Bedrijfsleven blijft investeren in samenleving, ondanks crisis!

Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO)

Bedrijfsleven blijft investeren in samenleving, ondanks crisis!

Resultaten van de Nationale MBO Monitor 2011 Eerde de Swart (MVO Nederland) Coen Bertens (EIM) Stefanie Lap (MOVISIE)

Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO)

Bedrijfsleven blijft investeren in samenleving, ondanks crisis! Resultaten van de Nationale MBO Monitor 2011. Panelonderzoek (EIM) onder 1.849 Nederlandse MKB-bedrijven (1-100 medewerkers) en een online invultool (respons van 113 bedrijven en 89 maatschappelijke organisaties).

Eerde de Swart (MVO Nederland) Coen Bertens (EIM) Stefanie Lap (MOVISIE)

In opdracht van MVO Nederland en MOVISIE, uitgevoerd door EIM en MOVISIE December 2011

1

Voorwoord Dit is de tweede rapportage van de Nationale MBO Monitor. Wij zijn blij dat we nu in staat zijn om de resultaten te vergelijken met die van 2010, zodat we inzicht krijgen in de trends en ontwikkelingen op het snijvlak van bedrijf en samenleving. Het huidige economische klimaat is bijzonder grimmig. Alles staat onder druk en de perspectieven lijken met de dag slechter te worden. Bedrijven, groot en klein, ondervinden hier de effecten van. Toch lijkt het erop dat het economische klimaat betrekkelijk weinig invloed heeft op de MBO-inspanningen van bedrijven. We zien dat minder ondernemers voor MBO kiezen, maar de waarde van de totale inzet is licht gestegen (1,8 miljard euro ten opzicht van 1,75 miljard euro in 2010). Dat komt doordat de gemiddelde waarde van de MBO-inzet van bedrijven is toegenomen en omdat het aantal bedrijven in Nederland licht is gegroeid. De MBO-inzet bestaat voornamelijk uit het geven van geld en het doen van medewerkervrijwilligerswerk (arbeid, kennis, kunde). Verder zien we dat steeds meer bedrijven zich daarbij richten op specifieke thema’s en doelgroepen in de samenleving. Ook zoeken zij (structurele) samenwerking met maatschappelijke organisaties binnen die thema’s. Hun maatschappelijke partners waarderen dat zeer, maar hebben nog moeite om hun eigen toegevoegde waarde aan het bedrijfsleven duidelijk te maken. Dit zijn slechts een paar van de interessante uitkomsten van de Nationale MBO Monitor. Met deze Monitor proberen we maatschappelijk betrokken ondernemen (MBO) in de volle breedte en onder alle betrokken partijen gestructureerd in kaart te brengen. Zulke inzichten zijn onontbeerlijk als we MBO in Nederland willen stimuleren. Onze samenleving is beter af wanneer bedrijven, maatschappelijke organisaties, overheden, fondsen en intermediairs nauwer samenwerken aan het oplossen van concrete maatschappelijke vraagstukken. Als manager van het Nationaal Stimuleringsprogramma MBO zie ik dagelijks vele manieren waarop bedrijven maatschappelijk betrokken ondernemen. Al deze initiatieven, groot en klein, stemmen hoopvol, inspireren en zijn relevant voor zowel bedrijf als samenleving. In MBO komen idealen en zakelijkheid samen en daarom smaakt het naar meer – juist in deze tijden van economische onzekerheid. Deze tweede monitorrapportage is gebaseerd op de uitkomsten van onderzoek onder een groot bedrijvenpanel van het EIM. Daar hebben we de respons uit onze permanente online tool (www.nationalembomonitor.nl) aan toegevoegd, zodat we de resultaten konden verrijken met de persoonlijke opmerkingen van respondenten. De uitkomsten blijven mijn overtuiging staven dat MBO er toe doet voor bedrijf en samenleving. Misschien nog wel sterker dan voorheen, gezien de robuustheid die MBO in deze crisisperiode laat zien. En tegelijkertijd, zoals wij ook in 2010 constateerden, blijft er nog een wereld te winnen. Ik wens u veel leesplezier!

Eerde de Swart Manager Nationaal Stimuleringsprogramma MBO MVO Nederland

2

Inhoudsopgave Voorwoord

2

Ten geleide: achtergrond van deze publicatie

4

Over het Nationaal Stimuleringsprogramma MBO Over de Nationale MBO Monitor Over deze publicatie Hoofdstuk 1: De maatschappelijke betrokkenheid van bedrijven

5

De essentie van MBO Verschijningsvormen van MBO Een positieve bijdrage om vele redenen Een zakelijker aanpak Kansen voor alle betrokken partijen Hoofdstuk 2: De invulling van MBO in praktijk: mensen, munten en middelen

8

Inleiding en resultaten Hoofdstuk 3: De motivaties voor en waarde van MBO

12

Inleiding en resultaten Hoofdstuk 4: De focus en ontwikkeling van MBO: keuzes, budgetten, belemmeringen en kansen

17

Inleiding en resultaten Hoofdstuk 5: MBO in netwerken en samenwerking bij MBO

22

Inleiding en resultaten Hoofdstuk 6: MBO verankeren

25

Inleiding en resultaten Hoofdstuk 7: MBO bij maatschappelijke organisaties

27

Inleiding en resultaten Hoofdstuk 8: Conclusies

29

Bijlagen Bijlage 1: Methodologische verantwoording Bijlage 2: Stappenplan ‘Starten met MBO’

32 33

3

Ten geleide: achtergrond van deze publicatie Over het Nationaal MBO-stimuleringsprogramma Het Nationaal Stimuleringsprogramma MBO is onderdeel van MVO Nederland en wordt medegefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Het programma bestaat sinds medio 2009. De ambitie van het programma is om MBO in Nederland groter, sterker en beter te maken – een verantwoordelijkheid van bedrijven, overheden, fondsen en maatschappelijke organisaties. Binnen deze ambitie worden onderstaande doelstellingen onderscheiden: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

MBO in het bedrijfsleven bevorderen Maatschappelijke organisaties stimuleren om samen te werken met bedrijven MBO-intermediairs tools in geven om te professionaliseren en hun netwerk landelijk dekkend maken De zichtbaarheid van MBO vergroten De omvang en effecten van MBO meten en hierover publiceren MBO-actoren in strategische allianties rond maatschappelijke vraagstukken verbinden

Vanuit deze doelstellingen worden voor de diverse doelgroepen vanuit het MBO Programma diverse activiteiten georganiseerd, zoals trainingen voor intermediaire organisaties, workshops voor bedrijven, het delen van goede voorbeelden en onderzoek naar MBO in Nederland. Tevens worden er netwerken van bedrijven gesmeed die hun MBO-commitment willen tonen, delen en verder ontwikkelen. Over de Nationale MBO Monitor De ontwikkeling en uitvoering van de Nationale MBO Monitor is de invulling van de vijfde doelstelling van het MBO Programma. Er is op dit moment slechts een zeer beperkt en ongestructureerd inzicht in het MBO-veld, zowel voor wat betreft inspanningen als ontwikkelingen. Daartoe heeft het MBO Programma in samenwerking met MOVISIE de Nationale MBO Monitor ontwikkeld. Dit is het eerste meetinstrument dat in kaart brengt wat de stand van zaken is op het gebied van MBO in Nederland. Tevens kunnen bedrijven en maatschappelijke organisaties met deze Monitor zelf de kwaliteit en kwantiteit van hun maatschappelijk betrokken ondernemerschap in kaart brengen. De vragen in de Monitor hebben betrekking op hun investeringen en opbrengsten op het gebied van MBO. Op basis van de resultaten van de MBO Monitor onderneemt het Nationaal Stimuleringsprogramma MBO gericht activiteiten om MBO in Nederland te stimuleren en te professionaliseren. De Monitor heeft dezelfde looptijd als het MBO Programma: van 2010 t/m 2012. Dit biedt de mogelijkheid om trends en ontwikkelingen in de tijd te signaleren. Over deze publicatie In deze publicatie zijn de resultaten opgenomen van het panelonderzoek op basis van het Beleidspanel MKB van EIM, en de permanente online tool. De doelgroep van het Beleidspanel MKB bestaat uit zo’n 2.000 bedrijven met maximaal 100 medewerkers, terwijl de online tool zich richt op het totale bedrijfsleven en op maatschappelijke organisaties. Op basis van deze twee complementaire onderzoeken wordt inzicht verkregen in de stand van zaken op het gebied van MBO binnen het MKB, motivaties voor MBO, ontwikkelingen en aandachtsgebieden, doelgroepen van MBO-inspanningen van bedrijven, het samenwerken met intermediaire organisaties door bedrijven en kansen en belemmeringen voor zowel bedrijven als maatschappelijke organisaties om meer aandacht voor MBO te hebben. De vragenlijst aan het Beleidspanel MKB die voor dit onderzoek is gebruikt, wijkt op een aantal punten af van de vragenlijst van 2010. Desalniettemin bieden de 1 resultaten goed vergelijkingsmateriaal en kan er een aantal interessante ontwikkelingen ontdekt worden.

1

Zie voor een verantwoording van dit onderzoek Bijlage 1.

