Beknopte geschiedenis van het politiek lobbywerk van Broederlijk Delen rond een belasting op financiële transacties

Beknopte geschiedenis van het politiek lobbywerk van Broederlijk Delen rond een belasting op financiële transacties De prehistorie… 1315 In "Les Rois Maudits" schrijft Maurice Druon dat Lodewijk X (bijgenaamd de Ruziemaker) in 1315 geld nodig had om een veldtocht tegen Vlaanderen te financieren (een veldtocht die in de modder strandt en nooit echt is uitgevochten) en dat hij dit geld ondermeer vond door een belasting op kapitaalstromen: "de privileges van de Lombardische bankiers en kooplieden werden beknot, terwijl ze tegelijkertijd eerst één, later twee opcenten op de omzetbelasting over al hun transacties moesten gaan betalen". 1936 De gezaghebbende economist J. M. Keynes stelt dat een transactietaks het gewicht van lange termijnbasissen op de effectenmarktprijzen zou versterken ten opzichte van de inschattingen van speculanten van het korte termijngedrag van andere speculanten. Dit voorstel situeert zich op de achtergrond van de beurscrash van de jaren '30. 1972 JamesTobin stelde een belasting op financiële transacties voor tijdens een lezing aan Princeton University in 1972. Het loskoppelen van de dollar van de goudstandaard zorgde dat jaar voor grote koersschommelingen van de Amerikaanse munt. Tobin baseert zich op het voorstel van Keynes en past dit toe op de valutamarkten. 1995 Op de Sociale Top in Kopenhagen (maart 1995) pleitten de Franse president Mitterand en de Belgische premier Dehaene in hun toespraak voor de invoering van een Tobintaks. In een speciale bijdrage voor het UNDP Human Development Report schrijft James Tobin (Nobelprijswinnaar Economie 1981): "Het is aangewezen dat de vorderingen van een internationale taks aan internationale doelen zouden gewijd worden en ter beschikking gesteld worden aan internationale instituten. Ik suggereerde dit reeds in 1978. Hoewel de inkomensverwerving voor internationale doelen niet de oorspronkelijke motivatie was, komt dit bij de vernieuwde belangstelling voor het voorstel van een Tobintaks steeds meer naar boven als een belangrijke optie".1

De studiefase… Mede namens Broederlijk Delen neemt de Commissie Rechtvaardigheid en Vrede het onderzoek naar de mogelijkheden van een Tobintaks op in haar werkprogramma: "Vanuit de NGO-wereld is er omwille van diverse redenen interesse voor het Tobin-voorstel. Naast het zoeken naar nieuwe en bijkomende financiële middelen voor armoedebestrijding, voedselveiligheid en sociale correcties, is er ook de ethische bekommernis om wat zich afspeelt binnen de vrije markteconomie." (…) "Onze bekommernis is dan ook om het onderzoek naar de invoering van een transactietaks gaande te houden. Dit kan ondermeer door het opzetten van een overleg – ad hoc – tussen de bankwereld en de geïnteresseerde NGO's, waarbij ook deskundigen (b.v. uit universitaire kringen) betrokken worden".2 1996 In een artikel van de IMF-publicatie "Finance and Development" pleit Paul Bernd Spahn (professor publieke financiën aan de Universiteit van Frankfurt am Main en consultant bij het IMF – Departement Fiscale Zaken van 1993 tot 1995) voor de invoering van een tweeledige taks op financiële transacties: een kleine taks (0,02 % of twee basispunten) bij normale transacties, een zware taks (50 tot 100 %) bij extreme speculatie op een bepaalde munt.3

1 2 3

UNDP Human Development Report 1994 – Special contribution by James Tobin Bart Bode in KRV-Nieuws, oktober 1995 Paul Bernd Spahn in IMF Finance and Development, juni 1996

