Werkgroep Religieus Erfgoed Plaatsbezoek – kapellen Plaatsbezoek Grammene – 15 juli 2013 Grijsbulckstraat 21: OLV van Altijd-durende Bijstand Op de zuidhoek van het omhaagde “Kapelhof” staat een gemetste kapel toegewijd aan OLV van Altijddurende bijstand. Het is een tweekleurig bakstenen gebouw op rechthoekige plattegrond onder een zadeldak met pannen. De oorspronkelijke kapel was groter, maar werd gedurende WOI vernield en moet dus uit de 19 de eeuw dateren. Deze kapel dateert van 1920. De voorpuntgevel heeft een spitsboogdeur en een dito nis onder decoratieve ontlastingsbogen. Er is een ruitmotief verwerkt in de geveltop. De vleugeldeur heeft venstertjes met gietijzeren tracering. De zijgevels hebben een blind spitsboogvenster. Binnenin staat een plaasteren beeld. Het oorspronkelijke gepolychromeerd houten beeld wordt bewaard op de hoeve die door de huidige eigenaars Michils-Cluyse in de jaren 1930 werd aangekocht. Een poging om het beeld te restaureren mislukte. Het is thans ontdaan van alle verf en werd zo goed mogelijk behandeld met boenwas. De vroegere eigenaar van de hoeve was Victor Van Damme. (KGK jaarboek 1998, gegevens uit 1996) Kapel van OLV van Altijddurende Bijstand. Huidige tweekleurige bakstenen kapel op rechthoekige plattegrond onder zadeldak (pannen, nok loodrecht op de straat), uit het eerste kwart van de 20ste eeuw ter vervanging van de oude kapel, vernield tijdens WOI. Voorpuntgevel met spitsboogdeur in dito nis, onder decoratieve ontlastingsbogen. Vleugeldeur met gietijzeren tracering. Ruitmotief in geveltop. Oorspronkelijk houten OLVbeeld bewaard op de hoeve. ( … beschrijving hoeve met losse bestanddelen) (Inventaris bouwkundig Erfgoed) Relatief goede staat In de zijgevels zitten nissen met daarin in gele baksteen een kruis verwerkt. Tussen 2 gele bakstenen zit een muizetand verwerkt. De dak bestaat uit een Franse dakpan. Een boomse pan zou hierop beter zijn. Naast de kapel staat een gewone Es. Hij is in relatief slechte staat, advies om de boom te laten onderzoeken en eventueel te snoeien. Wanneer de boom afsterft, dient er een nieuwe boom geplant te worden. De haag is verdwenen rondom de kapel. Aan te raden om de omgeving terug aan te leggen met gras (beetje verloederd door de komst van de verkaveling. Het is een goede locatie op het kruispunt. Het wordt goed onderhouden.
Plaatsbezoek Gottem – 15 juli 2013 Mandelberg/Kapitteldreef: OLV Bakstenen kapel van na WOII nabij de rode beukendreef, leidend naar het goed “Ten Hove”. Kapel van Onze-Lieve-Vrouw. Zij stond vóór WOII aan de andere kant van de weg en werd in de meidagen van 1940 stuk geschoten. Gustaaf Puls, industrieel en grondeigenaar, liet ze terug opbouwen. Het altaar werd gemaakt in het VTI. De huidige eigenaar is Gerard Van De Weghe. De vorige eigenaars waren Dupont-Zutterman. Bij de jaarlijkse processie is de kapel nog in gebruik. (KGK jaarboek 1998, gegevens uit 1996) Naast de kapel staat een Hollandse Linde, dit is een kruising tussen een zomer en winterversie. Het is de meest voorkomende boomsoort bij cultuurhistorische elementen (kapellen, boerhof en dreven), vaak ook meer dan 3 à 5. De aanwezigheid van de boom kan ook wijzen op Mariaverering zonder dat er een stenen kapel was. De zogenaamde boomvereringen. De onmiddellijke omgeving van de kerk werd verhard met klinkers door de stad. De kapel was op slot, dus uitspraken over de binnenzijde kunnen niet gedaan worden. De buitenzijde werd “onteerd” door plastic goten. Maar langs de andere kant wordt deze kapel dus goed onderhouden en is ze in zeer goede staat. Verluchting van de kapel gebeurd via de deur. In het veld aan de overzijde zouden bronstijdgraven zitten. De mogelijkheid bestaat dat daar de oorspronkelijke kapel stond.
Heirbaan/Oude Heirbaan: OLV Houten kapelletje aan en pilaster opgehangen. Binnenin een Mariabeeld met kindje. Boven de deur met raamverdeling de inscriptie: S(ancta) M(aria) R(egina) (KGK jaarboek 1998, gegevens uit 1996) Hout is serieus aan het verweren, aantal houten latjes die reeds afvallen. Dakje bestaat uit eterniet dakpannetjes. Het geheel is wit geschilderd, maar er is dringend nood aan vernieuwing. Er worden verschillende soorten hout gebruikt. Het geheel staat op een relatief klein voetje, maar werd wel bevestigd met een grote bout in de onderzijde van de kapel.
