Beginbalans. Grootboek

3 Het grootboek

Beginbalans

Verlies- en winstrekening en eindbalans

Financiële feiten

Proef- en saldibalans

Journaal

Grootboek

In dit hoofdstuk behandelen we de grootboekrekeningen. Je leert in dit hoofdstuk hoe je grootboekrekeningen moet openen en hoe je de mutaties dient te verwerken op de grootboekrekeningen. Verder worden in dit hoofdstuk de hulprekeningen van het eigen vermogen behandeld. Bij deze hulprekeningen maak je tevens kennis met een aantal nieuwe boekingsregels. We breiden het stappenplan verder uit met enkele nieuwe kolommen. Met behulp van de boekingsregels gaan we het stappenplan invullen. In de cirkel zijn de vlakken ‘grootboek’ en ‘financiële feiten’ geaccentueerd. De financiële feiten gaan we verwerken in het grootboek. Het grootboek

3.1 Grootboekrekeningen openen In hoofdstuk 2 hebben we geleerd hoe een balans moet worden opgesteld. Daarnaast hebben we ook gezien dat elke transactie door de onderneming gevolgen heeft voor de bezittingen en schulden. Met andere woorden: door de transacties veranderen elke keer de gegevens op de balans. In hoofdstuk 2 heb je omwille van de oefening steeds na elke transactie een nieuwe balans gemaakt. In de praktijk gebeurt dit uiteraard niet! Om toch een duidelijk overzicht per bezitting en schuld te behouden en niet steeds een nieuwe balans te hoeven maken, is men in de praktijk gaan werken met grootboekrekeningen. In het verleden gebeurde dit op losse kaarten in een boek dat grootboek wordt genoemd. Het grootboek is dus een verzameling van alle grootboekrekeningen. Iedere grootboekrekening wordt geopend vanaf de balans. Dit doen we aan de hand van de openingsregels. Openingsregels Regel A Een rekening van bezit wordt bij opening van het grootboek gedebiteerd voor het bedrag waarvoor die rekening debet op de balans staat. Regel B Een rekening van schuld wordt bij opening van het grootboek gecrediteerd voor het bedrag waarvoor die rekening credit op de balans staat. Regel C De rekening Eigen vermogen wordt bij opening van de grootboekrekening Eigen vermogen gecrediteerd voor het bedrag waarvoor het eigen vermogen credit op de balans staat. Opmerkingen 1. Debiteren = het noteren van geldbedragen of aantallen aan de debetzijde. 2. Crediteren = het noteren van geldbedragen of aantallen aan de creditzijde. 3. Muteren = het aanbrengen van veranderingen in bezittingen, schulden of eigen vermogen. 4. Voor iedere bezitting en voor iedere schuld wordt meestal één grootboekrekening geopend. Op deze rekening worden dan alle financiële feiten die betrekking hebben op deze rekening, geboekt.

Grootboekrekeningen worden aan dezelfde zijde en met hetzelfde bedrag geopend waarmee ze op de balans staan. Hoofdstuk 3

In de praktijk hebben alle grootboekrekeningen naast een naam ook een nummer. In hoofdstuk 5 worden de grootboekrekeningnummers besproken; deze nummers worden ook wel codes genoemd. In de bijlage tref je de grootboekrekeningen aan die je moet gebruiken bij de opgaven. Voorbeeld Debet

Balans van P. Pronk per 1 januari 2009 €

Winkelpand Inventaris

170.000,— Eigen vermogen

Credit €

48.000,— Hypotheek o/g

Voorraad goederen

27.000,— Crediteuren

Debiteuren

13.000,— Rabobank

ING Bank

131.000,— 115.000,— 21.000,— 8.000,—

5.000,—

Kas

12.000,— €

275.000,—

€

275.000,—

Deze balans bevat aan de debetzijde zes posten en aan de creditzijde vier posten. De boekhouding gaan we nu openen door voor elk van deze tien balansposten een grootboekrekening aan te leggen. Mutaties die zich in de loop der tijd voordoen kunnen dan op deze kaarten worden aangetekend. Als we de grootboekrekeningen van de heer Pronk openen aan de hand van de openingsregels, ziet het grootboek er als volgt uit: Winkelpand Datum Stuknr. Omschr. 1/1

