bbie_magazine innovatie MAGAZINE OVER INTELLECTUELE EIGENDOM OPEN INNOVATIE P12 BIZIDEE NEW VENTURE P19 MAISON DU DESIGN P25 DE BEDENKERS P28

bbie_magazine Succesvol ondernemen begint met registreren

MAGAZINE OVER INTELLECTUELE EIGENDOM

innovatie OPEN INNOVATIE P12 BIZIDEE NEW VENTURE P19 MAISON DU DESIGN P25 DE BEDENKERS P28

Voorwoord Met veel plezier presenteert het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE) u dit magazine. Voor de interviews ontvingen we op fantastische wijze medewerking van onder anderen onze kennispartners. Namens het BBIE wil ik iedereen hiervoor hartelijk bedanken. Het thema dat we voor deze uitgave gekozen hebben, is ‘innovatie’. De Europese Unie streeft ernaar de meest dynamische kenniseconomie in de wereld te worden. Innovatie is het belangrijkste middel om dit doel te bereiken. En waar wordt geïnnoveerd, komt ook de bescherming van de intellectuele eigendom om de hoek kijken. Traditioneel wordt innovatie vaak gemeten aan de hand van het aantal octrooiaanvragen. Maar vernieuwing beperkt zich niet tot technische vindingen. Innovatie vindt evengoed plaats in de zakelijke dienstverlening of de creatieve sector. Ook de manier waarop een product in de mark wordt gezet, kan heel vernieuwend zijn. In het uiteindelijke succes van een innovatie spelen merken en design een grote rol. Wanneer er bijvoorbeeld een MP3-speler wordt gelanceerd met ruimte om 15.000 nummers op te slaan, denkt de consument niet: “Wow, dit had ik nu echt nodig.” De kans is groot dat hij de speler pas gaat kopen wanneer de spelers aangeboden worden onder een merk waarmee hij zich kan identificeren, in een vormgeving die hem bevalt. Daarom is het belangrijk ook merken en modellen goed te beschermen. Uiteraard leest u in dit magazine ook over de rol van het BBIE bij het registreren van merken, modellen en het vastleggen van ideeën. Hopelijk wordt u hier aangenaam door verrast èn geïnspireerd. Veel leesplezier! Christel Heremans Afdelingshoofd Voorlichting & Promotie

2

BBIE_MAGAZINE www.boip.int

> 37 > 22

3 Inhoud Innovatie vereist ondernemerschap p

> 04

Strategisch innoveren met Wouter Pijzel

> 12

Op weg naar werelds beste kenniseconomie

> 16

Brussel: het publiekscentrum van de DIE

>2 20

Het BBIE BB en de Benelux

> 22

Een goed idee voorziet in een behoefte

> 26

Creativiteit aanwakkeren bij de‘gewone Belg’ g

> 28

Denk eerder e d aan het Octrooicentrum

> 32

Hoe financier je een goed idee?

> 36

Rubriek Opmerkelijk > 11 en 30

Foto:: Bart Musschoot

Vraag & antwoord > 38 Uit de praktijk van... : Kamer van Koophandel > 7 | Bureau Ernest T. Freylinger ylinger > 9 Chambre des Métiers > 9 | Philips p > 15 | Earproof > 15 1 | Bizidee > 19

> 28

New Venture >19 | Maison du Design > 25 | Brigitte Dauwe > 31 | Henri Tudor > 34 The Idea Monopoly > 37

Eindredactie: Christel Verbouw, T + 31 70 349 11 02, E [email protected] Monique Lageschaar, T + 31 70 349 11 03, E [email protected] | Redactie: Caroline Maillard, T + 31 70 349 11 01 01, E [email protected] il | Marleen Kuiper, T + 31 700 349 12 41, 41 E [email protected] mkui @ | Tekst: Chapeau Communicatie | Ontwerp: Ontwerpwerk, I

Druk: Grafia drukkerij

Bezoekad oekadres: Bordewijklaan 15, 2591 XR Den Haag | Contact: Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom, Postbus 90404, 2509 09 LK Den De Haag, T +31 70 349 11 11, F +31 70 347 57 08, E [email protected]

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

3

Innovatie vereist ondernemerschap

4


Foto: Studio Dann

Kleine en middelgrote bedrijven kunnen nog vernieuwender worden. Er zijn volop kansen om zich vaker en beter te onderscheiden. Ondernemers worden zich daar langzaam maar zeker beter van bewust. Hetzelfde geldt voor het belang van bescherming van innovaties, zo blijkt uit een rondgang langs experts in Nederland, België en Luxemburg.

Innovatie is de drijvende kracht achter de econo-

Hier is de uitdaging te komen tot groei: hoe bouw

mie. Nieuwe producten en diensten zijn onmis-

je een grote, solide onderneming?”

baar voor economische groei. Bedrijven moeten vernieuwen om concurrentievoordeel te behalen

Torenhoge energieprijzen

en succesvol te zijn. Overheden stimuleren dit dan

Er zijn allerlei redenen waarom bedrijven niet tot

ook. Er is volop ruimte voor ondernemers in de

innoveren komen. “Wat je veel hoort is: ik kan

Benelux om nog innovatiever te worden. Ze kun-

geen goede mensen krijgen”, zegt Van den Hoff.

nen nieuwe markten aanboren en recent ontwik-

“Maar ook de interne organisatie kan een drempel

kelde kennis beter benutten.

vormen.” Piet van Staalduinen, directeur van Syntens, voegt toe: “Ook bedrijven die al een jaar of vijftien tot twintig goed draaien, vernieuwen

UCM (Union des Classes Moyennes) is een belangenvereniging voor zelf-

vaak weinig. Verder werkt hoogconjunctuur inno-

standige ondernemers in Wallonië. De bond heeft ongeveer 50.000 leden

vatie tegen: bedrijven hebben het dan druk met de

en 25 regionale kantoren in Wallonië en Brussel.

lopende zaken.”

> www.ucm.be Hoe krijg je honderdduizenden ondernemers in Nederland, België en Luxemburg zover dat ze de Creatief potentieel

stoute schoenen aantrekken en iets nieuws probe-

Veel kleinere bedrijven in Wallonië en Luxemburg

ren? In de eerste plaats hebben ze informatie nodig

zijn actief in de traditionele sectoren zoals voed-

en moeten ze bewust worden gemaakt van hun

selindustrie, textiel en staal. Ook worden er veel

mogelijkheden. Dat gebeurt bijvoorbeeld door een

traditionele vrije beroepen uitgeoefend, zoals ad-

organisatie als Syntens in Nederland of Luxinnovation

vocaten en notarissen. Daardoor wordt er relatief

in Luxemburg.

weinig geïnnoveerd.

Syntens zoekt daarbij actief naar potentiële ‘klan-

“Ondernemers zoeken niet genoeg naar informa-

ten’, bijvoorbeeld op beurzen. Van den Hoff: “Een

tie of nieuwe ideeën. Meestal komt dat door een gebrek aan kennis,” zegt Frédéric Mignolet, juridisch adviseur bij UCM, een belangenvereniging voor zelfstandige ondernemers in Wallonië. Sinds een paar jaar is er wel een ‘Marshallplan’: een overheidsplan om ondernemingen in specifieke

Zonodig starten we een kring of een kenniscluster op

sectoren in Wallonië te helpen. Goede voorbeelden zijn er ook. Zo ontwikkelde EVS uit Luik een nieuwe, snellere technologie voor

belangrijke functie van Syntens is om bedrijven

slow-motion beelden. Die techniek wordt nu overal

met elkaar in contact te brengen, bijvoorbeeld

in de sportjournalistiek gebruikt. Weer een andere

binnen een bepaalde keten. “Doordat wij bij

ondernemer werd zeer succesvol met een ontwerp

veel bedrijven over de vloer komen, kunnen we

voor maandverbandverpakkingen.

knelpunten en kansen goed herkennen,” zegt Van

In Vlaanderen en Nederland is de creatieve indu-

den Hoff. “Zonodig starten we een kring of een

strie wereldwijd behoorlijk zichtbaar, meent inno-

kenniscluster op, waarbij bedrijven samen kijken

vatieadviseur Harry van den Hoff van het

hoe ze een probleem kunnen oplossen. Daar komt

Nederlandse innovatienetwerk Syntens. “Denk aan

dan vaak een product of nieuwe dienst uit.”

de omroepen, uitgeverijen, ontwerpers. Het bruist, het creatief potentieel is er, er zijn veel starters.

Syntens richt zich op zes sectoren: de bouw, logistiek en groothandel, ‘human health’, food en agri, de maakindustrie en de creatieve industrie.

Karel van Eetv tvelt, Vlaamse Unie ie van Zelfstandige Ondernemers (UNIZO)

Voor verandering is vaak ook een impuls van buiten nodig. De huidige torenhoge energieprijzen

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

5

>

Frédéric Mignolet (UCM) “Ondernemers zoeken niet genoeg naar informatie of nieuwe ideeën.”

bijvoorbeeld zijn een grote stimulans. Er worden

in de Benelux is afkomstig uit België. Nederland

langzaam maar zeker stappen gezet in de trans-

neemt bijna zeventig procent van de aanvragen

portsector en elders. Er zijn steeds meer innovaties

voor zijn rekening.

op milieutechnisch gebied, deels met behulp van subsidies van de overheid.

Syntens (zie ook bladzijde 17) is een innovatienetwerk, dat Winst behalen

kleine en middelgrote bedrijven in Nederland gratis voorlichting

Er is nog een punt dat speelt bij innovaties in het

en advies geeft over innovatie. De 280 innovatieadviseurs geven

midden- en kleinbedrijf. Vernieuwingen – of het nu

jaarlijks zo’n 20.000 ondernemers persoonlijk advies, vanuit twaalf

gaat om een nieuw soort beton, een nieuw marke-

vestigingen. Syntens wordt grotendeels gefinancierd door het

tingconcept of een productnaam – vertegenwoor-

ministerie van Economische Zaken. Doel is het innovatievermogen

digen potentiële waarde. Daarom is het belangrijk

van ondernemend Nederland te versterken en zo een bijdrage te

ze te beschermen. Bij kleinere ondernemingen valt

leveren aan duurzame groei.

ook daar nog veel winst te behalen. Tot nog toe zijn

> www.syntens.nl

het vooral de grote bedrijven die hun ideeën laten vastleggen. Uit een enquête van de Vlaamse Unie van Zelfstan-

‘Simpele winkelier’

dige Ondernemers (UNIZO) onder zevenhonderd

Een verklaring heeft UNIZO wel. Van Eetvelt: “In

leden blijkt dat één op de vijf kleine ondernemers

veel sectoren heerst de perceptie: ‘Intellectuele ei-

heeft overwogen om de intellectuele eigendom

gendom is niet voor mij. Het is een zaak van grote

van de onderneming te beschermen. Eén op de

bedrijven als Philips.’ Of: ‘Ik ben maar een simpele

tien heeft dat ook daadwerkelijk gedaan, waarvan

winkelier.’ Of: ‘Ik ben niet echt innovatief bezig.’

tien procent (dus één op de honderd) in de vorm

Maar intellectuele eigendom is belangrijk voor elk

van een octrooi.

bedrijf, los van de grootte. Het gaat om het wezen, de ziel van een onderneming. Denk aan: hoe presenteer je je naar buiten toe op verschillende

Er zijn steeds meer innovaties op milieutechnisch gebied

niveaus, te beginnen met je naam? Dat neemt nog altijd in belang toe. En innovatie heeft niet alleen te maken met productieprocessen, maar kan ook liggen op het vlak van distributie, human resource management of afzetgebied.” Juist kleinere bedrijven zijn kwetsbaar, stelt

