Begeleidingsgesprek nieuwe medicatie Astma-Inhalatiecorticosteroïden stap voor stap Doelstellingen Deze procedure strekt tot doel: Om de verschillende stappen van het begeleidingsgesprek nieuwe medicatie te beschrijven; Om de wijze waarop de prestatie wordt geducementeerd vast te leggen.
Belanghebbenden Het begeleidingsgesprek nieuwe medicatie wordt afgenomen door (een) apotheker(s). Alle leden van het officinateam kunnen de prestatie echter uitleggen en voorstellen aan patiënten die baat kunnen hebben bij een BNM.
Werkwijze
1
1. Recrutering van de patiënt Begeleidingsgesprek voorgesteld door de apotheker of op vraag van de patiënt bij een eerste afgifte van een inhalatiecorticosteroïd, of voorgeschreven door de arts. Nakijken of de patiënt in aanmerking komt (tenzij BNM voorgeschreven werd): - Patiënt met astma: Eerder gebruik van noodmedicatie voor astma aanval (patiëntenhistoriek) Of bevestiging door patiënt Of bij twijfel contact met arts - Eerste aflevering van een inhalatiecorticosteroïd in de afgelopen 12 maanden; Licht het doel van het begeleidingsgesprek toe: verzekeren van een goede behandeling en verbeteren van het behandelingsresultaat. Vraag een schriftelijk akkoord van de patiënt. Registreer de identiteit van de patiënt (of de gemachtigde) met de e-ID en zijn contactgegevens in zijn farmaceutisch dossier. Maak een afspraak voor het eerste gesprek, bij voorkeur binnen een tijdspanne van maximum 7 dagen na de eerste aflevering van het nieuwe geneesmiddel. Vraag aan de patiënt om alle geneesmiddelen voor zijn astmabehandeling mee te nemen op de eerste afspraak.
2. Eerste informatiegesprek Voorbereiding van het gesprek Raadpleeg het (gedeeld) farmaceutisch dossier van de patiënt: medicatiehistoriek (gebruik van de noodmedicatie, co-medicatie, andere geneesmiddelen, …) en andere patiëntgebonden informatie. Print de documentatie die zal overhandigd worden aan de patiënt. Herinner de patiënt aan de afspraak. Het gesprek zelf Verwelkom de patiënt in een aangepaste omgeving. Registreer de identiteit van de patiënt (of de gemachtigde) met de e-ID. Bepaal de informatiebehoeften van de patiënt door zijn verwachtingen en kennis te evalueren. Bepaal de graad van astmacontrole door middel van een ACT test (Asthma Control Test). Verstrek het gestructureerde gesprek (zie hieronder), aangepast aan de patiënt zijn kennis en verwachtingen (webtool BNM). Geef raad, aangepast aan de patiënt, voor therapietrouw en het bewaken van zijn aandoening. Afronden van het gesprek Ga na of de patiënt alles begrepen heeft en vraag of er nog vragen zijn. Geef informatiefolders mee over astma en de patiënt zijn behandeling. Licht het belang van een 2de opvolggesprek toe en maak een nieuwe afspraak, bij voorkeur 3 à 6 weken na het informatiegesprek. Overhandig een samenvatting van het gesprek aan de patiënt (Bijlage 1). Registratie van het gesprek Vervolledig de “samenvatting voor de apotheker” (Bijlage 2): - ACT-score - De besproken punten - Aandachtspunten - Andere: afspraken, aangeboden patiëntenmateriaal, vastgestelde problemen, eventueel contact met de arts, voorgestelde oplossingen, … Integreer deze informatie in het farmaceutisch dossier van de patiënt. Registreer de prestatie BNM - Inhalatieglucocorticoïden - Gesprek 1 (CNK: 5520382).
2
De prestatie en het terugbetaalde bedrag van het RIZIV zijn opgenomen op het kassaticket.
