met een totale formatie van 82,6 FTE1. Om enigszins te kunnen inschatten hoe groot deze effecten zijn en hoe deze vanaf 2013 tot 2023 zullen uitpakken is een ruwe berekening gemaakt, gebaseerd op de beschreven uitgangspunten. Allereerst is het effect op de zorg met verblijf (waarbij sprake is van een reductie van 114 plaatsen naar 86 plaatsen) in beeld gebracht. Daarbij is gerekend met als uitgangspunt de cliëntgebonden medewerkers. Vanzelfsprekend zal de reductie van plaatsen ook effecten hebben op de ondersteunende diensten.

Formatie zorg met verblijf (incl. dagbesteding) 120,00 100,00 aantal

80,00 60,00 40,00 20,00 0,00 FTE Wonen wonen met verblijf

2013

2014

2015

2016

2017

2018

2019

2020

2021

2022

2023

58,95 54,42 53,39 51,34 49,29 47,75 46,21 45,69 45,18 44,67 44,15 114

106

104

100

96

93

90

89

88

87

86

Voor wat betreft de ambulante zorg, die onder de Wmo opnieuw vorm moet krijgen, wordt een reductie verwacht van ca. 5 FTE in 2015. Voor de jaren daarna kan nog geen uitspraak worden gedaan. Overigens wordt hier opnieuw vastgesteld, dat de lokale gemeenten in dit opzicht een eigen beleid zullen voeren t.a.v. inzet van middelen in het kader van de Wmo. Dit betekent dat zowel groei als krimp voor De Haardstee aan de orde zou kunnen zijn.

1

Bron: Begroting 2014

Pagina 8

3.4 Ontwikkelingen in het budget voor De Haardstee Het budget van De Haardstee, dat vanaf 2015 zal zijn opgebouwd uit een Wlz-deel (Wet Langdurige Zorg) en een Wmo-deel (Ambulante zorg en GGZ-C), zal ook worden bijgesteld. Met de gepleegde aannames zal er sprake zijn van een reductie van circa 7,1 miljoen naar circa 5,2 miljoen in 2018. Onderstaand voorgesteld:

is

aangegeven

hoe

deze

budgetontwikkeling

grafisch

kan

worden

Opbrengsten De Haardstee 2014-2018 8.000.000 7.000.000 6.000.000

Inventaris

5.000.000

Kapitaallasten

4.000.000

Vervoer

3.000.000

Ambulante Zorg

2.000.000

Dagbesteding

1.000.000

Intramuraal

0 2014

2015

2016

2017

2018

3.5 Opgave voor De Haardstee Met deze ontwikkeling van cliëntencapaciteit naar formatie en financiële effecten is beknopt een gefaseerde reductie van het aantal plaatsen van De Haardstee weergegeven, voor zover dit binnen de aannames die zijn gedaan, is doorberekend. De regering streeft in haar beleid naar reductie van de kosten in de gehele zorgsector: de aangekondigde bezuinigingen zijn er op gericht de kosten van de zorg weer terug te brengen op het niveau van 2011. Niettemin vergt de weergegeven reductie een forse inspanning, die niet zonder slag of stoot door De Haardstee kan worden gerealiseerd. In de komende jaren zal enerzijds deze reductie, maar anderzijds ook het ontwikkelen van nieuwe zorgvormen en concepten ter hand worden genomen.

Pagina 9

4. Tijd voor vernieuwing De Haardstee biedt ondersteuning aan mensen met een verstandelijke en/of psychiatrische beperking. We bieden begeleiding in de eigen woonomgeving van de cliënt en we hebben ook een aantal woonlocaties waar we zorg met verblijf bieden. Daarnaast begeleiden we cliënten bij het vinden en behouden van werk en/of dagbesteding en bieden we ook zelf op kleine schaal verschillende vormen van dagbesteding. De voorzieningen en faciliteiten van De Haardstee kenmerken zich door kleinschaligheid en het “leven in de samenleving”. Wij zijn daarbij creatief en praktisch en we zijn gewend aan complexe hulpvragen. Met onze ondersteuning lukt het cliënten beter om hun dagelijks leven te organiseren. De Haardstee heeft veel ervaring in het begeleiden van mensen met een verstandelijke beperking en bijkomende problematiek (met name psychiatrische, verslavings- of gedragsproblemen). Vraaggericht werken en het bieden van maatwerk staat daarbij altijd voorop. Door deze open houding hebben we onze expertise in de afgelopen jaren steeds verder kunnen uitbreiden naar een bredere doelgroep. Zo bieden wij bijvoorbeeld ook begeleiding aan mensen met een autistische stoornis (met of zonder verstandelijke beperking) en jong-volwassenen met een lichte verstandelijke beperking. Ook begeleiden we moeders/ouders met kinderen en cliënten met vragen op het gebied van maatschappelijke opvang. Voor De Haardstee is het niet zozeer van belang in welk “hokje” iemand past, we willen onze zorg graag bieden aan mensen die hier behoefte aan hebben en gebaat zijn bij onze aanpak.

4.1 Onderzoek cliëntentevredenheid Om te kunnen vaststellen hoe de cliënten van De Haardstee de zorg- en dienstverlening waarderen wordt periodiek onderzoek gedaan naar de tevredenheid over het aanbod van De Haardstee. Eerder onderzoek heeft plaatsgevonden in 2007 en 2011. Juist omdat we aan de vooravond staan van forse veranderingen in de zorg, is het onderzoek in 2014 opnieuw gedaan. Daardoor is inzicht verkregen in de huidige stand van zaken en zullen verbeteringen worden gerealiseerd in de te zetten stappen in de komende jaren. In het onderzoek zijn cliënten en contactpersonen van de cliënten betrokken. Een uitsplitsing is gemaakt naar cliënten die gebruik maken van zorg met verblijf en naar cliënten, die gebruik maken van ambulante ondersteuning. De belangrijke resultaten van dat onderzoek zijn: 

Respons: Het resultaat voldoet aan de eisen van representatie. Ongeveer de helft van de ambulante cliënten heeft meegedaan; bij de cliënten, die wonen bij De Haardstee ligt dit hoger, ongeveer twee derde. Voor wat betreft de contactpersonen ligt dit aanmerkelijk lager, nl. 24 % van de contactpersonen voor ambulante cliënten en 43 % van de contactpersonen voor zorg met verblijf.



Algemene tevredenheid: De gemiddelde mate van tevredenheid in het algemeen bij cliënten is 77 %. Daarbij moet wel worden bedacht, dat dit voor ambulante cliënten aanmerkelijk hoger ligt (86 %) dan voor cliënten in het wonen (60 %). Nog sterker geldt dit voor de reacties van contactpersonen: 71 % bij ambulante cliënten en 45 % bij cliënten die wonen.

Pagina 10



Verschil ambulante cliënten en cliënten met zorg en verblijf: Over de gehele linie zijn de scores van ambulante cliënten hoger dan die van de cliënten met zorg en verblijf, conform het landelijke beeld. Ten aanzien van de thema’s communicatie, veiligheid en het voeren van een eigen regie vinden ambulante cliënten dat De Haardstee hen hierin goed tot ruim voldoende ondersteunt. De cliënten met zorg en verblijf geven deze aspecten slechts een nipte voldoende .



Verschil contactpersonen: De contactpersonen van de cliënten scoren op dezelfde thema’s lager. Dit geldt het sterkst voor de scores van de contactpersonen van cliënten met verblijf. Daarbij valt op, dat de respondenten niet goed weten wie aangesproken kan worden bij knelpunten, en dat zij ontevreden zijn over de informatie over de veranderingen binnen De Haardstee en de tijd, die beschikbaar is voor directe cliëntencontacten. Op het thema ‘eigen regie’ blijken de verwachtingen van de contactpersonen hoger dan wat volgens hen gerealiseerd wordt: zelf keuzes maken, zelfstandigheid en het leren van nieuwe vaardigheden scoren onvoldoende.

Met deze resultaten gaat De Haardstee aan de slag. Afgesproken is, dat naar aanleiding van de resultaten binnen de verschillende teams de communicatie met cliënten en contactpersonen op de agenda komt. Ook de veiligheid (zowel in de eigen woonsituatie als in het werk c.q. dagbesteding) en het voeren van een eigen regie zijn onderwerp van gesprek. In het voorjaar van 2015 worden de resultaten van die vervolggesprekken gebundeld en besproken.

