Jaarverslag 2009
Zevenmaal viel hij dit jaar, de Jackpot van de Staatsloterij. Vier keer op een heel lot en driemaal op 1/5e lot. Dat was nog nooit eerder gebeurd in het bijna twintigjarig bestaan van de Jackpot. Prijswinnaarbegeleider Arjan van ’t Veer: ‘Zo zie je dat statistieken van alles kunnen voorspellen, maar de werkelijkheid is vaak anders. De spelregels bepalen dat de Jackpot bij een stand van € 27,5 miljoen getrokken moet worden uit de verkochte lotnummers. Als sprake is van een hoge jackpot die er zeker uit gaat spelen veel meer mensen mee. Na de trekking van 10 augustus barstte een discussie los omdat hij op 1/5e lot viel en dus € 5,5 miljoen werd uitgekeerd. We hebben in een landelijke campagne uitgelegd hoe de procedure in elkaar zit. Ook in september en oktober viel hij op 1/5e lot en pas in november op een heel lot. Zowel voor de prijswinnaar als voor ons was het een heel bijzonder moment. Voor ons omdat het de hoogste Jackpot tot nu toe was en vanwege de commotie de maanden daarvoor. Voor de prijswinnaar omdat hij tot dan toe blij was met een maandelijkse prijs van tien of 100 euro en nu ineens 27,5 miljoen op zijn rekening kreeg bijgeschreven! Ik zie het als een groot voorrecht dat “ik” € 27,5 miljoen mocht weggeven, maar het is ook geweldig om al die andere prijswinnaars gedurende het jaar blij te mogen maken. Daarom blijf ik zeggen: ik heb de leukste baan van Nederland!’
2
Nederlandse Staatsloterij
Jaarverslag 2009 Belangrijke gebeurtenissen in 2009 Kerncijfers Missie, profiel, visie en strategie Organisatie en personalia
4 5 7 8
Bericht van de raad van commissarissen Strategie Corporate governance Vergaderingen Managementteam Samenstelling raad van commissarissen Verslag audit committee Verslag remuneratiecommissie Jaarrekening
11 11 12 12 12 12 12 13 13
Verslag van de algemeen directeur Een turbulent jaar Behaalde resultaten Commerciële activiteiten Marktontwikkelingen en liberalisering Maatschappelijke verantwoordelijkheid Organisatie en medewerkers Nieuw loterijsysteem Vooruitzichten
15 15 15 16 17 17 20 20 20
Corporate Governance Naleving en handhaving van de Code Tegenstrijdige belangen Hoofdlijnen interne governance
22 22 25 25
Compliancehandboek Relevant normenkader en beleid
27 27
Risico’s en risicobeheersing Strategische risico’s Operationele risico’s Financiële risico’s Werking risicobeheersings- en controlesysteem
30 30 30 30 31
Jaarrekening 2009
33
Overige gegevens
52
In overeenstemming met de statuten heeft de minister van Financiën de jaarrekening vastgesteld in een gezamenlijke vergadering met de raad van commissarissen en het managementteam van de Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij op 22 maart 2010.
Belangrijke gebeurtenissen in 2009
• De omzet steeg met 7,7% van € 826,2 miljoen naar € 889,7 miljoen. • Het bruto uitkeringspercentage steeg van 67,0% in 2008 naar 69,5% in 2009. • Verhoging Jackpotinleg van € 1,50 naar € 2 (Staatslot met Jackpot € 15). Beginstand Jackpot verhoogd van € 5 miljoen naar € 7,5 miljoen. • Per 1 juli uitbreiding prijzenpakket met 4.000 extra prijzen van 250 euro en 30 prijzen van 1.000 euro. • Jackpot viel zevenmaal, viermaal op een heel lot en driemaal op een vijfde lot. • Op 10 november viel de hoogste Jackpot tot nu toe: € 27,5 miljoen belastingvrij. • Lancering campagne en website www.vraaghetdestaatsloterij.nl en www.weetwatjespeelt.nl. • Ruim 40.000 toeschouwers op Museumplein Amsterdam bij Staatsloterij Oud & Nieuw feest. • Invoering nieuw loterij-(ICT-)systeem uitgesteld tot april 2010.
4
Nederlandse Staatsloterij
Kerncijfers
(x € miljoen)
Omzet per loterijproduct
2009
2008
2007
2006
2005
Staatsloterij Oudejaarsloterij Dayzers Totaal Nederlandse Staatsloterij
704,6 141,5 43,6 889,7
654,7 122,2 49,3 826,2
595,5 124 52,9 772,4
550,7 127,4 59,5 737,6
486,8 118,4 67,4 672,6
Resultaat vóór belastingen en vóór afdracht
146,3
141,8
161,5
145,6
137,9
Resultaat vóór belastingen en vóór afdracht (als % van de omzet)
16,4
17,2
20,9
19,7
20,5
Resultaat ná belastingen en ná afdracht
12,9
3,9
14,0
9,0
6,7
Voor- en slotafdracht aan ministerie van Financiën, inclusief belastingen en ná resultaatbestemming
143,2
140,3
153,7
138,8
131,9
Prijzengeld, inclusief kansspelbelasting
618,6
553,8
512,6
482,3
416,3
Uitkeringspercentage
69,5
67,0
66,4
65,4
61,9
Aantal medewerkers (ultimo het jaar)
130
132
130
138
145
Omzet
Kosten
Kosten (als % van de omzet)
Prijzengeld, inclusief kansspelbelasting
Uitkeringspercentage
In miljoenen euro’s 100%
1.000
80
800
61,9
65,4
66,4
15,7
14,1
’06
’07
67,0
69,5
17,0
15,2
’08
’09
60
600
40
400
20
200
18,4
’05
’06
’07
’08
’09
0
’05
Jaarverslag 2009
5
Vraag het de Staatsloterij
Op 4 september 2009 werd de campagne ‘vraag het de Staatsloterij’ gelanceerd. Die kwam niet ineens uit de lucht vallen, maar was het gevolg van een reputatieonderzoek onder 105.000 klanten aan het begin van het jaar. Daaruit bleek dat er nogal wat vragen leefden onder onze deelnemers, onder andere over hoe nu die trekking werkt. ‘Omdat wij het erg belangrijk vinden om open en transparant te zijn, werd deze campagne opgezet die alle vragen van de klanten wilde beantwoorden’, aldus David Selier, verantwoordelijk voor de corporate communicatie van de Nederlandse Staatsloterij. ‘Er werden advertenties voorbereid en een website ontwikkeld. Toen na 10 augustus de media-aandacht losbarstte over de Jackpot die op een 1/5e lot viel, hebben we de campagne, die zo goed als klaar was, nog eens tegen het licht gehouden. We hebben een extra advertentie ingezet en vragen en filmpjes aan de site toegevoegd. De campagne past bij onze visie om te luisteren naar onze klanten. Als klanten na hun bezoek aan www.vraaghetdestaatsloterij.nl toch nog vragen hebben, kunnen zij die via de site stellen. De antwoorden daarop worden weer toegevoegd. Tot nu toe heeft de site ruim 35.000 unieke bezoekers gehad, die allemaal ruim de tijd namen om de filmpjes te bekijken en antwoord kregen op hun vragen. Naast de website zijn in anderhalve week tijd vier verschillende advertenties in landelijke dagbladen verschenen waarin wij uitlegden hoe onze Jackpot nu eigenlijk opbouwt, hoe de trekking werkt en waarom onze prijswinnaars anoniem blijven. Het motto van deze campagne is dat de Nederlandse Staatsloterij niets te verbergen heeft. Dat zullen wij ook in onze toekomstige corporate communicatie centraal stellen.’ 6
Nederlandse Staatsloterij
Missie, profiel, visie en strategie
Als dé nationale loterij bieden we spelers de grootste prijzen en de hoogste winkansen. Hierdoor verstevigen we onze positie als de grootste kansspelaanbieder van Nederland. Het is de ambitie van de Nederlandse Staatsloterij om met een wendbare en weerbare organisatie voortdurend te anticiperen op de uitdagingen die de kansspelmarkt ons nu en in de toekomst biedt, met inachtneming van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid.
Profiel De Nederlandse Staatsloterij werd in 1726 als eerste ‘nationale’ loterij in Nederland opgericht door de toenmalige bestuurders van De Zeven Provinciën. De doelstelling was om extra fondsen te verwerven en tegelijkertijd de wildgroei aan kleine, provinciale en illegale loterijen te stoppen. De trekking vond plaats in de Ridderzaal en dat is zo gebleven tot 1855. In 1992 werd de Nederlandse Staatsloterij, tot dat moment een onderdeel van het ministerie van Financiën, verzelfstandigd. De minister van Financiën treedt namens de overheid op als aandeelhouder en benoemt de leden van de raad van commissarissen, die namens hem toezicht houden op de gang van zaken en het beleid van de organisatie. De minister van Justitie beheert de vergunning en is verantwoordelijk voor de wettelijke regulering van kansspelen, met als adviserend en toezichthoudend orgaan het College van toezicht op de kansspelen. Binnen de kaders van de Wet op de kansspelen en de verleende vergunning organiseert de Nederlandse Staatsloterij twaalfmaal per jaar, op elke 10e van de maand, een trekking. Daarnaast organiseert de Nederlandse Staatsloterij speciale trekkingen ter gelegenheid van Koninginnedag op 30 april en Oudjaar op 31 december. Dayzers kent een wekelijkse trekking. Staatsloten en Dayzersloten worden verkocht via een landelijk netwerk van verkooppunten,
via abonnementen en via internet. De Nederlandse Staatsloterij geeft mede uitvoering aan het kansspelbeleid van de overheid dat zich concentreert op drie kernpunten: bescherming van consumenten, voorkoming van gokverslaving en het tegengaan van criminaliteit. De Nederlandse Staatsloterij is, ultimo 2009, werkgever van 130 medewerkers en gevestigd in Den Haag. De verkoop van Staatsloten vindt plaats in ruim 3.200 verkooppunten.
Visie en strategie De Staatsloterij is de loterij van Nederland met het grootste prijzenpakket, de hoogste winkans en het hoogste uitkeringspercentage. Vanuit haar rol en positie ziet de Nederlandse Staatsloterij het als haar opdracht een optimale balans te creëren tussen de geleverde kwaliteit van haar dienstverlening en een zo breed mogelijke maatschappelijke acceptatie. De strategie van de organisatie is erop gericht de beste producten te bieden in de Nederlandse loterijomgeving met een uitstekende toegankelijkheid. Continue verbetering van het verkoopproces en een fijnmazig netwerk van verkooppunten zijn belangrijke strategische factoren. De Nederlandse Staatsloterij staat midden in de maatschappij en heeft dan ook eind 2007 als eerste loterij in Nederland de Responsible Gaming Standards ondertekend zoals die zijn geformuleerd door European Lotteries (EL). Onder het motto ‘weet wat je speelt’ is een programma in gang gezet rondom verantwoord speelgedrag.
Jaarverslag 2009
7
Organisatie en personalia
Het managementteam, bestaande uit de algemeen directeur, de manager Financiën, de manager Marketing & Sales en de manager Operatie, leidt in operationele zin de organisatie. Besluitvorming vindt in het managementteam zo veel mogelijk plaats op basis van consensus. De kernverantwoordelijkheden van het managementteam bestaan uit: •
het creëren van balans tussen de ambities van de organisatie en maatschappelijke verantwoordelijkheid;
•
het uitvoeren van risicoanalyses ten behoeve van de vaststelling van strategische en operationele risico’s en het managen daarvan;
•
het identificeren en volgen van belangrijke externe (maatschappelijke) ontwikkelingen en indien noodzakelijk en/of wenselijk actie ondernemen;
•
•
het ontwikkelen, implementeren en toezien op de uitvoering van de gekozen strategie en doelstellingen en het evalueren en eventueel bijsturen daarvan;
voorwaarden scheppen om te komen tot een professionele organisatie met inachtneming van de kernwaarden betrouwbaar, betrokken, ambitieus, optimistisch en verbeeldingskracht en met oog voor de persoonlijke ontwikkeling van de medewerkers.
Organogram Algemeen Directeur
Manager Financiën
Manager Marketing & Sales
Internal Audit
Project Management
Corporate Communicatie
Manager Operatie
Sponsoring &
Proces &
Relatie-
Security
Demand & Supply
marketing
Coördinatie
Management
Corporate Affairs & Juridische
HR
Zaken
Sales & Trade
8
Financiële
Business
Administratie
Control
Nederlandse Staatsloterij
Marketing
Marketing
Klant- & Spelmanagement
ICT Beheer
Personalia managementteam Y.R.C. (Yvonne) van Oort (1953)
Ir. E.C.J.M. (Elyan) Zegers CMA (1968)
is sinds 2005 algemeen directeur en enig statutair bestuurder van de Nederlandse Staatsloterij. Voordat zij bij de Nederlandse Staatsloterij in dienst trad, was zij onder meer werkzaam bij Uitgeverij Unieboek/Van Reemst (onderdeel van PCM te Amsterdam) in de functie algemeen directeur. Haar laatste functie was algemeen directeur van de boekenclub ECI/Euroboek (Nederland en België), destijds onderdeel van het mediaconcern Bertelsmann. Zij heeft de Nederlandse nationaliteit. De benoemingstermijn is drie jaar. Nevenfuncties: • lid van de raad van commissarissen en lid van het audit committee van het Centraal Boekhuis te Culemborg. Benoemd sinds 1 juli 2006; • lid van het bestuur en tevens penningmeester van het Fonds voor de Letteren te Amsterdam. Benoemd sinds 1 juli 2006.
is sinds 2003 werkzaam bij de Nederlandse Staatsloterij; sinds 2006 in de functie van manager Financiën. Voordat zij in dienst trad bij de Nederlandse Staatsloterij, is zij werkzaam geweest bij Fokker, Robeco en Arthur Andersen. Zij heeft de Nederlandse nationaliteit.
Mr. J. (Joris) van Dijk (1974) is sinds 2004 werkzaam bij de Nederlandse Staatsloterij; sinds 2007 als manager Marketing & Sales. Daarvoor was hij werkzaam bij Winkelman & van Hessen en Satellite Newspapers. Hij heeft de Nederlandse nationaliteit. Na het vertrek van de voormalig manager Operatie in februari 2009 is ervoor gekozen deze functie niet direct in te vullen, aangezien door de introductie van een nieuw loterijsysteem deze functie fors zou wijzigen. In 2010 zal deze functie weer worden ingevuld.
