BELEIDSNOTA En
Nota Vrijetijdseconomie 2015-2018 gemeente Aalten
Auteur Ellis Koenders Beleidsmedewerker R&T Datum 10-3-2015
Titel Nota Vrijetijdseconomie 20152018 Auteur Ellis Koenders Beleidsmedewerker R&T
Inhoudsopgave
2. Terugblik 3. Beleidskaders, trends en ontwikkelingen 3.1 Landelijk 3.2 Provinciaal 3.3 Regionaal 3.4 Lokaal 3.5 Economische betekenis
4. Beleid en speerpunten 2015-2018 4.1 Visie Vrijetijdseconomie 4.2 Beleiduitgangspunten 4.3 Speerpunten, acties en rolverdeling
Bijlagen 1.
Kadernota VE
2.
Samenvatting 2009/2013
3.
Cijfers
4.
Strategische Marketingvisie St. Achterhoek Toerisme
5.
Vragen/opmerkingen toeristische organisaties n.a.v. conceptnota
2
BELEIDSNOTA
1. Inleiding
1. Inleiding
Voor u ligt de Nota Vrijetijdseconomie 2015-2018. Dit is de opvolger van de Beleidsnota Recreatie & Toerisme 2009-2011, waarvan de reikwijdte is verlengd maar die nu aan herziening toe is. Zowel het regionale als het lokale toeristische veld is de afgelopen periode aanzienlijk veranderd. Bestaande overeenkomsten vragen om continuïteit. De huidige coalitie heeft aangegeven uitvoering te willen blijven geven aan dit beleidsterrein. Vraag is op welke wijze dit vormgegeven moet worden. Kadernota: focus en reikwijdte De raad heeft op 23 september 2014 een kadernota vastgesteld waarin focus en reikwijdte ten behoeve van het opstellen van de beleidsnota zijn bepaald: een integraal beleidskader, waaruit duidelijk wordt welke taken en verantwoordelijkheden de gemeente en andere partijen op het gebied van Vrijetijdseconomie hebben cq op zich nemen. De gemeente wil gemeentelijk beleid en werkwijze laten aansluiten op actueel provinciaal en regionaal beleid en projecten en het toeristisch-recreatief aanbod in de gemeente instandhouden en borgen. De kadernota is als bijlage 1 bij deze nota opgenomen. Samenvatting Beleidsnota Na jaren van investering is het toeristisch veld organisatorisch en wat betreft aanbod, voor zover de gemeente daar invloed op heeft, op orde. Voor de komende periode wordt voorgesteld meer in te zetten op verbreding naar vrijetijdeconomie. Er wordt stevig ingezet op Achterhoekse schaal zowel wat betreft gezamenlijke promotie en marketing als projecten. Op het lokale terrein faciliteren wij de toeristische marketing en promotie en zetten wij in op ondersteuning van ondernemers in de zin van verbindingen leggen en faciliteren in ruimtelijke zin. Uitvoering ligt meer bij het veld en minder bij de gemeente. De gemeente wil ruimte bieden en faciliteren. Financieel De beleidsnota heeft geen financiële consequenties; uitvoering kan binnen bestaande middelen en capaciteit worden opgevangen. Het totale budget bedraagt per 2016 € 171.570. Dit is inclusief een nog te effectueren bezuiniging op lokale toeristische organisaties van € 8.500. Het college zal hierover met de betrokken organisaties (VVV-agentschappen en St. Achterhoek Toerisme t.b.v. lokale VVV-coördinatie en productontwikkeling/marketing-promotie) in overleg gaan. Ten aanzien van MIP T&R/Regiocontract en St. Achterhoek Toerisme (regionale marketing-promotie en routestructuren) bestaan contractuele verplichtingen t/m resp. 2015 en 2017. Werkwijze De nota is als concept voorgelegd aan de besturen van de Vereniging van Logiesverstrekkende bedrijven, het Toeristisch Platform Gemeente Aalten, de VVV-agentschappen en de Stichting Achterhoek Toerisme. In bijlage 5 zijn de ingekomen vragen/opmerkingen met onze reactie daarop opgenomen. Leeswijzer In hoofdstuk 2 wordt teruggeblikt op de afgelopen periode. Hoofdstuk 3 gaat in op de huidige beleidskaders, trends en ontwikkelingen. In hoofdstuk 4 zijn de beleidsthema’s en speerpunten voor de periode 2015-2018 geformuleerd.
3
2. Terugblik
Tot 2008 is door gemeente Aalten het beleidsterrein ‘Recreatie en Toerisme’ hoofdzakelijk vanuit andere vakgebieden benaderd. Waar het ging om subsidies voor toeristische organisaties vanuit Welzijn, ontwikkeling van routes vanuit landschap, etc. Geen integrale en actieve benadering dus en daardoor ging er geen stimulans vanuit de gemeente van uit. In 2007 kwam het besef dat de sector R&T economisch groeipotentieel bood en dat marketing en promotie op een hoger niveau getild moest worden om de parels in onze gemeente voor het voetlicht te brengen. Eind 2007 werd hiertoe budget en capaciteit beschikbaar gesteld. Beleidsnota 2009-2013 In de jaren 2008-2013 heeft gemeente Aalten uitvoering gegeven aan de beleidsnota Recreatie en Toerisme 2009-2011 (verlengd t/m 2013). Nadruk in deze periode lag op productontwikkeling en – uitvoering, aanjagen en aansturen van gemeentebrede projecten en kwaliteitverbetering en professionele marketing en promotie. Daarnaast is regionaal een bijdrage geleverd aan de wijziging van de regionale toeristische organisatie en aan regionale uitvoeringsprojecten. In jaarlijkse rapportages is telkens de voortgang van projecten en ontwikkelingen en de verantwoording van uitgaven gerapporteerd. Een samenvatting is opgenomen in bijlage 2. Resultaat In hoofdlijnen zijn de volgende projecten/ontwikkelingen gerealiseerd: Regionaal reorganisatie van regionale toeristische organisaties: o oprichting Stichting Achterhoek Toerisme, de regionale toeristische marketing/promotie organisatie incl. Routebureau o ontmanteling gemeenschappelijke regeling Recreatieschap Achterhoek Liemers en integratie van de taken eigendom/beheer fietspaden, Routebureau, eigendom/beheer recreatieplassen. projecten uit meerjareninvesteringsprogramma/Regiocontract: o.a. toeristische bewegwijzering, fietsknooppuntennetwerk, rivierenconcept, promotiecampagne, wandelnetwerk. Lokaal reorganisatie/harmonisatie lokale toeristische organisaties: o van zelfstandige VVV Aalten, Infocentrum Bredevoort Boekenstad en agentschap Dinxperlo naar drie gelijkwaardige agentschappen met minimale gemeentelijke subsidie o oprichting toeristisch platform Aalten-Bredevoort voor ledenbinding, bijdrage in exploitatie agentschappen en ondersteuning projecten subsidie aan Stichting Achterhoek Toerisme voor inzet professioneel medewerker lokale productontwikkeling en marketing/promotie. verbetering kwaliteit/beleving en toevoeging nieuw toeristisch aanbod: nieuwe routestructuren, folders en brochures, beleving bijzondere locaties door toevoeging elementen (bijvoorbeeld aan grens), banken en informatiepanelen, projecten ter bevordering samenhang/beleving toeristisch product. Dit alles binnen de thema’s van de beleidsnota: Grens, Cultuurhistorie, Bredevoort (meer dan Boekenstad) en Actief/Genieten.
4
De gerealiseerde projecten en activiteiten laten zien dat vooral cultuurhistorie en de beleving daarvan op warme interesse van lokale partijen/inwoners en gasten mag rekenen. Of het nu om de grensgeschiedenis van Dinxperlo, het vestingverleden van Bredevoort of de ontstaansgeschiedenis en bebouwingshistorie in het dorp Aalten gaat, deze thema’s zijn met succes in de afgelopen periode zichtbaar gemaakt. In de regionale marketing en promotie is gemeente Aalten niet langer een ‘witte vlek’. De betrokken partijen hebben elkaar leren kennen en waarderen elkaars inspanningen die op genoemde terreinen zijn verricht. Maar ook waren er lastiger processen, zoals in Bredevoort. De vanuit de beleidsnota gewenste verbreding naar andere thema’s (kunst, cultuur, muziek, historie/vesting) kon op te weinig draagvlak rekenen om in samenhang zaken te organiseren. De wens om tot een koepeloverleg te komen is daarom verlaten. Ook heeft de samenvoeging van alle voormalig VVV-leden onder Toeristisch Platform Gemeente Aalten nog niet tot het gewenste resultaat geleid. Gesprekken hierover zijn gaande. De lokale VVV-agentschappen merken in bezoekersaantallen, verkoop van arrangementen en andere producten en deelname aan activiteiten dat het (dag)toerisme toeneemt. Opvallend is dat de drie agentschappen hun taak, in eerste instantie gastheerschap (informatievoorziening, verkoop routes etc), veel breder oppakken. Zij organiseren samen met lokale bedrijven activiteiten (bijv. fietstochten, rondleidingen, nieuwe routes) voor zowel inwoner als toerist, waarbij, zo wordt geconstateerd, ook steeds meer op deelnemers vanuit de regio gerekend mag worden. Dit onderschrijft de trend dat een groeiende groep inwoners van de regio meer en meer in haar eigen omgeving recreëert. De verblijfssector is redelijk stabiel gebleven in de afgelopen jaren. De grotere recreatieterreinen, van oudsher met name met vaste stacaravans, bezinnen zich op de toekomst. Er is nu veelal sprake van verouderde stacaravans op te kleine plaatsen. Door jarenlange relaties met klanten is een rigoureuze aanpak voor de betreffende bedrijven geen optie. Wel worden er kleine stappen gezet richting een omschakeling naar grotere plaatsen en nieuwe accommodaties (in de regel bij natuurlijk verloop). Geconcludeerd moet worden dat sprake is van weinig innovatief vermogen. Wat kleinschalige verblijfsobjecten betreft heeft de gemeente enkele mooie nieuwe initiatieven mogen verwelkomen, van een luxe groepsverblijf tot kwalitaitef goede B&B’s en gebruik van bijzondere erfgoedlocaties (bijv. zondagsschooltje). In de afgelopen periode is een structuur en netwerk gerealiseerd zowel wat betreft de toeristische organisaties als wat betreft de thema’s. Hierbij is eveneens een bezuiniging gerealiseerd, enerzijds door e.e.a. efficienter in te richten, anderzijds doordat na een tijd van initiële investeringen daarin een stap terug is gedaan. De rol van de gemeente wijzigt en de samenleving verandert. De gemeente ziet nieuwe taken en bezuinigingsopgaven op zich af komen. De vraag die in het kader van deze nieuwe beleidsnota beantwoord moet worden is hoe we dit beleidsterrein de komende jaren willen inrichten.
5
3. Beleidskaders, trends en ontwikkelingen 3.1 Landelijk: economische ontwikkeling en demografie In toenemende mate worden aan de vrijetijdssector kansen voor economische ontwikkeling toegedicht. Afgezet tegen de ontwikkelingen in de agrarische sector lijkt recreatie en toerisme de beste kansen te bieden op (nieuwe) bedrijvigheid in het buitengebied. Het voorzieningenniveau in kernen staat onder druk door gevolgen van krimp en autonome trends en ontwikkelingen. Bestedingen door verblijfs- en dagtoeristen dragen bij aan het bestaansrecht van horeca, detailhandel, zwembaden, musea en andere voorzieningen. Ouderen van nu en straks zijn steeds uithuiziger in hun vrijetijdsbesteding. Het grootste deel daarvan wordt in en om het huis en in de directe woonomgeving doorgebracht. De vergrijzing gaat gepaard met geleidelijke verschuivingen in de vraag naar bepaalde producten, diensten en voorzieningen. Er is een groeiende markt voor nieuwe producten en diensten in de vrijtijdssector; daarbij neemt de behoefte aan en vraag naar luxe, privacy en comfort toe. De opgave is dan ook met het aanbod aan vrijetijdsvoorzieningen en –infrastructuur in te spelen op de veranderende vraag. Vertaling naar gemeente Aalten: (Verblijfs)recreatie: aan (nieuwe) toeristisch recreatieve bedrijvigheid in het buitengebied wordt indien mogelijk planologisch meegewerkt, mits niet strijdig met ruimtelijk beleid. Promotie: bevolkingskrimp is in onze gemeente tijdens de looptijd van deze nieuwe nota nog niet zozeer aan de orde. Wel is sprake van een verschuiving in de bevolkingssamenstelling (meer vergrijzing) en tonen onderzoeken aan dat de detailhandel het de komende jaren zwaar krijgt. Door dag- en omgevingsrecreatie te promoten, bevorderen wij mede bestedingen in andere voorzieningen. Projecten: het beleid is gedurende de afgelopen periode al voornamelijk gericht geweest op verbetering van het aanbod voor de doelgroep 50+, op het terrein van wandelen, fietsen en comfort. Zo zijn/worden het fietsknooppunten- en wandelnet en andere routestructuren gerealiseerd en is hierop verder ingespeeld door o.a. het instellen van electrische oplaadpunten en rustpunten. 3.2 Provincaal: Ruimte, projecten en promotie In ‘Maak kennis met de vrijetijdseconomie’ onderstreept provincie Gelderland met cijfers en trends het belang van de vrijetijdseconomie. De belangrijkste trends: - verwacht wordt dat na 2015 de economie weer zal aantrekken en er meer perspectief ontstaat voor groei; - door vergrijzing toenemende behoefte aan comfort; - Gelderland is vooral populair onder vakantiegangers uit eigen land en dan vooral door de groep die relatief veel rust en ontspanning met het gezin zoekt; - Populaire dagactiviteiten zijn uit eten gaan, funshoppen en sportieve activiteiten als fietsen en wandelen. De economische betekenis wordt afgelezen uit bestedingen (zie bijlage 3) en de werkgelegenheid. Ongeveer één op 17 arbeidsplaatsen hangt in Gelderland samen met recreatie en toerisme. De sector heeft groeipotentie, is belangrijk voor de Gelderse werkgelegenheid en is bovendien een belangrijke drager voor een vitaal en leefbaar platteland. Het Gelders beleid is er op gericht de vrijetijdssector te ondersteunen.
6
Via het Regiocontract draagt de provincie wezenlijk bij aan de projecten die de Achterhoek uitvoert om de regio steviger neer te zetten als wandel- en fietsregio. Daarnaast wordt in de nieuwe Omgevingsvisie ruimte voor bedrijvigheid geboden. De provincie onderstreept voorts de noodzaak van een goede promotie om de huidige goede positie als binnenlandse vakantiebestemming te behouden en versterken. Dit doet ze door de campagne Gelderse Streken te ondersteunen. Hierin werken de vier regionale bureaus voor toerisme (Arnhem-Nijmegen, Veluwe, Rivierenland en Achterhoek) samen. Vertaling naar gemeente Aalten: (Verblijfs)recreatie: in het nieuwe bestemmingsplan Landelijk Gebied volgt een vertaalslag van de ruimte die de Omgevingsvisie biedt, o.a.: o Verruiming oppervlaktemaat stacaravans/recreatiewoningen op bestaande terreinen; o Wijzigingsbevoegdheid t.a.v. vervanging stacaravans door recreatiewoningen. Promotie: via Stichting Achterhoek Toerisme (StAT), waarmee wij voor de periode 2014-2017 een subsidierelatie zijn aangegaan, is de Achterhoek als regio zichtbaar in Gelderse Streken. Projecten: via het MIP T&R dragen wij cofinanciering bij voor de projecten in het regiocontract. Voor de periode 2012-2015 worden de beschikbare gelden ingezet op het Wandelnetwerk, Rivierenconcept en Imagocampagne. Ook het project Bredevoort Vestingstad/Parkzone Noord is vanuit het Regiocontract/Vrijetijdseocnomie mede gefinancierd. Met de regio Achterhoek gemeenten is door provincie Gelderland ook een ‘Cultuur-en Erfgoedpact’ gesloten. De samenwerking is gericht op versterking van de regionale identiteit door inzet van cultuur en erfgoed. De provincie vindt het van belang dat hierbij stimulering van cultuurparticipatie en versterking van vrijetijdseconomie wordt meegenomen en uitgewerkt. Een deel van de gemeentelijke cofinanciering/participatie wordt (naast cultuur/projectsubsidiebudget) vanuit toerismebudget geleverd. 3.3 Regionaal: samenwerking in promotie en projecten De regiogemeenten werken samen ter verbetering van de regionale toeristische organisatiestructuur en het uitvoeren van projecten. Met Stichting Achterhoek Toerisme is per 2014 een financiële verplichting voor 4 jaar aangegaan. Dit vanuit het besef dat de Achterhoek vanuit een algemeen belang toeristisch gepromoot moet worden. De missie van Achterhoek Toerisme luidt als volgt: Het versterken van de vrijetijdseconomie in de Achterhoek door te zorgen voor krachtige en kwalitatief hoogwaardige promotie en door toeristen en recreanten kennis te laten maken met de karakteristieke kwaliteiten van de Achterhoek zodat ze hier unieke ervaringen opdoen en een prettig verblijf hebben. Aan de activiteiten van Achterhoek Toerisme zijn twee hoofddoelen gekoppeld: Het verhogen van de toeristische bestedingen in de Achterhoek met 10% Terugkeer en handhaving van een positie in de top 10 van populairste Nederlandse vakantieregio’s. En een aantal subdoelen: Toename van werkgelegenheid in de vrijetijdsssector met 10% Verlengen seizoen Vergroten herhaal bezoek Versterken samenwerking TR ondernemers en belanghebben. De 8 Regio Achterhoek gemeenten en Lochem en Zutphen zijn daarnaast met elkaar en de provincie verplichtingen aangegaan voor een aantal projecten. De uitvoering daarvan geschiedt door derden met ondersteuning door gemeente-ambtenaren in ambtelijk overleg VE en projectgroepen.
7
In de Uitvoeringsagenda 2020 (Regio Achterhoek) is onderkend dat de vrijetijdssector kansen biedt om bij te dragen aan het behoud van werkgelegenheid in de Achterhoek. De sector heeft echter een impuls nodig om tot die belangrijke economische pijler van het platteland uit te kunnen groeien. De tien Achterhoekse gemeenten werken daarom momenteel samen met het toeristisch bedrijfsleven en Stichting Achterhoek Toerisme aan een nieuwe toekomstvisie voor toerisme en recreatie in de Achterhoek. Dit, vanuit de gedachte dat de Achterhoek moet samenwerken en voortdurend vernieuwen om een van de drie sterkste regiomerken van Nederland te blijven. Hiervoor moet geïnvesteerd worden in promotie en marketing, maar zeker ook in gebiedsontwikkeling en het toeristisch aanbod. Onder andere wordt hierbij in kaart gebracht welke toeristische voorzieningen er in de Achterhoek zijn. Doel is een overzicht te verkrijgen van de spreiding van de voorzieningen over de Achterhoek, als inspiratie te dienen en als basis voor de vrijetijdsagenda (de juiste functie op de juiste plek). Vertaling naar gemeente Aalten: Ruimtelijk: wij trekken gezamenlijk op met de regiogemeenten om de recreatieve voorzieningen te inventariseren en versterken. Wij denken daarbij in mogelijkheden en niet in beperkingen. Promotie: wij subsidiëren StAT vanuit het besef dat regiopromotie en regionaal routebeheer en ontwikkeling gezamenlijk moet worden opgepakt. Projecten: wij participeren actief in de tot stand koming van de regiocontractprojecten wandelnetwerk, rivierenconcept en Bredevoort Vestingstad/Parkzone Noord. 3.4 Lokaal: verblijfs- en dagrecreatie, promotie en projecten Verblijfsrecreatie In de verblijfssector is een duidelijke tendens waarneembaar naar kwalitatief betere verblijfsmogelijkheden met ruimere plaatsen en meer voorzieningen. Dit vraagt meer ruimte en mogelijkheden in bestemmingsplannen. Bestedingen die gedaan worden door toeristen in de Achterhoek komen voor slechts 15% van vakantiegangers op een vaste standplaats. Dit komt doordat verblijfsgasten op een vaste standplaats doorgaans het gebied al beter kennen en gemiddeld genomen minder geld uitgeven dan andere vakantiegangers. Toeristische kampeerplaatsen leveren een aanmerkelijk groter economisch belang. Het toeristisch aanbod van campings is sterk weersafhankelijk met een duidelijk hoog- en laagseizoen. Kansrijk is om in te zetten op seizoenverlenging door aanbod te ontwikkelen dat minder weersafhankelijk is. Vertaling naar gemeente Aalten: De grotere recreatieterreinen in onze gemeente bestaan met name uit jaarplaatsen met vaste stacaravans. Deze terreinen zijn zo’n 30/40 jaar oud en hebben veelal te maken met veroudering van de stacaravans. Bij vertrek van een vaste klant blijkt het moeilijk de plaats weer ingevuld te krijgen. De eigenaren pogen geleidelijk een kwaliteitsverbetering door te voeren door de plaatsen te vergroten (bijvoorbeeld van drie naar twee) en contractueel vast te leggen dat verouderde stacaravans niet meer doorverkocht mogen worden. De band die door de jaren heen met vaste klanten is opgebouwd weerhoudt hen er echter van een koude sanering door te voeren. Daardoor is de kwaliteitverbetering een proces van lange adem, door natuurlijk verloop op de terreinen. De gemeente neemt in het bestemmingsplan Landelijk Gebied 2015 concrete uitbreidingswensen op. Daarbij is toe te juichen dat het aantal toeristische plaatsen veelal ook is of wordt uitgebreid. De gemeente faciliteert door binnen wettelijke mogelijkheden ruimte te bieden. Zo is na het afschaffen van de Wet op de Openluchtrecreatie (2008) beleid en ruimte gecreërd voor minicampings (tot 25 plaatsen) zowel bij agrariërs als bij burgerwoningen. In het algemeen vinden in de gemeente Aalten de meeste overnachtingen plaats op minicampings (de helft van het totaal aantal overnachtingen),
8
waaruit geconcludeerd kan worden dat hiermee in een duidelijke behoefte is voorzien. Om hierin verder mogelijkheden te bieden wordt in het nieuwe bestemmingsplan Landelijk Gebied een regeling voor tijdelijke uitbreiding van het maximum aantal plaatsen tijdens feestdagen/vakanties en een regeling voor winterkamperen opgenomen. Minder weersafhankelijk zijn hotels, pensions, groepsverblijven, B&B en recreatiewoningen. Deze typen verblijfsrecreatie zijn via functieverandering of rechtens bestemmingsplan (B&B in de kernen) veelal toegestaan. Met name vrijkomende agrarische bebouwing leidt tot veel aanvragen. De ruimtelijke component van recreatiebeleid wordt in het bestemmingsplan Landelijk Gebied geregeld. Met betrekking tot verblijfsrecreatie zijn de volgende uitgangspunten van belang: - de gemeente legt geen beperking op ten aanzien van aantallen locaties/bedrijven. - de Provinciale Verordening Gelderland bepaalt dat recreatiewoningen slechts worden toegestaan op locaties waar ook reguliere woningen kunnen worden gebouwd. - permanente bewoning dient te worden uitgesloten. Om het risico hierop te verkleinen geldt bij nieuwe initiatieven het vereiste van bedrijfsmatige exploitatie. Omdat er altijd enig risico blijft bestaan leveren nieuwe initiatieven extra aandacht en eventueel handhaving op. - bij vervanging/nieuwe ontwikkeling geldt tevens vereiste van kwaliteitsverbetering en goede streekeigen landschappelijke inpassing. Dagrecreatie en projecten De toerist/recreant trekken is één ding, deze verwacht ook kwalitatief goede voorzieningen om de kwaliteiten van de streek/gemeente te kunnen beleven en een recreatief-toeristische infrastructuur voor actieve beleving van de buitenruimte. Hier ligt ook een belang voor recreanten uit de eigen omgeving (‘omgevingsrecreatie’). Naast regionale projecten en routestructuren is er behoefte aan lokale belevenisprojecten, ommetjes, ondersteuning van lokale initiatieven etc. Vertaling naar gemeente Aalten: De gemeente kent een divers aanbod voor dag- en omgevingsrecreatie. Te denken valt aan horeca/terrassen, theetuinen, musea, gezellige kernen, actieve recreatiemogelijkheden in het coulisselandschap, diverse arrangementen bij de VVV’s, evenementen als Farm & Countryfair, boekenmarkten, Bredevoort Schittert, Grensmarkt, Aaltendagen. Aanbieders zijn bedrijven, organiserend comites en de VVV-agentschappen. De gemeente draagt hieraan bij door exploitatiesubsidies, sponsorbijdragen en incidentele projectsubsidies. Daarnaast zijn er vele projecten geweest waarbij er (bestaand en nieuw) aanbod en activiteiten is gekoppeld, veelal gedurende een bepaalde periode en in aansluiting op provinciale thema’s. Veelal lag hier een combinatie met Cultuur en Erfgoed. In het verleden bijvoorbeeld Langs Heilige Huisjes en Gelegerd in Aalten. Nu wordt bijvoorbeeld gewerkt aan Gemaakt in Gelderland (2015) en 250 jaar Grens (2016). De gemeente heeft hierin veelal het voortouw genomen door projecten te initiëren, coördineren en uit te voeren. Overigens nadrukkelijk in samenwerking met diverse lokale partijen. De lokale organisaties ontbreekt het aan menskracht en financiële middelen om dit geheel op eigen kracht te doen. Daarnaast is men dan vaak alleen op de eigen kern/buurtschap gericht en wil de gemeente een gemeentebrede coördinatie en programmering. Voor projecten waarvoor subsidies aangevraagd kunnen worden geldt dat dit door een overheid moet worden gedaan. Promotie Het ‘merk’ VVV is een sterk merk qua bekendheid en waardering als Nederlands consumentenmerk voor toerisme, recreatie en vrijetijdsbesteding. Na het faillissement van VVV Achterhoek zijn veel lokale VVV’s zelf een licentieschap met VVV Nederland aangegaan. Een aantal gemeenten kent nu echter ook een ander soort Toeristisch Informatiepunt of bijvoorbeeld een loket bij een lokale
9
supermarkt. De bereidheid om nog lokale agentschappen te subsidiëren is bij gemeenten heel wisselend. Vertaling naar gemeente Aalten: De drie exploitanten van de agentschappen in onze gemeente hebben ervoor gekozen het VVVlicentieschap voort te zetten. Op de organisatie zelf is binnen gemeente Aalten al enkele jaren geleden ingespeeld door te kiezen voor agentschappen bij derden, met vrijwilligers aan de balie en achter de schermen, in plaats van een volledige stand alone vestiging met betaald personeel. Deze drie agentschappen ontvangen ieder een jaarlijkse waarderingssubsidie, gezamenlijk ca. € 26.000,-*. De agentschappen hebben aangegeven met de huidige gemeentelijke subsidiestructuur te blijven bestaan. Door de bezoekersaantallen is gebleken dat er behoefte is en blijft aan contact. De bezoeker zoekt persoonlijk contact en informatie. De lokale VVV-vrijwilliger is juist degene, die buiten alle folders deze aandacht kan blijven geven. * Op het totale budget voor lokale toeristische organisaties, dus subsidies aan VVV-agentschappen én subsidie aan StAT t.b.v. VVV-coördinator/productonwikkeling moet per 2016 € 8.500 bezuinigd worden.
