BATEN IN BEELD Als we gaan kiezen in de curatieve zorg, dan graag op basis van alle kosten en baten
Clingendael Health Forum / 6 maart 2013
Eigenlijk heb ik maar 10 minuten…
Vooraf I: big farma = boeven? met zulke vijanden heb je geen vrienden nodig
“I don’t have a problem with profit-driven companies creating new drugs. Broadly, it is a successful model.
“I do think it is remarkable, though, that this industry has such an appalling bad reputation. It is regarded as one of the dirtiest and most dishonest industries around—and deservedly, for the reasons I have set out in the book. “But it is also an industry that produces genuinely life-saving
Vooraf II: hoge zorguitgaven? it´s the care stupid!
Vooraf III: moeten we echt kiezen binnen de cure? er zijn ook minder pijnlijke manieren om de zorguitgaven te beheersen..
Pijnlijk*
Niet pijnlijk*
Verhogen van eigen risico
Terugdringen van praktijkvariatie
Pakketingrepen in de curatieve zorg
Verhogen van doelmatigheid
Strenge(re) toelating tot het pakket
Substitutie naar de 1e lijn
Generieke substitutie
Thema voor de pauze
* Pijnlijk/niet pijnlijk voor de patiënt
Zorg heeft directe en indirecte baten
gezondheidswinst
minder criminaliteit betere onderwijsprestaties
productiviteitswinst
minder overbelaste mantelzorg
uitgespaarde zorgkosten
Veel witte vlekken bij indirecte baten…
…maar daar begint verandering in te komen
De patiënt aan het woord… enquête TNS NIPO
Zonder mijn huidige geneesmiddelen zou ik niet meer leven x-as: aantal personen* hart- en v aat
diabetes
astma copd
oneens
oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens
eens
eens
0
10
20
30
40
50
0
20
kanker
40
60
80
0
psy chische aand. oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens
eens
eens
5
10
15
20
0
10
20
30
40
0
hoge bloeddruk oneens
neutraal
neutraal
eens
eens
50
*Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen Bron: TNS-NIPO
100
60
80
100
20
40
60
80
100
ov erige chr zktn
oneens
0
40
reuma artrose
oneens
0
20
150
0
50
100
150
Zonder mijn huidige geneesmiddelen zou ik een mindere kwaliteit van leven hebben x-as: aantal personen* hart- en v aat
diabetes
astma copd
oneens
oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens
eens
eens
0
20
40
60
80
0
50
kanker
100
150
0
psy chische aand. oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens
eens
eens
10
20
30
0
20
40
60
80
0
hoge bloeddruk oneens
neutraal
neutraal
eens
eens
50
*Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen Bron: TNS-NIPO
100
20
40
60
80
100
ov erige chr zktn
oneens
0
100
reuma artrose
oneens
0
50
150
0
50
100
150
Zonder mijn huidige geneesmiddelen zou ik niet kunnen werken x-as: aantal personen* hart- en v aat
diabetes
oneens neutraal
astma copd
oneens
oneens
neutraal
neutraal
Zonder mijn huidige geneesmiddelen zou ik niet kunnen werken eens
eens x-as: aantal personen* hart- en v aat
0
5
oneens
diabetes
10
15
0
oneens
neutraal
10
astma copd
20
30
neutraal eens
5
0
10
15
neutraal
oneens 0
10
20
30
40
0
oneens
10
eens
2
4
6
8
0
5
10
15
neutraal
20
0
10
20
30
eens
0
hoge bloeddruk 10 15 20
5
oneens
0
10
20
ov erige chr zktn 30
oneens
hoge bloeddruk
ov erige chr zktn
neutraal
neutraal
oneens
oneens
eens neutraal
eens
neutraal
eens
eens
0 0
5 5
10 10
*Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen *Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen Bron: TNS-NIPO Bron: TNO-NIPO
40
oneens
neutraal
10
30
reuma artrose
eens
0
20
eens
oneens
8
40
neutraal
eens
6
oneens 10
psy chische aand.
eens
30
reuma artrose
neutraal
4
20
eens
kanker
0 neutraal2
10
psy chische aand.
eens
0
40
oneens neutraal
kanker oneens
eens
15
15 20
20 25
25 0
0 10
20
10 30
20 40
30
40
Als ik geen medicijnen zou gebruiken, zou ik me vaker ziek moeten melden op mijn werk x-as: aantal personen* hart- en v aat
diabetes
oneens
astma copd
oneens
neutraal
oneens
neutraal op mijn werk Als ik geen medicijnenneutraal zou gebruiken, zou ik me vaker ziek moeten melden
eens
x-as: aantal personen*
eens hart- en v aat
0
oneens 5
10
15
oneens 0
neutraal
kanker
0
15 oneens
10
30
40oneens
psy chische aand.