Van links naar rechts: Yvonne van Oort, Joris van Dijk en Elyan Zegers
Jaarverslag 2009
9
Personalia raad van commissarissen (Alle commissarissen zijn benoemd voor een termijn van vier jaar)
Drs. J.E. (Jaap) Lagerweij
Mr. W.F.C. (Willem) Stevens
Drs. H.H. (Haddo) Meijer
(1947, Nederlandse nationaliteit)
(1938, Nederlandse nationaliteit)
(1944, Nederlandse nationaliteit)
Benoemd per 1 maart 2006
Benoemd per 1 september 2004
Benoemd per 27 april 2005
Voorzitter audit committee (sinds 15 maart 2007)
Vice-voorzitter raad van commissarissen
Voorzitter raad van commissarissen
− Commissaris Quantore Europe B.V.
Lid selectie- en benoemingscommissie
(sinds 15 maart 2007)
− Commissaris Cool Cat Fashion B.V.
− Advocaat en belastingadviseur
Voorzitter selectie- en benoemingscommissie
− Commissaris Beerens Groep
− Commissaris N.V. Luchthaven Schiphol
Lid remuneratiecommissie
− Commissaris SNS REAAL
− Commissaris TBI Holdings B.V.
− Voorzitter Bestuur Stichting Nedlloyd
− Commissaris Macintosh Retail Group NV
− Commissaris Nationale Stichting tot Exploitatie van Casinospelen in Nederland (Holland Casino) − Lid Raad van Toezicht Onze Lieve Vrouwe Gasthuis
Prof. dr. H.M. (Henriette) Prast
Amsterdam
(1955, Nederlandse nationaliteit)
− Vice-voorzitter Het Concertgebouw Fonds
Benoemd per 1 oktober 2007
− Lid Raad van Advies NIVRA
Pensioenfonds − Voorzitter Raad van Toezicht Amphia Ziekenhuis − Voorzitter Raad van Toezicht Rotterdamse Schouwburg − Lid Bestuur Stichting Preferente Aandelen Heijmans − Lid Raad van Commissarissen Kuijpers Installaties
Lid audit committee (sinds 1 oktober 2007) − Hoogleraar Persoonlijke Financiële Planning Universiteit van Tilburg − Lid Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid − Lid Monitoring Commissie Corporate Governance
Drs. J.A. (Hans) Kamps (1952, Nederlandse nationaliteit) Benoemd per 1 oktober 2007 Voorzitter remuneratiecommissie
− Lid Monitoring Commissie Bankencode
− Voorzitter Algemene Bond Uitzendondernemingen
− Lid Curatorium De Baak Managementcentrum
− Voorzitter Jeugdzorg Nederland
VNO NCW
− Commissaris FD Mediagroep
− CentER Fellow
− Kroonlid SER
− Columnist Het Financieele Dagblad
− Medeoprichter Vakcolleges
− Bestuurslid NIBUD − Lid Raad van Advies Actuarieel Genootschap
Van links naar rechts: Haddo Meijer, Hans Kamps, Willem Stevens, Henriette Prast en Jaap Lagerweij
10
Bericht van de raad van commissarissen
Het jaar 2009 was opnieuw een financieel sterk jaar voor de Nederlandse Staatsloterij. De economische crisis bleek geen negatief effect te hebben op de omzet. Deze kwam zelfs nog hoger uit dan in 2008, mede dankzij de overtuigende en consistente wijze waarop de strategie ook dit jaar weer is uitgevoerd. Het enkele jaren geleden ingezette beleid is gericht op product leadership. Daarvoor is een heldere samenhang tussen product, distributie, communicatie en maatschappelijke verantwoordelijkheid onontbeerlijk. Dat beleid is ook de ruggengraat gebleken voor het met succes doorstaan van de negatieve publiciteit in het derde kwartaal. Het heeft wel duidelijk gemaakt dat de communicatie meer aandacht behoeft. In dat kader was reeds een campagne in voorbereiding om de communicatie rondom het product te verbeteren. Deze campagne kon dan ook onmiddellijk gelanceerd worden, na 10 augustus. De raad van commissarissen heeft groot respect voor de manier waarop de directie, het managementteam en de medewerkers onder deze omstandigheden hebben gewerkt. De raad kijkt ook met waardering en respect terug op de samenwerking met het ministerie van Financiën. Ook is erop toegezien dat niet alleen het ministerie van Financiën, maar ook het College van toezicht op de kansspelen en het projectbureau kansspelen voortdurend en op tijd geïnformeerd werden. Het moge duidelijk zijn dat de Nederlandse Staatsloterij binnen de daarvoor geldende regelgeving, de ambitie heeft om ieder jaar meer prijzengeld uit te kunnen keren. Het uitkeringspercentage is zelfs nog nooit zo hoog geweest. Van elke ingelegde euro wordt ruim 69 cent (inclusief kansspelbelasting) uitgekeerd in de vorm van prijzen. Daarnaast wordt de behaalde winst, dus na aftrek van prijzengeld en kosten, via het ministerie van Financiën grotendeels weer geïnvesteerd in de samenleving.
Met het recorduitkeringspercentage van 69,5% lijken de grenzen binnen het huidige kansspelbeleid bereikt. Gezien het restrictief kansspelbeleid van de overheid zal daar naar verwachting op korte termijn geen verandering in komen. Daarom zal het komende jaar ingezet worden op behoud van marktaandeel.
Strategie In het verslagjaar heeft de raad aandacht gegeven aan de mogelijke gevolgen van een eventuele liberalisering en/of controlled opening van de kansspelmarkt in Nederland en in Europa. Het beleid tot en met 2010 was gericht op het verder verstevigen van de positie, met name op de gebieden product, marketing, distributie en communicatie. In de loop van 2010 zal het kabinet zijn plannen voor eventuele aanpassingen van het kansspelstelsel presenteren. Zodra de plannen duidelijk zijn, zal het beleid voor de komende jaren worden uitgestippeld, waarbij maatschappelijk verantwoord ondernemen en transparantie belangrijke uitgangspunten zullen zijn. Door het koersvaste beleid van de afgelopen jaren is de Nederlandse Staatsloterij op alle beleidsterreinen uitstekend gepositioneerd. Een onderdeel van de voorbereiding op de toekomst is de implementatie van een nieuw loterij-(ICT-)systeem. In het kader van de continuïteit van de bedrijfsvoering houdt de raad onder meer toezicht op de voortgang van de voorbereidingen en de afbreukrisico’s. Gezien de afhankelijkheid van dit systeem voor de algehele bedrijfsvoering, is een voldoende mate van zekerheid voor een succesvolle overgang randvoorwaardelijk.
Jaarverslag 2009
11
Gezien de positie van de Nederlandse Staatsloterij in de Nederlandse samenleving is de raad van commissarissen van mening dat maatschappelijke verantwoordelijkheid een belangrijk aspect is bij al haar activiteiten. Ook tijdens de bespreking over het jaarplan 2010 is maatschappelijke verantwoordelijkheid nadrukkelijk aan de orde geweest, onder andere ten aanzien van het verdiepen van de marketing- en salestrategie. Het uitgangspunt voor 2010 is gebalanceerde groei, waarbij financiële, publieke en kwaliteitsdoelstellingen met elkaar in evenwicht zijn.
Corporate governance De Nederlandse Staatsloterij rapporteert op pagina 22 over de naleving van de principes voor goed ondernemingsbestuur zoals vastgelegd in de Nederlandse Corporate Governance Code. In het eerste halfjaar van 2009 werd een remuneratiecommissie ingesteld met als doel het voorbereiden van een voorstel voor het beloningsbeleid vanaf januari 2011. De remuneratiecommissie bestaat uit drs. J.A. Kamps (voorzitter) en drs. H.H. Meijer. In december 2009 is tevens een selectie- en benoemingscommissie ingesteld. Deze commissie bestaat uit drs. H.H. Meijer (voorzitter) en mr. W.F.C. Stevens en heeft tot doel tijdig te voorzien in een geschikte kandidaat voor de functie van algemeen directeur. Het contract met de huidige statutair directeur eindigt per einde 2010. De raad van commissarissen houdt toezicht op en adviseert de directie. Belangrijke aspecten zijn risicohouding en de koersvastheid waarmee de strategie ten uitvoer wordt gelegd. De ingestelde commissies vervullen daarin een belangrijke rol.
12
sen (individueel) en tevens het functioneren van de directie besproken. Tevens werd besloten het functioneren van de raad en de samenwerking met de directie in onderlinge samenhang, met externe begeleiding, te toetsen.
Managementteam De algemeen directeur vormt samen met de manager Financiën, de manager Marketing & Sales en de manager Operatie het managementteam van de Nederlandse Staatsloterij. Alleen de algemeen directeur heeft statutaire bevoegdheden. De drie MTleden wonen samen met de algemeen directeur de vergaderingen van de raad van commissarissen bij. Sinds 1 februari 2009 is de positie manager Operatie vacant. De verwachting is dat deze functie medio 2010 weer definitief zal zijn ingevuld. De raad van commissarissen heeft grote waardering voor de energie, toewijding en koersvastheid waarmee de algemeen directeur en haar managementteam de organisatie aansturen.
Samenstelling raad van commissarissen De raad van commissarissen van de Nederlandse Staatsloterij bestaat uit vijf leden. De samenstelling van de raad is in 2009 ongewijzigd gebleven. De raad wordt gevormd door de heer drs. H.H. Meijer (voorzitter), de heer mr. W.F.C. Stevens (vice-voorzitter), de heer drs. J.E. Lagerweij, mevrouw prof. dr. H.M. Prast en de heer drs. J.A. Kamps.
Vergaderingen
Verslag audit committee
De raad kwam in 2009 viermaal in vergadering bijeen, waarvan tweemaal met het ministerie van Financiën. Daarnaast kwam de raad in 2009 viermaal in besloten vergadering bijeen. Tijdens reguliere vergaderingen kwamen onder meer de onder strategie genoemde onderwerpen intensief aan bod. Daarnaast werd het jaarplan met daarin opgenomen de operationele, financiële en publieke doelstellingen besproken. Verder volgde de raad de omzet- en resultaatontwikkeling aan de hand van kwartaalrapportages. Tijdens de vergadering van maart 2009 is het functioneren van de commissaris-
De raad van commissarissen heeft, conform de bestpracticebepalingen van de corporate governance code, specifieke voorbereidende taken aan het audit committee gedelegeerd. Deze taken hebben betrekking op de strategie en de daaruit voortvloeiende risico’s voor de Nederlandse Staatsloterij, de kwaliteit van de interne beheersing en sturing, de kwaliteit van de (interne en externe) verslaggeving en de naleving van wet- en regelgeving. Met het instellen van een afzonderlijk audit committee wordt de toezichthoudende taak van de raad efficiënt vormgegeven. Een proactieve rol van het audit committee leidt tot
Nederlandse Staatsloterij
Bericht van de raad van commissarissen
kwaliteitsverbetering van de (financiële) informatievoorziening en bevordert een effectieve interne beheersing en besturing. Het audit committee rapporteert zijn bevindingen en doet voorstellen aan de voltallige raad. De raad als geheel is verantwoordelijk voor zijn taken en de in dit kader door het audit committee uitgevoerde werkzaamheden. Het audit committee bestaat uit drs. J.E. Lagerweij (voorzitter) en prof. dr. H.M. Prast. In 2009 is de audit committee driemaal bijeengeweest. Tijdens deze vergaderingen zijn de interne en externe (financiële) verslaggeving, waaronder het conceptjaarverslag 2008 inclusief de jaarrekening, het jaarplan voor 2010 en de begroting voor 2010 aan bod gekomen. Tevens heeft het audit committee de bedrijfsbrede risicoanalyse, rapportages in het kader van interne beheersing (waaronder de auditkalender en alle auditrapportages van de afdeling Internal Audit en de externe accountant), het accountantsverslag over het boekjaar 2008 en de managementletter 2009 besproken. Het audit committee heeft tevens specifiek aandacht besteed aan de risico’s die samenhangen met het project ter vervanging van het huidige loterijsysteem.
2010 vastgesteld. De remuneratiecommissie kwam in 2009 driemaal bijeen.
Verslag remuneratiecommissie
Den Haag, 8 maart 2010
Het beloningsbeleid wordt vastgesteld door de minister van Financiën. De bezoldiging van de statutaire directie wordt door de raad van commissarissen vastgesteld, op basis van de relevante statutaire bepalingen. Het beloningsbeleid voor staatsdeelnemingen was tot nu toe gebaseerd op de mediaan in de commerciële markt. De minister van Financiën heeft als uitgangspunt voor de beloning voor de toekomstige, statutaire directie een maximum vastgesteld van € 200.000 (peildatum 2008). Als voorbereiding op het overleg met het ministerie heeft de remuneratiecommissie een eigen onderzoek gedaan naar de functievereisten en de weging daarvan, uitgaande van een benchmark 25% markt en 75% publiek. De uitkomst daarvan week niet significant af van het uitgangspunt van de minister van Financiën. De raad verwacht dat het nieuwe beloningsbeleid de organisatie in staat stelt de kwaliteit en de continuïteit van het topmanagement te waarborgen in de context van het huidige restrictieve kansspelbeleid. De beloningsopbouw die hierbij hoort (vaste en variabele componenten) is nog onderwerp van overleg en wordt naar verwachting in het eerste halfjaar van
Drs. H.H. Meijer Voorzitter raad van commissarissen
Jaarrekening Hierbij biedt de raad van commissarissen de Staat der Nederlanden de jaarrekening van de Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij over het boekjaar 2009 aan. De jaarrekening is door de algemeen directeur opgemaakt en na controle door KPMG Accountants N.V. voorzien van een goedkeurende accountantsverklaring. De raad heeft de jaarrekening 2009 in de vergadering van 8 maart behandeld en voorzien van een preadvies. De raad adviseert de jaarrekening vast te stellen in overeenstemming met het voorstel van de algemeen directeur. De raad stelt voor de algemeen directeur te dechargeren voor het in 2009 gevoerde beleid en de raad te dechargeren voor het toezicht daarop. In overeenstemming met de statuten dient de minister van Financiën de jaarrekening vast te stellen in een gezamenlijke vergadering met de raad en het managementteam van de Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij. Deze vergadering vindt plaats op 22 maart 2010.
