Behandelwijzer borstkanker

Behandelwijzer borstkanker

Eigendom van

Naam

_____________________________________

Adres

_____________________________________

Plaats

_____________________________________

Telefoonnummer

_____________________________________

Bij verlies wordt de vinder dringend verzocht contact op te nemen met de eigenaar van dit boekje.

Waarom dit boekje? De reden waarom u dit boekje ontvangt is geen plezierige, maar wel een belangrijke. Na een periode van onderzoek is bij u de diagnose borstkanker gesteld. Emotioneel krijgt u dan veel te verwerken. Naast angst, onzekerheid en onbegrip, zullen er tientallen vragen bij u opkomen. Dit informatieboekje is bedoeld om u zo goed mogelijk voor te bereiden op datgene wat u nog te wachten kan staan. Informatie over de behandeling Afhankelijk van de behandeling ontvangt u, naast algemene informatie, specifieke informatie over de behandeling die voor u van toepassing is. Het is goed u te realiseren dat bij het vaststellen van een aandoening en de behandeling ervan, de situatie voor iedereen weer anders kan zijn. Daarnaast informeert dit boekje over de gevolgen (bijwerkingen) van deze behandelingen en is er ruimte opgenomen voor het noteren van belangrijke telefoonnummers en ruimte voor het maken van aantekeningen. Het boekje is geen vervanging voor de gesprekken die u hebt met uw arts of andere zorgverleners. Mogelijk hebt u na het lezen van dit boekje nog vragen. Het is verstandig die op te schrijven, zodat u in de gesprekken met uw zorgverleners geen belangrijke vragen vergeet. Het gebruik Het is de bedoeling dat: - uw persoonlijke gegevens worden ingevuld; - u dit boekje bij ieder bezoek aan het ziekenhuis, de huisarts en overige hulpverleners meeneemt en gaat lezen; - u aan de arts of verpleegkundige vraagt om belangrijke informatie op de (blauwe) pagina te schrijven. Uw vragen In deze behandelwijzer kunt u zelf ook aantekeningen maken en uw vragen opschrijven op de witte, blanco bladzijden. Tijdens een volgend bezoek aan uw huisarts of het ziekenhuis kunt u dan uw vragen stellen.

Wie kunt u bellen als u vragen heeft? (Ruimte voor telefoonnummers en bereikbaarheidstijden van het ziekenhuis, de behandelend specialist(en) en betrokken verpleegkundige(n), huisarts en wijkverpleegkundigen.) - Gemini Ziekenhuis

tel: (0223) 69 69 69

- Uw chirurg

tel:

- Uw internist

tel:

- Verpleegkundig specialist/ mammacareverpleegkundige

tel:

- Oncologie verpleegkundige:

tel:

- Uw huisarts:

tel:

- Eerste Hulp

tel. (0223) 69 69 69

- Medisch Maatschappelijk Werk: tel: (0223) 69 64 29 - Diëtiste:

tel: (0223) 69 63 29 / 69 62 81

- Patiëntenservicebureau:

tel: (0223) 69 63 46

- Thuiszorgorganisatie:

tel:

Vergeet niet dit boekje bij bezoek van/aan uw huisarts, specialist of (wijk)verpleegkundige te laten zien!