De VVV-agentschappen informeren, verkopen producten en organiseren activiteiten als fietsdagen en rondleidingen. Zij vervullen ook een een maatschappelijke functie, bijvoorbeeld door kaartverkoop voor lokale verenigingen. Daarnaast hebben zij een belangrijke taak in het ontsluiten van informatie van hun leden. Via de website bijvoorbeeld worden evenementen en activiteiten en aanbieders van logies vindbaar. Gedurende de laatste 1,5 jaar hebben zij onder leiding van de VVV-coördinator nieuwe arrangementen ontwikkeld waar het bedrijfsleven van profiteert. Ook is de promotie van ons gebied naar een hoger plan getild. Lokale ondernemers dragen overigens door middel van hun lidmaatschap (van TPGA en het zelfstandige VVV Dinxperlo) bij aan de exploitatie van de agentschappen. Gemeente Aalten heeft er in de afgelopen beleidsperiode voor gekozen niet de ‘winkels’ maar de professionele kracht ter ondersteuning van de agentschappen, het platform en projecten vanuit de gemeente te financieren. Wij subsidiëren Stichting Achterhoek Toerisme voor de VVV-coördinatie en lokale productontwikkeling, marketing en promotie. Hiermee brengen wij binnen de Achterhoek, de sterke kanten van Aalten naar voren en borgen wij dat het lokaal product op orde is en blijft. Stichting Aalten Promotie (SAP) is actief op het terrein van ‘citymarketing’; promotie en organisatie van specifiek het centrum van de kern Aalten. Met de opbrengst van de reclamebelasting beoogt de SAP te komen tot een betere samenwerking tussen winkeliers en horeca, bestaande en nieuwe evenementen en activiteiten in dat centrum. Omdat evenementen, winkelen en horeca wezenlijk bijdragen aan dagbezoek en sectoren hier van elkaar kunnen profiteren cq elkaar kunnen versterken, is samenwerking tussen de VVV-coördinator en het SAP-bestuur noodzakelijk. 3.5 Economische betekenis sector R&T regio/gemeente Aalten In Bijlage 3 zijn de cijfers opgenomen met betrekking tot het aantal bedrijven, ontwikkeling werkgelegenheid en de geregistreerde aantallen overnachtingen. De cijfers laten een positieve ontwikkeling zien wat betreft groei van het aantal bedrijven in de sector. De ontwikkeling van het aantal banen in de sector is grillig. Na een stijging tot 2009 is er daarna een daling te zien. Oorzaken hiervan zijn de recessie, enkele slechte zomers wat betreft het weer en het feit dat veelal sprake is van kleinschalige bedrijven waar uit kostenoverwegingen het werk door de eigenaar zelf wordt gedaan. Het aantal overnachtingen lijkt zich te stabiliseren. De daling van 2010 op 2011 is te wijten aan de slechte zomer van 2011. Gezien de zware economische tijden is het echter ook opvallend dat de verblijfsrecreatieve sector zich stabiel houdt. Een aantal groepen springt er juist uit (minicampings, groepsverblijven). Veel bedrijven laten hun creativiteit zien door verbreding van activiteiten waarbij
10
kleinschaligheid juist de kracht lijkt in onze gemeente. Met ingang van 2014 zijn kinderen tot en met 11 jaar vrijgesteld van het betalen van toeristenbelasting. De daling van het aantal overnachtingen in met name de categorie minicampings kan hiermee verklaard worden; het aantal kinderen in die leeftijdcategorie hoeft namelijk niet meer opgegeven te worden. Stichting Achterhoek Toerisme onderzoekt de omvang van de toeristische sector in de Achterhoek en de economische betekenis daarvan. Eén van de doelstellingen van StAT is een groei van 10% van de overnachtingen en vrijetijdsbestedingen in de periode 2013-2016. Daarbij worden zowel het verblijfstoerisme als de dagrecreatie gemeten. Ook de markt voor zakelijke bijeenkomsten en cultuur hoort daarbij. Regionaal wordt daarnaast in 2015 een ‘Batenonderzoek cultuurhistorie’ uitgevoerd. In dit onderzoek staat de vraag centraal in hoeverre beleid en uitvoering op het terrein van cultuurhistorie bijdraagt aan economische ontwikkeling. Vrijetijdseconomie is hieraan nauw verbonden. Jaarlijks vinden 2 miljoen dagtochten vanuit Duitsland naar Oost Nederland plaats. In 9% van deze gevallen ging het om een dagtocht naar een museum of bezienswaardigheid. Vanuit NoordrijnWestfalen en Nedersaksen komen jaarlijks 7,6 miljoen dagjesmensen naar Gelderland en Overijssel (cijfers specifiek voor de Achterhoek zijn niet beschikbaar). De dagelijkse bestedingen lopen uiteen, maar gemiddeld liggen deze tussen de € 65 en € 85 (bron: Euregio, via Marketingvisie Stichting Achterhoek Toerisme).
11
4. Beleid en speerpunten 2015-2018 4.1 Visie Vrijetijdseconomie Onze inspanningen op het terrein van recreatie & toerisme zijn niet alleen gericht op de verblijfstoerist of op de recreant die van verre een dagtrip onderneemt. Voorzieningen in dit kader worden ook of wellicht juist in hoofdzaak door de lokale en regionale inwoner benut in zijn/haar vrije tijd. Er zijn relaties met o.a. de beleidsterreinen Erfgoed, Cultuur, Landschap, Sport, Welzijn, Ruimtelijke Ordening en Communicatie. Vrijetijdseconomie heeft een grote maatschappelijke functie; deze draagt bij aan geluk, welvaart en omgevingskwaliteit. Ook vervult deze een economische functie, niet alleen in de toeristische sector maar ook voor wat betreft het voorzieningenniveau in onze kernen, dat mede door de vrijetijdssector in stand kan worden gehouden. De bedrijven die rechtstreeks aan de sector verbonden zijn, zijn veelal kleinschalig. Om voor de toekomst het vrijetijdsaanbod te behouden en versterken is een blijvende impuls vanuit de gemeente Aalten nodig. De gemeente heeft een faciliterende, stimulerende en ondersteunende rol in het tot stand brengen van een optimaal gezonde en economisch levensvatbare vrijetijdseconomie. Doelen: Met onze inzet op het terrein van Vrijetijdseconomie streven wij het volgende na:
Meer (dag)bezoek, meer bestedingen, meer werkgelegenheid.
Bijdrage aan behoud vitale kernen door bestedingen van dag- en omgevingsrecreanten.
Bijdrage aan leefbaarheid buitengebied door hergebruik functies en daarmee verhoging kwaliteit landschap.
Bijdrage aan gezond leven door o.a. impulsen aan fietsen/wandelen.
4.2 Beleidsuitgangspunten Op welke wijze kan de gemeente hier een bijdrage aan leveren: Regionale samenwerking/Agenda 2025 VE Wij werken regionaal samen om de Achterhoek als toeristische/vrijetijdsregio sterker te maken. Wij doen dit vanuit de overtuiging dat de verblijfstoerist met name eerst een gebiedskeuze maakt en we hierdoor meer verblijfs- en dagbezoek genereren. Binnen het poho VE werken we samen om een integraal beeld te krijgen van de huidige situatie in elk van de tien gemeenten met de ontwikkeling daarin in de komende tien jaar. Het beoogde resultaat is
12
een overzicht van kansen en projecten die de komende 10 jaar op de regionale agenda VE geplaatst moeten worden. Beleiduitgangspunt: stevig inzetten op regionale samenwerking ter versterking van de toeristische regio. Verblijfsrecreatie Afgezet tegen de regio of Gelderland levert de verblijfssector in de gemeente Aalten geen spectaculaire cijfers op. Er zijn relatief veel kleinschalige bedrijven met weinig werknemers. Het aantal overnachtingen fluctueert door weersafhankelijkheid maar lijkt zich redelijk te stabiliseren. Groei is mogelijk en wenselijk: - Recreatieterreinen: toeristische kampeerplaatsen; - Met oog op kort verblijf en seizoenverlenging: hotel, groepsverblijven en recreatiewoningen/B&B; - in een luxer segment. We moeten ons echter wel realiseren dat de invloed van de overheid hierop beperkt is; het initiatief moet vanuit de markt komen, wij kunnen hierin slechts faciliteren via advisering en het ruimtelijk spoor. Starters kan eventueel via IkStartSmart (ISS) en IkGroeiSmart (IGS) een coachingstraject worden aangeboden. Beleiduitgangspunt: stimuleren ondernemersinitiatief door advies, ISS/IGS en verwijzing naar experts. de verblijfssector waar gevraagd en mogelijk ondersteunen in ruimtelijke trajecten. Dag/omgevingsrecreatie Het belang van een goed aanbod aan toeristische voorzieningen voor dag- en omgevingstoeristen kan niet cijfermatig onderbouwd worden maar onderzoeken daarnaar lopen. Vanuit trends en ontwikkelingen kunnen we echter wel stellen dat dit potentieel biedt. Duitse bezoekers zijn graag geziene gasten in onze detailhandel en horeca. Door de vergrijzing groeit daarnaast de doelgroep die in ons gebied recreëert aanzienlijk. Het economisch belang voor onze gemeente is dan ook meer en meer gelegen in het ondernemen van (dag/omgevings) activiteiten al dan niet gecombineerd in arrangementen. Denk hierbij aan fietsen, wandelen, de horeca aandoen, een museum bezoeken, aan een georganiseerde dagtocht meedoen, etc. Het aanwezige aanbod voldoet grotendeels in de behoefte maar kan beter ingericht en benut worden. In onze gemeente is ontwikkeling bij de Slingeplas voorzien. In de nog uit te werken gebiedsvisie voor de Slingeplas (door RGV) willen wij ruimte voor ontwikkeling bieden. Hierbij kijken wij nadrukkelijk ook naar de mogelijkheid om een aantal ontwikkelingen/gebieden in de omgeving te verknopen/versterken, ic. Twee Bruggen- Slingeplas – Bredevoort – Walfort – Aalten. Hierdoor kunnen functies elkaar versterken en van elkaar profiteren. Daarnaast biedt een aantal andere, soms gemeentegrensoverstijgende gebiedsprocessen, kansen voor versterking van het recreëren in dat gebied: Gebiedsproces Zwarte Veen-Aaltense Goor: mogelijkheden versterken recreatie in Aaltense Goor; Bestuurlijk overleg waterschap-gemeenten Aalten, Oude IJsselstreek, Montferland en Doetinchem: mogelijkheden versterken recreatie Oude IJssel/Aa-strang. Beleiduitgangspunt: blijvend inzetten op kwaliteitverbetering, koppeling, marketing & promotie van het recreatief aanbod. inzetten op beter ontsluiten (met name digitaal) van het aanbod.
13
Participeren en waar mogelijk faciliteren in (ruimtelijke) gebiedsprocessen ter versterking recreatief aanbod.
Projecten Het lokale aanbod is op orde. Wel dient aandacht en budget beschikbaar te blijven voor onderhoud en tijdige vernieuwing en updates (bijvoorbeeld van inhoudelijke content online, maar ook informatiepanelen die geheel zijn vernieuwd). Ook is nog een slag te maken in het digitaliseren van het aanbod. Een lokale regiefunctie blijft zowel in provinciale, regionale als lokale projecten nodig. Hoewel de gemeente niet zelf nieuwe projecten zal initiëren willen wij wel bij initiatieven uit het veld waar mogelijk ondersteuning te bieden. Afhankelijk van het project kan dit gaan om een regierol, adviesrol, financiële ondersteuning, etc. Beleiduitgangspunt: Ondersteuning bieden aan projecten mits passend binnen de volgende kaders:
Thema Erfgoed en Cultuur: Grens, Oorlog en bevrijding, Bewoners: industriële/agrarische geschiedenis, Boekenstad (vesting/cultuurstad). en/of Thema (Nationaal) Landschap: gemeente Aalten biedt natuurschoonheid, rust en ruimte. inbedding ‘Vrijetijdseconomie’; verbinden en synergievoordelen zoeken door samenhang met andere beleidsvelden. nadruk op digitalisering aanbod (via websites, social media, route-apps etc). nadruk op (Duitse) dagtoerist. beschikbaar budget t.b.v. projecten lokaal met name inzetten voor cofinanciering van projecten; onderhoud bestaand aanbod; incidentele aanvulling. behoud van kwaliteit en herkenbaarheid infrastructuur: lokale initiatieven voor routes moeten zoveel mogelijk passen in regionale routestructuren, waardoor toekomstig beheer/onderhoud geborgd is. In ieder geval geen nieuwe borden/routeverwijzingen van derden. Stimulans voor verdere versterking contacten bedrijfsleven.
4.3 Speerpunten, acties en rolverdeling Bovenstaande krijgt de komende periode vorm via de in de Kadernota geformuleerde speerpunten: 5.3.1
Aansluiten van gemeentelijk beleid en werkwijze op actueel provinciaal en regionaal beleid en projecten
A. Regiomarketing en regionale routestructuren Focus: de toeristische organisatie-opzet is opgebouwd vanuit het besef dat de consument geen gemeentegrenzen kent en in eerste instantie voor een gebied kiest. De Achterhoek moet daarom in den lande als regio gepromoot worden. Mede gezien de bijdrage van toeristen/recreanten aan leefbaarheid en economie (instandhouding voorzieningen en werkgelegenheid) bijdragen aan regionale marketing/promotie. Ook routestructuren, waarmee de Achterhoek als wandel- of fietsregio gepromoot kan worden, kennen geen grenzen. Actie:
14
met St. Achterhoek Toerisme is een overeenkomst tot en met 2017 aangegaan. Tussentijdse evaluatie vindt medio 2015 plaats. In het kader van de programmabegroting volgt een voorstel voor vervolg.
Rol gemeente: (regulier): subsidiëring St. Achterhoek Toerisme. B. Provinciale/regionale projecten Focus: zowel provinciaal als regionaal worden projecten geïnitieerd (ook grensoverschrijdend) waarbij, indien voor deelname gekozen wordt, een lokale regiefunctie noodzakelijk is. Hierbij wordt meer en meer aansluiting bij aanpalende beleidsterreinen erfgoed, cultuur en landschap gezocht. Veelal zijn subsidies aan deze projecten gekoppeld waardoor beschikbare middelen verdubbeld kunnen worden. Actie:
Het portefeuillehoudersoverleg Vrijetijdseconomie stelt een Vrijetijdsagenda Achterhoek op en streeft daarbij naar aansluiting op provinciale doelen in verband met cofinanciering. In het kader van de programmabegroting volgt een voorstel voor vervolg. 2014/2016: Deelname aan Cultuur en Erfgoedpact (inclusief Vrijetijdseconomie).
Rol gemeente (Regulier): Bestuurlijke en ambtelijke deelname aan portefeuillehoudersoverleg Vrijetijdseconomie. Ambtelijk inzet ten behoeve van projecten (vertaling naar en input vanuit gemeente). Financiering projecten via MIP T&R. 5.3.2
In stand houden en borging van het toeristisch-recreatief aanbod in de gemeente Aalten
A. Lokale marketing en promotie Focus: Is eenmaal gekozen voor de Achterhoek, dan willen wij de gast wel graag van de voorzieningen en mogelijkheden in onze gemeente op de hoogte stellen en ervan gebruik laten maken. Met andere woorden: gemeente Aalten binnen de Achterhoek onderscheidend profileren door lokale vermarkting en voldoende en divers productaanbod. Hiervoor is het nodig dat een intensieve samenwerking plaatsvindt tussen de lokale VVV’s, St. Achterhoek Toerisme en de gemeente. Wij willen de vruchten plukken van de vernieuwde organisatiestructuur van toeristische organisaties. Actie:
De huidige lokale toeristische organisatiestructuur handhaven en financieel ondersteunen en daar de volgende taken neerleggen: Agentschappen: gastheerschap, informatievoorziening, organisatie activiteiten. VVV-coördinator: kwaliteitontwikkeling en uitbreiding product en imago door productontwikkeling, promotie-campagnes, digitalisering aanbod; doorontwikkeling online marketing. Tevens ondersteuning in verdere professionalisering en winstgevender maken van gastheerschap VVV-agentschappen.
Rol gemeente (regulier): Subsidiëring VVV-agentschappen en St. Achterhoek Toerisme: per 2016 een 3-jarige overeenkomst aangaan om continuïteit te kunnen borgen. Overleg en afstemming jaarlijks actieplan; sturing geven aan gewenste output. Streven naar gemeentebreed platform voor overleg en afstemming. B. Lokale projecten Focus: het lokale aanbod is op orde, hierin is de afgelopen periode binnen de thema’s Grens, Cultuurhistorie, Bredevoort (meer dan Boekenstad) en Actief/Genieten flink geïnvesteerd. In
15
2015 wordt nog een aantal projecten afgerond. De gemeente wordt regelmatig door derden benaderd met het verzoek om medewerking aan nieuwe projecten. Actie:
Geen nieuwe projecten vanuit gemeente initiëren maar lokaal een coördinerende/sturende, adviserende rol in projecten (ook grensoverschrijdend) blijven spelen, waarbij de uitvoering bij derden ligt. Onderhoud bestaand aanbod (borging kwaliteit).
Rol gemeente (incidenteel/op projectbasis): Coördinatie en (co)financiering. Waken voor versnippering/borging kwaliteit. Afstemming met beleidsterreinen cultuur, erfgoed, landschap, sport, welzijn, ruimtelijke ordening, communicatie. Stimulering bundeling krachten lokale organisaties en verdere samenwerking.
16
Lijst afkortingen RAL Recreatieschap Achterhoek Liemers ABT Achterhoeks Bureau voor Toerisme StAT Stichting Achterhoek Toerisme TPGA Toeristisch Platform gemeente Aalten Bronnen/Literatuur Breman, B, A. Oosterbaan, R.J. Fontein en A. van Doorn 2013. Het kansrijke platteland van de Achterhoek, Analyse van ruimtelijke, economische en sociale ontwikkelingen. Wageningen, Alterra, Alterra-rapport 2434 GOBT, provincie Gelderland, Maak kennis met de vrijetijdeconomie in Gelderland. Arnhem-Deventer, december 2011. GOBT, Trendrapport Vrijetijdssector Achterhoek, 2011 PBL, Vergrijzing en Ruimte, 2013 Stichting Achterhoek Toerisme, Strategische Marketingvisie 2013-2016 Stichting Achterhoek Toerisme, Position Paper Vrijetijdseconomie Achterhoek, 2014 Bijlagen
17
1.
Kadernota VE
2.
Samenvatting 2009/2013
3.
Cijfers
4.
Srategische Marketingvisie St. Achterhoek Toerisme
5.
Vragen/opmerkingen toeristische organisaties n.a.v. conceptnota
Kadernota Vrijetijdseconomie
1.
Doel
Het bepalen van focus en reikwijdte ten behoeve van het opstellen van het gemeentelijk beleid Vrijetijdseconomie (VE) in de periode 2014-2018. Het resultaat van de nota is een integraal beleidskader, waaruit duidelijk wordt welke taken en verantwoordelijkheden de gemeente en andere partijen op het gebied van VE hebben cq op zich nemen. Het bepaalt de wijze waarop de gemeente zich toeristisch-recreatief gezien wil profileren. Wij willen hiermee: a. aansluiten van gemeentelijk beleid en werkwijze op actueel provinciaal en regionaal beleid en projecten b. in stand houden en borgen van het toeristisch-recreatief aanbod in de gemeente Aalten
-22.
Probleemstelling
Aanleiding De beleidsnota Recreatie & Toerisme 2009-2011, waarvan de reikwijdte is verlengd t/m 2013, is aan herziening toe. Veel van de thema’s en projecten uit deze nota zijn uitgevoerd door middel van productontwikkeling en professionele marketing en promotie. In deze voorliggende periode is zowel het regionale als het lokale speelveld ten aanzien van toeristische organisaties aanzienlijk gewijzigd met kwaliteitverbetering en efficiëncyvoordeel tot gevolg. De agendacommissie heeft in december 2013 verzocht om een kadernota. De coalitie 2014-2018 heeft aangegeven uitvoering te willen blijven geven aan dit beleidsterrein. Vraag is op welke wijze dit vorm gegeven moet worden. Deze kadernota geeft een eerste aanzet hiertoe. Actuele situatie Regionaal: De toeristische organisatiestructuur is afgelopen jaren gewijzigd: -
Na faillissement van zowel Achterhoeks Bureau voor Toerisme (ABT) en VVV Achterhoek hebben de portefeuillehouders Vrijetijdseconomie (8 Regio Achterhoek gemeenten plus Lochem en Zutphen) het initiatief genomen tot oprichting Stichting Achterhoek Toerisme (StAT). StAT is de regionale toeristische marketing/promotie organisatie.
-
Gemeenschappelijke regeling Recreatieschap Achterhoek Liemers (RAL) ontmanteld en taken als volgt geïntegreerd: o
Eigendom/beheer fietspaden terug naar gemeenten
o
Routebureau (ontwikkeling en beheer van regionale routestructuren als fietsknooppuntennetwerk, wandelnetwerk) overgeheveld naar StAT
o
Eigendom/beheer recreatieplassen (waaronder Slingeplas) naar Recreatiegemeenschap Veluwe (RGV)
De 10 gemeenten voeren daarnaast regionaal projecten uit (Meerjaren Investerings Programma (MIP) T&R, via Regiocontract gesubsidieerd door provincie Gelderland); o.a. toeristische bewegwijzering, knooppuntennetwerken, rivierenconcept. De huidige Regiocontract-periode loopt t/m 2015. Lokaal: De toeristische organisatiestructuur is in de afgelopen jaren gewijzigd: -
Voormalig VVV Aalten statutair gewijzigd naar Toeristisch Platform Gemeente Aalten (TPGA). VVV-leden Aalten en Bredevoort zijn nu lid van TPGA. TPGA (en daarmee dus lokale ondernemers) draagt bij in exploitatie van de VVV-agentschappen Aalten en Bredevoort. Daarnaast draagt zij financieel bij aan projecten. Streven is op termijn ook leden VVV Dinxperlo aan TPGA te verbinden.
-
De gemeente subsidieert drie VVV-agentschappen voor de exploitatie. Taken: gastheerschap, informatievoorziening, verkoop producten, ontwikkeling lokale activiteiten. Uitvoering uitsluitend door vrijwilligers.
-
De gemeente subsidieert StAT voor de inzet van een professioneel medewerker lokale productontwikkeling en marketing/promotie. Taken: ontwikkeling producten als arrangementen en (route)folders, online marketing, promotie-activiteiten, overleg/samenwerking VVV’s m.b.t. eenduidige uitstraling
De gemeente voerde daarnaast lokaal projecten uit binnen de thema’s van de beleidsnota: Grens, Cultuurhistorie, Bredevoort (meer dan Boekenstad) en Actief/Genieten. Deze projecten hebben tot doel om de beleving van de toerist ter plaatse te vergroten danwel kwaliteit van het aanbod te verhogen.
3.
Uitkomsten overleg -
Provincie Gelderland zet met ‘Gelderse Streken’ in op gebiedspromotie en financiert deze mede. Zij ziet hierin dus een rol voor de overheid. Voor Gelderse Streken leveren de regionale marketingbureaus (samenwerking binnen St. Toerisme Gelderland en St.
-3Vrijetijdshuis Gelderland) de input. Bij het ontbreken van een Achterhoekse marketingorganisatie worden alleen Veluwe, Arnhem-Nijmegen en Rivierengebied gepromoot en betrokken in provinciale projecten (denk aan ‘Spannende Geschiedenis’). Provincie biedt daarnaast in het kader van het Regiocontract (huidige looptijd t/m 2015) cofinanciering voor uitvoeringsprojecten. -
Met de oprichting en subsidiëring van StAT hebben de Achterhoek-gemeenten plus Lochem en Zutphen onderkend dat gebiedspromotie gezamenlijk opgepakt en bekostigd moet worden. StAT heeft een Strategische Marketingvisie 2013-2016* opgesteld. Hierin worden visie, missie, trends&ontwikkelingen, marktanalyse en doelen omschreven en aangegeven hoe StAT meer (herhalings)bezoek en meer besteding in de vrijetijdssector wil genereren. StAT richt zich primair op binnenlandse markt; buitenlandpromotie vindt plaats in Gelders verband (zie boven). Voor de Duitse markt wordt daarnaast met Euregio samengewerkt. Naast doelgroepgerichte aanpak (m.n. 55+ en jonge gezinnen met kinderen) wordt tendens naar meer themagerichte benadering gevolgd. *Conclusie trends/ontwikkelingen & marktanalyse: De consument heeft steeds minder tijd, beslist in een later stadium over hoe en waar ze de dag of vakantie willen doorbrengen. Daarbij verlangt men meer en is zoekende naar authenticiteit en beleving. Daarbij geholpen door de snelle groei van digitale media. De economische crisis die ons nu reeds enkele jaren in haar greep houdt zorgt voor een vrijetijdssector die onder druk is komen te staan. Gezien het grote belang van de vrijetijdssector voor de Achterhoekse economie is het belangrijk te blijven investeren in gebiedspromotie en ontwikkeling van toeristisch aanbod.
-
Daarnaast hebben de regiogemeenten zich tot en met 2015 aan een uitvoeringsplan voor projecten (‘MIP T&R’) verbonden. Momenteel is een ‘Vrijetijdsagenda Achterhoek’ voor de periode erna in voorbereiding. Overleg en afstemming hierover vindt plaats in portefeuillehoudersoverleg Vrijetijdseconomie.
-
Lokaal hebben TPGA en VVV-agentschappen aangegeven waarde te hechten aan de huidige structuur met in iedere kern een agentschap en daarbij de ondersteuning van een specialist op het terrein van marketing en promotie.
De concept-beleidsnota wordt aan de lokale belanghebbende partijen ter commentaar voorgelegd. De uitkomsten daarvan worden in de nota verwerkt.
4.
Oplossingsrichtingen
Begripsbepaling en terreinafbakening teneinde gemeentelijke focus en reikwijdte te bepalen Gedurende de periode 2009-2013 is sterk ingezet op productontwikkeling en -uitvoering, aanjagen en aansturen van regionale en gemeentebrede projecten en kwaliteitverbetering. De regionale en lokale structuur van toeristische organisaties is gereorganiseerd en ingebed en de kwaliteit van het aanbod is op orde. In de beleidsnota worden rollen en verantwoordelijkheden nader omschreven. Aanknopingspunten nieuw beleid In de beleidsnota 2014-2018 gaan wij o.a. dieper in op kengetallen, trends en ontwikkelingen in vrijetijdssector; demografische ontwikkelingen en invloed daarvan op vrijetijdsbesteding; rollen en verantwoordelijkheden. Wij leggen dwarsverbanden waardoor een integrale afweging kan plaatsvinden over nut en noodzaak van (gemeentelijke) inzet op dit beleidsterrein. Vrijetijdseconomie heeft een
Ruimtelijk/Economische Component: het mogelijk maken van bedrijvigheid en groei werkgelegenheid stimuleren. De ontwikkeling in aantal overnachtingen en banen in de sector wordt uiteengezet. De economische crisis en kleinschaligheid van de bedrijven in onze gemeente zijn hierop van invloed.
Marketing/Branding Component: aantrekken toeristen/dagrecreanten om bestedingen te genereren. Niet alleen toeristische sector maar ook middenstand, horeca en andere voorzieningen profiteren.