Van het merkenrecht wordt het meest gebruik

Van Eetvelt. “Een ander kan profiteren van hun

gemaakt, weet Karel van Eetvelt, gedelegeerd

inspanningen, als ze hun intellectuele eigendom

bestuurder van UNIZO. Dat gebeurt vooral om de

niet beschermen, zoals logo’s. Heeft een ander dat

handelsnaam of – in mindere mate – het logo als

wel gedaan? Dan ben je het slechtste af. Daarom

merk te beschermen. Tegelijkertijd maken bedrij-

zouden alle ondernemers stil moeten staan bij hun

ven in Vlaanderen veel minder gebruik van het

intellectuele eigendom.”

merkenrecht dan bedrijven in Nederland. Slechts

Een kleine ondernemer loopt bovendien meer ri-

één op de vijf aanvragen voor merkbescherming

sico bij het ontwikkelen van een idee dan een grote

6


>8

DENNIS TEMMERMAN

Bedrijfsvoorlichter bij de Kamer van Koophandel Zuidwest-Nederland

Sinds een aantal jaren kunnen starters

Handelsnaam

bij de Kamer van Koophandel Zuidwest-

Via het handelsregister van de Kamer

Nederland een Starterspas kopen. Voor

van Koophandel is na te gaan of een

95 euro krijgen ze dan een jaar lang

handelsnaam al voorkomt. “Mensen

voordelen bij bedrijven in allerlei secto-

kunnen bij ons ook een handelsnaam-

ren: van marketing en communicatie tot

onderzoek laten uitvoeren. Dat kost

assurantiën, belasting en automatise-

90 euro. Wij filteren het handelsre-

ring. Ook hebben ze één vaste contact-

gister en kijken ook naar klank- en

persoon bij de Kamer. Voor deze starters

brancheverwantschap.” Verder is het

worden bijeenkomsten georganiseerd

verstandig om het merkenregister

over specifieke onderwerpen, zoals

van het BBIE te raadplegen. Want ook

over hoe je je bedrijf presenteert op de

een geregistreerde merknaam mag

markt.

niet meer als handelsnaam gebruikt worden.

Dennis Temmerman krijgt ‘best veel’ vragen over merken en handelsnamen:

Merknaam

“Starters willen vooral weten of een

Dan nog zijn problemen niet helemaal

naam ‘er nog is’ en hoe ze hun bedrijf

uitgesloten. Bijvoorbeeld als een be-

zouden kunnen noemen.” Daarbij geldt:

paalde naam al wordt gebruikt door een

wie het eerst komt, het eerst maalt.

zelfstandige die niet is ingeschreven bij

een handelsnaam, dan staat iemand

“Inschrijving in het handelsregister is

de Kamer van Koophandel.

met een merkrecht meestal sterker.”

een van de laatste stappen: daarvóór

Wordt de handelsnaam ook gebruikt

> www.starterspas.nl

moeten mensen hun huiswerk hebben

als merk, dan adviseert de Kamer

gedaan. Als bij inschrijving blijkt dat

altijd de naam als merk te deponeren.

een bepaalde naam al voorkomt, zijn ze

“Mocht het tot een conflict komen en

terug bij af.”

iemand bezwaar aantekenen tegen

www.boip.int

BB BBIE_MAGAZINE

7

De website van Union des Classes Moyennes, www.ucm.be

onderneming, benadrukt Van Eetvelt. “Ontwikke-

onvoldoende benutten. Van Eetvelt: “Het i-DEPOT

lingstrajecten gaan er vaak minder snel. En grotere

heeft een lage prijs, maar is nog behoorlijk onbe-

ondernemingen kunnen makkelijker overstappen

kend. Een i-DEPOT helpt vooral in de fase van het

naar een ander project. Verder hebben kleine en

uitwerken van een idee, als je nog niet weet wat

middelgrote ondernemingen partners nodig voor

eruit gaat komen. Dus wij adviseren: begin eerst

het commercialiseren van een idee. Dat maakt het

eens met een i-DEPOT.”

gewicht voor de onderneming groter.” Hoeden uit China

UNIZO, de Unie van Zelfstandige Ondernemers, telt zo’n 86.000 leden in

Bij kleinere bedrijven schort het dus nog aan besef

Vlaanderen en Brussel. Ongeveer twintig procent van deze zelfstandigen

van de waarde van hun intellectuele eigendom.

heeft een vrij beroep. Een kwart is werkzaam in de distributie en nog eens

Maar er is nog een reden die hen weerhoudt van

een kwart in de bouw. UNIZO heeft 23 regionale kantoren waar onderne-

registratie. Het idee is dat dat veel tijd en geld

mers advies kunnen krijgen.

kost, terwijl de opbrengst onduidelijk is. De klei-

> www.unizo.be

nere ondernemer doet die investering vaak niet. Onterecht, vindt de Waalse zelfstandigenbond UCM. Frédéric Mignolet: “Het is ook een kwes-

Goedkoper en eenvoudiger

tie van slim zijn. Een merk, handelsnaam, logo,

Tegelijkertijd moet het registreren van innovaties

productnaam en slogan of een model is binnen

aantrekkelijker worden, vinden UCM en UNIZO.

de Benelux voor weinig geld te registreren en

Neem de Intellectual Property-scan of IP-scan. Dat

kan veel problemen voorkomen.” Als voorbeeld

is een scan waarmee een ondernemer de waarde

noemt hij een hoedenontwerpster die onlangs bij

van zijn intellectuele eigendom kan laten evalueren

hem aanklopte. Begin dit jaar opende de vrouw

op kansen en risicofactoren. Die scan moet in de

een website met daarop haar creaties. Een paar

Benelux gratis worden, menen UCM en UNIZO. In Frankrijk is dat al zo. UNIZO dringt verder bij de overheid aan op een goedkopere en eenvoudigere octrooiregeling. Ook pleit de belangenorganisatie

Die scan moet in de Benelux gratis worden...

voor een Benelux-octrooi die de nationale octrooien in de Benelux vervangt, en de invoering van een elektronische aanvraagprocedure. De conclusie? De tijd is rijp voor innovatie, geloven

maanden later vond zij op het internet een exacte

zowel UNIZO, UCM als Syntens. Wel hebben vooral

kopie van een van haar hoeden, op naam van een

kleinere ondernemingen een zetje nodig. Zij kun-

Duitse fabrikant, geproduceerd in China. Mignolet:

nen de obstakels niet alleen wegnemen. Al is en

“Ik heb met haar gesproken. Ze heeft geen model

blijft ondernemersschap de basisvoorwaarde voor

laten registreren, geen bescherming aangevraagd.

innovatie.

Dan heb je dus echt een probleem!” Ook UNIZO vindt dat bedrijven de mogelijkheden

8


—

Foto’s: Bureau Ernest T. Freylinger SA

PIERRE KIHN Adviseur bij Bureau Ernest T. Freylinger Freylinger geeft advies over

Vooral als mensen in de pro-

de Benelux. Dat kan zo

intellectueel eigendom in

blemen komen, komen ze bij

nodig binnen een paar

en rondom Luxemburg.

Freylinger langs. Kihn: “Na-

dagen en het is niet duur.

inkomsten die bedrijven

Het bureau praat met grote

men als ‘brood’ of ‘pen’ mag

Ga daarna naar de EU om

verkrijgen uit intellectuele

bedrijven als Arcelor Mittal

je bijvoorbeeld niet claimen

je export veilig te stellen.

eigendom belastingvrij, zoals

of Fortis, maar ook met

als merk.” Ook gebeurt het

Dat duurt ongeveer een jaar,

inkomsten uit licenties. Ik

kleinere.

dat bedrijven hun product

maar het bespaart je een

verwacht daardoor een flinke

alleen in eigen land bescher-

hoop zorgen.”

groei van de aanvragen van

men. Als ze vervolgens willen

modellen, octrooien en

exporteren, kan het zijn dat

Licenties

merken.”

hun product of merknaam

Gelukkig worden bedrijven

> www.freylinger.com

daar al bestaat.

proactiever, volgens Kihn.

“Ons advies? Vraag altijd

“Dankzij een nieuwe wet

eerst een merknaam aan in

is tachtig procent van de

CHRISTIANE BRAM Adviseur van de Chambre des Métiers in Luxemburg

De Luxemburgse Handelskamer ‘Chambre des Métiers’ merkt dat intellectuele eigendom een

“Kleine bedrijven stellen weinig vragen. Maar ze

onderwerp is dat vrij ver af staat van de kleinere

innoveren absoluut. Vaak gaat het om verbete-

bedrijven. Een octrooiaanvraag heeft de naam

ringen van een bestaand product. Die zijn dan zo

duur en omslachtig te zijn. “Wat je vaker ziet, is

specifiek dat ze er niet aan denken om hun vinding

dat ondernemers hun merk of model beschermen.

te beschermen. Zo kunnen hun vondsten zomaar

Dat is goed betaalbaar. Veel designers, zoals meu-

worden ingepikt door grotere bedrijven en lopen

belontwerpers, doen dat al”, weet Christiane Bram.

zij veel geld mis.” Bewustwording De Handelskamer probeert kleinere ondernemers bewust te maken van het belang van intellectuele eigendom. Dat gebeurt door opleidingen te organiseren en voorlichting te geven. Ook brengt de organisatie mensen in contact met het Luxemburgse ministerie van Economische Zaken, waar ondernemers een octrooi kunnen aanvragen. > www.chambre-des-metiers.lu

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE INE

9

Op_merkelijk

©

©

Het teken © staat voor copyright en wordt gebruikt om aan te geven dat er auteursrecht op de creatie rust.

®

Het symbool ® verwijst naar ‘registered trademark’ en geeft aan dat het merk is geregistreerd.

TM staat voor trademark en wordt meestal gebruikt als een merk nog in de aanvraagfase zit. Voor het gebruik van deze symbolen zijn er in de Benelux geen regels vastgesteld. Het is dus niet verplicht ze te gebruiken. Extra bescherming geven de tekens in elk geval nooit: niet in de Benelux en ook niet daarbuiten.

Taal en teken

Verder wordt op verpakkingen vaak

Er zijn verschillende tekens die erop

vermeld dat een product is geoctrooi-

wijzen dat sprake is van een octrooi,

eerd, met vermelding van het nummer.

auteursrecht of een geregistreerd

‘Octrooi’ is de officiële Nederlandse

merk. In de reclame wordt er dankbaar

naam voor het exclusieve recht op een

gebruik van gemaakt want ze wekken

uitvinding. In Engels- en Duitsspre-

vertrouwen en hebben een professio-

kende landen spreekt men van ‘patent’.

nele uitstraling. Maar wat betekenen

In Franstalige gebieden wordt ‘brevet’

ze precies?

gebruikt.

What’s in a name? Het verschil tussen merken en persoonsnamen lijkt te vervagen. Zo kreeg onlangs een Zweeds meisje de naam Ikea. Andersom krijgen veel producten een persoonsnaam als merknaam. Vooral in tijdschriftenland is dat een trend. In Amerika zetten Oprah (Winfrey) en stijlicoon Martha (Stewart) de toon. In Nederland was het magazine Linda (de Mol) een van de eersten, gevolgd door onder anderen Matthijs (van Nieuwkerk), Felderhof (Rick), Marijke (Helwegen) en Heleen (van Royen). In België kennen we de magazines Goedele (Liekens) en Jean-Marie (Pfaff). www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

11

Open innovatie: een strategische keus

Het klassieke beeld van een uitvinder is dat van een solist. Iemand die achter gesloten deuren – op zolder of in de garage – knutselt tot het ‘eureka’ klinkt. Tegenwoordig trekken uitvinders en bedrijven vaker samen op. De voordelen van deze zogenoemde open innovatie: uitvindingen zijn sneller op de markt, vlotter te financieren en worden beter doorontwikkeld.