van Balans €

Bedrag Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag

170.000,—

Inventaris Datum Stuknr. Omschr. 1/1

van Balans €

Bedrag Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag

48.000,—

Het grootboek

Voorraad goederen Datum Stuknr. Omschr. van Balans €

1/1

Bedrag Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag

27.000,—

Debiteuren Datum Stuknr. Omschr. van Balans €

1/1

Bedrag Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag

13.000,—

ING Bank Datum Stuknr. Omschr. van Balans €

1/1

Bedrag Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag

5.000,—

Kas Datum Stuknr. Omschr. van Balans €

1/1

Bedrag Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag

12.000,—

Eigen vermogen Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag Datum Stuknr. Omschr. 1/1

van Balans €

Bedrag 131.000,—

Hypotheek o/g Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag Datum Stuknr. Omschr. 1/1

van Balans €

Bedrag 115.000,—

Crediteuren Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag Datum Stuknr. Omschr. 1/1

Hoofdstuk 3

van Balans €

Bedrag 21.000,—

Rabobank Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag Datum Stuknr. Omschr.

Bedrag

van Balans €

1/1

8.000,—

Opmerkingen 1. Het totaal van de debetzijden van de grootboekrekeningen moet gelijk zijn aan het balanstotaal. 2. Het totaal van de creditzijden van de grootboekrekeningen moet gelijk zijn aan het balanstotaal.

De liniatuur die bij bovenstaande grootboekrekeningen is gekozen, wordt de scontrovorm genoemd. Een andere liniatuur, die vandaag de dag meer wordt gehanteerd, is de gewijzigde scontrovorm. Bij deze vorm wordt de rekening niet verdeeld in een debet- en creditzijde maar worden de bedragen van de debet- en creditzijde rechts naast elkaar geplaatst. Het aantal kolommen wordt daardoor verminderd; de kolommen Datum, Stuknr. en Omschrijving komen maar één keer voor. In dit boek maken we de grootboekrekeningen steeds in de gewijzigde scontrovorm op. Het grootboek van de heer Pronk ziet er dan als volgt uit: Winkelpand Datum

Stuknr.

1/1

Omschrijving van Balans

Debet €

Credit

170.000,—

Inventaris Datum

Stuknr.

1/1

Omschrijving van Balans

Debet €

Credit

48.000,—

Voorraad goederen Datum

Stuknr.

1/1

Omschrijving van Balans

Debet €

Credit

27.000,—

Debiteuren Datum 1/1

Stuknr.

Omschrijving van Balans

Debet €

Credit

13.000,—

Het grootboek

ING Bank Datum

Stuknr.

1/1

Omschrijving van Balans

Debet €

Credit

5.000,—

Kas Datum

Stuknr.

1/1

Omschrijving van Balans

Debet €

Credit

12.000,—

Eigen vermogen Datum

Stuknr.

1/1

Omschrijving

Debet

Credit €

van Balans

131.000,—

Hypotheek o/g Datum

Stuknr.

1/1

Omschrijving

Debet

Credit €

van Balans

115.000,—

Crediteuren Datum

Stuknr.

1/1

Omschrijving

Debet

Credit €

van Balans

21.000,—

Rabobank Datum

Stuknr.

1/1

Omschrijving

Debet

van Balans

Credit €

8.000,—

3.2 Veranderingen in de grootboekrekeningen In de praktijk worden veranderingen (mutaties) geboekt op de betreffende grootboekrekeningen van bezit en schuld of op de rekening Eigen vermogen. Dit boeken gebeurt volgens bepaalde regels: de boekingsregels. Voor het correct boeken van veranderingen is het daarom absoluut noodzakelijk dat je de boekingsregels goed kent!

Hoofdstuk 3

Boekingsregels Regel 1 Een rekening van bezit wordt gedebiteerd voor het ontstaan en als het bezit toeneemt. Regel 2 Een rekening van bezit wordt gecrediteerd als het bezit afneemt. Regel 3 Een rekening van schuld wordt gecrediteerd voor het ontstaan en als de schuld toeneemt. Regel 4 Een rekening van schuld wordt gedebiteerd als de schuld afneemt. Regel 5 De rekening Eigen vermogen wordt gedebiteerd als het eigen vermogen afneemt. Regel 6 De rekening Eigen vermogen wordt gecrediteerd als het eigen vermogen toeneemt.