1

Ook in 1996 verschijnt een boek rond de Tobintaks, geredigeerd door enkele medewerkers van het VN Ontwikkelingsprogramma (UNDP)4. Naast voor- en tegenstanders suggereert men de opbrengst van de Tobintaks te gebruiken voor de financiering van de VN. Dit veroorzaakt protest in de VS en er wordt een wet gestemd waardoor VNmedewerkers verboden wordt om publieke debatten rond de Tobintaks te voeren. 1997 Naar aanleiding van de VN-top rond duurzame ontwikkeling (Rio + 5) overhandigt de Commissie Rechtvaardigheid en Vrede op 18 juni 1997 een nota rond de Tobintaks aan het kabinet van premier Dehaene. De nota kwam tot stand met de medewerking van Luc Van Liedekerke (UFSIA, Werkgroep Economie en Ethiek). Op aandringen van Broederlijk Delen stelt de CIDSE werkgroep (CIDSE is de internationale koepel waar Broederlijk Delen deel van uitmaakt), de expert Luc Van Liedekerke aan -toen professor Economie aan de Universiteit van Antwerpen-, om de mogelijkheid te bestuderen de Tobintaks als een additionele bron van ontwikkelingsfinanciering te benutten. Het tekort aan financiële middelen staat namelijk de uitvoering van genomen regeringsbeslissingen en engagementen in de weg. Dit komt ook duidelijk naar voren bij de evaluatie van VN –Conferenties. De Canadese economist Rodney Schmidt publiceert een artikel over de technische haalbaarheid van een belasting op financiële transacties.5 Hoewel het Canadese Ministerie van Financiën hem vraagt aan te tonen dat een Tobintaks technisch niet haalbaar is, wijst zijn studie net het omgekeerde aan. In Zuid-Oost Azië kampen o.m. de Filippijnen, Thailand, Maleisië en Indonesië met een zware muntcrisis. Door speculatie op hun munten worden de alle inspanningen rond armoedebestrijding van de laatste 20 jaar teniet gedaan. 1998 CIDSE, de internationale koepel waar Broederlijk Delen deel van uitmaakt, heeft in 1998 haar eerste officiële standpunt over de Tobintaks klaar. Het standpunt is gebaseerd op de Spahn-versie van de Tobintaks en mee ontwikkeld door Danny Cassimon, professor Economie aan de Universiteit Antwerpen. Het bestrijden van muntcrisissen is, naast de mogelijke inkomsten voor ontwikkelingssamenwerking, een evenwaardig argument voor de invoer van de taks geworden. Op basis van dit document zet men de eerste stappen om de Tobintaks op de politieke agenda te zetten. Drie politieke partijen, Agalev, CVP en SP, pleiten op hun zomercongressen voor de invoering van een Tobintaks. Na Zuid-Oost Azië kampt nu ook Rusland met een muntcrisis. De roebel devalueert op 17 augustus 1998. Wanneer later in het jaar ook de Braziliaanse real in moeilijkheden geraakt, beseft het Internationaal Monetair Fonds (IMF) dat lokale muntcrisissen een globaal effect kunnen hebben. Maleisië neemt maatregelen om haar munt te beschermen die in de richting van een Tobintaks gaan. Aanvankelijk onthaalt het IMF deze met kritiek, later zal het IMF hen feliciteren met de manier waarop Maleisië de crisis aan heeft gepakt.

De netwerkfase… 1999 Op 9 februari 1999 organiseert CIDSE een workshop over de Tobintaks tijdens een zitting van de VN- Commissie voor Sociale Ontwikkeling in New York. Diverse officiële delegaties (waaronder de ambassadeur van India) en NGO's luisteren naar het betoog van de expert Luc Van Liedekerke. De Animatiecommissie van Broederlijk Delen bespreekt op 23 maart een eerste keer het voorstel om de Tobintaks als politiek dossier voor de campagne 2000 te nemen. De leden van de Animatiecommissie "hebben nog heel wat vragen over de voorliggende nota's (…). Ze vinden de Tobintaks als politiek speerpunt zeer technisch en moeilijk voor zowel animatoren, trekkers, als de man in de straat." 6

