Bank Wereld. Dutch paradox: buitenland kijkt naar Nederlandse hypotheken. Ralph Hamers en Jan Bolle: Nee durven verkopen, als het voor klant beter is

nummer 2 · juli 2014

Bank Wereld

Dutch paradox: buitenland kijkt naar Nederlandse hypotheken Ralph Hamers en Jan Bolle: ‘Nee durven verkopen, als het voor klant beter is’ Tuchtrecht geeft inhoud aan bankierseed

Dialoog

Honderden reacties in nog geen twee maanden; het liep storm tijdens de publieke consultatie over toekomstgericht bankieren. Inzendingen waren kritisch en hard, maar er waren ook veel suggesties hoe banken het vertrouwen kunnen herstellen.

De banken hebben begin april een Maatschappelijk Statuut opgesteld, de bestaande Code Banken vernieuwd en gedragsregels voor alle medewerkers voorgesteld. Dit geheel is gebundeld onder de naam ‘Toekomstgericht Bankieren’. In een publieke consultatieronde in april en mei kreeg iedereen de ruimte hierop te reageren: mensen uit de sector zelf, belangenorganisaties, maar vooral ook het algemene publiek. Inbreng  Met het Maatschappelijk Statuut, de Code Banken en de bankierseed (met daaraan verbonden gedragsregels en tuchtsysteem) willen de banken tot uitdrukking brengen waar zij voor staan en waar zij aanspreekbaar op zijn

Om te beginnen complimenten voor dit initiatief dat hopelijk bijdraagt aan het op alle fronten meer verantwoord(elijk) functioneren van banken, hun afdelingen en hun individuele medewerkers

Floris Mreijen Bestuurssecretaris Frank van Moock Medewerker Verenigingszaken

Publiek spreekt zich uit over ‘toekomstgericht bankieren’ als individuele banken en als sector midden in de samenleving. Bij het bepalen van de maatschappelijke rol van banken is het van belang ook echt de dialoog aan te gaan met de samenleving. Dit is gedaan door de inbreng te vragen van iedereen die daar behoefte aan had tijdens de publieke consultatieperiode. Er zijn honderden reacties binnengestroomd, die via www.toekomstgerichtbankieren.nl. te lezen zijn. Feedback  De inzenders nemen geen blad voor de mond. De reacties zijn zeer divers: zo worden aan de hand van praktijkvoorbeelden suggesties gedaan hoe banken de klant ­centraler kunnen stellen. Andere reacties richten zich op de beloningsstructuur of over

Een aspect dat in het statuut nog ontbreekt is het rekening houden door banken en bankiers met de impact die de activiteiten en de investeringen van banken kunnen hebben op mens en milieu buiten onze samenleving

de wenselijkheid van een eed en tuchtrecht voor al het personeel. Veel maatschappelijke organisaties hebben bovendien feedback gegeven op de plannen van de banken. In de afgelopen ­periode is er een rondetafelbijeenkomst geweest met een groep NGO’s en zijn er gesprekken gevoerd met De Nederlandsche Bank, de Autoriteit Financiële Markten en het ministerie van Financiën. De reacties uit de consultatieronde worden besproken waarna de leden van de Nederlandse Vereniging van Banken de definitieve stukken kort na de zomer zullen vaststellen. De consultatie is onderdeel van een bredere dialoog met stakeholders en het publiek over de maatschappelijke rol van banken.

Dank voor de code die begrijpelijk is en goed leesbaar. Uit mijn eigen ervaring heb ik nog wel moeite met de dubbelrol van mijn bankier (account­ manager) als medewerker van de bank en als mijn adviseur

» « » «» « 2

Bank | Wereld

Column

See you in Brussels!

Dit is mijn laatste voorwoord in Bank|Wereld. Na zeven jaar verlaat ik de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB), zoals u wellicht heeft vernomen. Vanaf 1 september aanstaande bekleed ik de functie van Chief Executive van de Europese Banken Federatie, de koepel van de nationale bankenverenigingen in Europa. Waarover kan dit anders gaan dan… Europa. We praten er soms met gemengde gevoelens over. Wij Nederlanders hebben veel aan Europa te danken, maar vinden soms dat Europa zich met te veel zaken bemoeit of een log bestuursapparaat heeft. Als het om de bankensector gaat, laat Europa zich van zijn sterke kant zien. Snelle, krachtige besluiten die nationale belangen overstijgen met maar één doel: bouwen aan een robuuste bankensector waarvoor de belastingbetaler niet langer hoeft op te draaien als er problemen zijn. Op weg naar een volwaardige Europese bankenunie.