Ook bij het toepassen van deze boekingsregels maken we gebruik van een stappenplan. Stappenplan Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4

Stap 1 Rekening

Welke grootboekrekening ondergaat een verandering? Bepaal of de grootboekrekening een rekening van bezit, schuld of eigen vermogen is. Geef aan of de rekening toe- of afneemt. Bepaal of de rekening wordt gedebiteerd of gecrediteerd en voor welk bedrag. Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/Afname

Eigen vermogen

(+/–)

Stap 4 Debet

Credit

Als we de laatste stap hebben doorlopen, moeten we ten slotte de betreffende grootboekrekeningen nog debiteren en/of crediteren. We spreken daarbij af dat de rekening(en) die wordt/worden gedebiteerd het eerst wordt/worden vermeld en de rekening(en) die wordt/ worden gecrediteerd als laatste wordt/worden genoteerd. We gaan nu zeven transacties in de grootboekrekeningen van de heer Pronk aan de orde stellen. We maken daarbij gebruik van bovenvermeld stappenplan en passen de boekingsregels toe. We gebruiken de volgende afkortingen: K: Kas IB: ING Bank IF: Inkoopfactuur VF: Verkoopfactuur

Voorbeeld

Het grootboek

(IB2)

Debiteur A. van Piggelen heeft zijn rekening ad € 3.100,– per ING Bank aan de heer Pronk voldaan op 10 januari 2009.

Stap 1 Rekening

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/Afname

Eigen vermogen

(+/–)

ING

B

+

Debiteuren

B

–

(K4)

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/Afname

Eigen vermogen

(+/–)

Crediteuren

S

–

Kas

B

–

Rekening

Rekening

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/Afname

Eigen vermogen

(+/–)

Hypoth. lening o/g

S

–

ING

B

–

3.100,— 3.100,—

Stap 4 Debet

Credit

5.000,— 5.000,—

Stap 4 Debet

Credit

3.100,— 3.100,—

Op 15 januari 2009 worden op rekening goederen gekocht bij de firma Hansen voor € 3.000,–.

Stap 1 Rekening

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/Afname

Eigen vermogen

(+/–)

Voorraad goederen

B

+

Crediteuren

S

+

Hoofdstuk 3

Credit

De heer Pronk lost op 12 januari 2009 per ING Bank € 3.100,– af van zijn hypothecaire lening.

Stap 1

(IF2)

Debet

De heer Pronk heeft op 10 januari 2009 de vordering van crediteur Idee Huis ad € 5.000,– per kas voldaan.

Stap 1

(IB4)

Stap 4

Stap 4 Debet

Credit

3.000,— 3.000,—

(K6)

Op 16 januari 2009 verkoopt de heer Pronk contant goederen voor € 6.000,– aan de firma Beneke. De goederen waren ingekocht voor € 4.000,–.

Stap 1 Rekening

Kas

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/Afname

Stap 4

Eigen vermogen

(+/–)

B

+

Debet

Credit

6.000,—

Voorraad goederen

B

–

4.000,—

Eigen vermogen

EV

+

2.000,—

(IB7)

Op 19 januari 2009 betaalt de heer Pronk voor drukwerk € 110,– per ING Bank.

Stap 1

Stap 2

Rekening

Stap 3

Stap 4

Bezit/Schuld/

Toename

Afname

Eigen vermogen

(+)

(–)

Eigen vermogen

EV

–

ING

B

–

(VF2)

Debet

Credit

110,— 110,—

Op 20 januari 2009 verkoopt de heer Pronk op rekening goederen voor € 4.000,–. Inkoopprijs € 3.000,–.

Stap 1 Rekening

Stap 2

Stap 3

Stap 4

Bezit/Schuld/

Toename/Afname

Eigen vermogen

(+/–)

Debiteuren

B

+

Voorraad goederen

B

–

3.000,—

Eigen vermogen

EV

+

1.000,—

Debet

Credit

4.000,—

Je kunt nu de opgaven 1 t/m 5 van paragraaf 3.1 en 3.2 maken.

3.3 Hulprekeningen van het eigen vermogen In het vorige hoofdstuk hebben we de balans besproken. Het eigen vermogen zorgt er steeds voor dat de balans in evenwicht is.