4.2. Dagbesteding en werk In de visie van De Haardstee betekent kwaliteit van leven onder andere dat het leven invulling krijgt met zinvolle dagbesteding of werk. Wij gaan met de cliënt op zoek naar zijn of haar mogelijkheden om zich te ontplooien. Dit kan betekenen dat iemand gebruik maakt van (één van) onze dagbestedingsactiviteiten onder begeleiding van professionele hulpverleners. Maar het kan ook betekenen dat er met de cliënt wordt gezocht naar een geschikte vorm van dagbesteding of (vrijwilligers)werk buiten De Haardstee, eventueel met coaching. Met de komst van de Participatiewet zullen we – meer dan voorheen – met de cliënt op zoek gaan naar mogelijkheden om een plek op de arbeidsmarkt te verkrijgen en in een eigen inkomen te voorzien. Wij zoeken naar mogelijkheden om ons kleinschalige aanbod op het gebied van dagbesteding en werk uit te breiden en te versterken: binnen De Haardstee is veel ervaring opgedaan met individuele trajecten met cliënten. We gaan daarbij samenwerkingsrelaties aan met aanbieders en bedrijven in de regio. Ons doel bij alle initiatieven waar we aan deel nemen is, om voor onze (toekomstige) cliënten goede mogelijkheden te kunnen bieden tot participatie. De kwaliteit die wij hierbij inbrengen is onze vaardigheid om – ook in complexe situaties – tot een passende oplossing te komen. Dit is temeer relevant, omdat het aantal kwetsbare jongeren met multiproblematiek lijkt te stijgen in de regio. Juist voor deze doelgroep kan De Haardstee het verschil maken. Naast de veranderingen in de AWBZ/Wlz en Wmo zijn op het gebied van het vinden en houden van arbeidsplaatsen ook voor mensen met een beperking belangrijke

Pagina 11

veranderingen aan de orde. De Participatiewet wordt ingevoerd, herkeuringen voor de Wajong zullen gaan plaatsvinden en de sociale werkvoorzieningen worden ingeperkt. In het streven van een positie als ‘zorgondernemer’ (in plaats van de meer traditionele ‘zorginstelling’) bieden deze ontwikkelingen kansen voor De Haardstee. De volgende initiatieven zullen verder ontwikkeld worden : 

De Leidse Loopbaan: De Haardstee is momenteel in samenwerking met DZB/ Re-integratie Leiden bezig met de voorbereidingen van het project ‘De Leidse Loopbaan’. Dit project heeft als doel om jongeren met multiproblematiek en een grote afstand tot de arbeidsmarkt toe te leiden naar duurzaam passend (regulier) werk. Met behulp van een gerichte leerwerkmethode op maat worden deze jongeren geholpen om startkwalificaties in een bepaalde sector te behalen, positieve werkervaring door middel van een trainingsstage op te doen en een passende baan te vinden. Beoogde samenwerkingspartners zijn: DZB/Re-integratie Leiden, Gemiva-SVG Groep, UWV Werkbedrijf, scholen en jeugdhulpverlening. De beoogde toekomstige leerlijnen zijn o.a.: horeca, groenvoorziening, detailhandel en houtbewerking. Naar verwachting zal 45 % van de deelnemers uitstromen naar regulier of beschut werk. Het is de bedoeling dat de overige 55% zal worden begeleid naar een passende dagbestedingsplek bij DZB, De Haardstee of de Gemiva-SVG Groep. Momenteel is er een pilot in voorbereiding met een leerwerktraject voor 4 cliënten, met een looptijd van 6 maanden. In die pilot moeten met name de financiële aspecten (inkomsten en uitgaven) goed in kaart gebracht worden.



Werken in de wijk: Dit is het ontwikkelen van kleinschalig aanbod dagbesteding en werkplekken op verschillende plekken in de stad, geïntegreerd in de wijk. Een van de sterke punten van De Haardstee is het bieden van kleinschalige dagbesteding, als maatwerk voor de individuele cliënten. De AWBZ-indicaties voor dagbesteding (begeleiding groep) worden overgeheveld naar de Wmo. Voor de huidige extramurale cliënten zonder zogeheten loonwaarde (dat wil zeggen (minder dan 20 % van het Wetteljik minimumloon) ontstaan mogelijkheden om sociale activeringstrajecten of arbeidsmatige dagbesteding te ontwikkelen. De vanaf 1 januari 2015 Wmogefinancierde voorzieningen worden ‘in de wijken’ aangeboden. Arbeidsmatige dagbesteding kan ook in combinatie met beschut werk in de wijk of in het SW-bedrijf worden georganiseerd. De Haardstee wil graag betrokken worden bij het realiseren van een aantal beschutte werkplekken dat de gemeente Leiden wil ontwikkelen. Ons voornemen om meer werkplekken in de wijk te creëren (met name bij kleine ondernemers) past helemaal bij een van de doelen van de Participatiewet, namelijk om mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te krijgen, bij voorkeur bij een reguliere werkgever.



Jobcoaching: Als belangrijk speerpunt wil De Haardstee de verdere ontwikkeling van jobcoaching ter hand nemen. Jobcoaching houdt in ‘het begeleiden van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt naar een betaalde baan en met name het ondersteunen van deze mensen om deze baan ook te behouden’. Het doel van jobcoaching is dus

Pagina 12

structureel loonvormend werk met een loonwaarde voor werknemers met een bepaalde beperking (bijvoorbeeld autisme). Een jobcoach biedt zo nodig intensieve, gespecialiseerde begeleiding aan de werknemer. Hij kan ook advies geven hoe het werk en de werkomgeving van de werknemer (werkproces, werkplek, samenwerking e.d.) zo nodig aangepast kunnen worden. Hij kan de leidinggevende en andere werknemers bijvoorbeeld leren hoe ze hun collega nieuwe taken kunnen aanleren. De vraag naar jobcoaching zal de komende jaren stijgen. Allereerst vanuit het UWV dat veel Wajongers na herbeoordeling via re-integratietrajecten wil gaan plaatsen in het reguliere bedrijfsleven dan wel in beschutte werkplekken. Daarnaast zal de gemeente naar verwachting jobcoaching inzetten om moeilijk bemiddelbare mensen die nu een bijstandsuitkering krijgen (of aanvragen) via re- integratietrajecten te gaan leiden naar reguliere banen (al of niet beschut). Ten gevolge van de aanhoudende economische crisis hebben ondernemers nog steeds minder financiële ruimte om personeel aan te nemen, maar hebben zij tegelijkertijd wel behoefte aan personeel voor eenvoudige werkzaamheden. Zij hebben dus zeker interesse in de aanname van Wajongers en andere mensen met een arbeidsbeperking (met loonkostensubsidie), maar zij zien er tegenop door, o.a. door onbekendheid met de doelgroep en vrees voor een hoog verzuim. Het aanbod van zorgvuldige proefplaatsingen en ondersteuning op de werkvloer door een ervaren jobcoach kan werkgevers zeker over de streep trekken. In de Leidse regio hebben de gezamenlijke ondernemersverenigingen tot 2020 vijfhonderd zogeheten ‘garantiebanen’ toegezegd. Als werkgevers niet voldoende banen creëren, dan wil de overheid dit afdwingen met een quotum en bijbehorende sancties. Met het oog op deze ontwikkelingen kiest De Haardstee ervoor om jobcoaching verder te ontwikkelen. Van belang hierbij is dat een erkenning als job-coach organisatie wordt behaald. 

Verdere ontwikkeling van Maatwerk: Momenteel krijgen in totaal 54 intramurale cliënten dagbesteding bij of via Maatwerk, de dagbestedingspoot van De Haardstee. Zij hebben een ZZP inclusief dagbesteding. Na de omzetting van de AWBZ naar Wlz zal de Wlz dus vooralsnog de belangrijkste financieringsbron van de dagbesteding blijven en voorziet in het aanbieden van verschillende dagbestedingsmogelijkheden binnen De Haardstee. Daarnaast zijn er 6 extramurale cliënten met een dagbestedingsindicatie aan het werk en 3 cliënten vanuit andere organisaties. Voor een uitbreiding en diversifiëring van het aanbod zal verder ruimte worden gezocht.

Met de realisatie van deze plannen wordt het aanbod van De Haardstee een stuk breder dan de traditionele dagbesteding. Voorwaarde is, dat er een goede afstemming komt tussen vraag en verwachtingen van cliënten enerzijds en de mogelijkheden van financiers en bedrijfsleven anderzijds. De inspanningen vanuit De Haardstee op dit gebied zullen worden gericht op het meedoen met partijen, die momenteel ‘in de markt zijn’, met name DZB/Re-integratie Leiden als belangrijkste samenwerkingspartner van de gemeente. Daarbij dient te worden opgemerkt, dat de genoemde ontwikkelingen nog in de kinderschoenen staan en er gepionierd moet worden om een en ander van de grond te krijgen. Het samenwerken met partijen in het bedrijfsleven is voor een zorgorganisatie nieuw en vereist veel flexibiliteit.

Pagina 13

Anderzijds ligt hier wel een mogelijkheid om de bakens te verzetten en cliënten te ondersteunen in een échte participatie in de samenleving. Daar doen we het voor.