4

Hoofdstuk 1: De maatschappelijke betrokkenheid van bedrijven

De essentie van MBO Een snoepfabrikant die gezond eten en bewegen promoot, een verzekeraar die het culturele leven in de regio stimuleert, een adviesbureau dat jonge ondernemers helpt met hun businessplan, een bank die een project opzet om mensen verstandiger met geld om te laten gaan – het zijn slechts enkele voorbeelden van de manieren waarop bedrijven invulling geven aan MBO. Immers, zoveel bedrijven, zoveel manieren! MBO gaat in essentie over de concrete invulling van het maatschappelijk engagement van een bedrijf. Er zijn talloze mogelijkheden om aan die betrokkenheid vorm te geven. Het geven van geld aan een goed doel, het doneren van afgeschreven IT-apparatuur aan een buurthuis, het sponsoren van een sportclub of het mogelijk maken van medewerkersvrijwilligerswerk zijn slechts enkele voorbeelden. Heel veel bedrijven doen dit al op de een of andere manier. Soms nauw aangesloten op de kernactiviteiten van het bedrijf, soms juist helemaal niet. Zelden wordt er nog gedacht in termen van bedrijfseconomische meerwaarde en vaak hebben de initiatieven een ad hoc-karakter. Verschijningsvormen van MBO Het midden- en kleinbedrijf vult zijn maatschappelijke betrokkenheid veelal lokaal in, want daar liggen voor lokale ondernemers de kracht en de voordelen. Grote ondernemingen beschikken in toenemende mate over een ‘corporate foundation’ van waaruit zij hun MBO-activiteiten bundelen, stimuleren en coördineren. Voorbeelden van bedrijven met zo’n foundation zijn , Nuon, KPN, Delta Lloyd Groep, Rabobank en ABN AMRO. Diezelfde grote ondernemingen verbinden zich daarnaast steeds vaker voor langere tijd aan een specifiek goed doel of concrete maatschappelijke organisatie(s). Daarbij worden aanzienlijke financiële middelen en expertise ter beschikking gesteld of uitgeruild voor tegenprestaties. MBO kent dus vele gedaanten en de manieren waarop MBO wordt ingevuld en georganiseerd zijn zeer divers.

Box 1: Vitae – Personeelsbemiddelaar bundelt krachten Wat? Medewerkers van personeelsbemiddelaar Vitae steken samen met leveranciers en klanten de handen uit de mouwen voor maatschappelijke projecten. Sinds 1996 hebben zij hun MBO-activiteit 'Celebrate Responsibility' al tien keer georganiseerd. Hoe? De klus moet in een dag te klaren zijn én door de inzet van Vitae een doorstart maken. Vitae houdt op de dag zelf de deuren van alle tien vestigingen gesloten. Bijna alle medewerkers gaan aan de slag. Bij de laatste klus deden ruim 800 mensen mee. Vitae heeft een aantal hectaren bos opgeknapt en een moutainbikeparcours aangelegd voor moeilijk opvoedbare jongeren. Wat levert het op? Vitae-medewerkers versterken hun band met klanten en leveranciers. Zij helpen allemaal mee om de actie tot een succes te maken. Sommigen met hun handen, anderen als sponsor.

Een positieve bijdrage om vele redenen Het achterliggende idee bij MBO is dat bedrijven een onlosmakelijk onderdeel zijn van de samenleving. Hun activiteiten hebben effect op de samenleving en zij hebben daarom baat bij het goed functioneren van de

5

samenleving. Door invulling te geven aan MBO kunnen bedrijven een positieve bijdrage leveren aan de kwaliteit van de (lokale) samenleving en eventueel de negatieve effecten die zij op de samenleving hebben verzachten of compenseren. Uit diverse onderzoeken blijkt dat veel bedrijven vinden dat het ‘gewoon hun verantwoordelijkheid’ is om dit te doen (MBO omdat het hoort) of dat zij het inspirerend en leuk vinden om dit te doen (MBO omdat het inspireert). Door de toenemende verwevenheid van bedrijven met de sociale infrastructuur wordt ook het zakelijke belang van MBO steeds groter. MBO kan op diverse manieren bijdragen aan het succes van een bedrijf (MBO omdat het loont). Denk daarbij aan het realiseren van HR-, Marketing-, Communicatie- en PR-doelstellingen. Zo kan een bedrijf zijn identiteit en imago versterken met MBO en zichzelf als aantrekkelijke werkgever profileren. Bovendien eisen steeds meer gemeenten bij aanbestedingen dat bedrijven mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt onderdeel laten uitmaken van de levering. Dit is een vorm van druk van buitenaf om invulling te geven aan MBO (MBO omdat het moet). De motivaties voor MBO zijn dan ook vaak een combinatie van idealen en verantwoordelijkheden enerzijds en zakelijke overwegingen anderzijds. Waarde voor het bedrijf en waarde voor de samenleving gaan in ieder geval steeds meer hand-inhand (zie Box 2). Box 2: Zuylen uitvaartverzorging: ‘Zorgen voor mensen zit in onze genen’ Als betrokken ondernemer besloot Zuylen Uitvaartverzorging in Breda een bijdrage te leveren aan de nationale verwendag in de zorg. Zo’n honderd senioren afkomstig uit verschillende verzorgings- en verpleeghuizen kwamen naar de aula van het uitvaartcentrum om daar deel te nemen aan een meezingconcert. “Er zijn heel wat mensen in onze samenleving die eenzaam zijn en aandacht verdienen. Dat zijn veelal ouderen, maar dat geldt ook voor sommige jongeren. Als stichting voelen wij ons betrokken bij de maatschappij en om die reden besloten wij een bijdrage leveren aan het helpen van deze mensen”, aldus Lisianne Fennema die medeverantwoordelijk is voor dit initiatief van Zuylen. “We hebben contact gezocht met Betrokken Ondernemers Samen voor Breda die verantwoordelijk is voor het organiseren van de verwenzorgweek in Breda. We hebben hen aangeboden een dagje uit in ons gebouw te organiseren voor eenzame mensen in de regio. Met (rolstoel)bussen van Rolerisuit werden ze naar onze locatie gebracht. En het is een geweldige middag geworden.” De ongeveer zestig medewerkers van Zuylen werden benaderd om zich vrijwillig in te zetten op deze dag. Fennema: “Dat is goed gelukt. Medewerkers hadden etagères klaargezet met hapjes, een team van vier koffiedames had zich spontaan aangemeld voor deze dag, er waren medewerkers voor de techniek en begeleiding van de gasten, kortom voldoende vrijwilligers voor deze dag.” Een volgende actie staat al op de planning. Fennema: “We willen mensen die moeilijk ter been zijn helpen om graven van dierbaren te bezoeken. Ook dat project gaan we opstarten.” “Wij hebben maatschappelijke activiteiten structureel onderdeel gemaakt van onze werkzaamheden”, aldus directeur Roel Stapper. “Onze visie: de dienstverlening van Zuylen is gebaseerd op menselijkheid, zorgvuldigheid en respect. Om onze diensten goed uit te kunnen voeren is het dus zaak om deel uit te maken van de maatschappij in bredere zin.”

Een zakelijker aanpak Met het toenemende belang van MBO en de mogelijkheden die het biedt, groeit de noodzaak voor bedrijven om MBO gerichter vorm te geven. Dit betekent enerzijds dat bedrijven MBO op een professionelere manier gaan organiseren, meer plan- of beleidsmatig en meer op de lange termijn gericht dan op de korte termijn. Anderzijds betekent dit dat bedrijven MBO strategischer invullen. Zij gaan MBO-initiatieven in verband brengen met de bedrijfsdoelstellingen en op zoek naar de economische meerwaarde. Ook zullen zij meer en meer focus aanbrengen door te kiezen voor bepaalde sociale thema’s of maatschappelijke doelgroepen (zie Box 3 voor een aantal vragen die bedrijven zich hiertoe zouden moeten stellen). Zij zullen aansluiting zoeken bij de eigen kernactiviteiten, de markten die worden bediend of de competenties die aanwezig zijn binnen het bedrijf. Daarmee wordt MBO een volwaardig onderdeel van de MVO-agenda van bedrijven.

6

Box 3: Hoe pak je MBO gestructureerd aan? Het is zonder meer mogelijk om op een gestructureerde, zakelijke manier over MBO na te denken zonder dat dit ten koste gaat van de maatschappelijke waarde en de inspiratie ervan. Ook aan MBO kunnen zakelijke doelstellingen verbonden worden. De kunst is het denken in en-en in plaats van of-of: èn meerwaarde voor de samenleving èn meerwaarde voor het bedrijf. Juist deze combinatie maakt MBO ook op langere termijn van waarde voor het bedrijf . Waar dit proces ook begint, het is van belang om een antwoord te geven op onder meer onderstaande vragen: - Waarom willen wij dit? Waarom vinden wij MBO belangrijk? - Welke waarde willen wij hier als bedrijf uithalen? En (hoe) kunnen we die waarde meten? - Hoe kunnen wij MBO-activiteiten aan laten sluiten bij onze eigen doelstellingen, activiteiten en expertises? - Wanneer is MBO voor ons succesvol, zowel in maatschappelijke als in zakelijke zin? In Bijlage 2 van deze publicatie is een uitgebreid MBO-stappenplan voor bedrijven opgenomen.

Kansen voor alle betrokken partijen De ontwikkeling richting een meer zakelijke invulling van MBO creëert ook kansen voor de maatschappelijke partners van bedrijven. Maar het stelt ook eisen aan deze maatschappelijke organisaties en intermediairs die optreden als matchmaker tussen bedrijven en maatschappelijk veld. Zij dienen zich bewust te zijn van de wenselijkheid en de mogelijkheden van een meer gestructureerde en strategische invulling van MBO door bedrijven. Uiteraard zullen ook zij langer en meer profiteren van deze duurzame partnerschappen.

7

Hoofdstuk 2: De invulling van MBO in praktijk: mensen, munten, middelen, massa en media

Inleiding Het is mogelijk om MBO-investeringen onder te verdelen naar soort. Daartoe wordt wel een onderscheid gemaakt in vijf M’s: Mensen, Munten, Middelen, Massa en Media. Bij ‘Mensen’ gaat het over het inzetten van tijd van medewerkers om arbeid te verrichten of kennis en kunde (expertise) te leveren. Bij ‘Munten’ gaat het om geldelijke donaties of sponsoring. Onder ‘Middelen’ verstaan we fysieke goederen, producten, faciliteiten of concrete diensten in natura. ‘Massa’ is ondersteuning door bedrijven in de vorm van lobby voor maatschappelijke organisaties of het beschikbaar stellen van netwerken. Met ‘Media’ wordt bedoeld het laten 2 meeliften van de maatschappelijke partner(s) op bestaande media-uitingen van het bedrijf. De MBO-inzet van een bedrijf is in de praktijk vaak een combinatie van verschillende M’s zijn. Bedrijven kunnen voor hun MBO-investering een wederdienst van de ontvangende organisatie vragen. Deze wederdienst kan variëren van een naamsvermelding tot gebruik maken van de specifieke expertise van de maatschappelijke partner.