Jaarverslag 2009
13
100 x € 100.000 Een bijzondere Koninginnedagtrekking Hans Dikschei is verantwoordelijk voor het operationele proces en voorzitter van de trekkingscommissie. Dat wil zeggen dat hij elke 10e van de maand zorgt voor een goed verloop van het trekkingsproces, vanaf de voorbereidingen tot en met de publicatie van de trekkingslijst via diverse media. De voorbereidingen voor de Koninginnedagtrekking verliepen dit jaar echter anders dan normaal. Hans legt uit: ‘Bij de Koninginnedagtrekking was, naast de reguliere prijzen, eenmalig een uitzonderlijk prijzenpakket te winnen, namelijk 100 x 100.000 euro. Dat betekende dat tijdens de trekking 100 extra lotnummers werden getrokken. De tijdplanning van trekking tot en met publicatie is strak. Dus het was een grote uitdaging om binnen de tijd 100x extra te controleren of de getrokken nummers verkocht waren (de status opzoeken in database en zo nodig opnieuw trekken). Om de trekking sneller te laten verlopen moest nieuwe software worden geïnstalleerd. Maanden vooraf is overleg gestart met de bouwer van het apparaat en met het Nederlands Meetinstituut (NMI), dat verantwoordelijk is voor de certificering ofwel de garantie dat het apparaat voldoet aan alle eisen voor een eerlijk en correct verloop van de trekking. De aanpassingen zijn door het NMI getest en goedgekeurd en de trekking verliep uiteindelijk helemaal volgens plan. Ook de publicatie van de trekkingsuitslag via de diverse media verliep probleemloos, ondanks het feit dat de lijst 100 regels langer was dan normaal. Op Koninginnedag waren maar liefst 25 medewerkers actief op het kantoor van de Nederlandse Staatsloterij. Al met al kunnen we tevreden terugkijken op een bijzondere Koninginnedagtrekking.’
14
Nederlandse Staatsloterij
Verslag van de algemeen directeur
Het jaar 2009 zal de boeken ingaan als een succesvol maar turbulent jaar voor de Nederlandse Staatsloterij, waarop met gemengde gevoelens wordt teruggekeken. Een turbulent jaar Hoogtepunten in 2009 waren het opnieuw bereiken van een recordomzet, een recordprijzengeld en wederom een stijging van het uitkeringspercentage. Dat alles maakte het mogelijk om in totaal € 143,2 miljoen af te dragen aan het ministerie van Financiën dat het geld kan besteden aan maatschappelijk belangrijke zaken. Daartegenover stond echter de commotie die in augustus in de media ontstond rondom de gegarandeerde Jackpot. Dit had een enorme impact op de organisatie als geheel, maar ook op individuele medewerkers. Want al werden alle vergunninghouders afgelopen jaar geconfronteerd met het spanningsveld tussen het juridische gelijk ‘hebben’ en het in de publieke opinie gelijk ‘krijgen’, als marktleider kreeg de Nederlandse Staatsloterij het in de publieke arena zwaar te verduren. Nadat de Record Jackpot op 10 augustus op een uniek verkocht deellot viel, en het restant van 22 miljoen doorschoof naar de trekking van 10 september, werden door de media de inzichtelijkheid en begrijpelijkheid van product en organisatie op niet mis te verstane wijze aan de kaak gesteld. Een uitspraak van de Reclame Code Commissie leidde tot aangepaste reclame-uitingen voor de daaropvolgende Jackpotcampagnes. Een grootschalige mediacampagne www.vraaghetdestaatsloterij.nl had tot doel antwoord te geven op de onder het grote publiek levende vragen. In oktober keerde het tij. In het hoger beroep tegen de uitspraak van de Reclame Code Commissie kreeg de Nederlandse Staatsloterij alsnog het juridisch gelijk aan haar zijde. En ondanks de, door de toegenomen populariteit van het 1/5e lot, verhoudingsgewijs kleine kans, viel de Jackpot van € 27,5 miljoen
op 10 november op een heel lot. Zo kwam de organisatie in de laatste maanden van 2009 in communicatief rustiger vaarwater.
Behaalde resultaten Deelnemers Per reguliere maandtrekking speelden gemiddeld 2,2 miljoen mensen mee. Dat aantal steeg tot bijna 3 miljoen spelers als er sprake was van een gegarandeerde Jackpot. Bij een reguliere maandtrekking (elke 10e van de maand) worden ongeveer 5,1 miljoen lotnummers verkocht. Bij een trekking met een gegarandeerde Jackpot zijn dit er meer dan 11 miljoen. Van dit aantal was in 2009 60% een 1/5e lot, tegenover 52% in 2008. Omzet De economische teruggang ten spijt, wist Nederland in 2009 de Staatsloterijverkooppunten meer dan ooit tevoren te vinden. Ook het abonneebestand groeide. Onder meer dankzij vier opeenvolgende trekkingen met een gegarandeerde Jackpot heeft de Nederlandse Staatsloterij, voor het vierde achtereenvolgende jaar, een recordomzet behaald. De omzet steeg in 2009 tot € 889,7 miljoen (2008: € 826,2 miljoen), een stijging van 7,7%. Als gevolg van de hoge Jackpotstanden nam met name de contante verkoop toe. Prijzengeld In de afgelopen vijf jaar is het uitgekeerde prijzengeld met € 200 miljoen toegenomen, een stijging met bijna 50%. Het totale prijzengeld (inclusief kansspelbelasting) steeg dit jaar opnieuw en wel naar een recordhoogte van € 618,6 miljoen (2008: € 553,8 miljoen). Het uitkeringspercentage kwam daarmee op 69,5%, ten opzichte van 67,0% in 2008.
Jaarverslag 2009
15
Kosten De operationele kosten daalden met € 5,8 miljoen ten opzichte van 2008. Significante wijzigingen waren toe te schrijven aan een stijging van de provisie en de verwerkingskosten als gevolg van de hogere (contante) omzet, hogere marketing- en verkoopkosten door media-uitingen die betrekking hadden op de hoge Jackpotstanden en de in korte tijd gerealiseerde reclamecampagne na de initiële uitspraak van de Reclame Code Commissie in augustus. Daarnaast zorgden de werkzaamheden rondom het nieuwe loterijsysteem en maatregelen die werden genomen na de negatieve publiciteit in het derde kwartaal voor hogere overige, algemene beheerkosten.
Uitbreiding van het aantal verkooplocaties vond in 2009 vooral plaats bij supermarkten en tankstations.
Resultaat Het resultaat vóór belasting en afdracht is over 2009 uitgekomen op € 146,3 miljoen (2008: € 141,8 miljoen). De afdracht aan het ministerie van Financiën, inclusief belastingen, bedroeg € 133,5 miljoen (2008: € 137,9 miljoen). Na aftrek van het prijzengeld, de operationele kosten, de vaste afdracht aan het ministerie van Financiën en belastingen resteert een nettoresultaat van € 12,9 miljoen (2008: € 3,9 miljoen). Van dit resultaat wordt € 3,2 miljoen toegevoegd aan de reserves en wordt € 9,7 miljoen additioneel afgedragen aan het ministerie van Financiën, waardoor de totale afdracht aan het ministerie uitkomt op € 143,2 miljoen.
Een in februari 2009 gehouden grootschalig onderzoek onder 100.000 klanten wees uit dat 83% van de Staatsloterijspelers de voorkeur geeft aan meer middelgrote geldprijzen. Met ingang van de trekking van juli is het prijzenpakket uitgebreid met maandelijks 4.000 extra prijzen van 250 euro en 30 prijzen van 1.000 euro. Ook werd het startbedrag van de Jackpot verhoogd van 5 miljoen euro naar 7,5 miljoen euro en de maximale hoogte van 25 miljoen euro naar 27,5 miljoen euro, de hoogste belastingvrije Jackpot van Nederland.
Commerciële activiteiten Verkooppunten Ook dit jaar is de samenwerking tussen de verkooppunten en de Staatsloterijorganisatie uitstekend verlopen. Vooral de tabaks- en gemakszaken hebben er met hun betrokkenheid, de persoonlijke relatie tussen de winkelier en de klant, het bedenken van speciale acties en het geven van deskundig advies, voor gezorgd dat de contante verkoop van Staatsloten in 2009 is gestegen. De Nederlandse Staatsloterij heeft groot respect voor deze ondernemers. Om hen te ondersteunen is in 2009 de Staatsloterij Academie opgericht. De academie biedt de mogelijkheden tot gespecialiseerde trainingen voor de eigenaren en medewerkers van bestaande en nieuwe verkooppunten. Gedurende deze training komen niet alleen onderwerpen aan de orde die betrekking hebben op de Nederlandse Staatsloterij, zoals verantwoord spelen, maar ook op het verkoop- en winkelbeleid in het algemeen.
16
Nederlandse Staatsloterij
Verslag van de algemeen directeur
Marketing en sales Het marketing- en salesbeleid is gericht op gebalanceerde groei, waarin met behulp van onderzoek en analyse de mogelijkheden tot het realiseren van de ambitie in kaart worden gebracht en uitgevoerd. Verbetering van toegankelijkheid en inzicht in klantbehoeften is daarbij essentieel. Op basis van deze feiten werden in 2009 diverse succesvolle campagnes gevoerd, allemaal met als uitgangspunt dat de Staatsloterij de loterij van Nederland is, met het grootste prijzenpakket en de hoogste winkans.
Oudejaarstrekking De verkoop van Oudejaarsloten was wederom succesvol. Van de in totaal 5 miljoen beschikbare hele loten, die als heel lot of als twee halve loten verkocht werden, zijn er 4,8 miljoen verkocht. De daarmee behaalde omzet bedroeg € 141,5 miljoen. Als afsluiting van het jaar organiseerde de Nederlandse Staatsloterij op 31 december het nationale Staatsloterij Oud en Nieuw feest op het Museumplein in Amsterdam met als hoofdact Marco Borsato. Het feest werd bijgewoond door naar schatting ruim 40.000 mensen. Dayzers De wekelijkse spelvariant van de Staatsloterij richt zich op spelers die een hogere winkans belangrijker vinden dan hoge prijzen. In 2009 werden geen acties of campagnes gevoerd om dit product onder de aandacht te brengen. De omzet kwam uit op € 43,6 miljoen ten opzichte van 49,3 miljoen in 2008.
Marktontwikkelingen en liberalisering Vanuit politiek perspectief werd in 2009 nog geen duidelijkheid gegeven over de mogelijke veranderingen in de kansspelwetgeving. De minister van Justitie is voornemens in de eerste helft van 2010 te komen met scenario’s en plannen voor het toekomstig kansspelbeleid van de overheid. Verschillende Europese lidstaten, waaronder Frankrijk, Duitsland en de Scandinavische landen, werkten hard aan het gedeeltelijk liberaliseren van hun respectievelijke kansspelmarkten. Op termijn worden in die landen spelvormen zoals sommige sportweddenschappen, poker en enkele andere casinospelen via internet mogelijk. Buitenlandse aanbieders zullen in deze landen eveneens worden toegelaten. Het Europese Hof van Justitie boog zich over verschillende kansspelkwesties. Belangrijk waren de uitspraak in de Liga Portuguesa-zaak en de opinie van AG Bot in de Ladbrokes/Betfair-zaak. De lidstaten behielden hun bevoegdheden voor een nationaal kansspelbeleid. De eisen waaraan een dergelijk beleid moet voldoen, werden wel aangescherpt. Het toezicht op de kansspelen stond in 2009 ook in de belangstelling. Thans lijkt het toezicht schuil te gaan achter de discussies over de vorming van een nieuw toezichthoudend orgaan, de Kansspelautoriteit. De minister heeft aangegeven dat dit instituut er in 2010 zal komen. Verschil met de huidige situatie, waarin het toezicht wordt uitgevoerd door het College van toezicht op de kansspelen, is dat de nieuw te vormen Kansspelautoriteit financiële sancties kan opleggen bij overtreding van regels.
Maatschappelijke verantwoordelijkheid Visie De Nederlandse Staatsloterij staat met haar producten midden in de maatschappij en heeft als zodanig met verschillende stakeholders te maken. Helder moet zijn wat zij doet, waarom en op welke manier. Zij is zich bewust van de belangen van al haar stakeholders. Als grootste aanbieder in de markt is de Nederlandse Staatsloterij een belangrijk instrument bij het kanaliseren van kansspelen en het tegengaan
van gokverslaving, criminaliteit en bescherming van minderjarigen. De netto-opbrengst dient het maatschappelijk belang. Binnen haar spelaanbod maar ook als staatsdeelneming heeft de Nederlandse Staatsloterij aandacht voor een verantwoord spelaanbod en het maatschappelijk verantwoord ondernemen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen is een taak en verantwoordelijkheid van alle mangementteam-leden. De dialoog met de stakeholders richt zich op een aantal onderwerpen, die hierna worden toegelicht. Algemeen • De Nederlandse Staatsloterij dient de belangen van alle stakeholders zo goed mogelijk en werkt continu aan verbetering van haar prestaties. • Klanten, medewerkers, retailpartners, aandeelhouder en de maatschappij worden beschouwd als de belangrijkste stakeholders. • De Nederlandse Staatsloterij zet verschillende middelen in om de dialoog met haar stakeholders vorm te geven. • In dit verslag wordt in diverse hoofdstukken ingegaan op de initiatieven die op dit gebied worden genomen. Klanten • Klanten zijn voor de Nederlandse Staatsloterij de basis van bestaan. • Zij hanteert daarbij de Responsible Gaming Standards en ondersteunt het kansspelbeleid van de overheid. In dat kader is de website ‘weet wat je speelt’ ontwikkeld. Naar verwachting wordt het Corporate Social Responsibility-beleid van de Nederlandse Staatsloterij in 2010 door European Lotteries gecertificeerd. • In 2009 is de website ‘vraag het de staatsloterij’ gelanceerd, een platform voor vragen en antwoorden over de gang van zaken bij de Nederlandse Staatsloterij. • Regelmatig vindt onderzoek plaats naar de tevredenheid van klanten over de dienstverlening. Naar aanleiding hiervan worden gerichte maatregelen genomen om de service te verbeteren. • Via de website en persberichten krijgen klanten van de Nederlandse Staatsloterij informatie over het bedrijf. • Uit onderzoek naar de effecten van nummerloterijen is gebleken dat er geen sprake is van kans op verslaving als er, zoals bij de Staatsloterij het geval is, langere tijd zit tussen het moment van
Jaarverslag 2009
17
S t a at
ij Aca slo ter
demie
:
sg n i d i e Opl m u r t n e c voor rs e p o k ver
Vernieuwend en uniek in Nederland: het kennis- en opleidingscentrum voor Staatslotenverkopers. Medio 2009 is de Staatsloterij Academie van start gegaan en in november werden de eerste Sales Workshops gehouden. Rob Willemsen, Senior Retail Sales & Product Trainer, stond aan de wieg van de Academie. ‘Een langgekoesterde wens van de afdeling Sales is hiermee in vervulling gegaan.