4.3 Nieuwe methodieken voor begeleiding van cliënten De begeleiding van De Haardstee is erop gericht cliënten te helpen om hun leven zoveel mogelijk zelf te kunnen regelen. Op grond van onze ervaring weten we dat veel van onze cliënten juist moeite hebben met het krijgen en behouden van de eigen regie. Daarom ondersteunen we onze cliënten op zo’n manier, dat zij zoveel mogelijk in staat worden gesteld om hun eigen keuzes te maken. In lastige situaties of bij problemen bepalen we samen met de cliënt wat de beste oplossing is. We kijken of er taken zijn die tijdelijk of structureel moeten worden overgenomen en/of welke taken samen met de cliënt kunnen worden uitgevoerd. Met de huidige ontwikkelingen wordt er steeds meer verwacht van de mensen rond de cliënt die de rol van mantelzorger (kunnen) vervullen. Het is dan ook belangrijk dat we zicht hebben op wie de mantelzorger(s) van de cliënt is/zijn en dat we de ondersteuning aan de cliënt met deze mantelzorger(s) afstemmen. Daar waar nodig, zullen we proberen het sociale netwerk van de cliënt uit te breiden met mensen die iets voor de cliënt kunnen betekenen. Ook zetten we, daar waar mogelijk, vrijwilligers in om de begeleiding aan de cliënt vorm te geven. De komst van de Wmo 2015 betekent een grote reductie van het budget dat er beschikbaar is voor onze dienstverlening. We willen graag zoveel mogelijk cliënten blijven ondersteunen met behoud van onze kwalitatieve waarden: het bieden van begeleiding die bijdraagt aan de kwaliteit van leven en het vormgeven van ondersteuning op grond van de individuele behoefte van de cliënt. Het kernwoord voor de komende tijd is daarom: efficiëntie. We willen onze dienstverlening blijven bieden aan een brede doelgroep, binnen de mogelijkheden die ons als organisatie geboden worden. Vanuit deze overwegingen kiest De Haardstee voor de volgende speerpunten voor zowel de ambulante begeleiding als de zorg met verblijf: 

Invoering coachende begeleidingsstijl De nieuwe inhoudelijke koers, die met name samenhangt met de overheveling naar de Wmo wat betreft de ambulante begeleiding, maakt het noodzakelijk om de begeleiding van cliënten door De Haardstee te herontwerpen en dus anders te organiseren. Cliënten zullen in de toekomst op een radicaal andere wijze ondersteund worden. Hiertoe zullen de begeleiders een coachende begeleidingsstijl moeten gaan hanteren. Bij een hulpvraag van een cliënt helpt de begeleider de cliënt bij de zoektocht naar een passende oplossing, in plaats van zelf de hulp te bieden. Zo zal de persoonlijk begeleider de hulpvraag van de cliënt helpen verduidelijken en vervolgens samen met de cliënt een plan van aanpak opstellen, uitgaande van wat hij zelf kan, zijn netwerk kan doen en op welke voorliggende voorzieningen eventueel een beroep gedaan kan worden. Daarna volgen afspraken met mantelzorgers en/of vrijwilligers. De cliënt krijgt ondersteuning bij regie over dit alles. Kortom: de cliënt krijgt meer verantwoordelijkheid. De begeleider wordt dus meer een coach dan directe ondersteuner, ook van mantelzorgers en vrijwilligers. Daartoe moet hij in

Pagina 14

staat zijn tot zelfsturing en zelforganisatie en ontwikkelen, met de benodigde tools en middelen.

een

coachende

werkhouding

De nieuwe taakinvulling vraagt om scholing en training van de begeleiders, afgestemd op de nieuwe benodigde competenties. Daarnaast dienen de begeleiders te worden gefaciliteerd door o.a. het overdragen van beschikbare specialistische kennis. Daarbij zal ook de samenwerking met de mantelzorgers versterkt worden. Hiervoor is in 2014 een methode ontwikkeld voor de afstemming met mantelzorgers, het sociale netwerk van cliënten en met vrijwilligers. Deze methode zal in 2015 verder worden geïmplementeerd. In verband hiermee staat ook de recente aansluiting bij het Leidse convenant Mantelzorgondersteuning. Gezien het toenemend beroep op mantelzorgers is het ook van belang hen adequaat ondersteuning te bieden, om overbelasting en uitval te voorkomen. Dit is een taak van de gemeente in de nieuwe Wmo. Om deze taak uit te voeren, heeft de gemeente Leiden met een aantal partners een convenant afgesloten. Doel van het akkoord is systematisch mantelzorgers te betrekken bij de zorg en te ondersteunen en samen activiteiten te ontwikkelen om dit te realiseren. In 2015 zal De Haardstee het bijbehorende Plan van Aanpak ten uitvoer brengen. Ook hierbij zal een coachende begeleidingsstijl centraal staan. 

Ontwikkelen van begeleiden op afstand Begeleiden op afstand kan met behulp van cliëntgebonden informatie- en communicatietechnologie (ICT) (bijvoorbeeld beeldbellen en apps op een tablet of smartphone). De belangrijkste doelen zijn efficiënter werken en tegelijkertijd de kwaliteit van zorg verbeteren. Het uitgangspunt van begeleiden op afstand is: niet ter vervanging van fysieke aanwezigheid van een begeleider bij de cliënt, maar als aanvulling erop. Het kan worden ingezet voor zowel ambulante cliënten als voor cliënten die wonen binnen De Haardstee, voor wie dit passend is. Begeleiding op afstand vergroot de zelfredzaamheid van en de eigen regie door de cliënt en sluit dus goed aan bij de uitgangspunten van de coachende begeleiding. Op basis van de in 2014 uitgevoerde inventarisatie zal in de loop van 2015 hierover een besluit genomen worden.



Grotere inzet van vrijwilligers Binnen De Haardstee wordt momenteel op bescheiden schaal gebruik gemaakt van vrijwilligers. De veranderingen in de aanpak zullen leiden tot een grotere behoefte aan vrijwilligers. Het is dan van belang om meer gekwalificeerde vrijwilligers te werven (voor duidelijk benoemde taken als aanvulling op de professionals), op te leiden en goed te begeleiden, om ze zodoende ook voor een langere tijd te behouden. Daarom zal De Haardstee het bestaande vrijwilligersbeleid versterken. Daarbij zal ook waarschijnlijk een samenwerking worden aangegaan met partners die op dit terrein al de nodige expertise hebben opgebouwd.

Pagina 15

4.4 Ambulante begeleiding In verband met de verbreding van de Wmo en de noodzaak tot efficiëntie willen we kijken welke samenwerkingsverbanden we kunnen aangaan of intensiveren met partners in Leiden en de regio, om de - vaak complexe - zorgvragen van cliënten te kunnen blijven beantwoorden. Daarom zijn de volgende speerpunten gekozen voor de ambulante begeleiding: 

Wijkgerichte benadering Sinds begin 2014 heeft De Haardstee de ambulante zorg georganiseerd in wijkteams (in plaats van de eerdere specialistenteams). Het doel hiervan is: korte lijnen met de andere ketenpartners per wijk, gezamenlijke vroegsignalering van problemen, over en weer doorverwijzing en toeleiding. Zo mogelijk werkt het wijkteam van De Haardstee vanuit hetzelfde gebouw als het sociale wijkteam in die wijk. Om die reden participeert De Haardstee in het transitieteam in Leiden Noord, als de 2e schil voor specialistische zorg rond het sociale wijkteam in die wijk. De meerwaarde hiervan is dat het sociale wijkteam bij signalering van complexe LVG en/of GGZ-problematiek snel ons als specialistische zorgorganisatie in consult kan roepen, een samenwerking met ons kan aangaan of de cliënt volledig naar ons kan doorverwijzen.



Gerichte productontwikkeling samen met andere organisaties Door intensivering van de samenwerking met andere organisaties gezamenlijke mogelijkheden nog meer worden benut. Gewerkt wordt aan:

kunnen

o

Verdere samenwerking met de Gemiva-SVG Groep: Er is al langer sprake van samenwerking tussen De Haardstee en Gemiva-SVG . In 2013 zijn de ambulante cliënten via eenzelfde onderzoeksmethode in kaart gebracht. De samenwerking omvat het afstemmen van zorgvragen, zorgbemiddeling en samenwerking in de wijken. Deze samenwerking wordt verder uitgebouwd, zodat deskundigheidsuitwisseling, gezamenlijke scholing en afstemming van specialismen verder kunnen worden ingevuld.

o

Afstemming maatschappelijke opvang en VG-zorg: Met De Binnenvest is ervaring opgedaan in de begeleiding van cliënten met gecombineerde MO-LVB problematiek. Het doel is dat De Haardstee en De Binnenvest zoveel mogelijk gebruik maken van elkaars kennis en faciliteiten. Dit moet er weer toe leiden dat cliënten zo snel mogelijk de ondersteuning krijgen, die zij nodig hebben.

o

Productontwikkeling t.b.v. Kortdurende hulp en 24-uurs bereikbaarheid: Het is van belang dat cliënten die in het kader van de extramuralisering straks zelfstandig gaan wonen en niet langer een beroep kunnen doen op intramurale ondersteuning, toch goede hulp kunnen krijgen. Daarnaast willen we kwetsbare burgers helpen om op een gecontroleerde manier te ‘oefenen’ in zelfredzaamheid en eigen kracht. Daarom is De Haardstee samen met twee andere zorgorganisaties bezig om twee nieuwe producten te ontwikkelen, namelijk zogeheten ‘waakvlambegeleiding’ en 24-uurs bereikbaarheid voor korte

Pagina 16

telefonische vragen. Op hoofdlijnen zijn de plannen nu uitgewerkt; de uitwerking op detailniveau volgt. o

Ontwikkelen van aanbod van diagnostische ondersteuning en adviesfunctie VG begeleiding voor ketenpartners De mogelijkheden zullen worden onderzocht om een tweeledig aanbod te ontwikkelen op het terrein van diagnostische ondersteuning en daarnaast een adviesfunctie voor ketenpartners. Ten eerste het kosteloos aanbieden van screening in de 1e schil (sociale wijkteams) om te beoordelen of een cliënt tot de doelgroep VG behoort. Daarnaast het tegen betaling bieden van diagnostiek bij ketenpartners die in de 1e of 2e schil zitting hebben. Te denken valt aan verschillende soorten testen. Een derde idee is het ontwikkelen van een adviesfunctie in de vorm van casuïstiekbespreking met eventuele ketenpartners. Een andere optie is om een scholingsaanbod te ontwikkelen t.a.v. de begeleiding van LVG, VG, moeders met kinderen voor collega zorgaanbieders en ketenpartners. Dit zou in de vorm van een cursusbureau gedaan kunnen worden of door het actief aanbieden van diensten.

