Signaal Signaal Rapport Uitgave Onderzoek en Integrale Vraagstukken Nr X, Jaargang 2004
Auteurs
Informatie
Oplage X exemplaren
Redactieadres Gemeente Den Haag Postbus 12 652 2500 DP Den Haag
Internet / Intranet OCW-intranet/Organisatie OIV/Signalen
Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016 Stadspanel Den Haag, ronde voorjaar 2011
In het voorjaar 2011 is het Stadspanel Den Haag geraadpleegd in verband met de totstandkoming van het ‘Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016’. Het stadspanel wordt gevormd door een groep inwoners van Den Haag, momenteel ruim 2700, die met enige regelmaat gevraagd wordt om hun mening te geven over allerlei maatschappelijke onderwerpen. Het panel bestaat uit gemotiveerde, betrokken burgers die bereid zijn om mee te denken met het stadsbestuur en ander maatschappelijk op Den Haag georiënteerde organisaties. De samenstelling van het panel maakt dat bepaalde groepen Hagenaars zijn oververtegenwoordigd (en andere dus ondervertegenwoordigd). Daarom worden de volgende kanttekeningen gemaakt: de respons – en daarmee de uitkomsten – zijn niet geheel representatief voor de hele Haagse bevolking. Anders gezegd, de cijfers kunnen niet worden beschouwd als geldig voor alle Hagenaars. Daarbij is deze stadspanelmeting een zogenaamd one issue onderzoek, dat mogelijk bijdraagt aan selectieve respons. Panelleden die zich aangesproken voelen door het onderwerp ‘kunst en cultuur’ zullen immers eerder geneigd zijn geweest om de vragenlijst in te vullen dan panelleden die zich daardoor niet aangesproken voelen. In de bijlage is de vragenlijst opgenomen. Aan de hand van deze lijst is nagegaan wat de panelleden (inwoners van Den Haag), belangrijk vinden aan het cultuuraanbod, hoe vaak ze gebruik maken van het aanbod en hoe ze het aanbod waarderen. Daarbij is een onderscheid gemaakt tussen het aanbod in Den Haag en daarbuiten. Waarom bezoeken inwoners van Den Haag kunst en cultuur buiten de stad? Wat missen ze hier en vinden ze elders? Ten slotte is gevraagd naar actieve cultuurparticipatie: welke kunstdisciplines beoefenen de respondenten zelf? Hierna worden de uitkomsten van het onderzoek beschreven.
{PAGE }
Wat vindt men belangrijk aan het aanbod van kunst en cultuur in Den Haag? De resultaten uit de enquête onder de stadspanelleden zijn weergegeven in figuur 1. We zien dat de meeste respondenten erfgoed het belangrijkste onderdeel van het culturele aanbod in Den Haag vindt, maar liefst 86% noemt dit genre. Direct daarop volgen film en media (84%), cultuur in de school (84%) en theater, toneel (80%). Het minst hecht men aan opera: 48% vindt het belangrijk dat deze kunstdiscipline wordt aangeboden in de stad. Figuur 1.