Resultaten Ongeveer de helft (49,5%) van de ondervraagde bedrijven geeft aan in 2011 MBO-activiteiten te ondernemen. Dat is een kleine teruggang ten opzichte van 2010 (55%). De daling van MBO-inzet is over de linie zichtbaar, maar manifesteert zich vooral in de sectoren logies, vervoer en ICT, financiële dienstverlening en overige dienstverlening. De aandacht voor MBO neemt toe met de bedrijfsgrootte. Het percentage zzp-ers dat MBOactiviteiten onderneemt, is nagenoeg gelijk gebleven. Een vergelijkbare constatering is te maken voor de categorie bedrijven met 10 tot 100 medewerkers. Het percentage bedrijven in de categorie 2 tot 9 medewerkers dat MBO-activiteiten onderneemt, is daarentegen gedaald van 58% naar zo’n 50%.

In figuur 1 wordt het beeld geschetst van de verschillende M’s die door MKB-bedrijven worden ingezet bij hun MBO-activiteiten. Op deze vraag konden bedrijven meerdere antwoorden geven. De categorie Munten is met zo’n 70% nog steeds het meest dominant, gevolgd door Mensen (arbeid en kennis en kunde) met circa 60%. Beide percentages Mensen liggen hoger dan in 2010. Lobby- en netwerkactiviteiten (Massa; bijv. het openstellen van eigen netwerken voor maatschappelijke initiatieven en het promoten van deze initiatieven binnen de eigen kring van contacten) worden vaker dan eerst ingezet door bedrijven als MBO-activiteit. Waren het in 2010 vooral de grotere MKB-bedrijven die dit noemden, zo blijkt nu dat de percentages bedrijven die zich richten op MBO via Massa veel dichter bij elkaar liggen als wordt vergeleken op bedrijfsgrootte (variërend van 27% tot 43%). Zo’n 44% van de bedrijven geeft aan accommodatie, bedrijfsruimte en/of producten beschikbaar te stellen (Middelen). De grotere MKB-bedrijven blijken met name geld te geven; zzp-ers richten zich meer dan andere MKB bedrijven op de inzet van kennis en kunde.

2

Media is niet als separate categorie in deze rapportage meegenomen, aangezien dit een lastig te operationaliseren vorm van MBO-inzet is gebleken voor het MKB, en een overlap had met de categorie Massa. De categorie Mensen is in 2011 uit elkaar gehaald en onderverdeeld in de inzet van arbeid enerzijds en de inzet van kennis en kunde anderzijds.

8

Figuur 1: MBO-inzet door MKB-bedrijven (welke verschillende M’s worden ingezet?)

NB In 2010 is niet expliciet gevraagd naar ‘accommodatie/bedrijfsruimte’. Derhalve ontbreekt deze vergelijking met 2010. Bron: Beleidspanel MKB, EIM, meting 2011

Het bieden van werkervaringsplaatsen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en het bieden van stageplekken voor scholieren en studenten worden nog steeds genoemd door MKB-bedrijven als gevraagd wordt naar hun MBO-inzet.

9

Figuur 2: Belangrijkste MBO-inzet door MKB-bedrijven (op welke M wordt het meest ingezet? )

NB In 2010 is niet expliciet gevraagd naar ‘accommodatie/bedrijfsruimte’. Derhalve ontbreekt deze vergelijking met 2010. Bron: Beleidspanel MKB, EIM, augustus 2011

In figuur 2 wordt het type MBO-inzet van bedrijven nog eens getoond, maar dan als resultaat van de vraag op welke van de 5 M’s bedrijven het meest inzetten. Daardoor tellen nu alle percentages samen op tot 100%. Het blijkt dat de meest ingezette M die van Mensen is (arbeid samen met kennis en kunde, bij elkaar opgeteld 50%), gevolgd door geld (34%).

10

Wanneer per sector wordt gekeken naar de diverse typen MBO-inzet, blijkt dat er enkele verschillen te zien zijn tussen de diverse sectoren (zie figuur 3). Zo richten zakelijke dienstverleners zich vooral op het inzetten van arbeid en kennis en kunde in tegenstelling tot de financiële dienstverlening. Financiële dienstverleners richten zich vooral op Munten, en zetten daarnaast ook geregeld kennis en kunde in. In 2010 bleken bouwbedrijven zich ook vooral te richten op het geven van geld, maar dit is in 2011 aanzienlijk minder geworden. In de sectoren vervoer en ICT richten bedrijven zich, duidelijk meer dan bedrijven in andere sectoren, met name op het ter beschikking stellen van accommodatie en producten/diensten.

Figuur 3: Belangrijkste MBO-inzet door MKB-bedrijven in 2011, naar sector

Bron: Beleidspanel MKB, EIM, meting 2011

In de online tool is tevens doorgevraagd op de inzet van de M van mensen. Van de bedrijven waar medewerkers vrijwilligerswerk uitvoeren, doet 39,8% dit deels in de eigen tijd en deels onder werktijd. Bijna een kwart van de ondervraagde bedrijven geeft aan dat medewerkervrijwilligerswerk volledig onder werktijd plaatsvindt, tegenover 7% van de bedrijven die aangeven dat dit volledig in de eigen tijd van medewerkers wordt uitgevoerd.

11

Hoofdstuk 3: De motivaties voor en waarde van MBO

Inleiding Bedrijven kunnen om verschillende redenen aan MBO doen: om ideële redenen, uit zakelijke overwegingen of een combinatie daarvan. Ook blijken bedrijven aan MBO te doen omdat het inspireert en/of leuk is. Het hebben van maatschappelijke impact speelt daarbij in de regel een grote rol, zo bleek uit de meting van 2010. Achter deze motivaties gaan veronderstellingen en verwachtingen schuil over de waarde van MBO. Investeren in MBO uit zakelijke overwegingen kan meerdere aspecten hebben: zo kan een bedrijf meerwaarde zien in het versterken van het teamgevoel of de bedrijfstrots, maar ook in het vergroten van afzetmogelijkheden of het stimuleren van een positief imago.

Resultaten Ruim tweederde (67%) van de Nederlandse MKB-bedrijven doen aan MBO omdat het inspireert en leuk is (zie figuur 4). Dit percentage is aanzienlijk hoger dan in 2010, toen 55% van de bedrijven dit aangaf als belangrijkste motivatie. Met name in de sectoren industrie en financiële dienstverlening is deze groei terug te zien. Opvallend genoeg vindt 15% van de bedrijven dat MBO-inzet hoort – een daling van bijna 10% in vergelijking met vorig jaar. Bedrijven in alle sectoren blijken deze motivatie minder belangrijk te vinden. Niet meer dan 10% van de bedrijven doen aan MBO omdat het hen iets oplevert (MBO omdat het loont, 2010: 13%). In de sector logies is dit 18%, waarmee deze sector koploper is op deze motivatie. Met name voor zzp-ers blijkt de motivatie ‘omdat het hoort’ veel minder belangrijk te zijn geworden ten opzichte van 2010 (24%
11%), terwijl de inspiratiefactor juist groter wordt beschouwd (58%
74%) Figuur 4: Belangrijkste redenen van MKB-bedrijven om aan MBO te doen

Bron: Beleidspanel MKB, EIM, meting 2011

12

In 2010 gaf 35% aan dat de geldwaarde die hun MBO-inzet per jaar vertegenwoordigt beperkt blijft tot 1.000 euro. In 2011 is dat 29% – het percentage kleine bedragen is derhalve kleiner geworden. Zo’n 41% geeft jaarlijks 1.000 tot 5.000 euro uit aan MBO. Met 14% is de investering tussen de 5.000 – 10.000 met 1% gestegen ten opzichte van 2010. Opvallend is dat meer bedrijven dan in 2010 aan hebben gegeven dat hun MBO-inzet een grote geldwaarde vertegenwoordigt (meer dan 25.000 euro). In 2010 was dit 3%; in 2011 is dit ruim 4%. Een en ander is weergegeven in figuur 5. Figuur 5: Geldwaarden MBO-activiteiten per jaar door Nederlandse MKB-bedrijven

Bron: Beleidspanel MKB, EIM, meting 2011

Als de verschillende sectoren worden vergeleken, blijkt dat de MBO-inzet in de bouw en in de sector vervoer en ICT in de kleinste waardecategorie valt (zie figuur 6). In zakelijke dienstverlening geven relatief veel bedrijven in vergelijking met andere sectoren aan dat de waarde van hun MBO-inzet de 10.000 euro overstijgt. De daling in deze categorie is het grootst bij vervoerders en ICT-bedrijven. Nog steeds geldt dat hoe groter de bedrijven zijn, hoe groter de waarde van hun MBO-inzet is. Wel blijkt dat met name meer zzp-ers aangeven dat de waarde van hun MBO-inzet is gegroeid ten opzichte van de meting van vorig jaar. Dat kan verklaard worden doordat zij meer tijd (arbeid en kennis en kunde) zijn gaan investeren in MBO-activiteiten. De totale waarde van de MBO-inzet van het Nederlandse MKB met maximaal 100 medewerkers kan becijferd worden op 1,8 miljard euro (2010: 1,75 miljard). Het totaalbedrag dat de MBO-inzet vertegenwoordigt is derhalve licht gestegen. Bij een afgenomen percentage bedrijven dat aangeeft in deze tijden in MBO te investeren, is de gemiddelde investering in MBO per bedrijf daarmee toegenomen.