Speerpunten die in de nota worden voorgesteld: a. Aansluiten van gemeentelijk beleid en werkwijze op actueel provinciaal en regionaal beleid en projecten Regiomarketing en regionale routestructuren
-4Focus: de consument kiest in eerste instantie voor een gebied. Mede gezien de bijdrage van toeristen/recreanten aan leefbaarheid (door bestedingen worden voorzieningen en werkgelegenheid mede in stand gehouden) achten wij een bijdrage aan regionale marketing/promotie van belang. Door niet te participeren verwordt Aalten tot een witte vlek. Het is ook niet wenselijk dat regionale routestructuren stoppen op de grens van de gemeente. Met StAT is door de Achterhoek-gemeenten een overeenkomst t/m 2017 aangegaan. Tussentijdse evaluatie vindt medio 2015 plaats. In het kader van de programmabegroting 2016 volgt een voorstel voor vervolg. Rol gemeente (regulier): subsidiëring StAT Provinciale/regionale projecten Focus: zowel provinciaal als regionaal worden projecten uitgevraagd waarbij, indien voor deelname gekozen wordt, een lokale regiefunctie noodzakelijk is. Hierbij wordt meer en meer aansluiting bij aanpalende beleidsterreinen erfgoed, cultuur en landschap gezocht. Veelal zijn subsidies aan deze projecten gekoppeld waardoor beschikbare middelen verdubbeld kunnen worden. Het portefeuillehoudersoverleg Vrijetijdseconomie stelt een Vrijetijdsagenda Achterhoek op en streeft daarbij naar aansluiting op provinciale doelen i.v.m. cofinanciering. In het kader van de programmabegroting 2016 volgt een voorstel voor vervolg. Rol gemeente (regulier): -
bestuurlijke en ambtelijke deelname aan portefeuillehoudersoverleg Vrijetijdseconomie
-
ambtelijke inzet t.b.v. projecten (vertaling naar en input vanuit gemeente)
-
financiering projecten (MIP T&R)
b. In stand houden en borging van het toeristisch-recreatief aanbod in de gemeente Aalten Lokale marketing en promotie Focus: gemeente Aalten binnen de Achterhoek onderscheidend profileren door lokale vermarkting en voldoende en divers productaanbod. Nu de lokale structuur op orde is kan daar de verantwoordelijkheid voor gastheerschap, informatievoorziening, productontwikkeling wat betreft arrangementen, promotie-campagnes, routefolders/apps etc., mits financieel ondersteund, neergelegd worden. In de beleidsnota wordt nadruk gelegd op samenhangende promotie en informatievoorziening waarbij het onderscheid en aanvullend vermogen tussen toeristische promotie (lokale VVV’s), citymarketing (St. Aalten Promotie, SAP) en gemeentelijke communicatie (gemeente Aalten) nader geduid wordt. Beargumenteerd wordt waarom de gemeentelijke financiële steun inzake toeristische marketing & promotie en productontwikkeling noodzakelijk is. Beleidskeuze: wij stellen voor de huidige (geprofessionaliseerde) lokale VVV-organisatiestructuur te handhaven en financieel te ondersteunen. Geen gemeentelijke uitvoering, wel vinger aan de pols. Evaluatie in 2018. Rol gemeente (regulier): -
subsidiëring VVV-agentschappen en StAT
-
overleg en afstemming jaarlijks actieplan; sturing geven aan gewenste output
-
streven naar integratie VVV Dinxperlo in TPGA
Lokale projecten Focus: het lokale aanbod is op orde, hierin is de afgelopen periode binnen de thema’s Grens, Cultuurhistorie, Bredevoort (meer dan Boekenstad) en Actief/Genieten flink geïnvesteerd. Afronding lopende projecten in 2014/2015. De gemeente wordt regelmatig door derden (anders dan provinciaal/regionaal; dit kan zijn burgers, lokale instanties, buurgemeenten) benaderd met verzoek om medewerking aan nieuwe projecten. Beleidskeuze: wij stellen voor als gemeente geen nieuwe projecten te initiëren maar lokaal een coördinerende/sturende rol in projecten te blijven spelen, waarbij de uitvoering bij derden ligt (bijv. StAT, lokale organisaties als SAP, musea/oudheidkundige verenigingen, waterschap). In de beleidsnota werken we verdere kaders waarbinnen de projecten moeten passen uit.
-5Rol gemeente (incidenteel): -
Coördinatie en (co)financiering
-
Waken voor versnippering en versterking/borging kwaliteit (stilstand is achteruitgang maar méér is ook niet per definitie beter)
-
Afstemming met aanpalende beleidsterreinen erfgoed, cultuur en landschap
-
Stimulering bundeling krachten lokale organisaties
-
Stimulering versterking waterrecreatie (o.a. gebiedsontwikkeling Slingeplas, Aa-strang)
Ontwikkelingsmogelijkheden (economische component) via ruimtelijke trajecten Het bestemmingsplan Landelijk Gebied biedt binnen de kaders van de Omgevingsvisie van provincie Gelderland mogelijkheden voor bedrijvigheid. Bestaande bedrijven met uitbreidingswensen wordt indien mogelijk maatwerk geboden via het ruimtelijk spoor. Voor bedrijfseconomische advisering wordt naar specialisten verwezen (accountants, Kamer van Koophandel, Recron, etc). Voor startende/groeiende ondernemers kan aan het coachingstraject IkStartSmart of IkGroeiSmart worden deelgenomen. Tot en met 2015 financiert gemeente Aalten 5 trajecten per jaar. Of dit ook vanaf 2016 wordt gecontinueerd dient nog bepaald te worden. Rol gemeente (regulier/incidenteel): -
ondernemers met ontwikkelplannen verwijzen naar juiste instanties
-
ruimtelijk maatwerk bestemmingsplan: ontwikkelingsgerichte houding
5.
6.
Politiek bestuurlijke / financiële consequenties -
Bij de opstelling van de beleidsnota zijn met het oog op kostenbeheersing de bestaande budgetten leidend.
-
Ten aanzien van MIP T&R/Regiocontract en StAT bestaan contractuele verplichtingen t/m resp. 2015 en 2017.
-
Voortzetting van de huidige werkwijze met betrekking tot lokale toeristische organisaties kan uit bestaand budget worden bekostigd. Indien gekozen wordt voor stopzetten of verminderen van gemeentelijke ondersteuning van lokale toeristische organisaties dan wordt op termijn een kostenbesparing gerealiseerd (afbouw subsidies).
-
Voor nieuwe projecten die investering/regierol gemeente vergen is ook het bestaande budget leidend. Indien wordt afgezien van gemeentelijke inzet op dit terrein kan eveneens een kostenbesparing worden gerealiseerd.
Tijdspad
De beleidsnota staat gepland voor de raad van november 2014.
Bijlage 2: Samenvatting 2009/2013 1. Thema-benadering Unieke Grensligging Uitgangspunt was de beleving van de grensligging en geschiedenis daarachter meer aandacht te geven o.a. door aankleding van de Heelweg en een brochure waarin alle gerealiseerde projecten werden samengebracht. Resultaat is het Büdeken met informatiepanelen en verfraaiing van aantal (groen)locaties rondom dit punt. Daarnaast zijn de highlights van de grensligging in de routefolder GrenzenLos beschreven. Dit project is tot stand gekomen door inzet van de werkgroep Heelweg (Heimatverein Suderwick, St. Bewaar ’t Olde, VVV, Dinxpers Belang en gemeente) en met een aanzienlijke subsidie van Euregio en bijdragen van Stadt Bocholt en gemeente Aalten. Ook is een Büdeken op de gesaneerde vuilstort Brüggenhütte gerealiseerd en is een gerenoveerde grensslagboom geplaatst. Tenslotte zijn vlaggenzuilen met de D, NL en EU vlag geplaatst nabij beide Büdeken, als teken van verbondenheid en samenwerking. De gemeente heeft voorts grensoverschrijdende routestructuren (o.a. agri-cultura, rivierenconcept) ondersteund. Waar mogelijk wordt onze toeristische informatie zowel Nederlands- als Duitstalig gebracht. Bredevoort Boekenstad-voor ieder wat wils In de beleidsnota was nog het uitgangspunt de subsidierelatie met de St. Bredevoort Boekenstad voort te zetten. Wel werd geconcludeerd dat naast verdieping van het thema Boeken, ook meer ingezet moest worden op de thema’s Kunst, Cultuur, Muziek en Historie om ook niet-boekgerelateerd publiek aan te trekken. Deze opgaaf bleek voor de stichting niet haalbaar waarna deze zichzelf heeft opgeheven. Dit paste in ons streven om de versnipperde subsidiestromen voor lokale toeristische organisaties (zie verder) efficiënter in te zetten. Activiteiten, voorheen door de stichting georganiseerd, dienden voortaan weer vanuit de samenleving in Bredevoort zelf te worden georganiseerd. Dit resulteerde in het ontstaan van nieuwe organisaties of bestaande die met nieuw elan weer zaken oppakten: St. Bredevoort Kunstmanifestatie (o.a. expositielokaal, Poëzienacht, zomerconcerten); Vereniging Boekbelang (boekenmarkten); Bredevoorts Belang en Compagnie Onversaegt (vestingverleden). Deze partijen zijn eenmalig financieel ondersteund bij de (door)start van deze activiteiten. Niet onvermeld mag blijven de succesvolle omslag van Gondelvaart naar Bredevoort Schittert, waarmee Bredevoort een ‘breed’ evenement van formaat heeft. De beleving en promotie van vesting Bredevoort heeft daarnaast vorm gekregen door het toevoegen van elementen die duiden op historisch relevante locaties (de ribben op bastion Treurniet, de bootjes met gedichten aan de Kruittorenstraat, de maquette en belijning van de contouren van de Burcht op ’t Zand). Vanuit het Masterplan Bredevoort heeft ’t Zand een facelift gehad. Daarnaast werkt Bredevoorts Belang aan plannen om de tuin van Bernardus een vestingpark-uitstraling te geven. Cultuurhistorie Doel was het cultureel erfgoed en geschiedenis te verweven in het toeristisch product van de gemeente. Dit thema leidt bij uitstek tot verlenging van het toeristisch seizoen doordat de doelgroep niet gebonden is aan het hoofdseizoen en/of schoolvakanties. Op dit gebied heeft gemeente Aalten een groot aantal projecten die in de beleidsnota beschreven en aangekondigd waren uitgevoerd: de hiervoor genoemde projecten in Bredevoort om het vestingverleden te duiden; vier maal Langs Heilige Huisjes; bijdrage aan activiteiten rondom Open Monumentendag; realisatie van twee erfgoedroutes (voorheen TRAP) met landschapsherstelprojecten, erfinrichtingsprojecten, toevoeging van een kunstwerk, informatiepanelen met QR-codes en cultuureducatie; veel aandacht voor de oorlogs- en verzetsgeschiedenis (o.a. deelname Gelegerd in Gelderland, vernoeming Kings Company brug, viering 65 jaar bevrijding; Informatiezuil Berkenhove); diverse routes als Langs de Begraafplaatsen,Gängeskesroute, Vestingroute, Bomenroutes en de Scholtengoederenroute. Waar mogelijk hebben deze projecten ook een educatief karakter gehad of zijn scholen, zowel basis- als voortgezet onderwijs, bij activiteiten betrokken. Genieten Uitgangspunt was dat er voldoende te genieten valt in onze gemeente maar dat dit te weinig voor het voetlicht werd gebracht en aanbieders elkaar onvoldoende wisten te vinden om verbanden te kunnen leggen. De opgaaf: elkaar beter leren kennen, door koppeling en promotie. In 2009 is een eerste
toeristische gids Grenzeloos Genieten uitgebracht (tweetalig), deze is in 2013 geheel vernieuwd. Ook is een toeristische plattegrond uitgebracht. Voor de toeristische sector zijn in 2009 en 2013 netwerkdagen georganiseerd. Daarnaast heeft de nieuwe VVV-structuur eraan bijgedragen dat de partijen gemeentebreed georiënteerd raken in plaats van alleen op het eigen bedrijf of dorp gericht. Door de regiocoördinator VVV zijn voorts veel nieuwe (groeps)arrangementen tot stand gekomen. Actief Zowel op het terrein van de toeristische infrastructuur als niet routegebonden activiteiten zijn veel projecten uitgevoerd of is in regionale projecten geparticipeerd. Er is geïnvesteerd in de kwaliteit van lokaal product (vernieuwing voorzieningen op picknickplaatsen, nieuwe informatiepanelen, nieuw foldermateriaal) en het aanbod is verbreed/verbeterd door o.a. nieuwe routes en structuren te ontwikkelen en ondersteunen. Regionaal is het fietsknooppuntensysteem en uniforme toeristische bewegwijzering ingevoerd, hebben we rustpunten en fietstaspunten (elektrische oplaadpunten) gerealiseerd en is deelgenomen aan het project paardentoerisme. Er is een bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van de kerkepaden ’t Dieksken en Bleikertpad door St. ’t Olde Karrespoor in De Heurne. Voor wat betreft het thema waterrecreatie zijn in het Regiocontract-project ‘Rivierenconcept’ onderdelen van het Groene Slingeplan en een trekpont over de Aa-strang ingebracht. Samenwerking/participatie Bovenstaande projecten zijn in de meeste gevallen met de welwillende medewerking van lokale partijen en individuen uitgevoerd. Dit waren bijvoorbeeld de VVV’s, dorps- en andere belangenverenigingen, oudheidkundige verenigingen, de musea, kerken, fotografen/verzamelaars, schoolinstellingen, het lokale bedrijfsleven, leden van Commissie Cultureel Erfgoed, Oranjeverenigingen etc. Ook de provincie, Euregio, regiogemeenten en Stadt Bocholt werden veelvuldig bij de plannen betrokken. Er zijn subsidies/bijdragen verkregen o.a. van provincie Gelderland (o.a. Nationaal Landschap, Regiocontract), Euregio (Interreg en Mozersubsidie), Toeristisch Platform, Stadt Bocholt, Nationale Postcodeloterij. Zowel vanuit de gemeente als tussen partijen onderling is hierdoor een groot en waardevol netwerk ontstaan. 2. Toeristische sector Verblijfsrecreatiesector Met de sector heeft regelmatig bestuurlijk overleg plaatsgevonden en zijn de contacten aangehaald. Het college heeft bedrijfsbezoeken aan alle grotere recreatiebedrijven en ook een aantal kleinere recreatieve bedrijven afgelegd. Het aantal recreatieterreinen/minicampings is nagenoeg gelijk gebleven. Ten aanzien van de voorheen gratis camperplekken heeft een wezenlijke verandering plaatsgevonden. Deze locaties op openbare terreinen zijn opgeheven en hebben plaatsgemaakt voor camperplekken bij ondernemers. In onze gemeente zijn er camperplekken met voorzieningenzuil ingericht bij de Slingeplas, Campings Lansbulten en Goorzicht, Partycentrum ’t Noorden en in De Heurne. Starters en aspirant ondernemers in de recreatiebranche konden in 2011 deelnemen aan het project ‘Mijn idee, een goed idee’ van NORT en Kamer van Koophandel. De gemeente nam hieraan deel samen met Oost Gelre en Oude IJsselstreek door middel van een financiële bijdrage en ambtelijke ondersteuning. Ondernemers volgde workshops voor het schrijven van een ondernemersplan en om kennis op te doen op het gebied van marketing en promotie, regelgeving, financiën en veiligheid. In de aanloop naar het nieuwe bestemmingsplan Landelijk Gebied 2014 is met de eigenaren van de grote recreatieterreinen gesproken over toekomstplannen die mogelijk in dit bestemmingsplan meegenomen kunnen worden. Alle eigenaren zien de noodzaak tot kwaliteitverbetering maar hebben tegelijkertijd de wens hun plannen geleidelijk, bij natuurlijk verloop, door te voeren. Een koude sanering past niet in hun manier van werken en relatie met klanten die vaak al decennialang een stacaravan op hun terrein hebben. Tegelijkertijd bemoeilijkt dit een reëel plan dat binnen afzienbare tijd kan leiden tot een totaal herinrichting van het terrein (van kleine plaatsen met veelal verouderde stacaravans naar ruimtelijk verbeterde inrichting, met grotere plekken en ruimere stacaravans).
Lokale toeristische organisaties Ten tijde van het opstellen van de beleidsnota 2009-2011 waren er drie lokale toeristische organisaties, te weten St. Bredevoort Boekenstad, VVV Aalten Bredevoort Buurtschappen en VVV Dinxperlo. Deze partijen ontvingen gezamenlijk ca. € 95.000 subsidie van de gemeente; Bredevoort ca € 50.000, Aalten € 42.000 en Dinxperlo € 3.000. Uitgangspunt van de nota was een nauwere samenwerking tussen deze partijen tot stand te brengen en harmonisatie (want sinds de herindeling was nog geen wijziging in werkwijze en financieringsstroom tot stand gekomen). Daarnaast bestond de wens niet alleen aandacht te besteden aan het product maar juist ook de promotie/marketing ervan. Gestart werd met een koepeloverleg en individuele gesprekken met de besturen. Knelpunt bleek al gauw dat de beschikbare gelden grotendeels besteed werden aan huisvesting, personeel voor de bemensing van de balie en organisatie van activiteiten (o.a. boekenmarkten). Geconstateerd werd dat de drie partijen nauwelijks aan promotie en marketing van het toeristisch product toe kwamen. Enerzijds door gemis aan professionele ondersteuning, anderzijds door tijdgebrek. In regionale producten als de groepsarrangementengids van het Achterhoeks Bureau voor Toerisme was de gemeente Aalten een witte vlek. Vanuit de conclusie dat activiteiten net als elders van onderop, door vrijwilligers of andere lokale organisaties, moeten worden georganiseerd en de wens en noodzaak om de toeristische organisaties te ondersteunen met professionele promotie & marketing, hebben uiteindelijk de volgende ontwikkelingen plaats gevonden:
opheffen stichting Bredevoort Boekenstad; ondersteuning stichting bij afhandeling daarvan; statutair omvormen van bestuur VVV Aalten Bredevoort Buurtschappen naar Toeristisch Platform Gemeente Aalten (TPGA); overeenkomst met VVV Achterhoek voor inzetten ‘regiocoördinator’ ter ondersteuning van de VVV’s bij productontwikkeling (arrangementen etc), promotie en marketing; via VVV Achterhoek overeenkomsten met 3 ‘derden-partijen’ voor het voeren van een agentschap, bemenst met vrijwilligers (ic Bredevoorts Belang, Aaltense Musea en VVV Dinxperlo).
Concreet betekende dit dat drie VVV-agentschappen met ingang van 2011 met een minimale financiële ondersteuning door de gemeente (gezamenlijk ca. € 26.000 per jaar) hun balie- en gastheerschapactiviteiten konden verrichten en dat het grootste gedeelte van de voormalige subsidie aan de toeristische organisaties kon worden ingezet voor het inzetten van de professionele medewerker via VVV Achterhoek. De leden van vml. VVV Aalten en Bredevoort zijn voortaan lid van TPGA. Uit de ledengelden betaalt TPGA jaarlijks een vaste bijdrage aan de agentschappen Aalten en Bredevoort en hanteert ze daarnaast een projectsubsidieregeling waaruit bijdragen aan projecten van leden en de gemeente worden gefinancierd. De ondernemers betalen op deze wijze dus mee aan de agentschappen (gastheerschap, infovoorziening) en activiteiten. Met het faillissement van VVV Achterhoek medio 2012 ontstond een hiaat in dit proces. TPGA is hierop direct ingesprongen door tijdelijk te fungeren als werkgever voor de regiocoördinator. Vanaf september 2012 t/m eerste helft 2013 is deze persoon in dienst van TPGA geweest om de agentschappen en de gemeente bij projecten verder te kunnen ondersteunen. Voorbeelden van door deze medewerker uitgevoerde taken/producten zijn: nieuwe toeristische gids Grenzeloos Genieten, plattegrond, div. routefolders, organisatie netwerkdag, arrangementontwikkeling, ondersteuning vrijwilligers bij ontsluiting informatie via website, evenementenkalender, etc. Vanaf september is met de nieuwe regionale toeristische marketingorganisatie StAT (zie onder) vervolg gegeven aan de inzet van de regiocoördinator oftewel medewerker lokale toeristische promotie. De wens om te komen tot een gemeentebreed toeristisch platform heeft nog geen resultaat gehad. De besturen van TPGA en VVV Dinxperlo hebben weliswaar regelmatig overleg gehad over over toetreding tot het platform maar zijn niet tot elkaar gekomen. Gedurende het gehele traject zijn de drie agentschappen wel zeer veel nader tot elkaar gekomen en werken op vele terreinen met elkaar en de coördinator samen: productontwikkeling, nieuwe folders, gezamenlijke evenementenkalender, gezamenlijke stand Country Fair, etc.
Regionale toeristische organisaties Regionaal participeerde de gemeente Aalten in de gemeenschappelijke regeling Recreatieschap Achterhoek Liemers (RAL) en kenden we een subsidierelatie met het Achterhoeks Bureau voor Toerisme (ABT). Daarnaast was er VVV Achterhoek, met 4 eigen VVV-winkels en licentieverstrekker ten behoeve van lokale winkels (zoals voorheen van VVV Aalten) en agentschappen (als Dinxperlo). Al na de gemeentelijke herindeling van 2005 hebben de portefeuillehouders R&T van de Achterhoek gemeenten, aangevuld met Lochem en Zutphen, een traject ingezet om economische groei van de Achterhoek te bevorderen door versterking van de sector recreatie en toerisme. Want, zo is de overtuiging, vrijetijdseconomie is van wezenlijk belang voor de leefbaarheid en economische vitaliteit van de Achterhoek. Subdoelen waren o.a meer regie door gemeenten, verdere professionalisering en efficiëntere inzet van middelen. Anno 2013 resulteert dit langdurige proces in de ontmanteling van het RAL en de oprichting van Stichting Achterhoek Toerisme (StAT). Zowel ABT en VVV Achterhoek zijn in 2012 failliet gegaan. Stichting Achterhoek Toerisme StAT heeft als primair doel het verhogen van toeristische bestedingen in de Achterhoek. Daarnaast wil het met haar activiteiten actief bijdragen aan de toename van het aantal verblijfs- en daggasten, waarmee ook het aantal overnachtingen. Daarmee streeft Achterhoek Toerisme een top 10 notering binnen de lijst van populaire vakantiebestemmingen na. Voor StAT zullen promotie & marketing en routebeheer (Routebureau van vml. RAL) de hoofdactiviteiten vormen, in de basis door: - informatieverstrekking - ontwikkeling producten en diensten - promotor merk Achterhoek - verbinding spelers T&R sector - online en offline marketing - bestaande en nieuwe campagnes - bijdrage in ‘Gelderse Streken’ - coördinatie route- en informatiestructuren. StAT biedt daarnaast een ’op maat’ pakket van diensten en producten voor gemeenten, ondernemers of toeristische organisaties. Een voorbeeld hiervan is het project Wild Eten, dat geheel door de betrokken ondernemers worden gefinancierd. Gemeenten hebben via het zogenaamde cafetariamodel de mogelijkheid om een professional in te zetten om samen met de VVV’s/ondernemers lokale producten en marketing en promotie verder uit te bouwen. Het Routebureau (over te hevelen/overgeheveld van vml. RAL) draagt zorg voor de doorontwikkeling van nieuwe en het onderhoud/beheer van bestaande routestructuren. Het onderhoud/beheer van fietspaden dat voorheen bij het RAL lag wordt per 2014 aan de gemeenten overgedragen en de recreatiegebieden worden collectief overgedragen aan Recreatiegemeenschap Veluwe (RGV). Naast deze structuurdiscussie is gedurende de zogenaamde Regiocontract-perioden ook veel aandacht geweest voor uitvoering van projecten. Zo zijn o.a. het fietsknooppuntennetwerk, uniforme toeristische bewegwijzering en een imagocampagne in dat kader uitgevoerd. In de lopende periode worden o.a. de projecten wandelnetwerk en rivierenconcept uitgevoerd. Hieraan dragen wij middels ‘MIP T&R’ gelden en door het leveren van ambtelijke ondersteuning bij.
BIJLAGE 3: Cijfers Enkele kerncijfers vrijetijdseconomie Gelderland 30 juli 2014 Gelderland: binnenlandse vakantieprovincie nummer 1 in Nederland Bijna 3 miljoen binnenlandse vakanties (17,1 % van het nationale totaal) in 2013 Waarvan bijna 2,3 miljoen toeristische (totaal excl. vaste standplaatsvakanties) vakanties Ca. 16,5 miljoen overnachtingen van Nederlanders tijdens vakanties in Gelderland Bijna 447 miljoen euro bestedingen aan binnenlandse vakanties in Gelderland Veluwe nummer 2 van Nederland bij de binnenlandse vakanties Er zijn 57.600 arbeidsplaatsen in de vrijetijdseconomie van Gelderland in 2013 5,9% van de totale Gelderse werkgelegenheid Ruim 161 miljoen ondernomen vrijetijdsactiviteiten in Gelderland (alle (dag) recreatieve activiteiten buiten de eigen woning van meer dan twee uur) in de periode mei 2012 tot mei 2013 Ruim 2,9 miljard euro bestedingen vrijetijdsactiviteiten Vanuit Duitsland (Nordrhein-Westfalen/Niedersachsen) zijn ca. 4,5 miljoen dagtochten ondernomen in Gelderland in de periode juni 2010 t/m mei 2011 De economische waarde van deze dagtochten komt uit op 345 miljoen euro 475.000 (meerdaagse) binnenlandse zakenreizen in de periode oktober 2012 tot oktober 2013 Ca. 169 miljoen euro bestedingen (meerdaagse) binnenlandse zakenreizen Ca. 385.000 buitenlandse verblijfsgasten in 2012 met 995.000 overnachtingen Gelderland is fiets- en wandelprovincie nr. 1 Bronnen: CBS, CVO, CVTO, CZO, NBTC, LISA, www.fietsen.123.nl (2013), Nationale Wandelmonitor Ontwikkeling bedrijven toerisme Jaar Aalten Achterhoek
2008
2009
2010
2011
2012
2013
83
84
110
116
125
125
1184
1249
1470
1562
1647
1638
Gelderland
8317
8820
10979
11919
12381
12643
Nederland
76782
82529
106219
116057
121410
124681
Indexcijfers
2008
2009
2010
2011
2012
2013
Aalten
100,0
101,2
132,5
139,8
150,6
150,6
Achterhoek
100,0
105,5
124,2
131,9
139,1
138,3
Gelderland
100,0
106,0
132,0
143,3
148,9
152,0
Nederland
100,0
107,5
138,3
151,2
158,1
162,4
1
Ontwikkeling werkgelegenheid Gemeenten Bn. recreatie toerisme [aantal] 2007 Aalten Berkelland
2008
2009
2010
Aandeel recreatie en toerisme in werkgelegenheid [%]
2011
2007
2008
2009
2010
2011
370
420
460
390
390
3,5
3,8
4,3
3,7
3,7
1.050
1.060
1.070
1.060
1.050
5,8
5,7
5,9
5,9
5,8
Bronckhorst
950
1.030
990
950
1.020
7,2
7,5
7,3
6,9
7,3
Doesburg
270
300
280
300
330
6,9
7,4
7,3
7,6
8,3
Doetinchem
1.610
1.670
1.640
1.560
1.520
4,7
4,7
4,7
4,5
4,4
Montferland
1.130
1.190
1.200
1.180
1.200
8,4
8,5
8,7
8,5
8,5
Oost Gelre
920
900
960
950
950
5,6
5,4
5,8
5,7
5,7
Oude IJsselstreek
910
880
870
920
920
5,4
5,1
5,2
5,6
5,5
960
990
1.030
1.070
1.090
7
7
7,2
7,4
7,7
8.170
8.440
8.510
8.380
8.470
5,8
5,8
6
5,9
5,9
Winterswijk Totaal
Bron: Prov. GD, Bureau Economisch Onderzoek / Provinciale Werkgelegenheids Enquête Gelderland / Lisa
Opbrengst toeristenbelastingen gemeente Aalten, uitgesplitst naar categorie Toeristische plek camping Minicamping B&B/kamerverhuur Groepsverblijven Pension Recreatiewoningen Totaal overnachtingen
2010 16.246 28.483 2.243 6.476 484 2.303 56.235
2011 9.872 27.503 2.311 8.807 534 2.473 51.500
2012 11.741 25.877 1.958 7.885 434 2.699 50.594
2013 11.132 28.911 2.126 7.046 554 3.858 53.627
2014 12.430 23.083 2.359 5.935 6044 5.102 49.513
Forfaitair + vast Tot. Opbrengst
159 62.208
171 58.636
150 56.413
112 54.709
60 58.258
2
In 2009 is de toeristenbelasting verhoogd van € 0,45 naar € 0,75 per persoon per nacht. Per 2014 is de toeristenbelasting verhoogd naar € 1 pppn; kinderen t/m 11 jaar gratis. Doorberekening leidt tot een forfaitair tarief van € 145. Beoogde meeropbrengst door deze maatregel (incl. doorberekeing eerste schijf forensenbelasting): € 30.000. Uit de opgaven voor 2014 blijkt dat minicampings beduidend minder overnachtingen hebben geregistreerd ten opzichte van de jaren ervoor; hier is echter waarschijnlijk het grootste aandeel kinderen te vinden, die per 2014 niet meer worden opgegeven voor de toeristenbelasting, want vrijgesteld. Voor het totaal overzicht aan overnachtingen ware het echter beter deze wel te registreren (wordt m.i.v. 2015 door Belastingen opgevraagd).