Ontwikkelen samenwerking voor de doelgroep 18 tot 23 jarigen met LVG indicatie (JLVG) Regionaal is er vorig jaar met meerdere organisaties een inventarisatie uitgevoerd om leemtes en overlap in de keten te verkennen. Op basis hiervan wil De Haardstee zelf de mogelijkheden gaan verkennen om in samenwerking met andere organisaties de doelgroep JLVG te kunnen blijven begeleiden in de toekomst (d.m.v. gezamenlijke intakes en het bieden van huisvesting). o

Met de realisatie van deze plannen wordt de ambulante ondersteuning vrijwel volledig opnieuw ‘op de kaart’ gezet. Gezien het belang voor cliënten en het gegeven, dat het grootste aantal cliënten binnen De Haardstee zelfstandig woont en ambulant ondersteuning krijgt, is deze ontwikkeling van groot belang.

4.5 Zorg met verblijf De Haardstee biedt in acht woonlocaties zorg met verblijf aan cliënten in het kader van de Wlz. Dit gebeurt op grond van de ZZP indicaties VG 1 t/m 6 of GGZ-C 1 t/m 3. In de praktijk hebben die cliënten ook bijkomende problematiek, zoals GGZ, ASS, (J)LVG en tienermoederschap. Daar waar nodig schakelen we onze ketenpartners in om -ook in de meest complexe situaties- de ondersteuning in volledigheid te kunnen bieden. Net zoals bij onze extramurale begeleiding, is bij zorg met verblijf het vraaggericht werken en het bieden van maatwerk ons vertrekpunt. Bij iedere individuele cliënt wordt bekeken wat de hulpvraag inhoudt en hoe we onze dienstverlening in overleg met de cliënt het beste kunnen vormgeven. Ook hier wordt het steeds meer van belang het netwerk te betrekken bij de zorgverlening en afspraken te maken met mantelzorgers. En ook de inzet van vrijwilligers zal een prominentere rol gaan spelen bij onze dienstverlening.

Pagina 17

De overheidsmaatregelen zijn gericht op het toewerken naar een Wlz, waarbij alleen de meest kwetsbare mensen met een beperking in aanmerking komen voor intramurale zorg. Dit betekent voor De Haardstee dat de capaciteit voor intramurale zorg zal worden afgebouwd. Er wordt (door het zorgkantoor) uitgegaan van een geleidelijke, maar wezenlijke uitstroom van de lage ZZP’s, deze plekken zullen niet opnieuw worden ingevuld. Naast deze afbouw, krijgen we te maken krijgen met een toename van de zorgzwaarte op de woonlocaties, omdat de instroom die nog wel zal plaatsvinden voornamelijk zal bestaan uit hogere ZZP’s. Hierdoor is het nodig dat we onze locatieprofielen opnieuw gaan bekijken. Vraag en aanbod moeten op elkaar worden afgestemd, mogelijk zullen er meer mengprofielen ontstaan. Er zullen keuzes gemaakt worden over het afstoten van locaties en hoe om te gaan met leegstand. Binnen De Haardstee zijn inmiddels de volgende keuzes gemaakt ten aanzien van zorg met verblijf. 

Het opstellen van nieuwe locatieprofielen: De cliëntenpopulatie die voor zorg en verblijf gebruik maakt van De Haardstee, is tot nu toe nogal divers. Dit is een bewuste keuze van De Haardstee. Het is echter wel van belang de onderscheiden doelgroepen zodanig in kaart te brengen, dat per locatie een zekere ‘bandbreedte’ kan worden geformuleerd, op basis waarvan de zorg en ondersteuning georganiseerd kan worden. De uitkomst hiervan heeft geleid tot een keuze voor de zes doelgroepen op wie De Haardstee zich gaat richten in de toekomst. Dit zijn de volgende doelgroepen: VG-ers, normaal of hoog begaafde autisten (GGZ), de

(L)VG-ers met psychiatrische problematiek, JLVG-ers, JLVG-ers met kinderen en VG-ers met somatische problematiek. Ook is het voornemen om in principe maximaal 2 verschillende doelgroepen per locatie te huisvesten (met uitzondering van de Merenwijk en de Korte Langestraat). Daarnaast zijn op een zorgvuldige wijze de nieuwe profielen van de locaties bepaald, die ‘toekomstproof’ moeten zijn. Op de volgende pagina zijn deze weergegeven. Bij het bepalen van deze nieuwe locatieprofielen is gekeken naar de veranderende regelgeving, naar de wachtlijst van De Haardstee en de bestaande expertise over bepaalde doelgroepen. Daarbij is ook rekening gehouden met een beperking van het aantal doelgroepen per locatie. Dit vanwege de invloed op het woon- en leefklimaat van specifieke doelgroepen, waarbij een te brede ‘mix’ kan leiden tot onderlinge problemen tussen de cliënten en overbelasting van de begeleiders. Doel is een goede balans te vinden. Naar alle waarschijnlijkheid wonen er nu cliënten op bepaalde locaties die niet binnen het nieuwe locatieprofiel passen. Indien dit inderdaad het geval blijkt te zijn, zullen er maatregelen genomen worden om de betreffende cliënten op termijn op de juiste locatie te huisvesten. Dit zal per cliënt zorgvuldig bekeken worden en via natuurlijk verloop worden bereikt. Tot slot is besloten om de locatie Hugo de Grootstraat aan te wijzen als locatie voor de huisvesting van cliënten op basis van scheiden van wonen en zorg.

Pagina 18

Onderstaand zijn weergegeven de verschillende cliëntgroepen, kenmerken en daarmee ook de nieuwe profielen van de locaties: nr

Omschrijving cliëntengroep

1

VG-er

Cliënt met een verstandelijke beperking ( IQ tussen 45 en 70)

2

De normaal of hoog begaafde autist (GGZ)

Cliënten met een IQ tussen de 90 en 145 en een stoornis in het Autistisch spectrum (PDDNOS, Asperger)

3

De VG-er of LVG-er met psychiatrische problematiek

4

De JLVG-er

5

De JLVG-moeders met kinderen

6

De VG-er met somatische zorgvraag

Kenmerken

Cliënt met een verstandelijke beperking (IQ tussen 45 en 70) of een licht verstandelijke beperking (IQ tussen de 60 en 80) met een bijkomende psychiatrische aandoening: bijvoorbeeld psychose, schizofrenie, autisme, persoonlijkheidsstoornissen en/of verslavingsproblematiek. Cliënt met een licht verstandelijke beperking/zwakbegaafdheid (IQ tussen de 60 en 80) meestal met bijkomende psychiatrische problematiek: o.a. hechtingsstoornis, persoonlijkheidsstoornissen. Leeftijd tussen de 18 en 23 jaar, met een uitloop tot 30 jaar. Én JLVG kenmerken: Bijv. zorgmijdend, verslavingsproblematiek, slecht netwerk, financiële problemen, grote moeite met werk/dagbesteding. NB Niet persé JLVG-indicatie nodig, wel JLVG-gedrag! Jonge moeders (IQ tussen 60 en 80) zwanger of met kind(eren) Veelal met de JLVG kenmerken (zie hierboven) Cliënt met een verstandelijke beperking ( IQ tussen 45 en 70) en een intensieve somatische zorgvraag (vaak door ouderdom).

Locatie Hugo de Grootstraat Witte Singel Morspoort Merenwijk Oude Herengracht Hugo de Grootstraat Witte Singel Korte Langestraat Bonaireplein Oude Herengracht Morspoort Korte Langestraat (eventueel) Willem Klooslaan

Korte Langestraat Willem Klooslaan Bonaireplein

Pagina 19



Ontwikkeling van open karakter van de woonlocaties: Het streven is om de woonlocaties meer ‘open’ te maken, met als doel het verkrijgen van een bredere functie in de wijk. Dit kan o.a. door huisvesting te bieden aan wijkteams, het bieden van respijtzorg en het realiseren van een noodbed. Een andere optie is om ambulante cliënten uit de wijk gebruik te laten maken van bepaalde faciliteiten op de locatie (o.a. maaltijdvoorziening). Belangrijk is het profiel van elke locatie zodanig te bewaken dat de kwaliteit van de zorg voor de ‘zittende’ cliënten en hun woongenot niet in het gedrang komen. Om die reden zijn de mogelijkheden per locatie verschillend en is het de moeite waard om in het kader van de wijkontwikkeling aan te sluiten bij de specifieke behoeften binnen de wijk. De daadwerkelijke mogelijkheden per locatie worden nog nader onderzocht.

