Beleidsplan Beroepsinhoud TOEKOMSTBESTENDIG: Duurzaam professioneel inzetbaar

Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016

TOEKOMSTBESTENDIG: Duurzaam professioneel inzetbaar

Oktober 2013

Inhoud Voorwoord ............................................................................................................................. - 3 Samenvatting......................................................................................................................... - 4 Inleiding................................................................................................................................. - 6 Beroepsinhoudelijke belangenbehartiging........................................................................... - 7 Visie en Missie ....................................................................................................................... - 9 Kerndoelen voor de periode 2014-2016 .............................................................................. - 10 Evaluatie en bijstelling van het beleidsplan........................................................................ - 10 Organisatie .......................................................................................................................... - 11 Positie van CNV Verzorging en Verpleging binnen CNV Publieke Zaak ..................................- 12 Context ....................................................................................................................................- 12 Organisatie van de zorg ...........................................................................................................- 13 Duurzaam en professioneel werknemerschap................................................................... - 14 Ethiek.......................................................................................................................................- 14 Kwaliteitszorg..........................................................................................................................- 15 Opleiding..................................................................................................................................- 16 Duurzaam en professioneel vakbondswerk........................................................................ - 17 Literatuur ............................................................................................................................ - 18 Gebruikte afkortingen ......................................................................................................... - 18 Colofon................................................................................................................................. - 19 -

-2Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar

Voorwoord Er gebeurt veel in de gezondheidszorg en in de maatschappij en dat heeft altijd invloed op ons werk als zorgverlener. Duurzame professionele inzetbaarheid vormt de rode draad in dit nieuwe beleidsplan van CNV Verzorging en Verpleging. Dit is de beroepsinhoudelijke groep binnen CNV Publieke Zaak die valt onder de sector Zorg (CNV zorg). Ons ideaal is dat zorgverleners zoveel mogelijk zelf verantwoordelijkheid nemen voor hun beroepsrol, regie kunnen voeren over dingen die hen als professional betreffen. Het deed mij denken aan een leus uit de jaren tachtig van de twintigste eeuw: “Een slimme meid is op haar toekomst voorbereid”. Met alle respect voor de mannen in ons vak natuurlijk! Niet afwachten, maar zelf verantwoordelijkheid nemen. Zorgen dat je niet alleen nu, maar ook op langere termijn meedoet. Als Landelijke Groepsbestuur (LGB) binnen de vakbond willen we daar graag aan bijdragen. In het LGB Verzorging en Verpleging hebben we met plezier nagedacht en gesproken over hoe we dat in ons beleidsplan vorm wilden geven. De commissies Ethiek, Kwaliteit Zorgsector en Opleidingen Beroepen Zorg hebben daarbij elk hun accent gelegd bij de gezamenlijke uitgangspunten. Het beleidsplan ligt er, we gaan er als LGB en commissies mee aan de slag. We hopen dat ons enthousiasme anderen uitnodigt om mee te doen! Namens het LGB Verzorging en Verpleging, Yfke Nawijn, voorzitter


Samenvatting De samenleving verandert, de zorg verandert. We moeten langer doorwerken, grenzen tussen sectoren vervagen, het zorgstelsel wordt herzien en zorg wordt overgeheveld naar gemeenten. Van burgers wordt meer eigen verantwoordelijkheid en participatie verwacht. De centrale vraag die steeds terugkomt is hoe we het zorgstelsel toekomstbestendig, betaalbaar en uitvoerbaar houden. Waarbij oog moet zijn voor het feit dat goede gezondheidszorg niet alleen een kostenpost is, maar ook oplevert door participatie, minder ziekteverzuim en deelname van burgers aan de maatschappij en de economie. CNV Zorg ziet beroepsinhoud als díe werkzaamheden die het werk diepgang geven en voor de werknemer zorgen voor voldoening in het werk. Daarbij is het belangrijk dat de beroepsbeoefenaar in staat wordt gesteld zijn werk goed uit te voeren in de veranderende context. Met niet alleen oog voor de zorg aan zorgvragers, maar ook voor eigen gezondheid en voor de toekomst van de zorg. Voor de komende beleidsperiode heeft CNV Verzorging en Verpleging daarom gekozen voor het thema duurzame professionele inzetbaarheid. Wat hebben zorgverleners nodig om ook in de toekomst met hun kennis en kunde fysiek en cognitief inzetbaar te blijven? Kernbegrippen hierin zijn plezier in werk, motivatie, deskundigheid, respect, arbeidsomstandigheden en flexibiliteit. De kerndoelen die we daarbij geformuleerd hebben, zijn: Leden van CNV Publieke Zaak uit de gebieden verzorgen, verplegen (en welzijn): • Zijn eind 2016 in staat gesteld aan te geven welke factoren hun duurzame inzetbaarheid positief/negatief beïnvloeden. • Geven aan zich ondersteund te voelen in het omgaan met díe factoren die duurzame inzetbaarheid voor zichzelf en voor collegae bevorderen en flexibel mee te bewegen met ontwikkelingen. • Voelen zich ondersteund bij hun pogingen om fysiek en mentaal fit te blijven en hun kennis en vaardigheden op peil te houden. • Zijn geholpen bij het onderhandelen over hun eigen professionele positie in context van duurzame inzetbaarheid en de relatie daarvan met de kwaliteit van de directe patiëntenzorg. De menselijke maat in de zorg, waarmee wordt voortgebouwd op het thema van 2010-2014. • Geven aan zich ondersteund te voelen in de professionele en morele reflectie op hun houding en handelen. Deze doelen worden uitgewerkt vanuit het gegeven dat de vakbond zelf duurzaam en professioneel werknemerschap geen vorm kan geven. Dit kunnen alleen de mensen op de werkvloer doen. De vakbond kan wel mensen bewust maken van mogelijkheden, kansen en