Heirbaan/Ongarijstraat Eenvoudig gemetst kapelletje op privaat terrein met klein mariabeeldje en enkele versieringen. (KGK jaarboek 1998, gegevens uit 1996) Driekleurig bakstenen kapelletje op een gecementeerde sokkel. Het dakje zijn eternieten dakpannen met verschillende lagen verf erop. Beeldjes zouden gerestaureerd moeten worden. De beeldjes staan op een mini-altaar bekleed met aluminiumfolie.
Heirbaan/Molenweg Kruisbeeld met groenbeplanting op de zijgevel van een voormalig molenaarshuis op de hoek van de Heirbaan en de Molenweg. Zeer typerend en in perfecte staat van onderhoud. Het kruis zou er geplaatst zijn ter bescherming van de molen. (KGK jaarboek 1998, gegevens uit 1996) Gietijzeren kruis, goede staat, geen of heel weinig roestvorming. De huidige eigenaar is een Engelsman. Arnold Vanden Broucke wist mij hetvolgende te vertellen over deze site: Op 22 mei 1912 (het zou op een woensdag geweest zijn) is er inderdaad iemand in de molen doodgebliksemd. De bliksem sloeg in op de kruisstaande wiek en drong zo de molen binnen. Deze persoon noemde (bijna 100% met zekerheid) Verstichele Camiel uit Kruishoutem gehuwd met Clementina Vandewalle. Het was een knecht van de molenaar die is doodgebliksemd. De legende (of is het waar) vertelt dat hij nogal een stoute zegger was en van niemand bang was, ook niet van God. Blijkbaar was dat een straf van God volgens de mensen. Er is nog zo een verhaaltje van een jongetje met zwart krullend haar, die voor het molenaarskruis stond en rare bekketrekken deed, en 's anderendaags was het jongetje blond. Er is nog ene Van Houtte verpletterd tussen de tandwielen omdat hij het raderwerk al draaiend smoutte. Ook in het roskot is de zoon van de mulder bijna gestikt wanneer zijn sjaal in het tandwiel geraakte en zo de keel toeneep. Ook van bankbiljetten die in zakken graan verstopt waren.... Als er iets is dat als erfgoed zou moeten bewaard blijven dan is het dit muldershuisje dat nog in oorspronkelijke staat is, met het molenkruis op de gevel. Ook een deel van het huis van de molenaar is nog intact, in 1911 is daar brand uitgebroken.
Varingstraat Bij het begin van de dreef naar het “Varinckxhof”, staat een bakstenen kapel op rechthoekige plattegrond onder zadeldak met pannen gedekt, en gebouwd in 1905 door Maria Vergalle. Alfons Dendauw en Maria Galle waren sedert 1900 pachters van de hoeve. Vóór 1874 stond een kapel aan de oude baan waarvan de kromming weggewerkt werd. In slechte staat. (KGK jaarboek 1998, gegevens uit 1996) mooie kapel, echter in slechte staat. Beeld was bij aankoop van de hoeve reeds verdwenen. Het onderdak is verzakt, er zijn een aantal grote scheuren in het voegwerk (crèmekleurig). Er is een fijnere baksteen in de voorgevel (rode baksteen met witte tussenvoeg), contrasterend met de zij- en achtergevels (komt wel vaker voor bij kapellen). Het dak is belegd met boomse dakpannen. Ongeveer 5 jaar geleden zijn herstellingswerken uitgevoerd aan het dak, ter zelfder tijd als aan de woonst. Er staan 2 paardekastanjes langs, er is een mooie hulsthaag links van de kapel.
Ongarijstraat 25 Op de linkerhoek van de aardeweg naar de hoeve, staat een schuin ingeplante SintAnnakapel. Bakstenen kapel uit ca 1860, op rechthoekige plattegrond en driezijdege absis, onder leiendak. Voorpuntgevel afgezet met arduinen dekstenen, schouderstukken met lange neogotische pinakels (rechts verdwenen), en bekronend kruis. Aflijnende hoekpilasters en rondboogdeur. Binnenin plaasteren beeld van de H. Anna. In zeer slechte staat. (KGK jaarboek 1998, gegevens uit 1996) Idem beschrijving op de inventaris bouwkundig erfgoed Unieke pinakel! Heel wat barsten in het voegwerk: dringend restauratiewerk nodig. De kapel is allesbehalve proportioneel. De kapel ligt op een ideale locatie. Er werd gebruik gemaakt van afgeronde bakstenen, de drempel is gebarsten, links van de kapel lag vroeger een gracht wat zorgt voor verzakking langs die kant. Dak is waarschijnlijk reeds vernieuwd geweest. Voegen zijn nog in relatief goede staat. De bakstenen zijn in kruisverband gemetst. Er is een mooie deur aanwezig met ijzer traliewerk.
Hoek Ongarijsstraat-Korte Keer Niskapel in hekstijl, Heel recent, meegebouwd met de woning
Ardense Jagerstraat 36 Dak in zeer slechte staat. Hekwerk in goede staat, recent gelast/gerestaureerd. Recent gecementeerd, maar heel grof gedaan Vloertje van erin ligt ernaast gestapeld.