0
10
neutraal
kanker
20
30
neutraal
psy chische aand.
oneens
neutraal
2eens
4 0
6 2
4
8 6
5
10
15
20
bloeddruk 5 hoge10 15
0
oneens
30
40
50
20
30
40
20
25
40
50
50
reuma artrose
eens
0
eens
20
0
5
oneens
hoge bloeddruk
neutraal oneens
5 10
10
15
zktn 15ov erige 20 chr25
ov erige chr zktn
neutraal oneens
neutraal eens
neutraal
eens
eens
0
20
neutraal
0 eens 8
10
reuma artrose
oneens 0 10
40
oneens
neutraal
0
eens
eens
oneens
0
20
neutraal
eens
5
neutraal eens
10
astma copd
neutraal
eens
oneens
eens
diabetes
0
5
5
*Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen *Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen Bron: TNS-NIPO Bron: TNS-NIPO
10
10
15
15
20
20
25
25
eens
0
0
10
10
20
30
20
40
30
50
Zonder mijn huidige geneesmiddelen zou ik meer moeite hebben met huishoudelijk werk x-as: aantal personen* hart- en v aat
diabetes
astma copd
oneens
oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens
eens
eens
0
20
40
60
80
0
20
kanker
40
60
80
100
0
psy chische aand. oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens
eens
eens
10
20
30
0
20
40
60
0
hoge bloeddruk oneens
neutraal
neutraal
eens
eens
20
*Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen Bron: TNS-NIPO
40
60
60
80
100
20
40
60
80
100
ov erige chr zktn
oneens
0
40
reuma artrose
oneens
0
20
80
0
50
100
150
Zonder mijn huidige geneesmiddelen zou ik meer zorg nodig hebben x-as: aantal personen* hart- en v aat
diabetes
astma copd
oneens
oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens Zonder mijn huidige geneesmiddelen zou ik meer zorg nodig hebben
eens
eens
x-as: aantal personen*
0
20
hart- en v aat
40
60
oneens
kanker
neutraal eens
oneens
0
diabetes
20
40
60
80
oneens
oneens
neutraal
neutraal psy chische aand.
eens
eens
astma copd
100
0
neutraal
20
40
60
40
60
80
100
0
0
5
10
15
oneens
20neutraal
eens
60
reuma eensartrose
oneens
neutraal
20 40 neutraal
psy chische aand.
eens
oneens
0
10
20
30
40
50
neutraal
eens
0
20
5
10
15
20
0
10
20
30
40
60
80
ov erige chr zktn
50
0
20
oneens
40
60
80
oneens hoge bloeddruk
ov erige chr zktn
neutraal
neutraal
oneens neutraal
40
eens
hoge bloeddruk
0
60
oneens
0 20 neutraal
kanker
eens
40 reuma artrose
oneens
0
20
oneens
eens
eens
neutraal
eens
eens
0 0
20
20 40
40 60
*Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen *Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen Bron: TNS-NIPO Bron: TNS-NIPO
80
60 100
80
100 0
20
0 40
60
20 80
40 100
60
80
100
Zonder mijn huidige geneesmiddelen zou ik me psychisch minder goed voelen x-as: aantal personen* hart- en v aat
diabetes
astma copd
oneens
oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens
eens
eens
0
20
40
60
0
20
kanker
40
60
80
0
psy chische aand. oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens
eens
eens
5
10
15
20
0
20
40
60
80
0
20
hoge bloeddruk oneens
neutraal
neutraal
eens
eens
20
*Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen Bron: TNS-NIPO
40
60
60
80
40
60
80
ov erige chr zktn
oneens
0
40
reuma artrose
oneens
0
20
80
100
0
20
40
60
80
Zonder mijn huidige geneesmiddelen zou ik een minder goed liefdesleven hebben x-as: aantal personen* hart- en v aat
diabetes
astma copd
oneens
oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens
eens
eens
0
20
40
60
80
0
20
kanker
40
60
80
100
0
psy chische aand. oneens
oneens
neutraal
neutraal
neutraal
eens
eens
eens
5
10
15
20
25
0
10
20
30
40
0
20
hoge bloeddruk oneens
neutraal
neutraal
eens
eens
20
*Respondenten hebben som s meerdere chronische aandoeningen Bron: TNS-NIPO
40
60
80
60
80
40
60
80
ov erige chr zktn
oneens
0
40
reuma artrose
oneens
0
20
100
0
20
40
60
80
100
Recent wetenschappelijk onderzoek paar impressies indirecte baten geneesmiddelen
HIV patiënten in Zuid Afrika gaan weer werken dankzij antiretrovirale middelen Regression-Adjusted Employment Trend Among HIV Patients Receiving Antiretroviral Therapy.