Het belang dat men hecht aan het aanbod ( in %) erfgoed
86%
10% 4%
film en media
84%
12% 4%
cultuur in de school
82%
12% 6%
theater, toneel
80%
14%
cabaret, comedy, musicals
79%
beeldende kunst festivals
14%
7%
76%
15%
9%
76%
16%
8%
72%
popmuziek
6%
20%
8%
jazz, wereldmuziek
69%
klassieke muziek
68%
18%
14%
66%
22%
12%
literaire activiteiten
20%
62%
moderne dans, ballet
24%
48%
opera 0%
20%
31%
40%
60%
Belangrijk Neutraal Onbelangrijk
11%
14% 21%
80%
100%
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
Verder zijn er opmerkelijke verschillen tussen de sexe bij de beantwoording van deze vraag. Het aandeel vrouwen dat cultuur in de school, theater/toneel en literaire activiteiten (zeer) belangrijk vindt, is duidelijk hoger dan bij de mannen. Ook zijn er verschillen tussen de leeftijdsgroepen: jongere panelleden vinden popmuziek, film en media en festivals belangrijker, terwijl oudere panelleden klassieke muziek, opera, erfgoed en literaire activiteiten belangrijker vinden. Hoe vaak maakt men gebruik van het kunst- en cultuuraanbod in Den Haag? De resultaten uit de enquête onder de stadspanelleden zijn weergegeven in figuur 2. We zien dat van film en media het meest gebruik wordt gemaakt: 34% van de respondenten bezoekt meer dan 5x per jaar een voorstelling; 43% doet dat tussen de 1x en 5x per jaar en 15% maakt 1x per jaar gebruik van deze discipline. De stadspanelleden maken ook frequent (meer dan 5x per jaar) gebruik van het aanbod in Den Haag op het gebied van beeldende kunst (23%) en erfgoed (16%). Het aandeel bezoekers van deze genres is hoger onder oudere- dan onder jongere panelleden.
{PAGE }
Figuur 2.
Het gebruik van het aanbod (in %) 34%
film en media beeldende kunst
43%
23%
36%
16%
erfgoed
popmuziek
9%
festivals
8%
22%
42%
11%
theater, toneel
15%
19%
27%
39%
15%
29%
31%
8%
21%
28%
32%
41%
30%
>5x per jaar
21%
1-5x per jaar
klassieke muziek 7%
26%
7%
28%
literaire activiteiten
cabaret, comedy, musicals 7% moderne dans, ballet 5% jazz, wereldmuziek 5%
28% 29%
37% 18%
30%
25%
0%
nooit
23% 47%
32%
38% 75%
23%
20%
1x per jaar
36% 33%
cultuur in de school 4% 10% 11% opera 1%9%
39%
67%
40%
60%
80%
100%
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
Als we een onderscheid maken naar leeftijdsgroep dan krijgen we het volgende resultaat: Figuur 3.
Het aanbod waar men gebruik van maakt naar leeftijd film en media beeldende kunst erfgoed theater, toneel festivals
cabaret, comedy, musicals
totaal 60+ jaar
popmuziek
<39 jaar
literaire activiteiten klassieke muziek jazz, wereldmuziek moderne dans, ballet cultuur in de school opera 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
* de leeftijdscategorie 40-60 jaar neemt een tussenpositie in en is voor de overzichtelijkheid weggelaten.
{PAGE }
Uit figuur 3 komt naar voren dat de uitkomsten uit de enquête onder de stadspanelleden in grote lijnen overeenkomen met de verwachtingen: popmuziek en festivals worden meer door de groep jonger dan 39 jaar bezocht, terwijl erfgoed, beeldende kunst, theater/toneel, literaire activiteiten en klassieke muziek meer 60-plussers trekken. Bezoeken respondenten de genres die ze het belangrijkst vinden in de stad, ook het vaakst? Daartoe hebben we het percentage panelleden dat minimaal 1 keer per jaar gebruik maakt van het aanbod vergeleken met het percentage panelleden dat het aanbod belangrijk vindt. Daarbij kunnen we onderscheid naar leeftijdsgroepen maken. De resultaten staan in de figuren 4, 4a, 4b en 4c. Figuur 4.