13

Figuur 6: Geldwaarden MBO-activiteiten per jaar door Nederlandse MKB-bedrijven, naar sector

Bron: Beleidspanel MKB, EIM, meting 2011

Uit de meting van 2010 onder het Beleidspanel MKB van EIM bleek dat het MKB-bedrijven vooral gaat om de maatschappelijke impact van hun MBO-inzet als werd gevraagd naar de waarden van MBO. Dit wordt in 2011 bevestigd door de uitkomsten uit de online tool. Hieruit blijkt dat onder de categorie ‘maatschappelijke waardering’ de motivaties om een bijdrage te willen leveren aan de civil society (43,8%) en het naleven van goed nabuurschap (42,9%) bijzonder belangrijk worden gevonden. Dit type motivatie blijkt over de linie een stuk belangrijker te zijn dan motivaties binnen de categorieën ‘marketing en PR’ en ‘Personeel en organisatie’. Desalniettemin zijn motivaties voor MBO die gerelateerd zijn aan ‘Personeel en organisatie’ belangrijk voor bedrijven. Met name het creëren van bedrijfstrots van individuele medewerkers speelt hier een rol. Hiermee samenhangend is het belang dat aan de motivatie om zich te onderscheiden ten opzichte van concurrenten’ wordt gehecht. Dit is voor 30,4% van de bevraagde bedrijven heel belangrijk. De motivatie die door bedrijven echter het vaakst als heel belangrijk wordt aangeduid, is echter persoonlijke affiniteit – ruim 47% van de bedrijven geeft aan dit als een heel belangrijke motivatie voor MBO te zien. In de vragenlijst van Beleidspanel MKB in 2011 is doorgevraagd op de motivatie van maatschappelijke impact, zodat hier beter inzicht in kon worden verkregen. Het blijkt dat 58% (2010: 46%) deze maatschappelijke impact van MBO het meest belangrijk vindt, terwijl 27% andere doelen had met MBO. Daarbij gaat het in slechts weinig gevallen om meer zakelijke doelen, getuige de eerder vermelde antwoorden over de motivaties van bedrijven voor MBO. In alle sectoren behalve de sector logies geeft minimaal de helft van de bedrijven aan dat zij de maatschappelijke impact van de MBO-activiteiten als belangrijkste waarde zien. Verder blijkt dat vooral

14

bedrijven uit de financiële dienstverlening en in mindere mate bedrijven uit de sectoren bouw, logies en handel andere waarden van MBO ook belangrijk vinden. Figuur 7 laat de verschillen tussen de sectoren zien. Voorbeelden van andere door bedrijven genoemde waarden van MBO zijn (open vraag): - onderscheidend vermogen in de concurrentiestrijd en als betrokken bedrijf bekend komen te staan, - kennisontwikkeling bij medewerkers, - betrokkenheid en een goed gevoel bij medewerkers. Onderstaand is een selectie van de antwoorden van bedrijven weergegeven op de vraag waarom zij maatschappelijke impact van MBO / bijdragen aan de kwaliteit van de (lokale) samenleving als belangrijkste waarde zien.

Box 4. Waarom ziet u maatschappelijke impact als belangrijkste waarde van MBO? “Algemene ondersteuning van het maatschappelijk belang.” “Alle doelgroepen moeten meeprofiteren.” “Allereerst vind ik het belangrijk om iets te betekenen in de gemeenschap waar ik en mijn gezin in leven. Indirect genereert het ook extra klandizie, maar dat is zeker niet de belangrijkste reden.” “Als bedrijf zelf hebben we er niet veel aan, maar wel de betrokkenheid naar de omgeving.” “Als je wat weggeeft krijg je er veel voor terug (omzet).” “Dat is meer een gevoel, fijn om ergens mee geassocieerd te voelen.” “Goed voor de jongere generatie zorgen.” “Omdat wij als organisatie een verantwoordelijk voelen voor de maatschappij en daarnaast onze medewerkers te motiveren.” “Ik haal er zelf de meeste energie uit als je ziet wat er mee gebeurt.” “Het is mij met de paplepel ingegoten.” “Het is moeilijk om nee te zeggen.” “In de bijbel staat dat je de medemens moet helpen.” “Je moet werken aan je gunningsfactor.” “Omdat wij een bloeiend verenigingsleven hebben. Ik hoop natuurlijk dat dit ook kanten oplevert, maar dat vind ik minder belangrijk.” “Voorbeeldgedrag.” “Het is inspirerend voor de medewerkers.”

15

Figuur 7: Belang van maatschappelijke impact van de eigen MBO-activiteiten voor Nederlandse MKB-bedrijven, naar sector

Bron: Beleidspanel MKB, EIM, meting 2011

16

Hoofdstuk 4: Focus en ontwikkeling van MBO: keuzes, budgetten, belemmeringen en kansen

Inleiding Het kan voor een bedrijf verstandig zijn om zich met de MBO-activiteiten te richten op een specifiek thema of een nauw omlijnde doelgroep. Soms kiezen bedrijven er voor om een enkele organisatie te selecteren voor de MBO-activiteiten. Hoewel het geen voorwaarde is, kan een dergelijke focus zowel de interne als externe zichtbaarheid van het initiatief vergroten. Het kan een langduriger MBO-commitment bevorderen en daarmee de maatschappelijke impact van de investering vergroten. Sommige bedrijven kiezen voor een invulling van MBO die in lijn ligt met hetgeen medewerkers van het bedrijf dagelijks doen, waar hun expertise ligt of de markten die zij bedienen. Andere bedrijven zoeken juist een project of initiatief dat buiten hun comfortzone ligt. Beide benaderingen kunnen heel inspirerend en waardevol zijn. De manier waarop een bedrijf invulling geeft aan MBO kan bepalend zijn voor de omvang (waarde in euro’s) van de MBO-activiteiten. Als MBO dicht tegen de kernactiviteiten aan ligt, zou het zo kunnen zijn dat een bedrijf sneller genegen is meer te investeren in MBO. Er zijn echter diverse andere factoren die invloed hebben op de ontwikkeling van de omvang van en investeringen in MBO, zoals de economische situatie en allerlei belemmeringen die bedrijven ondervinden.

Resultaten In 2010 is onder meer gevraagd naar de oriëntatie van MBO-activiteiten. Daaruit bleek onder meer dat het merendeel van de bedrijven zijn MBO-activiteiten lokaal richt (67%). Verder gaf ruim een derde van de ondervraagde MKB-bedrijven aan, dat er geen lijn in hun MBO-activiteiten zat: MBO-inspanningen bleken doorgaans door het toeval te worden bepaald. Zo’n 45% van de bedrijven gaf overigens aan dat er wel degelijk sprake was van een duidelijke lijn en iets meer dan 20% van de bedrijven gaf aan dat zij geen duidelijke lijn hanteerden, maar dat zij hier wel over nadachten. In de meting in 2011 is een aantal andere vragen gesteld, met name om in kaart te brengen of er thema’s of doelgroepen zijn waar bedrijven zich met hun MBO-activiteiten met name op richten en, zo ja, welke dat zijn. Het blijkt dat iets meer dan de helft (53%) van de bedrijven zich met de MBO-activiteiten inderdaad richt op bepaalde thema’s of doelgroepen. In de sector bouw is daar iets minder sprake van dan in de sectoren vervoer en ICT, logies en zakelijke dienstverlening. Opvallend genoeg richten financiële dienstverleners zich in vergelijking met andere sectoren het minst op bepaalde thema’s of doelgroepen. Als wordt gekeken naar bedrijfsgrootte blijkt dat zzp-ers zich met 60% het meest richten op bepaalde thema’s of doelgroepen, in vergelijking met 44% van de bedrijven met 2-9 medewerkers en 53% van de bedrijven met 10-100 medewerkers. Sport blijkt in alle gevallen (vergeleken per sector en bedrijfsgrootte) het meest populair om MBO-activiteiten op te richten, gevolgd door onderwijs, cultuur en gehandicapten. Zorg en armoede blijken minder populaire thema’s voor bedrijven te zijn. De verdeling van MBO-budget over de diverse thema’s en doelgroepen is weergegeven in figuur 8.

17

Figuur 8: Thematische focus van MBO-inzet naar bedrijfsgrootte

Bron: Beleidspanel MKB, EIM, meting 2011

Als wordt gekeken naar de sectoren, dan blijkt dat bedrijven uit een aantal sectoren zo hun eigen voorkeuren hebben. De voorkeur van bedrijven in de zakelijke dienstverlening ligt bij onderwijs, terwijl vervoerders en ICTbedrijven hun MBO-activiteiten met name richten op gehandicapten. In de industrie genieten cultuur en onderwijs net zo goed de voorkeur als sport. Bedrijven in de bouwsector richten zich van alle bedrijven het meest op sport als thema of doelgroep van hun MBO-activiteiten. Figuur 9 laat zien wat de top-3 MBO-thema’s en -doelgroepen zijn per sector.

Figuur 9: Top-3 MBO-thema’s en -doelgroepen per sector Sector

1e plaats

2e plaats

3e plaats

Industrie

Sport (21%)

Cultuur (20%)

Onderwijs (19%)

Bouwnijverheid

Sport (35%)

Jongerenwerk (14%)

Zorg (10%)

Handel

Sport (35%)

Cultuur (18%)

Onderwijs (12%)

Logies

Sport (28%)

Cultuur (16%)

Onderwijs (14%)

Vervoer en ICT

Gehandicapten (37%)

Sport (30%)

Cultuur (5%)

Financiële dienstverlening

Sport (28%)

Gehandicapten (18%)

Zorg (10%)

Zakelijke dienstverlening

Onderwijs (23%)

Sport (17%)

Armoede (15%)