De behandeling van borstkanker Wat is borstkanker? Zoals bij alle soorten kanker, is er bij borstkanker sprake van cellen met een ontregelde celdeling. Door deze ontregelde celdeling kunnen cellen zich ongeremd vermenigvuldigen en uitgroeien tot een gezwel(kanker). Als de tumor niet wordt weggehaald en/of behandeld, zal deze steeds verder doordringen in het gezonde weefsel. De kans bestaat dan dat kankercellen zich door het lichaam verspreiden. Alleen als er sprake is van een kwaadaardig gezwel, wordt er van kanker gesproken. Risicofactoren Waarom de ene vrouw wel en de andere vrouw geen borstkanker krijgt, is vaak niet duidelijk. Het aantal nieuwe patiënten per jaar neemt met de leeftijd toe. Wel kunnen bepaalde factoren van invloed zijn op het krijgen van borstkanker. Deze risicofactoren verklaren maar voor een klein gedeelte de oorzaak van borstkanker. De risicofactoren kunnen worden onderverdeeld in erfelijke en niet erfelijke factoren. Niet erfelijke factoren: Er zijn aanwijzingen dat vrouwen die geen of weinig kinderen hebben gekregen en dan ook nog op latere leeftijd, een verhoogd risico op het krijgen van borstkanker hebben. Ook het niet hebben gegeven van borstvoeding, een vroege eerste menstruatie, een late overgang, het gebruik van hormonen en de pil kunnen van invloed zijn op het krijgen van borstkanker. Overgewicht, alcoholmisbruik, vette voeding en een gebrek aan lichaamsbeweging kunnen ook bijdragen aan het risico op borstkanker. Erfelijke factoren: In ongeveer 5-10% van alle gevallen van borstkanker spelen erfelijke factoren een rol. Er wordt gesproken van een familiaire vorm van borstkanker als er meerdere gevallen van borst(en/of eierstok)kanker in meerdere generaties in de familie voorkomen, waarbij de kwaadaardige ziekte optreedt op relatief jonge leeftijd (voor borstkanker jonger dan 45 jaar). De genetica, de wetenschap die erfelijkheid bestudeert, houdt zich onder meer bezig met het onderzoek van DNA.

Bij een DNA-onderzoek wordt erfelijk materiaal bekeken op defecten. Op dit moment zijn er twee genen bekend waarin defecten aanwezig kunnen zijn (gen mutaties), BRCA 1 en BRCA2 (Breast Cancer-gen = borstkanker gen), die een rol spelen bij de ontwikkeling van erfelijke borstkanker. Draagsters van een BCA1 of BRCA2 genmutaties hebben een verhoogd risico op het krijgen van borst en of eierstokkanker. In Nederland zijn onderzoekcentra waar men terecht kan met vragen over erfelijkheid. Voor meer informatie zie ook de folder erfelijke borst- en eierstokkanker van het KWF (Koningin Wilhelmina Fonds). Aantal en leeftijdsverdeling Borstkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij vrouwen. Bijna eenderde van alle vrouwen die kanker krijgen, heeft borstkanker. Bij mannen komt deze vorm nauwelijks voor (1 op de 9 vrouwen en 1 op de 1500 mannen krijgt borstkanker). Borstkanker komt met name bij vrouwen van 30 jaar en ouder voor. De meeste vrouwen bij wie borstkanker wordt ontdekt zijn tussen de 45 en de 75 jaar. Het komt een enkele keer voor dat gelijktijdig of op een ander tijdstip eveneens kanker in de andere borst wordt vastgesteld.

Het mammacareteam U wordt onderzocht, begeleid en mogelijk behandeld door verschillende artsen en verpleegkundigen. Zij vormen samen het mammacare team van het Gemini Ziekenhuis. De medische term voor borst is mamma, vandaar deze naam. Het mammacare team bestaat uit artsen en verpleegkundigen die gespecialiseerd zijn in het onderzoek naar en de behandeling van afwijkingen in de borst. Het mammacareteam werkt nauw samen met oncologen, radiologen, pathologen en radiotherapeuten. Dit hangt af van uw individuele situatie. De chirurg De chirurg bepaalt welk onderzoek en/of welke behandelingen nodig zijn. Dit zal met u worden besproken en overlegd. De chirurgen zijn gespecialiseerd in de behandeling van afwijkingen in de borst en borstkanker. De verpleegkundig specialist De verpleegkundig specialist is een gespecialiseerd verpleegkundige, die zowel medische als verpleegkundige handelingen mag verrichten. Zij is betrokken bij het diagnostisch traject en bij de nacontroles. Zij geeft voorlichting en begeleidt patiënten voor, tijdens en na een eventuele operatieve ingreep. In alle fases van het onderzoek en de behandeling kunnen patiënten bij haar terecht voor advies, begeleiding, voorlichting en (wond)behandeling. Zij werkt in nauw overleg met de chirurg. Heeft u vragen? Aarzel niet uw vragen te stellen tijdens uw bezoek aan of opname in het Gemini Ziekenhuis. De zorgverleners van het mammacareteam zijn ook telefonisch te bereiken. Voor de telefoonnummer verwijzen wij u naar het hoofdstuk ‘Wie kunt u bellen als u vragen heeft?’.