12


Wouter Pijzel el, Nederlandse Orde van Uitvinders (NOVU)

Open innovatie is ‘het combineren van interne

Van idee naar vinding

en externe bronnen voor zowel de ontwikkeling

Volgens de NOVU is het van het grootste belang om van een

als het op de markt brengen van nieuwe techno-

idee zo snel mogelijk een vinding te maken. Over een vinding

logieën en producten’. In de meest ultieme vorm

kan immers onder voorwaarden met derden worden gepraat

worden noviteiten daarbij zonder bescherming

en een vinding kan worden beschermd. Een idee zit alleen in

publiek gemaakt, zoals bij ‘open source’-software.

het hoofd.

Dat betekent dat er geen octrooi op aan te vragen

De NOVU hanteert de formule ‘3 x O + O’ als hulpmiddel. De

is, zodat het idee ten goede komt aan allen. Uitvin-

O’s staan voor drie cruciale onderzoeken: het octrooionder-

ders hebben de keus: meedoen en meedenken of

zoek, het marktonderzoek en het technisch onderzoek (inclu-

alleen blijven ‘ploeteren’ tot die ene doorbraak.

sief een prototype). De laatste O staat voor het vervaardigen van een ondernemingsplan.

Technostarters

Om inzichtelijk te krijgen hoeveel tijd er zit tussen idee en

De Nederlandse Orde van Uitvinders (NOVU) telt

markt en welke stadia moeten worden doorlopen, hanteert de

duizend leden – productontwikkelaars, uitvinders

NOVU het zelf ontwikkelde Innovatie-Doorlooptijd-Kosten-

en onderzoekers – die ondersteuning krijgen ‘van

diagram (IDK). Het diagram laat zien dat het gemiddeld acht-

idee tot markt’. Ongeveer driekwart van alle uitvin-

tien maanden duurt voordat een idee op de markt komt.

ders in Nederland is aangesloten bij de NOVU. In

> www.novu.nl

totaal zijn zij goed voor zo’n vijfduizend vindingen per jaar. Circa vijfhonderd daarvan komen op de markt, waarvan tien met succes. De vulkwast bij-

het ontwikkelingsproces van idee tot kant-en-klaar

voorbeeld: een kwast die in de steel nieuwe kwast-

product. Dat proces kost veel tijd.”

jes herbergt en werkt als het bekende vulpotlood.

Een uitvinder is iemand die een gedachtesprong kan maken, stelt Pijzel. “Maar daarna? Stel dat een idee leidt tot een vinding, hoe krijg je die vervol-

ProtoSpace: ‘broedplaats voor vindingrijken’

gens op de markt? Wij hebben de ambitie om van

Bij de Utrechtse vestiging van NOVU is in de zomer van 2008 een bijzonder laborato-

uitvinders zoveel mogelijk technostarters te maken.

rium geopend: ProtoSpace. ProtoSpace is een gezamenlijk initiatief van elf partijen:

Dat zijn uitvinders die een bedrijf beginnen op ba-

NOVU, Provincie en Gemeente Utrecht, Universiteit Utrecht en Hogeschool Utrecht,

sis van een technische vinding of een nieuwe door-

CUBE, Startimpuls Utrecht, Technocentrum Utrecht, Syntens, Taskforce Innovatie Regio

ontwikkeling. Samenwerking is daarbij cruciaal.”

Utrecht en Stichting Fablab.nl. Twee middagen per week kan iedereen er tegen vergoe-

In de praktijk valt samenwerken voor uitvinders

ding van de materiaalkosten terecht voor het omzetten van ideeën naar prototypes. Op

niet altijd mee. “Ze zijn veelal erg individualistisch

speciale dagen zijn er werkruimtes te huur om aan vertrouwelijke projecten te werken.

ingesteld en werken langzaam. Toch zien wij een

Labmanagers bieden begeleiding en de gebruikers kunnen beschikken over een state-

kentering, dankzij de aandacht voor open innovatie

of-the-art machinepark.

op tal van bijeenkomsten en speciale laboratoria

De inrichting bestaat uit een combinatie van een paar desktop machines, zoals een

waarmee we het dichterbij brengen.”

3D-scanner en een freesmachine, die vormen uit hout, kunststof en ook metaal vervaardigt. Het paradepaard is een driedimensionale kleurenprinter – de enige in Nederland

Buitenwereld binnenhalen

– waarmee modellen van tekening kunnen worden ‘geprint’.

De toenemende samenwerking tussen particuliere

> www.protospace.nl

uitvinders is volgens Pijzel een goede ontwikkeling. Nóg enthousiaster is hij over de vlucht die open innovatie neemt in het bedrijfsleven. “Er is veel NOVU-directeur Wouter Pijzel – zelf uitvinder van

meer bereidheid om de buitenwereld naar binnen

onder meer een hulpmiddel om melkpakken klein

te halen. Het besef groeit dat niet alle goede ideeën

te maken – is een warm voorstander van onderlin-

vanuit het bedrijf zelf komen en dat niet alle goede

ge samenwerking en het delen van kennis. “Open

ideeën noodzakelijkerwijs binnen het eigen bedrijf

innovatie houdt individuele uitvinders scherp”, stelt

verder moeten worden ontwikkeld. Bedrijven

hij. “Het kan ook voor een versnelling zorgen in

staan open voor alternatieven om hun innovatie-

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

>

13

“Wordt er in een team aan een vinding gewerkt, dan vind ik een samenwerkingsovereenkomst in combinatie met een i-DEPOT een verstandige keus.“

processen effectiever en efficiënter te maken. Neem

sneller tot nieuwe innovaties komen en makkelij-

de samenwerking met concurrenten, zoals Braun en

ker investeerders aantrekken.” Een ontwikkeling is

Gillette. Samen ontwikkelden ze de BodyCruzer: een

namelijk ook dat er steeds meer durfkapitaal van

bodyshaver die zowel trimt als scheert.”

investeerders beschikbaar komt.

Bedrijven zien meer en meer de waarde van het

Wilde gans

betrekken van derden bij de ontwikkeling van

Tegen betaling is NOVU inzetbaar bij vastgelopen

nieuwe producten. Pijzel vindt dat de beste reactie

open innovatieprocessen. “Er zijn voorbeelden van

op de toenemende mobiliteit van hooggeschoolde

bedrijven die samen met de ontwikkeling van een

werknemers, het groeiende aantal starters en de

zeer complex product bezig waren. Dat loopt dan

toenemende beschikbaarheid van durfkapitaal. “In

vast op een specifiek onderdeel. Wij bieden in zo’n

de R&D labs van grote bedrijven werd kennis vaak

geval hulp om het innovatieproces weer op gang

- al of niet bewust - meegenomen door werkne-

te brengen. Daar wordt goed gebruik van gemaakt.

mers wanneer zij van baan veranderden. Als je het

We sturen er een team op af dat bestaat uit een

zo bekijkt, is open innovatie ook strategisch ver-

sessiecoach, een ‘wilde gans’ en een specialist

antwoord. Door samen te werken met innovatieve

of kenner. De eerste begeleidt, de tweede is het

starters of universiteiten kunnen organisaties veel

ongeleide projectiel dat voor inspiratie zorgt en de derde geeft daar diepgang aan.”

FabLab

Eer

ProtoSpace is ingericht volgens het wereldwijd bekende FabLab-concept, dat staat

Samen uitvinden kan stimulerend werken en de

voor Fabrication Laboratory. y FabLabs zijn een ontmoetingsplaats voor vindingrijken,

geest verruimen, maar hoe zit het met de be-

waar mensen kunnen werken aan het uitwerken van een idee naar een product. De

scherming van gezamenlijke vindingen? “Bij open

formule is wereldwijd een succes. In de meeste landen zijn het echte innovatiecentra

innovatie staat bescherming niet centraal”, zegt

geworden, waar bedrijven worden geboren.

Pijzel. “Maar het is wél van belang dat kan worden

Als tegenprestatie wordt van de bezoekers verwacht dat ze hun ervaringen docu-

aangetoond van wie iets komt. Wordt er in een

menteren. Dit is vergelijkbaar met open source software, waarbij de broncode van

team aan een vinding gewerkt, dan vind ik een sa-

software openbaar is zodat iedereen er verder aan kan werken. De ‘open’ ontwerpen

menwerkingsovereenkomst in combinatie met een

die in elke FabLab worden vervaardigd, worden wereldwijd beschikbaar gesteld op

i-DEPOT een verstandige keus. Al blijft bij dit soort

internet. Daardoor kan iemand in Ghana hetzelfde apparaatje fabriceren dat het vet-

registraties de eer belangrijker dan het recht.”

gehalte van de melk meet, als de boer in India die het ontworpen heeft.

Pijzel wijst op een ander voordeel van het i-DEPOT: “Een i-DEPOT is ook erg nuttig wanneer je een

In Nederland zijn nu drie FabLabs: in Utrecht, Amsterdam en Den Haag. Het is de

octrooi wilt verkrijgen in de Verenigde Staten. In

bedoeling dat elke provincie binnenkort een FabLab telt.

Europa verkrijg je octrooi met de aantekening ‘first

> www.fablab.nl

to file’. Bij de Amerikanen geldt ‘first to invent’. Dat

—

laatste is met een i-DEPOT aantoonbaar.”

14


JEF VANDEKERCKHOVE Vice president value extractions Consumer Lifestyle bij Philips

Philips heeft een portefeuille

Asset Management-model,

van circa 60.000 octrooirech-

vertelt Jef Vandekerckhove.

ten, 29.000 handelsmerk-

Hijzelf is vooral bezig met

registraties, 43.000 design

het beschermen van het

rechten en 2500 domein-

Philipsmerk wereldwijd, het

veel huishoudens. Een ander

wordt gepleegd.”

naamregistraties.

optreden tegen namaak en

voorbeeld is een scheerappa-

In de praktijk levert de sa-

‘value extraction’. Dat bete-

raat met Nivea-scheerlotion.

menwerking weinig proble-

Sinds dit jaar is alle kennis

kent bijvoorbeeld het geven

Hoe wordt daarbij de intellec-

men op. Vandekerckhove:

over intellectuele eigendom

van licenties en het voeren

tuele eigendom beschermd?

“Beide partijen zijn gebaat

bij Philips geconsolideerd in

van opposities tegen andere

Vandekerckhove: “Voordat

bij succes.” Vaak ook dient

een International Intellectual

merken.

je van start gaat, moet je in

zich een logische verdeling

een contract neerleggen hoe

van de intellectuele eigen-

Samenwerking

je de samenwerking vorm

dom aan. Vandekerckhove:

Philips werkt veel samen met

geeft, evenals de bescher-

“De rechten op de Senseo-

andere partijen, vooral om

ming van de intellectuele

koffie liggen bij Sara Lee, de

nieuwe productencatego-

eigendom die je eventueel

rechten voor het apparaat bij

rieën in de markt te zetten.

gaat creëren. Daarbij moet je

Philips.”

Denk aan de Senseo, die een

ook al nadenken over wat je

> www.philips.com

vaste plaats heeft veroverd in

doet wanneer daarop inbreuk

Foto: Jaap van den Beukel

PETER VAN GALEN Oprichter van Earproof

Earproof is gespecialiseerd in gehoor-

Zo heb ik voor mijn merk een reputatie

bescherming voor de muziekbranche,

en een goede naam opgebouwd.”

entertainment en beveiliging. Vanuit die gedachte nam Van Galen ook Voor oprichter Peter van Galen draait

deel aan het programma Dragons’ Den

alles om het opbouwen van zijn merk:

op de Nederlandse televisie, waarin

“Ik spreek vanuit het merk Earproof

mensen hun idee kunnen presenteren

een breed publiek aan. Niet alleen met

aan succesvolle investeerders. “Ik heb

goede producten, maar ook met infor-

vooral meegedaan om mijn boodschap

naam en logo bij het BBIE geregistreerd.

matie over het gehoor en de noodzaak

op de buis te brengen.”