Bron: Beleidspanel MKB, EIM, meting 2011

18

Bijna 80% geeft aan te verwachten dat de investeringen in MBO de komende twee jaar gelijk blijven, ten opzichte van 68% vorig jaar. Van de bedrijven in het panel geeft 14% aan dat zij een toename verwachten (2010: 21%) en 6% dat zij een afname verwachten (2010: 7%) Uit de resultaten van de online tool blijkt dat 43,9% van de onderzochte bedrijven verwacht dat de totale waarde die MBO vertegenwoordigt het komende jaar zal toenemen. Dit verschil wordt waarschijnlijk verklaard doordat hieraan vooral bedrijven hebben meegedaan die gemiddeld genomen nadrukkelijker maatschappelijk georiënteerd of ‘MBO-minded’ zijn, terwijl het EIM Beleidspanel MKB een dwarsdoorsnede is van het Nederlandse MKB met maximaal 100 medewerkers. Als we naar de verschillende sectoren kijken, blijkt dat meer bedrijven uit de sectoren industrie en financiële dienstverlening juist dat zij een toename van MBO-activiteiten verwachten in vergelijking met 2010. Tegelijkertijd verwachten meer bedrijven in diezelfde sectoren dan vorig jaar dat de MBO-activiteiten zullen gaan afnemen. Waar 30% van de bedrijven uit de sector vervoer en ICT vorig jaar nog dachten dat hun MBOactiviteiten de komende twee jaar zouden toenemen, is dat in 2011 nog slechts 8%. Als we kijken naar bedrijfsgrootte, blijkt dat de meeste bedrijven in alle categorieën een gelijkblijvend niveau van MBO-activiteiten verwachten voor de komende jaren. Deze percentages zijn echter hoger dan vorig jaar. Daarbij valt op dat nu een aanzienlijk lager percentage bedrijven uit de categorie 10-100 medewerkers verwacht dat de MBO-activiteiten zullen afnemen (10%
4%). Meer zzp-ers dan vorig jaar verwachten daarentegen juist een afname van MBO-activiteiten. De verwachtingen van bedrijven zijn weergegeven in figuur 9. Op de vraag wat bedrijven als de belangrijkste redenen zien voor de toe- of afname van budgetten voor MBOactiviteiten, werden uiteenlopende antwoorden gegeven. Deze antwoorden varieerden van “wij willen aankomend jaar daadwerkelijk iets gaan doen met MBO”, “verdere groei van de onderneming” en “je bent het of niet, dus verandert het niet” tot “wij moeten kosten gaan besparen”, “de crisis in de bouw” en “focus op kerntaken binnen het bedrijf waardoor er minder ruimte is voor taakverzwaring”.

19

Figuur 9: Verwachte ontwikkeling van de eigen MBO-activiteiten door Nederlandse MKB ondernemers voor de komende 2 jaar (2010 vs. 2011)

Bron: Beleidspanel MKB, EIM, meting 2011

Als wordt gekeken naar de belemmeringen en kansen die bedrijven zien om (meer) aandacht aan MBO te besteden en hier (meer) in te investeren, dan komt een divers beeld naar voren. Veelgenoemde belemmeringen die bedrijven ervaren zijn onder meer: • • • • • • • •

Drukte van de dagelijkse gang van zaken, waarbij MBO door zakelijke prioriteiten wordt weggedrukt Tijdgebrek en werkdruk Concurrentie tussen MBO-activiteiten en andere activiteiten die voor en met medewerkers worden georganiseerd Economische situatie, financiële positie van het bedrijf en bezuinigingen Moeilijkheden bij het bewust maken van medewerkers van MBO en hen daar zelf een rol in te laten spelen De beperkte bekendheid en de onzichtbaarheid van de toegevoegde waarde van MBO Onbekendheid en gebrek aan belang van MBO bij klanten De mate waarin het bedrijf (bijv. directie) het onderwerp echt belangrijk vindt voor het bedrijf

Kansen die bedrijven zien om (meer) aandacht te besteden aan MBO zijn: • • •

De koppeling zoeken tussen de eigen activiteiten en MBO-activiteiten, zodat MBO hier integraal onderdeel van uitmaakt De meerwaarde en positieve uitwerking die MBO heeft voor medewerkers MBO meer beperken tot de core business, waardoor tijd vrijkomt

20

• • • • •

Het zoeken van samenwerkingsverbanden en mensen enthousiast maken, waardoor met elkaar activiteiten mogelijk gemaakt worden MBO bij reorganisaties inzetten als instrument voor teambuilding MBO-activiteiten commercieel weten te vertalen Beschikbaarheid van goed werkende MBO-netwerken die door intermediairs worden ontsloten Periodes benutten buiten de piekmomenten voor MBO

Iets meer dan de helft van de bedrijven geeft overigens aan dat zij (meer) in MBO zouden investeren indien de overheid MBO financieel aantrekkelijk zou maken. Ook blijkt dat bedrijven vinden dat voor de overheid een belangrijke rol kan zijn weggelegd in het stimuleren van MBO, door het bijvoorbeeld onderdeel te maken van aanbestedingen.

21

Hoofdstuk 5: MBO in netwerken en samenwerking bij MBO

Inleiding Het is lang niet altijd vanzelfsprekend of gemakkelijk voor bedrijven om geïnformeerde beslissingen te nemen over MBO. Een van de grote vragen is wat (thema) en wie (doelgroep of samenwerkingspartner) bij het bedrijf past (zie hoofdstuk 4). Ook het zoeken van toenadering tot een maatschappelijke organisatie lijkt eenvoudig, maar dat is het in de praktijk lang niet altijd. Het smeden van een samenwerking voor de lange termijn is nog lastiger. Er zijn vele organisaties die vergelijkbare doelgroepen bedienen en die staan op hun beurt ook niet altijd open voor samenwerking. Partijen dienen elkaar te vinden om op een goede manier invulling te kunnen 3 geven aan MBO. Er zijn in Nederland vele intermediaire organisaties en MBO-netwerken die bedrijven hierbij kunnen ondersteunen. Bijvoorbeeld bij het selecteren en adviseren over MBO-beleid of het bieden van toegang tot maatschappelijke partners. Ook worden er regelmatig lokale/regionale beursvloeren georganiseerd waar bedrijven en maatschappelijke organisaties op een laagdrempelige manier de (eerste) samenwerking kunnen verkennen (zie www.beursvloer.com). Daarnaast zijn er de afgelopen jaren veel lokale en regionale netwerken gevormd van bedrijven die actief invulling geven aan MBO. Deze netwerken richten zich op het gezamenlijk ontplooien van MBO-activiteiten, het uitwisselen van kennis en ervaring en het delen van contacten. Steeds meer bedrijven lijken aan dergelijke netwerken deel te nemen, maar informatie hierover ontbreekt tot op heden. Daarom hebben we hier in het huidige onderzoek naar gevraagd.

Resultaten Een op de vier bedrijven blijkt deel te nemen aan een lokaal MBO-netwerk waarin ook andere bedrijven deelnemen. Daarbij gaat het vooral om reguliere business clubs en ondernemerskringen waarin aandacht is voor MBO, maar deels ook om bedrijvennetwerken die volledig gericht zijn op MBO. Relatief weinig bouwbedrijven nemen deel in een dergelijk MBO-netwerk (16%), terwijl bedrijven in de sectoren handel (28%), vervoer en ICT en overige dienstverlening (35%) juist bovengemiddeld blijken deel te deelnemen. Van de groottecategorieën blijken zzp-ers het minst deel te nemen aan MBO-netwerken (20%). Voor bedrijven met 2-9 medewerkers en 10-100 medewerkers is dit respectievelijk 28% en 38%. Van de bedrijven die hebben aangegeven momenteel niet aan een MBO-netwerk deel te nemen, blijkt 11% hier wel interesse in te hebben. Met name bedrijven in de bouw en de zakelijke dienstverlening geven dit aan. Vorig jaar gaven de meeste MKB-bedrijven (bijna 60%) aan dat zij het belangrijk vinden om samen met maatschappelijke partners invulling te geven aan de MBO-activiteiten. In 2011 is de vraag in dit kader iets anders gesteld: waar in 2010 is gevraagd of bedrijven wel of niet deze meerwaarde zagen, is dit keer gevraagd of zij die meerwaarde zagen bóven het individueel uitvoeren van MBO-activiteiten. Het blijkt dat 48% van de bedrijven deze meerwaarde ziet. Bedrijven uit de bouw, industrie en handel zien hier in deze samenwerking het minste een meerwaarde; de sector zakelijke dienstverlening scoort hier met 50% het hoogst. Als wordt gekeken naar bedrijfsgrootte, dan blijkt dat met name de grotere bedrijven binnen het MKB (10-100 medewerkers) vinden dat het samen met maatschappelijke partners uitvoeren van MBO-activiteiten meerwaarde heeft boven het individueel uitvoeren ervan.

3

Kijk voor een overzicht op www.nationaalmboplatform.nl.

22

Figuur 10: Belang van samen invulling geven aan MBO-activiteiten, voor Nederlandse MKB-bedrijven, naar sector

Bron: Beleidspanel MKB, EIM, meting 2011

Tevens is in 2011 gevraagd naar de tevredenheid van de samenwerking met maatschappelijke partners bij het uitvoeren van MBO-activiteiten. Van de bedrijven die deze ervaring hadden, gaf 81% aan dat zij overwegend positief waren over de samenwerking. Slechts 4% was overwegend negatief(EIM-panel). Alleen bedrijven uit de sectoren industrie en zakelijke dienstverlening bleken slechte ervaringen te hebben met maatschappelijke samenwerkingspartners. De grootste percentages bedrijven die niet overwegend positief waren (neutraal of overwegend negatief) zijn te vinden in de sectoren logies en financiële dienstverlening. Zo’n 11% van de bedrijven met 2-9 medewerkers was overwegend negatief over dergelijke samenwerking, in tegenstelling tot 0% en 1% van de andere groottecategorieën. Zzp-ers bleken het meest positief over de samenwerking met maatschappelijke partners. Onderstaande box geeft tot slot een aantal reacties weer van respondenten over de samenwerking met maatschappelijke partners bij het uitvoeren van MBO-activiteiten.

Box 5. Ervaring met samenwerking met maatschappelijke partners “Niet alles liep vanzelf. We moesten aan hun voorwaarden voldoen.” “Als je overtuigd bent van de juiste doelstelling en je zet er samen je schouders onder, dan haal je daar voldoening uit.” “De meeste partijen hebben de neuzen dezelfde kant op staan en dat werkt prettig.”

23

“De mensen hebben te weinig tijd of middelen. Daardoor loopt het niet.” “Er wordt teveel vergaderd. Ik hou meer van doen.” “Gemeenschappelijke doelen leveren gezamenlijke resultaat en energie.” “Het motiveert en stimuleert. De partner geeft je ideeën.” “Ideeën die ik aanreikte werden zeer positief ontvangen.”