Gestructureerd gesprek 1 Doel en werking van het geneesmiddel • Uitleg over de aandoening astma: chronische ontsteking die gepaard gaat met: lokale ontsteking in de longen met een verdikking van de wand van de luchtwegen en slijmvorming als gevolg vernauwing van de diameter van de luchtwegen (= bronchoconstrictie) hyperreactiviteit van de luchtwegen • Uitleg over de behandeling van astma in fuctie van de medicatiehistoriek en de geneesmiddelen die de patiënt meebracht: Leg het verschil uit tussen noodmedicatie en onderhoudsbehandeling Situeer de rol van het geneesmiddel in de therapie van de patiënt Inhalatiecortico’s remmen de chronische ontsteking Benadruk het belang om de behandeling verder te zetten, ook al zijn er geen symptomen Noodmedicatie verlicht de bronchoconstrictie Benadruk de noodzaak om noodmedicatie altijd bij zich te houden Gebruik van het geneesmiddel • Posologie • Benadruk dat het geneesmiddel slechts na 1 week optimaal effect heeft • Wat bij een vergeten dosis • Wat bij een astma-aanval: hoger gebruik SABA (2 à 4 puffs alle 20 minuten gedurende het eerste uur) in afwachting van de komst van de arts Inhalatietechniek • Belang van een goede inhalatietechniek (voldoende geneesmiddel en minder bijwerkingen) • Demonstreer zelf • Laat patiënt demonstreren en geef feedback. Evalueer of het inhalatietoestel geschikt is voor de patiënt • Bijkomende informatie: Niet vergeten de dop van de inhalator te verwijderen Dosis-aërosol: schudden voor het gebruik Toestel voorbereiden bij een eerste gebruik Geneesmiddel proef je niet altijd De mond spoelen na het inhaleren van een corticoïd (niet inslikken ) Aantal resterende dosissen controleren Reinigen en bewaren van inhalator Therapietrouw • Belang van een goede therapietrouw (zelfs indien geen symptomen) • Informeer de patiënt over de alarmsymptomen Toename van exacerbaties Nachtelijk ontwaken Gebruik van noodmedicatie > 2 maal per week Functionele beperkingen Verwijs / contact met de arts
3
Bijwerkingen • Corticosteroïden Orale candidose, heesheid, keelpijn, … Mond spoelen, goede inhalatietechniek Corticofobie: Benadruk dat geïnhaleerde doses: Zeer laag zijn: grootte orde microgram. 1000 keer minder dan milligram! Een lokaal effect hebben en de opname in de rest van het lichaam zeer laag is Geen risico voor osteoporose bij dergelijke lage doses Geen groeiachterstand bij kinderen met lage doses • Combinatie met B2 agonisten: tremor (van de handen), hoofdpijn, hartkloppingen, verhoogde bloeddruk Patiënten met hartaritmie: arts contacteren bij hartkloppingen of verhoogde bloeddruk
3. Tweede opvolggesprek Voorbereiding van het gesprek Herinner de patiënt aan de afspraak. Neem de nota’s van het vorige gesprek door. Het gesprek zelf Verwelkom de patiënt in een aangepaste omgeving. Registreer de identiteit van de patiënt (of de gemachtigde) met de e-ID. Vraag uw patiënt of hij zijn noodmedicatie bij zich heeft. Verstrek het gestructureerde gesprek (webtool BNM) (zie hieronder). Stel oplossingen voor, aangepast aan de patiënt, voor de therapietrouw en het bewaken van zijn aandoening. Afronden van het gesprek Ga na of de patiënt alles begrepen heeft en vraag of er nog vragen zijn. Geef een informatiefolder met niet-medicamenteuze maatregelen mee aan de patiënt (afhankelijk van zijn astmaprofiel). Overhandig de patiënt een samenvatting van het gesprek (Bijlage 3). Registratie van het gesprek Vervolledig de “samenvatting voor de apotheker” (Bijlage 4) en integreer de informatie in het farmaceutisch dossier van de patiënt. Registreer de prestatie BNM - Inhalatieglucocorticoïden - Gesprek 2 (CNK: 5520390).
