JAARVERSLAG 2012 van de
STICHTING BEHOUD RELIGIEUS ERFGOED DE STEEG
Inschrijvingsnummer KvK 56472692 www.kerkopsteeg.nl
Het Jaarverslag 2012 van de Stichting Behoud religieus erfgoed De Steeg is vastgesteld in de vergadering van het bestuur van 29 januari 2013
1
TEN GELEIDE De Stichting Behoud religieus erfgoed De Steeg is opgericht op 14 november 2012 en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. De stichting streeft naar een passende herbestemming van de RK Kerk met pastorie aan de Hoofdstraat in De Steeg, gemeente Rheden. Deze in 1927 door architect Jan Stuyt gebouwde kerk is een beeldbepalend gebouw in het dorp De Steeg. Kerk en pastorie zijn als gemeentelijk monument aangewezen. De recent opgerichte stichting heeft zich ten doel gesteld: a. te bevorderen dat een passende herbestemming wordt gegeven aan het religieus erfgoed van de voormalige RK-parochie in De Steeg. b. bij te dragen aan de instandhouding van het kerkgebouw, pastorie en tuin mits het kerkgebouw nadat het aan de eredienst is onttrokken, een passende maatschappelijke functie voor de gemeenschap gaat krijgen of heeft verkregen. c. en voorts al wat met een en ander rechtstreeks of zijdelings verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin des woords. Kerk en pastorie zijn thans nog in eigendom van de RK parochie Levend Water te Doesburg. Het bestuur van deze parochie heeft in december 2012 het complex verkocht aan een in De Steeg wonende ondernemer. De overdracht is gepland op 2 april 2013. Het bestuur van de Stichting is positief over de verkoop aan een locale ondernemer en wil samen met hem werken aan een goed herbestemming van de kerk. Hiervoor is een beleidsplan opgesteld en een aanvraag bij de Raad voor Cultureel Erfgoed voor subsidiering van een adequaat haalbaarheidsonderzoek in gediend. Het Jaarverslag 2012 geeft een goede terugblik van het proces is de afgelopen anderhalf jaar. Aangezien de Stichting de Stichting pas op 14 november 2012 van start is gegaan, is de verslagperiode van de Stichting beperkt tot de laatste 6-7 weken van 2012. Om die reden is het accent in dit eerste Jaarverslag vooral op een uitgebreide terugblik komen te liggen. Het bestuur van de Stichting Behoud religieus erfgoed De Steeg De Steeg; 29 januari 2013
Samenstelling bestuur van de stichting Het bestuur bestaat bij de oprichting uit vijf bestuurders, te weten; de heer Drs. J.W.M. Jansen te Ellecom, in de functie van voorzitter; mevrouw M.C.A.P. Brekelmans-Roelofs te De Steeg, in de functie van vicevoorzitter; de heer Mr. G.J. Leemreize te De Steeg in de functie van secretaris; mevrouw Drs. M.A.B. Poorthuis te De Steeg, in de functie van bestuurslid; de heer G.J. Kreeft (M.A.) te De Steeg in de functie van bestuurslid. Overige gegevens De stichting heeft als bankrekening nummer 47.10.43.788 De stichting is te vinden op internet via www.kerkopsteeg.nl
2
TERUGBLIK DOOR HET BESTUUR
1
Aanleiding; voorgenomen besluit 2011 voor kerksluitingen
In het kader van een complete reorganisatie van het aartsbisdom Utrecht zullen een zeer groot aantal RK kerken binnen afzienbare tijd worden gesloten. Na opheffing van de parochies, die sterk gelieerd waren aan locale en wijkgemeenschappen en de vorming van grote regionale en stedelijke parochies, dreigen nu ook heel veel kerkgebouwen te verdwijnen. Het kerkbestuur van de parochie “Levend Water”, die de locaties Brummen, Dieren, de Steeg, Rheden, Drempt, Doesburg en Giesbeek-Lathum omvat, heeft in 2011 een voorgenomen bestuit genomen om een aantal kerken aan de eredienst te onttrekken. Binnen enkele jaren zullen wellicht 5 van de 7 kerken worden afgestoten. Inmiddels is dit besluit in de Steeg eind 2012 al werkelijkheid geworden. 2
Vrees voor verlies religieus erfgoed in de Steeg en ontstaan werkgroep Jan Stuyt
Wat zou dit betekenen voor de kerk in de Steeg, een stuk religieus erfgoed dat deel uitmaakt van het oeuvre van tientallen kerken en andere gebouwen van de bekende architect Jan Stuyt, maar uniek is in deze omgeving.? Gezien eerdere ervaringen met het afstoten van het klooster was er binnen de plaatselijke gemeenschap de vrees dat de kerk aan de verloedering ten prooi zou vallen. Onder de naam Jan Stuyt-groep heeft zich toen een aantal mensen verenigd om de kerk onder de aandacht te brengen bij een breed publiek 3