4.6 Scheiden van wonen en zorg De afgelopen jaren hebben we een toenemende vraag gezien naar het scheiden van wonen en zorg. Dit betekent het volgende: Cliënten die zonder verblijfsindicatie toch in een zorginstelling willen (blijven) wonen, betalen zelf huur (evt. met huurtoeslag) en krijgen een eigen huurcontract. De zorg wordt apart gefinancierd, via de Wmo of AWBZ en straks Wlz (in de vorm van zorg in natura of PGB). Kort gezegd betekent ‘het scheiden van wonen en zorg” dus de situatie waarin wonen en zorg apart gefinancierd worden. Deze vraag komt voornamelijk voort vanuit de inperkingen in de indicatiestelling, waarin is bepaald, dat cliënten minder snel aanspraak kunnen maken op zorg met verblijf. Deze ingezette koers zal de komende jaren sterk worden doorgezet, de ZZP’s VG 1,2 en GGZ C 1 en 2 worden niet meer afgegeven. Dat betekent dat de mensen met deze problematiek (voor wie voorheen de genoemde indicaties werden afgegeven) nu niet meer in aanmerking komen voor zorg met verblijf. Hoewel het zorgkantoor (op grond van dit beleid) aanstuurt op de afbouw van onze capaciteit is de vraag naar “verblijfszorg” op onze wachtlijst in 2012 en 2013 juist steeds meer toegenomen. De verwachting is dat met name de groep (J)LVG-ers de vraag voor het scheiden van wonen en zorg zal gaan stellen. Dit houdt in dat deze cliënten geholpen willen worden bij het vinden van woonruimte (die ze zelf gaan huren) en daarnaast structurele begeleiding nodig hebben. Op dit moment heeft De Haardstee zelf een klein aanbod gescheiden wonen en zorg. Alle zorgaanbieders kampen met een wachtlijst (de vraag van de cliënt verandert niet) en de boodschap vanuit het zorgkantoor is om te krimpen op verblijf vanwege de afbouw van de lage VG indicaties. Dit wringt en veel zorgaanbieders zijn bezig met het zoeken naar alternatieven. Een van de mogelijkheden is het aanbieden van gescheiden woon en zorg plekken. Vanuit onze maatschappelijke verantwoordelijkheid en visie heeft De Haardstee een verantwoordelijkheid voor de cliënten die geen indicatie hebben voor zorg met verblijf. Het aandragen van creatieve oplossingen voor de cliënten, die nu op de wachtlijst staan en of de cliënten die tussen de wal (Wlz) en schip (Wmo) gaan vallen, vergt wel een wijziging naar ‘meer ondernemen’, en ook een financieel risico en een groter appèl op de mogelijkheid tot beheer van woningen die buiten de Wlz vallen. Om die redenen is besloten tot het realiseren van een aanbod van gescheiden wonen en zorg:

Pagina 20



Beschikbaar stellen van bestaande wooncapaciteit: Zoals reeds aangegeven is besloten de afbouw van capaciteit voor de Wlz te concentreren op de locatie Hugo de Grootstraat. Dit betekent, dat deze leegstand kan worden benut om voor een aantal cliënten het scheiden van wonen en zorg mogelijk te maken. De cliënten, die naast een woonvraag ook een vraag om ondersteuning hebben in het kader van de Wmo, een PGB (vanuit de Wlz) of die anderszins over middelen beschikken om hun ondersteuning te financieren kunnen gebruik maken van woningen op deze locatie. Vooralsnog is dit tijdelijk, gelet op het gegeven, dat de huidige huurcontracten lopen tot medio 2017. Derhalve moet het aanbieden van huisvesting door De Haardstee op deze locatie niet alleen voor de komende tijd goed geregeld worden (in de zin van organisatie van beheer, onderhoud, huurinning en afdracht), maar moet tegelijkertijd worden gezocht naar mogelijkheden voor de periode na medio 2017. Dit kan variëren van een verlenging van de huur door De Haardstee, het ‘overnemen’ van de rechtstreekse huurrelatie met de eigenaar van de locatie Hugo de Grootstraat of het ontwikkelen van alternatieve mogelijkheden.



Alternatieve huurlocaties: De woningmarkt in Leiden e.o. kenmerkt zich door een krapte in kleine, betaalbare woningen. Naar deze woningen is veel vraag en weinig aanbod. De Haardstee participeert in een initiatief met andere zorgaanbieders en woningcorporaties om te onderzoeken in hoeverre er mogelijkheden zijn. Te denken valt aan het hergebruiken van leegstaande accommodaties bij zorginstellingen, het alternatief aanwenden van leegstaande andersoortige gebouwen. Het doel is door het clusteren van burgers met een ondersteuningsvraag (vanuit verschillende doelgroepen) oplossingen te vinden. Dit alternatief in de vorm van kortdurende huisvesting (bijvoorbeeld tot een jaar) kan de opstap zijn naar een wooncarrière op de reguliere woningmarkt.

Beide varianten worden opgepakt vanuit De Haardstee: enerzijds een goede regeling voor het aanbieden van woningen aan cliënten binnen de bestaande mogelijkheden van De Haardstee en anderzijds de speurtocht naar alternatieve huisvesting.

Pagina 21

5. Medewerkers Huidige situatie Voor 2014 is een voorschot genomen op de bezuinigingen vanaf 2015 in de vorm van generieke kortingen op zowel zorg met verblijf (wonen) en zorg zonder verblijf (ambulante ondersteuning en dagbesteding). Dit betekent dat in 2014 een afbouw wordt gerealiseerd van 8 verblijfsplaatsen in het wonen en dat ten aanzien van de ambulante ondersteuning een productie is begroot, die hoger ligt dan de productieafspraak met het zorgkantoor. Deze bezuinigingen vormen de opmaat tot verdere reductie van middelen (en overheveling) in 2015 en volgende jaren. Wat betreft de gevolgen voor de personeelsformatie in 2014 is een keuze gemaakt om tijdelijke contracten van medewerkers niet om te zetten in vaste contracten en een aantal medewerkers over te plaatsen (zodat de formatie weer in evenwicht is gebracht).

5.1.

Medewerkersonderzoek

Net als voor cliënten geldt ook voor medewerkers, dat het belangrijk is te kunnen vaststellen hoe de medewerkers van De Haardstee de organisatie waarderen. Om die reden wordt periodiek onderzoek gedaan naar de tevredenheid van medewerkers. Eerder onderzoek heeft plaatsgevonden in 2007 en 2011. Juist omdat we aan de vooravond staan van forse veranderingen in de zorg is dit onderzoek in 2014 opnieuw uitgevoerd. Zodoende is er inzicht verkregen in de huidige stand van zaken en kunnen mogelijk verbeteringen gerealiseerd worden in de te zetten stappen in de komende jaren. De meeste opvallende resultaten van het onderzoek zijn: 

Respons: Het resultaat voldoet aan de eisen van representatie. Ongeveer twee derde van de medewerkers heeft meegedaan (67,5 %), hetgeen wat hoger ligt dan de onderzoeken in de benchmark (totaal onderzoeken binnen de branche).



Algemene tevredenheid: Het resultaat is positief: rondom de kernthema’s ‘bevlogenheid, (7,6) betrokkenheid (8,0) en tevredenheid (7,1) is vast te stellen, dat tussen deze onderwerpen een zekere samenhang bestaat. Het plezier in het werk scoort hoog (8,0). Wel is het zo, dat deze scores tussen de verschillende locaties en onderdelen van De Haardstee verschillen. Dit is de reden, dat op team-/locatieniveau het gesprek over deze scores zal worden voortgezet.



Inzet: Medewerkers hebben een positief beeld van De Haardstee en zijn bereid zich daarvoor in te zetten. Op de vragen over onderwerpen als veranderingen, het invullen van nieuwe taken en de bereidheid om extra inzet te plegen wordt ruim voldoende gescoord. Wel is het zo, dat de werkdruk aandacht behoeft: 60 % van de medewerkers vindt de werkdruk goed, maar 40 % vindt deze te hoog tot veel te hoog (3,2 %). Eerder onderzoek (Risico-inventarisatie 2013) gaf een vergelijkbaar beeld.

Pagina 22



Ervaringen in de uitvoering van het werk: Op de vragen rondom de uitvoerende werkzaamheden zijn de scores lager: de medewerkers zijn kritisch op de werktijden, beschikken soms over onvoldoende tijd om het werk af te krijgen, signaleren onvoldoende feedback tussen collega’s binnen de teams en ervaren dat zij zelf onvoldoende invloed kunnen uitoefenen op beslissingen, die in de dagelijkse zorg moeten worden genomen. Opmerkelijk is ook, dat ruim twee derde (67,9 %) van de medewerkers in het afgelopen jaar te maken heeft gehad met ongewenst gedrag van cliënten. Dit hangt vanzelfsprekend samen met de doelgroepen binnen De Haardstee, maar biedt wel stof tot nadenken. Deze score varieert overigens sterk per locatie/team.



