Bazel III Financial lounge VKW Oost-Vlaanderen 16 december 2013
Edwin De Boeck Chief Economist KBC
Bazel I, II, III, ...
Op zoek naar financiële stabiliteit door versterking van banken
Lehman crisis
2009 Basel III (& 2.5)
Schuldencrisis Azië
2004 Basel II
Schuldencrisis Latijns- Amerika Val Bretton Woods Herstatt bankencrisis
Meer en beter kapitaal
1988 Basel I “Cooke” Ratio: Eigen vermogen / RWA ≥ 8% 1974 Centrale bankiers & toezichthouders G10 richten “Bazel Comité” op
Strengere risicometing / meer risico’s in scope
Beperking “leverage” Pijler 1 : minimum kapitaal op basis Invoering liquiditeitseisen van “fijnere” risicometing (modellen, ratings) en risicodifferentiatie Pijler 2 : * extra kapitaaleisen door intern risicobeheer (ICAAP) en toezichthouder ifv risicoprofiel bank Pijler 3 : meer marktwerking door transparantie
Evolutie
Geen wetgevend orgaan 2
• omzetting in nationale wetten vereist • leden engageren zich tot implementatie • deel van ‘single rulebook’ van de Europese bankenunie
G10 -> wereldwijd (24 leden + consultatieve groep van niet-leden) Informatie-uitwisseling -> normering -> monitoring implementatie Microprudentieel -> macroprudentieel
Bazel I, II, III, ...
Op zoek naar financiële stabiliteit door versterking van banken
Lehman crisis
“It is worth reflecting (...), as we discuss the Schuldencrisis Azië Committee’s achievements to date, that the Schuldencrisis Latijns- Amerika Val Bretton Woods Herstatt bankencrisis
1974
basic problems we encounter today – poorly run institutions, interconnectedness and 2004 Basel II financial instability – are the1 :same as those Pijler kapitaal op basis faced by the Committee minimum when it was founded.”
2009 Basel III (& 2.5) Meer en beter kapitaal Strengere risicometing / meer risico’s Beperking “leverage”
Invoering liquiditeitseisen van “fijnere” risicometing 1988 Basel I (modellen, ratings) en risicodifferentiatie Chairman of the Basel Committee, Stefan Ingves, “Cooke” Ratio: Pijler 26 2 :th September 2013 Eigen vermogen * extra door intern (at the symposium to mark 25 years of thekapitaaleisen Basel Capital Accord) / RWA ≥ 8% risicobeheer (ICAAP) en toezichthouder ifv risicoprofiel bank
Centrale bankiers & toezichthouders G10 richten “Bazel Comité” op
Pijler 3 : meer marktwerking door transparantie
Evolutie
Geen wetgevend orgaan 3
• omzetting in nationale wetten vereist • leden engageren zich tot implementatie • in EU via richtlijnen en verordeningen (‘single rulebook’)
•Van G10 naar 24 leden (+ EC, ECB, EBA, IMF & FSI als waarnemer + consultatieve groep van niet-leden) -> wereldwijd •Van informatie-uitwisseling & coördinatie naar normering naar monitoring implementatie •Van microprudentiële naar macropruduntiële invalshoek
Bazel III
Wat is nieuw? – Versterking kapitaal
Meer kernkapitaal
(Common Equity Tier 1)
Minimum van 2% naar 4,5% RWA
“capital conservation buffer”: 2,5% RWA (als minder: beperking uitkering winst, bonussen, ...)
Extra kapitaalbuffer voor systeemrelevante banken:
4
Mondiaal: 1 – 3,5% RWA
-
In EU: Europees/nationaal: max. 2% RWA
Mogelijkheid van “countercyclical capital buffer”: 0 – 2,5% RWA
In EU: Mogelijkheid van “systemic risk buffer” door lidstaat: 0 – 5 % RWA (meer mits goedkeuring Commissie)
Kleinere buffers aanvullend kapitaal:
Beter kapitaal
Ruimere risicoweging
-
Aanvullend Tier 1 kapitaal: van 2% RWA naar 1,5%
Tier 2 kapitaal: van 4% naar 2%
Strengere kwalificatiecriteria i.f.v. absorptie verliezen
Meer aftrekken (bv. goodwill, participaties, “deferred tax assets”, ...)