Mogelijke behandelingen Nadat is geconstateerd dat de tumor in de borst kwaadaardig is, spreekt de chirurg de behandelmogelijkheden met u door. De behandeling die de chirurg aan u voorstelt, is afgestemd op uw persoonlijke situatie. In bijna alle gevallen betekent dit een operatie. De keuze is tussen een borstsparende operatie of een borstamputatie waarbij de hele borst wordt weggehaald. Verschillende factoren spelen bij deze keuze een rol, uw leeftijd, de grootte van de tumor in relatie tot de borst, uw persoonlijke situatie. Wanneer u voor een borstsparende operatie in aanmerking komt volgt hier altijd een behandeling met radiotherapie op (bestraling). Het kan zijn dat u na de operatie aanvullende behandelingen nodig heeft, zoals: - bestraling (radiotherapie), - chemotherapie, - hormonale therapie, - immunotherapie. Soms is nodig om vóór de operatie chemotherapie te krijgen om de grootte van de tumor te verkleinen. Welke behandeling u voorgesteld wordt, hangt van verschillende factoren af. Afhankelijk van de behandeling die u wordt voorgesteld, krijgt u informatie die voor u van toepassing is. Deze informatie kunt u in uw behandelwijzer voegen.

Schildwachtklieronderzoek Bij de behandeling van de tumor in uw borst is het belangrijk om te weten of de tumor zich heeft uitgezaaid naar de oksel. De mogelijke uitzaaiingen lopen via de lymfebanen naar de lymfeklieren in de oksel. De klier waar uitzaaiingen zich als eerste manifesteren, is de schildwachtklier (de Engelse term hiervoor is sentinel node). Wanneer u in aanmerking komt voor een schildwachtklieronderzoek, krijgt u op polikliniek Chirurgie een folder uitgereikt waarin alle informatie over dit onderzoek vermeld staat. Deze folder kunt u in uw behandelwijzer voegen.

Borstbesparende operatie, Lumpectomie U heeft in overleg met de chirurg besloten tot een borstbesparende behandeling. Deze bestaat uit een operatie - waarbij de borst behouden blijft - en bestraling. De operatie vindt plaats in dagverpleging. U wordt dan ’s morgens opgenomen en kunt dezelfde dag weer naar huis. Een borstbesparende operatie gebeurt vrijwel altijd in combinatie met een schildwachtklier procedure. Hieronder vindt u informatie over de operatie en de periode daarvoor en -na. Voor de operatie Als de tumor niet te voelen is moet deze voor de operatie gemarkeerd worden. Dit gebeurt een dag voor de operatie in MCA met nucleaire vloeistof. Dit noemen we een PGL, een Probe Geleide Lumpectomie. Als dit voor u van toepassing is zal de verpleegkundig specialist u hierover informeren. De operatie U wordt opgenomen op de dagverpleging (2-Oost). De chirurg, de verpleegkundig specialist en de polikliniekassistente begeleiden u bij de voorbereiding op uw operatie. Zij informeren u over de gang van zaken en u kunt al uw vragen stellen. Tijdens de operatie verwijdert de chirurg de tumor en een deel van het omliggende gezonde weefsel. Dit is nodig om er zeker van te zijn dat eventuele kwaadaardige cellen rond de tumor ook verwijderd worden. De patholoog onderzoekt het verwijderde weefsel. Er wordt gekeken of de snijranden vrij zijn van kwaadaardige cellen en wat de verdere eigenschappen van de tumor zijn. De huid wordt gehecht en afgedekt met een wondverband. De operatie duurt ongeveer een uur. Na de operatie Na de operatie wordt u wakker op de uitslaapkamer. Als u goed wakker bent, halen de verpleegkundigen u op. Het kan heel prettig zijn een stevige BH (evt. zonder beugel) te dragen de eerste dagen na de operatie. Hierdoor wordt uw borst ondersteund en trekt de wond mogelijk minder.