Met de Academie willen we de ondernemers optimaal ondersteunen in de verkoop van Staatsloten. Dat houdt onder meer in het vergroten van de kennis van de producten van de Staatsloterij en van het verkoopproces in het algemeen. Niet alleen de ondernemers zelf, maar ook hun medewerk(st)ers kunnen deelnemen. Ze krijgen onder andere in boeiende en leerzame programma’s voorlichting en training over het gebruik van de terminals, over de producten, over landelijke, regionale of lokale acties, over de afhandeling van acties en over verkoop in het algemeen. Maar ook over een voor ons belangrijk onderwerp als het verantwoord aanbieden van Staatsloten. Aan de hand van praktijkcases worden de deelnemers voorgelicht en getraind. We spelen in op actualiteiten en nemen de kracht en vakinhoudelijke kennis van de verkopers als vertrekpunt bij trainingen en workshops. Tijdens de workshops kan al met de opgedane kennis geoefend worden. Nieuwe verkooppunten doorlopen eerst een dagtraining. De Academie is gevestigd in het kantoor van de Nederlandse Staatsloterij in Den Haag, maar de trainingen vinden ook plaats in zalen in de regio of op locatie bij grotere winkels. Deelname aan de opleidingen is gratis. De trainers van de Nederlandse Staatsloterij verzorgen de workshops, trainingen en presentaties. De eerste reacties van deelnemers waren zeer positief.’
18
Nederlandse Staatsloterij
•
aankoop en het moment van trekking (de zogenaamde long odd). Het abonneebestand wordt regelmatig getoetst op eventueel afwijkende abonnementen.
Medewerkers • In 2009 is een nieuwe HR-visie opgesteld, die gebaseerd is op het bouwen aan een wendbare en weerbare organisatie met medewerkers die worden uitgedaagd en ondersteund om het maximale uit hun talenten te halen. • Deze HR-visie heeft als doel een optimale ontwikkeling van medewerkers én van de organisatie. • De organisatie hanteert regels op het gebied van integriteit. Er is een klokkenluidersregeling aanwezig en er is een vertrouwenspersoon aangesteld. • Alle medewerkers ondertekenen bij aanstelling een gedragscode en moeten een bewijs van goed gedrag overleggen. Daarnaast worden de procuratieregelingen frequent getoetst. • De ondernemingsraad overlegt regelmatig met de directie. • Via interne communicatie, zowel mondeling als schriftelijk, worden onze medewerkers op de hoogte gehouden van de belangrijkste gebeurtenissen.
Weet wat je speelt Eind 2007 ondertekende de Nederlandse Staatsloterij de Responsible Gaming Standards die zijn opgesteld door de Responsible Gaming Working Group van brancheorganisatie European Lotteries. De tien geformuleerde standaarden zijn gericht op het benadrukken van verantwoord speelgedrag: • • • • •
onderzoek om meer inzicht in kansspelen te verkrijgen; training van medewerkers; programma voor verkooppunten: weet wat je verkoopt; spelopzet: risico’s vermijden; zorgen voor een zorgvuldige invoering van interactieve kansspelen;
Retailpartners • De Nederlandse Staatsloterij treedt op reguliere basis in overleg met de hoofdkantoren van de retailketens die haar producten verkopen. Daarnaast is er regelmatig overleg met de NSO, brancheorganisatie voor de tabaksdetailhandel. Tot slot toetst de Nederlandse Staatsloterij regelmatig voorgenomen activiteiten bij afgevaardigden van de verkooporganisatie. • In 2009 is de Staatsloterij Academie voor verkooppunten gestart. Winkeliers krijgen uitleg over de uitgangspunten en principes voor verkoop van loten en worden daarin ook gecoacht. Daarnaast krijgen zij ondersteuning bij het verkoopbeleid in het algemeen en hoe verantwoord speelgedrag te bevorderen. Aandeelhouder • De Nederlandse Staatsloterij heeft de Nederlandse overheid als aandeelhouder en dit aandeelhouderschap is gedelegeerd aan de minister van Financiën. • Viermaal per jaar vindt overleg met de aandeelhouder plaats. • In het voorjaar wordt de jaarrekening vastgesteld en in het najaar worden de plannen en begroting voor het komende jaar gepresenteerd. De raad van commissarissen en de directie lichten in deze vergaderingen tevens het beleid van de onderneming toe.
• • • • •
verantwoord gebruik van reclame en marketing; evenwichtig en helder beleid op het gebied van risico’s voor de spelers; goede voorlichting over winkansen, uitkeringspercentages en samenstelling prijzenpakket; overleg met stakeholders; rapportage en certificering.
Op de website www.weetwatjespeelt.nl is verdere informatie te vinden. Daarnaast zijn deze Responsible Gaming Standards het onderdeel van het programma van de Staatsloterij Academie voor verkooppunten.
Jaarverslag 2009
19
•
Tijdens de overige vergaderingen wordt gesproken over de kwartaalresultaten en het kansspelbeleid.
Maatschappij • Regelmatig wordt contact onderhouden met politiek Den Haag, instanties binnen de Europese Unie en consumentenorganisaties. • De Nederlandse Staatsloterij is lid van de internationale brancheorganisaties World Lottery Association (WLA) en European Lotteries (EL). De Nederlandse Staatsloterij is een door de WLA gecertificeerde loterij. De bedrijfsvoering van de Nederlandse Staatsloterij wordt jaarlijks door de WLA getoetst op conformiteit met de WLAnormen. • Maatschappelijke ambities en prestaties worden regelmatig getoetst bij relevante stakeholders.
Organisatie en medewerkers Ultimo 2009 werkten 130 medewerkers voor de Nederlandse Staatsloterij, van wie 72 vrouwen (zeven in leidinggevende posities) en 58 mannen. Zeven medewerkers hebben een niet-Nederlandse achtergrond.
zo veel mogelijk uit de onderneming zelf gerecruteerd. Betrouwbaarheid, betrokkenheid, ambitie, optimisme en verbeeldingskracht zijn vanzelfsprekende waarden binnen de Staatsloterijorganisatie. Ten behoeve van het werven van nieuwe medewerkers is begin 2010 de website ‘werken bij de Staatsloterij’ gelanceerd.
Nieuw loterijsysteem De implementatie van een nieuw loterij-(ICT-)systeem, die was voorzien voor eind 2009, werd uitgesteld. Een belangrijk aspect daarbij is het abonneebestand. Alle internationale loterijsystemen gaan uit van uitsluitend contante verkoop en kennen geen of een beperkt aantal abonnees, de spelers die meespelen met een automatische machtiging. Wij verwachten dat het systeem, dat in samenwerking met de Lotto door Intralot wordt ontwikkeld, in april 2010 kan worden geïmplementeerd. Met het nieuwe systeem kunnen veranderingen sneller doorgevoerd worden, waardoor in de toekomst op nieuwe ontwikkelingen sneller kan worden ingespeeld.
Vooruitzichten Om in de dynamische en competitieve kansspelmarkt succesvol te blijven, bouwt de Nederlandse Staatsloterij aan een wendbare en weerbare organisatie met medewerkers die worden uitgedaagd en ondersteund om het maximale uit hun talenten te halen. Met dat doel voor ogen is in 2009 een HR-visie ontwikkeld waarin is vastgelegd wat van medewerkers op alle niveaus wordt verwacht en hoe het management hen in staat stelt die verwachting in te vullen. Uitgangspunt daarbij is dat medewerkers de kans krijgen zich voortdurend te ontwikkelen en door te groeien. Het streven is gericht op lifetime employability en niet op lifetime employment. De Nederlandse Staatsloterij is een organisatie van beperkte omvang, waardoor ambities van medewerkers niet altijd binnen de eigen organisatie kunnen worden gerealiseerd. Het managementteam ziet het daarom als zijn plicht de medewerkers te ondersteunen in hun carrière, ook als die buiten de eigen organisatie ligt. Medewerkers krijgen alle kans de persoonlijke doelstellingen zoals die zijn vastgelegd in zijn of haar persoonlijk ontwikkelplan te realiseren. Door opleiding en training, maar ook door het rouleren binnen of buiten de organisatie. Leidinggevenden worden
20
Nederlandse Staatsloterij
Verslag van de algemeen directeur
De in het derde kwartaal van 2009 ontstane commotie heeft eens te meer bewezen dat juridisch correct handelen niet automatisch zorgt voor begrip voor datzelfde handelen. De boodschap was kennelijk niet steeds helder genoeg. Heldere communicatie met de spelers en andere stakeholders blijft ook in 2010 een speerpunt. Doelstelling is aan alle spelersgroepen, zowel de reguliere als de incidentele, duidelijk te maken wat de Nederlandse Staatsloterij doet, hoe zij het doet en onder welke voorwaarden. Alle informatie moet via de websites te vinden zijn of eenvoudig op te vragen. In 2010 wordt het Corporate Social Responsibility-beleid van de Nederlandse Staatsloterij naar verwachting door European Lotteries gecertificeerd. Voor de detailhandel zal 2010 naar verwachting een moeilijker jaar worden, hetgeen ook zijn weerslag kan hebben op de verkoop van Staatsloten. Tegelijkertijd zal onlineverkoop belangrijker worden, naast de verkoop via verkooppunten en girale abonnementen. De grenzen aan de groei, binnen de huidige vergunning, komen in zicht.
Het jaar 2009 heeft bewezen dat een belangrijke doelstelling, het bouwen van een wendbare en weerbare organisatie, is bereikt. Meer dan ooit werd een beroep gedaan op de flexibiliteit, inzet, integriteit en doortastendheid van onze medewerkers. Met trots kan worden geconstateerd dat zij die test glansrijk hebben doorstaan. Directie en managementteam zijn hen daarvoor zeer dankbaar en zien de toekomstige uitdagingen met veel vertrouwen tegemoet. Den Haag, 8 maart 2010 Y.R.C. van Oort Algemeen directeur
Jaarverslag 2009
21
Corporate Governance
De Nederlandse Staatsloterij hecht veel waarde aan betrouwbaarheid en transparantie. Mede daarom volgt de Nederlandse Staatsloterij de geldende richtlijnen inzake goed bestuur. Door het naleven van de Nederlandse Corporate Governance Code (de Code) geeft de Nederlandse Staatsloterij tevens vorm aan het beleid inzake corporate governance, zoals dit geldt voor staatsdeelnemingen. Naleving en handhaving van de Code De Nederlandse Staatsloterij past vrijwel alle principes en best practices van de per 1 januari 2009 in werking getreden geactualiseerde Code toe, voor zover van toepassing. Belangrijke partijen binnen de corporate-governancestructuur van de Nederlandse Staatsloterij zijn de statutair bestuurder (de algemeen directeur), de raad van commissarissen (de raad) en de minister van Financiën. De minister van Financiën is bij de Nederlandse Staatsloterij, waar in de Code relevant, de partij die de rol van algemene vergadering van aandeelhouders op zich neemt. Algemeen directeur De statutair bestuurder (algemeen directeur) wordt benoemd door de raad van commissarissen, na voorafgaande goedkeuring van de minister van Financiën. De benoeming vindt plaats voor een periode van maximaal drie jaar. De algemeen directeur is belast met het besturen van de Nederlandse Staatsloterij. Dit houdt in dat zij verantwoordelijk is voor het opstellen en uitvoeren van de strategie, het beleid en de realisatie van de doelstellingen van de Nederlandse Staatsloterij. De algemeen directeur legt hierover verantwoording af aan de raad van commissarissen en aan de minister van Financiën. De minister van Financiën kan de algemeen directeur aanwijzingen geven ten aanzien van de algemene lijnen van het te voeren financiële beleid.
22
Nederlandse Staatsloterij
Raad van commissarissen De raad van commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van de algemeen directeur en op de algemene gang van zaken bij de Nederlandse Staatsloterij en ondersteunt de directie met advies. De raad richt zich bij de vervulling van zijn taak naar het belang van de Nederlandse Staatsloterij en weegt daartoe de in aanmerking komende belangen van bij de onderneming betrokkenen af. Het op het functioneren van de raad van commissarissen van toepassing zijnde reglement is op de website beschikbaar. De benoeming vindt plaats voor een periode van vier jaar. De minister van Financiën benoemt de leden van de raad op voordracht van de raad zelf. De beloning en onkostenvergoeding voor de leden van de raad worden, na voorafgaande toestemming van de minister van Financiën, aan de raad toegekend. In 2002 heeft de raad het audit committee ingesteld. De belangrijkste aandachtsgebieden zijn: de strategie en de daaruit voortvloeiende risico’s voor de Nederlandse Staatsloterij, de kwaliteit van de interne beheersing en sturing, de kwaliteit van de (interne en externe) verslaggeving en de naleving van wet- en regelgeving. In de eerste helft van 2009 is een remuneratiecommissie ingesteld. Het beloningsbeleid wordt vastgesteld door de minister van Financiën. De bezoldiging van de statutaire directie wordt door de raad van commissarissen vastgesteld, op basis van de relevante statutaire bepalingen. De remuneratiecommissie heeft tot doel voorstellen voor te bereiden voor het remuneratiebeleid, die in de voltallige raad besproken worden. Daarna stelt de minister van Financiën dit vast.