Het grootboek

Telkens wanneer er winst gemaakt wordt, heeft de ondernemer geld verdiend waardoor zijn eigen vermogen is toegenomen. Uitgaven, bijvoorbeeld de reparatie van de zakenauto, kosten de ondernemer geld. Hierdoor zal zijn eigen vermogen afnemen. Ook als een ondernemer geld aan de zaak onttrekt dat hij gebruikt voor privédoeleinden, neemt het eigen vermogen af. We spreken in dit geval van privéopnamen. Echter, wanneer hij geld uit zijn privévermogen in de zaak stort neemt het eigen vermogen toe. Dit noemen we privéstortingen. De grootboekrekening Privé bespreken we uitgebreid in paragraaf 4.2. Als de ondernemer alle veranderingen direct op de rekening Eigen vermogen verwerkt, ziet hij aan het einde van een periode alleen hoe groot de verandering van het eigen vermogen is. Waaruit deze veranderingen bestaan, kan hij echter niet zien. We willen dit illustreren aan de hand van een voorbeeld. Ondernemer K. Laars heeft op 1 december 2008 een eigen vermogen van € 20.000,–. Op 31 december 2008 is zijn eigen vermogen toegenomen met € 5.000,–. De heer Laars had verwacht, gezien de grote omzet in de maand december, dat zijn eigen vermogen een grotere stijging had ondergaan. Hij gaat onderzoeken hoe deze stijging van het eigen vermogen is ontstaan.

Voorbeeld

De netto-omzet bedroeg € 200.000,–. De inkoopwaarde van de omzet was € 100.000,–. De kosten bedroegen € 90.000,–. De privéopnamen bedroegen € 5.000,–. €

Eigen vermogen op 1-12-2008 Opbrengst verkopen Inkoopwaarde van de omzet Brutowinst verkopen Kosten

€

100.000,—

– €

100.000,— 90.000,— -/-

Nettowinst december

10.000,— +/+ 5.000,— -/-

Privéopnamen Eigen vermogen op 31-12-2008

Hoofdstuk 3

20.000,—

200.000,—

€

25.000,—

Uit bovenstaand voorbeeld blijkt echter niet waaruit de kosten, groot € 90.000,–, bestaan. Voor elke ondernemer is het echter zeer belangrijk te weten hoeveel omzet hij heeft behaald in een bepaalde periode en welke kosten daarmee gepaard gingen. Daarom zal hij de veranderingen niet rechtstreeks op de rekening Eigen vermogen boeken maar op de hulprekeningen van het eigen vermogen. Als de heer Laars aparte grootboekrekeningen zou gebruiken voor alle kosten, opbrengsten, privéopnamen en -stortingen, zou hij op eenvoudige wijze de bovengenoemde cijfers kunnen achterhalen. De heer Laars besluit dan ook aparte grootboekrekeningen aan te leggen. De rekening Eigen vermogen gaf over december het volgende beeld: Eigen vermogen Datum

Stuknr.

Omschrijving

Debet €

1 dec

Van balans

5 dec

Inkopen

9 dec

Huurkosten

27 dec

Huisvestingskosten

4.000,—

29 dec

Autokosten

1.000,—

30 dec

Privéopname

5.000,—

31 dec

Opbrengst verkopen

31 dec

Naar balans

Credit

€

20.000,—

100.000,— 85.000,—

200.000,— 25.000,— €

220.000,— €

220.000,—

Voor alle kosten en opbrengsten kan de heer Laars aparte kosten- en opbrengstenrekeningen aanleggen. Welke grootboekrekeningen de heer Laars aanlegt bepaalt hij zelf. Het ligt voor de hand dat hij die grootboekrekeningen aanlegt die vaak een verandering ondergaan. In dit boek maken we dan ook gebruik van een aantal grootboekrekeningen. We komen hierop terug in hoofdstuk 4. We hebben in paragraaf 3.2 kennisgemaakt met zes boekingsregels. Deze boekingsregels hadden betrekking op de rekeningen van bezit en schuld en op de rekening Eigen vermogen. Voor de boekingsregels 5 en 6 komen nu twee nieuwe boekingsregels in de plaats. Deze twee boekingsregels luiden als volgt:

Het grootboek

Regel 5 Een hulprekening van het eigen vermogen wordt gecrediteerd als het eigen vermogen toeneemt. Regel 6 Een hulprekening van het eigen vermogen wordt gedebiteerd als het eigen vermogen afneemt.