Vervolgens heb ik online mijn merk

van gehoorbescherming. Eerst heb

in Europa geregistreerd. Als je weet

ik professionals in de muziekmarkt

Hij heeft de merkregistratie zelf ver-

in welke categorieën je je merk wilt

benaderd. Daarna kon ik bij consumen-

zorgd: “Een advocatenkantoor heeft

beschermen, dan kun je dit zelf doen en

ten aangeven dat dj’s als Tiësto ook

voor mij onderzocht of het merk nog

dat scheelt een hoop geld.”

Earproof-bescherming gebruiken.

uniek was in Europa. Daarna heb ik mijn

> www.earproof.com

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

15

Voolgens het Lissabon-akkoord uiit 2000 is de Europpese Unie (EU) in 2010 de meeest concurrerende en dynnamische kenniseconomie teer wereld. Ook België, Luxemburg en Nederland zeetten zich hiervooor in. Hoe staaat het er ruim acht jaaar later voor?

De doelstellingen van Lissabon zijn destijds scherp

vallen terug van respectievelijk een achtste en

geformuleerd. Lange tijd was bijna geen enkel EU-

vijfde plaats naar plek elf en negen. Dat komt niet

land innovatief genoeg. Van meet af gaan Scan-

doordat ze het zoveel slechter doen, maar vooral

dinavische landen als Zweden en Finland voorop.

doordat andere landen sneller vooruitgang hebben

Geheel volgens de afspraken gaat ruim 3 procent

geboekt. In totaal zijn veertien landen onderzocht.

van het Bruto Binnenlands Product naar onderzoek

Luxemburg is niet in dit onderzoek meegenomen.

en ontwikkeling (O&O), of, op z’n Engels, research en development (R&D). Daarbij vergeleken blijft de Benelux achter. Volgens

Luxinnovation is het nationale bureau voor de promotie van innovatie

de officiële meting van de Europese Commissie in

en onderzoek in Luxemburg. Het bureau is opgericht in 1984 en wordt

2005 haalde Nederland ruim 1,75 procent. Alleen

ondersteund door de Luxemburgse overheid, de Kamer van Koophandel

in de regio Eindhoven werd de doelstelling bereikt.

en de organisatie voor industriëlen in Luxemburg, Fedil. Luxinnovation wil

België deed het ongeveer even goed als Neder-

alle sectoren in de economie zoveel mogelijk stimuleren.

land. In Vlaanderen ging zelfs meer dan 2 procent

> www.luxinnovation.lu

van het BBP naar O&O. Luxemburg scoorde ruim 1,5 procent. Ondernemingsgeest Inmiddels zijn veel lidstaten bezig met een inhaal-

Omdat 2010 al heel dichtbij is, hebben veel EU-landen

slag. Uit de European Growth and Jobs Monitor

een actieplan gelanceerd. Zo ook Luxemburg. Dit jaar

2008 - onderzoek van The Lisbon Council en Allianz

wordt de situatie geëvalueerd, zegt adviseur Isabelle

SE - blijkt dat de meeste landen op weg zijn de

Schlesser van Luxinnovation, het nationale bureau

Lissabon-criteria te halen. Finland is nummer één,

voor de promotie van innovatie en onderzoek.

gevolgd door Ierland, Denemarken en Zweden.

Een probleem is het gebrek aan ondernemings-

Italië eindigt als laatste. België en Nederland

geest. “Een Luxemburger is traditioneel gezien

16


Piet van Staa aalduinen, Syntens

geen ondernemer. Het zit niet in zijn cultuur.

Het Vlaams Agentschap Ondernemen (VLAO)

Ook is er geen noodzaak om te ondernemen. De

adviseert bedrijven rond onder meer start,

werkloosheid is erg laag, de salarissen zijn hoog.

vestiging, groei, milieu, energie, innovatie en

Wie voor zichzelf begint, heeft veel te verliezen.”

intellectuele eigendom. Zo gaat VLAO eind 2009

Toch ziet Schlesser verbetering. “Ook al is de

bedrijven ‘screenen’ met het BBIE. Het BBIE geeft

ondernemingsgeest in Luxemburg helaas nog

voorlichting over het beschermen van hun intel-

niet zo ontwikkeld, er zijn steeds meer voorbeel-

lectuele eigendom, via VLAO krijgen de bedrijven

den van vernieuwende Luxemburgse bedrijven

ook advies van een expert. Bedrijven kunnen

– zoals SES Astra, IEE of Skype – die anderen de

zichzelf hiervoor aanmelden of worden uitge-

weg wijzen.”

nodigd om mee te doen. Vijf accountmanagers zullen in twee jaar tijd ongeveer tweehonderd

Volgens Schlesser moet Luxemburg diverser

bedrijven bezoeken.

worden. “Onze economie wordt zeer sterk gedo-

Om innovatie te stimuleren, pleit Piet Desiere,

mineerd door de financiële sector. Wij willen ook

provinciaal directeur van VLAO in Oost-Vlaanderen, voor meer samenwerking over de grens. Een

Syntens (zie ook bladzijde 5) is een innovatienetwerk, dat met publieke

project met innovatievouchers bleek een succes.

gelden midden- en kleinbedrijf in Nederland gratis voorlichting en advies

Daarbij kregen Vlaamse ondernemers zesdui-

geeft over innovatie.

zend euro als zij aanwezige kennis in Nederland

> www.syntens.nl

gebruikten en vice versa. VLAO hielp ondernemers bij het vinden van een partner. Bedrijven hebben een stimulans nodig, weet Annemie andere sectoren aantrekken, zoals de industrie en

Hautekiet, accountmanager in Oost-Vlaanderen.

nieuwe technologie.” Daarom probeert de overheid

“Normaal gesproken is er al een drempel om te

bedrijfsleven en onderzoek aan elkaar te koppelen.

gaan samenwerken. Je moet dat waar jij mee

Zeker omdat kleinere bedrijven vaak niet in staat

bezig bent, vrijgeven aan derden. Dat is al een

zijn om zelf onderzoek te doen. “Er is een flinke

schrik. Dat geldt nog sterker over de grens. Ook

toename van het onderzoek dat door de overheid

samenwerking tussen Vlaanderen en Wallonië is

gefinancierd wordt”, vertelt Schlesser. “Vroeger

niet altijd evident.” ‘Marshall-plan’

Union Wallonne des Entreprises (UWE) is een Waalse lobby-

De Waalse regering lanceerde op 1 januari 2006

groep die opkomt voor de belangen van ondernemers. UWE stimuleert

een vierjarig ‘Marshall-plan’, bedoeld om de

de Waalse overheid om het bedrijfsleven in Franstalig België zoveel

kwakkelende economie in het zuiden van België

mogelijk te ondersteunen.

uit het slop te trekken. In totaal is meer dan een

> www.uwe.be

miljard euro vrijgemaakt, waarvan 270 miljoen voor onderzoek en innovatie. Ondernemen, onderzoek en opleiding zijn fiscaal aantrekkelijk studeerde iedere Luxemburger in het buitenland,

gemaakt. Jongeren worden gestimuleerd om te

maar in 2003 is hier een universiteit opgericht.

ondernemen en Waalse bedrijven om competitie-

Nu kunnen onderzoekers van de Universiteit van

ver te worden.

Luxemburg het bedrijfsleven ondersteunen.”

“Het Marshall-plan heeft ongetwijfeld een aantrekkende werking”, zegt Vincent Reuter,

Over de grens

gedelegeerd bestuurder van de lobbygroep voor

Met de vernieuwing in Vlaanderen gaat het

ondernemingen Union Wallonne des Entreprises

behoorlijk goed. Naast relatief nieuwe takken als

(UWE). “Geleidelijk aan zien we een verbetering.

biotechnologie, media en entertainment, concen-

Wallonië loopt zeer zeker achter op Vlaanderen

treert de bedrijvigheid zich vooral rond traditionele

en Nederland. Maar ik zie geen reden waarom

sectoren, zoals de industrie.

wij het in de toekomst minder zouden doen.

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

> 17

Het is een kwestie van ambitie, van goed gebruik

de paden niet zijn uitgezet. Zoiets doe je niet elke

maken van de middelen die je hebt.” In het voor-

dag. Het betekent dat je onzekere stappen moet

jaar van 2009 evalueert de Waalse overheid het

nemen. Veel ondernemers doen dat op basis van

Marshall-plan.

intuïtie. Wij zorgen ervoor dat ze de weg door het bos sneller kunnen afleggen. Wij proberen dingen

Piet van Staalduinen, directeur van het Ne-

eerder en beter te laten verlopen. Daar is nog veel

derlandse innovatienetwerk Syntens, is niet

te winnen.”

—

somber over de situatie in Nederland: “Ik zie vreselijk veel energie, vooral op de startersmarkt. Ondernemers willen ondernemen. Dat wil zeggen: dingen aanpakken. De vraag is

Vincent Reuter (UWE)

vervolgens: pak je de goede dingen aan en hoe pak je ze dan aan?” Innovatiekracht is volgens hem moeilijk te meten. “De uitgaven voor research en development zijn pas een begin. Maar wat zegt dat over het innovatieve vermogen? De toepassing is het eind van de keten, het gaat om het in de markt zetten van een

Het Vlaams Agentschap Ondernemen (VLAO) is een uitvoerend

vinding. Daar komt bij dat er weinig inzicht is in

agentschap, ontstaan uit de provinciaal georganiseerde gewestelijke

wat kleine en middelgrote bedrijven besteden aan

ontwikkelingsmaatschappijen en het Vlaams Instituut voor Zelfstandig

onderzoek.”

Ondernemen. Het geeft gratis advies aan bedrijven: “Neutraal, onafhankelijk en niet-ledengebonden”. Een zelfstandig opererend onderdeel is

Van Staalduinen benadrukt dat innoveren niet

Design Vlaanderen, dat design promoot als middel om een bedrijf een

vanzelf gaat. “Het Handboek Innovatie bestaat

eigen gezicht te geven en producten meerwaarde te geven.

niet. Ondernemers moeten door een bos waar

Inmiddels wordt er gewerkt aan een fusie van VLAO met het Agentschap Economie tot het Agentschap Ondernemen (AO). > www.vlao.be

Piet Desiere en Annemie A Hautekiet (VLAO)

18


JAAK GEENS

Directeur van de Vlaamse ondernemingsplanwedstrijd Bizidee Een sterk business-idee is

Worden de jaarlijks vijf-

nog geen garantie voor een

honderd inzendingen ook

succesvolle onderneming.

meteen beschermd? “Het be-

Toch gelooft Bizidee heilig

lang hiervan mag zeker niet

in ‘vindingrijkheid’ als basis

onderschat worden”, vindt

voor ondernemerschap. De

Geens. “Er zijn mensen die

organisatie bekroonde in mei

eerst alles geoctrooieerd wil-

van dit jaar voor de zesde

len hebben, zonder precies

keer Vlaanderens beste on-

te weten wat dat inhoudt.

dernemingsplannen.