Staatsloterij …. sinds 1726 De geschiedenis van de Staatsloterij begint in het jaar 1726. Om tegenwicht te bieden aan de vele illegale loterijen van die tijd besloot de Nederlandse overheid tot de oprichting van de Nederlandse Staatsloterij. De deelnemers moesten kunnen vertrouwen op een eerlijke gang van zaken waarbij het geld niet in de zakken van de organisatoren verdween, maar werd uitgekeerd aan de deelnemers. Sinds die tijd is de Nederlandse Staatsloterij de loterij van Nederland. ‘We zijn trots op deze roots’, aldus Hoofd marketing Marcel Ribbens. ‘De Staatsloterij hoort bij Nederland, generatie na generatie is met ons opgegroeid. Wij willen hun – bijna vanzelfsprekende – verwachtingen als beste loterij van Nederland blijven waarmaken. De Staatsloterij heeft namelijk met afstand de grootste prijzenpot, de grootste winkans en het hoogste uitkeringspercentage. Eind 2009 was onze lange historie onderwerp van een reclamespot. We zien, in het Enkhuizen van 1726, een nogal nors kijkende man, type Rembrandt, de laatste hand leggen aan een van zijn donkere saaie schilderijen. Later loopt hij mokkend door de stad en koopt in een sigarenzaak een courant … en een Staatslot … Het volgende beeld is een museum in de huidige tijd waar een suppoost uitleg geeft over schilder Janszoon die aanvankelijk sombere portretten maakte maar vanaf 1726, om een of ander reden, alleen nog maar blije zelfportretten schilderde … de tekst verschijnt in beeld: Staatsloterij, meeste kans, meeste geld, sinds 1726. De Staatsloterij is trots op zijn geschiedenis, trots op zijn ongeëvenaarde prijzenpakket en op zijn trouwe deelnemers. Die trots en verbondenheid zijn de basis van ons ijzersterke merk.’
Jaarverslag 2009
23
Staatsloterijambassadeurs: betere ambassadeurs zijn er niet
John Kosterman, de geluksmakelaar uit Zwolle, Peter Nieman uit Alkmaar en Chris Bekker uit Heemskerk zijn begin 2009 aangesteld als ambassadeurs van de Staatsloterij. Een mooie titel, maar wat houdt het precies in?
‘We zijn als Staatsloterij ontzettend trots op onze ambassadeurs,’ zegt Sander de Maa, Hoofd sales & trademarketing. ‘Deze drie ondernemers, die al jaren aan de top staan met de verkoop van Staatsloten, vormen een waardevol klankbord omdat zij als geen ander weten wat er leeft en speelt onder retailers én consumenten. Het zijn topondernemers die een voorbeeldfunctie vervullen voor alle Staatsloterij-verkooppunten. We toetsen onder meer voorgenomen marketingcampagnes, prijzenschema’s, product- en systeemaanpassingen en nieuwe winkelmaterialen bij
24
Nederlandse Staatsloterij
hen, maar ze zijn ook vraagbaak voor hun collegaretailers; regelmatig vervullen ze een actieve rol tijdens events, trainingen en voorlichtingsavonden. De regionale pers weet ze te vinden als er vragen zijn over de Nederlandse Staatsloterij of haar producten. Ten slotte maken ze deel uit van het retailpanel; daarin zijn alle branches waar Staatsloten te koop zijn vertegenwoordigd. Dit panel komt viermaal per jaar bijeen om van gedachten te wisselen over de activiteiten van de Nederlandse Staatsloterij en feedback te geven over zaken die goed gaan, maar ook die minder goed gaan. Het is prachtig om te zien met hoeveel passie en loyaliteit onze ambassadeurs meedenken om het beleid van de Nederlandse Staatsloterij nauw te laten aansluiten bij de praktijksituaties in de retail. We hopen nog heel lang van hun expertise en inventiviteit gebruik te kunnen maken.’
Eind 2009 is een benoemingscommissie ingesteld met als taak het tijdig voorzien in een geschikt kandidaat voor de functie van algemeen directeur die eind 2010 vacant wordt. Minister van Financiën De minister van Financiën benoemt, op voordracht van de raad van commissarissen, de leden van de raad en dient voor de benoeming van de algemeen directeur zijn goedkeuring vooraf te geven. Daarnaast stelt de minister van Financiën het bezoldigingsbeleid voor de algemeen directeur vast en dient hij toestemming te verlenen voor de toekenning van een beloning aan de leden van de raad. De minister van Financiën stelt tevens de jaarrekening en het jaarlijks aan de overheid af te dragen percentage van de omzet vast. Wijzigingen in de statuten behoeven de goedkeuring van zowel de raad van commissarissen alsmede van de minister van Financiën. Voor wijzigingen in een aantal artikelen is ook toestemming benodigd van het ministerie van Justitie.
Tegenstrijdige belangen In het reglement voor de raad van commissarissen zijn regels opgenomen over tegenstrijdige belangen.
Hoofdlijnen interne governance De Nederlandse Staatsloterij heeft een stelsel van beheersingsmaatregelen ingevoerd teneinde de interne governance te waarborgen. De volgende elementen zijn belangrijke onderdelen van dat stelsel: Strategie, beleid en budget • Het managementteam stelt jaarlijks een beleidsplan en een begroting op die door de raad van commissarissen worden goedgekeurd. De begroting wordt, na overleg met de minister van Financiën, vastgesteld door de raad. De raad controleert of de algemeen directeur zich aan de begroting houdt. • Het managementteam herijkt periodiek de strategie en betrekt hierbij een belangrijk deel van de organisatie. Vanuit de strategie worden acties gedefinieerd waarvan de voortgang wordt bewaakt.
Procesmanagement • Het managementteam voert jaarlijks een bedrijfsbrede risicoanalyse uit. Deze analyse richt zich op de belangrijkste strategische, financiële en operationele risico’s. Daarbij worden acties opgesteld om de risico’s tot een acceptabel niveau te beperken. Gedurende het jaar wordt de opvolging van de acties gemonitord en wordt de actualiteit van de risicoanalyse bewaakt. De uitkomsten van de risicoanalyse zijn onderwerp van gesprek binnen het audit committee. • Alle processen zijn op uniforme wijze beschreven en vastgelegd. Per proces zijn de belangrijkste risico’s en controlemaatregelen benoemd. Toetsing vindt plaats op de actualiteit van de procesbeschrijvingen. Monitoring en control • De belangrijkste controlemaatregelen van de Nederlandse Staatsloterij zijn opgenomen in een key control framework. Over 2009 is periodiek de werking van de controlemaatregelen van het framework getoetst en zijn acties geformuleerd om eventuele tekortkomingen weg te nemen. De opvolging van de acties wordt gemonitord. Jaarlijks rapporteert de Nederlandse Staatsloterij over de werking van de key controls aan het audit committee. • Maandelijks worden per spelcyclus de geldstromen en lotbewegingen aangesloten. Indien verschillen optreden, volgt een analyse en worden acties gedefinieerd om de verschillen in de toekomst te voorkomen. • De afdeling Financiën toetst door het uitvoeren van verbijzonderde controles continu de werking van een aantal belangrijke procedurele en financiële controles. • De afdeling Internal Audit voert minimaal één keer in de vier jaar geïntegreerde audits uit gericht op de bedrijfsprocessen, geautomatiseerde systemen en naleving van wet- en regelgeving. Voor kritische processen gebeurt dit frequenter. Jaarlijks worden tevens lopende projecten en bijzondere risico’s geselecteerd waarop een audit wordt uitgevoerd. Het opvolgen van aanbevelingen uit audits wordt tweewekelijks door de afdeling Internal Audit en het managementteam geëvalueerd en is een vast onderdeel van de rapportages aan het audit committee.
Jaarverslag 2009
25
•
•
•
Door de externe accountant wordt jaarlijks een rapportage van feitelijke bevindingen opgesteld inzake de betrouwbaarheid van de ICT-systemen. Het NMI voert jaarlijks een audit uit naar de betrouwbaarheid van de ICT-middelen die worden ingezet ter ondersteuning van de trekking. Jaarlijks wordt een audit uitgevoerd op het voldoen aan de normen van de WLA security control standard.
Financiële verslaggeving • Het managementteam legt ten minste viermaal per jaar verantwoording af aan de raad van commissarissen en het ministerie van Financiën over de financiële realisatie van de begroting en de opgestelde forecast. • Het managementteam legt viermaal per jaar verantwoording af aan het College van toezicht op de kansspelen en het ministerie van Justitie inzake de financiële ontwikkeling. • De jaarrekening en het jaarverslag worden opgemaakt door de algemeen directeur. Na bespreking met de raad van commissarissen wordt de jaarrekening door de raad voorzien van een preadvies. De minister van Financiën stelt de jaarrekening vast.
26
Nederlandse Staatsloterij
Corporate Governance
Compliancehandboek
De Nederlandse Staatsloterij houdt zich vanzelfsprekend aan alle wet- en regelgeving die op haar van toepassing is. Het zijn van een staatsdeelneming zorgt nog voor extra verantwoordelijkheid op dit gebied. Ter ondersteuning van het beleid op dit terrein is een compliancehandboek opgesteld waarin is aangegeven welke toetsbare normen relevant zijn en welk beleid de organisatie heeft vastgesteld. Het handboek richt zich enerzijds op de loterijorganisatie zelf en anderzijds op alle bij de organisatie van de loterij(en) betrokken stakeholders, zoals haar deelnemers, haar aandeelhouder(s) en haar toezichthouders. Samen met de afdelingshoofden houdt de aangestelde Compliance Officer toezicht op het naleven van het compliancebeleid.
Relevant normenkader en beleid 1. De Nederlandse Staatsloterij als exploitant van kansspelen. De Nederlandse Staatsloterij beschikt over een rechtsgeldige vergunning om de kansspelen te exploiteren. Deze vergunning is voor onbepaalde tijd verleend door het ministerie van Justitie. De Staatsloterij valt onder het toezicht van het ministerie van Justitie en van het College van toezicht op de kansspelen. Het beleid van de Nederlandse Staatsloterij is gericht op het garanderen van een eerlijk en betrouwbaar spelverloop. De Nederlandse Staatsloterij onderschrijft het Nederlandse kansspelbeleid en de regels en normen van het Responsible Gaming-programma van brancheorganisatie European Lotteries. 2. De Nederlandse Staatsloterij als ondernemer. Het ondernemerschap van de Nederlandse Staatsloterij brengt met zich mee dat zij zich als ‘een goed ondernemer’ in de markt opstelt. De Nederlandse Staatsloterij volgt bijvoorbeeld ook de regels op het gebied van het mededingingsrecht. De Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) oefent het toezicht op de mededin-
gingsrechtelijke regels uit en het toezicht op de juiste naleving van de relevante fiscale wet- en regelgeving wordt uitgeoefend door de Belastingdienst. Eveneens handelt de Nederlandse Staatsloterij conform de regels welke vastgelegd zijn binnen de Reclame- en Gedragscodes voor kansspelen. 3. De Nederlandse Staatsloterij als bedrijf dat contracten sluit. Enerzijds hebben deze contracten betrekking op de verkoop van haar producten en anderzijds zijn de contracten gericht op de inkoop van producten en diensten die de Nederlandse Staatsloterij in staat stelt om haar rol als exploitant van kansspelen te vervullen. In dit kader geldt met name de regelgeving inzake de consumentenbescherming. Het gaat hier vooral over dwingend recht, maar ook over regels op het gebied van direct marketing/reclame. Alle reclame-uitingen en verkoopbevorderende activiteiten van kansspelaanbieders moeten voldoen aan de Nederlandse Reclame Code en de bijzondere regels in de Reclamecode voor Kansspelen. 4. De Nederlandse Staatsloterij als werkgever. Als werkgever heeft de Nederlandse Staatsloterij zich te houden aan de voor haar relevante arbeidsgerelateerde wet- en regelgeving. Het beleid is onder andere gericht op het zijn van een ‘goed werkgever’, het voeren van een instroom-, doorstroom- en uitstroombeleid, het instellen van een OR en het waar nodig verkrijgen van advies/ instemming van de OR, zorgen voor goede huisvesting en de juiste arbeidsomstandigheden (arbo-normen), het voldoen aan fiscale en sociale weten en het naleven van de door de Staatsloterij afgesloten cao.
Jaarverslag 2009
27
Om transparantie en het zijn van een ‘goed werknemer’ te waarborgen, is van alle medewerkers die in dienst treden een ‘verklaring van goed gedrag’ vereist, is een klokkenluidersregeling opgesteld en is voor alle medewerkers een gedragscode van toepassing. Deze zijn te raadplegen op www.werkenbijdestaatsloterij.nl. 5. De Nederlandse Staatsloterij als verwerker van persoonsgegevens. Te denken valt onder meer aan de gegevens van (bestaande, potentiële en ex-)deelnemers, werknemers en sollicitanten. Bij het verwerken van persoonsgegevens neemt de Nederlandse Staatsloterij het normenkader uit met name de Wet bescherming persoonsgegevens en de Telecommunicatiewet in acht. Het privacybeleid van de Nederlandse Staatsloterij is vastgelegd in haar Privacy Reglement, dat is gepubliceerd op haar website. 6. De Nederlandse Staatsloterij als gebruiker van ICT-voorzieningen. Mede op basis van de aan haar verleende vergunning is de Nederlandse Staatsloterij verplicht te zorgen voor een ‘goed ICTgebruik’, zodat de organisatie van de Staatsloterij en Dayzers op een adequate en beveiligde/veilige wijze wordt uitgevoerd en kan worden gecontinueerd. De Nederlandse Staatsloterij voldoet met haar ICT-voorzieningen aan de door de World Lottery Association (WLA) opgestelde security control standard en aan de ISO 27001-normen voor informatiebeveiliging. De afdeling Internal Audit, de externe accountant en BSI (externe certificerende instantie) toetsen jaarlijks of aan die normen wordt voldaan. Het College van toezicht op de kansspelen ziet erop toe dat de geautomatiseerde gegevensverwerking van de Nederlandse Staatsloterij aan de beveiligingsstandaarden voldoet. Het beleid is erop gericht in april 2010 een nieuw loterijsysteem in gebruik te nemen dat, net zoals de in 2009 in gebruik zijnde loterijsystemen, voldoet aan alle te stellen eisen op het gebied van informatiebeveiliging en betrouwbaarheid van de gegevensverwerking.