Jan Stuyt vernieuwend architect.(1868- 1934}
Het kerkgebouw maakt deel uit van het oeuvre van tientallen kerken en andere gebouwen van de bekende architect Jan Stuyt. Jan Stuyt is een van de belangrijkste vernieuwers geweest in de r.-k. kerkenbouw aan het begin van de vorige eeuw Aanvankelijk werkte hij bij Pierre Cuypers en diens zoon Jos Cuypers, bouwers van veel neogotische kerken (symbolen van het herrezen katholicisme in Nederland) en gebouwen als het rijksmuseum, het centraal station in Amsterdam en kasteel Haarzuilens. Als Jan Stuyt in 1908 zelfstandig verder gaat, grijpt hij terug op de romaanse en vroegchristelijke bouwkunst in Italië en andere mediterrane gebieden Naast vele imposante gebouwen ontwierp hij ook kleinere dorpskerken die hij inpaste in de locale situatie en niet als een gotische kathedraal boven het dorp uittorende. De kerk in de Steeg is hier een voorbeeld van. Een kerk die sober is van opbouw met zowel romaanse als gotische stijlelementen met een geringe afstand tussen priesterkoor en middenschip met tongewelf zodat de mensen optimaal konden deelnemen aan de liturgie en tegelijk “een huis des gebeds” zoals boven de ingang staat. Het gebouw is ook als gemeentelijk monument aangewezen. 4
Monumentendagen 2011
Tijdens de monumentendagen in september 2011 is de kerk “in the picture” gesteld. Naast de openstelling voor het publiek zijn toen door de Jan Stuytgroep lezingen georganiseerd die werden verzorgd door drs. Brugman van het landelijke Jan Stuytgenootschap en George Stordiau zoon van de maker van de bijzondere kruiswegstaties Pierre Stordiau. De muzikale omlijsting was in handen van Annemarie Stordiau, bekend van
3
het Nederlands blazersensemble. Meer dan 275 bezoekers kwamen dat weekend de kerk bezoeken. Werkgroep Jan Stuyt omgedoopt in “Platform Behoud kerkgebouw De Steeg”
5
Er bleek een groot draagvlak voor dit monument. De ervaringen tijdens de monumentendagen waren aanleiding om een wat steviger basis te geven aan de Jan Stuytgroep die toen op 21 mei 2012 werd omgedoopt in Platform Religieus erfgoed De Steeg. Leden waren Jan Jansen, Hilde Brekelmans, Gerard Kreeft, Gerard Leemreize, Ger van der Lubbe, Eugenie van de Werf-Huysmans, Wim Peppelman en Marianne Poorthuis. 6
Projectplan
Dit platform stelde een projectplan samen om de activiteiten om te komen tot een waardige bestemming van dit religieus erfgoed te stroomlijnen en richting te geven. Het platform beoogde een rapportage van mogelijkheden voor een passende herbestemming van het complex. De eindrapportage zal moeten resulteren in een voorstel voor mogelijkheden voor een waardige herbestemming, zonodig vergezeld van suggesties voor een adequate organisatie- en exploitatieopzet als handreiking voor eventuele kopers. Daarnaast wilde het platform gesprekpartner zijn voor betrokken partijen als de gemeente Rheden, de Belangengemeenschap De Steeg-Havikerwaard te De Steeg, RK parochiebestuur Levend Water te Doesburg, de locatieraad van de parochie te De Steeg, de protestantse kerkgemeenschap Ellecom-De Steeg, eventuele kopers, adviseurs van partijen, etc. 7
Het platform zag zich concreet voorde volgende taken gesteld: Entameren van onderzoek naar wat wel en niet haalbaar is. Onderhouden van contacten met personen en instanties die een rol (kunnen) spelen: Provincie, Gelders Genootschap, Vereniging van Kleine kernen, Oudheidkundige Kring, ondernemers etc. Informeren en adviseren. Initiëren van en meewerken aan evenementen, bijeenkomsten en andere activiteiten die kunnen bijdragen aan de doelstelling. Fungeren als klankbord voor gemeente, Belangengemeenschap en andere instanties die bestuurlijk of anderszins zijn betrokken bij het proces. Verwerven van de nodige financiën om de taken te kunnen uitoefenen. Communicatie met de bevolking en de pers (regionale en locale pers.) Oprichting van de “Stichting Behoud religieus erfgoed De Steeg”.
