Behandeling onder dwang en Drang Sympopna 2015: geweldige zorg rond agressie
Expertisecentrum Jeugd Hogeschool Leiden : Dr. Peer van der Helm en Sophie de Valk MSc Contact? Peer van der Helm:
[email protected] 0648133745
Misschien wel het moeilijkste werk ter wereld (VK 4 oktober 2013)
Behandelen tegen wil en dank Wat vraagt dat van een mens en van een medewerker?
Meer dan een eeuw gedwongen kader
Gesloten gemeenschap: wat gebeurt daar binnen?
Foucault • Aan de gevangenis kan je de beschaving van een land afmeten • Estland mei 2015 Onderzoekers Peer van der Helm en Sophie de Valk trokken langs de gevangenissen (TBS kennen ze daar niet) • Waar zou jij je zoon/dochter willen hebben als dat niet anders kan?
2 soorten • Harku en Viru • Harku: voormalig Sovjet kazerne: 80 vrouwen, 2 wc’s, 1 douche, soms wel 18 vrouwen op 40 vierkante meter
Viru Prison: niks mis mee toch?
Gebouwd in 2005, 1000 gevangenen, maatschappelijk werkers, psychiaters, moderne programma’s…
Het leefklimaat in de inrichting • Balans tussen controle en flexibiliteit • Flexibiliteit nodig voor behandeling en ontwikkeling • Aan het‘positieve’einde van de schaal is het klimaat open en therapeutisch: ondanks geslotenheid • Aan het‘negatieve’einde is het klimaat gesloten, extreem repressief zonder enige individuele behandeling of bejegening
Harku & Viru • Harku: Deprivatie door slechte omstandigheden maar weinig repressie (goed contact) • Viru: Weinig deprivatie door hypermodern gebouw maar veel repressie door te weinig personeel
Voorbeelden straf en repressie in Viru • Beloningssysteem (TV) onbereikbaar • Eten naar binnen gooien en luikje in gezicht dichtgooien • Sociale isolatie (signaal negeren) • Rare regels (geen recht op vervroegde vrijlating als je een scholingsprogramma volgt) • Groepsstraffen (lock down voor weken) • Uitsluiten (strafafdeling)………
Mening staf: dat zal ze leren!
Maar is dat wel zo?
Straf in Oudheid & Middeleeuwen • Straf als evolutionair mechanisme om de groep te beschermen • Straf als noodzakelijk onderdeel opvoeding • Straf als wraak (retribution) • Straf om af te schrikken (deterrence) • Straf als onschadelijk maken (incapacitatie)
Denken verandert ook • Van wrede straffen naar dwangarbeid en gevangenisstraf • Maar wat is wreed: in de VS 80.000 mensen in solitary confinement, soms 30 jaar
Helpt straf? • Leerexperimenten slakje Aplisya 1991:
Kandel, E. R., Schwartz, J. H., & Jessel, T. M. (1991). Principles of neural science (3rd edition). New York: Elsevier.
Zijn wij een slakje? • Van slakjes naar kinderen: Van Duivenvoorde en Crone lieten in neurobiologisch onderzoek in 2008 zien dat mensen beter leren door beloning dan door straf. • De resultaten van diverse meta-analyses op verschillende terreinen, zoals bijvoorbeeld lijfstraffen (Ferguson, 2012), laten geen leereffect zien en soms negatieve consequenties (Gershoff, 2002; Taylor, Manganello, Lee, & Rice, 2010).
Straf op macro niveau • Op macroniveau liet Spellman in 2000 al zien dat 10% meer gevangenissen slechts een reductie gaf van 1-3% in recidive. • Nagin, Cullen en Johnson (2009) en Piquero en Blumstein (2007) vonden geen effect van incapacitatie. • Gendreau, Goggin en Cullen (2009) en Wright (2011) vonden geen effect van afschrikking en, • Andrews en Bonta (2007, 2010) vonden in een meta-analyse geen effect van straf.
Meta-analyse Lipsey et al. (2009) • Effectiviteit van behandeling hangt af van de oriëntatie van de instelling: instellingen die meer op behandeling zijn georiënteerd dan op straf hebben grotere effectiviteit. Organisaties die op straf zijn gericht negatieve effectiviteit.