28
Nederlandse Staatsloterij
Compliancehandboek
Net als vorig jaar werd het door de Staatsloterij georganiseerde Oud en Nieuw Feest in Amsterdam druk bezocht. Ondanks de kou woonden zo’n 40.000 mensen het gratis toegankelijke feest op het Museumplein bij. Voordat het feest op 31 december om 21.00 uur kon losbarsten, was de afdeling marketing van de Nederlandse Staatsloterij al maanden bezig met de voorbereidingen. Maria Epitropaki, met haar team verantwoordelijk voor de campagne van de Oudejaarstrekking, vertelt wat er aan zo’n avond voorafgaat. ‘We beginnen in het voorjaar met het aanvragen van vergunningen, het bedenken van het thema en de invulling van het evenement en de tv-show. Omdat het een omvangrijk spektakel is, zijn er veel partijen bij betrokken, zoals de gemeente, politie en brandweer, beveiliging, de tv-zender (SBS 6), de productiemaatschappij voor het programma en het evenementenbureau voor de organisatie. Na de intensieve voorbereidingen was het geweldig om te merken dat er een leuke sfeer op het plein heerste en iedereen gezellig meebewoog op de muziek. Om middernacht waren we het best bekeken tv-programma met ruim 1,3 miljoen kijkers. Hoofdact Marco Borsato gaf een geweldige show weg. Maar ook het samen aftellen naar twaalf uur met operazangeres Barbara Hannigan zorgde voor veel spanning en spektakel. De presentatoren Beau van Erven Dorens en Tooske Ragas deden het perfect. De uitzending sloot af met de trekking van de hoofdprijs van 27,5 miljoen euro in de Oudejaarsloterij. De Staatsloterij kijkt tevreden terug op het feest en de tv-uitzending van 2009. Binnenkort beginnen alweer de voorbereidingen voor 31 december 2010!’
Gezellig Staatsloterij Oud en Nieuw Feest
Risico’s en risicobeheersing
De Nederlandse Staatsloterij is blootgesteld aan een scala van risico’s die de activiteiten zouden kunnen beïnvloeden. Deze risico’s zijn onder te verdelen in strategische, operationele en financiële risico’s. Strategische risico’s Wijzigingen in wet- en regelgeving vormen één van de voornaamste strategische risico’s waarmee de Nederlandse Staatsloterij geconfronteerd kan worden. In het bijzonder wijzigingen in het kansspelbeleid van de Nederlandse overheid kunnen in belangrijke mate invloed hebben op de aard en omvang van de activiteiten van de Nederlandse Staatsloterij. Een ander risico is de grote zichtbaarheid van de Nederlandse Staatsloterij en de daarmee gepaard gaande impact die negatieve publiciteit op de organisatie kan hebben. Dit risico kan gevolgen hebben voor de omzet en het betrouwbare imago van de organisatie. De Nederlandse Staatsloterij heeft een aantal maatregelen doorgevoerd om bovenstaande risico’s te beperken. Een goede, open relatie met het ministerie van Financiën, in de rol van aandeelhouder, en het ministerie van Justitie en de overige kansspelaanbieders in Nederland moet ertoe leiden dat tijdig geanticipeerd kan worden op wijzigingen in wet- en regelgeving. Door de geldende wet- en regelgeving strikt na te leven, transparantie naar de consument te betrachten en als maatschappelijk verantwoorde onderneming te acteren, worden de strategische risico’s zo veel mogelijk beperkt.
Operationele risico’s De belangrijkste operationele risico’s zijn gelegen in de betrouwbaarheid en continuïteit van het loterij(ICT-)systeem. Een onvoldoende functioneren van het loterijsysteem zou directe invloed kunnen hebben op de kwaliteit van de operationele processen, zoals de verkoop van loten, het trekkingsproces en het uitkeren van prijzen. De vervanging van de huidige ICTarchitectuur, die onvoldoende mogelijkheden biedt
30
Nederlandse Staatsloterij
om te voldoen aan de strategische doelstellingen, is een specifiek risico. De organisatie heeft ter beperking van de risico’s die samenhangen met de vervanging van de huidige ICT-architectuur een projectstructuur ingericht om het verandertraject beheerst uit te voeren. Binnen deze structuren zijn de relevante interne en externe partijen vertegenwoordigd en is een specifieke rol toebedeeld aan risicomanagement en kwaliteitsborging. Het managementteam monitort wekelijks nauwgezet de uitvoering van het project.
Financiële risico’s De Nederlandse Staatsloterij is uitermate voorzichtig op het gebied van het beheer van haar financiën en doet er alles aan om de daarmee samenhangende liquiditeitsrisico’s en kredietrisico’s te minimaliseren. De belangrijkste financiële risico’s hangen samen met de recente kredietcrisis. Als reactie op deze crisis heeft de Nederlandse Staatsloterij haar treasurystatuut herzien, waarbij kritisch is gekeken naar kredietrisico’s bij Nederlandse financiële instellingen, de kredietlimieten per financiële instelling en acceptabele financiële instrumenten. Ook is als reactie op de financiële crisis het credit management aangescherpt en zijn mitigerende maatregelen getroffen om het innen van de openstaande tegoeden bij verkooppunten zo veel mogelijk zeker te stellen.
Werking risicobeheersingsen controlesysteem Het beheersen van de risicofactoren is een integraal onderdeel van de dagelijkse bedrijfsvoering. Hiertoe heeft de Nederlandse Staatsloterij een risicobeheersings- en controlesysteem opgesteld. Over geheel 2009 zijn evaluaties van de werking van het risicobeheersings- en controlesysteem uitgevoerd. Op grond van deze evaluaties is de algemeen directeur van mening dat het interne risicobeheersings- en controlesysteem in 2009 adequaat en effectief functioneerde en dat er geen sprake is van materiële onjuistheden in de financiële verslaggeving en/of zich geen materiële fraude heeft voorgedaan. De uitkomsten uit de uitgevoerde evaluaties zijn besproken met het audit committee en de raad van commissarissen. Hoe goed het risicobeheersingsmodel ook is opgezet, de directie realiseert zich dat dit nooit de absolute zekerheid biedt dat de doelstellingen van de onderneming worden bereikt.
Jaarverslag 2009
31
32
Nederlandse Staatsloterij
Jaarrekening 2009 Balans per 31 december 2009 Winst- en verliesrekening 2009 Kasstroomoverzicht 2009 Toelichting op de jaarrekening 2009 Toelichting op de balans per 31 december 2009 Toelichting op de winst- en verliesrekening 2009
34 36 37 38 41 48
Overige gegevens Statutaire bepalingen inzake de afdrachtplicht en resultaatbestemming Resultaatbestemming Accountantsverklaring
52 52 53
Jaarverslag 2009
33
Balans per 31 december 2009
(voor verwerking resultaatbestemming; alle bedragen x € 1.000)
Activa
2009
2008
77 77
430 430
864 483 1.347
1.325 547 1.872
799 583 1.382
583 359 942
2.806
3.244
76.836 3.071 3.834 83.741
60.621 3.477 64.098
Liquide middelen
151.250 151.250
160.797 160.797
Som der vlottende activa
234.991
224.895
Totaal activa
237.797
228.139
Vaste activa Immateriële vaste activa Zelfontwikkelde software
Materiële vaste activa Hardware automatisering Overige vaste materiële activa
Financiële vaste activa Uitgestelde belastingvordering Overige financiële vaste activa
Som der vaste activa
Vlottende activa Vorderingen Debiteuren Te ontvangen vennootschapsbelasting Overlopende activa
34
Nederlandse Staatsloterij
Passiva
2009
2008
77 41.231 12.890 54.198
430 39.364 3.875 43.669
1.586
1.104
101.181 947 25.124 16.833 6.383 31.545 182.013
107.626 2.494 25.246 15.983 2.672 29.345 183.366
237.797
228.139
Eigen vermogen Wettelijke reserve Overige reserve Onverdeelde winst
Voorzieningen Kortlopende schulden Nog uit te keren prijzen Crediteuren Belastingen en sociale premies Overige schulden Rekening-courant ministerie van Financiën Vooruitontvangen inleggelden
Totaal passiva
Jaarverslag 2009
35
Winst- en verliesrekening 2009
(alle bedragen x € 1.000)
2009 Netto-omzet Netto-inleggelden Nettoprijzen Kansspelbelasting
889.716 561.225 57.380
Niet-afgehaalde prijzen Brutomarge Verkoopkosten Provisie Marketingkosten Overige verkoopkosten
36
826.167 509.273 44.531
618.605
553.804
6.595 277.706
5.204 277.567
30.964 41.193 7.206
Verwerkingskosten Algemene beheerkosten Automatiseringskosten Personeelskosten Overige algemene beheerkosten
2008
26.550 40.062 5.402 79.363
72.014
10.202
8.554
10.117 19.061 16.195
10.912 18.446 7.187 45.373
36.545
Diverse baten en lasten Som der operationele kosten
134.938
23.653 140.766
Netto-omzetresultaat Resultaat TicketBox Financiële baten Resultaat vóór belastingen en vóór afdracht
142.768 – 3.578 146.346
136.801 – 153 5.174 141.822
Belastingen resultaat Resultaat ná belastingen en vóór afdracht
37.318 109.028
36.165 105.657
Afdracht aan het ministerie van Financiën
96.138
101.782
Resultaat ná belastingen en ná afdracht
12.890
3.875
Nederlandse Staatsloterij
Kasstroomoverzicht 2009
(alle bedragen x € 1.000)
2009
2008
Kasstroom uit operationele activiteiten Ontvangen inleggelden Betaling prijzengeld Betaling kansspelbelasting Betaling aan leveranciers en werknemers Ontvangen gelden overige activiteiten Betalingen inzake overige activiteiten Kasstroom bedrijfsoperaties
871.789 – 567.670 – 55.815 – 123.568 – – 124.736
826.647 – 510.632 – 45.271 – 113.875 3.983 – 2.059 158.793
Ontvangen interest Betaalde interest Afgedragen vennootschapsbelasting Betaalde afdracht aan het ministerie van Financiën Subtotaal Kasstroom uit operationele activiteiten
2.886 – – 42.234 – 94.788 – 134.136 – 9.400
5.542 – – 39.723 – 100.535 – 134.716 24.077
Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in immateriële vaste activa Investeringen in materiële vaste activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten
– – 147 – 147
– – 516 – 516
Kasstroom uit financieringsactiviteiten Aflossingen op langlopende leningen Ontvangen uit langlopende vorderingen Kasstroom uit financieringsactiviteiten Nettokasstroom
– – – – 9.547
– – – 23.561
Beginstand liquide middelen per 1 januari Eindstand liquide middelen per 31 december Mutatie liquide middelen
160.797 151.250 – 9.547
137.236 160.797 23.561
Jaarverslag 2009
37
Toelichting op de jaarrekening 2009
Algemeen De Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij, hierna te noemen de Nederlandse Staatsloterij, heeft, voor zover dit in de Wet op de kansspelen is toegestaan, tot statutair doel het organiseren van de staatsloterij, het organiseren en houden van andere kansspelen, het verlenen van diensten aan derden bij de organisatie van kansspelen en het in samenwerking met derden organiseren van kansspelen, alsmede al hetgeen met het vorenstaande verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn. Om dit doel te bewerkstelligen heeft de Nederlandse Staatsloterij zich in 2009, evenals in 2008, met de Staatsloterij en Dayzers op de markt begeven. Op 1 juli 2008 zijn de activiteiten inzake TicketBox beëindigd. De Nederlandse Staatsloterij hanteert bij de vaststelling van haar jaarrekening de bepalingen van Titel 9 van Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling Algemeen De waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling worden gebaseerd op historische kosten. Voor zover niet anders vermeld, worden activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. De opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop zij betrekking hebben. In de statuten, die voor het laatst op 20 maart 2007 zijn gewijzigd, is vastgelegd dat door de minister van Financiën jaarlijks een afdrachtpercentage voor de Nederlandse Staatsloterij wordt vastgesteld. De vooren slotafdracht aan het ministerie van Financiën wordt gevormd door het afdrachtpercentage toe te passen op de netto-inleggelden. Voor het uiteindelijk gerealiseerde resultaat dat hoger of lager is dan de, op basis van het afdrachtpercentage, vastgestelde afdracht, wordt door het ministerie van Financiën een resultaat-
38
Nederlandse Staatsloterij
bestemming vastgesteld. In de statuten is de mogelijkheid tot het vormen van eigen vermogen voor de Nederlandse Staatsloterij opgenomen. Om een zodanig inzicht te verkrijgen dat een verantwoord oordeel kan worden gevormd omtrent het vermogen en het resultaat van de staatsloterijactiviteiten van 2008, zijn de activiteiten van TicketBox niet integraal in de winst- en verliesrekening van 2008 verantwoord. Het resultaat van TicketBox voor 2008 is onder een separate regel opgenomen.