3
STICHTING ACHTERHOEKTOERISME
STRATEGISCHE MARKETINGVISIE 2013-2016
STICHTING
Marktstraat 1, 7271 AX Borculo | 0031 (0)545 - 250 380 | www.achterhoek.nl
Inhoudsopgave Voorwoord
5
6.
Wat gaan we doen? 6.1. Doelen
1 Wat is Achterhoek Toerisme?
7
6.2. Marketingmiddelen en promotie
19 19 20
1.1
Visie en missie
7
6.2.1. Achterhoek Toerisme als bron van informatie
20
1.2
Organisatie en samenwerking
8
6.2.2. Online
20
6.2.1.2. Offline 2. Wat gebeurt er? 2.1
Algemene trends en ontwikkelingen
9
6.2.1.3. Gastheerschap
21 21
9
6.2.2 Achterhoek Toerisme als productontwikkelaar
2.1.1 Demografische trends
9
6.2.3. Achterhoek Toerisme als promotor van het merk
2.1.2. Economische trends
10
2.1.3. Sociaal-culturele trends
10
6.2.4. Achterhoek Toerisme als verbindende schakel
2.1.4. Technologische trends
10
6.2.5. Achterhoek Toerisme als coördinator van route
2.1.5. Trends in de vrijetijdssector
10
eninformatiestructuren
24
2.2. Marktanalyse algemeen
11
6.3. Projecten en productontwikkeling
24
Achterhoek
21 22 23
2.2.1 Nederland
11
6.3.1. Regiocampagne Achterhoek - Genieten
24
2.2.2. Gelderland
12
6.3.2. Regiocampagnes Gelderland
25
2.2.3. Plattelandstoerisme
12
6.3.3. Regiocampagnes grensoverschrijdend
25
2.2.4. Citymarketing
12
6.3.4. Themacampagnes Achterhoek
25
2.2.5 Grensgebied
12
6.3.5. Projecten Achterhoek
26
2.2.6 Inkomend toerisme
13
2.3. Toerisme en recreatie in de Achterhoek 2.3.1. Verblijven en bezoeken
13
2.3.2. Activiteiten
14
2.4. Conclusie 3. Waarom de Achterhoek?
6.4. Monitoring
27
13 7. Wat is het groeimodel?
28
14
8. Hoe gaan we dit bekostigen?
29
15
Bronvermelding:
30
Samenvatting
31
3.1. Waarom marketing?
15
3.2. Het DNA van de regio
16
3.3. ECHT Achterhoek
16 Bijlage 1:
4. Wie willen we bereiken?
17
Speerpunten van de regio
5. Wat betekent dit? (SWOT)
18
Bijlage 2: Aantal overnachtingen Achterhoek (2006 t/m 2012)
STICHTING
3
35
37
Voorwoord
4
De toeristisch-recreatieve sector is continu in beweging. Verschil-
werken.Wat wordt de koers binnen het toerisme in de Achterhoek.
lende economische ontwikkelingen hebben invloed op de sector.
Welke rol speelt Stichting Achterhoek Toerisme daarin? Achter-
Denk bijvoorbeeld alleen al aan digitalisering en iedereen heeft
hoek Toerisme levert vanuit de toeristisch sector een actieve bijdrage
een beeld bij de snelheid waarmee deze ontwikkelingen plaats-
aan de profilering van onze regio.Werkt daarin nauwgezet samen
vinden. Wie niet meegaat wordt vroeg of laat geconfronteerd met
met de Regio Achterhoek en andere sectoren om te komen tot
de nadelen ervan en mist uiteindelijk de boot. Dat geldt dus ook
eenduidigheid en een gezamenlijke visie op de profilering van de
voor iedereen in de toeristische sector. Daarom is het belangrijk te
Achterhoek.
weten wat er speelt en wat er de komende jaren gaat spelen. Wat
Deze strategische visie geeft antwoord op en een inkijk in wat
zijn kansen en wat zijn de bedreigingen? Maar bovenal, hoe be-
Achterhoek Toerisme gaat ontwikkelen en uiteindelijk gaat bijdragen
nutten we - middels onze sterktes - deze kansen en hoe wenden
aan de toeristisch-recreatieve sector in de Achterhoek.Wat worden
we bedreigingen af?
de kerntaken, campagnes en projecten voor de komende periode?
Nu zijn kansen en bedreigingen van alle tijden, maar de economi-
Voor de antwoorden daarop staat Achterhoek Toerisme niet alleen.
sche crisis die in 2008 is begonnen heeft er toe geleid dat de con-
Door strategische samenwerking met collega RBT’s uit Gelderland,
sument de hand op de knip heeft gehouden, ondernemers terug-
de provincie en de Euregio worden bovenregionale projecten en
houdend zijn met investeringen en ook overheden minder budget
activiteiten integraal aangepakt. Uiteraard wordt actief de samen-
te besteden hebben. Toch draagt de vrijetijdssector significant bij
werking gezocht met het toeristisch bedrijfsleven, toeristische
aan de lokale werkgelegenheid en blijft het belangrijk te investeren
platforms, VVV’s en lokale overheden.
in deze sector.
Alle inspanningen en samenwerking hebben een duidelijk doel,
Na het faillissement van het ABT en VVV Achterhoek in 2012 en de
namelijk het bevorderen van het toerisme en recreatie in de Achter-
voorgenomen ontmanteling van het Recreatieschap Achterhoek
hoek. Want twijfelen over hoe mooi ons gebied is, hoe prettig het
Liemers is Achterhoek Toerisme opgericht om de regiomarketing
is hier te verblijven en je te vermaken, hoe prachtig ons landschap
en het beheer van routes en routestructuren te combineren in één
is, hoe bijzonder de steden zijn die we hebben, doen we al lang
organisatie. Door meerdere actoren van het toeristisch speelveld
niet meer. Van belang is ons enthousiasme over te brengen aan
samen te voegen in één organisatie ontstaat uiteindelijk meer
anderen en daarmee de Achterhoek te laten groeien tot een top-
efficiency en organisatorische helderheid.
bestemming in Nederland.
Het is belangrijk dat we met elkaar helder hebben waar we aan
Kom genieten in de Achterhoek! 5
1
Wat is Achterhoek Toerisme?
Stichting Achterhoek Toerisme (AT) is een nieuwe toeristische
kelijke regio gedurende alle seizoenen. De visie van Achterhoek
organisatie die sinds eind 2012 actief is. Door het grote (econo-
Toerisme luidt:
misch) belang van de vrijetijdssector in de Achterhoek hebben
Achterhoek Toerisme bevordert en stimuleert middels merkontwikkeling en promotie, passend bij de kernwaarden van de regio, de (vrijetijds-)economie en leefbaarheid in de Achterhoek. Met als doel meer (herhalings-)bezoek en meer bestedingen. Achterhoek Toerisme doet dit door een betere afstemming tussen de functies marketing & promotie, routeontwikkeling en beheer, gastheerschap en informatievoorziening. Achterhoek Toerisme draagt middels co-creatie bij aan de ontwikkeling van toeristisch-recreatieve producten in de regio in samenspraak met het bedrijfsleven, gemeenten en lokale toeristische platforms.
eind 2012 de overheden en het toeristisch bedrijfsleven (verenigd in de VrijetijdsOndernemers Achterhoek; VOA) de handen ineengeslagen en Achterhoek Toerisme opgericht. De wens om te komen tot een nieuwe toeristische organisatie in de Achterhoek wordt voorafgegaan en versneld door de faillissementen van het Achterhoeks Bureau voor Toerisme (ABT) en de VVV Achterhoek. Daarnaast wordt in het kader van de integratie en ontmanteling van het Recreatieschap Achterhoek Liemers (RAL) gezocht naar een nieuwe positionering voor het routebureau, dat nu onderdeel uitmaakt van het RAL. Achterhoek Toerisme verzorgt de productontwikkeling, marketing en promotie in binnen- en buitenland en het beheer en ontwikkeling van routestructuren voor de sectoren
Mogelijk kan de sector vrijetijdseconomie in de toekomst worden
recreatie en toerisme. Hiermee is Achterhoek Toerisme dé (toeris-
aangevuld met sectoren Wonen en Werken teneinde meer rende-
tische) marketingorganisatie voor de Achterhoek.
ment uit middelen te halen en gebruik te maken van kruisbestuiving tussen sectoren.
1.1 Visie en missie
De missie van Achterhoek Toerisme luidt als volgt:
De Achterhoek biedt een breed toeristisch-recreatief aanbod
Het versterken van de vrijetijdseconomie in de Achterhoek door te zorgen voor krachtige en kwalitatief hoogwaardige promotie en door toeristen en recreanten kennis te laten maken met de karakteristieke kwaliteiten van de Achterhoek zodat ze hier unieke ervaringen opdoen en een prettig verblijf hebben.
waarin veel (kleinschalige) ondernemingen actief zijn. De regio staat bekend om haar authenticiteit, mooie natuur, kastelen en landgoederen, goede (streek)keuken en als fiets- en wandelregio bij uitstek. De Achterhoek biedt zowel voor dagrecreatie als voor korte en lange vakanties een gevarieerd aanbod en is een aantrek6
7
1. Wat is Achterhoektoerisme?
1.2
Organisatie en samenwerking Globaal gaan we uit van onderstaande indeling voor het toeris-
De Stichting Achterhoek Toerisme is een zelfstandige organisatie
tisch speelveld. Dit is conform de landelijke afbakening van de
van gemeenten en bedrijfsleven. De stichting heeft een onafhan-
vrijetijdssector in een aantal groepen.
kelijk bestuur. De Achterhoekse gemeenten (vanuit het portefeuil-
• logiesverstrekking (o.a. hotels, campings, vakantiewoningen)
lehouderoverleg Vrijetijdseconomie) en het Achterhoekse bedrijfs-
• horeca (o.a. restaurants en cafés)
leven (VOA) hebben beide middels twee leden zitting in het
• detail- en groothandel (o.a. winkels in sportartikelen, watersport en kampeerartikelen)
bestuur. De manager van Achterhoek Toerisme participeert als uitvoerend bestuurder ook in het bestuur, zodat het bestuur uit
• vervoer
vijf leden bestaat.
• cultuur, recreatie en amusement (o.a. musea, theaters, attractieparken) • sport
Toeristisch bedrijfsleven
Portefeuillehoudersoverleg Vrijetijdseconomie
Vrijetijds ondernemers Achterhoek
• overig Achterhoekse gemeenten
Maar ook met tal van andere organisaties, gericht op (deelgebie-
Bestuur
den binnen) toerisme en recreatie wordt actieve samenwerking nagestreefd. Samen met de andere RBT’s wordt samengewerkt
Manager
binnen Toerisme Gelderland en het Vrijetijdshuis ter promotie van
Werkorganisatie Achterhoek Toerisme
de vier Gelderse streken. Elk RBT bezit binnen de twee Gelderse stichtingen een bestuurszetel. Om de Duitse markt te bewerken wordt actief samengewerkt met de Euregio en de RBT’s die werk-
Lokale Platforms
zaam zijn binnen dit samenwerkingsverband. Ook wordt actief de samenwerking gezocht met andere sectoren op gebied van wonen, werken en, onderwijs.
Achterhoek Toerisme opereert als een kleine en dynamische 'frontoffice' organisatie waar bij aanvang van de organisatie ca. 2,8 FTE
Naast gemeenten en toeristisch bedrijfsleven vertegenwoordigd
zich bezighoudt met regiomarketing, uitvoering van projecten, re-
in VOA, die het bestuur van Achterhoek Toerisme vormen, kent de
latiebeheer, productontwikkeling en data/web beheer. Daarnaast
organisatie de volgende strategische partners:
concentreert 1,7 FTE zich op de taken productontwikkeling route-
• Regio Achterhoek
netwerken en beheer en onderhoud routeinformatie. Voor ge-
• Toeristisch-recreatief bedrijfsleven
meenten wordt een specifiek cafetariapakket aangeboden dat
• VVV’s of toeristische informatiepunten/platforms/citymarke-
wordt ingevuld door een Regiomanager lokale promotie.
tingorganisaties in de Achterhoek
Het bestuurdersprofiel is gericht op samenwerking en zet zich in
• VOA partners: Recron, KvK, Koninklijke Horeca Nederland en
voor de doelen van Achterhoek Toerisme door een breed en actueel
Stichting Plattelandstoerisme Achterhoek
netwerk bij gemeenten en bedrijfsleven in de Achterhoek te on-
• Euregio
derhouden. Waardoor Achterhoek Toerisme kan rekenen op een
• Andere RBT’s in Gelderland
stevig draagvlak binnen zijn of haar achterban.
• Toerisme Gelderland en het Vrijetijdshuis Gelderland
Binnen de Achterhoek heeft Achterhoek Toerisme de intentie om
• Provincie Gelderland
samen met een ruime vertegenwoordiging van het toeristisch
• VVV Nederland
bedrijfsleven te werken aan het ontwikkelen van de toeristisch-
• NBTC
recreatieve sector. Daartoe onderhouden we korte lijnen met (of
• Stichting Hanzesteden
participatie in) de lokale toeristische ondernemersplatforms. Dit
• MKB (met name detailhandel)
2
Wat gebeurt er?
2.1 Algemene trends en ontwikkelingen 2.1.1 Demografische trends
Nog nooit hebben er zoveel mensen in de steden gewoond als nu. Deze ontwikkeling zet de komende jaren door. Leegloop van het
In Nederland worden we steeds ouder en is een steeds groter deel
achterland is dan ook een serieus maatschappelijk probleem, waar
van de bevolking 65+. Dit gaat de komende jaren explosief stijgen
niet alleen de Achterhoek mee te maken heeft.
naar 4,5 miljoen personen in 2040. Ook voor de vrijetijdssector betekent dit dat deze groep de komende jaren steeds belangrijker
2.1.2. Economische trends
wordt, met in het achterhoofd het feit dat de groep jongeren tot 20 jaar redelijk stabiel blijft. De groep senioren heeft de volgende kenmerken die voor de vrijetijdssector van belang zijn: vitaal, veel
Het feit dat wij in een economische recessie zitten behoeft geen
vrije tijd, actief en een relatief goed inkomen.
toelichting. Het consumentenvertrouwen is laag en dus houdt
Echter, de consument wordt wel veeleisender en mondiger. Zo is
men de hand op de knip. Maar deze recessie kan nog wel een lange
bijvoorbeeld comfort veelal een voorwaarde geworden. Samen
tijd duren. Sommige economen voorspellen dat het wel tot 2020
met de vergrijzing groeit ook het aantal kleinere huishoudens.
kan duren. Uiteindelijk leidt de recessie ook tot het feit dat de con-
De kleinere huishoudens typeren zich door een sneller beslissings-
sument terug moet naar een menselijke maat. Na jaren van groei
traject.
en wens naar meer en nog meer, volgt nu de tijd van het streven
De ontwikkelingen op het gebied van de verzorging van deze
naar een gebalanceerde economie met bedrijven die ook gezond
ouderen houden gelijke tred met de veroudering. Met de oplo-
kunnen zijn zonder te groeien en burgers die welzijn boven wel-
pende kosten in de zorg komen er meer initiatieven van onderaf.
vaart stellen.
toeristische ambtenaren en waar mogelijk participeren we in
Steeds vaker wordt lokaal en via mantelzorgers zorg geboden.
De langdurige recessie heeft ook een positieve kant. Er treedt na-
ambtelijke overleggen. Ook deze structuren dragen bij aan de
Deze groep ouderen en verzorgers oriënteren zich vaker op een
melijk gewenning op. Consumenten en ondernemers gaan zelf
wisselwerking tussen Achterhoek Toerisme, overheden en het
gezamenlijk uitje of (korte) vakantie. De vrijetijdssector kan hierop
meer actie ondernemen en wachten niet op overheden. De levens-
bedrijfsleven.
inspelen door accommodaties aan te passen of speciale arrange-
stijl wordt aangepast, aan een relatief lagere levensstandaard,
ment te organiseren voor deze groep.
lager dan in 2012. Dat geeft uiteindelijk extra energie en rust.
gebeurt door de medewerkers van de organisatie, maar ook door projectmatige samenwerkingsverbanden met het toeristisch
In de beginperiode maakt Achterhoek Toerisme gebruik van de ex-
bedrijfsleven. Ook binnen deze samenwerkingsverbanden kunnen
pertise van gevestigde RBT’s. Het model en succes van deze RBT’s
conceptplannen worden getoetst en aangescherpt. Het is wense-
wordt na toetsing gebruikt als basis voor Achterhoek Toerisme.
lijk dat hier ook actief ideeën en wensen vanuit de achterban
RBT-KAN vervult hierin het rolmodel. Met VVV Nederland wordt
komen. Tevens blijft Achterhoek Toerisme in overleg met de
gesproken over een mogelijke samenwerking.
8
9
2. Wat gebeurt er?
2. Wat gebeurt er?
2.1.4. Technologische trends
Desondanks worden het heftige jaren, voor vrijwel iedereen. Op
2.2. Marktanalyse algemeen
van een wereld rond een product of dienst) blijven een vlucht nemen. Aanpassing van het business model of het weten te on-
dit moment draaien de voedselbanken en kledingbanken al op volle toeren. Het aantal trajecten voor schuldsanering neemt sterk
Momenteel is ruim twee derde van de Nederlanders dagelijks
derscheiden in de markt wordt daarom steeds meer van belang.
toe. In de komende jaren neemt de werkgelegenheid verder af en
online. De gemiddelde Nederlander spendeert ruim 30 uur aan
Volgens een prognose van de Rabobank is op lange termijn nog
de werkloosheid verder toe. In alle regio’s in Nederland neemt in
internetten per maand. De migratie van web 2.0 naar web 3.0 is
steeds sprake van een groeimarkt. Maar dit geldt niet voor alle be-
2013 het aantal werkzoekenden toe. De grootste toename wordt
gaande. De snelheid waarmee de consument nieuwe technolo-
drijven. Voorspeld wordt dat door schaalvergroting en professiona-
verwacht in de decentraal gelegen regio’s, de kleinste voor de
gieën omarmt is enorm toegenomen.
lisering het aantal (kleinere) horecabedrijven verder afneemt. De
regio’s nabij grote steden. Binnen de toeristische sector is sprake
Dat de ontwikkelingen snel gaan blijkt wel uit het feit dat eind
hotellerie kan nog profiteren van de toename van buitenlandse
van aanzienlijke verschillen naar regio en accommodatie in de
2012 58% van de Nederlanders een Smartphone had (ook de
gasten. Binnen de verblijfsrecreatie is sprake van dreigende verza-
mate waarin de crisis doorwerkt.Tegelijkertijd staan de bestedingen
penetratie onder 55/65-plussers neemt snel toe). Dat is een groei
diging en profiteren ondernemers op goede locaties. Dagattracties
onder druk. Deels komt dit doordat de consument voorzichtiger
van 16% ten opzichte van het jaar daarvoor. Daarnaast beschikt
hebben te maken met flinke prijsconcurrentie. De integratie van
wordt met het doen van uitgaven.
reeds één op de vijf (22%) huishoudens een tablet. Een groeiend
verblijf- en dagrecreatie zet ook in de komende jaren door. In de
aandeel van de mobiele zoekopdrachten is gerelateerd aan plaats
wellness branche en bij golfbanen dreigt overaanbod en dat
of locatie. Parallel aan deze mobiele groei zien we een grote stijging
vraagt een professionaliseringsslag van ondernemers. Daarnaast
in het mobiel zaken doen. Steeds meer aankopen of reserveringen
neemt de laatste jaren de concurrentie vanuit non-recreatieve
worden mobiel gedaan. Daarbij wordt de consument steeds veel-
hoek toe; woonboulevards, IKEA,‘mega malls’, etc.
De maatschappij kenmerkt zich momenteel door diverse consu-
eisender en wil voornamelijk relevante informatie tot zich krijgen.
Daarnaast wil de consument alles veel goedkoper en uiteindelijk
mententrends. Deze trends zijn vaak meerdere jaren gaande. Hier-
Meer dan 10 miljoen Nederlanders hebben een profiel op een
ook meer voor minder. Daarin wil de consument zeker niet inboe-
onder volgt een korte opsommingen van de meest relevante
sociale netwerksite of bezoeken deze regelmatig. Echter het aantal
ten op de kwaliteit. De gastvrijheid en beleving worden steeds
trends voor de vrijetijdssector:
profielen en unieke views lijken zich de laatste tijd wat te stabili-
belangrijker.
• Eenvoud en transparantie, nostalgie
seren. Vooral Facebook en Twitter zijn redelijk stabiel en hebben
• Vitale, gezonde mens
een significante omvang. Ook social media als Hyves, YouTube,
• Familieleven, huiselijkheid
LinkedIn en Google+ kennen veel leden en vele views. Daarbij aan-
• Nostalgie, authenticiteit
gemerkt dat de daling die Hyves in het aantal unieke bezoekers
2.1.3. Sociaal-culturele trends
doormaakt spectaculair te noemen is en het dus duidelijk aflegt Markttrends en ontwikkelingen spelen vaak in een korte periode.
tegen Twitter, Facebook en YouTube. Een duidelijke trend binnen
Belangrijk is om snel te handelen en in te spelen op de verande-
social media is dat deze steeds vaker worden gebruikt als gateway
rende vraag en behoefte. Deze trends hebben invloed op wat er
naar de traditionele media zoal TV, radio, kranten en magazines.
gebeurt in een markt en welke nieuwe ondernemingen, producten
Waarmee de aanwezigheid op social media een absolute nood-
en diensten er ontstaan. Voor de vrijetijdssector zijn de belangrijke
zaak is en blijft.
trends: sporten en bewegen, gezonder en eerlijk eten, plattelands-
Beoordelingen van anderen op sociale recensiesites en boekings-
leven en het creëren van ervaringen en belevenissen
sites zijn volgens 78% van de Nederlanders (enigszins) belangrijk.
Daarnaast is er toenemende aandacht voor maatschappelijke
Ruim een derde van de ondervraagden leest de beoordeling van
thema's als obesitas, diabetes, alcoholmisbruik en duurzaamheid. Er is een groeiende belangstelling voor kleinschalige, veelal unieke verblijfsaccommodaties gebaseerd op contact met de lokale
voor informatie over een accommodatie.
bevolking. Momenteel weegt dit nog niet door in de keuzecriteria
‘Gamification’ is het integreren van een spel en methoden in niet-
en men is ook nog niet bereid hiervoor te betalen. De verwachting
game gerelateerde omgevingen en alledaagse zaken. Het speelt
is wel dat deze rol in de komende jaren groter gaat worden. Duur-
in op psychologische triggers: Achterhoek Toerisme, beloning,
zaamheid is ook de komende jaren een maatschappelijk thema.
sociale interactie en verrijkt daardoor de ervaring.
2.2.1 Nederland De vrijetijdssector blijft sterk afhankelijk van het economisch klimaat en het daarbij horende consumentenvertrouwen. Dit geldt vooral voor de horecabedrijven. De consumentenvraag bij de horeca en recreatie kent een seizoensgebonden patroon dat mede wordt ingegeven door de weersomstandigheden en de hoeveelheid vrije tijd (vakanties en feestdagen) waarover consumenten beschikken. De werkgelegenheid in de toeristisch en recreatieve sector kwam in 2012 uit op 499.780 banen. Dat is ongeveer 6,1% van het totale arbeidsvolume (bron: LISA). Het aantal binnenlandse vakanties steeg het afgelopen jaar (2012) naar 18,1 miljoen. Deze stijging is met name terug te zien in het aantal korte hotelvakanties. Het aantal kampeervakanties daalde, mede door het matige zomerweer. Voor 2013 wordt verwacht dat iets minder Nederlanders op vakantie gaan door de economische omstandigheden. De Nederlanders die op vakantie gaan, blijven dichterbij, gaan korter of minder vaak.Wat een goed perspectief is voor de Achterhoek.
Binnenlands toerisme Aantal binnenlandse vakanties van Nederlanders (x mln.) 2007
2008
2009
2010
Vakanties 2 - 4 dagen
9,1
8,9
9,3
Vakanties 5 - 8 dagen
5,8
5,9
Vakanties 9 dagen en meer
2,7
2,6
gasten op boekingswebsites voor het boeken van een accommo-
Totaal binnenland
17,6
17,4
datie en bijna een kwart heeft een beoordelingswebsite bezocht
Bron: NBTC-NIPO Research, ContinuVakantieOnderzoek (CVO)
2011
+/- ’11/’10
9,2
9,5
3%
6,0
5,7
5,6
-1%
2,7
2,8
2,6
-6%
18,0
17,7
17,7
0%
2011
+/- ’11/’10
Binnenlandse vakanties van Nederlanders naar logiesvorm (x mln.) 2007
2008
2009
2010
De laatste jaren kenmerkten zich door een steeds individueler
- Bungalow/zomerhuisje
5,5
5,4
5,7
5,4
5,7
6%
wordende samenleving. Dat is zeker ook nu nog het geval, maar
- Hotel, pension
3,3
3,2
3,4
3,6
3,6
1%
- Kamperen
2,8
2,7
2,8
2,7
2,7
0%
- Overig
2,2
2,3
2,0
2,3
2,0
-13%
13,8
13,6
13,9
14,0
14,1
1%
3,8
3,8
4,0
3,7
3,7
-1%
2.1.5. Trends in de vrijetijdssector
de kracht van succes lijkt meer en meer te zitten in samenwerken. Dat zie je terug bij consumenten die samenwerken door gebruik te maken van ‘crowd’ initiatieven. Social media spelen hierbij een
De ontwikkelingen in de vrijetijdssector zijn sterk wisselend en de
Totaal toeristische
grote rol. Het is ook voor het bedrijfsleven van groot belang om de
stemming bij ondernemers is afhankelijk van de sector waarin
vakanties*
krachten te bundelen, samen op te trekken en ‘future proof’ te zijn.
men werkzaam is. Consumenten en bedrijven blijven de hand op
Vakanties op vaste
Anno 2013 kan bijna alles worden doorverkocht: van elektronica
de knip houden. Het aanbod van (alternatieve) vrijetijdsbestedin-
standplaatsen**
tot kleding en zelfs ervaringen. Alles gaat op internet en online.
gen neemt toe, waardoor concurrentie heviger wordt, een prijzen-
Van tweedehands caravans tot kaartjes voor een attractie, tot een
slag ontstaat en verzadiging dreigt. Daarom moeten bedrijven in
referentie over een verblijfsaccommodatie. Deze vorm van handel
deze periode hun bedrijfsvoering meer en meer aanpassen. De
neemt de komende jaren alleen maar verder toe.
trends van ‘value for money’ en belevenissenmarketing (creëren
10
NBTC verwacht voor 2013 dat het aantal binnenlandse vakanties stabiliseert (+1% tot -1%) en dat het aantal buitenlandse vakanties daalt (-1% tot -3%).