Het percentage panelleden dat minimaal 1 keer per jaar gebruik maakt van het aanbod en het aanbod belangrijk vindt erfgoed film en media
cultuur in de school theater, toneel cabaret, comedy, musicals beeldende kunst Bezoek
festivals
Belangrijk
popmuziek jazz, wereldmuziek klassieke muziek literaire activiteiten moderne dans, ballet opera 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
In figuur 4 zien we dat het belang dat respondenten aan het culturele aanbod hechten in grote lijnen overeenkomt met de genres die ze bezoeken. Er is een uitzondering: cultuur in de school. Opvallend, maar verklaarbaar, is dat de respondenten relatief weinig gebruik maken van cultuur in de school terwijl ze het zeer belangrijk achten. De verklaring ligt natuurlijk in het feit dat de respondenten volwassenen zijn. In de grafieken (4a.-4c.) op de volgende pagina’s is het onderscheid in leeftijdsgroepen weer opgenomen. We zien de patronen die we verwachten. De genres die jonge panelleden(<39 jaar) minimaal 1x per jaar bezoeken en hoog waarderen zijn film/media en festivals (zie figuur 4b.) Bij de oudere panelleden (60+ jaar) zijn dat erfgoed, beeldende kunst en theater/toneel. Het genre dat slechts een klein percentage van de oudere panelleden minimaal 1x per jaar bezoekt en dat ze laag waarderen is, zoals verwacht: popmuziek (zie figuur 4c.).
{PAGE }
Percentage dat >1x per jaar bezoek brengt aan
Figuur 4a.
Het percentage panelleden dat minimaal 1 keer per jaar gebruik maakt van het aanbod en het aanbod belangrijk vindt erfgoed beeldende kunst festivals theater/toneel cabaret/musicals
80%
70%
popmuziek literaire activiteiten jazz/wereldmuziek klassieke muziek
60%
dans/ballet 50%
40% opera 30% cultuur in de school 20% 40%
50%
60%
70%
80%
90%
Percentage dat belang hecht aan Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
Percentage dat >1x per jaar bezoek brengt aan
Figuur 4b.
Het percentage jonge panelleden (<39 jaar) dat minimaal 1 keer per jaar gebruik maakt van het aanbod en het aanbod belangrijk vindt
film/media
90% 80% 70% 60%
festivals erfgoed popmuziek cabaret/musicals theater/toneel beeldende kunst
50% 40%
jazz/wereldmuziek literaire activiteiten
30%
klassieke muziek dans/ballet
20% 10%
cultuur in de school opera
0% 40%
50%
60%
70%
80%
90%
Percentage dat belang hecht aan Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
{PAGE }
Percentage dat >1x per jaar bezoek brengt aan
Figuur 4c.
Het percentage oudere panelleden (60+ jaar) dat minimaal 1 keer per jaar gebruik maakt van het aanbod en het aanbod belangrijk vindt
75% erfgoed beeldende kunst theater/toneel film/media
65% 55%
literaire activiteiten
45%
klassieke muziek cabaret/musicals 35% festivals dans/ballet jazz/wereldmuziek
25% 15%
opera popmuziek cultuur in de school
5% 40%
50%
60%
70%
80%
90%
Percentage dat belang hecht aan Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
Maakt men gebruik van het kunst- en cultuuraanbod buiten Den Haag? Zo ja, waar? (meerdere antwoorden mogelijk) Aan de stadspanelleden is gevraagd aan te geven waar men buiten Den Haag gebruik maakt van het kunst- en cultuuraanbod. De uitkomsten van die vraag zijn weergeven in figuur 5. We zien dat de respondenten alle kunstdisciplines het meest in eigen stad bezoeken. Erfgoed, beeldende kunst en popmuziek bezoekt men ook buiten Den Haag. De vragen die dan opkomen zijn: waarom bezoekt men kunst en cultuur buiten Den Haag? En wat zijn de belemmeringen om kunst en cultuur in Den Haag te bezoeken? De uitkomsten van die vragen zijn respectievelijk weergeven in de figuur 6 en figuur 7.