4 5 6

The Tobin Tax – Coping with financial volatility, Oxford University Press 1996 Rodney Schmidt: A feasible foreign exchange transactions tax, September 1997 Zie: Verslag Nationale Animatiecommissie van 23 maart 1999

2

Het voorstel wordt aanvaard op de Animatiecommissie van 27 april 1999: "De leden van de Animatiecommissie kunnen akkoord gaan met de inhoudelijke lijn van het politiek dossier dat hier wordt voorgesteld. Ze vraagt wel in de uitwerking rekening te blijven houden met de opmerkingen betreffende de punten die op de vorige Animatiecommissie zijn gemaakt". 7 Broederlijk Delen verdedigt de Tobintaks namens CIDSE op een panelgesprek over "Financing for Development". Dit panelgesprek had plaats op 19 mei tijdens de voorbereidende vergadering van Kopenhagen + 5. Andere sprekers zijn Eimi Watanabe (UNDP), Gert Rosenthal (ambassadeur van Guatemala en voorzitter van de ECLAC) en John Langmore (toen directeur van de divisie Sociaal Beleid en Ontwikkeling van de VN). 8 Op 18 juni 1999, op de vooravond van de G8 in Keulen, organiseert CIDSE een debat met professor Spahn rond de invoering van een belasting op financiële transacties. Spahn maakt duidelijk dat hij liever niet heeft dat zijn naam verbonden wordt met een belasting. Broederlijk Delen en 11.11.11 richten op 3 september het Vlaams Netwerk tegen Financiële Speculatie op. Dit netwerk moet het maatschappelijk draagvlak voor de Tobintaks verbreden. Beide organisaties zullen dit netwerk de komende jaren actief trekken. Later dat jaar volgt een gelijkaardig netwerk langs Franstalige kant: Réseau contre la Spéculation Financière. Eind ‘99 vormt men in het parlement een Tobinwerkgroep met geïnteresseerde parlementairen uit de SP.A/PS, Agalev/Ecolo, CD&V/CDH en de toenmalige VU/ID21. Later breidt de groep uit naar senatoren, europarlementairen en geïnteresseerde kabinetsmedewerkers. In samenwerking met de Universiteit Antwerpen, organiseert CIDSE op 22 en 23 oktober een seminarie over de Spahnversie van de Tobintaks. Gekende experten zoals Rodney Schmidt, Luc Van Liedekerke, Danny Cassimon, Paul Reding belichten de diverse aspecten van de taks. Het seminarie kent een groot succes. Internationale NGO-netwerken, vertegenwoordigers van UNCTAD en UN-DESA (die de Internationale Conferentie Financing for Development voorbereiden) nemen hieraan deel. Het verslag van dit seminarie (dat door professor Anthony Clunies-Ross, Universiteit van Rathcliffe wordt opgesteld) wordt internationaal verspreid naar zowel NGO's als officiële beleidsmakers. Na het seminarie worden afspraken gemaakt rond internationale netwerking en campagnes.

De lobbyfase en bewustmaking van de publieke opinie 2000 In februari lanceert Broederlijk Delen de campagne "Stop! Andere Wereld!" met als politiek speerpunt het pleidooi voor de invoering van de Tobintaks. De publieke ondersteuning wordt uitgedrukt door een telefoonactie. Meer dan 57.000 mensen bellen hun steun door. In november neemt de 11.11.11 campagne de fakkel over. Naast het politieke lobbywerk, doen Broederlijk Delen en 11.11.11 ook de toer van Vlaanderen met een vormingsprogramma, om de Tobintaks aan de publieke opinie kenbaar te maken. 9 Minister van Financiën Reynders vraagt de Senaatscommissie Financiën de Tobintaks grondig te onderzoeken en de bevindingen in een Senaatsresolutie te gieten. Ook op de internationale scène neemt de druk toe voor een goede kennis van de Tobintaks. Tijdens de tweede voorbereidende vergadering van de VN-Conferentie Kopenhagen +5 (PrepCom II), in februari 2000, stelt de Canadese delegatie voor een paragraaf over "het verder bestuderen van de Tobintaks" in te lassen. Deze paragraaf is gebaseerd op het werk van CIDSE en van andere internationale netwerken. Tijdens PrepCom III in april organiseert de Wereldraad van Kerken een panel over de Tobintaks. Broederlijk Delen en het Canadese parlementslid Wayne Easter worden als sprekers gevraagd. In New York legt Broederlijk Delen ondertussen de eerste contacten met het team dat de Conferentie "Financing for Development" (FfD) voorbereid. Broederlijk Delen ijvert er namelijk voor dat de Tobintaks (als een goed instrument voor ontwikkelingsfinanciering) mee wordt opgenomen in deze conferentie. Eind mei is het onderzoek van de Senaatscommissie Financiën naar de Tobintaks afgerond. Op 31 mei en 7 juni komen voor- en tegenstanders van de Tobintaks in de Belgische Senaatscommissie aan het woord. Tijdens de hoorzittingen laait de discussie tussen de voor- en tegenstanders van de Tobintaks hoog op. De tegenstanders spitten vooral de technische (on) 7 8 9