In 2010 bleek dat slechts 15% van de MKB-bedrijven gedurende de twee jaar daarvoor ondersteuning heeft gezocht van een intermediair om in contact te komen met een maatschappelijke partner. Uit de resultaten van de online tool blijkt dat de helft van de bedrijven de meerwaarde ziet in het inschakelen van een MBOintermediair bij het organiseren van concrete activiteiten. Zo’n 30% staat hier neutraal tegenover, terwijl bijna 20% van de bedrijven het hier (helemaal) niet mee eens is. Ook hier laat het verschil zich waarschijnlijk verklaren door het feit dat Beleidspanel MKB van EIM een dwarsdoorsnede is van het Nederlandse MKB, terwijl de bedrijven die de online enquête hebben ingevuld gemiddeld meer maatschappelijk georiënteerd of ‘MBOminded’ zijn.

24

Hoofdstuk 6: MBO verankeren

Inleiding Om MBO niet te beperken tot een eenmalige activiteit, kunnen bedrijven MBO verankeren binnen de organisatie. Door MBO goed te borgen binnen het bedrijf, kan er continuïteit aan de maatschappelijke inspanningen gegeven worden. Zo groeit de kans dat het bedrijf structureel meer waarde boekt met MBO, dan in het geval MBO beperkt blijft tot een enkele, opzichzelfstaande activiteit of het project van een individu binnen de onderneming. Daarbij wordt MBO door stakeholders vaak als geloofwaardiger beschouwd als het een structureel karakter heeft. Datzelfde geldt voor de relatie tussen MBO en de kernactiviteiten van een bedrijf. Dit betekent overigens niet dat MBO dat het karakter heeft van een incidentele activiteit of dat niet raakt aan de core business, minder geloofwaardig is. MBO-activiteiten kunnen uiteraard prima vanuit een oprechte motivatie worden ondernomen. Bedrijven die MBO niet hebben verankerd binnen de organisatie lopen echter het risico weinig waarde uit de MBO-inspanningen te halen en zou daarmee zichzelf en de samenleving tekort kunnen doen. Maar hoe maken bedrijven in de praktijk MBO duurzaam onderdeel van de organisatie?

Resultaten Uit de online tool blijkt dat bij 34,5% van de bedrijven MBO onderdeel is van de missie van het bedrijf. Daarmee wordt MBO in verband gebracht met de continuïteit en de zogeheten ‘license to operate’ van het bedrijf. Een vergelijkbaar percentage (33,8%) geeft aan dat MBO verankerd is doordat het opgenomen is in beleidsplannen. Bijna 17% geeft aan dat MBO niet is verankerd binnen het bedrijf. Bedrijven kunnen MBO ook op andere manieren verankeren, door middel van het opnemen van MBO in de missie van het bedrijf of door middel van MBO-beleidsplannen. Iets meer dan 15% van de bedrijven stelt dat zij dit op een andere wijze doen. Onderstaande box geeft een selectie van de manieren die bedrijven inzetten om MBO te verankeren. Box 6. Hoe wordt MBO nog meer verankerd binnen bedrijven? “Het is verankerd in een persoonlijke manier van bedrijfsvoering.” “Het zit in onze mensen en onze cultuur.” “Via ons HR-beleid.” “Het zit in onze genen.” “Jaarlijks zijn er twee andere collega's die verantwoordelijk zijn voor de invulling van het programma dat onderdeel is van de jaarkalender.” “Ik laat me leiden door de maatschappelijke organisatie die mijn betrokkenheid wenst.” “MBO is de basis van wat gedaan wordt binnen onze organisatie. Waarde definiëren we namelijk niet enkel en alleen in termen van de winst & verliesrekening.” “Traditie.” “Mijn persoon: ik ben een maatschappelijk betrokken ondernemer.”

25

Wat de prestaties of effecten van MBO betreft, laten de resultaten van de online tool zien, dat de helft van de bedrijven behoefte heeft aan inzicht in het rendement van MBO. Op dit moment hebben zij blijkbaar te weinig inzicht in wat MBO hen oplevert. Juist in tijden waarin door economische onzekerheid en teruggang vele investeringen onder druk staan, is dit goed te verklaren. Iets minder dan 20% geeft aan hier geen behoefte aan te hebben. Een meerderheid van de bedrijven (56,3%) uit de online tool, geeft aan dat goede praktijkvoorbeelden over hoe andere bedrijven invulling geven aan MBO en hoe zij de effecten hiervan meten, een nuttige dienst bewijzen.

26

Hoofdstuk 7: MBO bij maatschappelijke organisaties

Inleiding MBO raakt maatschappelijke organisaties op verschillende manieren. Zo kunnen zij een belangrijke partner zijn voor bedrijven die invulling willen geven aan MBO (zie hoofdstuk 5) – zowel in het belang van de bedrijven als in hun eigen belang. Maatschappelijke organisaties kunnen hun eigen organisatiedoelen bijvoorbeeld beter realiseren als zij samenwerken met bedrijven. Tegelijkertijd kunnen zij zelf ook MBO-activiteiten ontplooien. Maatschappelijke organisaties hebben immers vaak ook medewerkers in dienst. Dit staat echter lang niet altijd op de agenda van maatschappelijke organisaties, omdat zij maatschappelijke betrokkenheid vanzelfsprekend vinden en deze maatschappelijke betrokkenheid in wezen de bestaansreden van hun organisatie vormt. Toch kan MBO ook voor maatschappelijke organisaties zelf van toegevoegde waarde zijn. Dit deel van de rapportage doet verslag van het onderzoek onder maatschappelijke organisaties die de online tool hebben ingevuld.

Resultaten Meer dan 80% van de maatschappelijke organisaties geeft aan dat zij het lokale bedrijfsleven in het kader van MBO heeft betrokken bij het verwezenlijken van organisatiedoelen. Van hen geeft 28,1% aan dat zij dit al langer dan 5 jaar doen; 14,6% geeft aan dit nog geen jaar te doen. De redenen waarom zij een beroep op bedrijven doen, lopen uiteen. In de kern gaat het daarbij om het krijgen van toegang tot een van de 5 M’s. Bijna tweederde van de maatschappelijke organisaties geeft aan toegang tot Munten (geld) en Middelen, in de vorm van faciliteiten en goederen, (heel) belangrijk te vinden. Wat betreft toegang tot netwerken en de mogelijkheid om via samenwerking meer impact te creëren (Massa) blijkt dit voor 62,9% het geval. Daarnaast geeft 58,4% aan dat zij de praktische hulp (arbeid) die bedrijven kunnen bieden in de vorm van Mensen (heel) belangrijk vindt. Een iets kleiner percentage (52,8%) vindt dit van het gespecialiseerde advies dat bedrijven kunnen geven. Iets minder dan de helft van hen vindt de toegang tot communicatiekanalen (Media) die zij via bedrijven kunnen krijgen (heel) belangrijk. Het is duidelijk dat maatschappelijke organisaties anders aan kijken tegen het belang van de vijf M’s van MBO dan bedrijven. Er zou gesproken kunnen worden van een zekere mismatch in belangen en verwachtingen ten aanzien van de MBO-inzet tussen bedrijven en maatschappelijke organisaties. Onafhankelijk van het type MBO-inzet blijkt dat maatschappelijke organisaties het belang van MBO de afgelopen jaren alleen maar hebben zien toenemen. Meer dan 48% spreekt van een toename, terwijl 13,5% van een sterke toename spreekt. Ongeveer een derde van de respondenten geeft aan dat het belang van MBO gelijk is gebleven. Die ontwikkeling zal volgens hen de komende jaren doorzetten: 69,3% van de maatschappelijke organisaties voorziet een (sterke) toename. Slechts 3,4% ziet het belang van MBO juist kleiner worden. De verwachting van maatschappelijke organisaties omtrent de waarde van MBO-inzet van bedrijven is dat deze zal toenemen; meer dan de helft van hen geeft dit aan. Afgelopen jaar is de waarde van de MBO-inzet van bedrijven slechts volgens 34,8% van de maatschappelijke organisaties toegenomen. Maatschappelijke organisaties blijken derhalve positief gestemd. Onderstaande box geeft een aantal voorbeelden van redenen voor deze (sterke) toename zoals respondenten deze hebben genoemd.

27

Box 7. Redenen voor de toename van het belang van MBO volgens maatschappelijke organisaties “De bezuinigingen in de zorgverlening.” “De toegevoegde waarde van MBO wordt door het personeel steeds breder gedragen. De nieuwe leidinggevende is enthousiast.” “Door de behoefte aan meer maatschappelijke verankering en vanwege druk op financiële middelen.” “Door het afnemen van structurele subsidieverstrekking door overheden zal de aandacht van het maatschappelijk belang moeten toenemen.” “Binnen de gemeente worden steeds meer dwarsverbanden gelegd en hierin speelt MBO een belangrijke rol.” “Financiële noodzaak en het vergroten van de mogelijkheden voor het bedrijfsleven.” “De maatschappelijke plicht om iets te doen voor een ander om niets. Een bedrijf dat MBO aanbiedt aan zijn personeel heeft status.” “Verslechterende financiële situatie van de organisatie, waardoor de noodzaak tot samenwerking groter wordt plus dat er interessante verbindingen gemaakt kunnen worden.” “MVO is een trend en het gaat mogelijk deel uitmaken van certificeringseisen.” “We worden toch afhankelijk van een financiële bijdrage van het bedrijfsleven. Als tegenprestatie kunnen bedrijven ons hun handen geven om mensen die in een sociaal isolement zitten te helpen.”

Bijna twee derde (65,2%) van de maatschappelijke organisaties ziet de samenwerking met bedrijven als een gelijkwaardige vorm van partnerschap; 10,1% niet en iets meer dan 20% kan dit niet aangeven. Dit lijkt er op te duiden dat maatschappelijke organisaties zich serieus genomen voelen in de samenwerking met bedrijven om de MBO-inzet van bedrijven gezamenlijk invulling te geven. Maatschappelijke organisaties worden volgens henzelf niet slechts als ‘MBO-instrument’ voor bedrijven gezien. Een overweldigende meerderheid (80,9%) heeft behoefte aan meer inzicht in het rendement van MBO. Blijkbaar is er nog weinig bekend bij maatschappelijke organisaties welke waarde zij kunnen bieden in de MBOinspanningen van bedrijven. Tevens is het merendeel (79,7%) van hen op zoek naar goede praktijkvoorbeelden van andere maatschappelijke organisaties op het gebied van MBO. Maatschappelijke organisaties geven bijvoorbeeld aan dat zij onvoldoende kennis en ervaring hebben op dit gebied en graag op weg geholpen willen worden. Andere belangrijke belemmeringen die zij ondervinden om meer aandacht te besteden aan MBO zijn gebrek aan tijd en capaciteit, het slechts kunnen bieden van een geringe tegenprestatie aan bedrijven en bezuinigingen.