11
2. Wat gebeurt er?
2. Wat gebeurt er?
2.2.2. Gelderland
aanbod. Naast cultuurhistorie bieden de steden ook ruime moge-
hankelijk van definitie regio). Het bezoek vanuit Duitsland concen-
lijkheden op gebied van winkelen, uitgaan, talrijke evenementen
treert zich voornamelijk in het tweede en derde kwartaal van het
Gelderland is nog steeds vakantieprovincie nummer 1 in Neder-
en breed pallet aan verblijfsmogelijkheden. De laatste jaren wordt
jaar. Hotels en bungalowparken vormen de belangrijkste accom-
land. In 2012 gingen Nederlanders maar liefst 3,2 miljoen keer
al sterk ingezet op lokale (city)marketing. De grote steden in de
modatievormen voor overnachtingen. Sinds 2009 is er ook weer
(17%) voor een korte of lange vakantie naar Gelderland. Dit zijn
Achterhoek zijn of willen daar actief mee aan de gang. Het suc-
een duidelijke toename van verblijfsgasten te zien in het grens-
15,7 miljoen overnachtingen. 72% van de vakanties was van toeris-
cesvol vermarkten van een stad begint met samenwerking vanuit
gebied. Ten opzichte van 2010 is het aantal overnachtingen in 2011
tische aard. Er werd voor € 447 miljoen uitgeven tijdens deze
sociaal, economisch, maatschappelijk en cultureel perspectief.
met 4,6% gestegen.Ten opzichte van het landelijk gemiddelde van
vakanties. Gelderland kent 58.400 arbeidsplaatsen in de vrijetijds-
Door een helder imago en gerichte promotie en communicatie kan
3,4% doet de grensregio het dus relatief goed.
sector, wat goed is voor 5,9% van de werkgelegenheid in Gelder-
het economische en maatschappelijke belang van een stad wor-
Jaarlijks vinden maar liefst 2 miljoen dagtochten vanuit Duitsland
land.
den vergroot. Door goede (toeristische) verbindingen te maken
naar Oost Nederland plaats. In 9% van deze gevallen ging het om
In Gelderland werden ruim 162 miljoen vrijetijdsactiviteiten on-
tussen stedelijk en landelijk gebied, ontstaan nieuwe kansen en
een dagtocht naar een museum of bezienswaardigheid. Vanuit
dernomen waaraan bijna 2,7 miljoen werd besteed. Gelderland
mogelijkheden waarbij beide kunnen profiteren van elkaars aan-
Noordrijn-Westfalen en Nedersaksen komen jaarlijks 7,6 miljoen
scoort bij diverse instanties hoog als het gaat om interessant fiets-
trekkingskracht. De profilering moet lokaal worden bepaald en in-
dagjesmensen naar Gelderland en Overijssel (cijfers specifiek voor
en wandelgebied.
gevuld, en kan daarna via een lokaal, maar ook regionaal, landelijk
de Achterhoek zijn niet beschikbaar). De dagelijkse bestedingen
en internationaal podium worden uitgedragen.
van Duitsers lopen uiteen, maar gemiddeld liggen deze tussen de
2.3. Toerisme en recreatie in de Achterhoek
€ 65,- en € 85,- (Bron: Euregio)
2.2.3. Plattelandstoerisme
2.2.5 Grensgebied 2.2.6 Inkomend toerisme
Ook het plattelandstoerisme kan grofweg verdeeld worden in verblijfsrecreatie en dagrecreatie.Voor verblijfsrecreatie moet men
De inwoners van ons buurland Duitsland zijn reislustig. In 2011
vooral denken aan boerencampings, groepsaccommodaties,
hebben Duitsers maar liefst 73 miljoen reizen gemaakt, waarvan
Buitenlandse toeristen besteden steeds meer geld in Nederland.
appartementen, bed & breakfasts. Bij dagrecreatie aan ontvangst
een kleine 53 miljoen vakantie gerelateerd zijn. Daarom behoort
De buitenlandse gast geeft per verblijf in Nederland gemiddeld
van groepen met rondleiding, educatie op de boerderij, verkoop
Duitsland tot de Europese landen met de hoogste vakantieparti-
ruim € 350,- uit. Het grootste gedeelte wordt uitgegeven aan
van streekproducten, bezoek aan molens, horeca, plattelands-
cipatie. In totaal werden er 132 miljoen vakanties ondernomen
logies gevolgd door horeca. Internet is de meest gehanteerde bron
museum en diverse excursies.
waarvan bijna 58% in Duitsland zelf. Het aandeel van Duitsers dat
om de reis naar Nederland voor te bereiden. Bij 85% van alle reizen
Binnen het plattelandstoerisme gelden veelal dezelfde ontwikke-
in eigen land verblijft laat al sinds 2007 een stijgende lijn zien.
naar Nederland worden vooraf het vervoer en/of verblijf geregeld.
lingen, mogelijkheden en bedreigingen als in het algemeen bij
Nederland staat op de vijfde plek als het gaat om populaire vakan-
Meer dan de helft doet dit rechtstreeks bij de accommodatiever-
toerisme en recreatie. De consument is meer en meer op zoek naar
tiebestemming onder Duitsers.
schaffer. Ruim de helft van alle verblijven wordt binnen een maand
een type vakantie, dat de kenmerken heeft van een ‘plattelands-
Zoomen we specifieker in op Nederland dan zien we dat Duitsland
voor vertrek geregeld.‘City trips’ en actieve vakanties in Nederland
vakantie’. Dit type vakantie geeft invulling aan behoeften als ont-
verreweg de grootste leverancier is van toeristen, gevolgd door
zijn bij buitenlandse toeristen favoriet.
haasten in een authentieke en gemoedelijke sfeer, ontspannen,
Groot-Brittannië en België. Ook de toestroom aan Duitse toeristen
Het economisch belang van onze sector is tamelijk groot. In 2011
gezond en actief genieten, rust en ruimte, opdoen van nieuwe
stijgt al sinds 2009 (2,7 miljoen) en is in 2012 de 3 miljoen grens
is het totaal aan besteding in de toeristisch-recreatieve sector
indrukken, belangstelling voor de (historie van de) vakantie-
gepasseerd. Het NBTC verwacht dat in 2013 een stijging van 2%
gestegen van € 36 mld. naar € 37,3 mld. Hiervan is ongeveer 2/3
bestemming en oprecht en persoonlijk gastheerschap.
mogelijk is tot 3,08 miljoen. Ook op het terrein van bestedingen
afkomstig van binnenlandse bestedingen. Het totaal is gebaseerd
Sinds enkele jaren neemt het aantal bedrijven met nevenactivitei-
neemt Duitsland de eerste plaats in. Duitsers besteden gemiddeld
op zowel de toeristische bestedingen (82%) als de zakelijk beste-
ten in de toeristisch-recreatieve branche toe. Ruim een derde van
€ 285,- per verblijf. Vermenigvuldig dit met het aantal gasten en
dingen (18%). Vooral het inkomend toerisme heeft te maken met
alle land- en tuinbouw bedrijven heeft één of meerdere multifunc-
dan mogen we concluderen dat er rond de € 850-€ 860 miljoen in
fluctuaties als gevolg van economisch of culturele ontwikkelingen.
tionele activiteiten. De totale omzet aan nevenactiviteiten in
Nederland wordt besteed.
Zo dragen grootschalige evenementen als de Floriade positief bij,
Nederland ligt rond de 500 miljoen euro.
De Duitse vakantiegangers zijn voornamelijk afkomstig uit Noord-
maar hebben oorlogen en de economische recessie weer een
Het accent in het plattelands-toeristische aanbod ligt op verblijf.
rijn-Westfalen (65%), en de gezamenlijke deelstaten Hessen/
direct verband met de daling van het inkomend toerisme.
Waarbij het Kamperen bij de Boer nog steeds één van de belang-
Rheinland-Pfalz/ Saarland (11%) en Schleswig-Holstein/ Bremen/
Het aantal buitenlandse toeristen in Nederland bereikte in 2011
rijkste pijlers is. Vooral bij dagrecreatie gaat het jezelf onderschei-
Nedersaksen/ Hamburg (10%). Niet verwonderlijk dat 80% van de
een recordhoogte. Het grootste gedeelte van de groei vond plaats
den in de markt een grotere rol spelen. Het plattelandstoerisme
Duitser per auto naar Nederland komt. Het aandeel bezoeken per
in de eerste helft van 2011, toen het economisch nog relatief goed
heeft nog steeds het imago van ‘goedkoop en primitief’. Dit imago
trein en vliegtuig is klein, maar neemt wel toe.
ging. Het aantal internationale verblijfsgasten stijgt al sinds 2009.
is vaak niet terecht, maar gezien de beperkte slagkracht zijn de
Het leeuwendeel van de Duitse verblijfsgasten verblijft in de pro-
Toen bezochten 9,9 miljoen gasten ons land. In 2011 is het aantal
bedrijven moeilijk in staat dit over te brengen op de consument.
vincies Noord- en Zuid-Holland. Niet onlogisch omdat de hoofd-
op 11,3 miljoen uitgekomen terwijl er voor 2012 11,7 miljoen wordt
reden om naar Nederland af te reizen de kunst en het strand is.
voorspeld. Met een doorkijkje naar volgend jaar verwacht het
Toch scoort natuur op deze lijst ook hoog. In 2011 bezochten maar
NBTC een doorgroei naar 12,1 miljoen gasten, wat een groei van 3%
liefst ruim 1 miljoen Duitsers een natuurgebied tijdens hun
oplevert.
vakantie. Ook wandelen en fietsen zijn voorname activiteiten van
Verreweg de meeste buitenlandse bezoekers komen nog steeds
Naast een prachtig landelijk gebied wordt de Achterhoek geken-
Duitsers tijdens hun vakantie in Nederland. Het bezoek van
uit onze buurlanden Duitsland, Engeland en België.
merkt door enkele mooie steden. De steden hebben een veelzijdig
Duitsers in het oostelijk deel van Nederland ligt op zo’n 10% (af-
2.2.4. Citymarketing
12
Om een duidelijk beeld te krijgen van toerisme en recreatie in de Achterhoek is gebruik gemaakt van het meest recente rapport van de Provincie Gelderland (Maak kennis met de vrijetijdseconomie in Gelderland) en recente data van het CBS. Toch is het wenselijk dat er in de loop van 2013 een nieuwe monitor wordt gehouden die dient als nulmeting. Lees hierover verder bij 7c.
2.3.1. Verblijven en bezoeken In de Achterhoek tellen we rond de 51.000 slaapplekken in hotels, bungalowparken en campings. Dit is circa 4% van alle slaapplekken in Nederland. Het aandeel binnen Gelderland is ongeveer 29%. De Achterhoek kent zo’n 339 accommodaties waarvan het merendeel campings (166) en hotels/pensions zijn (100). Uit het GOBT rapport kan worden afgeleid dat in 2009 560.000 binnenlandse vakanties werden doorgebracht in de Achterhoek, waarvan ongeveer een kwart op vaste standplaatsen. Tel daarbij de buitenlandse gasten op en het totaal komt op 620.000 vakanties. Daarmee is een neergaande tendens te zien sinds 2006 (marktaandeel 4%). Uit recente cijfers van CBS blijkt hier helaas weinig verandering in te zijn gekomen. In 2010 is dit gedaald tot 598.000 en in 2011 tot 569.000 waarmee ook het marktaandeel is gedaald tot 3,2%. Wat zo veel wil zeggen dat met een landelijke stabilisatie, of lichte neergang, van het aantal vakanties, de Achterhoek het minder goed doet. 53% van de vakanties is een korte
(Bron: kerncijfers CVTO, CVO en CBS) 13
2. Wat gebeurt er?
vakantie (2-4 dagen), 28% is middellang (5-8 dagen) en 19% ver-
redelijk stabiel is gebleven in de voorbije jaren, maar dat er daar-
blijft langer dan 9 dagen in de Achterhoek. De laatste CBS cijfers
entegen wel een lichte stijging is geweest aan T&R vestigingen in
laten een positiever beeld zien in 2012. Uit deze gegevens blijkt dat
de Achterhoek. Zo rond de 2.250 bedrijven. Deze groei kan verklaard
er in totaal 654.000 vakanties zijn geweest in de Achterhoek.
worden door de groei in Agrotoerisme. Binnen de verblijfsrecreatie
Verder uitgediept blijkt dat er in 2011 500.000 Nederlanders naar
is dit niet het geval. Hier is een daling zichtbaar.
de Achterhoek op vakantie zijn gegaan. Dat is een afnam e van
In 2009 waren de totale bestedingen tijdens een binnenlandse
maar liefst 11%ten opzichte van 2009. Binnen Gelderland ligt dit
vakantie 72 miljoen euro. 16% van alle bestedingen door binnen-
aandeel in 2011 op ruim 17%. Daarentegen is het aantal buitenlan-
landse vakantiegangers in Gelderland wordt in de Achterhoek
ders dat de Achterhoek bezoekt gestegen naar 68.000, wat een
gedaan. Van alle bestedingen die binnenlandse vakantiegangers
stijging van 13% betekent. Het totaal aandeel van buitenlandse
in Nederland doen wordt bijna 3% besteed in de Achterhoek. Bui-
gasten is gestegen naar 12%. De meeste buitenlandse toeristen
tenlandse verblijfsgasten besteden naar schatting 16,4 miljoen
komen uit Duitsland en België. Duitsers verblijven vaak wat langer
euro in de Achterhoek.
dan overige gasten uit het buitenland. Uit het GOBT rapport blijkt dat Nederlanders in 2009 3,0 nachten
Delen uit de marktanalyse en trends zijn afkomstig uit verschillende
verbleven in de Achterhoek waarbij het merendeel uit Gelderland
bronnen. Hierdoor is het onderling vergelijken niet eenvoudig.Tevens
en de Randstad afkomstig was. CBS stelt dat er in 2011 maar liefst
verschillen diverse onderzoeken qua tijdsperiode, waardoor ook hier
3,27 overnachtingen zijn geweest. Een groei van 9%. Bijna 75% van
onderling vergelijk niet goed mogelijk is. Toch geven bovenge-
deze overnachtingen heeft in de zomerperiode plaatsgevonden.
noemde paragrafen wel een goed beeld van de situatie en kan prima
Wordt er ingezoomd op de korte vakanties dan ligt de verhouding
als leidraad gebruikt worden voor actie en strategische keuzes.
tijdens de zomer en de winter bijna gelijk. Een snelle conclusie leert dat er in de laatste twee jaar minder personen naar de Achterhoek zijn gekomen, maar langer zijn gebleven. Voor een overzicht van de groei en daling van het aantal overnachtingen in de Achterhoek zie bijlage 2.
2.3.2. Activiteiten
3
Waarom de Achterhoek?
3.1 Waarom marketing?
In 2009 werden in de Achterhoek naar schatting 80 miljoen vrijetijdsactiviteiten uitgevoerd (407 miljoen in Gelderland) door Nederlanders. Deels activiteiten door inwoners van de regio en deels door gasten uit de rest van Nederland. Dit cijfer is gerelateerd aan het aantal inwoners van de regio. Landelijk gezien waren wandelen en fietsen nog steeds de grootste vorm van vrijetijdsbesteding. Bijna 53% van de vakantiegangers ging ook wandelen tijdens een verblijf in de Achterhoek. Landelijk lag dit percentage iets hoger.Voor fietsen gold het omgekeerde. 36% van de vakantie-
2.4. Conclusie
gangers pakt de fiets tijdens een verblijf in de Achterhoek. Landelijk was dit 29%. De Achterhoek is ook niet voor niets uitgeroepen tot het beste fietsgebied in 2012. De Achterhoek kent relatief kleine attracties. Qua bezoekersaan-
De consument heeft steeds minder tijd, beslist in een later sta-
tallen stijgen de evenementen hier bovenuit. Vooral de Zwarte
dium over hoe en waar ze de dag of vakantie willen doorbrengen.
Cross en de Bokbierdag in Zutphen zijn grote publiekstrekkers. In
Daarbij verlangt men meer en is zoekende naar authenticiteit en
2015 opent Het Museum voor Realistische kunst haar deuren in
beleving. Daarbij geholpen door de snelle groei van digitale media.
Gorssel en Ruurlo.
De economische crisis die ons nu reeds enkele jaren in haar greep houdt zorgt voor een vrijetijdssector die onder druk is komen te
Economische betekenis
staan. Gezien het grote belang van de vrijetijdssector voor de Ach-
In de Achterhoek hangt één op de 17/18 banen samen met de vrije-
terhoekse economie is het belangrijk te blijven investeren in ge-
tijdssector, dit staat gelijk aan ongeveer 6%. In 2012 waren er ruim
biedspromotie en ontwikkeling van toeristisch aanbod.
11.000 banen in de sector in de Achterhoek. In Gelderland lag dit aantal op 58.710 en landelijk op bijna 500.000. (Bron: Lisa.nl) Het lijkt dat de werkgelegenheid in de toeristische sector landelijk
14
De Achterhoek kent een divers aanbod voor toeristen en recrean-
nier van samenwerken is noodzakelijk om de consument een com-
ten. Er zijn tal van grote en minder grote evenementen, leuke at-
pleet beeld te schetsen van de mogelijkheden in de Achterhoek.
tracties, prima verblijfsaccommodaties, attractieve steden en het
Met deze samenwerking worden doelgroepen bereikt die anders
mooie coulisselandschap is een omgeving waar men naar wens
niet verleid kunnen worden naar de Achterhoek te komen.
kan recreëren. Maar dit geldt niet alleen voor de Achterhoek. Ook
Maar niet alleen bovenregionaal of internationaal is krachtenbun-
in de rest van Nederland is een uitgebreid aanbod op toeristisch-
deling van belang. Ook binnen de regio moeten lokale onderne-
recreatief gebied. En door de dalende prijzen is het buitenland een
mers en andere partijen met elkaar worden verbonden. Een bezoek
steeds grotere concurrent van het toerisme en recreatie in de Ach-
aan een attractie of het maken van een leuke wandeling kan door
terhoek.
het bundelen van krachten worden uitgebreid met één of meerdere
Om de consument te helpen een keuze te maken is marketing voor
overnachtingen en/of een bezoek aan één van onze horecagele-
de Achterhoek van onschatbare waarde. Marketing zorgt ervoor
genheden. Door het samenbrengen van projectpartners, waarbij
dat de Achterhoek in de overweging van de consument wordt
Achterhoek Toerisme een initiërende rol vervult, kunnen middelen
meegenomen. Om er vervolgens voor te zorgen dat, in ons geval de
vrijgemaakt worden en worden (potentiele) gasten bereikt.
Achterhoek, ook daadwerkelijk in het hart van de consument
We kunnen dat alleen bereiken wanneer alle partijen gezamenlijk
wordt gesloten. Uiteindelijk zijn dit je ambassadeurs, of je suppor-
met elkaar optrekken, met als doel om ons voor de consument te
ters. Veel multinationals zetten miljoenen, zo niet miljarden in om
onderscheiden ten opzichte van andere regio’s en ons als aantrek-
het hart van de consument te stelen. Zonder deze financiële slag-
kelijke verblijfsregio te profileren. De combinatie van onze kern-
kracht ben je aangewezen op slim handelen en het bundelen van
waarden, ons DNA, is hierin ons onderscheidende vermogen.
krachten. Zoals de basis van Achterhoek Toerisme waarin overhe-
Maar de Achterhoek moet zich blijven ontwikkelen. Niet alleen op
den en het bedrijfsleven nauw met elkaar samenwerken. Ook door
het gebied van marketing en toeristisch-recreatief productaanbod,
andere samenwerkingsverbanden zoals die tussen Achterhoek
maar ook op het gebeid van wonen en werken. Een groot deel van
Toerisme en de andere RBT’s in Gelderland, is de Achterhoek in
de toeristisch-recreatieve bestedingen wordt immers gedaan door
staat om zich over de landsgrenzen heen te presenteren. Deze ma-
eigen inwoners. 15
3. Waarom de Achterhoek?
3.2. Het DNA van de regio
3.3. ECHT Achterhoek
Zoals gezegd heeft de Achterhoek veel te bieden. Maar de vraag
ECHT Achterhoek is het paraplumerk voor diverse sectoren waar-
die voorligt is die van de keuze welke waarden je gebruikt om
binnen de Achterhoek zich moet ontwikkelen. Wonen, werken en
uniek te zijn, om de regio anders neer te zetten dan andere regio’s.
vrijetijdseconomie zijn daar tastbare voorbeelden van. Maar er kan
Doelstelling daarbij is te zoeken naar USP’s (Unique Selling Points)
ook gedacht worden aan bijvoorbeeld zorg en onderwijs. ECHT
waarbij wij de consument verleiden met iets van of in de Achter-
Achterhoek is meer dan een logo. Het is het kwaliteitsstempel op
hoek dat nergens anders te vinden is. Echter binnen de destinatie-
alles wat de Achterhoek aantrekkelijk maakt. Het idee is om inwo-
marketing is dit - rekening houdend met verschillende doel-
ners het gevoel te geven dat wie woont, werkt, onderneemt of zijn
groepen - zoeken naar één unieke waarde vaak een missie die een
vrije tijd doorbrengt in de Achterhoek, het goed heeft getroffen!
ambitie blijft. Daarentegen kent de Achterhoek een aantal karak-
ECHT Achterhoek staat voor de kernwaarden zoals deze ook zijn
teristieke kenmerken die uitstekend aansluiten bij de trends en
geformuleerd in dit plan. Kijken we naar andere sectoren dan is
ontwikkelingen, als ook het productaanbod. Door deze met elkaar
ECHT Achterhoek ook onze innovatiekracht en onze eindeloze mo-
te verbinden ontstaan er aandachtsgebieden. De aandachtsgebie-
gelijkheden in wonen. En dus ook om de vrijetijd door te brengen.
den voor toeristisch Achterhoek zijn:
ECHT Achterhoek is ontstaan vanuit de Regio Achterhoek en kan
•
Fietsen en wandelen
door het bedrijfsleven als ‘endorser’ gebruikt worden in hun eigen
•
Verblijven
uitingen. Met als doel maximale synergie tussen centraal ont-
•
Culinair en streekproducten
wikkelde en ingezette campagnemiddelen als antwoord op de
•
Evenementen
vraag van de consument. Achterhoek Toerisme maakt in haar
•
Grensstreek
uitingen ook gebruik van het ECHT Achterhoek logo en beoordeelt
•
Kunst & Cultuur(historie)
in welke mate zij de bijbehorende huisstijl kan inpassen in de huidige uitingen. Achterhoek Toerisme heeft de ambitie om de marketing-
4
Wie willen we bereiken?
Onderbouwing van deze aandachtsgebieden ligt in de karakteris-
activiteiten (vrijetijdseconomie) die in het verleden door de Regio
tieke kwaliteiten van de Achterhoek: rust, ruimte, het authentieke
Achterhoek zijn ontwikkeld, te adopteren en incorporeren in het
(cultuur-)landschap, kastelen en landgoederen, veelzijdige steden,
beleid en de activiteiten van Achterhoek Toerisme. Het meest tast-
‘naoberschap’ en een grote variatie aan routes, verblijfsaccommo-
bare voorbeeld daarvan is het Fan- en Supporter concept van de
Het is helder dat we niet alles aan iedereen kunnen aanbieden.
internationaal gerichte media ingezet (RTV, beurzen, outdoor, etc.).
daties, streekeigen attracties en evenementen. De Achterhoek
Regio Achterhoek. Achterhoek Toerisme brengt het Fan-concept in
Als regio moet je keuzes maken in je aanbod, productontwikkeling
Daarnaast wordt Achterhoek Toerisme partner van de Euregio om
wordt in het bijzonder gewaardeerd om haar authentieke sfeer, de
diverse communicatie uitingen onder de aandacht. Ook wordt dit
en promotie. Op basis daarvan stel je doelstellingen op voor de
gezamenlijk met diverse Gelderse en Overijsselse RBT’s de Duitse
mensen, het goede leven en de natuurlijkheid. In eerdere rappor-
concept opgenomen in de partnerovereenkomsten met het
verschillende doelgroepen. Uiteraard zijn de andere doelgroepen
markt te bewerken. Uitvoeringsorgaan hierin is de Euregio, onder-
ten werd ook wel gesproken over het Achterhoekse DNA: natuur-
bedrijfsleven.
ook meer dan welkom, maar het betekent dat we de marketing- en
steunt door de RBT’s.
lijk, eigenzinnig, authentiek, kleinschalig en dynamisch. Binnen
promotieactiviteiten met name gaan inzetten om de groepen die
Los van deze doelgroepgerichte aanpak is de tendens binnen de
Achterhoek 2020 (samenwerking 3 o’s Onderwijs, Ondernemers,
het meest interessant zijn voor de Achterhoek zo efficiënt en effec-
marketing en communicatie veel meer gericht op thema’s waar-
Overheid) ligt de nadruk op ‘naoberschap’ (elkaar dingen gunnen,
tief mogelijk te bereiken.
toe meerdere (demografische) doelgroepen zich aangetrokken
samenwerken, helpen) als unieke kwaliteit van de Achterhoek.
voelen. Iemand van 55 jaar kan vergelijkbare interesse in kunst
In samenwerking met de overige RBT’s in Gelderland wordt ge-
Doelgroepen zijn toeristen en recreanten uit binnen- en buiten-
hebben als iemand van 30 jaar. Het verbindende thema is kunst.
werkt aan de (digitale) ontsluiting van diverse cultuurhistorische
land en de eigen inwoners.
Achterhoek Toerisme gaat de komende jaren dus meer inzetten
locaties in de Achterhoek. Binnen een viertal tijdslijnen (Hertog-
Achterhoek Toerisme richt zich in eerste instantie op de binnen-
op
dom Gelre, Buitenplaatsen en landgoederen, Industriële revolutie
landse markt, met name op de Randstad, Gelderland en de aan-
en de in hoofdstuk 4 genoemde aandachtsgebieden. Naast deze
en Liberation Route) wordt op 32 locaties spannende geschiedenis
grenzende provincies. Hierbij ligt primair de concentratie op jonge
thematische segmentatie volgt eventueel demografische en geo-
verteld.
gezinnen met kinderen en 55-plussers en secundair op de twee-
grafische segmentatie.
persoonshuishoudens. Voor een bredere weergave van de speerpunten zie bijlage 1.
Het aantal buitenlanders dat vakantie viert in de Achterhoek, is beperkt. Om kosten en baten in verhouding te laten zijn, werken we voor de buitenlandpromotie in Gelders verband samen om de provincie met haar regio’s te promoten op voornamelijk de Duitse en Vlaamse markt. Dit gebeurt via de stichting Toerisme Gelderland en de Stichting Vrijetijdshuis Gelderland. Beide stichtingen zijn een samenwerkingsverband tussen de vier RBT’s in Gelderland. Middels gelden vanuit de provincie en cofinanciering uit de regio’s worden diverse campagnes uitgevoerd waarmee de Gelderse streken worden gepromoot. Veelal worden nationale en
16
17
thema’s
5
Wat betekent dit?
Aan de hand van een SWOT (Strengths,Weakenesses, Opportunities and Threats) analyse zijn we in staat inzicht te krijgen in de belangrijkste kansen en bedreigingen voortkomend uit de marktanalyse. De vraag is hoe wij deze kansen benutten middels onze sterktes en hoe wenden we bedreigingen af. Uiteindelijk vormt de SWOT de basis voor verdere keuzes. Zie hoofdstuk 6.
STERK
ZWAK
• Sterke naamsbekendheid als toeristische regio
• Kleinschalige toeristische sector
• Belangrijke binnenlandse vakantiebestemming
• Geen grote attractie(s) en musea
• Rust & ruimte
• Beperkt innovatievermogen
• Landschappelijk (natuur)
• Professionaliteit kan beter
• Goede mogelijkheden voor fietsen en wandelen en
• Niet altijd eigentijds of hip
overige vormen van buitenrecreatie
• Agrarisch imago
• Culinaire identiteit
• ‘ver weg’ perceptie
• Cultuurhistorie
• Beperkte slagkracht
6
Wat gaan we doen?