Creativiteit valt niet altijd

De Ephicas-broers op de prijsuitreiking

even goed te beschermen, maar met iedere betrokkene worden vertrouwelijkheids-

gesprekssessies plaats met

dat mensen met een goed

overeenkomsten opgesteld.

investeerders, consultants

idee niet té wantrouwig naar

Voor volgend jaar overwegen

en zelfs met banken. Geens:

de buitenwereld moeten zijn.

we voor alle inzendingen een

“Ook het BBIE wordt hierin

Al is een tijdige bescherming

i-DEPOT in te dienen.”

betrokken. Zij geven de

natuurlijk wel zo slim.”

nodige informatie over het

> www.bizidee.be

Bescherming

registreren van merken en

In de eindfases van Bizidee

modellen en het vastleggen

vinden ontmoetingen en

van ideeën. Ik vind overigens

ANNEMIEKE WISSE Projectleider bij New Venture in Amsterdam Stichting New Venture treedt op als

op weg helpt bij het opzetten van hun

‘netwerkpartij’ voor startende onderne-

bedrijf. Een jury van deskundigen geeft

mers. Zo heeft New Venture contacten

feedback en advies.

met investeerders en grote bedrijven. “Veel ondernemers in spe lopen rond

De prijswinnaars “Wij prikkelen starters om iets te doen

met de vraag ‘Hoe bescherm ik mijn

met hun idee, maar ze moeten het zelf

idee?’”, weet Wisse. “Wij geven de ant-

uitvoeren”, vertelt Wisse. “We helpen

woorden en anders verwijzen we door

bij het schrijven van een businessplan,

naar het BBIE en het Octrooicentrum.

regelen coaches en zorgen dat ze een

Op de digitale community van onze

netwerk kunnen opbouwen, bijvoor-

website kunnen mensen ook vragen

beeld tijdens de seminars die we orga-

stellen. Gaat een vraag over intellectu-

niseren.”

ele eigendom, dan wordt deze automa-

Ook kunnen starters meedoen aan een

tisch doorgestuurd.”

ondernemingsplanwedstrijd, die ze

> www.newventure.nl

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

19

De Dienst voor de Intellectuele Eigendom (DIE) is hét adres in België voor alles wat met intellectuele eigendom te maken heeft, ongeacht of het gaat om octrooien, merken, modellen, tekeningen, kwekerscertificaten of het auteursrecht en naburige rechten. Een gesprek over ‘de kleine man in de straat’, ‘sensibilisering’ en ‘cel octrooien’ 20


Foto’s blz. 20, 21: FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie

Op bezoek in Brussel

Leen De Cort, t, Nico Deconinck en Alain Lambermont, (DIE)

Nico Deconinck

De DIE is gehuisvest aan de Koning Albert II laan

toe. Soms zijn er immers alternatieven voor een

in Brussel, ongeveer een blok verwijderd van de

octrooi, zoals geheimhouding, of is het mogelijk

moederorganisatie. Dat is de Federale Overheids-

een product via verschillende soorten intellectuele

dienst Economie, KMO, Middenstand en Energie,

eigendomsrechten te beschermen. De DIE geeft de

die is gevestigd in de levendige Vooruitgangs-

klant informatie over de procedures en de draag-

straat.

wijdte van de rechten, waarna deze zelf een over-

De 55 medewerkers van de DIE geven voorlichting,

wogen keuze kan maken. Concreet advies behoort

verlenen octrooien voor België en behandelen Eu-

niet tot het takenpakket.

ropese octrooien en internationale aanvragen. Ook kunnen er aanvragen worden ingediend voor de

Namaak opsporen

registratie van merken, modellen en tekeningen,

Evengoed bestaan ook in België misverstanden

die vervolgens worden overgedragen aan het BBIE

over intellectuele eigendom. Bijvoorbeeld dat

in Den Haag.

een bescherming betekent dat plagiaat automatisch wordt bestraft. Juriste Leen De Cort: “Sinds

Gevarieerd

mei 2007 heeft FOD Economie een dienst die op

Het publiekscentrum van de DIE bedient een zeer gevarieerd publiek. Erna Verheyden, medewerkster van de afdeling Merken en Modellen: “Vaak gaat het om de ‘kleine man in de straat’, dus niet om merkengemachtigden. Soms zijn het mensen die

Een rechthouder dient zijn rechten zelf uit te oefenen en te beheren

van plan zijn een onderneming te starten, waaronder veel jongeren.” Bij de octrooiaanvragen komt

beperkte schaal namaak opspoort. Maar daarbij

het grootste deel binnen via octrooigemachtigden.

gaat het om een strafrechtelijke aanpak. Burgers

Daarnaast dienen voornamelijk onderzoeksinstel-

moeten zonodig zelf actie ondernemen via een

lingen, universiteiten, multinationals, KMO’s en

burgerrechtelijke procedure, bijvoorbeeld om een

particuliere uitvinders octrooiaanvragen in.

schadevergoeding te krijgen. Met andere woorden: een rechthouder dient zijn rechten zelf uit te oefe-

Octrooibewust

nen en te beheren.”

Meer en meer mensen zijn zich ervan bewust dat het belangrijk is om intellectuele eigendom

Raad met gebruikers

te beschermen, stelt octrooi-onderzoeker Nico

Net als in Nederland en Luxemburg bestaat er in

Deconinck: “Er is aandacht voor door verschillende

België een Raad voor de Intellectuele Eigendom.

‘sensibiliseringscampagnes’, programma’s als

De DIE kan dit adviesorgaan consulteren, bijvoor-

BIZidee en innovatieawards. En bij innovatie komt

beeld bij belangrijke wetswijzigingen. De Cort:

intellectuele eigendom vanzelf om de hoek kijken.”

“Dit orgaan is samengesteld uit mensen met een

Zo blijkt de Belgische ondernemer ook redelijk ‘oc-

diverse domeinkennis. Er zijn vertegenwoordigers

trooibewust’. Deconinck: “De octrooidatabank Es-

van gebruikersorganisaties bij betrokken, evenals

pacenet weten mensen redelijk goed te vinden. Of

vertegenwoordigers van beheersvennootschap-

ze altijd de juiste informatie vinden is een andere

pen, gemachtigden en advocaten.”

kwestie. Daarvoor kunnen ze ons inschakelen.”

> www.economie.fgov.be/intellectual_property/

De DIE licht de opties steeds zo goed mogelijk

home_nl.htm

—

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

21

Het Benelux Benelux-Bureau Bureau voor vooor de Intellectuele Eigendom (BBIE) werkt op diverse manieren en op o intensieve wijze samen binnen de gehele Benelux. België, Nederland nd en Luxemburg besloten bijna veertig jaar geleden tot deze unieke saamenwerking op het gebied van bescherming van intellectuele eigeendom (IE). Inmiddels is het BBIE uitgegroeid tot een eigentijdse organisatie die ernaar streeft het snelste bureau voor merken en modellen mo te zijn in Europa. We staan in nauw contact met vele nationa nale en internationale organisaties op het gebied van intellectuel ele eigendomsrechten en werken zo continu aan verbeteringg van onze o dienstverlening. g Tot onze ew wettelijke taken behoren naast het

adviezen ondersteund. De relatie van het BBIE met

registre reren van merken en modellen en het

die organisaties willen wij koesteren en uitbouwen.

behe heren en onderhouden van het register van

Ondernemers, vooral startende ondernemers, zijn

depots en inschrijvingen, ook het bevorderen van d

zich vaak niet bewust van het belang van merken

de bescherming van merken en modellen in de

modelregistratie en weten lang niet altijd waar ze

Benelux-landen. Onze focus daarbij ligt op voor-

daarvoor terecht kunnen. Daarom wil het BBIE het

lichting over het belang van registreren en infor-

belang van registratie en de mogelijkheden

matieverstrekking aan ondernemers.

daartoe duidelijk onder de aandacht brengen. Daartoe werken wij samen met kennispartners, zoals de Kamers van Koophandel, Unie van Zelfstandige

Het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BBIE) is de

Ondernemers (UNIZO), Vlaams Agentschap

officiële instantie voor de registratie van merken en modellen in de

Ondernemen (VLAO), Union des Classes Moyen-

Benelux. Daarnaast biedt het BBIE de mogelijkheid om het bestaan van

nes (UCM), Octrooicentrum Nederland, Luxinnova-

ideeën, concepten, ontwerpen, prototypes, etc. vast te leggen middels

tion, de Nederlandse Orde van Uitvinders (NOVU).

een i-DEPOT. Onze missie is ervoor te zorgen dat alle merken, modellen

Door kennis uit te wisselen en samen te werken

en ideeën in de Benelux worden geregistreerd en dat de burger weet

bereiken we de ondernemer steeds beter.

waar, waarom en hoe hij zijn intellectuele eigendom kan beschermen. We zijn een zelfstandige internationale organisatie en zijn opgericht

Merken en modellen

vanuit de drie overheden van de Benelux. > www.boip.int

Bijna een miljoen merken en meer dan zestienduizend tekeningen of modellen staan op dit moment bij het BBIE geregistreerd. Een merk is een teken

22

Kennis delen

waarmee men producten of diensten kan onder-

D ondernemers De d worden d bi binnen d de B Benelux l d door

scheiden h id van di die van concurrenten. t Dit teken t k kkan

allerlei organisaties, zowel vanuit de overheid als

een merknaam zijn voor een product of dienst,

vanuit het bedrijfsleven, met informatie en

maar ook een logo zijn of de vorm of verpakking


Vooral startende ondernemers zijn zich vaa aak niet bewust van het belang van merken modelr delregistratie.

van een product, zoals de vorm van een frisdrank-

geldig zijn in de Benelux. Dus niet alleen Benelux-

flesje. Een model betreft het nieuwe uiterlijk van

merken maar ook gemeenschapsmerken (Europese

een voorwerp, zoals een meubelstuk, een huishou-

merken) en internationale merken waarbij de

delijk apparaat, een breipatroon of een (op een

Benelux is aangewezen. Men kan er de status van

voorwerp aangebrachte) versiering.

de eigen depots en inschrijvingen volgen en eenvoudig uitzoeken welke merken van anderen er

i-DEPOT

zijn ingeschreven.

In 2007 lanceerde het BBIE het elektronische i-DEPOT met de actie ‘Ideeën zijn waardevol’

Dataservice

gericht op de innovatieve ondernemer. Het doel is

Een merk is een waardevol iets en om dit te kunnen

de ondernemer bewust te maken van het i-DEPOT

beschermen heeft men betrouwbare en duidelijke

als een snel en gemakkelijk hulpmiddel om de

informatie nodig, snel geleverd en makkelijk te

ontwikkeling van zijn ideeën te ondersteunen.

consulteren. Het BBIE levert de daarvoor benodig-

Daarbij richten we ons met name op creatieve en

de data aan internationale onderzoeksbureaus die

innovatieve kleine en middelgrote bedrijven.

o.a. gespecialiseerd zijn in (wereldwijde) merkenonderzoeken ten behoeve van deposanten en

Dienstve nstverlening

merkengemachtigden. Daarnaast kunnen wij aan

Met het oog op fle exibiliteit en kostenreductie

belanghebbenden statistische gegevens over

werken we continu aan an verbetering ver van onze

merken en modellen leveren.

dienstverlening. Onze strategie e richt zich op verdere uitbreiding van onze online diensten ensten en

Advies

procedurevereenvoudiging om te komen tot een

Voor advies over merkenzaken en andere intellec-

snel, goedkoop en toegankelijk registratieproces.

tuele uele eigendomsrechten e kan men terecht bij een

Men kan nu al op www.boip.int terecht voor

merkengemach machtigde of gespecialiseerde advocaat.

informatie, registratie en het raadplegen van het

Zij kennen de wetgeving eving en de daarop gebaseerde

merkenregister. Inmiddels wordt 85 procent van

rechtspraak en literatuur door or en door. Zij kunnen

de merkdepots online ingediend.

helpen de beste route voor bescherming ming uit u te stippelen en desgewenst alle administratie

Merkenregister

overnemen. Zij kunnen de merkenportefeuille

Ons online merkenregister op www.boip.int bevat

beheren en geven ondersteuning bij eventuele

alle gedeponeerde en geregistreerde merken die

conflicten.