Dus in plaats van de rekening Eigen vermogen wordt nu de betreffende hulprekening van het eigen vermogen gedebiteerd of gecrediteerd. Als de heer Laars de veranderingen van de rekening Eigen vermogen in de maand december op aparte grootboekrekeningen had geboekt, had dit het volgende beeld gegeven: Eigen vermogen Datum

Omschrijving

1/12

Van balans

Debet

Credit €

20.000,—

Kostprijs verkopen Datum

Omschrijving

5/12

Factuur 101

Debet €

Credit

100.000,—

Huurkosten Datum

Omschrijving

9/12

4e kwartaal

Debet €

Credit

85.000,—

Huisvestingskosten Datum

Omschrijving

27/12

Schilder

Debet €

Credit

4.000,—

Autokosten Datum

Omschrijving

29/12

Beurt 15.000 km 16 FR ZX

Debet €

Credit

1.000,—

Privé Datum

Omschrijving

30/12

Opname mevr. Laars

Hoofdstuk 3

Debet €

5.000,—

Credit

Opbrengst verkopen Datum

Omschrijving

31/12

December

Debet

Credit €

200.000,—

We zien dat de rekening Eigen vermogen alleen maar wordt geopend met het bedrag van de beginbalans. Alle andere wijzigingen met betrekking tot het eigen vermogen worden geboekt op de hulprekeningen van het eigen vermogen. We komen nog eens terug op het eerdere voorbeeld waarbij de bruto- en nettowinst over de maand december wordt bepaald voor de heer Laars. In hoofdstuk 2 werd de brutowinst geboekt op de rekening Eigen vermogen (verkoopprijs -/- inkoopprijs). Een ondernemer wil echter in zijn boekhouding ook een duidelijk beeld van de inkoopprijs. We noemen dit ook wel de inkoopwaarde van de verkopen. Voortaan zullen we deze rekening echter niet Inkoopwaarde van de verkopen noemen maar Kostprijs verkopen, omdat deze rekening het totaal aan kosten weergeeft die men maakt bij een inkoop. De brutowinst is dus het verschil tussen de rekeningen Opbrengst verkopen (omzet) en Kostprijs verkopen (inkoopwaarde van de verkopen). Schematisch geeft dit het volgende beeld: Kostprijs verkopen Datum

Omschrijving

31/12

December

Debet €

Credit

100.000,—

Opbrengst verkopen Datum

Omschrijving

31/12

December

Debet

Credit €

200.000,—

De heer Laars kan nu in één oogopslag zien hoeveel zijn brutowinst op verkopen is. Indien we de brutowinst verminderen met alle kosten resulteert de nettowinst. Voor de heer Laars geeft dit het volgende beeld:

Het grootboek

Opbrengst verkopen Kostprijs verkopen Brutowinst Kosten Nettowinst

€

200.000,— 100.000,— – €

100.000,— 90.000,— – €

10.000,—

We zullen de winkelverkopen voor de maand december nog eens doorlopen via ons stappenplan. Stappenplan Stap 1 Stap 2 Stap 3 Stap 4

Welke grootboekrekening ondergaat een verandering? Bepaal of de grootboekrekening een rekening van of hulprekening van het eigen vermogen ( ) is. Geef aan of de rekening toe- of afneemt. Bepaal of de rekening wordt gedebiteerd of gecrediteerd en voor welk bedrag.

De heer Laars heeft dus per 31 december contant goederen verkocht voor € 200.000,—. De inkoopwaarde bedroeg € 100.000,—.

Voorbeeld

Stappenplan Stap 1

Stap 2 Stap 3 Stap 4

Hoofdstuk 3

Welke grootboekrekening ondergaat een verandering? De rekening verandert, doordat we contant goederen verkopen. De rekening hulprekening van het eigen vermogen) verandert, doordat er een verkoop plaatsvindt. De rekening verandert, doordat we goederen verkopen. De rekening gebruiken we als hulprekening van het eigen vermogen om de brutowinst te kunnen bepalen. Bepaal of de grootboekrekening een rekening van , of hulprekening van het eigen vermogen ( ) is. Geef aan of de rekening toe- of afneemt. Bepaal of de rekening wordt gedebiteerd of gecrediteerd en voor welk bedrag.