28

Hoofdstuk 8: Conclusies

Algemeen Ongeveer de helft (49,5%) van het Nederlandse MKB met maximaal 100 medewerkers blijkt anno 2011 maatschappelijk betrokken te ondernemen – iets minder dan het jaar ervoor (2010: 55%). Het geven van geld en het inzetten van arbeid, kennis en kunde blijven de MBO-inzet van bedrijven kenmerken. Van de bedrijven waar medewerkers vrijwilligerswerk uitvoeren, geeft circa 40% aan dat deze inzet deels in de eigen tijd en deels onder werktijd plaatsvindt. Bijna een kwart van de bedrijven geeft aan dat dit medewerkervrijwilligerswerk volledig onder werktijd plaatsvindt. Het Nederlandse MKB staat blijkbaar welwillend tegenover het mogelijk maken van vrijwillige inzet door medewerkers. Zo’n 44% van het MKB geeft aan accommodatie, bedrijfsruimte en/of producten beschikbaar te stellen (Middelen), maar ook lobby- en netwerkactiviteiten worden steeds vaker ingezet (Massa). De grotere MKB-bedrijven blijken met name geld te geven; zzp-ers richten zich meer dan andere MKB bedrijven op de inzet van kennis en kunde. Het type MBO-inzet van bedrijven lijkt derhalve iets te verschuiven. Bouwbedrijven in het bijzonder zijn zich minder op het geven van geld gaan richten. Maatschappelijke organisaties blijken iets anders aan kijken tegen het belang van de vijf M’s van MBO dan bedrijven. Zij vinden met name de M van massa en de M van media belangrijker dan bedrijven en geven aan juist ook hier behoefte aan te hebben. Er zou derhalve gesproken kunnen worden van een zekere mismatch in belangen en verwachtingen ten aanzien van de MBO-inzet tussen bedrijven en maatschappelijke organisaties. Bijna 70% van de maatschappelijke organisaties ziet een (sterke) toename van het belang van MBO.

Motivatie De belangrijkste reden van bedrijven om MBO-activiteiten te ondernemen is omdat MBO inspireert en leuk is 67% van de bedrijven geeft dit aan. In vergelijking met 2010 is deze reden belangrijker geworden: toen gaf nog 55% van de bedrijven dit aan. Deze groei is met name in de sectoren industrie en financiële dienstverlening te zien. Opvallend genoeg vindt 15% van de bedrijven dat MBO ‘hoort’ ten opzichte van 24% vorig jaar. Er zit blijkbaar veel motiverende waarde in MBO voor bedrijven; de inspiratiefactor is groot. Minder bedrijven lijken zich moreel geroepen te voelen om in MBO te investeren in tijden van aanhoudende economische problemen. Het blijkt dat een groter percentage bedrijven dan in 2010 de maatschappelijke impact van MBO het meest belangrijk vindt (58%). Uit de online tool, waar de respondenten waarschijnlijk gemiddeld meer ‘MBO-minded’, blijkt dat zo’n 44% van de bedrijven aangeeft een bijdrage te willen leveren aan de civil society en bijna 43% geeft aan dat zij goed nabuurschap willen naleven. Uit diezelfde tool blijkt dat persoonlijke affiniteit een bijzonder grote rol speelt: ruim 47% van de bedrijven geeft aan dit als een heel belangrijke motivatie voor MBO te zien. Uit deze tool blijkt verder dat 34,5% van de onderzochte bedrijven stelt dat MBO onderdeel is van de missie van het bedrijf. Daarmee wordt MBO in verband gebracht met de continuïteit en de zogeheten ‘license to operate’ van het bedrijf. Een vergelijkbaar percentage (33,8%) geeft aan dat MBO verankerd is doordat het opgenomen is in beleidsplannen.

Waarde In 2010 gaf 35% aan dat de geldwaarde die hun MBO-inzet per jaar vertegenwoordigt beperkt blijft tot maximaal 1.000 euro. In 2011 is dat 29%, hetgeen laat zien dat het percentage bedrijven dat kleine bedragen in MBO investeert, daalt. Opvallend genoeg blijkt dat meer bedrijven dan in 2010 aangeven dat hun MBO-inzet

29

een grote geldwaarde (meer dan 25.000) vertegenwoordigt: ruim 4% ten opzichte van 3% in 2010. Verder blijkt dat met name meer zzp-ers aangeven dat de waarde van hun MBO-inzet is gegroeid ten opzichte van de meting van vorig jaar. Dit zou verklaard kunnen worden doordat zij meer tijd (arbeid en kennis en kunde) zijn gaan investeren in MBO-activiteiten. De totale waarde van de MBO-inzet van MKB bedrijven met maximaal 100 medewerkers bedraagt 1,8 miljard euro. Dit is ten opzichte van 2010 licht gestegen. Als daarbij in ogenschouw wordt genomen dat het percentage bedrijven dat investeert in MBO is afgenomen, kan geconcludeerd worden dat de gemiddelde waarde van MBO-inzet van bedrijven is toegenomen.

Verwachtingen van de eigen MBO-inzet in de toekomst Bijna 80% van de ondervraagde bedrijven uit geeft aan te verwachten dat de investeringen in MBO de komende twee jaar gelijk blijven (2010: 68%). Van de bedrijven in het panel geeft 14% (2010: 21%) aan dat zij een toename verwachten en 6% (2010: 7%) dat zij een afname verwachten. Minder bedrijven dan in de vorige meting verwachten derhalve een toename en minder bedrijven verwachten een afname. Uit de resultaten van de online tool blijkt echter dat 43,9% van de onderzochte bedrijven verwacht dat de totale waarde die MBO vertegenwoordigt het komende jaar zal toenemen. Dit verschil wordt waarschijnlijk verklaard doordat aan deze tool vooral bedrijven hebben meegedaan die gemiddeld genomen nadrukkelijker maatschappelijk georiënteerd of ‘MBO-minded’ zijn, terwijl het EIM Beleidspanel MKB een dwarsdoorsnede is van het Nederlandse MKB met maximaal 100 medewerkers. Overigens geeft ruim de helft van de ondervraagde bedrijven aan dat zij (meer) in MBO zouden investeren als de overheid dit financieel aantrekkelijk zou maken. Bedrijven zien daarnaast een belangrijke rol voor de overheid bij het stimuleren van MBO, bijvoorbeeld door MBO onderdeel te maken van aanbestedingen.

Maatschappelijke oriëntatie Het blijkt dat 53% van de bedrijven zich met de MBO-activiteiten richt op een specifiek maatschappelijk thema of doelgroep. Dit is een stijging ten opzicht van 2010, toen minder dan de helft dit aangaf. Opvallend genoeg richten financiële dienstverleners zich in vergelijking met andere sectoren het minst op bepaalde thema’s of doelgroepen; zzp-ers gemiddeld het meest. Hoewel de meeste sectoren zo hun voorkeuren blijken te hebben voor thema’s en doelgroepen, blijkt sport het meest populair voor bedrijven om MBO-activiteiten op te richten, gevolgd door onderwijs, cultuur en gehandicapten. Zorg en armoede blijken minder populaire thema’s voor bedrijven.

Kansen en belemmeringen Kansen die bedrijven zien op het gebied van MBO, zijn het maken van de koppeling van MBO en de bedrijfsactiviteiten, het commercieel weten te vertalen van MBO-activiteiten en de aanwezigheid en bekendheid van goed werkende MBO-netwerken. Belemmeringen daarentegen die door bedrijven worden genoemd om (meer) aandacht voor MBO te hebben, zijn onder meer de drukte van alledag, de huidige economische situatie, de beperkte bekendheid van MBO en de beperkte zichtbaarheid van de effecten ervan en concurrentie tussen MBO-activiteiten en andere activiteiten die voor en met medewerkers worden georganiseerd.

30

Samenwerking Het blijkt dat 25% van de bedrijven deelneemt aan een lokaal MBO-netwerk waarin ook andere bedrijven deelnemen. Daarbij gaat het vooral om reguliere business clubs en ondernemerskringen waarin aandacht is voor MBO, maar er zijn ook bedrijvennetwerken die volledig gericht zijn op MBO. Verder blijkt dat 48% van de bedrijven meerwaarde ziet om MBO-activiteiten samen met maatschappelijke partners uit te voeren. Bedrijven uit de bouw, industrie en handel zien hier in deze samenwerking het minste een meerwaarde. Van de bedrijven die die ervaring hadden met dergelijke samenwerking, gaf 81% aan dat zij overwegend positief waren over de samenwerking. Zo’n 11% van de bedrijven met 2-9 medewerkers was overwegend negatief over samenwerking met maatschappelijke partners. Bijna twee derde (65,2%) van de maatschappelijke organisaties ziet de samenwerking met bedrijven als een gelijkwaardige vorm van partnerschap; zij zien zich dus niet slechts als een MBO-instrument van bedrijven. Uit de resultaten uit de online tool dat de helft van de bedrijven het er (helemaal) mee eens is dat er meerwaarde zit in het inschakelen van een MBO-intermediair bij het organiseren van concrete activiteiten.

Rendement De resultaten van de online tool laten zien dat de helft van de bedrijven behoefte heeft aan inzicht in het rendement van MBO. Op dit moment hebben zij blijkbaar te weinig inzicht in wat MBO hen oplevert. Juist in tijden waarin door economische onzekerheid en teruggang vele investeringen onder druk staan, is dit resultaat goed te verklaren. Die behoefte blijkt ook te bestaan bij maatschappelijke organisaties en is daar zelfs nog groter dan bij bedrijven. Goede voorbeelden van hoe andere bedrijven invulling geven aan MBO en hoe zij de effecten hiervan meten, kunnen hierbij een nuttige dienst bewijzen. De onderzochte bedrijven geven in ruime meerderheid aan dat goede praktijkvoorbeelden zo’n functie kunnen vervullen. Ook hiervoor geldt dat maatschappelijke organisaties eenzelfde behoefte hebben – een behoefte die wederom groter is dan bij bedrijven.