Meta-analyse Parhar et al. (2009) • Hoe groter de dwangcomponent van een behandeling hoe minder de effectiviteit • Onderzoek Ros, van der Helm, Schaftenaar & Stams, 2012: hoe minder contact des te meer agressie (zie ook: Fluttert, 2011).
Integratie bevindingen • Een positieve omgeving, het ‘leefklimaat’ kan gekenmerkt worden door responsiviteit (communicatie en contact), leermogelijkheden (groei en perspectief), structuur, veiligheid en positieve onderlinge contacten, met zo min mogelijk deprivatie en repressie (Van der Helm & Stams, 2013).
Hoe komt dat?
• Uit onderzoek (Van der Helm et al., 2011) blijkt dat een positief klimaat stabiliserend werkt, waardoor er minder stress en agressie voorkomt (Heynen, in press; Ros, 2013). • De paradoxale gevolgtrekking: als mensen stabiliseren ervaren ze meer vertrouwen, is er meer communicatie en neemt hun gevoeligheid voor straf toe.
In de instelling • Vertrouwen en contact zijn de sleutel • Maar zonder dat werken gedragsbeinvloedende maatregelen (straf) niet of zelfs tegengesteld • Dat is een moeilijke boodschap, want onze hersenen zeggen dat straf helpt!
Onderzoek naar het leefklimaat 2007-2015 • De kwaliteit van het leefklimaat is een belangrijke factor in de ontwikkeling van kinderen en volwassenen • Probleem: agressie • Joep Hanrath 2013: wordt verklaard door ordeprobleem gesloten setting (‘niks werkt’ = repressieprobleem)
Wie heeft gelijk? • Soeverein 2013: meta analyse laat bescheiden effect zien ( d=.30) • Nagtegaal 2014 in press: multilevelanalyse, perceptie LK voor 70 % importprobleem rest = afdeling!
4 factoren Leefklimaat • Responsiviteit medewerkers • Groei • Atmosfeer (veiligheid, structuur, onderlinge verhoudingen, frisse lucht) • Met zo min mogelijk repressie • (Van der Helm, 2011) • Ontwikkeling en validering leefklimaatinstrument in 2007 (vertaling en validering in 12 talen)
De werkrelatie als sleutel tot succes voor zorg en minder agressie • Verwijst naar de werkrelatie als werkzaam bestanddeel (Listwan, 2013) • Expliciteren in aanname beleid • Nodig om een beeld te hebben van het zittende personeel • Investeren in deskundigheid en ‘stevigheid’
Longitudinaal onderzoek n = 450, 20072012, 42 instellingen • Een positief behandelmilieu bepaalt behandelmotivatie/ILOC/criminele cognities/denkfouten/empathie/actieve coping/ stabilisatie & agressie/sociale informatieverwerking • Maar ook: minder antisociale neigingen en minder ADHD en CU(Heynen, 2014)
Onderzoek Schubert et al. 2011 • Residentiële behandeling kan gedragsproblemen en recidive significant verminderen wanneer patiënten een positief leefklimaat ervaren (en wanneer sprake is van goede nazorg).
Probleem blijft: straffen en repressie • Oorzaak: bange of wraakzuchtige medewerkers
• Het moeilijkste werk: therapeutisch blijven handelen bij agressie en a-motivatie terwijl je zelf bang of boos bent • Onderzoek Sophie de Valk Trajectum 2015: – Retributive punishment correleert negatief met open leefklimaat – Contact correleert negatief met een gesloten leefklimaat – Leefklimaat is op gesloten soms beter! Punitieve cognities medewerkers dragen significant bij aan het leefklimaat.
Uitkomsten 2014 • Er is vooruitgang in JJI’s, TBS etc. • 9 JJI’s hebben een overwegend positief leefklimaat in 2014 (zie rapport DJI, VK april en september) • Maar ook positieve uitkomsten TBS/PPC, nu ook PBC
Verandering is wel mogelijk en gaat gepaard met een significante afname agressie, Schakenbosch 2013-2015!
Conclusie
Eerst vertrouwen opbouwen en dan kan straf werken, maar liefst nog meer vertrouwen opbouwen door contact
Nieuwe ontwikkelingen hogeschool Leiden & UvA 2011-2020 Onderzoek voor de praktijk en samenwerking met de praktijk
Academisering met als doel versterking van professionals en professionalisering van de sector en het HBO en WO samen met HL en UvA: een uitnodiging aan de sector