U krijg een afspraak mee voor de uitslag van het weefselonderzoek en de controle op de polikliniek. Deze afspraak is ongeveer 10 dagen na de operatie. U krijgt dan ook te horen of en voor welke nabehandeling u in aanmerking komt. Als er voor de afspraak problemen zijn of u heeft vragen dan kunt u altijd contact opnemen met de verpleegkundig specialist of de polikliniek chirurgie. Naar huis U mag/kunt in principe alles doen als u thuis bent, als u tenminste rustig aan doet. Geef uzelf de gelegenheid om bij te komen van de operatie. Bestraling Na ongeveer vier tot zes weken start de bestraling. Voor de start van de bestraling krijgt u eerst een oproep thuisgestuurd voor een intakegesprek. De borst wordt ieder werkdag bestraald gedurende vijf tot zeven weken. Het aantal bestralingen hangt af van uw persoonlijke situatie. Periode van herstel De operatie en alle spanningen eromheen veroorzaken vaak vermoeidheid. Ook de wondgenezing en bestraling kosten energie. Het is daarom belangrijk rust te nemen wanneer dat nodig is. Voor vragen kunt u ook in de periode na de behandeling terecht bij de verpleegkundig specialist of de polikliniek chirurgie. Littekenmassage De huid rondom de wond kan de eerste dagen na de operatie wat verkleurd zijn en soms is het littekengebied wat gezwollen. Naarmate de wond geneest zullen deze klachten afnemen. Om het litteken soepel te houden en om te voorkomen dat littekenweefsel vastgroeit, kunt u het litteken dagelijks masseren. Als de wond dicht is, kunt u deze masseren met Calendula emulsie of Aloë Vera. Dit werkt verzorgend en helend en is te verkrijgen bij drogist en apotheek. Na ongeveer een jaar bereikt het litteken zijn definitieve vorm en kleur. Wanneer de borst bestraald gaat worden zal de radiotherapeut u adviseren in de verzorging van de huid en het litteken.

Borstamputatie U heeft in overleg met de chirurg besloten tot een borstamputatie. Bij deze ingreep wordt de hele borst weggenomen. Afhankelijk van uw herstel wordt u twee dagen (1 nacht) opgenomen in ons ziekenhuis. Hieronder vindt u informatie over de operatie en de periode daarna. De operatie U wordt opgenomen op afdeling chirurgie. De chirurg en de verpleegkundig specialist en de poliassistente begeleiden u bij de voorbereiding op uw operatie. Zij informeren u over de gang van zaken, en u kunt al uw vragen stellen. Tijdens de operatie verwijdert de chirurg de borst. De onderliggende borstspier blijft behouden. De patholoog onderzoekt het verwijderde borstweefsel. Er wordt gekeken of de snijranden vrij zijn van kwaadaardige cellen en wat de verdere eigenschappen van de tumor zijn. De huid wordt gehecht en afgedekt met een verband of een pleister. U krijgt meestal een drain voor het afvoeren van wondvocht. De operatie duurt ongeveer een uur. Na de operatie Na de operatie wordt u wakker op de uitslaapkamer. Als u goed wakker bent, halen de verpleegkundigen u op. De drain blijft i.p. 24 uur zitten. De verpleegkundig specialist of chirurg komt dagelijks langs om te kijken hoe het met u gaat, of de wond goed geneest en om vragen te beantwoorden. Hij of zij beoordeelt ook of u met ontslag kunt. Op de afdeling zal er een tijdelijke prothese aangemeten worden. Wij adviseren u om daarom een BH van thuis mee te nemen zodat de prothese aangemeten kan worden. Voordat u naar huis gaat neemt de afdelingsverpleegkundige of de verpleegkundig specialist leefregels voor thuis met u door. U krijgt een afspraak mee voor de uitslag van het weefselonderzoek en de controle op de polikliniek.