{PAGE }
Figuur 5
Plaats waar men van het aanbod gebruik maakt (meer antwoorden mogelijk)
film en media erfgoed beeldende kunst theater, toneel festivals cabaret, comedy, musicals
Den Haag Rotterdam Elders Zuid-Holland
popmuziek
Amsterdam
literaire activiteiten
Elders NL
jazz, wereldmuziek klassieke muziek moderne dans, ballet opera cultuur in de school 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
Waarom bezoekt men kunst- en cultuur buiten Den Haag? 88% van de respondenten bezoekt wel eens kunst en cultuur buiten Den Haag. In figuur 6 zijn de antwoorden van de respondenten weergegeven. We zien dat de meest gegeven redenen zijn dat het aanbod niet plaatsvindt in Den Haag (66%), gevolgd door het combineren van dagje uit/weekendje weg (50%) met het bezoek aan een kunstuiting. Grote verschillen tussen leeftijdsgroepen bij het beantwoorden van deze vraag zijn er niet. De groep respondenten jonger dan 39 jaar geeft, in vergelijking met de 60-plussers, wat meer aan dat het aanbod niet plaatsvindt in Den Haag en dat het aanbod elders meer aanspreekt.
{PAGE }
Figuur 6
Redenen waarom men kunst en cultuur buiten Den Haag bezoekt 66%
Wat ik wil bezoeken vindt niet plaats in DH 50%
Combi dagje uit / weekend weg etc. 25%
Datum/tijdstip komt beter uit 20%
Was uitverkocht in DH
totaal
<39 jaar 5%
Gebouwen/voorzieningen elders beter Service is elders beter
60+ jaar
14%
Aanbod elders spreekt meer aan
1%
7%
Andere reden
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016 * de leeftijdscategorie 40-60 jaar neemt een tussenpositie in en is voor de overzichtelijkheid weggelaten.
Wat zijn de belemmeringen om kunst en cultuur in Den Haag te bezoeken? Figuur 7
Belemmeringen om kunst en cultuur in Den Haag te bezoeken 49%
Heb geen belemmeringen 25%
Aanbod spreekt niet aan
22%
Prijs is te hoog 13%
Bereikbaarheid is probleem 8%
Is te druk
totaal 60+ jaar
7%
Openingstijden zijn onhandig
<39 jaar
6%
Snap veel kunst niet
5%
Zalen, andere ruimtes zijn ongezellig
3%
Weet niet waar ik info. kan vinden
7%
Anders 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
{PAGE }
In figuur 7 zien we dat het grootste deel van de respondenten aangeeft dat er geen belemmeringen zijn om kunst en cultuur in Den Haag te bezoeken. Dit geldt voor iets meer dan de helft van 60plussers en iets minder dan de helft voor de groep jonger dan 39 jaar. Een kwart van de respondenten geeft als belemmering voor bezoek in Den Haag dat het aanbod niet aanspreekt. Dat geldt overigens meer voor de groep jonger dan 39 jaar dan voor de 65-plussers. Bijna een kwart geeft als belemmering (ook) aan prijs is te hoog. Ten slotte vinden, zoals verwacht, meer 65-plussers dan respondenten tot 39 jaar bereikbaarheid een belemmering om kunst en cultuur te bezoeken.
Hoe waardeert men het kunst- en cultuuraanbod in Den Haag? Aan de respondenten is gevraagd hoe ze het aanbod waarderen. In figuur 8 staan de resultaten. Figuur 8.
Rapportcijfer voor het kunst- en cultuuraanbod in Den Haag film en media
7,6
beeldende kunst
7,3
festivals
7,0
erfgoed
7,5
theater, toneel
7,2
cabaret, comedy, musicals
7,2
popmuziek
% beoordeeld
6,9
jazz, wereldmuziek
rapportcijfer
6,8
klassieke muziek
7,2
literaire activiteiten
6,8
moderne dans, ballet
7,4
opera
6,0
cultuur in de school
6,4
0
2
4
6
8
10
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
Het hoogste rapportcijfers van alle kunstdisciplines krijgt film en media. 86 procent van de respondenten heeft een oordeel uitgesproken over dit onderdeel, gemiddeld rapportcijfer is een 7,6. Daarna volgen erfgoed met een 7,5 en moderne dans/ballet met een 7,4 (beoordeeld door 52% van de respondenten). Onderaan bungelt opera met een 6,0 (beoordeeld door 35 % van de respondenten). Cultuur in de school is slechts door 24% van de respondenten beoordeeld, die kwamen tot een gemiddeld rapportcijfer van 6,4. Hier geldt wat we al eerder zagen: volwassenen kunnen lastig oordelen over cultuureducatie op scholen. In onderstaande figuren (9, 10 en 11) leggen we de volgende relaties: • tussen het belang dat men aan het aanbod hecht, en het rapportcijfer • tussen het belang dat men aan het aanbod hecht, en het rapportcijfer bij jongeren • tussen het belang dat men aan het aanbod hecht, en het rapportcijfer bij ouderen
{PAGE }
Figuur 9.