Ervaringen binnen de organisatie van De Haardstee: Gevraagd naar voorwaardenscheppende elementen valt op, dat rondom de thema’s efficiëntie (procedures en regels), rolduidelijkheid (wie doet nu wat?) en effectiviteit (werkt het?) kanttekeningen worden geplaatst. De score is wel net voldoende, maar biedt zeker aanleiding op hier verder op in te gaan. Laag wordt gescoord op ‘baanzekerheid’: dit is te verklaren door de onrust in de zorgsector vanwege de bezuinigingen. Ook binnen De Haardstee is dit aan de orde.

Met deze resultaten gaat De Haardstee aan de slag. Afgesproken is, dat naar aanleiding van de resultaten binnen de verschillende teams nader wordt ingegaan op de ‘eigen’ scores. Daarnaast is het thema ‘veranderingsbereidheid’ (in positieve zin) Haardsteebreed op de agenda gezet. Als verbeterpunten zijn efficiëntie, rolduidelijkheid en invloed op beslissingen in het eigen werk benoemd. In het voorjaar van 2015 worden de resultaten van de vervolggesprekken en –acties gebundeld en besproken.

5.2.

Personeelsformatie

Voor De Haardstee zijn de beoogde maatregelen t.a.v. de Wlz en de Wmo ingrijpend. Niet alleen omdat de functie ‘zorg met verblijf’ wordt beperkt, maar ook omdat de overheveling van de begeleiding van extramurale cliënten (ambulante ondersteuning en extramurale dagbesteding) naar de gemeenten in het kader van de Wmo feitelijk zo’n 60% van het totaal aantal cliënten van De Haardstee betreft. De opgave waar De Haardstee voor staat is deze krimp vorm te geven op een wijze, die enerzijds voorziet in vermindering van het aantal cliënten (met verblijf) en die anderzijds ruimte geeft om ook te kunnen inspelen op de beoogde zorginhoudelijke veranderingen. Resumerend betekent dit, dat na de reductie in 2014 er in 2015 opnieuw moet worden gerekend met een reductie van formatie. De formatiereductie als gevolg van afbouw van zorg met verblijf is voor de komende jaren redelijk in beeld te brengen. Voor de zorg en ondersteuning die onder de vlag van de Wmo vanaf 1-1-2015 gaat plaatsvinden, is dit meer afhankelijk van het beleid van gemeenten, de keuzes van de cliënten en de marktwerking tussen partijen. Vooralsnog wordt op jaarbasis gewerkt met een aanname van de af te bouwen formatie. Omdat binnen De Haardstee reeds enkele jaren wordt gewerkt met een ‘flexibele schil’,

Pagina 23

biedt deze vooralsnog ruimte om de formatie in te krimpen. De ‘krimp’ wordt op de volgende manier vormgegeven: - Bepaling van de aanname van de gevolgen van de veranderingen voor de formatie. Op basis van een onderbouwde aanname wordt een taakstelling geformuleerd voor de verschillende onderdelen binnen De Haardstee; - Vervolgens wordt in kaart gebracht welke ruimte er is in de afbouw van tijdelijke contracten en het (tijdelijk) opvullen van vacatures. Uitgangspunt is daarbij de taakstelling t.a.v. de formatie; - De afbouw van formatie –indien de beëindiging van tijdelijke contracten onvoldoende is- kan worden gerealiseerd door medewerkers te plaatsen op elders binnen De Haardstee bestaande vacatureruimte; - Aanvullend is binnen De Haardstee de mogelijkheid om vrijwillig uit dienst te gaan. Hiertoe zijn een aantal faciliteiten onderscheiden, die variëren van ondersteuning van werk-naar-werk, omscholing of eerder stoppen met werk. Deze zijn in augustus 2014 vastgelegd in de ‘Stimulerende maatregelen vrijwillige vertrek’; - Pas in laatste instantie kan worden overgegaan tot ontslag van medewerkers als gevolg van de economische teruggang binnen De Haardstee. Met de ondernemingsraad is afgesproken, dat hiertoe een Sociaal Plan zal worden opgesteld met de vakbonden. De CAO, het sociaal statuut en het Sociaal Plan zullen het kader vormen, waarbinnen niet te vermijden ontslagen zullen plaatsvinden.

5.3.

Een bestendig personeelsbeleid

Naast de gevolgen van de omvang van de formatie voor De Haardstee is ook een herziening van het personeelsbeleid aan de orde. Immers, ondanks de krimp van De Haardstee is het van groot belang de kwaliteit van de zorg- en dienstverlening op peil te houden. Daarbij kunnen de volgende onderwerpen worden onderscheiden: 

Flexibilisering: De veranderingen in de zorgsector hebben de arbeidsmarkt en de verwachtingen op dat gebied volledig veranderd. Het veronderstelde personeelstekort is omgeslagen in een overschot, gelet op de uitstroom uit de zorgsector. Ook voor De Haardstee zijn gevolgen merkbaar: het verloop van medewerkers is fors gedaald. Daarnaast lijkt ook een nieuwe trend te worden ingezet: gelet op de onzekerheden in de markt is er een toenemende behoefte om de inzet van personeel te flexibiliseren. Tegelijkertijd wordt de wetgeving op dit gebied bijgesteld, waardoor mogelijkheden worden ingeperkt. Om die redenen is het zaak te onderzoeken in hoeverre er mogelijkheden zijn om de flexibiliteit te verhogen: dit varieert van het (verder) opbouwen van een bestand van medewerkers met tijdelijke contracten, een zorgvuldige bewaking hiervan en het meer gebruik maken van flexibele inzet van medewerkers, conform de toegestane afspraken binnen de Wet Werk en Zekerheid. Daarnaast dient er ook aandacht te komen voor het behouden van jonge medewerkers. Door de beëindiging van tijdelijke contracten is er geen automatische instroom meer van medewerkers in deze leeftijdscategorie.

Pagina 24



Versterking van de expertise: Met het verzetten van de bakens in de zorg verandert ook de rol van expertise. Gewaakt moet worden, dat met het ‘generaliseren’ van het zorgaanbod de expertise rondom specifieke doelgroepen in de zorg toch behouden blijft en verder wordt ontwikkeld. Temeer, omdat de te verwachten maatschappelijke onrust door cliënten die tussen wal en schip zullen vallen door de veranderingen in de zorg, bijzonder groot is. Binnen De Haardstee is in de afgelopen jaren gewerkt aan een specifieke methodiek, die is toegespitst op de eigen cliënten. Het doorontwikkelen van deze methodiek en het ‘eigen maken’ van deze aanpak past in de veranderingen die worden beoogd in de zorg, de regie door cliënten zelf en een eenduidige, planmatige aanpak. Het scholingsaanbod binnen De Haardstee dient te worden herschikt op basis van bestaande leemten en de beschikbare middelen, zowel ‘out of pocket’ als qua tijdsinzet.



Aansturing: De vermaatschappelijking van de zorg- en dienstverlening vergt een heroriëntatie. Want cliënten zullen meer gebruik gaan maken van hun netwerk en van voorliggende voorzieningen in de samenleving. Hierdoor zullen er taakverschuivingen in het werk van de professionals van De Haardstee optreden en zullen verantwoordelijkheden anders moeten worden ingevuld. Het coachen en ‘regelen’ wordt daarom een steeds belangrijkere vaardigheid van professionals in de zorg van De Haardstee. Zoals in paragraaf 4.3 al beschreven, wil De Haardstee een cultuuromslag teweeg brengen, waarbij de begeleiders hun cliënten meer gaan coachen en daartoe ook zelf in staat zijn tot zelfsturing en zelforganisatie. De bedoeling is dat de verantwoordelijkheden lager in de organisatie komen te liggen Daarbij willen we bereiken dat begeleiders zelf beslissingen kunnen en durven te nemen bij problemen in de begeleiding van de cliënt en zijn familie, die ze zo nodig kunnen toetsen bij hun leidinggevende. Naast verantwoordelijkheid is ook verantwoording aan de orde: aan de cliënt zelf, maar ook aan de omgeving. Doen we de goede dingen en doen we die goed? Dit geldt voor de directe ondersteuning, maar ook voor de partijen, die betrokken zijn bij het faciliteren van de zorg en ondersteuning. Wat voegt de professional toe aan het leven van een cliënt en geschiedt dit op basis van een doelmatige inzet van maatschappelijke middelen? Dit maakt het werken anders: niet meer de zorg voor de cliënt staat centraal, maar ervoor zorgen dat de cliënt de mogelijkheden krijgt en benut om zijn of haar eigen leven vorm en inhoud te geven. Het is deze invalshoek, die in de veranderende opvattingen over zorg en ondersteuning moet worden ingevuld. Een directe relatie ligt er tussen de visie van De Haardstee en de uitvoering van de professionals. Dit vraagt om een heroriëntatie op het werk: methodisch werken vanuit de visie, het zoeken naar de juiste invalshoeken en het bereiken van resultaten krijgen meer accent. Om die reden is aandacht nodig voor de aansturing van professionals, het versterken van kennis en kunde en het op waarde schatten van de ondersteuning die zij bieden. Het overbrengen van deze werkwijze in vormen van coaching, opleiding en super- en intervisie zal de komende tijd verstevigd worden binnen De Haardstee.