Zie: Verslag Nationale Animatiecommissie van 27 april 1999 Een video van dit panelgesprek is beschikbaar op de Cel Politiek van Broederlijk Delen Zie politiek dossier van de Broederlijk Delen campagne 2000 "Een belasting op financiële speculatie"

3

haalbaarheid van de belasting in detail uit. Broederlijk Delen en 11.11.11 zorgen ervoor dat de experten Rodney Schmidt en Paul Bernd Spahn de taks verdedigen. Op 9 juni organiseert Broederlijk Delen een colloquium over de taks, in samenwerking met de Interparlementaire Unie. Naast Schmidt en Spahn komen nu ook Luc Van Liedekerke, Yilmaz Akyuz (UNCTAD) en het Europees parlementslid Harlem Desir aan het woord. De tegenstand komt vooral uit de liberale hoek met als tenoren Paul De Grauwe en Philippe Bodson. Eind juni vindt in Genève de Wereldtop voor Sociale Ontwikkeling (Kopenhagen +5) plaats. De VS verzetten zich tegen het opnemen van de Tobintaks in de slottekst van de conferentie. Broederlijk Delen (als lid van de officiële Belgische delegatie) werkt samen met de Canadese delegatie een compromistekst uit die ook voor de VS aanvaardbaar is. Deze tekst geeft de VN (toch) het mandaat om (o.a.) de Tobintaks te bestuderen : " a rigorous analysis of advantages, disadvantages and other implications of proposals for developing new and innovative sources of funding, both public and private, for dedication to social development and poverty eradication programmes." 10 In november is CIDSE één van de 20 geselecteerde NGO's uit de hele wereld die door de VN uitgenodigd worden om in een officiële hearing haar visie over de Tobintaks te geven. De officiële hearing fungeert als voorbereiding op de Internationale Conferentie Financing for Development en is dus een belangrijk lobbymoment. Op 7 december keurt de Belgische Senaat eindelijk een resolutie over de Tobintaks goed. De drie belangrijke argumenten vóór de Tobintaks zijn in deze resolutie (in meer of mindere mate) opgenomen. Ook wordt een duidelijk standpunt van de Belgische regering over de belasting op financiële transacties gevraagd. Didier Reynders vraagt aan de Hoge Raad van Financiën om op basis van grondig onderzoek een adviserend rapport voor hem te schrijven. 2001 Ook in het politiek dossier van de BD-campagne "De aarde behoort aan allen" komt de Tobintaks aan bod. In dit politiek dossier werkt Broederlijk Delen namelijk een financieel eisenpakket uit: 0,7 % van het BNP voor ontwikkelingssamenwerking, de invoering van een belasting op financiële transacties en kwijtschelding van de schuldenlast. Deze eisen worden specifiek naar voor geschoven in het kader van het Belgisch EU-voorzitterschap. 11 CIDSE stelt gelijkaardige eisen, samengevat in de Position Paper « Financiering van ontwikkeling door herverdeling".12 De eisen van Broederlijk Delen en CIDSE komen in de verschillende PrepComs voor de Internationale Conferentie "Financing for Development" aan bod. De paragraaf over de studie van nieuwe financiële middelen (opgesteld door de Canadese delegatie, cf. Genève 2000) houdt lang stand, maar wordt in de laatste voorbereidende vergadering uiteindelijk toch door de VS gewraakt. In 2001 bereikt de populariteit van de zogenaamde antiglobaliseringsbeweging een hoogtepunt. Broederlijk Delen neemt actief aan de talrijke antiglobaliseringsbetogingen deel. Inhoud en mobilisatiekracht versterkten de verstandhouding tussen BD en de Andersglobalisten. In mei 2001 heeft ook de derde VN-conferentie voor Minst Ontwikkelde Landen (LDC) plaats, waar we 6 partners uit het Zuiden de kans geven om aan deel te nemen. Net voor deze LDC Conferentie organiseert BD haar "aandeelhoudersvergadering". Eind juni overhandigt de Hoge Raad van Financiën haar onderzoek en advies over de Tobintaks aan Didier Reynders. Broederlijk Delen reageert in een tegenrapport gematigd negatief. Gematigd omdat voor het eerst rekening werd gehouden met meest recente argumenten in de Tobindiscussie, maar toch negatief omdat de nieuwe elementen slechts oppervlakkig bekeken worden. Minister van financiën Reynders kondigt aan dat hij de Tobintaks tijdens het Belgisch voorzitterschap op de Europese agenda zal zetten. Van 20 tot 22 september bespreken de Financiënministers de Tobintaks tijdens een top die plaatsheeft in de achtertuin van de minister. Achteraf zijn de meeste onder hen sceptisch, maar de druk van andere politici en civiele maatschappij is zo groot dat ze besluiten een studie aan te vragen. Ditmaal wordt de Europese Commissie gevraagd de "uitdagingen van de Globalisering" te bestuderen. De Tobintaks is daar een onderdeel van. De politieke druk blijft het hele jaar op de ketel: Lionel Jospin en Gerard Schröder spreken zich uit voor verder onderzoek naar de Tobintaks. Frankrijk stemt in 2001 als eerste land een principeakkoord voor de invoering van een Tobintaks op Europees niveau. Na de gebeurtenissen van 11 september noemt Brits Minister Gordon Brown de Tobintaks als één van de 10