risico’s van werknemerschap. Oftewel: mensen in hun kracht zetten om zelf het verschil te maken. Mensen in hun kracht zetten doen wij vanuit onze drie beroepsinhoudelijke peilers, ethiek, kwaliteit en opleidingen. Met de veranderende rol van zorgverleners en de veranderende context waarbinnen zij deze rol uit moeten voeren, verandert ook de wijze waarop zorgverleners reflecteren op hun werk. Daarbij is het zaak te zoeken naar reflectie die past binnen de beperkte tijd die hiervoor beschikbaar is en die aansluit bij wat er al is, gebruik makend van moderne middelen, zoals social media. Met goede reflectie is het mogelijk verbindingen te zoeken en te leggen tussen generaties en sectoren, mede door naast nieuwe wijzen van reflecteren te blijven inzetten op het bestaande moreel beraad. Kwaliteit is de overeenkomst tussen prestatie en verwachting. Oftewel, in hoeverre voldoet de geleverde zorg aan datgene wat anderen hiervan verwachten? De uitdaging bij het bieden van kwaliteit is voor de zorgverlener het omgaan met de verschillende (soms botsende) verwachtingen waar hij mee te maken krijgt. Flexibel genoeg zijn om zich te kunnen handhaven binnen de dynamiek van politieke en maatschappelijke veranderingen en de invloed daarvan op de eigen rol en op (de kwaliteit van) de zorg. Waarbij plezier houden in het werk een belangrijk uitgangspunt is. Dit alles vraagt nieuwe competenties van zorgverleners. Een zorgverlener die is toegerust op zijn veranderende rol en die in staat is zich hier flexibel en anticiperend in te bewegen. Dit is een proces van jaren, waarbij het beroepscompetentieprofiel (BCP), en daaruit voortkomend het kwalificatieprofiel, een belangrijke rol speelt. CNV Publieke Zaak is één van de sociale partners in de zorg. Vanuit haar verantwoordelijkheid als sociale partner heeft ze een wettelijke rol in de totstandkoming en de legitimering van de beroepscompetentieprofielen en daarmee in de opleiding voor de zorgverlener van de toekomst. Met dit beleidsplan zetten we in op duurzaam vakbondswerk. We kijken naar wat wij voor toekomstige leden kunnen betekenen om een duurzaam en professioneel werknemerschap te bevorderen, gericht op een nieuwe, jonge generatie zonder de belangen van de huidige generatie uit het oog te verliezen en hoe we dit willen doen. Zodat zorgverleners ons weten te vinden en de noodzaak zien zich bij ons aan te sluiten.


Inleiding De zorg staat aan alle kanten in het middelpunt van de belangstelling. Een greep uit thema’s die aan de orde van de dag zijn: • ‘de zorg is te duur’, • ‘we hebben te weinig gekwalificeerde mensen die zorg aan kunnen bieden’, • ‘de kwaliteit van zorg is niet in gevaar als minder gekwalificeerde mensen die zorg aanbieden’, • ‘zorgvragers moeten veel meer zelf doen’ (met als trefwoorden zelfregie, autonomie, zelfredzaamheid, samenredzaam, participatie – in de Troonrede van september 2013 samengepakt onder het begrip participatiesamenleving), • ‘de mantelzorger / de maatschappij moet niet zo gemakkelijk taken delegeren aan professionals’, • ‘intensieve zorg thuis’. Het regeerakkoord van oktober 2012, en de daarop volgende akkoorden, zoals het sociaal akkoord en het zorgakkoord, brengen een duidelijk koerswijziging met zich mee voor de sector zorg en welzijn. Er zijn allerlei veranderingen in weten regelgeving: de WMO neemt taken over, de AWBZ krijgt andere accenten, de controle op de uitvoering van zorg neemt, ondanks geluiden van regelarme zorg, voortdurend toe. De salariëring staat onder druk: met terugkerende regelmaat wordt gesproken over een nullijn: dus geen salarisverhogingen en geen indexering. En we moeten langer doorwerken. We kunnen door betere technologie en medische inzichten mensen steeds langer en beter behandelen. Er wordt meer nadruk gelegd op de eigen verantwoordelijkheid van burgers: voor hun gezondheid, voor zorg aan hun hulpbehoevende familieleden, voor het regelen van dingen die in deze maatschappij geregeld moeten worden – dingen die in het verleden vaak door (overheids)instanties werden gedaan. En dat geldt dus ook voor zorgvragers: zelfregulatie, zelfverantwoordelijkheid, participatie beginnen meer en meer sleutelwoorden in de zorg te worden. En het lijkt er op dat het woord ‘kosten’ de belangrijkste factor geworden is en dat de patiënt - waar het allemaal om gaat - maar ook de beroepsbeoefenaren alleen nog maar vanuit dat perspectief gezien en besproken worden. Mensen die in zorg komen hebben steeds complexere zorgbehoeften, wat betekent dat zorgverleners nieuwe competenties moeten ontwikkelen om aan die behoeften tegemoet te komen. Dat zet extra druk op zorgverleners op niveau 1 en 2 en hun inzetbaarheid.