Om bovengenoemd takenpakket te kunnen uitvoeren, bleek het al spoedig gewenst om als zelfstandig rechtspersoon deel te nemen aan het rechtsverkeer in verband met de financiële consequenties. Op 9 oktober 2012 werd besloten tot de oprichting van de stichting religieus erfgoed de Steeg, op 14 november vond de oprichting bij notariële acte plaats ten kantore van notaris Kroon te Velp. Bestuursleden werden Jan Jansen, Hilde Brekelmans, Gerard Leemreize, Gerard Kreeft en Marianne Poorthuis. Een aantal leden van het platform bleef beschikbaar voor het geven van adviezen. 8
Entameren van haalbaarheidsonderzoek
4
Er is door het platform contact gezocht met de Stichting BOEi. Daarbij bleek dat er mogelijkheden bestonden voor een dergelijk onderzoek mits er een concreet plan werd aangereikt compleet met exploitatiebegrotingen. Het eerder genoemde projectplan is daartoe ingediend. Dit vormde de basis voor de offerte van de Stichting BOEi. Bij de Raad voor Cultureel erfgoed is eind november 2012 een aanvrage voor subsidie van dit onderzoek ingediend. Ook is bij Gedeputeerde Staten een verzoek om subsidie ingediend. Op dit verzoek is nog in 2012 positief gereageerd door toekenning van een bijdrage in de kosten van het haalbaarheidsonderzoek. 9
Onderhouden van contacten
Met diverse instanties zijn contacten gezocht om te komen tot een effectief netwerk waarbinnen het platform/ stichtingsbestuur zou moeten functioneren als spin in het web. Zo was er overleg met het parochiebestuur als verkoper van het kerkgebouw, de provincie, het gemeentebestuur, de plaatselijke belangengemeenschap, de Raad voor Cultureel Erfgoed. Met het parochiebestuur is afgesproken elkaar op de hoogte te houden van de ontwikkelingen Mede door contacten met het parochiebestuur hebben we mede invloed kunnen uitoefenen op de verkoop. Naast andere invloeden heeft e.e.a. geresulteerd in een verkoop aan een locale ondernemer die kerk en pastorie heeft gekocht mede vanuit een stuk betrokkenheid met het gebouw als symbool van de plaatselijke gemeenschap. Met de gemeente, bij monde van de wethouder voor ruimtelijke ordening, was er een informatief overleg over de ontwikkelingen, de te verwachten verkoop, de stichting, het haalbaarheidsonderzoek en de financiering ervan. De raad van de gemeente Rheden had zich in een eerder aangenomen motie uitgesproken voor de bevordering van behoud van cultureel erfgoed. Met de plaatselijke belangengemeenschap was er informatief overleg over de ontwikkelingen en de mogelijkheden van de kerk binnen de plaatselijke gemeenschap. Met de provincie was er overleg over de subsidie voor het haalbaarheidsonderzoek. Met de toekomstige eigenaar heeft een eerste kennismakingsgesprek plaats gevonden, waarbij het te verrichten haalbaarheidsonderzoek een belangrijk thema vormde. 10
Activiteiten en evenementen
Tijdens monumentendag op 8 september was de kerk voor het publiek opengesteld . Dit trok 160 bezoekers. Er was ondermeer een dia show met Steegse monumenten en een demonstratie van een glazenier. Een iconenschilder was op het laatste moment verhinderd. In totaal maakten 65 personen van de gelegenheid gebruikt om het register Vrienden van de kerk op De Steeg te tekenen. Op 15 en 16 december was de kerk wederom voor het publiek opengesteld. De kerk was geheel in kersttooi Er waren demonstratie van een glazenier, een kerststalbouwer en een iconenschilder. De publieke belangstelling viel wat tegen. Wellicht was er teveel georganiseerd in de directe omgeving zoals Middachten, Ellecom, Rheden en Dieren. 11 Vriendenkring, donateursacties. Op monumentendag hebben zich 65 personen opgegeven als vriend van de kerk. Daarna zijn er nog enkele leden bij gekomen. Een gerichte wervingsactie heeft nog niet plaatsgevonden. 5