Naar huis U mag/kunt in principe alles doen als u thuis bent, als u tenminste rustig aan doet. Geef uzelf de gelegenheid om bij te komen van de operatie. Bij problemen, vragen of ongerustheid, kunt u altijd contact opnemen met de verpleegkundig specialist of de polikliniek chirurgie. Ongeveer tien dagen na de operatie komt u voor controle terug bij de chirurg. U krijgt dan de uitslag van het weefselonderzoek en informatie over eventuele vervolgbehandeling. Periode van herstel De operatie en alle spanningen eromheen veroorzaken vaak vermoeidheid. Ook de wondgenezing en eventuele vervolgbehandelingen kosten energie. Het is daarom belangrijk rust te nemen wanneer dat nodig is. Voor vragen kunt u ook in de periode na de behandeling terecht bij het mammacare team. Littekenmassage De huid rondom de wond kan de eerste dagen na de operatie wat verkleurd zijn en soms is het littekengebied wat gezwollen. Naarmate de wond geneest zullen deze klachten afnemen. Om het litteken soepel te houden en om te voorkomen dat littekenweefsel vastgroeit, kunt u het litteken dagelijks masseren. Als de wond dicht is, kunt u deze masseren met Calendula emulsie of Aloë Vera. Dit werkt verzorgend en helend en is te verkrijgen bij drogist en apotheek. Na ongeveer een jaar bereikt het litteken zijn definitieve vorm en kleur. Wanneer de huid bestraald gaat worden, zal de radiotherapeut u adviseren in de verzorging van de huid en het litteken.

Arm- en schouderoefeningen bij mamma-care Door de operatie kan de beweeglijkheid van de schouder verminderd zijn. Arm- en schouderoefeningen kunnen het herstel van de beweeglijkheid bevorderen. De eerste of tweede dag na de operatie zal de fysiotherapeut bij u langs komen om de beweeglijkheid van de schouder en de arm te bekijken en zullen enkele oefeningen met u worden doorgenomen. U kunt het beste ongeveer vijf dagen na de operatie starten met de oefeningen. U hoeft niet bang te zijn dat door de oefeningen de wond opengaat of de hechtingen zullen loslaten. Zolang de wonddrain nog aanwezig is, is het verstandig met de arm niet boven de 90 graden te komen, dit betekent tot schouderhoogte. Geadviseerd wordt de oefeningen ongeveer drie keer per dag te doen, elke oefening vijf tot tien keer. Het is beter om dagelijks verschillende keren kort te oefenen dan een keer lang. Het oefenen gebeurt binnen de pijngrens. Wanneer u pijn heeft na het oefenen, doet u mogelijk de oefeningen te lang of te intensief of schakelt u de arm al teveel in bij de dagelijkse activiteiten. De wond heeft namelijk ook tijd en rust nodig om te herstellen. Mocht de pijn aanhouden ondanks dat u de oefeningen minder intensief doet en meer rust neemt, overleg hierover dan met de fysiotherapeut of de verpleegkundig specialist, of de arts die u behandelt. In de regel kunt u twee tot drie maanden na uw borstoperatie uw arm weer gebruiken zoals voorheen. U kunt de oefeningen geleidelijk verminderen.