Hoofdconclusie Bijna de helft van het Nederlandse MKB (49,5%) investeert in Maatschappelijk betrokken ondernemen (MBO). Hoewel dit daling is ten opzichte van 2010 (55%), is de totale de totale waarde van de MBO-activiteiten licht gestegen naar 1,8 miljard euro per jaar (2010: 1,75 miljard euro). Dit kan verklaard worden doordat bedrijven gemiddeld meer investeren. 80% geeft aan te verwachten dat de inzet de komende twee jaar zo blijft. In tijden van aanhoudende economische problemen, zit er blijkbaar veel motiverende waarde in MBO: 67% geeft aan dat MBO inspireert en/of gewoon leuk is. De motivaties voor MBO zijn vaak een combinatie van idealen en verantwoordelijkheden enerzijds en zakelijke overwegingen anderzijds. Waarde voor het bedrijf en waarde voor de samenleving gaan in ieder geval steeds meer hand-in-hand. Al met al lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat MBO tamelijk crisisbestendig is en, behoudens in een enkele sector, niet sterk onder druk van de slechte economische situatie en vooruitzichten staat.

31

Bijlage 1: Methodologische verantwoording Deze rapportage is gebaseerd op de twee onderzoeksinstrumenten die samen de Nationale MBO Monitor vormen: de vragenlijst die is uitgezet door onderzoeksbureau EIM onder hun Beleidspanel MKB en de online tool. Deze onderzoeksinstrumenten zijn complementair aan elkaar en bieden zinvolle achtergrondinformatie bij de resultaten. Het MKB Beleidspanel bestaat sinds 1999 en is een panel van voornamelijk MKB-ondernemers afkomstig uit het particuliere bedrijfsleven. Het panel maak deel uit van het Onderzoeksprogramma Ondernemerschap en MKB, een onderzoeksprogramma dat wordt gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. De doelen van het MKB Beleidspanel zijn als volgt geformuleerd: cumulatie van kennis over het MKB; meten van ontwikkelingen in de tijd; optimale ontsluiting van data. De bruto-omvang van het panel beslaat momenteel circa 2.400 adressen. De netto-omvang, dat wil zeggen, het aantal geslaagde gesprekken, bedraagt over de twee telefonische metingen circa 2.000 en over de derde (Internet)meting rond de 1.000. Sindsdien is jaarlijks aan de panelleden in drie telefonische metingen vragen over diverse actuele onderwerpen op het gebied van ondernemerschap gesteld. Vanaf 2005 is dit omgezet in twee telefonische metingen en één meting per Internet. In 2011 zullen er wederom drie metingen gehouden worden. In beginsel 4 zullen dat weer twee telefonische metingen en één meting per Internet zijn. De online tool die door MOVISIE is ingezet voor dit onderzoek richt zich op het hele bedrijfsleven, maar trekt, mede door de manier van het uitzetten van het onderzoek onder respondenten, vooral bedrijven die meer dan gemiddeld maatschappelijk georiënteerd zijn. Daarnaast is er een aangepaste versie van deze tool uitgezet onder maatschappelijke organisaties. Het Beleidspanel MKB is telefonisch bevraagd in de periode juni-augustus 2011. Daarbij is een vragenlijst gebruikt die bestaat uit 14 vragen (2010: 11 vragen) met merendeel gesloten antwoordcategorieën. In totaal zijn er 1.849 bedrijven ondervraagd. Deze bedrijven zijn voor de analyse onderverdeeld naar sectoren en naar bedrijfsgrootte. Het MKB-beleidspanel bestaat uit ca. 2.000 bedrijven die periodiek worden ondervraagd in het kader van het Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap. Dit programma wordt gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie. De bedrijven vormen een representatieve dwarsdoorsnede van het Nederlandse midden- en kleinbedrijf. Voor meer informatie over onderzoek naar ondernemerschap binnen het midden- en kleinbedrijf, kijk op www.ondernemerschap.nl. De uitgebreidere en meer gedetailleerde online vragenlijst richt zich zowel op bedrijven als maatschappelijke organisaties. In 2011 heeft deze permanente tool een respons gegenereerd van 113 bedrijven en 89 maatschappelijke organisaties. Respondenten kunnen zichzelf vergelijken met (geaggregeerde) resultaten van de andere respondenten. Bij het invullen kunnen respondenten direct ook leren en meer inzicht krijgen in aspecten van MBO door middel van informatiebuttons bij de diverse antwoordmogelijkheden. Na afloop ontvangen zij tips waarmee zij het succes van hun MBO-activiteiten kunnen vergroten. Voor meer informatie over de MBO-monitor, kijk op www.nationalembomonitor.nl.

4

Tot nu toe volgde het Beleidspanel de Nederlandse afbakening van het MKB. Met ingang van dit jaar (2011) zal worden aangesloten bij de Europese afbakening. Dit betekent dat de definitie, en dus ook de samenstelling van het panel, is ‘opgerekt’ naar 250 werkzame personen.

32

Bijlage 2: Stappenplan ‘Starten met MBO’ Met het stappenplan Starten met MBO neemt u alle aspecten van MBO onder de loep die voor uw bedrijf relevant zijn. Eerst kijkt u naar uw eigen organisatie. Op welke bedrijfsaspecten wilt u uw MBO-beleid laten aansluiten (HR, Marketing, Communicatie, Productie)? Vervolgens kijkt u naar de samenleving. Op welke doelgroep wilt u zich richten? Rond welk thema? Daarna bepaalt u hoe de ideale samenwerking met een maatschappelijke partij eruit ziet, treedt u naar buiten en komt in actie. 1.

2.

3.

4.

5. 6.

Bepaal welke MBO-activiteiten bij uw bedrijf passen. Wat wilt u investeren? Kijk naar uw eigen organisatie. Welk type mensen werkt hier? Wat doen zij zelf al aan vrijwilligerswerk? Wat vinden ze belangrijk? Wat zijn uw waarden? Uw missie? Uw visie? Welke producten en diensten levert u? Wat zijn uw bedrijfsprocessen en wat is uw kernexpertise? Wie zijn uw klanten, leveranciers, hoe wilt u die betrekken? Wat wilt u bereiken met MBO? En wat zet u in aan mensen, middelen, munten, media en massa? Kies een afgebakend deel van de samenleving. Verbindt u zich aan een maatschappelijk thema, zoals zorg, welzijn, onderwijs, kunst? Richt u zich op een actueel maatschappelijk probleem binnen een thema, zoals eenzaamheid, obesitas, schooluitval? Haakt u aan op een ontwikkeling in de samenleving, zoals de recessie of de vergrijzing? Welke doelgroep spreekt u aan? Bijvoorbeeld jongeren, ouderen, minderheden, gehandicapten? Of lieert u zich aan een maatschappelijke organisatie, zoals het Rode Kruis, de Zonnebloem of liever een zorginstelling of school bij u in de buurt? Denk na over hoe u de samenwerking met de maatschappelijke partij wilt vormgeven. Hoe leggen we contact? Hoe gaan we samenwerken? Hoe betrekken we de doelgroep? Hoe betrekken we de medewerkers? Hoe zien de komende 5 jaar eruit? Wie gaat ons daarbij helpen? Zoek contact met de gekozen doelgroep of met een specialist die u op weg helpt. Kunt u zelf de juiste maatschappelijke partij vinden? Of heeft u ondersteuning nodig bij het beantwoorden van de vragen in dit stappenplan? Is er een MBO-adviseur of intermediair actief in uw regio? Actie! Voer uw plannen en activiteiten uit. Evalueer de resultaten van uw MBO-inspanningen. Meet uw resultaten. Hebben de activiteiten voldaan aan uw verwachtingen en doelstellingen? En aan die van uw maatschappelijke partner? Wat wilt u in het vervolg anders doen?

Voor een uitgebreid stappenplan zie: Just Share it op www.movisie.nl (http://www.movisie.nl/126639/def/home/betrokken_ondernemen/publicaties/publicaties/just_share_it_/?O nderwerpID=127370&toonLinkermenu=false) Voor 6 goede praktijkvoorbeelden zie: MBO in bedrijf, zes inspirerende voorbeelden op www.movisie.nl (http://www.movisie.nl/134227/def/home/betrokken_ondernemen/publicaties/publicaties/mbo_in_bedrijf/? onderwerpid=127370&toonLinkerMenu=False)

Meer weten over MBO in de praktijk? Neem contact op met Eerder de Swart, manager Nationaal Stimuleringsprogramma MBO van MVO Nederland, via [email protected] of 030-2305612.

33

Over deze publicatie Deze publicatie geeft de resultaten van een panelonderzoek en een online invultool. Beide onderdelen van de Nationale MBO Monitor. Op basis van een bevraging van een panel van Nederlandse MKB-bedrijven geeft het inzicht in onder andere de stand van zaken op het gebied van MBO binnen het MKB, motivaties voor MBO, ontwikkelingen en aandachtsgebieden op het gebied van MBO en het samenwerken met intermediaire en maatschappelijke organisaties door bedrijven. De ontwikkeling en uitvoering van de Nationale MBO Monitor is onderdeel van het Nationaal Stimuleringsprogramma MBO van MVO Nederland. Het Stimuleringsprogramma wordt medegefinancierd door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

MVO Nederland is de nationale kennis- en netwerkorganisatie voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.

MOVISIE is het landelijke kennisinstituut met kennis en advies voor maatschappelijke ontwikkeling.

EIM voert economisch beleidsonderzoek uit voor overheden, beleidsinstanties en branche- en koepelorganisaties.

Deze publicatie is mede tot stand gekomen door het Programmaonderzoek MKB en Ondernemerschap van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie.

34