Beroepsinhoudelijke belangenbehartiging CNV Zorg doet meer dan alleen belangenbehartiging op het niveau van CAO’s en rechtshulp bij problemen op het werk. Ook belangenbehartiging op het gebied van de beroepsinhoud is voor de vakbond belangrijk. Er is een eigen Landelijk Groepsbestuur (LGB) dat zich met de belangen van de leden binnen de Zorg t.a.v. de beroepsinhoud bezig houdt: het Landelijk Groepsbestuur (LGB) Verzorging & Verpleging. Dit LGB adviseert andere LGB’s binnen de organisatie over en ondersteunt leden bij alles wat betrekking heeft op beroepsinhoud. Op dit moment richt deze ondersteuning zich voornamelijk op het gebied zorg, maar in de toekomst zal dit naar verwachting steeds meer een combinatie van zorg en welzijn worden, met bijzondere aandacht voor de gehandicaptenzorg en voor agogisch werkers binnen de zorg. CNV Zorg verstaat onder beroepsinhoud vooral die werkzaamheden die het werk diepgang geven en voor de werknemer zorgen voor voldoening in het werk. Het LGB Verzorging & Verpleging spitst dit nog een beetje toe: het gaat er om het onze leden mogelijk te maken hun rol als beroepsbeoefenaar goed uit te voeren. Daarbij richten we ons niet op vak-inhoud. Hoe je vakbekwaam goede zorg aan zorgvragers verleent hebben onze leden al ergens anders geleerd en hoort verder tot het domein van beroepsverenigingen. Het gaat om zelf verantwoordelijkheid kunnen nemen voor je beroepsrol, om regie te kunnen voeren over de dingen die jou als professional betreffen, om het - waar mogelijk proactief - inspelen op ontwikkelingen die invloed hebben op jouw rol als professional. Vertaald naar zorgverleners1 betekent dit, dat zij onder goede omstandigheden en met adequate ondersteuning op een goede manier hun vak kunnen uitoefenen. Daarbij valt te denken aan zogverleners die up-todate zijn, zorgvuldig, deskundig, betrokken, reflectief, gemotiveerd. Aan zorgverleners die niet alleen oog hebben voor de zorg aan zorgvragers, maar ook oog houden voor hun eigen gezondheid en voor de toekomst van de zorg. Daar houdt het LGB Verzorging & Verpleging zich dus mee bezig. Het is gebruikelijk om steeds voor een bepaalde periode een beleidsplan op te stellen. Dat vormt het kader voor het werk van een LGB en voor de commissies die daar deel van uit maken. Het beleidsplan van het LGB Verzorging & Verpleging voor de periode 2010-2014 had als centraal thema ‘de menselijke maat in de zorg’. De ontwikkelingen die hierboven beschreven worden, zijn niet nieuw en ook toen al zagen we de risico’s dat professionals niet meer zouden toekomen aan iets wat voor zorgvragers essentieel is: de geestelijke, de sociale en de spirituele gevolgen van ziek of gehandicapt zijn (of worden). Goede zorg beperkt zich niet tot alleen maar het door de ziekte hoogst noodzakelijke, maar richt zich op heel de mens. In dat beleidsplan hebben we het recht van zorgvragers op goede zorg in het middelpunt gesteld en in het verlengde daarvan het recht van zorgverleners op voorwaarden die het mogelijk maken om die goede zorg te verlenen.

1

In het kader van dit beleidsplan is ervoor gekozen de term zorgverleners te hanteren. Hiermee doelen we op professionals werkzaam binnen het primaire proces van de sectoren zorg en welzijn. -7Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar

Beleidsplannen spelen in op ontwikkelingen en verwachtingen: wat is er al in beweging, wat gaat zeker in beweging komen en hoe spelen we daar als (deel)organisatie zo op in dat we een bijdrage leveren aan professionaliteit en inzetbaarheid van zorgverleners. Het beleidsplan dat we hier presenteren beslaat niet, zoals het vorige, een periode van 5 jaar, maar een periode van 3 jaar. Dat is nodig om tijdig en goed te kunnen inspelen op ontwikkelingen. Beleidsplannen maken ook duidelijk waartoe een organisatie of een groepsbestuur op aarde is. Niet je bestaan op zich is een goede reden voor beleid, maar je beleid moet bijdragen aan doelen die relevant zijn en zonder jouw bestaan niet bereikt worden. Als rode draad hebben we voor de komende beleidsperiode gekozen voor duurzame professionele inzetbaarheid. We doen dat onder het motto Toekomstbestendig: wat hebben onze leden nodig om ook in de toekomst met hun kennis en kunde gewaardeerde beroepsbeoefenaars te zijn en te blijven? Duurzaam inzetbaar betekent volgens een gangbare definitie2 dat medewerkers doorlopend in hun arbeidsleven over mogelijkheden beschikken om nu en in de toekomst met behoud van gezondheid en welzijn, en met actuele deskundigheid en motivatie, passend bij hun levensfase te blijven werken. In de definitie wordt met ‘inzetbaarheid’ gedoeld op inzetbaarheid in betaald werk voor ten minste 12 uur per week. Dit vereist: • Een werkomgeving die hen hiertoe in staat stelt • Een instelling en motivatie van de medewerker om deze mogelijkheden ook te benutten • Verantwoordelijkheden en uitdagingen voor zowel de werkgever als de werknemer • Samenwerking tussen betrokken partijen. In deze definitie klinken al heel veel woorden mee die in het beleid van het LGB Verzorging & Verpleging aandacht gaan krijgen. Het gaat om verantwoordelijkheden nemen: we benadrukken als LGB Verzorging & Verpleging vooral de verantwoordelijkheid van de werknemer om fysiek inzetbaar te blijven en flexibel mee te kunnen bewegen in de ontwikkelingen. Het gaat om plezier in je werk hebben, om motivatie, om deskundigheid, om respect, om arbeidsomstandigheden. Als daar iets ontbreekt, staat de zorg die je als professional aan de patiënt en zijn familie geeft sterk onder druk.3