Voor alle oefeningen is het volgende van belang: - probeer elke dag uw arm- en schouderoefeningen te doen. - elke oefening moet ongeveer 5 tot 10 keer herhaald worden. - advies is de oefeningen 3 keer per dag te herhalen. - een rek-gevoel bij de oefeningen is prima, maar voorkom dat dit pijnlijk wordt, elke ‘rek’ kunt u vier tot vijf tellen vasthouden, terwijl u rustig blijft doorademen. - let op dat u bij de oefeningen niet met de armen gaat veren. - bij het oefenen is een goede houding van het bovenlichaam en de schouders belangrijk: goed rechtop staan of zitten, geen afhangende of opgetrokken schouders, trek de schouders juist eerder iets naar achteren. - na afloop van het oefenen hoort u geen pijn te voelen, is dit wel het geval, oefen dan de volgende keer minder intensief. - heeft u thuis problemen met het oefenen of is de beweeglijkheid nog niet hersteld, bespreek dit dan met uw huisarts, met de verpleegkundig specialist of uw behandeld specialist. Oefening 1 Een oefening om te ontspannen: rustig zwaaien en slingeren met de arm.

Oefening 2

De armen langs het lichaam laten hangen. Eerst een aantal keer de schouders optrekken en weer ontspannen; vervolgens een aantal rondjes draaien met de schouders. Oefening 3

Uw handen in elkaar vouwen, daardoor wordt uw geopereerde arm gesteund door de andere arm. Uw armen gestrekt omhoog bewegen.

Oefening 4

Uw handen losjes tegen uw achterhoofd leggen en uw vingers in elkaar strengelen. Houd uw ellebogen eerst ontspannen naar voren en beweeg ze vervolgens naar achteren. Oefening 5

Breng de geopereerde arm naar de zij en beweeg hem vervolgens verder achter de rug.

Oefening 6

Ga een stukje van de muur staan en ‘krabbel’ met beide handen tegelijkertijd langs de muur omhoog.

Aanvullende behandeling na borstoperatie ‘Het multidisciplinair mammateam’ beoordeelt of u na de borstoperatie in aanmerking komt voor aanvullende behandeling in de vorm van radiotherapie (bestraling), chemotherapie, immunotherapie of hormonale therapie. Bepalende factoren hierin zijn de grootte van de borsttumor, de delingssnelheid van de tumor, specifieke kenmerken van de tumor zoals bijvoorbeeld hormoongevoeligheid en de aanwezigheid van uitzaaiingen in de lymfklieren. Soms is een extra onderzoek noodzakelijk om tot een optimaal advies te komen: hierbij wordt met een gen-expressietest op het reeds aanwezige tumormateriaal gekeken naar het genetisch profiel van de kankercellen, de zogenaamde ‘mammaprint’. Als u voor deze genexpressietest in aanmerking komt zal het mammateam dit met u bespreken.

Follow-up schema mammapatiënten Periode na de operatie

3 6 9 1 18 2 30 3 4 5 mnd mnd mnd jaar mnd jaar mnd jaar jaar jaar

Datum onderzoek Bezoek bij chirurg of VS

x

x

x

x

x

x

x

x

x

Anamnese en lichamelijk onderzoek

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

X mammografie

x

Bezoek radiotherapeut Bezoek oncoloog/VS Overig

Wat is het doel van de controlebezoeken? De controle bezoeken zijn er op gericht terugkeer van de ziekte in de behandelde borst of de andere borst in een vroeg stadium op te sporen, en eventuele bijwerkingen van de behandeling die u hebt ondergaan vast te stellen en te behandelen.