Relatie tussen het belang dat men aan het aanbod hecht, en het rapportcijfer
film/media erfgoed
7,5
Gemiddeld rapportcijfer
dans/ballet
beeldende kunst theater/toneel klassieke muziekcabaret/musicals
festivals popmuziek literaire activiteiten jazz/wereldmuziek
7
6,5 cultuur in de school
6 40%
opera 50%
60%
70%
80%
90%
100%
Percentage dat belang hecht aan
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
Figuur 10. Relatie tussen het belang dat men aan het aanbod hecht, en het rapportcijfer bij jongeren
film/media
Gemiddeld rapportcijfer
7,5
dans/ballet
erfgoed
beeldende kunst theater/toneel klassieke muziek cabaret/musicals festivals popmuziek jazz/wereldmuziek
7
literaire activiteiten
6,5 cultuur in de school opera 6 40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Percentage dat belang hecht aan
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
{PAGE }
Figuur 11.
Relatie tussen het belang dat men aan het aanbod hecht, en het rapportcijfer bij ouderen
Gemiddeld rapportcijfer
7,5 dans/ballet
beeldende kunst film/media erfgoed theater/toneel klassieke muziek cabaret/musicals
7 literaire activiteiten jazz/wereldmuziek festivals popmuziek 6,5 cultuur in de school
opera 6 40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
Percentage dat belang hecht aan Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016, bewerkingen OIV
Doet men zelf aan kunstbeoefening? En zo ja, om welke kunstdisciplines gaat het dan? 21 procent van de panelleden doet zelf aan kunstbeoefening. Hieronder de uitsplitsing naar disciplines en de leeftijdsgroepen, zoals we die eerder hanteerden. Figuur 12.
Percentage panelleden dat zelf aan kunstbeoefening doet 45%
Beeldende kunst 25%
Klassieke muziek 21%
Andere muziekvormen 15%
Literatuur
14%
Popmuziek
totaal 60+ jaar
13%
Film, video, nieuwe media
<39 jaar 10%
Historisch onderzoek
10%
Dans
10%
Theater
11%
Anders 0%
10%
20%
30%
40%
50%
{PAGE }
In figuur 12 zien we dat het aandeel panelleden dat aan beeldende kunst, klassieke muziek en andere muziekvormen doet het hoogst is. De groep oudere panelleden doet dit bovengemiddeld, het aandeel van de jongere panelleden ligt onder het gemiddelde. Er zijn opmerkelijke verschillen tussen mannen en vrouwen die zelf actief kunst beoefenen: het percentage mannen dat aan popmuziek doet is 5x hoger dan bij de vrouwen. Andersom is het aandeel vrouwen dat aan dans doet, 4x hoger dan bij de mannen. Ook zijn er grote verschillen tussen de leeftijdsgroepen. Bij de oudere panelleden is het aandeel dat klassieke muziek en beeldende kunst beoefent duidelijk hoger, bij de jongere panelleden geldt dit voor popmuziek, theater, dans en film/video/nieuwe media.
Maakt u of uw vereniging hierbij gebruik van de cursussen en/of ondersteuning van onderstaande organisaties? (meerdere antwoorden mogelijk) Hieronder in figuur zijn de uitkomsten van deze vraag weergegeven. Het percentage respondenten, of de vereniging waar ze bij zijn aangesloten, dat geen ondersteuning krijgt van genoemde organisaties is zeer hoog.