6.1. Doelen
• Platteland
Het doel van Achterhoek Toerisme is om invulling te geven aan de
Op strategische niveau (2013-2016) zijn er twee hoofddoelen
• Gastvrijheid, vriendelijkheid & gemoedelijkheid,‘naoberschap’
opgestelde visie en missie van de organisatie. Daarbij draagt zij
gekoppeld aan de activiteiten van Achterhoek Toerisme:
• Authentiek, streekeigen
zorg voor merkontwikkeling en brede toeristische promotie van de
• Het verhogen van de toeristische bestedingen in de Achterhoek
• Grenzend aan enorm potentieel gebied (Duitsland)
Achterhoek. Achterhoek Toerisme is daarbij vernieuwend en
• Relatief veel en goede campings
ontwikkelt en vermarkt nieuwe marketing- en routeconcepten,
• Mooie en veelzijdige (Hanze)steden
promotie- en informatiepakketten (off- en online). Achterhoek Toe-
• Sterk aandeel in senioren markt
risme draagt bij aan de ontwikkeling van toeristisch-recreatieve
KANSEN
BEDREIGINGEN
met 10% • Terugkeer en handhaving van een positie in de top 10 van populairste Nederlandse vakantieregio's.
producten in de regio. Waar mogelijk wordt aansluiting gezocht
Naast bovengenoemde hoofddoelstellingen kent Achterhoek
bij de bredere regiomarketing op het gebied van wonen en werken.
Toerisme nog een aantal subdoelen:
Zoals blijkt uit de marktanalyse liggen er genoeg kansen voor de
• Toename van de werkgelegenheid in de vrijetijdssector met 10%
Achterhoek. Aangezien dit een onderzoek is uit 2009 en er onder-
• Verlengen seizoen
• Vergrijzing
• Sterke concurrerende toeristische bestemmingsregio’s
tussen nog geen nieuwe monitoring heeft plaatsgevonden, blijft
• Vergroten herhaal bezoek
• Gezondheidstoerisme, zorg/wellness en actieve vakanties
• Consument wordt kritischer, mondiger en veeleisender
ook voor de komende periode dit onderzoek het uitgangspunt. Het
• Versterken samenwerking TR ondernemers en belanghebbenden
• Opkomst beleveniseconomie: meer behoefte aan
• Economische recessie
is wel wenselijk om tweejaarlijks een vergelijkbaar onderzoek uit te
• Groei één- en tweepersoonshuishoudens
voeren en bij voorkeur gebruik te maken van onderzoeksbureaus die
Door het onzekere economische klimaat en de wisselende econo-
• Ontwikkeling thematische arrangementen
avontuur, echtheid, authenticiteit, beleving en emotie
• Globalisering
gelijke onderzoeken uitvoeren voor andere regio’s. Hierdoor wordt
mische vooruitzichten is het goed om de doelstellingen realistisch
• Groeiende behoefte aan rust en onthaasting en vrijetijds-
• Stagnerende behoefte aan traditioneel kamperen
het beoordelen van de prestaties eenvoudiger en kan een nog beter
en dynamisch te formuleren.
• Wegtrekken jongeren
beeld worden verkregen van de mogelijkheden en kansen.
besteding • Aandacht voor natuur en duurzaamheid
De doelstellingen zijn gekozen op basis van de trends en ontwik-
• Groot potentieel in grensgebied (Dld en andere regio’s)
kelingen in de markt.
• Online oriëntatie door consumenten • Citymarketing grotere steden
18
19
6. Wat gaan we doen?
6. Wat gaan we doen?
6.2.1. Achterhoek Toerisme als bron van informatie
6.2. Marketingmiddelen en promotie
De website www.achterhoek.nl biedt algemene en thematische
faillissement van VVV Achterhoek hebben de lokale vestigingen
informatie over de Achterhoek, arrangementen, evenementen,
gezocht naar de voor hun beste voortzetting van het VVV- merk.
Belangrijk is om informatie centraal te beheren en te zorgen dat
nieuwsartikelen en diverse mogelijkheden om toerisme te bele-
Dit heeft geresulteerd in het feit dat er momenteel 24 centrale
deze op de plekken komt daar waar en wanneer de toerist en/of
ven. Achterhoek.nl is een brede portal die als basis dient voor de
informatiepunten actief zijn in de Achterhoek, los van het gast-
recreant deze wil ontvangen. Beschikbaarheid van de data en infor-
toeristische informatie en waarbij we ondernemers de mogelijk-
heerschap en de informatievoorziening waarin toeristische onder-
matie speelt daarin een voorname rol. Basis bij deze kerntaak is de
heid bieden om met haar doelgroep te ‘connecten’. Naast de ge-
nemers faciliteren. Achterhoek Toerisme is ‘partner in business’ van
database van Achterhoek Toerisme van waaruit informatie wordt
noemde website en social media verstuurt Achterhoek toerisme
VVV Nederland en ondersteunt het VVV-merk waar gewenst en
ontsloten naar de verschillende applicaties (website(s), apps,
ook op gezette tijden nieuwsbrieven per email.
vervult daarmee een verbindende en aanjagende rol voor de lokale
mobiele website, touchscreens). Daarnaast geeft Achterhoek
De komende jaren spelen we verder in op de ontwikkelingen op
informatiepunten. Daarbij wordt gekeken naar de groeiende wens
Toerisme input aan diverse offline publicaties op regionaal en
het gebied van digitale media en communicatie door de inzet van
om informatie verder te digitaliseren en te decentraliseren en
bovenregionaal niveau.
digitale media verder uit te bouwen en te kiezen voor een gecom-
meer op de door de consument gewenste locaties in te richten.
Naast de digitale ontsluiting speelt ook de lokale (centrale) infor-
bineerde offline en online marketingstrategie en waar mogelijk
Achterhoek Toerisme streeft in de toekomst naar een coördine-
matievoorziening (VVV’s/TIP’s) een grote rol in het verspreiden en
crossmediacampagnes in te zetten bij productontwikkeling en
rende rol in de ketensamenwerking op het gebied van informatie-
delen van informatie. De komende jaren steekt Achterhoek
promotie acties.
voorziening en gastheerschap in de regio. Deze rol dient echter op natuurlijke wijze te ontstaan (groeimodel) en gestoeld te zijn op
Toerisme dus sterk cross mediaal in, waarbij we niet de ogen moeten sluiten voor de ontwikkelingen die gaande zijn.
draagvlak op lokaal niveau.
6.2.1.2. Offline Achterhoek Toerisme is het hele jaar door bezig met het verwerven
6.2.1.1. Online
van gratis publiciteit via pers en PR activiteiten. De gratis publici-
Dat online communicatie meer en meer de rol van de traditionele
teit proberen we te bereiken met persberichten, speciale katernen
communicatiemiddelen overneemt is een feit. Vooral in de oriën-
van (dag)bladen, persontvangsten en het organiseren van pers-
Informatievoorziening, marketing en promotie zijn uiterst belang-
tatie en boekingsfase bieden online media snel en effectief toe-
bezoeken in de regio.Verder gebruiken we het uitgebreide netwerk
rijk voor de Achterhoek. Op niveau van gastheerschap heeft de
gang tot informatie en maakt het de consument makkelijk om tot
om gratis publiciteit te genereren voor specifieke projecten en
Achterhoek tal van locaties waar dit onder het VVV-label wordt
aankoop over te gaan.
producten in de Achterhoek. Uiteraard plaatst Achterhoek Toe-
ingevuld. Daarnaast is er in de voorbije jaren meer ingezet op
Online communicatie is al lang niet meer een spel tussen partij
risme waar mogelijk en interessant ook betaalde publiciteit zoals
digitale (location-based) informatievoorziening. Het beleid is erop
A en B. Door de sterke opkomst van social media is de consument
advertentiecampagnes, advertorials en/of andere aanbiedingen
gericht om de toerist en recreant informatie te bieden daar waar
zelf ‘creator’ van (toeristische) content geworden. Blogs, YouTube,
en promoties.
en wanneer de consument dat wenst. De marketing die de Ach-
Facebook en Twitter zijn daarvan de meest bekende voorbeelden.
Naast de PR en online activiteiten brengt Achterhoek Toerisme
terhoek nodig heeft moet specifieker en gerichter worden ingezet
Toegang tot mobiele data ontwikkelt zich razendsnel. Achterhoek
diverse printuitgaven uit met als doel de Achterhoek het hele jaar
op thema’s, aandachtsgebieden en doelgroepen. Dit is mede nood-
Toerisme maakt intensief gebruik van social media om de Achter-
onder de aandacht te brengen van (potentiële) gasten en inwoners.
zakelijk omdat de steeds mondiger wordende consument die
hoek en diverse campagnes en projecten te promoten. Bovendien
Ondanks de groei in het gebruik van internet en mobiele marke-
verdieping zoekt. Generieke marketing mist dan ook het doel. De
biedt een nadrukkelijke en gestructureerde aanwezigheid via
ting is er ook nog steeds een hele grote groep die de voorkeur geeft
marketing dient meer toegesneden te worden op de doelgroepen.
social media een goede basis voor productontwikkeling. Het is bij
aan dagbladen, magazines, brochures en folders. Juist in een cross
En zelfs binnen de doelgroepen valt onderscheid te maken. Want
uitstek een medium dat voor je kan werken.
mediale aanpak kan een effect worden bereikt dat groter is dan
het ene jonge gezin houdt van ontspanning en rust tijdens de
Achterhoek Toerisme zet de komende jaren sterk in op online
de afzonderlijke media kunnen bereiken.
vakantie, terwijl het andere gezin de ene activiteit na de andere
communicatie waarbij de toerist en recreant centraal staan. Daarbij
Achterhoek Toerisme vertegenwoordigt de Achterhoek op diverse
plant. We moeten wel waakzaam zijn voor versnippering. Focus
dienen we niet uit het oog te verliezen dat nog niet alle doel-
(consumenten)beurzen in binnen- en buitenland. Daarbij wordt
middels thematische campagnes en bundeling van middelen
groepen‘connected’zijn c.q. een sterke wens hebben om informatie
voor het merendeel de nadrukkelijke samenwerking gezocht met
levert het meeste rendement.
ook op andere manieren tot zich te nemen. Een cross mediale aan-
één of meerdere regionale collega’s. Vanuit de Gelderse samen-
Achterhoek Toerisme heeft een aantal basistaken waarmee het
pak geeft extra slagkracht en de zekerheid op bereik van een groter
werking worden voornamelijk de grotere landelijke en internatio-
bijdraagt aan de doelstellingen. Deze basistaken zijn:
deel van de doelgroep.
nale beurzen bezocht. Jaarlijks dient te worden onderzocht wat de
• Achterhoek Toerisme als bron van informatie
Ook de smartphones en tablets zijn niet meer weg te denken uit
meerwaarde van beurzen is ten opzichte van andere communi-
• Achterhoek Toerisme als ontwikkelaar van producten
onze samenleving. De mobiele apparaten worden meer en meer
catiekanalen. Vooralsnog lijken beurzen nog een wezenlijk aandeel
Achterhoek Toerisme heeft de ambitie om jaarlijks met overheden
• Achterhoek Toerisme als promotor van het merk Achterhoek
een ‘communicatie gateway’. Bellen en sms’en lijken in de verdruk-
te hebben in de cross mediale aanpak.
(gemeenten en provincie) en het bedrijfsleven diverse vernieu-
• Achterhoek Toerisme als verbindende schakel
king te komen door app-en, gamen, posten, bloggen en twitteren.
• Achterhoek Toerisme als coördinator van route en informatie
Het gebruik van mobiele data en mobiele applicaties neemt de komende jaren alleen maar verder toe. Ook de acceptatie en
structuren
penetratie bij de oudere doelgroepen neemt rap toe. Achterhoek Toerisme speelt ook op deze mobiele ontwikkelingen in en gaat
Hierna worden de basistaken verder toegelicht.
de consument locatie, tijd en voornamelijk doelgroep gebonden informatie aanbieden. Achterhoek Toerisme gaat zich bezig houden met de (door)ontwikkeling van mobiele technologieën.
20
6.2.2 Achterhoek Toerisme als productontwikkelaar
wende producten te ontwikkelen, met als doel een kwalitatieve en kwantitatieve impuls te geven aan de toeristisch-recreatieve sec-
6.2.1.3. Gastheerschap
tor in de Achterhoek. De producten moeten in lijn zijn met de aan-
In de Achterhoek kennen we verschillende vormen van informa-
dachtsgebieden en kernwaarden van de regio. Die zijn terug te
tievoorziening die op hun beurt ook weer anders zijn georga-
vinden in de uniforme uitstraling, de keuze van media en het, taal-
niseerd en/of aangestuurd. Van zelfstandige winkels met perso-
en beeldgebruik. Vooropgesteld dat dit aansluit bij de doelgroep.
neel in vast dienstverband tot ‘agentschappen’ die werken met
Productontwikkeling vindt plaats op het gebied van marketing en
vrijwilligers. Ook de financieringsstromen en de aansturing die
promotie, waarbij meer en meer thematische producten worden
daar aan ten grondslag liggen verschillen per gemeente. Na het
gerealiseerd en segmentatie niet meer alleen plaats vindt op basis 21
6. Wat gaan we doen?
6. Wat gaan we doen?
6.2.4. Achterhoek Toerisme als verbindende schakel
van generieke of algemene gegevens maar juist op interesse-
onderscheidend en uniform beeld van de Achterhoek uit. De ge-
gebieden. De Achterhoek kent reeds een aantal tastbare voorbeel-
formuleerde aandachtsgebieden geven invulling aan het eigen-
den zoals Wild eten in de Achterhoek en Kamperen in de Achter-
zinnige, natuurlijke, authentieke en dynamische karakter van de
hoek. De komende jaren wordt stevig ingezet op deze vorm van
Achterhoek. Zowel een regio-branding campagne, als meer the-
Achterhoek Toerisme is zich bewust van het feit dat marketinguit-
krijgt de ondernemer een beter beeld van wat er te doen en te zien
ontwikkeling. Daarnaast speelt Achterhoek Toerisme een actieve
matische campagnes op basis van de aandachtsgebieden dienen
gaven onder druk staan, subsidies afnemen en dat door verder-
is in de Achterhoek. Uiteindelijk kan dit leiden tot kruisbestuiving
rol in de ontwikkeling van nieuwe routeproducten en de ontsluiting
te passen bij de benoemde kernwaarden (ECHT Achterhoek). ECHT
gaande professionalisering van marketing- en communicatie-
en ontwikkeling van nieuwe producten en concepten. Uiteraard
daarvan. Denk daarbij aan de ontwikkeling van het fietsknoop-
Achterhoek wordt hierin gezien als overkoepelend, sector breed
middelen het lastiger is jezelf te onderscheiden. Om maximale
wordt de ondernemer beter betrokken bij het toerisme in de
puntennetwerk, TOP’s en camperplaatsen. Achterhoek Toerisme
keurmerk en als afzender. Achterhoek Toerisme past het ECHT Ach-
slagkracht te realiseren moet Achterhoek Toerisme verbanden
Achterhoek en beter geïnformeerd over wat er te doen is in de
biedt ook ondersteuning bij ondernemersinitiatieven of initiatieven
terhoek logo op al haar consumentenuitingen toe.
leggen. Op lokaal niveau met gemeenten, toeristische platforms
Achterhoek en kan dit vervolgens overbrengen op de gasten.
van derden.
Het blijkt dat Nederlanders de Achterhoek veelvuldig noemen
en informatiepunten (VVV’s en TIP’s). Door de inzet van regio-
Tot slot wil Achterhoek Toerisme ook verbindingen leggen tussen
wanneer gevraagd wordt naar bekende regio’s in Nederland. Toch
managers wil Achterhoek Toerisme een bijdrage leveren aan de
ondernemers en de pers. Achterhoek Toerisme als organisatie is
heeft men moeite aan te geven waar het ligt en wat er vooral zo
ontwikkeling van het toerisme op lokaal (gemeentelijk niveau).
voor een toerist of recreant niet belangrijk. Het gaat om de Achter-
uniek is aan de Achterhoek. Uit onderzoek is ook gebleken dat er
Door het bieden van een cafetariamodel kan per gemeente wor-
hoek en de Achterhoekse ondernemers die iets te bieden hebben.
een verschil is tussen het imago en de ambitie die de Achterhoek
den bepaald op welke terreinen en middels welke werkzaamheden
Door de pers direct in contact te brengen met ondernemers,
heeft. Zie spinnenwebmodel.
bijdragen aan de doelstellingen van een specifiek gebied of
waarin Achterhoek Toerisme als aanjager fungeert, komt het
Achterhoek Toerisme is samen met ondernemers de organisatie
Mede op basis van dit onderzoek zijn de eerder genoemde kern-
gemeente. Uitgangspunt daarbij is dat een samenwerking uitgaat
verhaal uit de markt. Daarentegen gaat Achterhoek Toerisme ook
die binnen de Achterhoek verantwoordelijk is voor het stimuleren
waarden geformuleerd. Om het gat tussen imago en ambitie (‘gap’ )
van een meerjarige overeenkomst om maximaal rendement te
vaker de consument zelf raadplegen en co-creatie vragen bij nieuw
van toerisme en recreatie. Bij de vermarkting van de Achterhoek
te dichten lanceert Achterhoek Toerisme een regiocampagne die
genereren van de geïnvesteerde tijd, geld en kennis.
te ontwikkelen producten. De huidige consument is gevoelig voor
wordt ingezet op de kernwaarden en aandachtgebieden die het
kernwaarden uitdraagt en focust op de aandachtsgebieden. De
Ook bovenregionaal is het noodzakelijk om de krachten te bundelen.
adviezen van gelijkgestemden.
imago bepalen van de Achterhoek. Een regiocampagne richt zich
campagne dient de (toeristische) economie te versterken door
Achterhoek Toerisme is samen met gemeenten en ondernemers
op verschillende doelgroepen, maar de boodschap van de hoofd- of
meer bezoekers voor verblijfs- en dagrecreatie te trekken en daar-
beperkt in staat het hoogste podium te bereiken en als dat al tot
eventueel sub-campagnes zijn hetzelfde en dragen daarmee een
mee de bekendheid van de Achterhoek te vergroten.
de mogelijkheden zou behoren mist het de duur, waardoor acties
6.2.3. Achterhoek Toerisme als promotor van het merk Achterhoek
ganiseerd vinden regelmatig excursies plaats. Door ondernemers mee te nemen naar attracties, activiteiten en accommodaties worden onderling verbanden gelegd, wordt kennis gedeeld en
vaak ‘single shots’ zijn en daarmee minder effectief. Door gezamenlijk op te trekken met de overige Gelderse RBT’s zijn we in staat om schaalvoordelen te bewerkstelligen en krijgen we makkelijker toegang tot de noodzakelijke middelen. Behoud van eigen identiteit staat daarbij voorop. We kunnen een groter deel van de doelgroepen bereiken, zowel in binnen- als buitenland en kunnen gebruik maken van de kracht van één van de sterkste toeristische gebieden in Nederland. De Gelderse uitstraling en samenwerking moet ondersteunend zijn voor ons eigen merk de Achterhoek. Gelderland kan worden gebruikt als aanjager voor de Achterhoek. Om dit te bereiken werkt Achterhoek Toerisme samen met Toerisme Gelderland en het Vrijetijdshuis aan de campagne Gelderse Streken. Ook het grensgebied wordt actief bewerkt middels een samenwerking op regionaal gebied. Hierbij worden sterke regionale merken samengebracht met als doel de grensregio als attractieve bestemming voor een- of meerdaags verblijf te promoten. Binnen enkele projecten gebeurt dit reeds. Voor haar stakeholders heeft Achterhoek Toerisme de ambitie om jaarlijks een toeristische kick-off te organiseren voor genodigden vanuit het bedrijfsleven, de overheden en overige toeristische organisaties. Een dergelijke dag is inspirerend en nodigt uit om uitgebreid te netwerken. Op regelmatige basis verstuurt Achterhoek Toerisme zakelijke nieuwsbrieven waarin zij de stakeholders in de regio op de hoogte houdt van datgene wat zich op het gebied van toerisme en recreatie afspeelt. Centraal staan de activiteiten van Achterhoek Toerisme, maar ook andere ontwikkelingen binnen de Achterhoek en het toerisme worden belicht. Vanuit de projecten die door Achterhoek Toerisme worden geor-
22
23
6. Wat gaan we doen?
6. Wat gaan we doen?
6.3. Projecten en productontwikkeling
geschreven, onderbouwd (passend bij aandachtsgebieden)
Maar gezien de strategische ligging van de Achterhoek en het
en multiple inzetbaar zijn (wonen, werken, …). Uiteindelijk moet
enorme potentieel net over de grens is zelfstandig partnerschap
dit leiden tot een flinke imago-impuls voor de Achterhoek. Achter-
een absolute noodzaak. De huidige Euregio periode loopt nog t/m
hoek Toerisme creëert door dit eigen geluid en de vele positieve
2014. Momenteel lopen er meerdere projecten waar Achterhoek
publiciteit, bekendheid en positionering van de Achterhoek als
Toerisme actief in participeert. Das Andere Holland is de grote
Achterhoek Toerisme staat aan de basis van diverse projecten in
aantrekkelijke vrijetijdsbestemming, zowel voor toeristen als eigen
themacampagne gericht op de Duitse toerist en recreant. Maar
de Achterhoek, maar voert ook projecten uit in opdracht van
inwoners.
daarnaast zijn er nog diverse projecten op gebied van kinderen,
derden. De basis wordt gevormd door een aantal stevige projecten
rivierenlandschap, grenscorridor, etc.
die sinds vele jaren uit zijn gegroeid tot een vaste waarde in de Achterhoek promotie. Jaarlijks worden deze projecten geëvalueerd
6.3.2. Regio campagnes Gelderland
en aangepast aan de huidige wensen van de stakeholders en
6.2.5. Achterhoek Toerisme als coördinator van route en informatie structuren Route gebonden recreatievormen - fietsen, wandelen, paardrijden, skeeleren, mountainbiken - zijn een belangrijk onderdeel van de recreatieve en toeristische kwaliteit in de Achterhoek. Het hoofddoel van het routebureau is het bevorderen van het gebruik van
consumenten.In dit hoofdstuk zijn de kernprojecten voor de komende
Samen met regionale partners Regio Arnhem Nijmegen, Veluwe
periode terug te vinden. Bij de promotie wordt gebruik gemaakt
en Rivierenland werkt Achterhoek Toerisme aan diverse Gelderse
van de communicatiemiddelen zoals genoemd in hoofdstuk 6.
projecten. Onder de noemer Gelderland levert je mooie streken
Voor de komende jaren ontwikkelt of participeert Achterhoek
wordt de Achterhoek aanvullend gepromoot als streek van
Toerisme in regiocampagnes die een meerjarige looptijd hebben.
Gelderland. Deze samenwerking wordt bekrachtigd middels de
Themacampagnes vinden zowel het hele jaar door of op bepaalde
Stichting Toerisme Gelderland waarin alle vier regio’s zijn verte-
momenten in het jaar plaats. Ook draagt Achterhoek Toerisme
genwoordigd. Deze regio campagne richt zich zowel op de binnen-
bij aan projecten. Projecten hebben een eenmalige basis die even-
landse- als de buitenlandse markt. Hierbij wordt sterk ingezet op
tueel wordt gevolgd door een structurele themacampagne of
online en offline marketingactiviteiten. Zwaartepunt bij deze cam-
waarbij het onderhoud en de promotie als kernactiviteit van de
pagnes ligt bij radio en TV, outdoor reclame, persbewerking en
organisatie wordt beschouwd.
beurzen. Uit in Gelderland is een online uitplatform voor heel Gelderland.
de gemarkeerde routestructuur door toeristen en bewoners. Alle activiteiten die bijdragen aan een beter gebruik van routes worden
6.3.1. Regio campagne Achterhoek - Genieten
in beginsel tot de taakvelden van het routebureau gerekend.
Een one-stop-shop concept met achtergrondinformatie over het uitgaan in Gelderland. UITinGLD.nl informeert inwoners en bezoekers van Gelderland en de Achterhoek over alle activiteiten
Naarmate de infrastructuur voor bewegwijzerde routes beter is, wordt een regio aantrekkelijker voor toeristen. Routes zijn bij uitstek geschikt om de omgeving te leren kennen en vormen een essentiële verbinding tussen bezienswaardigheden en horecagelegenheden e.d. Ze worden gebruikt voor arrangementen wandelen of fietsen van hotel naar hotel - of door recreatieondernemers die routes in het hotel of bij de receptie van de camping neerleggen, zodat gasten weten waar in de omgeving iets te ontspannen, beleven en genieten valt. Het toeristisch-recreatief bedrijfsleven is gebaat bij een goede, complete en goed onderhouden routestructuur. Het is noodzakelijk dat de routestructuur goed aansluit bij de toeristisch-recreatieve bedrijvigheid. Het bedrijfsleven ziet de routestructuur als het regionaal visitekaartje. Bovendien zijn bedrijven gebaat bij duidelijkheid. Een goede distributiestructuur, een centraal meldpunt voor klachten en de mogelijkheid om de routestructuur te betrekken bij de bedrijfspromotie, stimuleren bedrijven om een actieve bijdrage te leveren aan het routegebruik in de omgeving. Achterhoek Toerisme fungeert na overdracht van de taken vanuit
In de toeristische marktbewerking staat het ontwikkelen van het
op gebied van kunst, cultuur, uitgaan, evenementen, festivals,
imago en de beleving van bestemmingen centraal. Een duidelijk
horeca en recreatie. De bezoeker kan hier online kaarten reserve-
en onderscheidend imago en het waarmaken daarvan bij bezoek
ren. Achterhoek Toerisme gaat beoordelen in welke mate Achter-
is daarom enorm belangrijk. Het is voor de Achterhoek belangrijk
hoekse ondernemers gekoppeld kunnen worden aan dit initiatief.
om op basis van hetgeen reeds is ontwikkeld en nog moet worden
Door RBT-KAN wordt het project Spannende Geschiedenis uitge-
ontwikkeld een duidelijk eigen imago te hebben, waarbij de be-
rold. Binnen dit project worden door een aantal tijdslijnen de
zoekers aan de Achterhoek dit ook daadwerkelijk beleven. Daarom
belangrijkste historische bezienswaardigheden van de provincie
is een nieuwe aanpak nodig. Maar wel één die met het bedrijfsle-
en de Achterhoek voor het voetlicht gebracht. Een website, een
ven is bepaald en door het bedrijfsleven wordt gedragen. De in dit
mobiele website, informatiepanelen, drukwerken, routes, arrange-
plan genoemde aandachtsgebieden en kernwaarden dienen als
menten en een publiciteitscampagne zijn de communicatie-
uitgangspunt. Deze aanpak moet leiden tot een krachtige regio-
middelen die in 2013 worden ingezet. Doelstelling is om bij te
campagne. Een concept, dat door zoveel mogelijk bij toerisme en
dragen aan een stuk belevenis of herbeleving van het verleden.
recreatie in de Achterhoek betrokken partijen wordt gevoerd en
Spannende Geschiedenis voorziet in de behoefte om meer te
uitgedragen.
weten te komen over onze geschiedenis op een lichte en luchtige
Het voorstel is verder te bouwen op de campagne (gezond) Genieten.
recreatieve manier. Tastend voorbeeld is het succesvolle project
Feitelijk komen hierin de aandachtsgebieden voor de Achterhoek
van de Liberation route. Deze heeft in de voorbije jaren tienduizen-
Van oudsher kent de Achterhoek een aantal sterke themacampagnes.
samen: bewegen (fietsen en wandelen), culinair genieten, cultu-
den extra bezoekers naar het gebied Arnhem-Nijmegen getrokken
Wild eten in de Achterhoek is daar de meest bekende van. In deze
reel genieten, verblijf, ontspannen, onthaasten, rust,‘naoberschap’,
en wordt als ‘route’ steeds meer een ‘attractie’.
samenwerking slaan restauranthouders samen met Achterhoek
6.3.4. Themacampagnes Achterhoek
ruimte, samen genieten. Voor de Achterhoek is dit nog steeds een
het RAL als spin in het web voor alle gemarkeerde routestructuren.