Ruimere scope: trading, effectiseringen, buitenbalans, tegenpartijrisico van derivaten, ...
Strengere meting (stress)
Minder afhankelijk van externe rating
In EU: kleinere (!) risicoweging voor KMO-kredieten
Bazel III
Wat is nieuw? – Versterking kapitaal
Meer kernkapitaal
(Common Equity Tier 1)
20
Minimum van 2% naar 4,5% RWA
18
“capital conservation buffer”: 2,5% RWA (als minder: beperking uitkering winst, bonussen, ...)
16
Extra kapitaalbuffer voor systeemrelevante banken: 2,5
14 12 10
Beter kapitaal
8 6 4
Ruimere risicoweging
2 0
-
Mondiaal: 1 – 3,5% RWA
-
In EU:Macroprudentieel Europees/nationaal: max. 2% RWA
"Counter Cyclical Buffer" 5 0 – 2,5% RWA Mogelijkheid van “countercyclical capital buffer”: (CET1) In EU: Mogelijkheid van “systemic risk buffer” door lidstaat: 0Buffer – 5 % SIFI/systeemrisico RWA (meer mits (CET1) goedkeuring Commissie) Tier 2 2 Kleinere buffers aanvullend kapitaal: Aanvullend T1 1,5
Aanvullend kernkapitaal: van 2% RWA naar 1,5%
Tier 4 2 kapitaal: van 4% naar 2%
"Conservation buffer" (CET1) Strengere criteria i.f.v. absorptie verliezen Minimum Kernkapitaal (CET1) Ruimere2scope: trading, effictisering, buitenbalans, derivaten, ... 4,5 Strengere meting (stress) 2 Minder afhankelijk van externe rating Bazel II Bazel III Invoering tussen 1/1/14 en 1/1/19
5
2,5
Bazel III
Wat is nieuw? – Leverage & liquiditeit
Leverage ratio
Liquidity Coverage ratio
Net Stable Funding ratio
6
Ratio (3%) van Tier 1 kapitaal t.o.v. verplichtingen (on-balance & off-balance)
Geen risicoweging (dus geen meetfouten...), eenvoudig & transparant
Implementatie
Start in kader van 2de pijler
Disclosure door banken vanaf 2015 verplicht
Wetgeving in 2017, bindende norm vanaf 2018
100 % dekking ...
... van uitstroom van funding gedurende 30 dagen stress...
... met liquide activa (versoepeld door Bazel begin 2013, nog geen EU-wetgeving)
Observatieperiode gestart
Geleidelijke invoering in EU: 60% in 2015 -> 100% in 2018 (1 jaar vroeger dan Bazel III)
100% dekking van verplichtingen (on-balance & off-balance) door ‘stabiele’ funding
Horizon = 1 jaar
Uitwerking nog aan de gang
Principe geldt vanaf 2016, definitieve wetgeving tegen eind 2016; invoering: 2018
Fnuikt transformatie !
Bazel III
Macro-economische impact
7
Kapitaal wordt schaarser, dus duurder...
... tenzij toegenomen solvabiliteit de risicopremie doet dalen...
... en/of banken minder risicovol worden door betere marktwerking (bail-in)...
... of heeft de financieringsstructuur geen invloed op de totale financieringskost ?
Ramingen van hogere kredietkost & gederfde economische groei lopen fors uiteen, waarbij de sector (IIF) veel hogere kosten raamt dan officiële instanties (OESO, Bazel Comité, IMF), ...
... wat uiteenlopende hypothesen weerspiegelt. Ook de economische en institutionele omgeving van de implementatie hebben invloed...
... en overigens is Bazel III nog niet volledig omgezet in wetgeving...
... en lang niet de enige nieuwe regelgeving.