4
Gestructureerde gesprek 2 Peil naar de bevindingen van de patiënt Overloop de aandachtspunten uit gesprek 1 met de patiënt Achterhaal in welke mate de astma onder controle is ahv ACT-test Vraag naar bijkomende informatie sinds het vorige gesprek: Gebruik van het geneesmiddel: therapietrouw, inhalatietechniek Wat doet u indien u een dosis vergeet? Schat therapietrouw in bvb mbv MARS-test Achterhaal de reden voor therapie-ontrouw en behandel het probleem in functie hiervan Laat de patiënt demonstreren hoe hij zijn geneesmiddel inhaleert en geef feedback Bijwerkingen Sommige mensen hebben last van slechte smaak, heesheid, hoestbuien na inhalatie. Is dit bij u ook het geval? Combipreparaten: trillende handen, hoofdpijn, hartkloppingen Onverwachten voorvallen Elke kortademigheid, beperking bij inspanning, zelfs bij het beoefenen van sport op hoog niveau wijst op onvoldoende gecontroleerd astma Verstrek de niet-medicamenteuze maatregelen ifv het patiëntprofiel Rookstop Allergische en niet-allergische triggers Inspanningen, sporten: raad aan om sport te beoefen, bij voorkeur duursporten
Referenties Apootheekrichtlijnen Astma en COPD – CDSP-CWOA Webtool ENM Bijlage 1: Samenvatting voor de patiënt - Gesprek 1 Datum van het gesprek: Identificatie patiënt: Naam en contactgegevens arts: Naam van het geneesmiddel en posologie: Andere geneesmiddelen gebruikt voor astma en noodmedicatie in geval van astma-aanval: Je apotheker heeft je geïnformeerd over: 1. Doel en werking geneesmiddel, plaats in behandeling 2. Toedieningswijze en belang van het goed gebruik 3. Belang van therapietrouw en mogelijke alarmsymptomen 4. Mogelijke bijwerkingen Je raadpleegt best je arts omwille van: Je apotheker heeft u een informatiefolder over je aandoening en je geneesmiddel aangeboden. Afspraak voor de 2de gesprek: □ Wenst geen tweede gesprek □ Later te bepalen □ Datum: Gegevens van de apotheek
Handtekeningen apotheker en patiënt
CNK BNM - Inhalatieglucocorticoïden - Gesprek 1: 5520382
5
Bijlage 2: Samenvatting voor de apotheker - Gesprek 1 Datum van het gesprek: Identificatie van de patiënt: Naam en contactgegevens arts: Bevestiging diagnose astma door: □ Patiënt □ Arts Naam van het geneesmiddel en posologie: Andere geneesmiddelen gebruikt voor astma en noodmedicatie in geval van astma-aanval: ACT-score: Volgende items werden met de patiënt overlopen: 1. Doel en werking geneesmiddel, plaats in behandeling 2. Toedieningswijze en belang van het goed gebruik 3. Belang van therapietrouw en mogelijke alarmsyptomen 4. Mogelijke bijwerkingen
Behandeld □ □ □ □
Aandachtspunt □ □ □ □
Indien aandachtspunt werd aangevinkt, reden vermelden: □ Angst voor cortisone □ Problemen te verwachten met hand-mondcoördinatie □ Problemen te verwachten met therapietrouw □ Andere: Contact met de arts noodzakelijk voor: Afspraak voor 2de gesprek: □ Geen interesse □ Later te bepalen □ Datum: Persoonlijke nota’s: CNK BNM - Inhalatieglucocorticoïden - Gesprek 1: 5520382 Bijlage 3: Samenvatting voor de patiënt - Gesprek 2 Datum van het gesprek: Identificatie van de patiënt: Naam en contactgegevens arts: Naam van het geneesmiddel en posologie: Andere geneesmiddelen gebruikt voor astma en noodmedicatie in geval van astma-aanval: Je apotheker heeft je gesproken over je astma en de behandeling: □ Verloopt goed □ Levert bepaalde problemen □ Verloopt niet goed Je hebt met je apotheker een gesprek gehad over: □ Inhalatietechniek □ Bijwerkingen □ Therapietrouw □ Andere: Je wordt aangeraden om: □ De mond te spoelen □ Een voorzetkamer te gebruiken □ Een medicatieschema te volgen □ Reserve aan noodmedicatie in huis te houden □ Andere: Je raadpleegt best je arts omwille van: Persoonlijke nota’s: Gegevens van de apotheek
Handtekeningen apotheker en patiënt
CNK BNM - Inhalatieglucocorticoïden - Gesprek 2: 5520390
6
Bijlage 4: Samenvatting voor de apotheker - Gesprek 2 Datum van het gesprek: Identificatie van de patiënt: Naam en contactgegevens arts: Naam van het geneesmiddel en posologie: Andere geneesmiddelen gebruikt voor astma en noodmedicatie in geval van astma-aanval: ACT-score: De astmabehandeling van uw patiënt: □ Verloopt goed □ Levert bepaalde problemen □ Verloopt niet goed Omwille van: □ Verkeerde inhalatietechniek □ Angst of optreden van bijwerkingen □ Therapieontrouw □ Andere: U heeft de patiënt aangeraden om: □ De mond te spoelen □ Een voorzetkamer te gebruiken □ Een medicatieschema te volgen □ Reserve aan noodmedicatie in huis te houden □ Andere: Contact met de arts noodzakelijk voor: Persoonlijke nota’s: CNK BNM - Inhalatieglucocorticoïden - Gesprek 2: 5520390
7