Hoe verloopt een controlebezoek? De eerste keer komt u voor controle bij een van de verpleegkundig specialisten. Zij zijn speciaal opgeleid om een deel van het werk, zoals het verrichten van de controles, van de arts over te nemen. Vervolgens zullen deze bezoeken worden afgewisseld; de ene keer wordt u onderzocht door de chirurg de andere keer door de verpleegkundig specialist. Als u bestraald bent, wordt u ook onderzocht door de radiotherapeut. Tijdens deze bezoeken zal worden ingegaan op lichamelijke klachten al dan niet veroorzaakt door de behandeling. Tevens is er ruimte om psychosociale aspecten te bespreken waar u ten gevolge van uw ziekte mee geconfronteerd wordt. Vervolgens vindt er lichamelijk onderzoek plaats van o.a. de geopereerde zijde, de andere zijde, beide oksels, de hals en zonodig een uitgebreider lichamelijk onderzoek. Jaarlijks wordt een controle foto van de borsten gemaakt. Als bij u de borst is verwijderd, wordt alleen een mammografie van de andere zijde gemaakt. Andere onderzoeken gebeuren alleen als hier een speciale reden voor is, bijvoorbeeld een specifieke lichamelijke klacht. Frequentie Het eerste jaar na de behandeling wordt u om de 3 maanden gecontroleerd; al dan niet afgewisseld met uw bestralingsarts. Het tweede jaar zal deze controle om de 6 maanden zijn en vanaf het 3 e jaar zal deze controle jaarlijks zijn. Na 5 jaar wordt u ontslagen; dit geldt uiteraard alleen als de borstkanker bij u niet is teruggekeerd. Verdere controle kan dan plaatsvinden door uw huisarts. Controle foto’s van de borst(en) blijven in het ziekenhuis gemaakt worden. Bereikbaarheid van de Mammapolikliniek: Verpleegkundig specialisten Telefonisch van dinsdag t/m vrijdag. Telefoonnummer (0223) 69 65 19. Polikliniek assistentes Tijdens kantooruren (8.30 uur tot 16.30 uur) kunt u contact opnemen met de mammapolikliniek. Telefoonnummer (0223) 69 62 37.

Bladzijde waarop u aantekeningen kunt maken en uw vragen kunt schrijven Datum

Aantekeningen/vragen

Bladzijde voor artsen en verpleegkundigen Graag in trefwoorden Datum

Reden consult/bevinding

Naam/functie

Websites Soort informatie Organisatie

Adres

Informatie over alles wat met kanker te maken heeft

www.kankerpatient.nl

Informatie over alles wat met borstkanker te maken heeft

Borstkanker Vereniging Nederland (BVN)

Startpagina met links naar sites met nieuws en informatie over behandelingen en lotgenotencontact Algemene informatie over kanker

www.borstkanker.nl

www.levenmetborstkanker.nl

- KWF Kankerbestrijding - Vereniging van Integrale Kankercentra (VIKC) - Nederlandse Federatie van patiënten organisaties (NFK)

www.kanker.info

Algemene site over kanker met specifieke informatie over borstkanker met de module: keuzen bij borstsparende behandeling of borstamputatie

De Nederlandse Kankerbestrijding

www.kwfkankerbestrijding.nl

Informatie over richtlijnen bij de behandeling van de verschillende soorten kanker

Overheid

www.ikc.nl www.oncoline.nl

Informatie over lymfoedeem

Nederlands Lymfoedeem Netwerk

www.lymfoedeem.nl

Informatie over herstel en balans programma

Vereniging van integrale kankercentra i.s.m. revalidatiecentra en kankerpatiënten verenigingen

www.herstelenbalans.nl

Informatie over vermoeidheid bij kanker

Europese adviesgroep

www.vermoeidheid.be

Informatie over voeding en kanker

De Nederlandse Kankerbestrijding

www.kwfkankerbestrijding.nl

Voor adressen van huidtherapeuten die zijn aangesloten bij de Nederlandse Vereniging van Huistherapeuten, voor de behandeling van lymfoedeem.

Nederlandse Vereniging van huidtherapeuten

www.huidtherapie.nl

Voor adressen van fysiotherapeuten die zijn aangesloten bij de Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie binnen de Lymfologie, voor de behandeling van lymfoedeem.

Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie binnen de Lymfologie

www.nvfl.nl

134561/2013.12