Pagina 25

Om bovenstaande mogelijk te maken is herziening van het opleidingenbeleid binnen De Haardstee aan de orde. Dit wordt opgepakt waarbij de volgende uitgangspunten zullen worden gehanteerd: 

Eenvoud: Voor een kleinschalige organisatie als De Haardstee is geen stafafdeling beschikbaar, die zich richt op het vormgeven en organiseren van een breed opleidingenpakket. Toch is –vanuit de bestaande diversiteit van zorgvragen- behoefte aan een breed palet van opleiding en scholing. Om die reden lijkt aansluiting bij bijvoorbeeld het Educatief Centrum van Gemiva-SVG verstandig. Voor onderdelen wordt hier al gebruikt gemaakt, maar dit kan worden versterkt. Daarnaast is vanuit De Haardstee zelf geconstateerd, dat er behoefte is aan één beheerder van de jaaragenda, aanmelding en registratie van medewerkers, het organiseren van faciliteiten en de nazorg (certificaten, facturering). Dit zal centraal worden opgepakt.



Inhoud: Ten aanzien van de inhoud van de scholing geldt binnen het beleid een driedeling: 1. vaardigheidstrainingen, 2. vakinhoudelijke scholing (waaronder ook verplichte scholingen als omgaan met moeilijk gedrag, BHV-cursus, EHBO, enz.) en 3. individuele opleidingen van medewerkers. Hier zal voor een periode van minimaal twee jaar een extra onderdeel aan worden toegevoegd. Het gaat hier om met name de eerder genoemde vaardigheden om een coachende werkstijl te ontwikkelen, het organiseren van supervisie, het plegen van intervisie en feedback. Deze invalshoek is essentieel voor De Haardstee om de stap naar de toekomst te kunnen maken. Om dit goed te kunnen uitvoeren, zal een gedegen plan worden ontwikkeld.



Investering: Duidelijk is, dat dit alles in de komende jaren de nodige investeringen vraagt. De stelling, dat De Haardstee behoefte heeft aan deskundige en goed voorbereide medewerkers, die de veranderingen in de zorg en dienstverlening kunnen dragen is een ‘open deur’. De vraag is wat De Haardstee wil investeren in tijd en middelen om dit voor elkaar te krijgen. In het genoemde plan zal daarom ook een financiële raming worden gemaakt om ervoor te kunnen zorgen, dat het voornemen ook daadwerkelijk praktijk wordt. Voor 2015 en volgende jaren zullen hiervoor middelen gereserveerd worden.

Pagina 26

6. Organisatie 6.1

Huidige situatie van de organisatie

De vormgeving van de organisatie komt voort uit de kleinschalige opzet en de visie van De Haardstee, die is gericht op zo kort mogelijke lijnen. Dit om de zorg en dienstverlening aan cliënten zo doelmatig mogelijk te kunnen organiseren. In de afgelopen jaren heeft De Haardstee een bescheiden groei gekend. Naast groei is ook samenwerking intensiever geworden in de vorm van samenwerkingsafspraken en gezamenlijke projecten. De Haardstee is voornemens in te spelen op de mogelijkheden in de Wmo, de veranderingen in de sociale wetgeving (Participatiewet) en de ontwikkeling van de Wlz. De ambitie is om De Haardstee te profileren als ‘de beste keus’ voor cliënten, medewerkers en financiers. De organisatie moet hiervoor de mogelijkheden schetsen: dat betekent flexibiliteit , gericht op nieuwe ontwikkelingen en een duidelijke organisatie.

6.1.

Toekomstige situatie: De Haardstee in beweging

Met de veranderingen die worden ingezet in de Wmo en de Wlz is de noodzaak van De Haardstee om zich opnieuw te positioneren nadrukkelijk aanwezig. Daarbij is het zaak de bestaande kennis en ervaring met de verschillende doelgroepen, die De Haardstee ondersteunt, te behouden en uit te breiden. Het veranderen van de organisatie dient daarom te beginnen bij vanuit de zorg en ondersteuning. Analyses Hiertoe zijn een aantal analyses uitgevoerd, die zicht moeten bieden op de aanpassing van De Haardstee aan de veranderende omstandigheden. De volgende –voor een deel reeds genoemde- analyses zijn uitgevoerd:  Een analyse van de externe omgeving van De Haardstee, waarin de stakeholder en (keten)partners in beeld zijn gebracht;  Een onderzoek naar medewerkerstevredenheid en cliëntentevredenheid om te zien in hoeverre de waardering van De Haardstee bij kan dragen tot veranderopties;  Een financiële analyse tot en met 2018, die zicht biedt op de effecten van de reducties in de komende jaren;  Het opmaken van de balans naar aanleiding van de resultaten van de aanbesteding van Wmo-zorg zoals deze zich vanaf 2015 gaat ontrollen;  Een analyse van de bedrijfsvoering binnen De Haardstee, op basis waarvan een ‘plattegrond’ van De Haardstee is gemaakt, met aanbevelingen voor verandering. Op basis van deze analyses komt een beeld naar voren, waarbij blijkt dat de zorg en dienstverlening van De Haardstee op de kaart staat bij verwijzers en zorgpartners, maar dat de profilering in zijn algemeenheid beter kan. Juist in een situatie, waarin de ‘marktwerking’ zich steeds nadrukkelijker manifesteert is dit een belangrijke opgave. De resultaten van het medewerkers- en cliëntenonderzoek zijn al weergeven en laten zien, dat ook daar verbeteringen kunnen worden aangebracht. Wat nodig is, is het positioneren van De Haardstee als ‘zorgondernemer’, waarin het snel en goed kunnen inspelen op veranderingen in de externe omgeving en in de interne organisatie hand in hand kunnen gaan. Belangrijke invalshoek is daarbij te komen tot

Pagina 27

een werkwijze, waarin de zorgprofessionals in staat gesteld worden om de zorg en ondersteuning via duidelijke trajecten en afspraken te organiseren. Daarbij loopt De Haardstee anno 2014 tegen haar eigen grenzen aan: voor een relatief kleine organisatie is De Haardstee te complex ingericht, waardoor snel inspelen op vraagstukken wordt belemmerd. De structuur van de organisatie verdient de aandacht, alsmede de cultuur in de organisatie tegen de achtergrond van veranderende zorg en dienstverlening. Reorganisatie van De Haardstee Om goed te kunnen inspelen op deze constateringen is een reorganisatie aan de orde. Daarbij is het idee ‘het goede’ te behouden en ‘het nieuwe’ toe te voegen. De volgende uitgangspunten bij de voorgenomen reorganisatie zijn aan de orde: 





  

Meer regie bij de cliënt: hiermee wordt bedoeld dat de door de cliënt ervaren ‘kwaliteit van leven’ het startpunt vormt. Dit omvat meer dan de ‘kwaliteit van zorg en ondersteuning’ en vergt een andere benadering; Meer zelfstandigheid bij de professional: uitvoerend medewerkers met een grotere zelfstandigheid en daarmee teams die met behulp van een steunstructuur verantwoordelijkheid en verantwoording goed kunnen borgen; Omvorming van De Haardstee van een naar binnen gerichte organisatie tot een meer marktgeoriënteerde en flexibele organisatie, die in staat is op innovatieve wijze in te spelen op veranderingen; Eenvoudige structuur van de organisatie met minder overhead, zodat efficiënt en doelmatig kan worden gewerkt in een concurrerende markt; De realisatie van een organisatie die financieel en zorginhoudelijk is voorbereid op de toekomst; Ten aanzien van de werkgelegenheid: het streven is zoveel als mogelijk de werkgelegenheid binnen De Haardstee te behouden en medewerkers voldoende ondersteuning te geven in de route naar vernieuwing.

Het voornemen is deze reorganisatie te starten in november 2014 en medio 2015 af te ronden in een nieuwe organisatiestructuur. Overigens zal de daadwerkelijke verandering pas daarna gaan plaatsvinden. Om ervoor te zorgen, dat binnen De Haardstee voldoende draagvlak is voor deze verandering zullen de inzichten vanuit de medewerkers worden meegenomen en wordt communicatie met en medezeggenschap door medewerkers en cliënten zorgvuldig ingezet. Zoals eerder beschreven vraagt dit alles een grote cultuuromslag, waarvoor de medewerkers ook geschoold en begeleid zullen moeten worden. We willen bereiken dat medewerkers hun cliënten op een coachende manier begeleiden, het netwerk van de cliënt actief betrekken, hun eigen verantwoordelijkheid nemen en gedane toezeggingen aan de cliënt ook realiseren.