Grondslagen voor de omrekening van vreemde valuta’s De rapporteringsvaluta van de jaarrekening van de Nederlandse Staatsloterij is de euro (€). De uit transacties in vreemde valuta’s voortvloeiende kosten en opbrengsten worden omgerekend tegen de valutakoers die gold op het moment van betaling dan wel ontvangst. Bezittingen en schulden in vreemde valuta worden gewaardeerd tegen de dan geldende wisselkoers op balansdatum. Koersverschillen worden onder de rubriek financiële baten en lasten ten gunste respectievelijk ten laste van de winst- en verliesrekening gebracht. Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde, verminderd met lineaire afschrijvingen en eventuele duurzame waardeverminderingen. De geactiveerde immateriële activa worden na ingebruikname in vijf jaar volgens het lineaire systeem afgeschreven. Uitgaven voor zelfontwikkelde software worden geactiveerd voor zover deze betrekking hebben op commercieel haalbaar geachte en technisch uitvoerbare activiteiten. Van deze activiteiten moet voldoende waarschijnlijk zijn dat deze investeringen zullen leiden tot toekomstige economische voordelen. De uitgaven verantwoord onder de zelfontwikkelde software omvat-
ten voornamelijk de externe kosten voor het zelf laten ontwikkelen van software, ingekochte (maat)software, het testen en de hieraan direct toe te rekenen uitgaven. De overige kosten voor zelfontwikkelde software worden direct ten laste van het resultaat gebracht in de periode waarin deze zijn gemaakt. Voor het nog niet afgeschreven deel van de geactiveerde zelfontwikkelde software wordt een wettelijke reserve gevormd. Materiële vaste activa De materiële vaste activa worden gewaardeerd tegen aanschafwaarde, verminderd met lineaire afschrijvingen en duurzame waardeverminderingen. Jaarlijks worden de materiële vaste activa beoordeeld op duurzame waardeverminderingen. Alleen de direct aan deze materiële vaste activa toe te rekenen externe uitgaven worden geactiveerd. De geactiveerde hardware wordt na ingebruikname in vijf jaar, volgens het lineaire systeem afgeschreven. De overige, vaste materiële activa worden na ingebruikname in drie of vijf jaar, afhankelijk van de verwachte technische levensduur, volgens het lineaire systeem afgeschreven. Financiële vaste activa Verstrekte leningen zijn opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek van noodzakelijk geachte waardeverminderingen. Kapitaalbelangen waarbij de Nederlandse Staatsloterij geen invloed van betekenis heeft op het te voeren beleid worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde indien deze duurzaam lager is. Overige financiële vaste activa worden gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs of lagere marktwaarde. De immateriële, materiële en financiële vaste activa worden verantwoord in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor financiële verslaggeving. Volgens deze grondslagen dienen activa met een lange levensduur te worden beoordeeld op een duurzame waardevermindering wanneer wijzigingen of omstandigheden zich voordoen die doen vermoeden dat de boekwaarde van een actief niet terugverdiend zal worden. De beoordeling van de duurzame waardevermindering vindt plaats door de boekwaarde van een actief te vergelijken met de hoogste van de directe opbrengstwaarde en de
toekomstige nettokasstromen die het actief naar verwachting zal genereren. Vorderingen Vorderingen worden gewaardeerd op de nominale waarde, onder aftrek van een waardevermindering voor verwachte oninbaarheid. Deze waardeverminderingen worden bepaald op basis van individuele beoordeling van de inbaarheid van de vorderingen. Liquide middelen De liquide middelen betreffen kas- en bankgelden. Voorzieningen Voorzieningen worden gevormd voor in rechte afdwingbare en feitelijke verplichtingen die op balansdatum aanwezig zijn en waarvan de omvang redelijkerwijs is in te schatten. Personeelsvoorzieningen De pensioenvoorzieningen die kwalificeren als toegezegd-pensioenregelingen, worden berekend in overeenstemming met de ‘projected unit credit method of actuarial cost allocation’. Volgens deze methode wordt de contante waarde van de pensioenverplichtingen en overige personeelsverplichtingen bepaald op basis van het aantal actieve dienstjaren tot aan balansdatum, het geraamde salarisniveau op het moment van de verwachte pensioneringsdatum en de marktrente op hoogwaardige ondernemingsobligaties. De pensioenlasten van toegezegd-pensioenregelingen bestaan uit het deel van de mutatie van de contante waarde van de toegerekende pensioenaanspraken, de toe te rekenen interest, de verwachte opbrengsten van fondsbeleggingen, alsmede rechten op vergoedingen, de toe te rekenen actuariële resultaten, de toe te rekenen lasten over verstreken diensttijd en het toe te rekenen effect van inperking of beëindiging van regelingen. Bijdragen in pensioenregelingen door medewerkers in pensioenregelingen worden hierop in mindering gebracht. De gehanteerde disconteringsvoet voor de contantewaardeberekeningen is gebaseerd op rentetarieven van hoogwaardige ondernemingsobligaties waarvan de
Jaarverslag 2009
39
looptijd ongeveer overeenkomt met de looptijd van de pensioenverplichting. De nog niet in het resultaat verwerkte actuariële resultaten worden aan de gemiddelde resterende diensttijd van medewerkers toegerekend voor dat deel dat buiten de corridor (10% van de hoogste van de pensioenverplichtingen en fondsbeleggingen) valt. Jaarlijks worden actuariële berekeningen opgesteld door een externe actuaris. Inzake toegezegde-bijdrageregeling worden verplichtingen in verband met bijdragen aan pensioenregelingen op basis van toegezegde bijdragen als last verantwoord in de winst- en verliesrekening wanneer de bijdrage verschuldigd is. Resultaat De netto-inleggelden worden verantwoord in de periode waarin de trekking is verricht. Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen de netto-inleggelden van de in het boekjaar gehouden loterijen, onder aftrek van de nettoprijzen, de over de brutoprijzen geheven kansspelbelasting en de aan deze loterijen toe te rekenen kosten die, gezien het tijdstip van de tegenprestatie, aan het boekjaar zijn toe te rekenen. De reeds door deelnemers opgebouwde Jackpot van de Staatsloterij, die ultimo boekjaar nog niet is uitgeloofd, is opgenomen onder de post nog uit te keren prijzen. Prijzen die één jaar na de trekking nog niet zijn opgehaald, vallen vrij ten gunste van de brutomarge onder de post niet-afgehaalde prijzen. Over deze prijzen behoeft geen kansspelbelasting te worden afgedragen. De als incentive verstrekte gratis loten worden niet als netto-inleggelden verantwoord en derhalve ook niet als onderdeel van de operationele kosten.
40
Nederlandse Staatsloterij
Toelichting op de jaarrekening 2009
In de statuten zijn bepalingen opgenomen betreffende de afdracht van de Nederlandse Staatsloterij aan het ministerie van Financiën. In deze bepalingen is ruimte gecreëerd voor de vorming van eigen vermogen. Vennootschapsbelasting De belastingen over de resultaten omvatten zowel de op korte termijn te betalen en te ontvangen belastingen als de latente belastingen, rekening houdend met fiscale faciliteiten en niet-aftrekbare kosten. Voor zover fiscale waarderingen afwijken van de vermelde waarderingsgrondslagen en daaruit uitgestelde belastingverplichtingen voortvloeien, wordt voor deze verplichtingen een voorziening voor uitgestelde belastingvorderingen getroffen, berekend tegen het actuele belastingpercentage. Actieve latenties worden gewaardeerd indien in redelijkheid mag worden aangenomen dat realisatie te zijner tijd zal kunnen plaatsvinden. Uitgestelde belastingen worden gewaardeerd tegen de nominale waarde en tegen het belastingtarief waartegen zij vermoedelijk worden geëffectueerd. Kasstroomoverzichten Het kasstroomoverzicht is opgesteld op basis van de directe methode. Gebruik van schattingen Bij het opstellen van de jaarrekening heeft de directie, overeenkomstig algemeen geldende grondslagen, bepaalde schattingen en veronderstellingen te doen die medebepalend zijn voor de opgenomen bedragen. De feitelijke resultaten kunnen van deze schattingen afwijken.
Toelichting op de balans per 31 december 2009
(alle bedragen x € 1.000, tenzij anders vermeld)
Immateriële vaste activa Hieronder volgt het verloop van de immateriële vaste activa. Zelfontwikkelde software
Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen Stand per 1 januari 2009
5.289 – 4.859 430
In gebruik genomen Investeringen Afschrijvingen Stand per 31 december 2009
0 0 – 353 77
De immateriële vaste activa betreffen voornamelijk geactiveerde uitgaven inzake de aanschaf en ontwikkeling van software ten behoeve van het terminalnetwerk voor de verkooppunten en de internetsites van de Nederlandse Staatsloterij.
Materiële vaste activa Hieronder volgt het verloop van de materiële vaste activa.
Aanschafwaarde Cumulatieve afschrijvingen en waardeverminderingen Stand 1 januari 2009 In gebruik genomen Investeringen Afschrijvingen Stand per 31 december 2009
Overige
Totaal
Hardware
materiële
materiële
automatisering
vaste activa
vaste activa
25.956 – 24.631 1.325
1.705 – 1.158 547
27.661 – 25.789 1.872
0 0 – 461 864
0 147 – 211 483
0 147 – 672 1.347
De materiële vaste activa betreffen voornamelijk investeringen in hardware ten behoeve van de continuïteit van de technische infrastructuur.
Jaarverslag 2009
41
Financiële vaste activa Hieronder volgt het verloop van de financiële vaste activa. Uitgestelde
Totaal
belasting-
financiële
vordering
Overige
vaste activa
Stand per 1 januari 2009
583
359
942
Toevoeging Onttrekking Stand per 31 december 2009
216 0 799
224 0 583
440 0 1.382
Uitgestelde belastingvordering De uitgestelde belastingvordering betreft de tot waardering gebrachte tijdelijke verschillen tussen de fiscale waardering en de commerciële waardering. Deze hebben een langdurig karakter. Overige Dit betreft een verstrekte lening door de Nederlandse Staatsloterij in het kader van leasecontracten voor de aanschaf van auto’s. De looptijd is gemiddeld iets minder dan vier jaar. Deelnemingen Amsterdam ArenA c.v. gevestigd te Amsterdam Dit betreft een foundership in de commanditaire vennootschap van 11,1% ten bedrage van € 1.134.000. Gelet op de verliezen is de participatie volledig afgewaardeerd. Amsterdam ArenA Ticketing B.V. De Nederlandse Staatsloterij is 100% aandeelhouder van deze vennootschap. Deze vennootschap heeft in 2009 geen activiteiten ontplooid.
Debiteuren Onder debiteuren zijn de vorderingen op de verkooppunten opgenomen. Deze hebben alle een looptijd korter dan een jaar. De stijging van het saldo, in vergelijking met 2008, wordt veroorzaakt door de hogere omzet van de Oudejaarstrekking bij de verkooppunten (het contante kanaal).
Te ontvangen vennootschapsbelasting Het betreft terug te ontvangen vennootschapsbelasting over 2009.
Overlopende activa Het betreft hier vooruitbetaalde kosten voor de loterijtrekkingen van 2010 en waarborgsommen met een looptijd korter dan één jaar.
42
Nederlandse Staatsloterij
Toelichting op de balans per 31 december 2009
Liquide middelen De liquide middelen bestaan uit kas- en bankgelden waarover de Nederlandse Staatsloterij vrij kan beschikken en welke direct opeisbaar zijn.
Eigen vermogen Hieronder volgt het verloop van het eigen vermogen.
Stand per 1 januari 2008 Mutaties 2008 Resultaatbestemming 2007 Additionele afdracht Mutatie wettelijke reserve uit hoofde van zelfontwikkelde software Resultaat 2008 Stand per 31 december 2008 Mutaties 2009 Resultaatbestemming 2008 Additionele afdracht Mutatie wettelijke reserve uit hoofde van zelfontwikkelde software Resultaat 2009 Stand per 31 december 2009
Wettelijke
Overige
Onverdeeld
reserve
reserve
resultaat
Totaal
1.532
30.496
13.960
45.988
0 0
7.766 0
– 7.766 – 6.194
0 – 6.194
– 1.102 0 430
1.102 0 39.364
0 3.875 3.875
0 3.875 43.669
0 0
1.514 0
– 1.514 – 2.361
0 – 2.361
– 353 0 77
353 0 41.231
0 12.890 12.890
0 12.890 54.198
Wettelijke reserve Voor de zelfontwikkelde software wordt een wettelijke reserve gevormd ter hoogte van de geactiveerde ontwikkelingskosten. Deze wettelijke reserve valt vrij via de afschrijvingen op deze geactiveerde ontwikkelingskosten. De wettelijke reserve wordt gevormd uit de overige reserve. Onverdeeld resultaat Het voorstel van de directie is om van het resultaat ná belastingen en ná afdracht ad € 12,9 miljoen, € 3,2 miljoen toe te voegen aan de overige reserve en € 9,7 miljoen additioneel af te dragen aan het ministerie van Financiën.
Jaarverslag 2009
43
Voorzieningen Hieronder volgt het verloop van de voorzieningen.
Stand per 1 januari 2009 Betaling premie In winst- en verliesrekening opgenomen pensioenlasten Ontvangen premies Onttrekking Afwikkeling VUT-voorziening Stand per 31 december 2009
Pre-
Andere
VUT-
(pensioen)-
uitgestelde
Totaal voor-
voorziening
voorziening
beloningen
zieningen
635
434
35
1.104
0 0 0 – 107 – 378 150
– 1.902 2.645 120 0 0 1.297
–7 11 0 0 100 139
– 1.909 2.656 120 – 107 – 278 1.586
De pensioenverplichtingen hebben een langlopend karakter. Jaarlijks wordt circa € 250.000 uitgekeerd aan pensioengerechtigden. In de balans opgenomen pensioenvoorziening
Contante waarde toegekende pensioenaanspraken Reële waarde fondsbeleggingen Tekort (overschot) in het fonds Nog niet geamortiseerde actuariële resultaten (Netto) pensioenvoorziening
31 december 2009
1 januari 2009
21.227 17.638 3.589 2.292 1.297
23.673 15.843 7.830 7.396 434
Bij de bepaling van de voorziening is rekening gehouden met de volgende actuariële grondslagen over 2009.
Disconteringsvoet Verwacht rendement fondsbeleggingen Toekomstige salarisstijgingen Indexatie van pensioenuitkeringen Sterftetafels (pensioentafel)
44
Nederlandse Staatsloterij
Toelichting op de balans per 31 december 2009
2009
2008
5,0 3,8 2,0 1,0 ’06, 0/0
5,1 4,3 2,0 1,9 ’06, 0/0
In de winst- en verliesrekening opgenomen pensioenlast
Aan dienstjaar toegerekende pensioenkosten Rente over de verplichting Verwacht rendement op fondsbeleggingen Toegerekende actuariële resultaten Overige kosten Totaal
Pre-
Andere
(pensioen)-
uitgestelde
voorziening
beloningen
Totaal
969 1.245 – 748 360 819 2.645
4 7 0 0 0 11
973 1.252 – 748 360 819 2.656
De andere uitgestelde personeelsbeloningen hebben betrekking op de jubileumregeling en de overlijdensuitkering. De pensioenlast voor de toegezegde-bijdrageregeling bedraagt € 96.000. De totale pensioenlasten van € 2.752.000 zijn verantwoord onder de personeelskosten in de winst- en verliesrekening.
Nog uit te keren prijzen Onder deze post zijn opgenomen alle nog niet afgehaalde prijzen van loterijen in 2009 voor een bedrag van € 101,2 miljoen (2008: 107,6 miljoen). Dit betreft met name het prijzengeld van de Oudejaarstrekking ad € 87,0 miljoen (exclusief kansspelbelasting).
Belastingen en sociale premies Hieronder volgt de specificatie van deze post.
Vennootschapsbelasting Omzetbelasting Loonbelasting Kansspelbelasting Subtotaal belastingen Sociale lasten Subtotaal sociale premies Totaal
2009
2008
242 54 272 24.481 25.049
2.087 – 18 187 22.916 25.172
75 75
74 74
25.124
25.246
Jaarverslag 2009
45
Overige schulden Dit betreft met name de opgenomen verplichtingen voor de in het boekjaar geleverde, maar nog niet betaalde goederen en diensten.
