Profiel, missie, strategie, doelstellingen en concernstructuur Profiel Ballast Nedam is een Nederlandse multidisciplinaire bouwonderneming voor vastgoed en infrastructuur, die een breed pakket aanbiedt van bouwgerelateerde producten en diensten. Met in totaal ongeveer vierduizend medewerkers in de twee divisies Ballast Nedam Bouw en Ontwikkeling en Ballast Nedam Infra is de onderneming hoofdzakelijk actief op de Nederlandse markt en internationaal selectief op een aantal expertisegebieden. Ballast Nedam is opgericht in 1877 en is genoteerd aan NYSE Euronext in Amsterdam. Het aandeel is opgenomen in de Amsterdam Small Cap Index.
Missie Ballast Nedam wil haar opdrachtgevers hoogwaardige duurzame totaaloplossingen in de gebouwde omgeving bieden. Daartoe leveren we inzet, kwaliteit, betrouwbaarheid, vakkundigheid en flexibiliteit op elk niveau van de onderneming. Ballast Nedam streeft ernaar om de medewerkers een uitdagende werkomgeving te bieden en een bijdrage te leveren aan de kwaliteit van de leefomgeving. De activiteiten van Ballast Nedam zijn erop gericht de aandeelhouderswaarde van de onderneming te optimaliseren.
Strategie Ondanks de turbulente marktomstandigheden blijft onze strategie ongewijzigd. De strategie van Ballast Nedam bestaat uit de volgende vier kernpunten.
Waarde van de onderneming vergroten Ballast Nedam streeft ernaar de winstgevendheid structureel te verhogen door een verschuiving in de mix van activiteiten. Concreet betekent dit naar verhouding meer ontwikkeling (aan de voorkant van de waardeketen) en meer beheer van het onderhoud en van de exploitatie (aan de achterkant van de waardeketen) ten opzichte van het bouwen. Ook richt Ballast Nedam zich meer op niches zoals offshore windmolens, industriebouw, internationale projecten, grote complexe projecten, hoogbouw en aardgastankstations (CNG). Daarnaast verbetert Ballast Nedam de operationele prestatie van de onderneming (operational excellence), zodat de aandeelhouderswaarde van de onderneming optimaliseert.
Voor- en achterkant van de horizontale waardeketen versterken Ballast Nedam wil niet alleen betrokken worden bij het in opdracht uitvoeren van projecten, maar wil ook eerder een rol spelen bij de projecten en er langer bij betrokken blijven. De horizontale waardeketen bestaat uit het ontwikkelen en realiseren van zowel vastgoed- als infrastructuurprojecten en uit het beheren van het onderhoud en de exploitatie ervan. Door de gehele horizontale waardeketen te bestrijken, wil Ballast Nedam tegemoetkomen aan de toegenomen vraag van opdrachtgevers naar totaaloplossingen. Deze hoogwaardige totaaloplossingen in de horizontale keten zijn gebaseerd op een excellente uitvoering van de activiteiten. Daarnaast steunt ons aanbod op de unieke, innovatieve en efficiënte diensten en producten van de interne toeleveranciers die actief zijn in de verticale waardeketen.
Toeleverende bedrijven in de verticale waardeketen versterken Ook in de verticale waardeketen past Ballast Nedam ketenmanagement toe. Het productenaanbod van de specialistische bedrijven zal verder worden gecompleteerd en hun positie zal worden uitgebouwd. De specialistische bedrijven zijn de inkoopspecialist voor de gehele organisatie en kenmerken zich door kwaliteit, innovatie en kostenleiderschap. De operationele prestaties van de prefab bedrijven worden verder verbeterd en voor de grondstoffenbedrijven zoeken we naar mogelijkheden om de bestaande concessies te vervangen en waar mogelijk uit te breiden.