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

23

De afdeling Voorlichting & Promotie, van links naar rechts: Christian Meyers, Marrleen Kuiper, Bruno Vanderschoot, Carolinne Mailliard

Roadshows voor ondernemers We reizen, sinds enkele jaren, regelmatig door de Benelux om samen met lokale partners de ondernemers bewust te maken van het belang van registreren. g In Vlaanderen organiseerde g het Vlaams Agentschap Ondernemen (VLAO) in samenwerking met het BBIE en de Federale Overheidsdienst Economie (FOD) een IE-roadshow over intellectuele eigendom. Het BBIE was ook actief in de Vlaamse provincies met vijf grote presentaties die voortvloeiden uit de overeenkomst met de Unie van Zelfstandige Ondernemers (UNIZO). De Union des Classes Moyennes (UCM) initieerde eenzelfde roadshow in Wallonië. Wallonië Voor creatieve ondernemers werden presentaties gegeven bij Design Innovation en Wallonië Design. In Luxemburg waren we

Samen werken aan voorlichting Regelmatig staan de medewerkers ‘Voorlichting & Promotie’ van het BBIE op beurzen en verzorgen zij presentaties, workshops en seminars voor groepen die met intellectuele eigendom te maken hebben. Samen krijgen wij de boodschap bij meer ondernemers. Hebt u interesse in samenwerking, neem dan contact met ons op. E-mail: [email protected]

te zien tijdens een bijeenkomst van de Chambre de Metiers en in Nederland nodigde Syntens ons uit voor een IE-roadshow. Samen met het Octrooicentrum Nederland en New Venture maakten we beginnende ondernemers wegwijs in de wereld van merken, modellen en ideeën. Daarnaast geeft het BBIE ook voorlichting op startersdagen in de gehele Benelux. Meer informatie over de hierboven genoemde

Communicatie:

organisaties vindt u in de gekleurde tekstkaders bij

Voor reacties op dit magazine en vragen met

de interviews in dit magazine.

betrekking tot communicatie kunt u terecht bij de communicatieadviseurs van BBIE: Christel Verbouw

Succesvol ondernemen begint met registreren

T + 31 70 349 11 02 / Mail: [email protected] Monique Lageschaar T + 31 70 349 11 03 / Mail: [email protected]

24


BARBARA SYLVESTER

van Maison du Design in Bergen

Maison du Design helpt jonge creatie-

Barbara Sylvester geeft jonge ontwer-

ven bij het opzetten van een eigen zaak.

pers advies, met name op financieel

In Wallonië ontwerpen de meeste desig-

gebied. Een jaar lang helpt zij ze op

ners kleding of meubels. Ook bestaat er

weg. “Ze weten vaak niet waar ze moe-

een behoorlijke groep grafische ontwer-

ten beginnen, wanneer ze naar de bank

pers die zich bezighouden met zaken

moeten stappen, hoe ze klanten kunnen

als websites en fotografie.

vinden. Wij proberen die structuur te bieden.” Waalse creatievelingen “Er gebeurt veel op het gebied van design”, zegt Sylvester. “Er komt steeds meer hulp uit de regio en ook uit Eu-

Designertas en knuffel: Laura Marlo, > www.mymonstersbylolo.be

ropa.” Daardoor ontstaat er langzaam een groter bewustzijn onder de Waalse creatieven. Ze willen onafhankelijk worden, mooie dingen maken en verkopen.

veel ondernemers beginnen met

Toch moet er op het gebied van intel-

bescherming van hun merk in de

lectuele eigendom nog veel gebeuren.

Benelux. Dat is goedkoper en snel-

“Veel jonge ontwerpers zijn fatalistisch.

ler. Als ze verder willen exporteren,

Ze kunnen toch niet elke collectie die ze

bijvoorbeeld naar Frankrijk, komen

bedenken beschermen. Dat is te duur,

ze later bij de EU terecht.”

dus doen ze het maar niet.” Maison du Design heeft een gids Gids

uitgebracht voor beginnende ont-

Eén van de eerste dingen die Maison

werpers. Sylvester lachend: “Het

du Design adviseert is: leg je idee vast!

eerste hoofdstuk gaat over intel-

Bescherm het! “Vooral het i-DEPOT

lectuele eigendom. Zo belangrijk

bevelen wij aan. Dat kost een paar

vinden wij het dus.”

tientjes voor vijf jaar. Verder zie je dat

> www.maisondudesign.be

Foto: Jacky Lecouturier

Designerlamp: Rudy Hannesse. www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

25

In 2004 kwam het Beste Idee van Nederland voor het eerst op televisie. In het najaar van 2008 is bij SBS6 alweer de vijfde serie afleveringen te zien, met een selectie uit duizenden vondsten van evenzoveel Nederlanders. De hoofdprijs: de garantie dat het idee wordt gerealiseerd.

voor financiering en diverse overheidsloketten voor de verschillende stappen in het proces. Er is niemand die hulp biedt bij het hele plaatje van idee tot realisatie. Het tv-programma biedt daarvoor een geïntegreerd platform. Het slaat bruggen en verkort de time to market. Het aantal inzendingen voor Het Beste Idee van

Het Beste Idee van Nederland trok in 2007 tussen

Nederland is in vier jaar tijd gestegen van 110 naar

de 800.000 en 1,4 miljoen kijkers per aflevering.

3.800. Daar zat bijvoorbeeld een beschuitbus bij,

Compleet tegen de verwachting in van stich-

waarbij je met één schuifbeweging een beschuitje

tingsecretaris David Harry: “Er gaat een grote

tevoorschijn haalt. En een kast die opgevouwen

aantrekkingskracht uit van het programma. Heel

wordt geleverd, zodat hij met één beweging staat

veel mensen praten er enthousiast over. Dat vind

als een huis.

ik heel bijzonder. Ik had niet gedacht dat zoveel

Wat maakt van een idee een goed idee? Harry:

mensen dit leuk zouden vinden om te zien.”

“Een goed idee voorziet in een behoefte of lost een

De verklaring? Het concept raakt aan een ‘uitvin-

probleem op en past bij de tijd en de plaats. Alle

dersgevoel’. “Mensen willen ergernissen oplossen.

parameters moeten goed zijn. Je kunt wel gene-

Het programma trekt mensen van 6 tot 86: van

tisch gemodificeerde aardbeien uitvinden, maar zolang genetische modificatie niet wordt geaccepteerd, slaan die niet aan. Alle partijen in de keten

Uitvinders kunnen zichzelf enorm in de weg zitten bij het traject van idee naar de markt

moeten de juiste beslissingen nemen. In feite gaat het daarbij om een vrij rationeel proces.” Aansprakelijkheid De deelnemers aan de competitie dragen hun intellectuele eigendomsrechten over aan de stichting.

‘Joe Sixpack’ tot ‘professor Drooggeleerd’. Ook

Daar zijn verschillende redenen voor, vertelt Harry.

ondernemers vinden de weg ernaartoe.” Collega

“Een belangrijke reden is dat voor publicitaire ac-

Ivo van Asperen voegt toe: “De hoofdprijs triggert

ties dan niet steeds toestemming nodig is. Verder

enorm. En het programma daagt mensen uit op tv

vrijwaren wij de deelnemer van elke aansprakelijk-

te komen.”

heid. Dat neemt een hindernis weg. Een deelnemer

Harry: “Voor de competitie is het programma bril-

kan immers niet garanderen dat zijn idee echt

jant geweest. De kijker kan via internet reageren en

nieuw is. Er zijn ook competities die een licentie

meebeslissen welke ideeën worden geselecteerd.

nemen en de rechten bij de deelnemer laten. Maar

Zo innoveert de gewone man of vrouw mee.”

dan leg je de aansprakelijkheid bij de deelnemer. Die kan die aansprakelijkheid niet overzien en moet

Hele plaatje

dan kosten gaan maken.”

Het idee voor het programma is van Bernd Schneider, uitvinder van onder andere de Vacu Vin.

Belangrijk is ook dat de deelnemers hun idee los-

Hij heeft de Stichting Het Beste Idee van Neder-

laten op het moment dat het is geselecteerd voor

land opgericht, met als doel ideeën, studenten

realisatie. ”Daardoor zijn we in staat snel stappen

en bedrijven samen te brengen en zo innovatie

te zetten. Uitvinders kunnen zichzelf enorm in de

in Nederland te stimuleren. Dat gebeurt naast de

weg zitten bij het traject van idee naar de markt.

competitie onder meer via cursussen, lezingen en

We betonen wel respect. De deelnemers worden

een jaarboek. Harry: “In Nederland zijn heel veel

op de hoogte gehouden van het eindresultaat.

verschillende loketten waar je terecht kunt als je

Het concept blijft hetzelfde en de uitvinder

bezig bent met innovatie, maar die vullen allemaal

wordt vermeld.”

maar een deel van het traject in. Denk aan de bank

26


— David Harry en Ivo vann Asperen (Het Beste Idee van Neederland)

Het uitvindersgevoel van één miljoen ‘gewone’ Nederlanders

Nieuw: de Knuf Waar een goed idee al niet toe kan leiden: een PicChair en de Knuf. De PicChair is een combinatie van klapstoel en fotoschilderij. De Knuf zorgt ervoor dat een baby z’n speen niet kwijt raakt.

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

27

28


Foto: Bart Musschoot.

Creativiteit aanwakkeren bij de ‘gewone Belg’

Bart Peeters en e Sofie van Moll, de presentatooren van ‘De Bedenkers’.

In 2007 was ‘De Bedenkers’ voor het eerst op de Vlaamse tv. In het najaar van 2008 is het programma te zien op de maandagavond bij één. In acht afleveringen ziet de kijker welke ‘bedenkers’ hun vondsten ontwikkelen tot product en hoe ze die in de markt zetten. Wat dat oplevert? Tegen een miljoen kijkers, vijfentwintigduizend euro voor de winnaar én producten die het dagelijks leven van veel mensen verbeteren. De Bedenkers trok vorig jaar gemiddeld 900.000

of telefoon mee wie er doorgaat. Vorig jaar won

kijkers. Dat lag binnen de verwachting. Maar dat

een man van 74, die een ‘sliplift’ ontwikkelde voor

het programma zou leiden tot zoveel concrete pro-

zijn zus, waarmee ze weer zelf een onderbroek kan

ducten heeft de redactie verrast, vertelt redacteur

aantrekken. Dit jaar spelen veel vindingen in op

An de Wolf. “Bedrijven hebben meer interesse

de actualiteit, zoals milieuproblemen, regels rond

getoond dan we verwacht hadden. Meer dan de

roken en hondenpoep. Een goed idee lost een

helft van de 25 geselecteerde ideeën ligt inmiddels

herkenbaar probleem op, vindt De Wolf. “Zou je

in de winkel!”

het zelf kopen als het in de Blokker bij de kassa ligt?”