Dit zal een van de eerste prioriteiten zijn voor 2013. Een en ander zal deel moeten uitmaken van een financieringsplan voor een totaalprogramma aan activiteiten. In december 2012 is door de Stichting bij de Belastingdienst een registratie aangevraagd als Algemeen Nut Beogende Instelling (ANBI). Het bestuur is van mening dat het verwerven van deze status een positieve invloed kan hebben op het verwerven van donaties. 12
Eigendomsoverdracht pastorie en kerkgebouw.
Op 11 december werd de locatieraad officieel op de hoogte gesteld van de verkoop van het complex aan de heer Lammers uit De Steeg. Hij heeft het pand gekocht, mede vanuit betrokkenheid bij het kerkgebouw en haar verleden. Er zijn al contacten van het stichtingsbestuur geweest met de nieuwe eigenaar, maar nadere acties in die richting zullen concreter plaatsvinden als alles definitief rond is. Wel is de wederzijdse bereidheid tot samenwerking uitgesproken. Aan het eind van het jaar was er nog geen duidelijkheid over overdracht van het orgel en de kruiswegstaties van Stordiau. De overdracht van het complex is gepland op 2 april 2013. Op 22 maart daaraan voorafgaand zal de kerk officieel aan de rooms-katholieke eredienst worden onttrokken 13
Communicatie
In het afgelopen jaar is op bepaalde momenten in het proces actief contact met de pers. Dat heeft geresulteerde in een aantal publicaties in de Regiobode en De Gelderlander. Daarnaast had het Platform al besloten te komen tot een eigen website. Deze opdracht is overgenomen door de Stichting. Een opdracht hiertoe werd verstrekt aan Susanna Graver van “Aan de stamtafel”. Samen met Marianne Poorthuis, verantwoordelijk voor de inhoud van de site, is een mooie website ontstaan en kon deze halverwege december worden gelanceerd. Een andere activiteit in het afgelopen jaar was het ontwikkelen en laten drukken van een goede brochure over de kerk. 14
Financiën
De jonge Stichting kon bij de start in november niet beschikken over financiële middelen. Een begroting opstellen was toen niet direct aan de orde. In december is een bijdrage in de kosten voor de website ontvangen van de locatieraad De Steeg. Hierdoor was het mogelijk enkele noodzakelijke kosten te betalen. Verder mocht de Stichting in december een subsidie van € 5.000 ontvangen van de provincie Gelderland als bijdrage in de kosten van het haalbaarheidsonderzoek. Dit heeft geleid tot het vaststellen in januari 2013 van een voorlopige begroting voor 2013. Dit bedrag heeft in deze begroting een geblokkeerde bestemming. Het is op de spaarrekening gestort in afwachting van het resultaat op de subsidieaanvraag voor een haalbaarheidsonderzoek bij de Raad voor Cultureel erfgoed. Vanwege het belang ervan voor de toekomstige exploitatie is deze aanvraag eind december ook ondertekend door de toekomstige eigenaar en daarmee een aanvraag van Stichting en eigenaar geworden. Samengevat kan de stichting het jaar per 31 december afsluiten met een positief saldo van € 398,47 en een voorziening van € 5.000,00.
6