Stap 1

Stap 2

Rekening

Bezit/Schuld/

Toename/Afname

Stap 3

Hulprekening

(+/–)

Stap 4 Debet

Credit

eigen vermogen Kas Opbrengst verkopen

B

+

HEV

+

Stap 1

Stap 2

Rekening

Bezit/Schuld/

Toename/Afname

Hulprekening

(+/–)

Stap 3

200.000,— 200.000,—

Stap 4 Debet

Credit

eigen vermogen Kostprijs verkopen

HEV

–

Voorraad goederen

B

–

100.000,— 100.000,—

In plaats van de rekening Eigen vermogen gebruiken we nu twee nieuwe hulprekeningen van het eigen vermogen, te weten Opbrengst verkopen en Kostprijs verkopen. Indien de heer Laars de goederen op rekening had verkocht, dienden we in plaats van de rekening Kas de rekening Debiteuren te hanteren. We willen de nieuwe boekingsregels nog eens aan de orde stellen aan de hand van een voorbeeld. Gemakshalve zetten we alle boekingsregels opnieuw op een rijtje: Openingsregels Regel A Een rekening van bezit wordt bij opening van het grootboek gedebiteerd voor het bedrag waarvoor die rekening debet op de balans staat. Regel B Een rekening van schuld wordt bij opening van het grootboek gecrediteerd voor het bedrag waarvoor die rekening credit op de balans staat. Regel C De rekening Eigen vermogen wordt bij opening van de grootboekrekening Eigen vermogen gecrediteerd voor het bedrag waarvoor het eigen vermogen credit op de balans staat. Boekingsregels Regel 1 Een rekening van bezit wordt gedebiteerd als het bezit toeneemt. Regel 2 Een rekening van bezit wordt gecrediteerd als het bezit afneemt.

Het grootboek

Regel 3 Een rekening van schuld wordt gecrediteerd als de schuld toeneemt. Regel 4 Een rekening van schuld wordt gedebiteerd als de schuld afneemt. Regel 5 Een hulprekening van het eigen vermogen wordt gecrediteerd als het eigen vermogen toeneemt. Regel 6 Een hulprekening van het eigen vermogen wordt gedebiteerd als het eigen vermogen afneemt.

Mevrouw P. van den Bosch is eigenaresse van een drogisterij. Haar balans geeft op 1 september 2009 het volgende beeld:

Voorbeeld

Debet

Balans drogisterij P. van den Bosch per 1-9-2009 €

Bedrijfspand

258.500,— Eigen vermogen

Inventaris

12.000,— 6% Hypotheek o/g

Voorraad goederen

12.000,— Crediteuren

Debiteuren

4.000,—

SNS Bank

5.000,—

Rabobank

2.000,—

Kas

6.000,— €

299.500,—

Credit €

99.500,— 183.000,— 17.000,—

€

299.500,—

In de maand september doen zich de volgende mutaties voor: 03-09 05-09 09-09 15-09 17-09 19-09

Betaald per kas voor postzegels € 41,50 (K1). Betaald per kas de jaarlijkse contributie voor het reclamebord van de plaatselijke atletiekvereniging € 250,– (K2). Opgenomen uit de kas voor huishoudgeld € 200,– (K3). Op rekening goederen verkocht aan de firma Graus voor € 500,–. De goederen hadden een inkoopwaarde van € 300,– (VF1). Per Rabobank de nota betaald voor schilderwerk € 1.100,– (B1). Per kas goederen verkocht aan de firma Nelissen voor € 600,–. De inkoopwaarde van deze goederen bedroeg € 350,– (K4).

Bovenstaande transacties zouden ook in de vorm van boekingsdocumenten kunnen worden aangeboden. a. Open het grootboek. b. Geef via het stappenplan aan welke rekeningen worden gedebiteerd en welke worden gecrediteerd. c. Verwerk vervolgens via de uitwerkingen van het stappenplan de mutaties in het grootboek. Hoofdstuk 3

Uitwerkingen b Stap 1

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/

Hulprekening

Afname

eigen vermogen

(+/–)

03-09 Portokosten

HEV

–

Kas

B

–

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/

Hulprekening

Afname

eigen vermogen

(+/–)

HEV

–

B

–

Datum Rekening

Stap 1 Datum Rekening

05-09 Reclamekosten Kas

Stap 1 Datum Rekening

09-09 Privé Kas

Stap 1 Datum Rekening

15-09 Debiteuren

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/

Hulprekening

Afname

eigen vermogen

(+/–)

HEV

–

B

–

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/

Hulprekening

Afname

eigen vermogen

(+/–)