Rekening-courant ministerie van Financiën Hieronder volgt het verloop van de rekening-courant met het ministerie van Financiën. Stand per 1 januari 2009
2.672
Additionele afdracht uit resultaatbestemming 2008 Voor- en slotafdracht 2009 (15% van € 889,7 miljoen) Verrekening vennootschapsbelasting staatsloterijactiviteiten Voorafdracht 2009 Verrekening voorlopige aanslag vennootschapsbelasting Verrekening stand per 1 januari 2009 Verrekening resultaatbestemming 2008 Afgedragen in 2009 Stand per 31 december 2009
2.361 133.456 – 37.318 – 130.144 40.389 – 2.672 – 2.361 – 94.788 6.383
Vooruitontvangen inleggelden Dit zijn reeds ontvangen inleggelden van loterijen die in het volgende boekjaar zullen plaatsvinden.
Niet uit de balans blijkende verplichtingen De financiële verplichtingen voortvloeiende uit langlopende overeenkomsten uit hoofde van huurcontracten, media-uitingen, verbintenissen voor het uitvoeren van backoffice-activiteiten en het onderhoud van hard- en software bedragen in 2009 € 7.229.000 (2008: € 11.525.000). Meer dan
Financiële verplichtingen uit langlopende overeenkomsten
Tot 1 jaar
2 – 5 jaar
5 jaar
2.829
4.400
0
Er is een langlopende overeenkomst afgesloten met Intralot N.V. Deze organisatie draagt zorg voor de ontwikkeling, implementatie en het beheer van het nieuwe loterijsysteem. De implementatie is gepland in april 2010. De hieruit voortvloeiende financiële verplichtingen zijn niet gekwantificeerd, aangezien de omvang afhankelijk is van variabele factoren én de overeenkomst, onder bepaalde omstandigheden, tussentijds beëindigd kan worden.
46
Nederlandse Staatsloterij
Toelichting op de balans per 31 december 2009
Financiële instrumenten Algemeen De Nederlandse Staatsloterij maakt in de normale bedrijfsuitoefening geen gebruik van primaire financiële instrumenten (zoals derivaten en dergelijke). De Nederlandse Staatsloterij loopt geen kasstroomrisico behoudens kasstromen uit operatie. Kredietrisico De vorderingen uit hoofde van handelsdebiteuren hebben betrekking op een groot aantal verkooppunten. Er is geen concentratie van vorderingen bij specifieke verkooppunten, derhalve is het kredietrisico relatief beperkt. Renterisico De Nederlandse Staatsloterij is niet gefinancierd met vreemd vermogen. Het renterisico is daardoor beperkt tot eventuele veranderingen in de marktrente op uitgezette deposito’s.
Jaarverslag 2009
47
Toelichting op de winsten verliesrekening 2009
(alle bedragen x € 1.000, tenzij anders vermeld)
Netto-omzet Netto-inleggelden De netto-inleggelden zijn in 2009 met € 63,5 miljoen gestegen ten opzichte van de netto-inleggelden van 2008. Deze omzet is gerealiseerd door netto-inleggelden van het product Staatsloterij ad € 704,6 miljoen (2008: € 654,7 miljoen), het product Oudejaarsloterij ad € 141,5 miljoen (2008: € 122,2 miljoen) en de netto-inleggelden van het product Dayzers ad € 43,6 miljoen (2008: € 49,3 miljoen). Deze omzet wordt volledig in Nederland gegenereerd. Nettoprijzen en kansspelbelasting Aan nettoprijzen en kansspelbelasting is over 2009 € 618,6 miljoen verwerkt (2008: € 553,8 miljoen). Een stijging van € 64,8 miljoen. Het uitkeringspercentage (prijzengeld en kansspelbelasting) is van 67,0% in 2008 gestegen naar 69,5% in 2009. Deze stijging is gerealiseerd door het verbeteren van het prijzenpakket, door het toevoegen van prijsregels € 1.000 en € 250. Niet-afgehaalde prijzen De post ‘niet-afgehaalde prijzen’ betreft de verjaring van prijsloten van, in 2008, georganiseerde loterijen. Brutomarge De brutomarge (netto-inleggelden, verminderd met nettoprijzen en kansspelbelasting, en vermeerderd met niet-afgehaalde prijzen) steeg in 2009 met € 0,1 miljoen naar € 277,7 miljoen. Het stijgen van zowel de omzet, het prijzengeld als de ‘niet-afgehaalde prijzen’, zorgt voor een geringe stijging van de brutomarge. Verkoopkosten In de post verkoopkosten zijn de betaalde provisie aan verkooppunten, kosten van media-uitingen, direct marketing, promotiekosten, klantenservice en overige marketing- en verkoopkosten opgenomen. De provisiekosten zijn gestegen door de hogere omzet die is behaald door verkopen bij verkooppunten. De verkooppunten ontvangen provisie voor deze verkopen. De marketingkosten zijn gestegen door het grote aantal trekkingen met hoge Jackpotstanden. Ook de commotie na de 10 augustus-trekking, die leidde tot aanpassingen in de media-uitingen, zorgde voor een stijging van de marketingkosten. De hogere verkoopkosten zijn met name veroorzaakt, door een intensievere samenwerking met de ketens. Verwerkingskosten In deze post zijn de kosten van het betalingsverkeer, het lotpapier, de dataverwerking en lotnummercorrespondentie ten behoeve van de girale omzet opgenomen. Ook hier leidde een stijging van de omzet tot een stijging van de kosten. Verder zorgde de liberalisering van de postmarkt tot een verandering van het btw-regime, waardoor de kosten voor porti en vracht fors zijn gestegen.
48
Nederlandse Staatsloterij
Algemene beheerkosten In de algemene beheerkosten zijn onder andere de kosten van automatisering, afschrijvingen, personeel, inhuur en projecten opgenomen. Automatiseringskosten In de post automatiseringskosten zijn de afschrijvingen opgenomen. De afschrijvingen van de immateriële vaste activa bedragen € 0,35 miljoen in 2009 (2008: € 1,1 miljoen). De afschrijvingen van de materiële vaste activa bedragen € 0,7 miljoen (2008: € 0,9 miljoen). Personeelskosten Ultimo 2009 waren er 130 medewerkers in dienst bij de Nederlandse Staatsloterij (2008: 132). Het gemiddeld aantal medewerkers bedroeg in 2009 131 (2008: 133). De personeelsomvang ultimo 2009 is als volgt onder te verdelen naar de verschillende personeelssectoren.
Aantal medewerkers ultimo Marketing & Sales Operatie Financiën Staf Totaal
2009
2008
45 45 13 27 130
37 42 11 42 132
2009 131
2008 133
6.796 805 2.752 1.623 11.976 7.085 19.061
6.441 802 1.512 3.837 12.592 5.854 18.446
De personeelskosten kunnen als volgt worden gespecificeerd.
Gemiddeld aantal medewerkers Salarissen Sociale lasten Pensioenlasten Overige Subtotaal Inhuur Totaal
De stijging van de kosten voor inhuur wordt veroorzaakt door de inzet van externen bij de projectactiviteiten ten behoeve van het nieuwe loterijsysteem. Resultaat TicketBox Op 1 juli 2008 zijn de activiteiten inzake TicketBox beëindigd. TicketBox verkocht voetbalkaarten en kaarten voor muziekevenementen. Dit besluit is ingegeven door het feit dat de Nederlandse Staatsloterij zich geheel wil concentreren op het zo effectief en efficiënt mogelijk organiseren van loterijen. De cijfers hebben dan ook betrekking op een verkoopperiode tot 30 juni 2008. Financiële baten en lasten In deze post zijn de rentebaten en lasten opgenomen voortvloeiend uit de beschikbare en uitgezette liquide middelen. Rentebaten worden verantwoord in de periode waartoe zij behoren.
Jaarverslag 2009
49
Vennootschapsbelasting Het gewogen gemiddeld toepasselijke belastingtarief bedraagt 25,5%. De belastinglast in de winst- en verliesrekening over 2009 bedraagt € 37,3 miljoen. Voor- en slotafdracht aan het ministerie van Financiën De voor- en slotafdracht is de met het ministerie van Financiën overeengekomen afdracht over het boekjaar. Honoraria van de accountant Het honorarium van de accountant van de stichting over het boekjaar 2009 bedroeg € 168.000 (2008: € 189.000) en had betrekking op de door KPMG Accountants N.V. in rekening gebrachte honoraria inzake de controle van de jaarrekening en aan controle verwante opdrachten. Bezoldiging bestuurder en commissarissen Bezoldiging bestuurder In 2009 is het beloningsbeleid voor staatsdeelnemingen gewijzigd. Dit is van toepassing op een nieuw aan te trekken algemeen directeur per 1 januari 2011. Het uitgangspunt voor de arbeidsovereenkomst is dat de algemeen directeur wordt benoemd voor een termijn van drie jaar, met de mogelijkheid tot herbenoeming. Voor de huidige algemeen directeur loopt deze termijn eind 2010 af. Binnen de arbeidsovereenkomst van de huidige algemeen directeur is sprake van een vaste en een variabele beloning. De beloning van de huidige algemeen directeur wordt jaarlijks aangepast met de HAY-index in de marktsector van toepassing op de mediaan. De pensioenbijdrage wordt geïndexeerd met de algemene loonindex. Het vaste salaris, inclusief vakantiebijslag, bedroeg in 2009 € 300.000. De sociale lasten en pensioenlasten, een toegezegde-bijdrageregeling, bedroegen over 2009 € 103.000. De variabele beloning over 2009 is gebaseerd op het behaalde financiële resultaat en het realiseren van doelstellingen op strategische onderwerpen, die gerelateerd zijn aan het behoud van het marktaandeel. De vaststelling van de variabele beloning is ter discretie van de raad van commissarissen. De maximale variabele beloning bedroeg over 2009 € 47.500. Ter realisering van de langetermijndoelstellingen is binnen de arbeidsovereenkomst met de algemeen directeur een driejaarlijkse prestatieafhankelijke variabele beloning vastgesteld van € 100.000, die voor uitkering in aanmerking komt na vaststelling van de jaarrekening 2010. Het criterium voor het behalen van deze lange termijn variabele beloning is gebaseerd op het behoud van het marktaandeel, de implementatie van het nieuwe loterijsysteem, het realiseren van Corporate Social Responsibility-beleid en het behoud van het WLA-certificaat en een positief ‘in control’ statement. De raad van commissarissen beoordeelt of deze doelstelling is behaald onder andere op basis van periodieke overleggen met de algemeen directeur, de uitkomsten van de vergaderingen van de raad van commissarissen, de rapportages van Internal Audit en de managementletters van de externe accountant. Voor nevenfuncties geldt een restrictief beleid conform de bepalingen van de Code. Aanvaarding van nevenfuncties behoeft schriftelijke goedkeuring van de raad van commissarissen.
50
2009
2008
Salaris, inclusief vakantiebijslag Variabele beloning huidig verslagjaar Driejaarlijkse prestatieafhankelijke variabele beloning Totaal inkomen
300 36 0 336
284 48 0 332
Sociale lasten en pensioenlasten Kosten ten laste van werkgever
103 439
93 425
Nederlandse Staatsloterij
Toelichting op de winst- en verliesrekening 2009
Bezoldiging commissarissen De bezoldiging van de voorzitter van de raad bedraagt € 25.500 per jaar. De overige leden ontvangen een honorering van € 17.000 per jaar. Alle leden van de raad hebben tevens recht op een onkostenvergoeding van € 1.600 per jaar. Er zijn en worden geen leningen, voorschotten of garanties verstrekt aan leden van de raad. Onder de personeelskosten is begrepen de daadwerkelijke bezoldiging van de raad van commissarissen voor een bedrag van € 93.500 (2008: € 85.000). Den Haag, 8 maart 2010 Directie Y.R.C. van Oort Algemeen directeur en enig statutair bestuurder
Raad van commissarissen Drs. H.H. Meijer Voorzitter Mr. W.F.C. Stevens Drs. J.E. Lagerweij Drs. J.A. Kamps Prof. dr. H.M. Prast
Jaarverslag 2009
51
Overige gegevens
Statutaire bepalingen inzake de afdrachtplicht aan de Staat der Nederlanden en de resultaatbestemming Omtrent de afdrachtplicht aan de Staat is in artikel 13 lid 2 vastgesteld: ‘Aan de Staat der Nederlanden (de Staat) wordt jaarlijks afgedragen het afdrachtpercentage over de gerealiseerde omzet van de Staatsloterij, na aftrek van de over het boekjaar te betalen vennootschapsbelasting (de afdracht).’ In artikel 13 lid 3 is opgenomen op welke wijze een eventueel hoger resultaat wordt verwerkt: ‘De minister van Financiën bepaalt jaarlijks, bij vaststelling van de jaarrekening, welk deel van het restresultaat, zijnde de omzet van de Staatsloterij verminderd met de prijzen, de kosten, de vennootschapsbelasting en de afdracht, aan het eigen vermogen van de stichting wordt toegevoegd en welk deel additioneel wordt afgedragen aan de Staat.’ In artikel 2 lid 2 is ten aanzien van de overige activiteiten vastgesteld: ‘Onverminderd wettelijke bepalingen inzake de netto-opbrengsten uit de staatsloterij wordt een door de minister van Financiën te bepalen deel van het anders dan uit de organisatie van de Staatsloterij verkregen positieve bedrijfsresultaat na aftrek van belastingen aan de Staat der Nederlanden afgedragen.’
52
Nederlandse Staatsloterij
Resultaatbestemming Het voorstel van de directie is om van het resultaat ná belastingen en ná afdracht ad € 12,9 miljoen, € 3,2 miljoen toe te voegen aan de overige reserve en € 9,7 miljoen additioneel af te dragen aan het ministerie van Financiën.
Aan het ministerie van Financiën
Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de op bladzijde 34 tot en met 51 opgenomen jaarrekening van Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij te Den Haag bestaande uit de balans per 31 december 2009 en de winst-en-verliesrekening over 2009 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van de algemeen directeur De algemeen directeur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling
van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de stichting. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die de algemeen directeur van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Exploitatie Nederlandse Staatsloterij per 31 december 2009 en van het resultaat over 2009 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 8 maart 2010 KPMG ACCOUNTANTS N.V. J.E.M. Brinkman RA
Jaarverslag 2009
53
Uitgave Nederlandse Staatsloterij Paleisstraat 5 2514 JA Den Haag Concept en realisatie C&F Report Amsterdam B.V. Fotografie C&F Report Amsterdam B.V., Christiaan Krop Thomas Schlijper
54
Nederlandse Staatsloterij
Nederlandse Staatsloterij Paleisstraat 5 2514 JA Den Haag Postbus 16625 2500 BP Den Haag T 070 302 15 00 F 070 302 15 55 www.staatsloterij.nl