Figuur 13.
Organisaties waar de verenigingen van panelleden ondersteuning van krijgen Koorenhuis
11%
Anders
7%
Haags Gemeentearchief
5%
Culturalis
4%
Haags Popcentrum
2%
Geen
79%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Bron: Stadspanel voorjaar 2011, Beleidskader Kunst & Cultuur 2013-2016
Heeft u suggesties die u de gemeente mee wilt geven bij de formulering van het beleid op het gebied van kunst en cultuur? Antwoorden op de vraag: “Heeft u suggesties die u de gemeente mee wilt geven bij de formulering van het beleid op het gebied van kunst en cultuur?” Er moet niet bezuinigd worden op cultuur: - Ga zo door/ niet bezuinigen (51x) - Probeer zoveel mogelijk te behouden (20x) - Laat geen festivals/gezelschappen vertrekken naar andere steden (19x) Investeren in cultuur is goed: - Investeer in cultuur, dat komt de stad (economisch) ten goede (21x) - Cultuur is moeder van beschaving/ bron van inspiratie (niet bezuinigen) (15x) - Investeer in cultuur, dat komt de leefbaarheid ten goede (11x) - Een grote stad heeft een ruim cultureel aanbod nodig (11x)
{PAGE }
Cultuureducatie en talentontwikkeling is belangrijk: - Doe meer aan cultuureducatie (op scholen) (52x) - Stimuleer talentontwikkeling en vernieuwing/ geef jonge (Haagse) kunstenaars een kans (14x) Cultuur moet toegankelijk blijven: - Houd het betaalbaar/ laat het niet elitair worden (34x) - Houd het toegankelijk/laagdrempelig (17x) - Zorg voor goede bereikbaarheid (met OV) (9x) - Houd rekening met toegankelijkheid voor gehandicapten/ouderen (6x) - Gratis vervoer/parkeren (bij grote evenementen) (3x) - Stel musea minsten één dag per week gratis open (3x)
Bezuinigen op cultuur kan: - Het is niet erg dat er bezuinigd wordt op cultuur, andere zaken zijn belangrijker (13x) - Richt het aanbod meer op de massa/geen geld naar onbegrijpelijke kunst (13x) - Subsidieer alleen kunst van hoog kwalitatief niveau (11x) - Laat mensen meer zelf betalen (voor opera, ballet e.d.) (6x) - Stop met subsidiëren, zoek naar sponsor/fondsen (6x) Suggesties voor het aanbod: - Zorg voor aantrekkelijk programma (14x) - Meer/ook subsidie voor kleine kunst/podia (incl. amateurs) (14x) - Beter/ruimer aanbod in de wijken (13x) - Beter jazz aanbod/ haal North Sea Jazz Festival terug (12x) - Meer aandacht voor behoud cultureel erfgoed (11x) - Beter aanbod voor jongeren (5x) - Beter aanbod voor ouderen (5x) - Meer subsidie voor niet-westerse cultuur (5x) - Beter muziek aanbod (5x) - Meer festivals/evenementen (4x) - Meer evenementen op straat (3x) - Beter opera aanbod (2x) Cultuurcentrum aan het Spui: - Investeer in een cultuurcentrum/grote concertzaal (10x) - Geen duur cultuurcentrum op spuiplein (4x) Overig suggesties: - Meer/betere publiciteit om een breder/groter publiek aan te trekken (21x) - Specialiseer/verdeel grote gezelschappen over Randstad (16x) - Geen sluiting bibliotheken (9x) - Doe iets met leegstaande panden (5x) - Minder regels/regelgeving werkt belemmerend (5x) - Betere spreiding van festivals in de tijd (4x) - Voer geen btw-verhoging door (3x) - Stop met grote evenementen die voor overlast zorgen (3x) - Probeer Culturele Hoofdstuk 2018 te worden (2x)
{PAGE }
{PAGE }