Wat zijn de baten in termen van grotere financiële stabiliteit ?
Zekere conclusies temidden van veel vragen:
Belangrijk om overgangsfases en observatieperiodes te respecteren
Efficiënt gebruik van kapitaal wordt (meer dan ooit) cruciaal voor banken
Liquiditeitsratios beknotten transformatiefunctie van de banken
In Europa weegt dit zwaarder dan in de VS, gelet op de grotere rol van banken in de financiële intermediatie.
Kapitaalratio’s banken
Al fors verbeterd in anticipatie op Bazel III
Kernkapitaalratio’s* banken
Bron van verbetering kapitaalratio’s
(Kernkapitaal in % RWA)
(in % RWA)
4
20 18
2009
2012
3
16
Vermindering RWA Verhoging kapitaal
2
14
1
12 10
0 België
8 6
VS
G-SIB
Totale activa
4
(wijziging 2009-2012, in %)
2
5,6
12.4
7,3
Europa
VS
G-SIB
-20.1
0 België
Europa
VS
G-SIB België
8
Europa
*Huidige regelgeving
Belgische banksector
Afslanking door afstoting buitenlandse activa
Balansactiva Belgische banken (mld €) 1800 1600 1400
Blootstelling op: Rest van de wereld EMU België
1200
Activa bankensector (% BBP) 8 7
2007
6 5
1000
4
800
3
600
2
400
1
200
0
0
9
* 2170% in 2007 & 1660% in 2012 Geconsolideerde basis
2012
Belgische banksector
Blijft Belgische economie financieren Vorderingen op de Belgische economie (mld €) 500
400
300
200
100
0
10
Gezinnen & bedrijven Overheid Interbancair
Financiering van de Belgische economie door de banken* (% BBP) 100%
80%
60%
Interbancair Overheid Gezinnen & bedrijven
40%
20%
0% * Uitstaande bedragen op de balansen van de in België gevestigde banken van leningen aan / effecten (excl. aandelen) van in België gevestigde gezinnen, bedrijven (nt-financiële en financiële, andere dan banken) en overheden
Bedrijfskrediet
Huidige groeivertraging vooral conjunctureel
15%
Groei van de bankleningen aan bedrijven (jaar-op-jaar in %) België Eurozone
10%
5%
30 20
Bankvoorwaarden voor bedrijfskredieten in België
(saldi: > 0 = versoepeling; < 0 = verkrapping)
10 0 -10 -20 -30
0%
-40 -50
-5%
11
-60
Invloed kapitaal- & liquiditeitspositie banken Invloed conjunctuur Globale evolutie
Bedrijfskrediet
Invloed risicowegingen vooral n.a.v. Bazel II merkbaar
15%
Groei van de bankleningen aan bedrijven (jaar-op-jaar in %) België Eurozone
10%
Margebeleid banken ifv risico
(saldi: > 0 = kleinere marge; < 0 = grotere marge)
80 60 40
5%
20 0
0%
-20 -40
-5%
12
-60
Krediet met gemiddeld risico Krediet met hoog risico
Bedrijfskrediet
Alternatieve financiering neemt toe Netto obligatie-uitgiftes (LT) door nietfinanciële bedrijven (mld euro, jaarbasis)
Externe financiering niet-financiële bedrijven (België, mld euro)
Grote bedrijven
60 50 40 30 20 10 0
180 België (links)
8
EMU (rechts)
6
KMO’s 10
10
Kapitaal Bankkrediet Andere*
4
100
2
80 60 40
-2
20
-4
0 2000-03
2004-07
0
2008-11
*Kredieten tussen bedrijven & schuldemissie 13
Bron: NBB
140 120
0
5
160
Bron: ECB
Bedrijfskrediet
Vooral stabiliteit (in) EMU is nu belangrijk Groei van de bankleningen aan bedrijven (jaar-op-jaar in %) 15%
Rente op nieuwe KMO-leningen 7
(< 1 jaar & < €1 miljoen)
België Eurozone
6
10% 5 5%
4 België 3
0%
Duitsland 2
-5%
14