Wim Mijs Directeur

Ik ben blij en dankbaar om juist nu mijn dagelijkse werk te kunnen maken van het Europese project. De Europese Banken Federatie zal zich de komende jaren moeten ontwikkelen tot dé gesprekspartner van de Europese Commissie, de Europese Centrale Bank en het Europees Parlement als het om bankzaken gaat. Een organisatie waar men in Brussel niet omheen kan. Maar voordat het zover is, wil ik onze leden – de banken die actief zijn in Nederland – danken voor het vertrouwen dat zij mij de afgelopen jaren hebben geschonken en de goede samenwerking. Ook dank ik onze maatschappelijke gesprekspartners met wie ik vaak de degens heb gekruist, waarbij de persoonlijke relatie altijd goed was. Tot slot een bijzonder woord van dank aan onze voorzitter Chris Buijink en alle medewerkers van de NVB, die ik professioneel en persoonlijk zeer waardeer. See you in Brussels!

Inhoud 2 Toekomstgericht bankieren Dialoog 4 Politieke agenda Nieuws uit Den Haag 5 ECB maakt zich op voor Europees bankentoezicht Toegelicht 6 Hypotheekmarkt: Dutch paradox Dossier 8 Ralph Hamers en Jan Bolle De ontmoeting 12 Nieuwe wegwijzers in financieringsland Inzicht

Colofon 13 Tuchtrecht geeft inhoud aan bankierseed Uitgelicht 14 Cora van Nieuwenhuizen, VVD Interview 16 Nalatenschap van Barnier Nieuws uit Brussel 17 Groen beleggen & Toezicht op toezichtkosten De expert 18 Korte nieuwsberichten 19 Mediatheek De tip van Caroline Princen (ABN Amro) 20 Geluiden uit de media Tweets en media-uitspraken

3

Redactieadres: Gustav Mahlerplein 29-35 1082 MS Amsterdam Postbus 7400, 1007JK Amsterdam 020 550 2888 [email protected] Eindredactie: Bart van Leeuwen en Arjan Veering Redactie: Ivo Bolluijt, Dominique d’Haens, Floris Mreijen, Kirsi Rautiainen, Hubert Schokker, Sofia van de Ven, Willem de Vocht, Simon Zwagemakers Fotografie: Henk Boom, Hermien Lam, Marcel Molle, Norbert Waalboer Vormgeving: Gijs Sierman, Amsterdam Productie: Yardmen, Amsterdam

Bank | Wereld

’sG

Nieuws uit Den Haag Dominique d'Haens Public Affairs Den Haag

Politieke agenda

Terugblik  De Tweede Kamer heeft de afgelopen maanden verschillende belangrijke debatten gevoerd over de bancaire sector. Zo debatteerde zij over de situatie op de woning­markt. Veel fracties benadrukten dat de gewenste rust in de woningmarkt hoe dan ook gehandhaafd moet blijven. De VVD vindt dat een streven naar een ‘loan-to-value’ van 80% ongewenst is. Onder andere D66 en CDA hadden vragen over de werkelijke mogelijkheden om restschulden mee te financieren. De evaluatie van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) van de website www.restschuldinfo.nl was onderdeel van het debat. Tot nu toe bezochten zo’n 35.000 mensen deze website: 300 mensen lieten vragen en opmerkingen achter; 18 mensen vroegen om herbeoordeling van een afgewezen verzoek aan de bank voor een hypotheek waarin restschuld was opgenomen. Tijdens het debat heeft minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën enkele toezeggingen gedaan, waaronder het in beeld brengen van de mate van informatievoorziening op de websites van de hypotheekverstrekkers. Daarnaast zal hij kijken naar de positie van zzp’ers en flexwerkers op de hypotheekmarkt. Op 4 juni is tijdens een algemeen overleg gesproken over rentederivaten die banken aan