8
Profiel, missie, strategie, doelstellingen en concernstructuur
Tota ving aloplos singen in de gebouwde omge
recycle ont w i kk e
len
realiseren
er behe
inkoop
innovatie
efficiëntie
engineering
specialistische bedrijven
prefab grondstoffen
Actief portfoliomanagement voeren We hanteren een aantal belangrijke beslissingscriteria om activiteiten uit de huidige portfolio te verwijderen of ze eraan toe te voegen. Ten eerste zijn dit het rendement van de activiteit en de mate waarin deze activiteit samenhangt met onze kernactiviteit: hoogwaardige totaaloplossingen bieden in de gebouwde omgeving. De toegevoegde waarde aan deze totaaloplossing kan worden geleverd in zowel de horizontale als de verticale keten. Daarnaast houden we uiteraard rekening met het onderscheidende profiel door innovatie en efficiencyvoordelen, investeringsnoodzaak, risicoprofiel en timing. Alhoewel de investeringen lager zullen zijn dan in voorgaande jaren, blijven de investeringsprioriteiten ongewijzigd: grondposities verwerven om het ontwikkelpotentieel te vergroten, concessies verwerven om grondstoffen te winnen, en onze specialistische bedrijven uitbreiden en verbreden.
9
Doelstellingen 2009 Ballast Nedam heeft voor 2009 de volgende concrete doelstellingen geformuleerd: 1. zich aanpassen op de korte termijn aan de sterk gewijzigde marktomstandigheden voor de projectontwikkeling van vastgoed. • Ballast Nedam zal het kostenniveau van de ontwikkelingsactiviteiten verlagen, nieuwe woningproducten voor de lagere prijsklassen ontwikkelen, een aantal bestaande projecten herontwikkelen en terughoudend zijn bij investeringen in nieuwe ontwikkelposities.
De inzending pps Huisvesting Informatie Beheer Groep en Belastingdienst in Groningen van consortium DUO2 heeft de Nederlandse Bouwprijs 2009 gewonnen in de categorie Integraal ontwerpen en
2. relatief meer projecten verwerven door plannen te ontwikkelen, alternatieve ontwerpen te bedenken, de design & constructbenadering en de engineer & buildaanpak te hanteren en door publiek-private samenwerking. We zullen minder meedoen aan uitgewerkte aanbestedingen. • Ballast Nedam wil van de selecties voor pps-projecten waaraan zij meedoet minimaal in drie van de vier selecties tot de laatste drie behoren. Als Ballast Nedam bij de laatste drie bieders behoort, moet minimaal een van de drie selecties tot preferred bidder leiden.
bouwen. De Bouwprijs wordt eens in de twee jaar toegekend voor een bijzondere bijdrage
3. het beheer van het onderhoud en van de exploitatie van vastgoed-, infrastructuur- en energieprojecten uitbreiden.
aan de kwaliteit van de bouw. Het gaat daarbij vooral om
4. de synergie tussen de beide divisies en de partijen in de verticale waardeketen versterken.
innovatie of duurzaamheid.
5. de bedrijfseenheden die actief zijn in de verticale waardeketen versterken en mogelijk uitbreiden. Hieronder vallen het ingenieursbureau, de specialistische bedrijven, de prefabfabrieken en de grondstoffenbedrijven. • Ballast Nedam zal door overnames of investeringen het productenaanbod van de specialistische bedrijven verbreden en uitbouwen. • Ballast Nedam zal door verwerving de concessies voor de grondstoffenwinning vervangen en uitbreiden. • Ballast Nedam zal het accent leggen op innovatie, wat moet leiden tot minimaal twee innovatieve initiatieven. 6. de uitvoering van de primaire bedrijfsprocessen verbeteren (operational excellence). • Alle regiobedrijven zullen in 2009 een positief operationeel resultaat behalen. 7. duurzaamheidsverslaggeving opzetten. • Ballast Nedam start in 2009 met het inbedden van de rapportagerichtlijnen van het Global Reporting Initiative in de organisatie. • Ballast Nedam zal in 2009 een nulmeting van de CO2-uitstoot maken. 8. een operationeel resultaat behalen van ongeveer 25 miljoen euro. • Ballast Nedam verwacht voor 2009 een lager operationeel resultaat van ongeveer 25 miljoen euro (2008: 42 miljoen euro) bij een lagere omzet (2008: 1,4 miljard euro). Dit resulteert in een verwachte marge van ongeveer 2 procent, wat beneden onze doelstelling van 3 tot 5 procent is (2008: 2,9 procent). Voor een verdere toelichting op de vooruitzichten 2009, zie pagina 61.