Toerisme de handen ineen om het wildseizoen en voornamelijk de
unieke kans om op een maatschappelijke behoefte in te spelen en
Basistaken voor het routebureau zijn:
zich onderscheidend te profileren. Uniek, want geen andere regio
• Kennisinstituut voor innovatie en productontwikkeling
restaurants onder de aandacht te brengen van de consument.
6.3.3. Regio campagnes grensoverschrijdend
Deze jaarlijkse campagne wordt eenzijdig gefinancierd door de
heeft dit op deze wijze opgepakt. Vaak zie je alleen deelfragmen-
• Kwaliteitsbewaking onderhoud en beheer gemarkeerde routestructuren • Onderhoud en beheer toeristische bebording • Onderhoud en beheer toeristische overstappunten (TOP’s) • Onderhoud en beheer Camperzuilen (en kanostoepen)
deelnemende restaurants. Achterhoek Toerisme wil, in overleg met
ten (wellness). Achterhoek Toerisme migreert bestaande producten
Achterhoek Toerisme is contractpartner van Euregio en partici-
de deelnemende organisaties, in de komende jaren diverse veran-
naar een nieuwe propositie en gaat op basis hiervan nieuwe
peert in diverse grensoverschrijdende projecten en activiteiten.
deringen doorvoeren binnen het project waarbij de kracht van de
producten ontwikkelen.
Niet op de laatste plaats omdat de Duitse marktbenadering vanuit
samenwerking bewaard blijft en de marketinginspanningen
Voorafgaand aan een stevige meerjarige, cross mediale campagne
het project Gelderse Streken ook al plaatsvindt via de Euregio.
worden aangepast aan de hedendaagse wensen.
met landelijke dekking moet de propositie goed worden uit24
25
6. Wat gaan we doen?
6. Wat gaan we doen?
Het najaar staat culinair gezien in het teken van wild eten. Maar
producten zoals, de website, brochures, advertentiecampagne,
ook in andere seizoenen lijkt er voldoende ruimte voor een verge-
persreizen, arrangementen e.d. In fase 2 is het de bedoeling dat
lijkbaar project. De eerder gestarte campagnes omtrent asperges
Achterhoek Toerisme in samenwerking met het toeristisch
of streekgerechten lijken aantrekkelijk om als tweede culinaire
bedrijfsleven hierop een nadrukkelijke follow-up gaat geven. Het
campagne in de Achterhoek succesvol te zijn.
gaat hierbij om het verder ontwikkelen van kansrijke arrangemen-
Achterhoek Toerisme heeft de ambitie om samen met de horeca,
ten met en voor het bedrijfsleven en een uitgekiende marketing-
of aan horeca gelieerde sectoren, meerdere concepten te ontwik-
campagne, waarbij de nadruk komt te liggen op de online
kelen. Doel is om de culinaire reputatie van de deelnemende
marketing.
restaurants en overige participanten en het culinaire imago van
In 2009 in het fietsknooppuntennetwerk gerealiseerd. Mede door
de Achterhoek verder te promoten. In het verleden is er een uit-
het succes van dit project wordt er de komende jaren een min of
gebreid promotieprogramma voor wijnbouw opgezet. Achterhoek
meer vergelijkbaar netwerk voor wandelaars ontwikkeld voor de
Toerisme gaat beoordelen in welke mate dit een nieuwe impuls
Achterhoek. Achterhoek Toerisme neemt de voorbereidingen,
nodig heeft en of er voldoende draagvlak bestaat om hier een
realisatie, marketing en communicatie voor haar rekening. Om het
meerjarige campagne van te maken.
wandelen in deze regio meer en duidelijker op de kaart te zetten
Vanuit de verblijfsrecreatie wordt al sinds enkele jaren de cam-
wil Achterhoek Toerisme zich samen met het Landelijk Wandel-
pagne Kamperen in de Achterhoek uitgevoerd. Achterhoek
platform (LAW),Vereniging Kleine Kernen (VKK), Regio Achterhoek,
Toerisme promoot namens een groot aantal ‘grotere’ campings,
evenals de aangesloten gemeenten en lokale VVV’s inspannen om
het gebied, de deelnemende campings en een kortingskaart voor
naast de Lange-Afstand-Wandelpaden op regionaal niveau fijn-
gasten. Binnen deze campagne worden diverse communicatie-
mazige wandelinfrastructuren te realiseren, met uitgekiende
middelen ingezet, denk daarbij aan beurzen, een brochure, online
wandelmogelijkheden voor verschillende doelgroepen. Het
aanwezigheid en diverse pers en promotie gerelateerde activitei-
bestaande aanbod van wandelmogelijkheden is deels nog onder-
ten. Ook binnen deze campagne is Achterhoek Toerisme voor-
ontwikkeld en veelal beperkt tot geïsoleerde terreinen en/of
nemens om de komende jaren op te schakelen naar een toekomst-
geïsoleerde routes. Het landelijk gebied is voor wandelaars soms
bestendig project met breed draagvlak onder de ondernemers.
matig toegankelijk, in het bijzonder vanuit de stad en de stads-
Ook het project Camperplaatsen, dat door het RAL is opgezet,
rand. De matige toegankelijkheid van het landelijk gebied heeft
wordt verder geïntegreerd, onderhouden en gepromoot.
enerzijds te maken met een daadwerkelijk fysiek tekort, anderzijds
De wens om ook andere sectoren van verblijfsrecreatie te promoten
met onbekendheid van bestaande mogelijkheden. Binnen het
lijkt goed aan te sluiten bij de kansen en sterktes van onze regio.
wandelroutenetwerk worden de huidige gemarkeerde routestruc-
Voor B&B’s, vakantiewoningen en/of minicampings wordt dit
6.3.5. Projecten Achterhoek
beoordeeld.Vanuit het karakteristieke en authentieke karakter van
6.4. Monitoring
De in dit plan opgenomen marketinginspanningen en diverse campagnes en projecten moeten uiteindelijk leiden tot een significante bijdrage aan de doelstellingen zoals die zijn bepaald. Om dit goed en realistisch te meten is een tweejaarlijkse monitor van groot belang. In paragraaf 3c refereren we al aan het feit dat delen uit de marktanalyse en trends afkomstig zijn uit verschillende bronnen, waardoor het onderling vergelijken niet eenvoudig is.Tevens verschillen diverse onderzoeken qua tijdsperiode, waardoor ook hier onderling vergelijk niet goed mogelijk is. Het is van belang om te monitoren
turen in stand gehouden en middels een nieuw uniform systeem
hoe de vrijetijdseconomie zich ontwikkelt. Daarom gaat Achter-
met elkaar worden verbonden. Achterhoek Toerisme gaat na
hoek Toerisme in de loop van 2013 een nulmeting houden over de
realisatie diverse producten ontwikkelen om het wandelnetwerk
het aanbod wordt een passende campagne geïnitieerd waarbij In 2009 is het grensoverschrijdende fietsconcept Rivierenland-
landelijk genieten centraal staat.
schap gelanceerd tijdens een congres van de 3e Berkelcompagnie.
Actief genieten staat ook centraal de komende jaren. Door sterke
Dit plan omvat in het kort het verbinden van de grensoverschrij-
themacampagnes op het gebied van fietsen en wandelen wordt
dende rivieren in onze regio: Berkel, Oude IJssel en Aa-Strang, IJssel,
aandacht gevraagd voor ons prachtige gebied. Achterhoek Toe-
en de Boven- en Groenlose Slinge. Dit grensoverschrijdende con-
risme legt verbindingen tussen routes en ondernemers en
cept biedt de recreant talrijke mogelijkheden voor het combineren
promoot op inspirerende en vernieuwende wijze de Achterhoek
van grensoverschrijdende fietstochten langs de rivieren. Gezien
als ideaal gebied voor actieve recreatie. Bestaande thema’s en
het succes van de 1e fase is de wens bij alle gemeenten geuit om
structuren als geocachen,TOP’s, oplaadpunten, project Fietstas, et
een vervolg hierop te geven.
cetera, worden geïntegreerd. Productontwikkeling staat hierin
Met de verbetering van deze fietstrajecten wordt beoogd een
centraal.
kwaliteitsimpuls te geven aan het Rivierenconcept en de toegan-
Speciaal voor gezinnen met (jonge) kinderen wordt een campagne
kelijkheid van het landelijke gebied verder te vergroten. Deze
geïnitieerd waarbij wij jonge gezinnen de vele recreatie- en
infrastructurele aanpassing brengt de toeristen dichter bij het
verblijfsmogelijkheden die de Achterhoek biedt onder de aandacht
water waardoor de belevingswaarde van de route verder toe-
willen brengen. Door beide sectoren aan elkaar te binden ontstaat
neemt. Uiteraard wordt de routebebording van het Rivieren-
grote slagkracht. De campagne spreekt kinderen aan en straalt fun
project, als dat van het fietsroutenetwerk, hierop worden aan-
uit. Voor ouders is het een waarborg dat activiteiten,accommodaties
gepast. Om de beleving nog verder te vergroten zijn door de
en attracties verantwoord zijn en dat deze hen dus een onbezorgd
gemeenten suggesties gedaan voor het realiseren van een viertal
en een gegarandeerd goed verblijf bieden. Passend bij de doel-
pontjes over de rivieren.
groep worden diverse communicatiemiddelen ingezet.
volgende punten: aantal bezoekers, aantal verblijfsgasten, beste-
te vermarkten. Daarbij valt te denken aan wandelkaarten, brochures
dingen, aanbodontwikkeling, duur van verblijf, etc. Deze nulmeting
en gidsen, maar vooral wordt ingezet op de digitale ontsluiting
dient als input om de doelstellingen definitief te bepalen c.q. aan
van routes en het netwerk. Bij ontwikkeling van deze marketing-
te passen aan de laatste ontwikkelingen en tendensen.
materialen wordt nadrukkelijk de samenwerking met het (toeris-
Om tijdig te kunnen bijsturen en op basis van nieuwe ontwikkelin-
tische) bedrijfsleven gezocht. Attractieve arrangementen dienen
gen en kansen, nieuwe initiatieven te ontplooien, moet een der-
bij te dragen aan een groeiend aandeel wandelen binnen een
gelijke monitor elke twee jaar plaatsvinden. Continuïteit daarin is
groeiend aantal vrijetijdsbestedingen binnen de Achterhoek. Ook
van ultiem belang om het onderlinge vergelijk inzichtelijk en
een pakkende promotiecampagne draagt bij aan meer toeristen
transparant te houden. Daarnaast dient het als aanbeveling om
en recreanten die de Achterhoek gaan bezoeken.
met de overige RBT’s in Gelderland en/of buiten de provincie één
Momenteel wordt de functie gastheerschap in de Achterhoek
gelijkmatige methodiek te hanteren.Tot worden er gesprekken ge-
ingevuld door meerdere VVV-vestigingen of agentschappen in de
voerd onder leiding van de provincie in het kader van de Kennis-
Achterhoek. In nauwe samenspraak met deze vestigingen en
agenda. Ook hierin wordt bekeken waar door synergie kan worden
lokale ondernemers wordt bekeken hoe de informatievoorziening
behaald en partners van de juiste kennis kunnen worden voorzien.
richting toerist en recreant nog beter kan worden ingevuld. Daarbij valt te denken aan combinaties tussen centrale informatievoorziening online en offline aangevuld met meerdere decentrale (digitale)informatiepunten op toeristisch interessante locaties. Door centraal te coördineren en te onderhouden kunnen kosten laag blijven en kan de content op meer plekken worden aangeboden.
Naast de aanleg van fysieke verbeteringen gaat het in belangrijke mate om het project verder te vermarkten. Hiertoe is reeds een belangrijke aanzet gegeven in fase 1 met de reeds genoemde 26
27
7
8 Wat is het groeimodel?
Hoe gaan we dit bekostigen?
In dit plan heeft u kunnen lezen welke marketingactiviteiten door Achterhoek Toerisme worden ondernomen in het binnen en buitenland. Deze visie is grotendeels tot stand gekomen na overleg met het toeristisch bedrijfsleven. Achterhoek Toerisme onder-
Zoals de afgelopen jaren wel is gebleken verandert de markt in rap
worden ontwikkeld voor de opvolgende jaren waarin als basis de
houdt via haar eigen medewerkers en een aantal overlegstructu-
tempo. Ontwikkelingen worden in hoog tempo opgevolgd door
aandachtsgebieden weer geijkt moeten worden. Basis is en blijft
ren nauwgezet contact met het bedrijfsleven, regionale en lokale
nieuwe. De koers zoals verwoord in deze strategische visie is
dat de te ontwikkelen campagnes altijd dienen aan te sluiten bij
overheden en diverse (toeristische) partners.
daarom een rode draad waar noodzakelijkerwijs vanaf kan worden
de identiteit en de aandachtsgebieden.
Het financieringsmodel van Achterhoek Toerisme behelst dat de
geweken mocht dit nodig en of mogelijk zijn. Om een goede speler
Mogelijk kan er meer synergie gehaald worden door integraal
vaste lasten van de organisatie gedragen worden door de gemeen-
in de toekomst te kunnen zijn in het TR speelveld, ligt de visie vast
samen te werken tussen de sectoren wonen, werken en recreëren.
ten en dat het marketingbudget uit de markt dienen te komen.
tot en met 2016. Dit wil niet zeggen dat, wanneer de ontwikkelin-
Ook zorg en onderwijs zouden hiertoe gerekend kunnen worden.
Het toeristisch bedrijfsleven en eventuele sponsoring van thema-
gen het toelaten, we ook kijken naar de langere termijn.
Nog meer als in deze fase wordt de inhoudelijke binding met de
campagnes moeten hiervoor als basis dienen. Achterhoek Toerisme
Aangezien je met regiomarketing nooit klaar kunt zijn houdt Ach-
thema's Innovatieve Economie,Vitale Leefomgeving, Kansrijk Plat-
heeft een aantal ondernemerspakketten ontwikkeld waarmee het
terhoek Toerisme - als ook de diverse stakeholders in de regio -
teland en Slim & Snel verbinden gezocht.
bedrijfsleven kan participeren in interessante marketing- en pro-
meerdere wensen en ambities over. Zo is er interesse in de zakelijke
Ontwikkelen en innoveren is van elementair belang om te over-
motieactiviteiten. Middels deze inkomsten is Achterhoek Toerisme
markt. Deze interesse voor de zakelijke markt vanuit het toeristisch
leven op lange termijn. De Achterhoek kent tal van ondernemers
bedrijfsleven is logisch, aangezien er al snel ruim € 200,- per per-
in staat om de basis marketingvoorzieningen te onderhouden en
die voortdurend door ontwikkelen en hun bedrijf aanpassen aan
door te ontwikkelen. Bij grotere investeringen wordt ook een
soon wordt besteed. Dit wordt besteed aan vergaderlocaties,
de laatste trends en ontwikkelingen. Toch is het soms raadzaam
beroep gedaan op gelden uit het regiocontract. Juist door samen-
hotels, restaurants, maar kan ook als prima vehikel dienen om de
om vernieuwing vanuit een totaal aanbod in perspectief te beoor-
werking tussen het bedrijfsleven en de overheden is Achterhoek
middenstand te betrekken bij een dergelijk initiatief. Uiteraard
delen. Achterhoek Toerisme kan in de toekomst een rol spelen als
Toerisme in staat om de Achterhoek nog beter onder de aandacht
dient eerst een grondige haalbaarheidsstudie gehouden te wor-
aanjager en verbinder bij grootschalige toeristische projecten en
te brengen en aan te sluiten bij grote campagnes die een zeer aan-
den en dienen alle mogelijkheden, ook op gebied van samenwer-
ontwikkelingen. Ook kan Achterhoek Toerisme bijdragen aan het
zienlijke mediawaarde vertegenwoordigen.
king met de Gelderse RBT’s, in kaart te worden gebracht voordat
naar de Achterhoek halen van grote toeristische evenementen of
conclusies kunnen worden getrokken.
het ontwikkelen van een nieuw evenement met landelijke/Euro-
Daarnaast dient er altijd ruimte te blijven om nieuwe themacam-
pese uitstraling.
pagnes te ontwikkelen binnen deze visie. In 2016 moet een visie 28
29
Bronvermelding
Bronvermelding • CBS: www.cbs.nl • CBS: Rapport Toerisme en recreatie in cijfers 2012 • NBTC-NIPO publicaties • Kerncijfers Continue Vakantie Onderzoek • Trendrapport toerisme, recreatie en vrije tijd 2012, NRIT • Lisa: www.lisa.nl • www.marketingfacts.nl • www.frankwatching.com • Trendrede.nl • Ecabo Trendwatch rapport Nederlandse economie en arbeidsmarkt, sept 2012 • Rabobank Cijfers en Trens, sector prognose • Presentatie NBTC –Informatiebijeenkomst Euregio Duitse markt • GFK TravelScope 2011 • Kerncijfers vrijetijdseconomie Gelderland, Provincie Gelderland nov. 2012 • Samen meer bereiken, TROP Achterhoek Fase 1, ZKA Nov 2006
Samenvatting 1. Wat is Achterhoek Toerisme? Marktanalyse
Stichting Achterhoek Toerisme is een nieuwe toeristische organi-
• Nederland: Aantal binnenlandse vakanties is in 2012 gestegen
satie die sinds eind 2012 actief is. De missie van Achterhoek Toerisme
naar 18,1 miljoen, voor 2013 wordt een lichte daling verwacht.
luidt als volgt: Het versterken van de vrijetijdseconomie in de
Nederlanders die op vakantie gaan, blijven dichterbij, gaan
Achterhoek door te zorgen voor krachtige en kwalitatief hoogwaar-
korter of minder vaak.
dige promotie en door toeristen en recreanten kennis te laten
• Gelderland: Vakantieprovincie nummer 1. In 2012 15,7 miljoen
maken met de karakteristieke kwaliteiten van de Achterhoek zodat
overnachtingen in Gelderland, er werd voor € 447 miljoen
ze hier unieke ervaringen opdoen en een prettig verblijf hebben.
besteed. Er werden ruim 162 miljoen vrijetijdsactiviteiten onder-
De Stichting Achterhoek Toerisme is een zelfstandige organisatie
nomen.
van gemeenten en bedrijfsleven. De stichting heeft een onafhan-
• Plattelandstoerisme: Dezelfde ontwikkelingen als in het alge-
kelijk bestuur. Achterhoek Toerisme opereert als een kleine en
meen. Aantal bedrijven met nevenactiviteiten is toegenomen.
dynamische 'frontoffice' organisatie die zich bezighoudt met
Accent ligt op verblijf, waarbij kamperen bij de boer nog steeds
regiomarketing, uitvoering van projecten, relatiebeheer, product-
een van de belangrijkste pijlers is.
ontwikkeling, data/web beheer, productontwikkeling routenet-
• Citymarketing: Steeds meer grotere steden in de Achterhoek zijn
werken en beheer en onderhoud routeinformatie.Voor gemeenten
of gaan actief bezig met citymarketing.
wordt een specifiek cafetariapakket aangeboden. Achterhoek Toe-
• Grensgebied: Nederland staat op de vijfde plek als het gaat om
risme werkt samen met het toeristisch-recreatief bedrijfsleven,
populaire vakantiebestemmingen onder Duitsers. Het bezoek
gemeenten, RBT’s en de Euregio.
van Duitsers aan Oost Nederland ligt op zo’n 10%. In 2011 is er een toename van verblijfsgasten in het grensgebied met 4,6%. • Inkomend toerisme: Buitenlandse gasten geven gemiddeld 350
2. Wat gebeurt er?
euro uit tijdens hun verblijf. Vervoer en/of verblijf worden voor
In dit hoofdstuk worden de algemene trends en ontwikkelingen
85% van te voren via internet geregeld. Meeste buitenlandse
weergegeven: demografische trends, economische trends, sociaal-
bezoekers komen uit Duitsland, België en Engeland.
culturele trends, technologische trends en trends in de vrijetijdssector. Ook is er een uitgebreide marktanalyse en een beeld van toerisme en recreatie in de Achterhoek opgenomen.
30
31
Samenvatting
Samenvatting
5. Wat betekent dit?
Toerisme en recreatie in de Achterhoek • Verblijven en bezoeken:in de Achterhoek zijn 51.000 slaapplaatsen
In hoofdstuk 5 staat een overzicht van sterktes en zwaktes en kansen
in hotels, bungalowparken en campings, 339 accommodaties
en bedreigingen. Deze worden in hoofdstuk 6 verder uitgewerkt.
waarvan 166 campings en 100 hotels/pensions. In de laatste
structuren;
onderhoud en beheer toeristische bebording;
groot belang. Daarom gaat Achterhoek Toerisme in de loop van
onderhoud en beheer toeristische overstappunten (TOP’s);
2013 een nulmeting houden over de volgende punten: aantal be-
onderhoud en beheer Camperzuilen (en kanostoepen).
zoekers, aantal verblijfsgasten, bestedingen, aanbodontwikkeling, duur van verblijf, etc. Deze nulmeting dient als input om de doel-
Projecten en productontwikkeling
stellingen definitief te bepalen c.q. aan te passen aan de laatste
• Regiocampagne Achterhoek: Er wordt ingezet op een nieuwe,
ontwikkelingen en tendensen. Continuïteit daarin is van ultiem
krachtige regiocampagne op basis van de huidige campagne
belang om het onderlinge vergelijk inzichtelijk en transparant te
voerd in de Achterhoek. Wandelen en fietsen nog steeds meest
Doelen
(gezond) Genieten. De campagne wordt vormgegeven in sa-
houden. Daarnaast wordt aanbevolen om met de overige RBT’s in
belangrijke vrijetijdsbesteding. Relatief kleine attracties, wel
Op strategisch niveau (2013-2016) zijn er twee hoofddoelen gekop-
menwerking met het bedrijfsleven. In de campagne komen de
Gelderland en/of buiten de provincie één gelijkmatige methodiek
aandachtsgebieden voor de Achterhoek samen: bewegen (fiet-
te hanteren.
twee jaar minder personen naar de Achterhoek gekomen, maar degenen die wel kwamen bleven langer. (zie bijlage 2)
6. Wat gaan we doen?
• Activiteiten: In 2009 zijn 80 miljoen vrijetijdsactiviteiten uitge-
peld aan de activiteiten van Achterhoek Toerisme:
aantal evenementen met hoge bezoekersaantallen.
• Het verhogen van de toeristische bestedingen in de Achterhoek
• Economische betekenis: In 2012 ruim 11.000 banen in de toeris-
met 10%
tische sector in de Achterhoek. Werkgelegenheid is redelijk
7. Wat is het groeimodel?
naar een nieuwe propositie en gaat op basis hiervan nieuwe
De koers zoals verwoord in de strategische visie is een rode draad
producten ontwikkelen. Voorafgaand aan een stevige meer-
waar noodzakelijkerwijs vanaf kan worden geweken mocht dit
jarige, cross mediale campagne met landelijke dekking moet de
nodig en of mogelijk zijn. Er zijn meer wensen en ambities. Zo is er
propositie goed worden uitgeschreven, onderbouwd (passend
• Toename van de werkgelegenheid in de vrijetijdssector met 10%
de wens de zakelijke markt verder te ontwikkelen en er moet
bij aandachtsgebieden) en multiple inzetbaar zijn (wonen,
• Verlengen seizoen
ruimte blijven voor nieuwe themacampagnes. Mogelijk kan er
werken, …).
meer synergie gehaald worden door integraal samen te werken
lairste Nederlandse vakantieregio's.
agrotoerisme. Van alle bestedingen die in Nederland worden gedaan (72 miljoen), wordt circa 3% in de Achterhoek gedaan.
Naast bovengenoemde hoofddoelstellingen kent Achterhoek Toerisme nog een aantal subdoelen:
3. Waarom de Achterhoek? Waarom marketing?
• Vergroten herhaal bezoek
• Door dalende prijzen is het buitenland een steeds grotere
• Regiocampagnes Gelderland: Samen met regionale partners
tussen de sectoren wonen, werken en recreëren. Ook zorg en
Regio Arnhem Nijmegen, Veluwe en Rivierenland werkt Achter-
onderwijs zouden hiertoe gerekend kunnen worden. Achterhoek
hoek Toerisme aan diverse Gelderse projecten. Onder de noemer Marketingmiddelen en promotie
Toerisme kan in de toekomst een rol spelen als aanjager en ver-
Gelderland levert je mooie streken wordt de Achterhoek aanvul-
Achterhoek Toerisme heeft een aantal basistaken waarmee het
binder bij grootschalige toeristische projecten en ontwikkelingen.
lend gepromoot als streek van Gelderland. Daarnaast wordt het
bijdraagt aan de doelstellingen. Deze basistaken zijn:
Ook kan Achterhoek Toerisme bijdragen aan het naar de Achter-
project Spannende Geschiedenis uitgerold.
hoek halen van grote toeristische evenementen of het ontwikke-
• Versterken samenwerking TR ondernemers en belanghebbenden
concurrent; • Marketing zorgt ervoor dat de Achterhoek meegenomen wordt in overweging consument; • Bundeling krachten met overheden, RBT’s en Euregio nodig. Het DNA van de regio • Aandachtsgebieden toeristische Achterhoek:fietsen en wandelen; verblijven; culinair en streekproducten; evenementen; grensstreek en kunst & cultuur(historie);
• Achterhoek Toerisme als bron van informatie: belangrijkste
• Regiocampagnes grensoverschrijdend: Achterhoek Toerisme is
middelen zijn online (portal Achterhoek.nl, social media, apps,
contractpartner van Euregio en participeert in diverse grens-
touchscreens) en offline communicatie (brochures en maga-
overschrijdende projecten en activiteiten. Momenteel lopen er
zines) en een goede invulling geven aan het gastheerschap;
meerdere projecten waar Achterhoek Toerisme actief in partici-
• Achterhoek Toerisme als ontwikkelaar van producten: ambitie
• Het Achterhoekse DNA: natuurlijk, eigenzinnig, authentiek,
om jaarlijks vernieuwende producten te ontwikkelen, waarbij
kleinschalig en dynamisch; • Zie bijlage 1 voor bredere weergave van speerpunten. ECHT Achterhoek • Paraplumerk voor diverse sectoren: wonen, werken, vrijetijdseconomie, zorg en onderwijs; • Achterhoek Toerisme maakt in haar uitingen gebruik van het logo en heeft ambitie om marketingactiviteiten te adopteren en te incorporeren in beleid en activiteiten van Achterhoek Toerisme. Waaronder het Fan- en Supporter concept.
ontspannen, onthaasten, rust, ‘naoberschap’, ruimte, samen genieten. Achterhoek Toerisme migreert bestaande producten
• Terugkeer en handhaving van een positie in de top 10 van popu-
stabiel, maar wel lichte stijging aan T&R vestigingen. Met name
sen en wandelen), culinair genieten, cultureel genieten, verblijf,
een aantal sterke themacampagnes zoals Wild eten in de
• Achterhoek Toerisme als promotor van het merk Achterhoek:
Achterhoek en Kamperen in de Achterhoek. Deze campagnes
er wordt ingezet op een regiobranding campagne en meer
worden geëvalueerd en krijgen een iets andere opzet. Naast
thematische campagnes op basis van de aandachtsgebieden en
deze themacampagnes wordt gekeken naar aanvullende cam-
kernwaarden van de Achterhoek. ECHT Achterhoek is daarbij
pagnes: een tweede culinaire campagne over asperges of
overkoepelend sector breed keurmerk en als afzender. Doel van
streekproducten; er wordt gekeken of het promotieprogramma
deze campagne is het aantrekken van meer bezoekers van dag-
voor de wijnbouw een nieuwe impuls krijgt; het project
en verblijfsrecreatie en de bekendheid van de Achterhoek
camperplaatsen wordt geïntegreerd en gepromoot; er komen
vergroten.
themacampagnes voor wandelen en fietsen en een campagne
vaste lasten van de organisatie gedragen door de gemeenten en het marketingbudget komt uit de markt. Achterhoek Toerisme heeft een aantal ondernemerspakketten ontwikkeld waarmee het bedrijfsleven kan participeren in interessante marketing- en promotieactiviteiten. Zo kan Achterhoek Toerisme de basis marketingvoorzieningen onderhouden en door ontwikkelen. Bij grotere investeringen wordt ook een beroep gedaan op gelden uit het regiocontract. Juist door samenwerking is Achterhoek Toerisme in staat om de Achterhoek nog beter onder de aandacht te brengen en aan te sluiten bij grote campagnes die een zeer aanzienlijke
voor gezinnen met jonge kinderen. • Projecten Achterhoek: Er komt een vervolg op het grensover-
4. Wie willen we bereiken?
toeristische platforms en informatiepunten), Gelderse RBT’s en
schrijdende fietsconcept Rivierenland en een wandelnetwerk.