Frankrijk Italië Spanje
1
Overgang naar Bazel III
Best haalbaar inzake liquiditeit en leverage... Liquidity Coverage Ratio
Leverage Ratio
(Kernkapitaal in % totale verplichtingen, eind 2012)
119
(%, eind 2012) 126 109
128 100%
4 60%
Wereldwijd Europees Wereldwijd Europees
3
Grote banken**
2
Andere banken
Net Stable Funding Ratio (%, eind 2012)
1
100
96
99
99
0 Wereldwijd Europees Wereldwijd Europees Grote banken** 15
Andere banken
Wereldwijd Europees Wereldwijd Europees Grote banken**
(**) T1 kapitaal > €3mld & internationaal actief
Andere banken
Overgang naar Bazel III
... en ook inzake kapitaal een haalbare kaart... Impact Bazel III op totale kapitaalratio (% RWA, gewogen gemiddelde, eind 2012)
Kapitaaltekort* grote banken** (mld €, eind 2012) Kernkapitaal
400
Aanvullend T1 T2 kapitaal = 4.6% van kernkapitaal eind ’12 = 27.4% van de winst in 2012
300
200
Aantal banken met kernkapitaalratio < 7% 16
10
11
6
* Inclusief “capital conservation buffer”
20
Wereldwijd
dec/12
jun/12
dec/11
0 jun/11
Andere banken Aanvullend T1 Norm totaal kapitaal*
100
dec/12
Grote banken** T2 kapitaal Kernkapitaal Norm kernkapitaal*
Europese (122)
jun/12
Wereldwijd Europese (40) Wereldwijd (100) (116)
dec/11
Huidig Bazel Huidig Bazel Huidig Bazel Huidig Bazel III III III III
jun/11
16 14 12 10 8 6 4 2 0
500
Europees
* Inclusief “capital conservation buffer” & Sifi buffer (**) T1 kapitaal > €3mld & internat. actief
Overgang naar Bazel III
... tenzij Asset Quality Review roet in het eten gooit
Achterstallige leningen (NPLs) (in % van totale leningen)
25
500
Kapitaaltekort* grote banken** (mld €, eind 2012)
Kernkapitaal Aanvullend T1 T2 kapitaal
400 20 2008 2011
15
= 4.6% van kernkapitaal eind ’12 = 27.4% van de winst in 2012
300
2012 200
10
100
5
Wereldwijd 17
dec/12
jun/12
dec/11
jun/11
dec/12
jun/12
jun/11
dec/11
0
0
Europees
* Inclusief “capital conservation buffer” & Sifi buffer
KBC
Haalt de normen
Bazel III kernkapitaalratio Leverage ratio : 3,7% LCR
: 125%
NFSR : 107%
18
Toekomst zonder kredietschaarste ? It takes two to tango
Impact Bazel III op commercieel bankieren
kapitaal wordt schaarser voor alle bankactiviteiten
extra kapitaaleisen voor marktgerelateerde producten (handelsfinanciering, indekkingsproducten, ...)
gebruik van interne kredietrisicomodellen nog belangrijker dan in Bazel II
KMO-kredieten krijgen lichtere weging
fundingkost verhoogt, vooral voor krediet op lange termijn
Reactie bankier
Groot belang van juiste, risicogerelateerde prijs, inclusief alle kosten
Kredietbeslissingsniveau i.f.v. risicoprofiel cliënt
Streven naar volledige cliëntenrelatie
Invullen cliëntbehoefte verzoenen met optimalisatie kapitaalefficiëntie
19
Goede waarborgen
Beperking ongebruikte kredietlijnen
Alternatieve financieringsvormen (bv. leasing, factoring)
Reactie van bedrijfscliënteel
Werk aan goede rating
Sterke financiële structuur loont
Gezond betaalverkeer en debiteurenbeheer zijn de basis voor een goede rating
Communiceer open en spontaan
Ontwikkel “strategie” voor bankrelaties
(ontbrekende info leidt tot hoogste risicoweging... en prijs !)
20