10
Profiel, missie, strategie, doelstellingen en concernstructuur
Doelstellingen 2008 Op basis van onze strategie hadden we voor 2008 negen doelstellingen geformuleerd. In deze paragraaf geven wij voor elk van de negen doelstellingen weer in hoeverre ze in 2008 gerealiseerd zijn.
Doelstelling 2008 • Het ontwikkelpotentieel uitbreiden door meer ontwikkelposities te verwerven dan er in die periode worden aangewend. Op de middellange termijn zal Ballast Nedam daardoor naar verhouding meer projecten uitvoeren die zelf geïnitieerd en risicodragend ontwikkeld zijn dan nu het geval is. - Ballast Nedam wil het ontwikkelpotentieel uitbreiden met ten minste 5 procent tot meer dan 15 750 woningen.
Ballast Nedam neemt deel aan de gebiedsontwikkeling HogeBrug in Maarssen. Het dorp breidt uit met een drietal woonwijken en commerciële
Realisatie 2008
voorzieningen aan weerszijden
• Door de snel en sterk gewijzigde marktomstandigheden in 2008 hebben we deze doelstelling vrij vroeg in het jaar losgelaten en zijn wij terughoudend geweest in het aangaan van nieuwe investeringsverplichtingen. Hierdoor is het ontwikkelpotentieel gedaald met 1 procent tot 14 800 woningen. De onvoorwaardelijke aankoopverplichtingen voor gronden die nog uitstaan, zijn gehalveerd van 32 miljoen euro eind 2007 tot 16 miljoen euro.
van het Amsterdam Rijnkanaal. Het betreft hier een inbreilocatie waar 440 woningen, ca. 10 000 m2 commercieel vastgoed en boven- en ondergrondse infrastructuur worden
Doelstelling 2008
ontwikkeld en gerealiseerd.
• Relatief meer projecten verwerven door middel van planontwikkeling, alternatieve ontwerpen, design & constructbenadering, de engineer & build-aanpak en publiek-private samenwerking in plaats van door mee te doen aan uitgewerkte aanbestedingen. - Ballast Nedam wil van de selecties voor pps-projecten waaraan zij meedoet minimaal in drie van de vier selecties tot de laatste drie behoren. Als Ballast Nedam bij de laatste drie bieders behoort, moet minimaal een van de drie selecties tot ‘preferred bidder’ leiden.
Realisatie 2008 • Aan deze doelstelling is ruimschoots voldaan. Bij de drie grootste van de vier in 2008 lopende aanbestedingen voor pps-projecten was Ballast Nedam lid van het winnende consortium. In 2008 is er helaas maar één selectie voor een pps-project op de markt gebracht. Daarbij behoorde Ballast Nedam wel tot de laatste drie. We hebben in 2008 ook meer design & constructprojecten en projecten met de engineer & build-aanpak gewonnen. Het engineer & buildproject ROC Mondriaan heeft de Nieuwe Stad Prijs van de Gemeente Den Haag gewonnen.
Doelstelling 2008 • Het beheer van het onderhoud en van de exploitatie van vastgoed-, infrastructuur- en energieprojecten uitbreiden.
Realisatie 2008 • In 2008 is Ballast Nedam Beheer opgericht. Ballast Nedam Beheer richt zich op het beheer van het onderhoud en van de exploitatie van zowel infrastructuurobjecten als vastgoedobjecten. In 2008 werden de beheeractiviteiten vanuit de beide divisies samengevoegd. De divisies hebben ondermeer meegewerkt om de pps-projecten en design & construct-wegenprojecten met een langjarige beheercomponent van het onderhoud te verwerven.