2

http://www.arbokennisnet.nl: DuurzameInzetbaaheid Woorden in de literatuur die meeklinken bij het begrip duurzame inzetbaarheid: Employability, gezondheidsbeleid, veiligheidsbeleid, loopbaanontwikkeling, verantwoordelijkheid, vitaliteitsprogramma, vitaliteitspakket, arbeidsparticipatie, context (stagnerend arbeidsaanbod, hogere AOW leeftijd), kennis en vaardigheden op peil houden (onderwijs en scholing, O&O budgetten), preventie (primair, secundair, tertiair), belasting, mobiliteit.

3


Visie en Missie Beleidsplannen worden opgebouwd rondom een heldere visie en missie, aansluitend bij de visie en missie van CNV Publieke Zaak4: Missie5: CNV Publieke Zaak zet kennis in en organiseert betrokkenheid van mensen om rechtvaardige arbeidsverhoudingen te bereiken voor (voormalige) werknemers bij overheid, zorg, welzijn, publieke dienstverleners en in het bijzonder voor leden om zo hun zelfredzaamheid te realiseren op het gebied van werk en inkomen. Visie: CNV Publieke Zaak is gezaghebbend belangenbehartiger omdat zij voortdurend kennis over stakeholders ontwikkelt en op basis daarvan waardegedreven keuzes maakt; - Voert een solide bedrijfsvoering opdat zij in staat is op maatschappelijke ondernemende wijze het vakbondswerk verder te ontwikkelen en vernieuwen; - Verbindt een trendsettende opvatting over arbeid met aansprekende, deskundige en vernieuwende dienstverlening; - Heeft een ledenbestand dat een afspiegeling vormt van de sectoren waarin zij haar leden organiseert. Het LGB Verzorging & Verpleging ziet voor de toekomst de volgende visie en missie: Missie: Ondersteunen en toerusten van zorgverleners zodat zij zelf verantwoordelijk, gezond, met plezier en met gebruik van hun kennis en vaardigheden hun professionele rol duurzaam vorm kunnen geven, met als doel dat zij langer gezond in de zorg kunnen werken en dat de mensen die zij in zorg hebben daarvan profiteren. Visie: Het LGB Verzorging & Verpleging • Houdt zich bezig met de professionalisering en positieverbetering van zorgverleners en wil zorgverleners helpen beter voor zichzelf op te komen • Verbindt trends in de dagelijkse werkelijkheid waarbinnen zorgverleners als professionele beroepsbeoefenaren zorg moeten verlenen met aanbod gericht op bewustwording, zelfverantwoordelijkheid, weerbaarheid en wendbaarheid Deze missie en visie zijn de opdracht van het LGB CNV Verzorging & Verpleging en bijbehorende commissies en vormen het kader voor het beleidsplan 2014-2016. 4

http://www.mijnvakbond.nl/Missie-en-visie Voor de attente lezer: in de praktijk worden de woorden ‘visie’ en ‘missie’ nog al eens door elkaar gebruikt. We sluiten ons nu aan bij de interpretatie van CNV-PZ, en dat is precies het omgekeerde van onze oorspronkelijke formulering -9Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar 5

Kerndoelen voor de periode 2014-2016 In het middelpunt van dit beleidsplan staat de duurzame inzetbaarheid van zorgverleners. We vertalen de uitgangspunten uit missie en visie van het LGB Verzorging & Verpleging naar concrete doelen die we in 2016 bereikt willen hebben: Leden van CNV Publieke Zaak uit de gebieden verzorgen, verplegen (en welzijn): o Zijn eind 2016 in staat gesteld aan te geven welke factoren hun duurzame inzetbaarheid positief/negatief beïnvloeden o Geven aan zich ondersteund te voelen in het omgaan met díe factoren die duurzame inzetbaarheid voor zichzelf en voor collegae bevorderen en flexibel mee te bewegen met ontwikkelingen. o Voelen zich ondersteund bij hun pogingen om fysiek en mentaal fit te blijven en hun kennis en vaardigheden op peil te houden. o Zijn geholpen bij het onderhandelen over hun eigen professionele positie in context van duurzame inzetbaarheid en de relatie daarvan met de kwaliteit van de directe patiëntenzorg. De menselijke maat in de zorg, waarmee wordt voortgebouwd op het thema van 2010-2014. o Geven aan zich ondersteund te voelen in de professionele en morele reflectie op hun houding en handelen.