Canada laat bij de plenaire goedkeuring van de tekst in Genève een opmerking noteren dat het hier wel degelijk over de Tobintaks gaat. Deze tekst is trouwens nog steeds geldend als VN-mandaat. 11 Zie Politiek Dossier Broederlijk Delen Campagne 2001 "De aarde behoort aan allen" 12 CIDSE Position Paper "Financing Development Through Redistribution", September 2001

4

mogelijkheden om meer middelen voor ontwikkelingssamenwerking te genereren. Hij vindt namelijk dat armoede één van de belangrijkste voedingsbodems voor terrorisme is. 2002 Verder bouwend op de discussie van de voorbije jaren en op de documenten van o.m. Broederlijk Delen wordt op 13 maart een Belgisch wetsvoorstel ter invoering van een Spahntaks bekend gemaakt. Dit wetsvoorstel voorziet in de invoering van een Spahntaks in de Eurozone, vanaf het moment dat de meerderheid van de landen uit deze zone dit zouden beslissen. SP.A, Agalev, Ecolo, CD&V, CDH, PS en SPIRIT steunen het voorstel. Door diverse politieke spelletjes (van de tegenstanders) zal het ongeveer een jaar duren vooraleer het wetsvoorstel in de Kamercommissie Financiën ten gronde besproken zal worden. Ook internationaal dragen we nog steeds ons steentje bij. Zo verdedigt Broederlijk Delen de taks op het Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre (Brazilië) en verrichten we intensief lobbywerk op de laatste voorbereidende vergadering van de Internationale Conferentie "Financing for Development". Deze laatste vergadering blijkt bij nader inzien cruciaal, aangezien daar de definitieve slotverklaring voor de conferentie onderhandeld is. In deze slottekst vraagt men om o.a. de Tobintaks grondig te bestuderen als mogelijke bron voor ontwikkelingsfinanciering. Op de eigenlijke conferentie in Monterrey (Mexico) organiseert CIDSE een aantal workshops, o.m. rond de belasting op financiële transacties (Tobintaks). De Duitse regering stelt er een nieuwe studie door professor Spahn voor, waarin hij o.m. pleit voor de invoering van de taks in de Eurozone. Ook het Europees Parlement brengt een studie uit over de mogelijkheden en gevaren van een Spahntaks. Dit op vraag van Didier Reynders, Lionel Jospin, Gerard Schröder en Gordon Brown13. VUB professor Lieven Denys reageert op de aantijgingen van EU-Commissaris Bolkenstein dat de Tobintakst tegen de EU wetgeving zou zijn. Zijn argumentatie wordt internationaal erkend en verstevigt het gangbare wetsvoorstel met een inkadering in de Europese fiscaliteit.