Doelstelling 2008 • De synergie tussen de beide divisies en in de verticale waardeketen versterken.
Realisatie 2008 • De synergie tussen de twee divisies en de partijen in de verticale waardeketen is in 2008 verder versterkt. In de verticale waardeketen is dit onder meer tot uitdrukking gekomen bij de specialistische bedrijven die eerder, meer en anders dan alleen als toeleverancier betrokken werden bij tenders en projecten. De intercompanyomzet is dan ook sterk toegenomen.
11
Doelstelling 2008 • De bedrijfseenheden die actief zijn in de verticale waardeketen versterken en mogelijk uitbreiden. Hieronder vallen het ingenieursbureau, de specialistische bedrijven, de prefabfabrieken en de grondstoffenbedrijven. - Ballast Nedam zal door overnames of investeringen het productenaanbod van de specialistische bedrijven verbreden en uitbouwen. - Ballast Nedam zal door overnames de concessies voor de grondstoffenwinning vervangen en uitbreiden en zal starten met eigen planontwikkeling voor grondstoffenwinning. - Ballast Nedam zal het accent leggen op innovatie, wat moet leiden tot minimaal twee innovatieve initiatieven.
Realisatie 2008 • In het afgelopen jaar zijn de investeringen door de specialistische bedrijven met 2 miljoen euro toegenomen. De investeringen lagen daarmee ruim boven het afschrijvingsniveau. We hebben het productenaanbod op het gebied van specialistische boortechnieken uitgebreid door Hamstra B.V. over te nemen. Dit is een bedrijf met een jaaromzet van 2,5 miljoen euro en tien personeelsleden. Samen met ons bedrijf Gebr. van Leeuwen kunnen we daardoor een completer pakket van grondboringen aanbieden. • We hebben de positie in de grondstoffenwinning verstevigd door 100 procent van de aandelen van Lugo N.V. over te nemen en door indirecte deelneming van 13 procent in Antwerp Stone Terminal N.V. Met de overname van Lugo N.V. hebben we het aandeel in de toekomstige winning van grind in België uitgebreid. Antwerp Stone Terminal is concessie- en vergunninghouder van een terminal in de haven van Antwerpen. Het bedrijf is een afzetkanaal voor de stenen van onze deelneming Bremanger in Noorwegen. We hebben de opbouw van de nieuwe verwerkingsinstallatie Grosskunkel in Duitsland nagenoeg afgerond. Deze zal begin 2009 operationeel zijn. • De tweejaarlijkse Ballast Nedam Innovatiedag in 2008 is een groot succes geweest. Op deze dag werden vele innovaties gepresenteerd. De VF-paal, een nieuw type ondergrondse verankering van de Gebr. van Leeuwen, heeft naast de Ballast Nedaminnovatieprijs in het begin van 2009 ook de Infratech-innovatieprijs en de Cobouwpublieksprijs gewonnen. Een ander innovatief voorbeeld is de modulaire waterzuivering, waarvan het eerste exemplaar in 2008 is gerealiseerd. De modulaire waterzuivering is een sprekend voorbeeld van een totaaloplossing die de klant ontzorgt, die wij samen met een partner ontwikkeld hebben. Meer informatie over deze en andere innovaties kunt u terugvinden in de divisieparagrafen.
Doelstelling 2008 • Extra aandacht besteden aan de uitvoering van de primaire bedrijfsprocessen (operational excellence). - Alle regiobedrijven zullen in 2008 een positief operationeel resultaat behalen.
Realisatie 2008 • Deze doelstelling is niet behaald. Door de sterk gestegen prijzen van toeleveranciers en onderaannemers werden onvolkomenheden in het primaire proces financieel uitvergroot. Het afgelopen jaar hebben we extra aandacht besteed aan de verbetering van de uitvoering van primaire bedrijfsprocessen. Bij een aantal regio’s heeft dit geleid tot wijzigingen in de organisatiestructuur en werkwijze.