Evaluatie en bijstelling van het beleidsplan Het beleidsplan dient als uitgangspunt voor jaarplannen die het LGB Verzorging & Verpleging in samenspraak met bijbehorende commissies per jaar ontwikkelt. In jaarverslagen wordt aan de hand van het beleidsplan en van het jaarplan voor dat jaar gekeken naar wat gerealiseerd is en wat nog in de planning staat. Als er in de zorg ontwikkelingen plaatsvinden die in het beleidsplan niet (voldoende) uitgewerkt zijn, volgt zo nodig een aanpassing van het beleidsplan. En dat wordt weer vertaald in het eerstvolgende jaarplan. In het beleidsplan wordt gestreefd naar succes op het gebied van de plannen die de beroepsinhoud betreffen. Maar succes komt niet vanzelf: om op inhoud iets goeds neer te zetten zijn maatregelen nodig die voorwaarden scheppen voor het laten lukken van beroepsinhoudelijke plannen. De processen moeten kloppen. Dat betekent, dat in dit beleidsplan veel aandacht is voor de manier waarop de plannen m.b.t. de beroepsinhoud vorm moeten krijgen. En daarom gaat het beleidsplan vaak in op dingen als interne en externe samenwerking, zichtbaarheid van het LGB, relatie met arbeidsvoorwaarden en dergelijke. Maar alleen als ze in verband staan met wat we voor de beroepsinhoud willen bereiken. - 10 Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar

Organisatie CNV Publieke Zaak is één van de bonden die is aangesloten bij de vakcentrale CNV. De vakbond CNV Publieke Zaak behartigt de individuele en collectieve belangen van werknemers bij de overheid, in de sector zorg, welzijn, jeugdzorg & kinderopvang en in de marktsector (zoals TPG, KPN en nutsbedrijven). De structuur van CNV Publieke Zaak wordt gevormd door een Bestuur (bestaande uit drie bezoldigde leden, te weten Voorzitter, Secretaris en Penningmeester) en een Raad van Toezicht (bestaande uit zeven leden). Het Bestuur stuurt via de Algemene Vergadering (AV, hoogste orgaan van de Vereniging) de Vereniging aan. De Werkorganisatie wordt aangestuurd door het Managementteam. De Raad van Toezicht heeft als taak toezicht te houden op het beleid van het Bestuur en op de algemene gang van zaken in de Vereniging.

Algemene Vergadering

Raad van Toezicht

Bestuur CNV Zorg Markt & Overheid

Zorg/ Welzijn/ Jeugdzorg/ Kinderopvang Div. arbeidsv.w. LGB’s

Diverse horizontale groepen Regiogroepen

CNV Verzorging en Verpleging

De Vereniging van CNV Publieke Zaak is onderverdeeld in twee sectoren, te weten de sector Zorg & Welzijn (omvat tevens Jeugdzorg en Kinderopvang) en de sector Overheid en Markt (Verzelfstandigde OverheidsInstellingen). Iedere sector heeft arbeidsvoorwaardelijke LGB’s. Daarnaast kent de Sector Zorg en Welzijn een beroepsinhoudelijk LGB, CNV Verzorging en Verpleging. Ook zijn er vakgroepen die zich bezig houden met beroepsinhoud, zoals de Bibliothecarissen en de Instructeurs Lichamelijke Opvoeding. Een aantal LGB’s houdt zich bezig met zowel de beroepsinhoud als de arbeidsvoorwaarden, bijvoorbeeld CNV Ambulancezorg en CNV Apotheken. - 11 Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar

Positie van CNV Verzorging en Verpleging binnen CNV Publieke Zaak CNV Verzorging en Verpleging is één van de horizontale LGB’s die CNV Publieke Zaak kent. Andere voorbeelden zijn CNV Senioren en CNV Anders Actieven. Een horizontaal LGB wil zeggen dat de leden van dit LGB afkomstig zijn uit meerdere sectoren. Waar deze laatstgenoemde door de hele organisatie heen lopen, beperkt CNV Verzorging en Verpleging zich vooralsnog tot de Zorg (wellicht komt hier in de toekomst welzijn bij). Onder CNV Verzorging en Verpleging hangen drie commissies die verantwoording afleggen aan het LGB, t.w. Commissie Ethiek, Commissie Kwaliteit Zorgsector en de Commissie Opleidingen Beroepen Zorg. Daarnaast is er samenwerking met diverse arbeidsvoorwaardelijke landelijke groepen. Hierdoor ontstaat een integratie van beroepsinhoud en arbeidsvoorwaarden. In tegenstelling tot wat de huidige naam impliceert, gaat de werkingssfeer van CNV Verzorging en Verpleging verder dan Verpleegkundigen en Verzorgenden alleen. Zij behelst alle beroepsgroepen die binnen het primaire zorgproces werkzaam zijn.

Context Beleid maken vind altijd plaats in een context die mee bepaalt wat aandacht moet hebben, waar kansen liggen en waar bedreigingen. Politieke context CNV Verzorging en Verpleging beweegt zich in het krachtenveld van de gezondheidszorg, de politiek en weten regelgeving en van ontwikkelingen in aanpalende gebieden van de gezondheidszorg, zoals jeugdzorg en welzijnswerk. De wijze waarop professionals hun werk kunnen uitoefenen, wordt mede bepaald door wat in deze organen besloten wordt. De organisatie van de zorg is echter gecompliceerd. Dit wordt mede ingegeven door de verschillende belangen die spelen en de vele actoren die bij de zorg betrokken zijn. Aan de ene kant heb je partijen die vooral vanuit financieel oogpunten de zorg benaderen. Aan de andere kant staan de partijen die in eerste instantie met een inhoudelijke blik naar de zorg kijken. Vanuit haar vakbondsachtergrond is het uitgangspunt waar vanuit CNV Verzorging en Verpleging vertrekt dat de kwaliteit van arbeid goed is, wat positief uit zal werken op de kwaliteit van zorg. Maatschappelijke context. De maatschappij verandert en de zorg verandert. Werknemers van nu zijn niet meer dezelfde als die van 20 jaar geleden. En ook de zorgvrager anno 2013 is een ander. Bovendien wordt van de zorgvrager anno nu als gevolg van regeringsbeleid verwacht meer de regie over eigen leven te pakken. Daarnaast bieden technologische en communicatieve ontwikkelingen mogelijkheden die in de verleden nog niet voor te stellen waren. Door toenemende mantelzorg ontstaat er spanning t.a.v. professionele bevoegdheden: zorgverleners komen door de ontwikkelingen in situaties terecht waarin ze als mantelzorger handelingen mogen verrichten die ze op basis van hun opleiding in hun werk weer niet mogen doen. Al deze - 12 Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar

ontwikkelingen vragen een andere manier van denken over het aanbieden van zorg en de rol en positie van de zorgverlener. De context van CNV Publieke Zaak CNV Verzorging en Verpleging opereert zoals eerder aangegeven binnen de contouren van het cluster Zorg van CNV Publieke Zaak, CNV Zorg. In deze paragraaf staan deze contouren geschetst.

Organisatie van de zorg Binnen de zorg zie je een vervaging van grenzen tussen de sectoren. Mede door de ontwikkeling dat cliënten steeds vaker een combinatie van aandoeningen hebben, is het niet altijd mogelijk ze in te delen binnen één sector. Ook worden delen van de zorg overgeheveld naar bijvoorbeeld de gemeente. Verzekerde zorg wordt vervangen door een voorziening. CNV Zorg is van mening dat dit ook een herziening van de organisatie van de zorg tot gevolg zou moeten hebben. Hoe deze herziening eruit moet zien, wordt op het moment van samenstellen van dit beleidsplan uitgekristalliseerd binnen het cluster Zorg. Dit gebeurt in nauwe samenspraak met CNV Verzorging en Verpleging, zodat de uitwerking van de beroepsinhoudelijke beleidsdoelstellingen afgestemd blijven op het bredere beleid van CNV Zorg. Inrichting van de zorgverlening CNV Zorg is van mening dat zorgverleners het beste zicht hebben op wat goede zorg is. Zij zouden meer professionele autonomie moeten krijgen. Uiteraard binnen gestelde (budgettaire) kaders. Daarbij is het zaak te kijken naar de positieve ontwikkelingen binnen initiatieven als buurtzorg en deze, indien nodig in aangepaste vorm, over te nemen in de reguliere zorgverlening. Hoe meer je mensen in hun kracht zet en vrijheid geeft, hoe beter je andere knelpunten op kunt pakken. Een toekomstbestendig zorgstelsel De veranderingen in de gezondheidszorg waar politiek, belangenorganisaties en professionals mee te maken hebben, zijn gericht op een toekomstbestendig zorgstelsel, dat betaalbaar en uitvoerbaar blijft. De samenleving als geheel heeft daar baat bij. Goede gezondheidszorg is niet alleen een kostenpost, maar levert de economie ook op door participatie, minder ziekteverzuim en deelname van burgers aan de maatschappij en economie.6 Individuen profiteren van gezondheidszorg doordat zij daardoor langer leven en hun leven doorbrengen in betere gezondheid met minder beperkingen. Daarnaast nemen hun maatschappelijke participatie en verdiencapaciteit toe en kunnen ze langer en met hogere productiviteit aan het arbeidsproces deelnemen. Kwalitatief goede gezondheidszorg

6

Gebaseerd op: Naar een kwalitatief goede, toegankelijke en betaalbare zorg, SER oktober 2012 - 13 -

Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar

leidt tot maatschappelijke baten zoals een hogere economische groei, meer belastingopbrengsten en een lager aantal uitkeringen7.

Duurzaam en professioneel werknemerschap

Zorg is de centrale waarde waar de samenleving op draait!

De vakbond kan duurzaam en professioneel werknemerschap geen vorm geven: dat kunnen alleen de mensen die op de werkvloer actief zijn. Wat een vakbond wel kan is mensen bewust maken van de mogelijkheden, de kansen, de risico’s van werknemerschap. Dan gaat het om nadenken over vragen als: - wat zijn consequenties van lopende en komende veranderingen op mijn werknemer zijn? - heb ik de kennis en kunde in huis? - kan ik mij staande houden in een krachtenveld waarin goede zorg enerzijds en kosten van zorg anderzijds om voorrang strijden? - hoe kunnen we elkaar als collega’s steunen? - hoe kunnen we slimmer werken? - hoe blijf ik onder deze omstandigheden gezond en flexibel om mee te kunnen bewegen met veranderingen? Hoe we vanuit vakbondsperspectief naar deze vragen willen kijken, wordt hieronder beschreven. Ethiek Ethiek kun je zien als de morele reflectie op het eigen handelen. De behoefte aan ethiek is er en blijft ook in de toekomst bestaan. De manier waarop dit vorm gegeven kan worden zal echter verschillen met hoe dit in het verleden altijd geweest is. Met veranderende organisaties en een veranderende rol van zorgverlening, zal ook de wijze van reflecteren veranderen. Omdat financiën een steeds grotere rol spelen binnen de zorg, wordt in organisaties nog weinig tijd gemaakt om zich met dilemma’s bezig te houden. Het wordt meer iets individueels van mensen. Als vakbond moeten we ons afvragen hoe we mensen kunnen ondersteunen om met hun ethische vragen om te gaan om hier in hun werk verder mee te komen. Een verschuiving van het collectieve naar het individuele. Het moet op een andere, meer duurzame, manier georganiseerd worden, op een manier waar mensen bij kunnen en zodat ze het kunnen delen.