De taks neemt in België na jarenlang treuzelen de politieke sneltrein… 2003 Op het derde Wereld Sociaal Forum in Porto Alegre (Brazilië) geeft CIDSE een workshop over de opvolging van de Financing for Development -conferentie (januari 2003). De Tobintaks krijgt daar een centrale plaats. De interesse voor de workshop is groot. Hoewel het Belgische wetsvoorstel dateert van maart 2002, duurt het tot februari 2003 vooraleer de eerste besprekingen van het wetsvoorstel in de Kamercommissie Financiën en Begroting plaatshebben. Broederlijk Delen woont de verschillende besprekingen bij. Het debat verschuift van het "technisch onhaalbare" naar "louter een kwestie van politieke wil". Maar de (Vlaamse en Franstalige) liberalen willen niet van een belasting op kapitaalstromen weten en werken het wetsvoorstel continu tegen. Eerst stelt Commissievoorzitter Olivier Mangain (MR) de hoorzittingen uit. Vervolgens rekt hij de tijd vooraleer het wetsvoorstel terug op de agenda te plaatsen. Vlak voor het einde van de legislatuur, tijdens de laatste bijeenkomst van de Kamercommissie op 26 maart, haalt Minister Reynders een politiek manoeuvre uit zodat men niet tot een stemming kan overgaan. Door politieke druk kan men nog een extra commissiezitting over de Tobintaks (op 31 maart) afdwingen. Maar de Vlaamse liberalen blijven op het strategische moment van de stemming uit de zaal weg en ook de CD&V (die mede indiener is van het wetsvoorstel) is niet in aantal aanwezig. Resultaat: de stemming van het wetsvoorstel kan niet doorgaan aangezien men het vereiste quotum niet bereikt. In de loop van 2003 sluiten zich nieuwe leden bij het Netwerk tegen financiële speculatie aan: o.a. de twee vakbonden ACV en ABVV, Bond Beter Leefmilieu en KWB. Het netwerk krijgt op 19 februari 2003 op de trappen van de Beurs de nieuwe naam "Financieel Actie Netwerk" (FAN). De verbreding van het netwerk en het jarenlange werk van o.a. Broederlijk Delen zorgt voor een breed maatschappelijk draagvlak voor de Tobintaks. Uit een HIVA-studie over het draagvlak voor de N-Z acties blijkt namelijk dat 76% van de ondervraagden voorstander is van een Tobintaks (HIVA-studie, 2003). De Interparlementaire Tobinwerkgroep, voorgezeten door Dirk Van Der Maele (SP.a), komt een aantal keren met het Financieel Actie Netwerk samen om een nieuwe politieke strategie uit te stippelen voor de legislatuur Verhofstadt II. Beslist wordt om het wetsvoorstel bij de nieuwe legislatuur zo snel mogelijk opnieuw in te dienen en om het wetsvoorstel ook te 13

European Parliament, DG for Research, Working Paper, "Feasibility and impact of taxation for development assistance on international capital transactions", DEVE 104 EN, March 2002.