Creativiteit aanwakkeren De Wolf: “Het idee voor het programma komt van de redactie van ‘Hoe?Zo!’ Dit programma over wetenschap liep af en we zochten vervanging. Innovatie is een onderwerp waar veel mensen mee bezig zijn. We zochten hierbij samenwerking met Flanders DC (de Vlaamse organisatie voor onder-

Deelnemers zijn dus zelf verantwoordelijk voor de bescherming van hun vinding

nemingscreativiteit red.).” Bij de inzendingen moet het gaan om zaken die het

Voorlichting en advies

dagelijks leven van mensen verbeteren. “We willen

De intellectuele eigendom van de vindingen blijft

de creativiteit aanwakkeren bij ‘gewone mensen’.

bij de deelnemers. De Wolf: “Wat zij met bedrijven

Erger je je ergens aan? Probeer het dan op te los-

afspreken, moeten ze uiteraard zelf weten. Maar ze

sen!” Vorig jaar waren er meer dan tweeduizend

staan hun rechten niet af aan de VRT.” Deelnemers

inzendingen, tegenover dertienhonderd nu. Maar

zijn dus zelf verantwoordelijk voor de bescherming

de kwaliteit is beter. “Mensen weten nu beter wat

van hun vinding en voor eventuele inbreuk op de

we zoeken.”

intellectuele eigendomsrechten van anderen. Deelnemers die door de voorrondes zijn, kun-

Sympathie voor de bedenker

nen vrij gerust zijn dat hun idee in die vorm nog

Een professionele vakjury beslist welke inzen-

niet bestaat. Ook krijgen ze gratis advies van een

dingen doorgaan. Eén jurylid kijkt vooral naar

gerenommeerd octrooibureau over het bescher-

de kansen op de markt, een ander naar design

men van hun vinding. Vóór de uitzendingen op tv

en technische haalbaarheid, en de derde naar

komen, krijgen de deelnemers een brief om ze erop

innovativiteit. Na de voorrondes is er aandacht

te wijzen dat dit het moment is om bescherming

voor het commerciële aspect. De overgebleven

aan te vragen, mocht dat nog niet zijn gebeurd. Om

deelnemers gaan op zoek naar bedrijven om mee

namaak te voorkomen, gaat het programma verder

samen te werken. Daarna beslist de kijker per sms

bewust niet te diep in op de technische details.

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

— 29

Op_merkelijk

©

Branddating.nl Kies je merken, vind een partner en leef nog lang en gelukkig! Op de datingsite branddating.nl kunnen bezoekers zich profileren aan de hand van 25 merken. Zo zoekt een ‘NRC Apple-man, i.b.v. Volvo 2.0’ een ‘HEMA Grolsch-vriendin’. Leuk om te doen en minstens zo effectief als een karakterbeschrijving, aldus de bedenkers.

Made in Belgium

Uit de printer

Wat is een Belg zonder z’n friet? Als

Deze kubus is ‘geprint’ met behulp van

gezond alternatief bedacht … de Bana-

een zogenoemde 3D-printer. Dit unieke

nenfrieten, gemaakt van – u raadt het al

hulpmiddel voor het maken van prototy-

- echte banaan. Verkrijgbaar bij Delhaize.

pen is beschikbaar in het Fablab in Utrecht

(Bron: De Bedenkers, zie bladzijde 29)

(zie bladzijde 14).

Speculoos Een van de winnaars van De Bedenkers van vorig

McDonalds versus Mcdrijf McDonalds is een van de sterkste merken ter wereld. Geen wonder dat het bedrijf zijn merk zorgvuldig bewaakt. Niet voor niets, want toen iemand een merkregistratie aanvroeg voor het merk McDrijf, diende McDonalds binnen de gestelde twee maanden een oppositie in. Begin 2008 stelde het BBIE McDonalds in het gelijk en bepaalde het dat McDrijf niet ingeschreven kan worden voor voedingswaren en restaurants. Wel mag McDrijf sigaretten blijven verkopen. In totaal heeft het BBIE sinds het bestaan van de oppositieprocedure honderd opposities behandeld. Daarvan werden er 51 afgewezen. De rest werd geheel (36) of gedeeltelijk (13) toegewezen.

30


jaar: pasta van speculaas voor op brood.

BRIGITTE DAUWE Advocaat bij advocatenkantoor Stibbe in Brussel

Brigitte Dauwe heeft meer

Dauwe: “Er zijn geen formaliteiten nodig

tekst, zolang er sprake is van enige

dan dertig jaar ervaring in

om het auteursrecht op te eisen. Maar

originaliteit. ”

intellectuele eigendomsrech-

hoe ga je bewijzen dat je de auteur was

ten. Zij is enthousiast over de

op een bepaald moment? Dankzij het

Gepubliceerd

introductie van het digitale

i-DEPOT is de periode van creatie te

Op tijd de juiste bescherming aanvra-

i-DEPOT. T

bewijzen. Dat kan weliswaar ook via een

gen, daar gaat het om, stelt Dauwe.

depot bij de notaris of door de creatie in

“In een sector als de mode gaan de

een omslag naar jezelf te sturen, maar

ontwikkelingen heel snel. Als iemand je

dat geeft veel meer rompslomp.”

beschuldigt van namaak, kun je met een

Zij wijst er nadrukkelijk op dat het i-DEPOT

i-DEPOT bewijzen dat er al langer crea-

geen bescherming verleent: “Mocht

ties bestaan met eenzelfde uiterlijk.”

de originaliteit van het idee worden

Ook een zo ruim mogelijke bescherming

betwist, dan moet die alsnog worden

is belangrijk. Dauwe: “Laatst had een

bewezen. Maar in elk geval is er dan

cliënt alleen gedacht aan het aanvragen

bewijs van de datum van de creatie.”

van een octrooi, terwijl het niet om een heel technische vinding ging. Een

Dauwe geeft aan dat het i-DEPOT niet

bescherming als model was beter op

beperkt is tot het vastleggen van ideeën.

zijn plek geweest. Als het octrooi nu

“Het heeft zijn nut voor alles wat onder

betwist wordt, dan kan hij zijn vinding

het auteursrecht valt, dus ook teksten,

niet alsnog als model registreren. Het is

softwareprogramma’s en tekeningen,

dan immers al gepubliceerd.”

of zelfs een hele roman of een product-

> www.stibbe.be

handleiding - om het even wat voor

www.boip.int

BBIE_MA AGAZINE

31

Innoveren begint bij het Octrooicentrum

Zeg ‘uitvinding’ en de meeste mensen denken aan een octrooi. Jammer genoeg krijgt het merendeel van de kleinere Nederlandse ondernemers het Octrooicentrum pas in beeld wanneer hij of zij denkt een uitvinding in handen te hebben. Brigitta Groenland, accountmanager: “Onze gouden tip: denk al veel eerder aan het Octrooicentrum!”


Foto: Alfons Laudy

32

Jeroen van Daap Octrooicentrum Nederland

De octrooidatabase www.espacenet.nl is gratis te

lezen en die verbeteren. Als je je vinding jarenlang

raadplegen. Het bedrijfsleven kan daar zijn voor-

geheim kunt houden, dan kun je ervoor kiezen

deel mee doen, stelt Groenland. “Je hoeft nog niet

geen octrooi te nemen. Een octrooi heeft ook geen

eens zover te zijn dat je plannen hebt om iets te

waarde als inbreuk niet is aan te tonen. Bijvoor-

ontwikkelen. Je kunt ook kijken welke producten er

beeld wanneer een bedrijf een productiemethode

op de markt zullen komen, waar concurrenten mee

wil octrooieren, maar aan een product niet te zien

bezig zijn. Dat helpt om op ideeën te komen en te

is hoe het is gemaakt. Verder is een octrooi niet

kijken waar je bescherming op zou kunnen krijgen.

interessant als de kosten hoger zijn dan de baten.

Ook kun je kijken wat er al is bedacht voor een

Daarnaast is het altijd goed om na te denken of het

bepaald technisch probleem.”

product wellicht op meer manieren beschermd kan

Het voorkomt ook dat bedrijven het wiel opnieuw

worden. Bijvoorbeeld door het model of het merk

uitvinden. Naar schatting verspillen Europese be-

te registreren.”

drijven daar jaarlijks ongeveer 20 miljard euro aan.

In alle gevallen geldt: een vinding eindigt niet,

“Vaak zeggen mensen zeker te weten dat iets niet

maar begint bij een octrooi. “Veel mensen den-

bestaat,” weet Groenland. “Bij navraag blijkt dan

ken: ‘Nu heb ik een octrooi, nu ben ik rijk!’”, aldus

dat ze alleen hebben gegoogled. In de octrooidata-

Groenland. “Maar een octrooi is pas het begin! Het

bank vind je veel meer.”

is het startpunt voor het bewerken van de markt.”

Geheim

Octrooicentrum Nederland

Er zijn drie belangrijke vereisten voor een octrooi.

Het bedrijfsleven kan bij het Octrooicentrum Nederland

Allereerst moet het gaan om een vinding die nieuw

terecht voor gratis voorlichting, workshops, een in-

is en niet eerder in de openbaarheid is gebracht,

dividueel gesprek, gratis oriënterend onderzoek en

zelfs niet door de uitvinder zelf. In de tweede en

zoekadviezen. Het Octrooicentrum werkt onder an-

derde plaats moet er sprake zijn van industriële

dere samen met de NOVU (zie bladzijde 12) op het

toepasbaarheid en voldoende ‘uitvinderswerk-

Uitvindersspreekuur. Verder zijn er buitendienstme-

zaamheid’. Adviseur Yp Kroon: “Het moet gaan

dewerkers op zeven vestigingen van Syntens.

Een ander kan in principe over jouw vinding lezen en die verbeteren

—

Wat kost een octrooi? Een octrooi heeft de naam duur te zijn. De kosten lopen vooral op als in veel landen octrooi wordt aangevraagd, onder meer door de nodige vertalingen. In 2008 is de Nederlandse octrooiwet aangepast, inclusief de prijzen. Het zesjarige

om een product of iets waarmee je een product

octrooi is afgeschaft: alle Nederlandse octrooien

kunt maken. Een dienst of methode komt niet in

gelden maximaal twintig jaar. De kosten voor

aanmerking. Ook moet de uitvinding niet te zeer

een aanvraag via internet zijn tachtig euro, voor

voor de hand liggen. Als je iemand met dezelfde

een aanvraag op papier is de prijs 120 euro. Het

vakkennis opsluit en hij of zij kan binnen 24 uur

verplichte nieuwheidsonderzoek kost nu honderd

hetzelfde bedenken, dan is de vinding niet vol-

euro (internationaal onderzoek 794 euro). De eerste

doende origineel.”

drie jaar van een octrooi zijn taksenvrij. Een Nederlandse octrooi-aanvraag mag ook in het Engels

Verder is altijd de vraag of een octrooi de beste op-

worden ingediend: alleen de conclusies moeten in

tie is. Groenland: “Alle octrooien worden gepubli-

het Nederlands worden geschreven.

ceerd. Een ander kan in principe over jouw vinding

> www.octrooicentrum.nl

www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

33

SERGE QUAZZOTTI Afdelingshoofd van Henri Tudor in Luxemburg

Centre de Recherche Public Henri Tudor

niseconomie. “Intellectuele eigendom is

heeft een belangrijk doel, zegt Serge

het wisselgeld van onze kennis-

Quazzotti. “Wij willen een katalysator

economie. Het is het wisselgeld van

zijn voor vernieuwing.”

immateriële kennis. Op dit punt kruisen kennis en zaken elkaar. Onze kennis is

Het centrum in Luxemburg doet on-

geld waard!”

derzoek, geeft advies en ondersteunt projecten op allerlei gebieden. Het kan

Zeer belangrijk voor een ondernemer is

gaan om milieu, om biomedisch onder-

zijn strategie. Het hebben van een idee

zoek, bouwmaterialen of communicatie-

is makkelijk, zegt Quazzotti. “Iedereen

technieken. “Zo hebben wij meegewerkt

heeft ideeën. Die moet je onderzoeken.