7

Naar een kwalitatief goede, toegankelijke en betaalbare zorg, SER oktober 2012 - 14 -


De komende jaren gaan we op de werkvloer zoeken naar wat nodig is, op welke wijze aandacht voor ethische reflectie passend is bij de praktijk. Er zijn heel veel manieren om met ethiek bezig te zijn. Belangrijk daarin is hoe je kunt aansluiten bij dingen die er al zijn, toegespitst op de ethische kanten en gebruik makend van moderne middelen, zoals social media. Naast het zoeken naar nieuwe wegen en methoden om ethiek te stimuleren, blijft het ‘ouderwetse’ moreel beraad van belang. Zaak is hierin verbindingen te zoeken en te leggen tussen generaties en sectoren.

Kwaliteitszorg Kwaliteit wordt ook wel gedefinieerd als de overeenkomst tussen prestatie en verwachting.8 Daarmee wordt bedoeld dat het gaat om de overeenkomst tussen de wenselijke zorg (vaak geconcretiseerd in criteria voor goede zorg) en de feitelijke zorg, de zorg die geleverd is/wordt. Hoe de kwaliteit wordt beoordeeld, hangt daarmee samen met het perspectief van waaruit de kwaliteit wordt bezien. Voor ons als vakbond is het interessant de kwaliteit te bekijken vanuit het perspectief van de zorgverlener. Maar dan wel de zorgverlener in de context van de instelling of organisatie waar hij/zij werkt en in relatie tot de zorgvrager. In onderstaande tabel van De Koning & Hoeijmakers uit 2007 zijn verschillende kwaliteitsdomeinen opgenomen die zijn te koppelen aan verschillende perspectieven. Kwaliteitsdomeinen Definities Effectiviteit

De mate waarin (vooraf) geformuleerde doelstellingen in de praktijk worden bereikt

Tijdigheid

Op het juiste tijdstip aanbieden van (preventieve) zorg en voorkomen van onnodige wachttijden na een positieve screeningsuitslag

Efficiëntie

Zorg die verspilling vermijdt

Veiligheid

Vermijden van schade bij interventies die bedoeld zijn voor het bevorderen van de gezondheid

Toegankelijkheid

Toegang tot (zorg)voorzieningen en interventies wordt niet belemmerd door persoonlijke kenmerken zoals geslacht of etniciteit

Doelgroepgerichtheid

Respecteren van voorkeuren, noden en waarden van doelgroepen en daarnaar handelen

Kwaliteitsdomeinen publieke gezondheidszorg (De Koning & Hoeijmakers, 2007).

Het Nationaal Compas voor Volksgezondheid geeft aan dat de zorgverlener kwaliteit van zorg vooral zal bezien vanuit de effectiviteit, terwijl de instelling de efficiëntie van de zorg en de veiligheid een belangrijk kwaliteitsdomein zal vinden. Voor zorgvragers zijn zaken als effectiviteit, toegankelijkheid en doelgroepgerichtheid van belang. 8

Nationaal Compas voor Volksgezondheid - 15 -


Eén van de vragen die dit oproept, in de context van duurzame en professionele inzetbaarheid, is wanneer een zorgverlener professioneel is en hoe deze professionele zorgverlener zich kan handhaven binnen de dynamiek van politieke en maatschappelijke veranderingen en de invloed daarvan op (de kwaliteit van) de zorg. En hoe deze zorgvrager plezier in het werk kan houden. De commissie Kwaliteit zal zich de komende beleidsperiode vooral op deze vraag richten. De nadruk zal gezien de maatschappelijke en politieke ontwikkelingen vooral op de care liggen, iets wat aansluit op de huidige de samenstelling van de commissie. Uitgangspunten voor de komende jaren zijn: -

-

Hoe kan de zorgverlener kwaliteit bieden en welke faciliteiten heeft hij/zij hierbij nodig? Hoe kan een zorgverlener de verschillende verwachtingen ten aanzien van kwaliteit managen en daarin de eigen kwaliteitsopvatting een plek geven. Oftewel: waar ligt de frictie tussen waar iemands hart ligt en waar zijn of haar verantwoordelijkheid ligt. En hoe kunnen wij ondersteunen in het proces deze twee zaken samen te brengen. De veranderende rol van de zorgverlener. Nu is een momentopname, zorg is altijd in beweging. In de toekomst zal bijvoorbeeld mantelzorg een steeds grotere rol gaan spelen. Medewerkers moeten een omslag Zowel organisaties als zorgverleners zelf hebben maken van probleemgericht denken een verantwoordelijkheid zich mee te naar oplossingsgericht werken. ontwikkelen met deze veranderende rol.

De commissie zal zich zowel richten op de zorgprofessional als op de leidinggevende. De komende jaren zal het enerzijds zaak zijn te zoeken naar de rol van de zorgverlener in het kwaliteitsproces en anderzijds leidinggevenden te faciliteren om het uitvoeren van deze rol door zorgverleners mogelijk te maken.