Pagina 28

7. Huisvesting 7.1

Huidige situatie

Noodzakelijkerwijs zal vanaf 2014 capaciteit worden afgebouwd. Dat betekent concreet dat de 114 plaatsen voor zorg en verblijf gaandeweg zullen worden gereduceerd. Dit is overigens een meerjarig traject (tot 2023) naar 86 plaatsen. In de volgende jaren zal dit gefaseerd z’n beslag krijgen: met het zorgkantoor wordt overleg gepleegd met betrekking tot de afbouw en het tempo. Onderstaand is weergegeven de situatie met betrekking tot eigendom en huurpanden:

cluster Adres woonlocatie 1

2 3

Locatie Witte Singel

X

Locatie Korte Langestraat

X

per maand opzegbaar

Locatie Bonaireplein

x

31-12-2022

Locatie Hugo de Grootstraat

x

30-6-2017

Locatie Willem Klooslaan

x

1-2-2023

x

31-12-2018

x

1-7-2017

Molensteeg 13

x

per maand opzegbaar

Pioenstraat 3

x

per maand opzegbaar

Locatie Morspoort Locatie Oude Herengracht

4

Bezit huur huur tot

X

Locatie Merenwijk (v/h Stevenshofje) Aantal plaatsen zorg met verblijf

4

Aantal plaatsen volledig pakket thuis Totaal beschikbaar

cluster Dagbesteding en kantoor 4

S&O

Boerderij Merenwijk

x

15-4-2015

Pioenhof

x

31-7-2015

Bonaireplain – dagactiviteiten

x

31-12-2022

Oude Herengracht – kantoor

cluster Woningen in onderhuur door cliënten 4

Bezit huur huur tot

X bijz.

Doelensteeg 65

huur huur tot x

per maand opzegbaar

x

per maand opzegbaar

Uiterste Gracht 75

x

per maand opzegbaar

Koninginnelaan 37

x

per maand opzegbaar

Molensteeg 13

VPT

Tot voor enkele jaren bestond in de financiering een onderscheid tussen de ‘zorgkosten’ en de ‘huisvestingslasten’. Deze werden apart gefinancierd. Sinds 2012 is er sprake van een verandering op dit terrein: de kosten worden omgezet in een ‘nominale huisvestingscomponent’ en dit houdt in dat deze zullen worden opgenomen in de ZZP-vergoedingen en derhalve in de ‘zorgkosten’ worden gefinancierd. Hiervoor is een ingroeitraject afgesproken tot 2018, waarbij ieder jaar het percentage dat in de zorgkosten wordt gefinancierd, stijgt.

Pagina 29

Dit betekent, dat productiereductie op termijn (na 2018) ook derving van inkomsten betekent voor de component huisvesting. Tot die tijd is een deel van de huisvestingslast nog apart gefinancierd.

7.1.

Toekomstige situatie

De Haardstee heeft vanuit het verleden een voorkeur aan de dag gelegd voor het huren van panden in plaats van eigen woningbezit. Dit betekent, dat de afbouw van capaciteit kan worden gerelateerd aan de beëindiging van huurcontracten. Daarmee is De Haardstee relatief in het voordeel in vergelijking tot veel collega-zorgorganisaties, waar sprake is van veel eigen bezit. Zoals reeds aangegeven zijn er binnen De Haardstee ‘zorgprofielen’ van de locaties opgesteld, die rekening te houden met de verschillende doelgroepen. Daarnaast zijn de bouwkundige staat van accommodaties en de lengte van het huurcontract van verschillende panden van belang. Vooralsnog wordt de wooncapaciteit van De Haardstee tot medio 2017 aangehouden. Dit biedt mogelijkheden om aan de orde zijnde verhuizingen te realiseren én om ruimte te maken voor scheiden van wonen en zorg. Scheiden wonen en zorg Met deze laatste optie zal worden ingespeeld op mogelijkheden voor cliënten van De Haardstee, die niet over een Wlz-plaats kunnen beschikken toch huisvesting te bieden, dit in combinatie met extensieve of intensieve zorg en ondersteuning. Voor de locatie Hugo de Grootstraat geldt, dat deze is aangewezen om scheiden van wonen en zorg mogelijk te maken. Over de huur van deze locatie (die afloopt medio 2017) zal begin 2015 worden gesproken met de eigenaar. Wellicht is het mogelijk om het huurcontract in tijd of in omvang (minder woningen) te reduceren. Locaties in de wijk Met de komst van de ‘wijkteams’ lijkt de behoefte om de ambulante ondersteuning van De Haardstee ook in ‘de wijk’ te organiseren en huisvesten aan de orde. Anno 2014 is de uitvalsbasis voor ambulante ondersteuning de locatie Pioenhof. Gaandeweg wordt de mogelijkheid om nauw aan te sluiten bij andere zorgverleners en de door de gemeenten georganiseerde ‘wijksteunpunten’ steeds duidelijker. De Haardstee wil op deze ontwikkeling inhaken, door ook stationering van medewerkers in de wijk (bijvoorbeeld een wijkcentrum of buurthuis) mogelijk te maken. Of dit betekent dat de locatie Pioenhof wordt afgestoten of dat deze bijvoorbeeld ook een functie krijgt als ‘wijksteunpunt’ (en daardoor plaats biedt aan andere aanbieders en instanties) is nog ongewis. De Haardstee volgt de ontwikkelingen en speelt in op geboden mogelijkheden.

Pagina 30

8. Financiën 8.1.

Huidige situatie

De Haardstee is een financieel gezonde organisatie. Deze constatering is veel waard. Deze uitgangspositie is belangrijk voor het opvangen van financiële tegenslagen in de nabije toekomst. Op grond van de huidige ontwikkelingen (de wijziging van financiering en de veranderende rol van zorgkantoren en gemeenten) worden financiële tegenslagen gezien als een reëel risico voor De Haardstee. De opgave die er voor De Haardstee ligt, is de middelen verantwoord in te zetten om enerzijds de reductie van capaciteit en de mogelijke tekorten in de overheveling naar de Wmo te kunnen financieren. Daarnaast kan worden uitgegaan van (sociale) kosten, die de afslanking van de personeelsformatie zal vergen. Om die reden is het zaak de toekomst van De Haardstee op financieel gebied te verkennen en de juiste keuzes te maken.

8.2.

Toekomstige situatie

Voor De Haardstee zal er wat betreft de inkomsten veel gaan veranderen. Zeker is dat de financiële situatie dusdanig zal veranderen dat het effect voor de hele organisatie en alle systemen daarbinnen merkbaar zal zijn. Hieronder zal worden beschreven wat de veranderingen van de Wlz en de Wmo inhouden en zal een inschatting worden gemaakt van de financiële gevolgen voor De Haardstee. Voorlopige resultaten Duidelijk is, dat de aanbestedingen voor de Wmo effecten heeft op de tariefstelling van de Wmo- begeleiding. Vooralsnog kan de conclusie worden getrokken, dat het budget naar rato van het volume in 2014, zal worden verdeeld onder de huidige organisaties, met een reductie van 25 á 30%. De gemeenten zullen specifieke (kwaliteits-)criteria gaan hanteren bij het toekennen van de budgetten en zal er een specifieke werkwijze van organisaties worden verwacht om voor toekenning van financiële middelen in aanmerking te komen. De Haardstee heeft voor de Wmo deelgenomen aan de bestuurlijke aanbesteding in de Leidse Regio en de Duin- en Bollenstreek/Katwijk. De uitkomsten verschillen nogal. Verminderen van kosten Het doel van De Haardstee is en blijft het bieden van ondersteuning aan mensen met een beperking. We zullen daarom – onder de veranderende wetgeving en financiering – zoeken naar slimme manieren om zoveel mogelijk cliënten van kwalitatief goede zorg te blijven voorzien. Met andere woorden: we zullen proberen om met minder geld, zoveel mogelijk cliënten te ondersteunen. Daarbij geldt, dat met de bezuinigingen in de afgelopen jaren het hanteren van de ‘kaasschaaf’ is uitgewerkt. Het verminderen van kosten houdt in dat we onze grootste kostenposten zullen moeten terugdringen. Het gaat hier met name om personele kosten In het op te stellen reorganisatieplan vormt dit –naast andere- een belangrijke invalshoek.

Pagina 31

Financieel beheer Met de fluctuerende inkomsten, die meer dan in het verleden kunnen stijgen en dalen, is het voor De Haardstee niet meer mogelijk om een traditionele ‘begroting’ op te stellen. Immers, een begroting veronderstelt een zeker mate van voorspelling, welke in de praktijk steeds aan verandering onderhevig blijkt. Om die reden zal vanaf 2015 worden gewerkt met een beheerssysteem, waarin de balans tussen inkomsten en uitgaven centraal zal staan. De focus is daarbij vooral op de inzet van medewerkers, gelet op het feit dat dit de inzet van 80 % van de middelen vergt. Het werken met deze methodiek is nieuw en vergt zorgvuldige voorbereiding. Om die reden zal daar goede aandacht aan worden gegeven bij de invoering, alsmede bij de monitoring van de resultaten.

Pagina 32