B

+

Opbrengst verkopen

HEV

+

Kostprijs verkopen

HEV

–

Voorraad goederen

B

–

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/

Hulprekening

Afname

eigen vermogen

(+/–)

17-09 Huisvestingskosten

HEV

–

Rabobank

B

–

Stap 1 Datum Rekening

Stap 4 Debet

Credit

41,50 41,50

Stap 4 Debet

Credit

250,— 250,—

Stap 4 Debet

Credit

200,— 200,—

Stap 4 Debet

Credit

500,— 500,— 300,— 300,—

Stap 4 Debet

Credit

1.100,— 1.100,— Het grootboek

Stap 1 Datum Rekening

19-09 Kas

Stap 2

Stap 3

Bezit/Schuld/

Toename/

Hulprekening

Afname

eigen vermogen

(+/–)

B

+

Opbrengst verkopen

HEV

+

Kostprijs verkopen

HEV

–

Voorraad goederen

B

–

Stap 4 Debet

Credit

600,— 600,— 350,— 350,—

Uitwerkingen a en c Bedrijfspand Datum

Stuknr.

01-09

Omschrijving Van balans

Debet €

Credit

258.500,—

Inventaris Datum

Stuknr.

01-09

Omschrijving Van balans

Debet €

Credit

12.000,—

Voorraad goederen Datum

Stuknr.

01-09

Omschrijving Van balans

15-09

VF1

Graus

19-09

K4

Nelissen

Stuknr.

Omschrijving

VF1

Graus

Stuknr.

Omschrijving

Debet €

Credit

12.000,— €

300,— 350,—

Debiteuren Datum 01-09 15-09

Van balans

Debet €

Credit

4.000,— 500,—

SNS Bank Datum 01-09

Van balans

Debet €

Credit

5.000,—

Rabobank Datum

Stuknr.

Omschrijving

B1

Schilder

01-09 17-09

Van balans

Hoofdstuk 3

Debet €

Credit

2.000,— €

1.100,—

Kas Datum

Stuknr.

01-09

Omschrijving Van balans

03-09

K1

Portokosten

05-09

K2

Reclamekosten

09-09

K3

Privé

19-09

K4

Nelissen

Debet €

Credit

6.000,— €

41,50 250,— 200,—

600,—

Eigen vermogen Datum

Stuknr.

01-09

Omschrijving

Debet

Credit €

Van balans

99.500,—

6% Hypotheek o/g Datum

Stuknr.

01-09

Omschrijving

Debet

Credit €

Van balans

183.000,—

Crediteuren Datum

Stuknr.

01-09

Omschrijving

Debet

Credit €

Van balans

17.000,—

Portokosten Datum

Stuknr.

Omschrijving

03-09

K1

Postzegels

Debet €

Credit

41,50

Reclamekosten Datum

Stuknr.

Omschrijving

05-09

K2

Contributie atletiekvereniging

Debet €

Credit

250,—

Privé Datum

Stuknr.

Omschrijving

09-09

K3

Huishoudgeld

Debet €

Credit

200,—

Opbrengst verkopen Datum

Stuknr.

Omschrijving

15-09

VF1

Graus

19-09

K4

Nelissen

Debet

Credit €

500,— 600,—

Het grootboek

Kostprijs verkopen Datum

Stuknr.

Omschrijving

15-09

VF1

Graus op rekening

19-09

K4

Nelissen contant

Debet €

Credit

300,— 350,—

Huisvestingskosten Datum

Stuknr.

Omschrijving

17-09

B1

Schilder

Debet €

Credit

1.100,—

Maak eerst de kennisvragen van hoofdstuk 3 en vervolgens de opgaven 1 t/m 10 van paragraaf 3.3.

3.4 Samenvatting hoofdstuk 3 Het grootboek is een verzameling van alle grootboekrekeningen. Iedere grootboekrekening wordt geopend vanaf de balans. Dit doen we aan de hand van de openingsregels. Deze staan achter in het boek en op de losse inlegkaart. Debiteren: het noteren van geldbedragen of aantallen aan de debetzijde. Crediteren: het noteren van geldbedragen of aantallen aan de creditzijde. Muteren: het aanbrengen van veranderingen in bezittingen, schulden of eigen vermogen. Het boeken van veranderingen in de grootboekrekeningen van bezit en schuld en de rekening Eigen vermogen gebeurt volgens boekingsregels. Deze staan achter in het boek en op de losse inlegkaart.

Hoofdstuk 3