het midden- en kleinbedrijf hebben verstrekt. Uit een onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) bleek dat van de ruim 1 miljoen mkb-bedrijven minder dan 17.000 ondernemers gebruikmaken van een rentederivaat om het risico van een stijgende rente af te dekken. De NVB heeft voorafgaand aan het debat bekendgemaakt dat – om mogelijke zorgen weg te nemen – banken in overleg met de AFM dossiers doorlichten of de wijze van dienstverlening passend is geweest. De minister ondersteunde deze lijn. Daarnaast zal het financiële klachteninstituut Kifid een rol krijgen bij de afhandeling van gevallen waar de dienstverlening niet goed is verlopen. De minister zal deze zomer een tussenrapportage naar de Tweede Kamer sturen. Begin 2015 zal hij met een eindrapport komen. Over het gebruik van klantgegevens door banken heeft de Vaste Kamercommissie voor Financiën op 21 mei een rondetafel (hoorzitting) georganiseerd, waar onder andere de NVB, ING, Rabobank, toezichthouders en verschillende experts en wetenschappers zijn bevraagd. Kamerleden organiseren rondetafels om informatie te krijgen van experts en belanghebbenden over een onderwerp. Een rondetafel kan een opmaat zijn naar een

4

algemeen overleg. De NVB heeft uiteengezet hoe banken omgaan met klantgegevens en dat de privacy van de klant altijd gewaarborgd is. Klanten houden altijd zeggenschap over de gegevens. De manier waarop banken omgaan met klantgegevens is vastgelegd in de Gedragscode verwerking persoonsgegevens, een nadere invulling van de Wet bescherming persoonsgegevens. Omdat de gedragscode dit jaar verloopt, zal de NVB in overleg met het College Bescherming Persoonsgegevens en ­andere stake­holders bekijken, hoe de code moet worden aangepast aan de (technologische) ontwikkelingen. Voorlopig is er geen debat gepland over dit onderwerp. Vooruitblik  Na het zomerreces (4 juli tot 1 september) staat in het najaar het wetsvoorstel beloningsbeleid financiële ondernemingen op de Kameragenda. Doel van dit wetsvoorstel is het beloningsbeleid binnen de financiële sector aan te scherpen. Het regelt een plafond voor de bonussen in de Nederlandse financiële sector van maximaal 20% van de vaste beloning. Naar verwachting buigen de Kamerleden zich in september over dit voorstel.

Bank | Wereld

5

5 Toegelicht Edward Feitsma Teamleider Toezicht & Financiële Markten Emma Schutte Medewerker Public Affairs

‘We leren als toezichthouders van elkaar’ De Europese Centrale Bank (ECB) gaat vanaf november het Europese bankentoezicht uitvoeren. ECB-directielid Peter Praet, verantwoordelijk voor Economie en Human Resources (HR) en directeur-generaal HR, Budget en Organisatie Steven Keuning lichten de mega-operatie van het ‘single supervisory mechanism’ (SSM) toe.

De ECB heeft al 400 nieuwe medewerkers aangetrokken. Wat betekent het SSM voor de organisatie en het budget van de ECB?  Steven Keuning: “De kosten voor de toezichtstaken worden gedragen door banken die onder dat toezicht vallen. De betrokken banken betalen dus een vergoeding, gebaseerd op hun omvang en risicoprofiel. Voor het toezicht heeft de ECB vier nieuwe directoraten-generaal gecreëerd: twee voor het directe toezicht op de grote banken, één voor het indirecte toezicht op de overige banken en één die ondersteunende taken voor het toezicht op beide bankencategorieën verricht. De ECB levert ook veel stafdiensten aan de toezichtsfuncties zoals huur van het gebouw, HR-management, juridische diensten, enzovoort.” Kan het vertrouwen van investeerders in de Europese bankensector door het SSM aantrekken?  Peter Praet: “In november neemt de ECB het toezicht op de grote Europese banken over. Daarvoor zal de ECB samen met de nationale toezichthouders de bankbalansen uitgebreid beoordelen, zodat in november echt met een schone lei kan worden begonnen. Doel van dit alles is het herstel van het vertrouwen in het Europese bankensysteem door transparantie over de bankbalansen te geven en, waar nodig, problemen op te lossen.”