5

bespreken in de nog op te richten Bijzondere Commissie Globalisering. Vanuit het middenveld zal de druk naar de politieke partijen en het sensibiliseringswerk opgevoerd worden. Op 10 mei 2003 brengen Broederlijk Delen en 11.11.11 op het Belgisch Sociaal Forum een informatief spel over de Tobintaks aan de man. Het doel is om die mensen die de Tobintaks (nog) niet kennen over de taks te informeren. Van 12 tot en met 15 mei organiseert een werkgroep van de Europese NGO-koepel Concord een driedaags seminarie over het Financing for Development –proces in de VN. De Tobintaks is een van de onderwerpen die hier besproken wordt. Broederlijk Delen, die vanaf het begin dit proces binnen de VN opvolgt en er de Tobintaks steeds verdedigde, draagt aan dit seminarie bij. Na de federale verkiezingen wordt in juni 2003 de nieuwe regering Verhofstadt II gevormd. Het wetsvoorstel Tobin/Spahntaks wordt van bij de aanvang van de nieuwe legislatuur opnieuw ingediend (en krijgt daarom het symbolische nummer 1). Het studiecentrum van de VN (belast met de studie over de Tobintaks) organiseert in september een internationale expertenvergadering over innoverende middelen voor ontwikkelingsfinanciering. CIDSE wordt hierop uitgenodigd en zit een sessie voor. Een van de sessies gaat specifiek over de Tobintaks14. De conclusie van de expertenvergadering zal mee in de VN-studie opgenomen worden. CIDSE verricht actief lobbywerk in New York op de Algemene Vergadering van de VN (28-30 oktober 2003). De Algemene Vergadering heeft als agendapunt de opvolging van de Financing for Development conferentie. De Tobintaks is een van de centrale punten in het CIDSE lobbydocument, dat de basis vormt van de dialoog met de verschillende beleidsmakers. Zes van de 11 lidorganisaties worden uitgenodigd om op een van de vergaderingen of rondetafels te spreken. Uiteindelijk wordt in een VN-resolutie15 beloofd om de volgende Algemene Vergadering (de 59e zitting in 2004) de resultaten van de VN-studie over extra middelen voor ontwikkelingsfinanciering bekend te maken. In november 2003 komt een nieuw werk over de Tobin/Spahntaks uit. Het boek verzamelt actuele bijdragen van diverse experten. Het verzameld werk is gebundeld door de "New Rules for Global Finance Coalition"16. 2004 Op 4 februari wordt Broederlijk Delen, samen met Luc Van Liedekerke en Lieven Denys, gevraagd om in Parijs het Belgische wetsvoorstel en de acties rond de Tobintaks toe te lichten bij een bijzondere "Chirac"-werkgroep. De werkgroep staat onder het mandaat van de Franse president Chirac en zoekt naar hoe extra middelen voor ontwikkelingsfinanciering gevonden kan worden. De Bijzondere Commissie Globalisering start op 3 april met de besprekingen van het wetsvoorstel Tobin/Spahntaks. De besprekingen verlopen gemoedelijker dan in de Kamercommissie Financiën. Op 8 april lanceert Broederlijk Delen samen met andere organisaties een pinactie ten voordele van de Tobintaks. Met deze pin wil men de publieke druk opvoeren voor een goedkeuring van het wetsvoorstel. Wie de pin draagt, eist de invoering van een taks op muntspeculatie. De actie blijkt een groot succes. De voorraad pins is snel volledig uitgeput. Na de goedkeuring in de Kamercommissie en voor de stemming van het wetsvoorstel in de voltallige Kamer, plant het Financieel Actie Netwerk een pinactie met bekende Vlamingen op touw te zetten. Na een aantal besprekingen formuleert de Bijzondere Commissie Globalisering op 25 mei een aanbeveling met de vraag aan de Kamercommissie Financiën om zich zo snel mogelijk over het wetsvoorstel uit te spreken. Op 15 juni 2004 staat het wetsvoorstel Tobin-Spahntaks geagendeerd bij de Kamercommissie Financiën en Begroting. Broederlijk Delen voert het politiek lobbywerk nog op en roept alle politieke partijen op om het wetsvoorstel goed te keuren. Tot ieders verbazing duurt de bespreking van het wetsvoorstel niet lang (geen politieke spelletjes dit keer) en gaat men vrij snel over tot een stemming. Een alternatieve meerderheid (SP.A-Spirit/PS, CD&V/CDH, Ecolo) keurt het wetsvoorstel goed. De Franstalige liberalen (MR) onthouden zich en de VLD en Vlaams Blok stemmen tegen. 14