Doelstelling 2008 • De aantrekkelijkheid als werkgever voor medewerkers vergroten.
Realisatie 2008 • In 2008 heeft Ballast Nedam bedrijfsfitness mogelijk gemaakt en compenseert zij de bijtelling voor leaseauto’s op aardgas zodat werknemers per saldo maar 14 procent bijtelling hebben. Daarnaast heeft Ballast Nedam meer interne mogelijkheden gecreëerd voor roulatie en interne opleiding.
12
Profiel, missie, strategie, doelstellingen en concernstructuur
Doelstelling 2008 • Nadrukkelijker de verantwoordelijkheid nemen voor de effecten die de realisatie van de totaaloplossingen op de leefomgeving hebben. - Ballast Nedam zal de leidende principes van het opdrachtgevende bouwbedrijf implementeren.
Realisatie 2008 • In 2008 is goede voortuitgang gemaakt. Zo hebben we in 2008 de rol van het Product Groep Management verder uitgebouwd. De Product Groep Managers zijn zowel intern als extern de contactpersonen voor inkoop van specifieke productgroepen. Product Groep Managers maken afspraken met leveranciers, bewaken deze afspraken intern en extern en zorgen dat bedrijfsprocessen zo goed mogelijk op elkaar worden afgestemd. Dit bevordert de transparantie en verbetert de samenwerking. Hier profiteert de leefomgeving uiteindelijk van.
Doelstelling 2008 • Een operationeel resultaat behalen tussen de 3 en 5 procent van de omzet. - Voor 2008 verwachten we een ongeveer gelijkblijvend operationeel resultaat (2007: 42 miljoen euro) bij een hogere omzet (2007: 1 270 miljoen euro), waarbij de marge binnen de doelstelling van 3 tot 5 procent blijft (2007: 3,3 procent).
Realisatie 2008 Deze doelstelling is nagenoeg geheel behaald. Met een operationeel resultaat van 42 miljoen euro hebben we het resultaat van vorig jaar geëvenaard bij een 12 procent hogere omzet van 1,4 miljard euro. Dit resulteerde in een marge van 2,9 procent, wat net onder de range van onze doelstelling lag.
Antoinette Nausikaa wint Bouw in Beeld-prijs 2008 Mijn Ruimte, Mijn Plek, het thema van de tweede editie van de Bouw in Beeld prijs, inspireerde Antoinette Nausikaä tot de winnende foto. Ze gaf hem de titel Het is niet belangrijker dan al het andere om je heen. De 35-jarige fotografe maakte een serie over een zwerfkei op de boulevard in haar geboortestad Vlissingen. De Bouw in Beeldprijs is op initiatief van Ballast Nedam voor het eerst uitgereikt in 2007 onder het thema GebouwGezichten. Sinds vorig jaar wordt de Bouw in Beeldprijs samen met de Stichting Edgar Degas georganiseerd. Deze stichting heeft tot doel verschillende podia te bieden, waarop kunst en cultuur zich in een breed spectrum kunnen ontwikkelen. De tien fotografen die zijn geselecteerd voor de editie van 2009, met als thema Gimme Shelter, vindt u op www.bouwinbeeldprijs.nl.
13
Concernstructuur Ballast Nedam bestaat uit twee divisies: Bouw en Ontwikkeling en Infrastructuur. Het uitgangspunt van de organisatie is het decentrale ondernemerschap in de businessunits van deze divisies. De holding beschikt over een kleine holdingstaf die de Raad van Bestuur ondersteunt. De Raad van Bestuur bestaat uit drie leden. De twee leden naast de voorzitter hebben ieder de primaire verantwoordelijkheid voor een divisie.