aan een alternatief systeem voor een

Technische kennis is maar een klein

milieuvriendelijke wc: een wc die geen

deel van een innovatie. Er komt veel

drinkwater verspilt.”

meer bij kijken: wat wil ik ermee, hoe kan ik dit idee exploiteren, er geld mee

Intellectuele eigendom is volgens hem

verdienen? Pas als een ondernemer een

de kern van het Lissabon-akkoord, de

goede strategie heeft, heeft het zin om

Europese strategie die moet leiden tot

de ingeving te laten registreren.”

een dynamische en concurrende ken-

> www.tudor.lu

Serge Quazzotti: “Technische kennis is maar een deel van een innovatie’

34


Een ggoed idee verdient financiering Bij kleine en middelgrote ondernemingen is de financiering van innovaties vaak een probleem. Daardoor blijven veel goede ideeën op de plank liggen. Durfkapitaal en overheidssubsidies kunnen uitkomst bieden. Een ondernemer die geld nodig heeft,

omzet van maximaal 50 miljoen euro

kan denken aan een lening, subsidie of

per jaar of een jaarbalans tot 43 miljoen.

vooral via kredieten, subsidies en fiscale

durfkapitaal. Vaak is moeilijk te bepalen

Het doet dat door te investeren in

voordelen. Daarnaast zijn er bankkre-

wat het beste aansluit bij de bedrijfs-

durfkapitaal-fondsen die snelgroeiende,

dieten en private investeerders, die via

strategie. Ook schrikken investeerders

innovatieve bedrijven ondersteunen.

zogenoemde ‘business angel’netwerken

en banken er vaak voor terug om start-

Ook verstrekt het leninggaranties aan

risicokapitaal ter beschikking stellen.

ups te financieren.

banken en andere financiële instel-

Een probleem is dat het voor bedrijven

lingen. Dit alles met doel het aantal

lastig is inzicht te krijgen in alle finan-

Europese financiering

durfkapitaalinvesteringen in startende

cieringsmogelijkheden en voor wie

In 2005 heeft de Europese Commis-

ondernemingen te verdrievoudigen.

en onder welke voorwaarden kapitaal

sie het principe ‘Eerst aan de kleintjes

Daarbij richt het fonds zich vooral op

beschikbaar is. Hier is nog een taak weg-

denken’ geïntroduceerd. Dit betekent

startende ondernemingen en bedrijven

gelegd voor de overheid.

dat alle beleidsmaatregelen van de EU

die op technologie zijn gericht. Onder

Ze ondersteunen ondernemingen

en de EU-landen beoordeeld worden

meer Skype Technologies heeft er met

Oriëntatie op financiering

vanuit het standpunt van kleine onder-

succes gebruik van gemaakt. Deze

Op internet is veel informatie te vinden over

nemingen. Dit heeft onder meer geleid

onderneming is inmiddels gekocht door

private en publieke financiering. Deze sites

tot de oprichting van het Europees

eBay, tegen een bedrag van 3,25 miljard

vormen een goed startpunt voor een speurtocht

Investeringsfonds (EIF).

euro.

op het web.

Het EIF verstrekt risicokapitaal aan

Mogelijkheden in de Benelux

Overheidssubsidies en kredieten

kleine en middelgrote ondernemingen.

In de Benelux zijn de overheden door-

België

Dat wil zeggen: ondernemingen met

drongen van de belangrijke rol die zij

> Brussels Gewest: www.ecosubsibru.be

minder dan 250 werknemers, met een

spelen bij de toegang tot financiering.

> Vlaanderen: www.kefik.be > Wallonië: www.sowalfin.be geeft een overzicht van de door de Waalse overheid verstrekte subsidies en kredieten Nederland www.antwoordvoorbedrijven.nl. Deze overheidssite geeft een overzicht van door de Nederlandse overheid verstrekte subsidies en kredieten. Netwerken van private investeerders > Europa: www.eban.org > Nederland: www.nebib.nl > Luxemburg: http://luxembourgban.angelgroups.net > Vlaanderen: www.banvlaanderen.be > Wallonië: www.waban.be

36


SOPHIE RACQUEZ oprichter en directeur van The Idea Monopoly® in Brussel

Uitvinder Thomas Edison zei het al:

zijn eigen bescherming. In specifieke

een goede vinding vraagt één procent

gevallen kan bijvoorbeeld ook het

inspiratie en 99 procent transpiratie.

auteursrecht bescherming bieden. Maar

Die 99 procent is waar het bij The Idea

dan moet je de datum van creatie wel

Monopoly® om draait.

kunnen bewijzen . Met een i-DEPOT bijvoorbeeld.”

Het bedrijf is gespecialiseerd in het aankopen, verbeteren en verkopen van

Certificaat

ideeën. De ideeën komen van consu-

The Idea Monopoly® werkt geregeld

menten, uitvinders en bedrijven. The

met het elektronische i-DEPOT. Dat biedt

Idea Monopoly® doet de rest: van het

het bedrijf veel voordelen. “Het werkt

inschatten van de marktkansen tot het

heel gemakkelijk. Bovendien krijg je er

ontwerp van een product, het bedenken

een certificaat bij. Als wij dan bij een

van een naam, het nagaan van de geëi-

bedrijf aankloppen, kunnen we bewijzen

gende intellectuele eigendomsrechten,

dat wij het idee als eerste hadden. Ver-

het maken van een prototype en het

der is het handig dat iedereen gebruik

zoeken van producenten en distribu-

kan maken van het i-DEPOT. Mensen

teurs.

van buiten de Benelux kunnen er dus ook hun voordeel mee doen.”

Datum van creatie

> www.ideamonopoly.com

Racquez merkt dat er veel verwarring heerst rond copyright, octrooien en merken. “Iedereen denkt meteen aan een octrooi. Maar dat is lang niet altijd de aangewezen weg. Ieder idee vraagt

Sophie en Sébastien Racquez, oprichters van de Idea Monopoly®>

Foto: Picturimage

www.bo .boip.int

BBIE_MAGAZINE

37

Vraag & antw twoord Iedere werkdag tussen 8.30 en 17 uur zit een team van v het Informatiecentrum van het BBIE klaar om vrag agen te beantwoorden over het registreren van merken, modellen m en vastleggen van ideeën en alles wat daarmeee te maken heeft. Hier vindt u een selectie van de meest gestelde g vragen. Het Informatiecentrum is te bereiken en vanuit Nederland op 070 349 12 42, vanuit België op 070 244 242 en vanuit Luxemburg op 8002 5383. E-maailen naar [email protected] kan ook.

>

Hoe registreer je een merk? Een merk is te deponeren (aan te vragen) door online een formulier in te vullen via www.boip.int en de verschuldigde taksen te betalen. Raadpleeg bij twijfel een adviseur op het gebied van de intellectuele

>

Wat is een merk?

eigendom. Adviseurs zijn te

Een merk is een teken dat producten of diensten van een bedrijf

www.bmm.be.

vinden op www.bmm.nl of

onderscheidt van die van andere bedrijven. Het kan bestaan uit een of meer woorden, een beeld zonder woorden of een combinatie daarvan (logo). Een merk mag niet beschrijvend zijn. ‘De Haagse Hypotheekmaatschappij´ is een te beschrijvende naam voor een dienstverlener op hypotheekgebied. Een fantasienaam heeft een hoger onderscheidend vermogen.

> >

Waarom is het et slim eenn m merk rk tte registreren?

Wat kost een merkregistratie? Het basisbedrag is eenmalig 240 euro. Verder hangt het bedrag af van de hoeveelheid of diversiteit aan producten/diensten die wordt opgegeven. Na tien jaar kun je een merk verlengen voor nogmaals tien

Een merk is het visitekaartje van

jaar. Het basisbedrag hiervoor is 260 euro.

een bedrijf. Het kan schadelijk zijn als anderen het merk namaken. Met een merkregistratie in de hand is het mogelijk hier wat tegen te doen. Bovendien maakt een geregistreerd merk deel uit van het bedrijfsbezit.

>

Wat levert een merkregistratie op?

Het kan worden overgedragen (verkocht) of in pand worden gegeven

De inschrijving van een merk bij het BBIE geeft

bij de bank. Ook is het mogelijk

exclusief recht op het gebruik van het merk voor

iemand een licentie te verstrekken

bepaalde producten en diensten binnen de

voor het voeren van een merk.

Benelux. Dit recht geldt voor tien jaar en kan worden verlengd.

38


>

Moet M oett jjee een merk ook in hett bui buuiten-land registreren?? Een inschrijving bij het BBIE geldt voor Nederland, België en Luxemburg. Wie producten en diensten buiten de Benelux gaat verkopen, doet er goed aan de

>

registratie uit te breiden.

Merk en handelsnaam, wat is het verschil?

Hiervoor zijn drie mogelijkheden:

Een handelsnaam is de naam van een onderneming

> Een nationale registratie,

zoals die is ingeschreven in het handelsregister. Een

dus rechtstreeks registre-

merk onderscheidt producten of diensten van een

ren in een of meerdere

bedrijf van die van andere bedrijven. Als producten en

landen buiten de Benelux

diensten worden aangeboden onder de bedrijfsnaam,

> een internationale

dan zijn merknaam en handelsnaam hetzelfde. Dan is

registratie. Op basis van

het vaak verstandig om de handelsnaam ook als merk

een Benelux-inschrijving is

te registreren.

via het BBIE uitbreiding te vragen naar andere landen. > Een gemeenschapsmerk (Europees merk). Dit is aan te vragen bij het Europese

>

Hoe is oppositie tegen een merkregistratie te voorkomen?

bureau (BHIM) te Alicante, Spanje (oami.europa.eu).

Binnen de registratieprocedure controleert het BBIE niet of een merknaam bestaat. Voordat een merk wordt gebruikt of beschermd, is het daarom verstandig uit te zoeken welke oudere merken er bestaan. Dat kan door:

>

Iemand gebruikt of registreert het merk van een ander, wat nu?

> Zelf (gratis) online te zoeken op www.boip.int in het merkenregister.

Binnen een termijn van twee maanden

> Het BBIE te laten onderzoeken welke oudere merken er voor bepaalde

nadat een nieuw merk is gepubliceerd

producten of diensten bestaan die wellicht een bezwaar vormen voor

Het merkenregister bevat alle ingeschreven merken in de Benelux: zowel merken die alleen in België, Luxemburg en Nederland zijn beschermd als merken die dat daarnaast ook zijn in andere landen(Europese merken en internationale merken).

kan degene die er bezwaar tegen heeft een oppositieprocedure bij het BBIE star-

een nieuw te registreren merk. Dit kost 150 euro. > Een merkgemachtigde onderzoek te laten doen.

ten. Verder is bij de rechter de doorhaling van een merk in het register en/of een

Maar ook als een merk nog niet bestaat voor bepaalde producten of

verbod op het gebruik ervan te vorde-

diensten, kunnen er bezwaren zijn tegen registratie op basis van andere

ren. Eventueel met inbeslagname van

rechten. Denk aan handelsnamen, het auteursrecht of modellenrecht.

goederen, een schadevergoeding en zelfs

Dat is lastig te voorspellen. Goed onderzoek vooraf verkleint in elk geval

afdracht van de winst bij moedwillige in-

de kans op problemen.

breuk. Het opzettelijk vervalsen van merkproducten of verhandelen van producten met vervalste merken is strafbaar. www.boip.int

BBIE_MAGAZINE

39

bbie_magazine innovatie MAGAZINE OVER INTELLECTUELE EIGENDOM OPEN INNOVATIE P12 BIZIDEE NEW VENTURE P19 MAISON DU DESIGN P25 DE BEDENKERS P28

Recommend Documents