In deze sessie bespreekt men de paper "Revenue Potential of the Tobin Tax for Development Finance: A Critical Appraisal", geschreven door Machinko Nissanke. 15 VN-Resolutie (A/C.2/58/L.83) van 15 december 2003, opgesteld door the Second Committee van de AV op het einde van de 58e zitting van de AV. 16 "Debating the Tobin tax", New Rules for Global Finance, Washington DC, November 2003.

6

De tijd tussen de stemming in de Kamercommissie en de Plenaire vergadering van de Kamer is bijzonder kort. De pinactie van FAN met BV's valt hierdoor in het water. Op 1 juli ligt het voorstel namelijk al in de voltallige Kamer ter stemming voor. Na een lange bespreking wordt ook daar het wetsvoorstel met dezelfde alternatieve meerderheid goedgekeurd. Het is nu afwachten of de Senaat het wetsvoorstel nog evoceert en wijzigingen aanbrengt. Het Financieel Actie Netwerk speelt een belangrijke rol in het verdedigen van de Tobin/Spahntaks op Europees niveau. Het wetsvoorstel is ondertussen in meerdere talen vertaald en sinds eind april gebruiken organisaties in andere Europese landen het Belgisch wetsvoorstel als model voor hun nationale lobby- en campagne-initiatieven ten voordele van een Spahntaks. Ook wil men door de goedkeuring in België nieuwe energie steken in het lobbywerk voor de invoering van de taks binnen de Europese instellingen. Op 8 juli komen Europese NGO's en Europarlementariërs hierover een eerste keer samen in het Europees Parlement. Eind 2004 verwacht men het VN-rapport over innoverende middelen voor ontwikkelingssamenwerking17. Het rapport zal beleidsvoorstellen formuleren en deze, in het kader van de opvolging van het Financing for Development proces, naar alle regeringen opsturen. De Tobin/Spahntaks vormt een onderdeel van dit rapport. Mede daarom zijn de verwachtingen hooggespannen. Het zou het Tobintaksdossier binnen de VN een sprong vooruit kunnen helpen.

Verklarende lijst met afkortingen 11.11.11: de Vlaamde koepel van Noord-Zuid NGO's BD: Broederlijk Delen BNP: Bruto Nationaal Product CIDSE: internationale Christelijke koepel van NGO's waar Broederlijk Delen lidorganisatie van is CONCORD: Europese koepel van Noord-Zuid NGO's EU: Europese Unie FAN: Financieel Actie Netwerk FfD: Financing for Development HIVA: Hoger Instituut voor de Arbeid IMF: Internationaal Monetair Fonds Kopenhagen +5: een top van de VN voor Sociale Ontwikkeling (opvolging van de top in Kopenhagen alleen heeft deze nu plaats in Genève) LDC: de minst ontwikkelde landen (soms ook afgekort als MOL) PrepCom: voorbereidende vergadering voor een conferentie van de Verenigde Naties Rio +5: top van de Verenigde Naties rond duurzame ontwikkeling UNCTAD: United Nations Trade and Development UN-DESA: het orgaan binnen de Verenigde Naties die de Internationale conferentie "Financing for Development" organiseren UNDP: het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties VN: Verenigde Naties VUB: Vlaamse Universiteit Brussel WB: Wereldbank

17

Het rapport werd in 2000 in Genève via een VN-conferentie besteld (cf. 2000). In 2003 beloofde men de resultaten eind 2004 bekend te maken.

7