Ballast Nedam Bouw en Ontwikkeling Ballast Nedam Bouw en Ontwikkeling B.V. is een van de grotere ontwikkelende bouwondernemingen op het gebied van woning- en utiliteitsprojecten in Nederland. De divisie is actief in de hele horizontale waardeketen, die bestaat uit ontwikkeling, realisatie en beheer van het onderhoud en de exploitatie. Dit gebeurt met de volgende businessunits: • Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij richt zich op de grotere ontwikkelingsprojecten in heel Nederland. • Ballast Nedam Bouw Speciale Projecten is gespecialiseerd in de realisatie van grotere complexe bouwprojecten. • Negen regionaal werkende bouwregio’s richten zich grotendeels op zowel de ontwikkeling, de bouw als het onderhoud van vastgoedprojecten in hun lokale markt. De divisie Bouw en Ontwikkeling beschikt over twee prefabbetonfabrieken die actief zijn in de verticale waardeketen en zowel extern als intern toeleveren aan de woning- en utiliteitsmarkt.
Ballast Nedam Infra Ballast Nedam Infra B.V. is een van de grotere ontwerpende bouwondernemingen op het gebied van de infrastructuur in Nederland. De divisie is actief in de hele horizontale waardeketen, die bestaat uit ontwikkeling, realisatie en beheer van het onderhoud en de exploitatie. Dit gebeurt met de volgende businessunits: • Ballast Nedam Infra Projecten is gespecialiseerd in de realisatie van de grotere complexe infrastructuurprojecten in Nederland, alle internationale projecten van Ballast Nedam en de offshore windmolenprojecten. • Vijf bouwregio’s verwerven en realiseren infrastructuurprojecten in hun lokale markt. De divisie Infra beschikt over een groot aantal bedrijfseenheden die actief zijn in de verticale waardeketen: een ingenieursbureau, elf specialistische bedrijven, vier prefabfabrieken en een bedrijf dat gericht is op de grondstofwinning: • Infra Consult + Engineering is een multidisciplinair ingenieursbureau dat adviesen ontwerpdiensten levert in alle fasen van de bouw van zowel vastgoed- als infrastructuurprojecten. • De elf specialistische bedrijven zijn uitsluitend gericht op specifieke producten zoals funderingen en bouwkuipen. Innovatie, kostenleiderschap en inkoopkennis zijn de kernthema’s. • De vier prefabfabrieken in de divisie leveren aan de hele bouwmarkt, met als zwaartepunt de infrastructuurprojecten. • Het grondstoffenbedrijf heeft concessies in Nederland, België, Duitsland en Noorwegen.
14
Profiel, missie, strategie, doelstellingen en concernstructuur
Voor beide divisies Drie bedrijven worden aangestuurd door beide divisies samen: • Ballast Nedam Concessies richt zich voor beide divisies in de horizontale keten op projecten met een concessiekarakter, zoals de publiek-private samenwerkingsverbanden. • Ballast Nedam Beheer richt zich op het beheer van het onderhoud en van de exploitatie van zowel bouw- en vastgoedprojecten als infrastructuurprojecten. • Ballast Nedam Bouwmaterieel richt zich in de verticale keten op het beheer en de exploitatie van het algemene bouwmaterieel van beide divisies.
Overig In 2005 is de divisie Ballast Nedam International opgeheven. De resterende projecten uit deze divisie, zoals de ontwikkeling en exploitatie van een skiresort in Canada, vallen rechtstreeks onder de holding.
Organogram Overig
Ballast Nedam
Ballast Nedam Infra
BN Asset management BN International BN ICT Abl2 (50%)
Ballast Nedam Bouw en Ontwikkeling
Ballast Nedam Concessies
Ballast Nedam Infra Business Development
Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij
Ballast Nedam Infra Projecten
Ballast Nedam Bouw Speciale Projecten
Regio’s
Regio’s
Ballast Nedam Bouwmaterieel
Infra Consult + Engineering
Specialistische Bedrijven
Prefab
Prefab
Grondstoffen
Ballast Nedam Beheer
15