Opleiding De commissie Opleidingen Beroepen Zorg helpt mee met het bewaken en het professionaliseren van het zorgonderwijs in Nederland. Zij adviseert, ondersteunt en attendeert het bestuur van CNV Verzorging en Verpleging over actuele en bestaande ontwikkelingen. Ook nemen leden deel aan belangrijke en strategische overleggen, zoals bij Calibris, het landelijk orgaan voor het in de zorg beroepenonderwijs. Daarnaast adviseert de commissie de bestuurders en beleidsmedewerkers van CNV Zorg, waarbij de positie van de leerling-werknemer een duidelijke plaats heeft. De commissie heeft als doel trends in beroepsinhoudelijke ontwikkelingen te signaleren, te verduidelijken en te adviseren. Ze anticipeert op ontwikkelingen in het werkveld ten aanzien van opleiding, bij– en nascholing. Ook werkt de commissie aan de positieverbetering van BBL-ers en BOL-ers. Toekomstbestendige zorg - 16 Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar

In de zorg is veel beweging. De zorgvrager verandert. De zorg verandert (mede daardoor) ook. Door de veranderingen in de zorgbekostiging, maar ook omdat er (meer) zelfregie verwacht wordt van de zorgvrager, meer bijdrage in de zorg van de mensen in de leefomgeving van de zorgvrager. Dit vraagt om een anders toegeruste beroepsbeoefenaar. Maar wanneer moet deze ‘andere’ beroepsbeoefenaar operationeel zijn? En hoe gaat die transformatie in zijn werk? Op dit moment wordt van twee verschillende data uitgegaan waarop deze “aangepaste” verpleegkundige/verzorgende voor de zorg beschikbaar moet zijn, 2020 en 2030. Om daarop te kunnen anticiperen zullen de beroepscompetentieprofielen aangepast moeten worden. Al in 2016 zal met de aangepaste opleidingen gestart moeten worden om in 2020 “KLAAR VOOR DE TOEKOMST” te zijn. CNV Publieke Zaak is één van de sociale partners in de Zorg. De sociale partners zijn degenen die beroepscompetentieprofielen legitimeren. Als sociale partner is CNV Publieke Zaak en daarmee dus CNV Verpleging en Verzorging verantwoordelijk voor bovengenoemde zaken. Dit zal heel veel aandacht vragen van CNV Verpleging en Verzorging in zijn geheel en de commissie opleidingen in het bijzonder voor de beleidsplanperiode 2014 – 2016.

Duurzaam en professioneel vakbondswerk

De kern van vakbondswerk is zichzelf overbodig maken!

De kern van vakbondswerk ligt niet alleen in het behartigen van belangen van de leden, maar in het ondersteunen van haar leden zodat zij in staat worden gesteld hun eigen belangen te behartigen. Alleen daar waar de leden onvoldoende mogelijkheden hebben dit zelf te doen, is het de taak van de vakbond dit over te nemen. Het LGB Verzorging & Verpleging wil haar werk zo organiseren, dat de leden uit het gebied van zorg en welzijn in staat gesteld worden zich gezond, reflectief, met kennis van zaken en gemotiveerd op de arbeidsmarkt te handhaven en goede zorg te verlenen. Begrippen die daarin meeklinken zijn een leven lang leren, eigen verantwoordelijkheid nemen, solidariteit, slimmer werken, flexibiliteit, werken aan (persoonlijke) groei. Naast het kijken naar wat wij voor toekomstige leden kunnen betekenen om een duurzaam en professioneel werknemerschap te bevorderen, gericht op een nieuwe, jonge generatie zonder de belangen van de huidige generatie uit het oog te verliezen, is het belangrijk te kijk hoe wij dit willen doen. Hoe gaan wij onze activiteiten uitdragen naar buiten en daarmee zorgen dat zorgverleners ons weten te vinden en de noodzaak voelen zich bij ons aan te sluiten. - 17 Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar

Literatuur CNV Publieke Zaak: De menselijke maat in de zorg, mag het ietsje meer zijn? Beleidsplan 2010-2014 SER: Naar een kwalitatief goede, toegankelijke en betaalbare zorg, 2012 De Koning en Hoeijmakers: Kwaliteitsdomeinen publieke gezondheidszorg, 2007 www.arbokennisnet.nl: samenvatting Duurzame inzetbaarheid www.mijnvakbond.nl: Missie en visie www.nationaalkompas.nl: preventie, Wat is kwaliteit

Gebruikte afkortingen AWBZ

Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten

BBL

Beroeps Begeleidende Leerweg

BOL

Beroeps Opleidende Leerweg

BCP

Beroeps Competentie Profiel

CAO

Collectieve Arbeids Overeenkomst

CNV

Christelijk Nationaal Vakverbond

KPN

Koninklijke PTT (Post, Telefonie, Telegrafie) Nederland

LGB

Landelijk Groepsbestuur

TPG

TNT (Thomas Nationwide Transport) Post Group

WMO

Wet Maatschappelijke Ondersteuning

- 18 Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar

Colofon Het Beleidsplan 2014 – 2016, Toekomstbestendig: Duurzaam professioneel inzetbaar, is een uitgave van CNV Verzorging en Verpleging en is beschikbaar in digitale vorm via www.mijnvakbond.nl/Publicaties Tekst Mw. Y. Nawijn, voorzitter CNV Verzorging en Verpleging Mw. K.A. de Jong, vice-voorzitter CNV Verzorging en Verpleging Mw. H. Beukema, LGB lid CNV Verzorging en Verpleging en lid commissie Opleidingen Dhr. P. Bos, LGB lid CNV Verzorging en Verpleging Mw. D.M. van der Eerden-Vollebregt, beleidsmedewerker CNV Verzorging en Verpleging Eindredactie Afdeling Communicatie en Marketing CNV Publieke Zaak

Den Haag, Oktober 2013

- 19 Beleidsplan Beroepsinhoud 2014-2016 CNV Zorg Toekomstbestendig, Duurzaam en professioneel inzetbaar

Beleidsplan Beroepsinhoud TOEKOMSTBESTENDIG: Duurzaam professioneel inzetbaar

Recommend Documents