Euregio. Om de verbindingen te leggen gaat Achterhoek
Doelgroepen: toeristen en recreanten uit binnen- en buitenland
Beide projecten vragen om goede promotie en vermarkting. Ook
Toerisme een jaarlijkse toeristische kick-off organiseren, zakelijke
en inwoners. Achterhoek Toerisme richt zich op binnenlandse
wordt gekeken naar het inrichten van meerdere digitale infor-
nieuwsbrieven versturen, excursies en persontvangsten organi-
markt, met name op de Randstad, Gelderland en aangrenzende
matiepunten op toeristisch interessante locaties.
seren.
provincies. Hierbij ligt primair de concentratie op jonge gezinnen
• Achterhoek Toerisme als coördinator van route- en informatie-
met kinderen en 55-plussers en secundair op de tweepersoons-
structuren: Achterhoek Toerisme neemt de taken van het RAL
huishoudens. De buitenlandpromotie wordt in samenwerking
De in dit plan opgenomen marketinginspanningen en diverse
over voor wat betreft het routebureau. De basistaken zijn als
met RBT’s en Euregio opgepakt. Marketing en communicatie-
campagnes en projecten moeten uiteindelijk leiden tot een signi-
volgt: kennisinstituut voor innovatie en productontwikkeling ;
activiteiten worden niet alleen op specifieke doelgroepen gericht
ficante bijdrage aan de doelstellingen zoals die zijn bepaald. Om
kwaliteitsbewaking onderhoud en beheer gemarkeerde route-
dit goed en realistisch te meten is een tweejaarlijkse monitor van
32
In het financieringsmodel van Achterhoek Toerisme worden de
• Themacampagnes Achterhoek:Van oudsher kent de Achterhoek
Toerisme wil verbanden leggen op lokaal niveau (gemeenten,
maar ook op thema’s.
8. Hoe gaan we dit bekostigen?
peert zoals Das Andere Holland.
meer en meer thematische producten worden gerealiseerd.
• Achterhoek Toerisme als verbindende schakel: Achterhoek
len van een nieuw evenement met landelijke/Europese uitstraling.
mediawaarde vertegenwoordigen. De ondernemerspakketten staan in het jaarplan 2014.
Monitoring
33
Bijlage 1 Het DNA van de regio Fietsen en Wandelen
tal van boerencampings en natuurcampings waar rust, ruimte en
De consument heeft een groeiende behoefte aan rust en ruimte.
natuur de boventoon voeren. Voor wie meer roering en vertier
Men kan de natuur in, genieten van het landschap, de ruimte en
zoekt kan uitstekend terecht bij een scala aan grotere campings
rust voelen en beleven. De Achterhoek biedt tal van mogelijkheden
in de Achterhoek. Jaarlijks wordt voor een aantal campings een
en staat te boek als de regio met één van de beste fietsinfrastruc-
promotieprogramma uitgevoerd. Deze campagne (Kamperen in
turen. De Achterhoek beschikt al jaren over een zeer uitgebreid
de Achterhoek), die gebruik maakt van de kracht van onze regio en
fietsknooppuntennetwerk waarmee de mooiste plekjes van de
de bundeling van het aanbod, heeft als doel meer toeristen naar
Achterhoek met elkaar worden verbonden. Niet voor niets dat de
de participerende campings te halen.
Achterhoek in 2012 is uitgeroepen tot beste fietsregio van Neder-
Dat naast het verblijven in één van de vele accommodaties niet
land. De komende jaren wordt daar een wandelnetwerk aan toe-
enkel een fiets en wandelschoenen noodzakelijk zijn, blijkt wel uit
gevoegd. Deze uitstekende infrastructuur wordt ondersteund door
het groeiende aanbod van (dag)recreatieve bedrijven. Ondanks dat
diverse RUSTpunten en wordt bereikbaar gemaakt middels een
de Achterhoek geen vergelijkbare attracties als De Efteling,Walibi,
ruim aanbod aan Toeristische Overstappunten (TOP’s). Bij deze
Het Rijksmuseum of Burgers Zoo kent, groeit het aanbod gestaag.
TOP’s is ruimte voor het parkeren van de auto en starten verschil-
Dit resulteert in tal van nieuwe initiatieven op gebied van
lende (bewegwijzerde) routes. Er zijn informatievoorzieningen en
(kinder)attracties. Ook ontwikkeling op het gebied van musea mag
veelal is er gelegenheid voor het opladen van elektrische fietsen.
niet onbesproken blijven.
Kenmerkend zijn de vele (regionale) fiets- en wandelvierdaagsen die de Achterhoek rijk is. In het voorjaar en tijdens de zomermaan-
Culinair
den bieden diverse organisaties en verenigingen een prachtig aan-
De Achterhoek heeft een sterk culinair imago dat zich ontleent
bod. Maar ook de verscheidene georganiseerde fiets- en wandel-
aan streekgerechten, Achterhoekse wijnen en de succesformule
tochten dragen bij aan het totaalpakket.
Wild eten in de Achterhoek. Kaas, worst, wijn, groente en fruit
Ook het sportieve fietsen wordt niet uit het oog verloren. De Ach-
wordt dan ook steeds vaker via streekwinkels aangeboden. Deze
terhoek biedt daarin vele mogelijkheden. In de Achterhoek liggen
producten vinden ook steeds vaker hun weg naar de talrijke
3 grote aaneengesloten bosgebieden, namelijk in De Graafschap,
restaurants die de regio rijk is. Het streekeigen karakter van de
Winterswijk en het Montferland. De onverharde paden, hoogte-
producten en de liefde voor koken resulteert in prachtige en heer-
verschillen en het bos in deze regio’s lenen zich bij uitstek om te
lijke streekgerechten.
mountainbiken. In deze gebieden zijn dan ook vaste mountain-
Dit wordt bekrachtigd door tal van lokale preuvenementen en
bikeroutes uitgezet. Het Wielerfestival Montferland en het Ach-
culinaire festiviteiten. Proefde8erhoek en Doe eens Wild zijn daar
terhoek Wielerspektakel zijn fantastische evenementen waarbij
voorbeelden van.
promotie van het fietsen in de regio hand in hand gaan.
Al sinds jaar en dag kenmerkt culinair Achterhoek zich door de wildgerechten die tijdens het wildseizoen verkrijgbaar zijn. Speci-
Verblijven
fiek om de authenticiteit van Wild eten in de Achterhoek te onder-
De Achterhoek kent feitelijk meer campings dan hotels. Dat neemt
schrijven wordt al tientallen jaren ‘wild eten’ onder de aandacht
niet weg dat de Achterhoek tal van mooie hotels met uitstekende
gebracht middels een gezamenlijk promotieprogramma ‘Wild
voorzieningen kent waar het goed toeven is. Aansluitend op de
eten in de Achterhoek’. De waarde en de uitstraling die dit concept
goede sfeer en karakteristieke omgeving vindt men in de Achter-
heeft op de Achterhoek vertaalt zich in de jarenlange participatie
hoek ook veel (particuliere) overnachtingsadressen waarbij de toe-
van ondernemers en de positieve reacties van de gasten. Het is
rist kan overnachten in een authentieke boerderij, comfortabele
nauwelijks meetbaar, maar van onschatbare waarde.
B&B of in een bungalowpark met alle voorzieningen bij de hand.
34
Of de toerist nu opzoek is naar natuur, authenticiteit, kleinscha-
Evenementen
ligheid of net even iets anders, alles is te vinden in de Achterhoek.
De vele evenementen in de Achterhoek zijn een zeer belangrijke
De Achterhoek is een kampeerregio bij uitstek. Het gebied biedt
motivatie om de Achterhoek te bezoeken. De regio kent vele kleine
35
Bijlage 1: Het DNA van de regio
en grote evenementen. Van tuinwandelingen en dorpsfeesten tot
zeker niet onbesproken blijven. Met hun prachtige collectie cul-
grotere bekende evenementen als de Zwarte Cross, het bloemen-
tuurhistorie en beeldende kunst is het een locatie waar cultuurlief-
corso in Lichtenvoorde en de Bokbierdag in Zutphen. Maar ook tal
hebbers van alle leeftijden en uit alle geledingen zich thuis voelen.
van culturele festivals, sportevenementen en traditionele evene-
Niet alleen in de grote steden, maar ook in de kleinere dorpen
menten hebben hun uitwerking op de uitstraling van de Achter-
bruist het. Evenementen, niet alleen bedoeld voor de Achterhoe-
hoek. De Zwarte Cross is landelijk het meest bekend om zijn
kers zelf, maar zeker ook voor de vele duizenden toeristen. Tussen
gastvrijheid en gezelligheid en is ondertussen uitgegroeid tot een
juni en oktober zijn er voorstellingen op het gebied van beeldende
evenement met meer dan 150.000 bezoekers. Evenementen dra-
kunst, film, muziek, dans, toneel, poëzie, kunstmarkten en (straat)-
gen aantoonbaar bij aan de verblijfsrecreatie. Grote steden en het
theater, aangevuld met een serie culturele festivals. De organisa-
bedrijfsleven kunnen uitstekend profiteren van de aantrekkings-
toren hebben de handen ineengeslagen en zoeken gezamenlijke
kracht van evenementen. Door het bieden van gerichte arrange-
promotie onder de noemer ‘Cultuurzomer Achterhoek’ (als onder-
menten kan het verblijf worden verlengd en de uitgaven worden
deel van Cultuurpact Achterhoek, een samenwerking van tien
vergroot.
Achterhoekse gemeenten en de provincie Gelderland).
Bijlage 2 Groei en daling aantal overnachtingen in de Achterhoek (2006 t/m 2012)
Maar ook cultuurhistorie is een begrip dat we plaatsen onder deze
Grensstreek
noemer. Onze herkomst wordt steeds belangrijker en daarbij de
De Achterhoek grenst voor een groot deel aan Duitsland. Daarmee
hang naar het verleden en de wens meer te willen weten over dit
biedt de grensregio aantrekkelijke mogelijkheden voor vakantie en
verleden. De consument wil tijdens vrijetijdsbesteding ook meer
recreatie. Feitelijk is de grensregio een verlenging van onze eigen
en meer geïnspireerd worden en iets leren. Men is op zoek naar
regio met vergelijkbare goede fiets- en wandelroutes en talrijke
diepgang en persoonlijke ontwikkeling. De Achterhoek kent een
musea en kastelen. Dat wordt door toeristen gewaardeerd. Uit-
uniek en breed aanbod culturele voorzieningen en een magnifiek
stapjes, gezins- en campingvakanties evenals actieve recreatie in
cultuurhistorisch aanbod.
de grenscorridor zijn dan ook erg populair.
Op het gebied van cultuurhistorie is er enorm veel te belev
De Achterhoek werkt samen met diverse andere (grens)regio’s aan
en. De Achterhoek kenmerkt zich door de vele kastelen, landhuizen,
verschillende projecten, die vallen onder het koepelproject ‘Toe-
buitenplaatsen, tuinen en authentieke boerderijen. Verschillende
risme-Marketing Grensregio’, met als doel de toerist uit te nodigen
locaties in de Achterhoek hebben een geschiedenis die teruggaat
de grensregio te ontdekken. Hiervoor hebben Nederlandse en
tot de 14e eeuw en zijn onderdeel geweest van het befaamde
Duitse regionale toeristische organisaties het grensoverschrijdend
Hertogdom Gelre. Ook de diverse pittoreske steden en stadjes heb-
toerismebureau bij de EUREGIO opgericht.
ben hun historie. Zutphen, Doesburg, Bronkhorst en Bredevoort
Maar ook op lokaal niveau wordt de samenwerking gezocht met
zijn zo een paar voorbeelden waar op elke hoek van de straat cul-
ons buurland. Vanuit Winterswijk, Montferland en Aalten is een
tuurhistorie valt te zien en beleven. De IJssel heeft gezorgd voor
intensief contact met tal van bijzondere grensoverschrijdende
het ontstaan van de Hanzesteden Zutphen en Doesburg. Beide
projecten als gevolg.
Hanzesteden hebben hun eigen authentieke sfeer en charme!
Bij de ‘grensstreek’ hoeft niet alleen aan Duitsland te worden ge-
Je kunt er goed shoppen in oude straatjes, cultuur snuiven tussen
dacht. Ook samenwerkingsverbanden met aangrenzende regio’s
monumentale panden en een lekker hapje eten op een van de vele
worden actief opgezocht middels samenwerkingsverbanden. Zo
gezellige pleinen.
wordt er grensoverschrijdend samengewerkt met de Liemers, de
Ook industrieel erfgoed mag niet ontbreken. Een aansprekend
Veluwe en overige gebieden.
voorbeeld van dit erfgoed is de ijzerwinning en daarmee o.a. de DRU Cultuurfabriek. Ooit ijzergieterij maar nu bruisend centrum
Kunst en Cultuur
voor cultuur en evenementen. Maar er is meer, de winning van
Het aanbod in Kunst en Cultuur is zeer divers. Popconcerten,
delfstoffen in de regio en de industriële verwerking van de hier
poëzie, musea, theater en dansvoorstellingen zijn zomaar een
gewonnen ruwe producten gaf een impuls aan de textielnijver-
greep uit het culturele aanbod.
heid, turf-, steen- en zelfs oliewinning in het gebied.
Jaar
Aantal overnachtingen
Gemiddeld over 5 jaar
% groei / daling
2006
711
634
2007
676
657
3,6%
2008
708
677
3,0%
2009
620
672
-0,6%
De Achterhoek kent een scala aan culturele voorzieningen. Niet zo
2010
598
663
-1,5%
gek want het is de steek waar Mondriaan een groot deel van zijn
2011
569
634
-4,3%
jeugd heeft doorgebracht en waar Staring zijn gedichten aan het
2012
654
630
-0,7%
papier toevertrouwde. Meerdere (kleinschalige) musea laten op passende wijze zien wat de Achterhoek typeerde in voorbije jaren. Ook het verhaal van en rondom de tweede wereldoorlog is in meerdere musea te aanschouwen.Villa Mondriaan in Winterswijk, maar ook de Scheringa-collectie die gehuisvest wordt in Gorssel met een dependance in Ruurlo, tonen aan dat de Achterhoek groeit op cultureel terrein. De Zutphense Musea mogen daarin
36
37
BIJLAGE 5: Vragen/opmerkingen toeristische organisaties n.a.v. conceptnota Reactie gezamenlijke VVV-agentschappen: Naar aanleiding van de toegezonden concept beleidsnota Vrijetijdseconomie 2015-2018 hebben wij de volgende vragen c.q. opmerkingen. Wij hebben deze per pagina gerubriceerd. Graag zien een antwoord op voornoemde vragen.
Pag 3
Inleiding Per 2016 moet een extra bezuiniging worden gerealiseerd van € 8.500 op de lokale toeristische organisaties. Tegelijkertijd wordt er gesproken over contractuele verplichtingen t.a.v. de Stichting Achterhoek Toerisme tot en met 2017 Moeten wij hieruit lezen dat dit directe gevolgen heeft voor de (minimale) contributies aan de eigen VVVagentschappen
Pag. 4
Terugblik. Daar waar wordt gesproken over de taak ledenbinding, die is ondergebracht bij TPGA ondervinden de gezamenlijke agentschappen dit niet Het bestuur van TPGA heeft in meerdere gesprekken aangegeven dit niet als haar taak te zien.
Pag. 5 .
TPGA De VVV Dinxperlo is initiator van de samenwerking tussen de drie VVV’s. Deze samenwerking heeft inmiddels uitgemond in een gezamenlijk voorstel voor de structurering van de VVV’s, die op korte termijn wordt aangeboden. Het opgaan van de VVV Dinxperlo in de organisatie TPGA heeft inderdaad niet plaatsgevonden. In gesprekken met TPGA heeft de VVV meerdere malen de bereidheid tot samenwerking uitgesproken. In deze samenwerking stuiten wij echter op de houding van TPGA, met name daar waar het gaat om ledenbinding, zichtbaarheid, communicatie etc. Onze visie hierop hebben wij uitgebreid
Antwoord college De € 8.500 is deel van een bezuinigingsopgave van € 20.000 in de begroting 2011. € 11.500 daarvan is gerealiseerd door de ontmanteling RAL. De contractuele verplichting met StAT t/m 2017 betreft de regionale marketing-promotie en routestructuren. De bezuiniging moet lokaal geëffectueerd worden. Voor de lokale marketingpromotie, productontwikkeling en VVVondersteuning (via StAT) bestaan geen meerjarige verplichtingen maar wordt jaarlijks een subsidie-beschikking afgegeven. Na vaststelling van de beleidsnota zal het college een besluit nemen over de verdeling van de te bezuinigen € 8.500. Dit gaat ten laste van de subsidie aan StAT ten behoeve van de professioneel medewerker promotiemaketing/ondersteuning VVV’s en/of de subsidies aan de agentschappen. De portefeuillehouder gaat hierover eerst nog met u in overleg. Bij de statutenwijziging van vml. VVV Aalten, Bredevoort en Buurtschappen naar TPGA was ledenbinding wel één van de doelen. ‘Ledenbinding’ moet hier gelezen worden als ‘behoud leden’ o.a. om de agentschappen Aalten en Bredevoort mede financieel te ondersteunen. Voor de gemeente is het essentieel dat ondernemers in zekere mate meebetalen aan het VVV-agentschap. Wij zijn op de hoogte en hebben de brief inmiddels ontvangen. De portefeuillehouder heeft diverse gesprekken gevoerd. Het is aan de partijen zelf om tot een oplossing te komen. Het is onze wens, niet onze eis, om tot een gemeentebreed platform te komen. Het college wil niet de subsidie aan de lokale agentschappen als dwangmiddel gebruiken om tot bestuurlijke samenwerking te komen. Het doel, gemeentebrede toeristische samenwerking, is namelijk wel bereikt. Wij zijn blij met de samenwerking die er wel is en heeft geresulteerd in goed overleg met de gemeentebreed professioneel ondersteuner en in een totaal vernieuwd aanbod aan folders, online en offline marketing en al hetgeen nog op stapel staat. Over het instituut waarvan de ondernemers lid zijn, de vereniging of stichting, daarover kan en wil de gemeente geen zeggenschap hebben. Uiteraard blijft het aanbod om daar waar nodig overleg te initiëren/te bemiddelen in stand.
Pag 10
Pag. 14
kenbaar gemaakt in onze brief van 22 september jl. n..a.v de inspraakreactie van TPGA bij de kadernota SAP, ons bevreemd het dat deze stichting niet is ondergebracht bij TPGA, maar weer een aparte Toeristische vereniging
Speerpunten In 2015 volgt er een evaluatie met de St. Achterhoek Toerisme. Worden de VVV-agentschappen hierbij betrokken.
SAP is geen toeristische vereniging. Het is een lokale ‘citymarketing’ organisatie, die met de opbrengst van de reclamebelasting, promotionele activiteiten en evenementen m.b.t. het centrum van Aalten organiseert en coördineert. De reclamebelasting is op initiatief van ondernemersvereniging FAM in het leven geroepen en komt op grond van een convenant ten goede van het Ondernemersfonds Aalten. SAP treedt op als uitvoerende partij. Daar waar raakvlakken zijn met toeristische promotie, bijvoorbeeld mogelijke combinaties van evenementen en promotie-uitingen, zullen wij dat zeker bevorderen. In de toekomst is een (gemeentebrede) combinatie van toeristische promotie en citymarketing denkbaar maar dat zal ook door partijen van onderop geïnitieerd moeten worden. Wij zullen u graag om uw input vragen.
Aanvullende reactie G. Brethouwer, directeur VVV Aaltense Musea: 1. Concreet (smart) maken van acties. H4 Visie De gemeente heeft een voorwaardenscheppende en stimulerende rol in het tot stand brengen van een optimaal gezonde en economisch levensvatbare vrijetijdseconomie. Het betreft een kadernota. De uitwerking en doelen en beleidsuitgangspunten onder Hoofdstuk 4 zijn (nog) weinig ‘smart’ of bedrijfsmatig vanuit de ontwikkelingen in de markt beschreven. ‘Wat willen we met elkaar, met wie willen we dat bereiken, hoe gaan we het doen, tegen welk budget en wanneer moet het klaar zijn?’. Een SWOT analyse van het huidig toeristisch aanbod zou hierbij meer duidelijkheid kunnen bieden, waarbij volgens ons voor onze gemeente het meest belangrijk is het aantal dagbezoeken en korte verblijven te verhogen en tevens te upgraden naar langere verblijven. 2. Gemeente ‘faciliteert’ wat? De gemeente verwijst naar de externe partners waar het gaat om het uitvoeren van het toeristisch beleid en wil zelf vooral facilitair functioneren. De tekst ‘Focus Lokale partijen’
Antwoord college Voorwaardenscheppend en stimulerend is inmiddels aangepast naar ‘faciliterend, stimulerend en ondersteunend’. Het ‘smart maken’ en toetsen daaraan is in deze sector erg lastig omdat het niet alleen gaat om het tellen van overnachtingen. Toeristen en dagrecreanten besteden ook in horeca, winkels, musea en andere voorzieningen. De omvang van de totale sector en de groei daarin wordt juist nu onderzocht, resultaten laten nog enkele jaren op zich wachten. Aan de doelstelling die StAT stelt, groei van 10% van overnachtingen en vrijetijdsbestedingen, werken wij graag mee. Om daarboven uit voor Aalten nog hogere doelen te stellen lijkt ons niet realistisch. De rechtstreekse invloed van de gemeente is hierop beperkt omdat het hier met name gaat om ondernemerszin, private investeringen, innovatief vermogen. Wij zetten in op het bieden van goede structuur en promotie. De afgelopen jaren hebben wij veelal het voortouw genomen bij projecten als Langs Heilige Huisjes, routestructuren/folders, etc. Wij zijn van mening dat nu de lokale structuur op
pagina 15: is daarover nog weinig inspirerend. De gemeente wacht af waar de partijen mee komen. Wij vragen ons af of deze strategie een positief effect zal hebben en niet juist versnippering zal verergeren. Hoe wilt u een goede afstemming en taakafbakening tussen de verschillende partijen onderling (SAP, VVV's, TPGA, StAT, RAL, Agenda2025, Provincie) waarborgen, waar de infrastructuur in de taakafbakening en afstemming tussen de partijen momenteel verre van optimaal is? Vanuit de praktijk ervaren wij de negatieve gevolgen daarvan. Zie ook de zienswijze van de drie VVV’s.
De euregionale verbinding mist. Wat nog mist in de nota is het beter benutten van de euregionale samenwerking met Duitsland, dat is belangrijk voor duurzame economie. Citaat p 15: Focus: het lokale aanbod is op orde, hierin is de afgelopen periode binnen de thema’s Grens, Cultuurhistorie, Bredevoort (meer dan Boekenstad) en Actief/Genieten flink geïnvesteerd. In 2015 wordt nog een aantal projecten afgerond. De gemeente wordt regelmatig door derden benaderd met het verzoek om medewerking aan nieuwe projecten. Er wordt vooral ingegaan op samenwerking op regionaal niveau in de Achterhoek. Wel wordt aangegeven dat meer aandacht moet worden besteed aan Duitse gasten (4.2). In B. Lokale projecten, wordt als focus ingegaan op het thema ‘Grens’ waar al flink in is geïnvesteerd; projecten worden afgerond. Onze aanbeveling is dat het nu tijd is ‘voorbij de grens’ te gaan om voor een vitale regio en een groeiende vrijetijdseconomie, actiever samen te werken met onze Duitse buren, bijvoorbeeld Bocholt, als grote stad. Daar liggen kansen. Voor de NL toerist maar ook de Aaltenaar en recreant betekent die verbinding een meerwaarde: De Achterhoek is mooi, eigen en authentiek en tegelijk fiets je zo (en via prachtige routes) naar het buitenland! Dus in plaats van de Grens meer de verbinding benadrukken en de opvatting (ambitie?) formuleren over de rol van de gemeente als het gaat om de samenwerking met Stad Bocholt en Kreis Borken. Dat sluit ook aan bij de opvatting van de Provincie, dat vindt ook Gedeputeerde Traag! Relatie met Duitsland versterken is belangrijk voor Gelderland: biedt kansen voor duurzame economie Annemieke Traag@ 3 maart 10:05 PM pic.twitter.com/PLwR5JRW5P
orde is, afgezien van het vraagstuk bestuurlijke samenwerking TPGA/VVV-agentschappen, de verantwoordelijkheid ‘in het veld’ kan worden neergelegd. Wij leggen in deze nota juist een benadering neer waarbij we aangeven dat de gemeente op het regionale niveau haar rol moeten blijven spelen, nog altijd een lokale invulling belangrijk vindt en dat ook mede financiert, maar dat het uitvoerende werk meer lokaal moet worden gedaan. De uitgangspunten in de nota passen in provinciaal en regionaal kader en vertalen wij naar onze lokale uitgangspunten. De VVVcoördinator is een spil tussen lokale en regionale marketing en tussen lokale partijen onderling. Wij ondersteunen dit financieel en dragen waar nodig een steentje bij in coördinerende processen. Dit klopt en hebben wij in de nota aangepast onder 4.3.1. B en 4.3.2 B: hieronder kunnen ook grensoverschrijdende projecten vallen. In de afgelopen jaren hebben wij in de grensregio al meerdere projecten ondersteund (agri-cultura, Rivierenconcept, aansluiting fietsknooppuntennetwerken) en bijgedragen in ‘Toerisme-Marketing Grensregio’ van Euregio. Lokaal hebben wij in de werkgroep Heelweg, met daarin ook Duitse participatie, enkele projecten in Dinxperlo gerealiseerd, netwerken opgebouwd etc. Insteek in deze nota voor wat betreft ‘Duitse gasten’ is met name op het promotionele vlak gelegen. Daar waar kansen bestaan, zoals concreet bij het project ‘250 jaar grens’ dat vanaf oktober 2015 een jaar lang speelt, zetten wij in op niet alleen de geschiedenis te beleven maar hieraan ook een toekomstgericht element te koppelen en dit project mede te benutten om de samenwerking te verbeteren. ‘Voorbij de grens gaan’ is een thema dat breed speelt en de aandacht heeft binnen de Regio Achterhoek en ook binnen gemeente Aalten. Maar dit gaat ook verder dan vrijetijdeconomie en behandelen wij daarom niet binnen de reikwijdte van deze nota.Het college beraadt zich op de wijze waarop grensoverschrijdende samenwerking vorm gegeven is/wordt. Wij hopen in het najaar met een notitie over dit belangrijke thema te komen.