Bor J et al. Health Aff 2012;31:1459-1469
Diabetes: hypoglycemie leidt tot ziekteverzuim…
Van alle respondenten met een NSHE* de afgelopen maand: % dat zich hierdoor ziek heeft gemeld op het werk 35 30 25 NSHE during working hours
20
NSHE outside working hours 15
Nocturnal NSHE
10 5 0 Total
USA
UK
Germany
France
* Non-Severe Hypoglycemic Event: te lage bloedglucosespiegel maar niet zo ernstig dat direct hulp nodig is Bron: Brod et al. The Impact of Non-Severe Hypoglycemic Events on Work Productivity and Diabetes Management, Value Health 2011;14:665–71
… de juiste geneesmiddelen verkleinen kans op hypo en leiden dus tot minder ziekteverzuim 14 Hypoglycaemic events per patient-year
12
Insulin detemir
10 NPH insulin 8 6
4 2 0 5.0
6.0
HbA1c (%) Bron: Hermansen et al. Diabetes Care 2006;29:1269–74
7.0
8.0
9.0
Behandeling van depressies leidt tot meer arbeidsaanbod
Forest plots of study-specific and pooled estimates of labor supply effects and clinical outcomes associated with interventions for major depressive disorder
Bron: Timbie, J. et al. Meta-Analysis of Labor Supply Effects of Interventions for Major Depressive Disorder, Psychiatric Services 2006
Alzheimer: uitstel opname verpleeghuis dankzij geneesmiddelen Alle patiënten* behandeld in Pittsburg ADRC, 1983 - 2004
* “All the patients with probable AD enrolled in the centre who had at least one follow-up evaluation” Bron: Lopez O L et al. Long-term effects of the concomitant use of memantine with cholinesterase inhibition in Alzheimer disease J Neurol Neurosurg Psychiatry 2009;80:600-607
ADHD-middelen leiden tot minder criminaliteit
Bron: Paul Lichtenstein et al., Medication for Attention Deficit–Hyperactivity Disorder and Criminality, N Engl J Med 2012; 367:2006-2014, November 22, 2012
Kunnen we alle baten meten in euro’s?
Kosten
Baten
€
€
€
€
…
…
Kunnen we alle baten meten in euro’s?
“Going from having sex once a month to having it at least weekly is roughly equivalent to the amount of happiness that an extra $50,000 of income would bring.” Artikel WSJ obv David G. Blanchflower Andrew J. Oswald, Money, Sex and Happiness: An Empirical Study Scand. J. of Economics 106(3), 393–415, 2004
Case study reuma: alle directe en indirecte baten in euro’s Baten per gebruiker van biologicals*
10,000
waarde in euro's
8,000
6,000
4,000
2,000
0 QALY-w inst patient
Arbeidsmarktbaten
Arbeidspart. mantelzorg
QALY-w inst mantelzorg
Bespaarde zorgkosten
Bron: Berekeningen obv resultaten van binnen- en buitenlands wetenschappelijk onderzoek naar reumatoïde artritis. Zie een later dit jaar te verschijnen rapport. * Bij de huidige Nederlandse richtlijnen zijn biologicals alleen geïndiceerd bij patiënten die geen baat hebben bij niet-biologische geneesmiddelen. De baten van biologicals zijn dan gelijk aan de baten ten opzichte van niet-behandelen.
Samenvatting
Goede (o.a. farmaceutische) zorg levert niet alleen gezondheidswinst op, maar ook allerlei indirecte baten:
Meer deelname aan betaalde arbeid, hogere productiviteit Uitgespaarde zorgkosten Minder criminaliteit Minder overbelaste mantelzorgers Meer ‘menselijk kapitaal’
Recent empirisch onderzoek bevestigt dit voor aandoeningen als HIV, reuma, ADHD, depressie, diabetes
We kunnen deze baten (deels) uitdrukken in euro’s
Deze baten moeten worden meegenomen bij pakketbeslissingen
En dat gebeurt nu onvoldoende
...en dan geef ik nu het stokje door aan Werner Brouwer
Bron: www.dumpert.nl