Kan de bankenunie Europa uit de ­finan­ciële crisis halen en nieuwe crises voorkomen?  Praet: “De banken zijn de financiers van de economie in de eurozone. Een toereikende, betrouwbare bankensector is daarom onmisbaar. Door de crisis is de bankensector en het hele financiële systeem gefragmenteerd, met negatieve gevolgen voor de financieringsvoorwaarden voor ondernemers en huishoudens. De bankenunie kan bijdragen aan de oplossing voor die versplintering, zodat de kredietverlening van de banken die nodig is voor economische groei en werkgelegenheid, weer op gang komt.” Welke organisatorische lessen voor het bankentoezicht kunnen geleerd worden van die andere majeure operatie, de invoering van de euro?  Praet: “De invoering van de euro heeft de deelnemende lidstaten meer met elkaar verweven dan ooit in de Europese geschiedenis. Dat kon alleen doordat mensen uit heel Europa aan het project hebben bijgedragen. We hebben destijds ondervonden dat het een voordeel is als mensen met verschillende achtergronden samenwerken. En dat gaat nu weer op. Toezichthouders leren van elkaars ervaringen uit het verleden en we profiteren daarvan bij het opzetten en uitvoeren van het bankentoezicht.”

5

Ontstaan er cultuurverschillen binnen de ECB door de komst van het SSM?  Keuning: “De totstandkoming van het SSM en de daarmee gepaard gaande snelle groei van de ECB heeft natuurlijk een impact op de organisatie en haar cultuur. De andere aard van de nieuwe taken vereist tot op zekere hoogte ook een andere instelling. Aan de andere kant zal de samenwerking met nationale toezichthouders ook haar invloed hebben op manier van werken in het SSM. Toch blijven de gezamenlijke waarden van de ECB gelden, net als ons human resources-beleid en het professioneelethische kader. Daarmee is, in tijden van verandering, de organisatiecultuur van de ECB stevig verankerd.” Wat zijn de prioriteiten voor de ECB als toezichthouder in 2014?  Praet: “Ons streven is om tot een gedeelde toezichtcultuur te komen, onder meer door een gezamenlijke toepassing van de regels te introduceren. Het ontwikkelen van die benadering voor het toezicht op de banken is een van de prioriteiten voor dit jaar. Andere prioriteit is het uitvoeren en afronden van de uitgebreide beoordelingen van bankbalansen en het herstellen van het vertrouwen in de bankensector, voordat het bankentoezicht van de SSM in november ingaat.”

Bank | Wereld

Dutch paradox Nederland moet hypotheekmarkt internationaal goed uitleggen

A

B  

6

Bank | Wereld

7

Bank | Wereld

7

Dossier Edward Feitsma Teamleider Toezicht & Financiële Markten

De Nederlandse hypotheken staan internationaal in de schijnwerpers. Analisten wereldwijd zijn er nog niet uit of er sprake is van een ‘vulcano ready to burst’ of van een ‘rock solid’-markt. Onder internationale hypotheekwatchers is het beeld van de Nederlandse hypotheekmarkt nog lang niet compleet. De woningmarkt in Nederland trekt weer aan, zo kopten diverse kranten de afgelopen tijd. Goed nieuws, niet alleen voor huizenbezitters en banken, maar ook voor het groeiperspectief van de Nederlandse economie. Dat duwtje in de rug is welkom. Volgens recente gegevens van De Nederlandsche Bank (DNB) is bij een op de drie leningen de hypotheekschuld hoger dan de onderliggende woningwaarde, een situatie die de komende jaren niet fundamenteel zal verbeteren. Deze ‘onderwaterproblematiek’ leidt niet acuut tot betalingsproblemen maar kan verlammend werken op de economie, bijvoorbeeld omdat huizenbezitters de komende jaren voorrang geven aan aflossen boven consumeren. Gunstige berichten over huizenprijzen helpen dus, maar nemen de zorgen op korte termijn niet weg. Macro-economen bij het Internationaal Monetair Fonds (IMF) of de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) volgen de Nederlandse hypotheekmarkt dan ook nauwlettend en vragen hierbij hulp van lokale deskundigen. Een andere groep van ‘Dutch mortgage watchers’ zijn (potentiële) investeerders. Zij zijn voor Nederland belangrijk, omdat maar een deel van de door banken verstrekte hypotheken gefinancierd wordt met geld van spaarders. Volgens DNB was er eind 2012 ongeveer € 100 mrd aan spaargeld tekort ten opzichte van de verstrekte hypotheken. Hoe financieren we dit gat, vooral ook op langere termijn? Deels door deze markt uit te leggen, want partijen stappen alleen in een markt als ze risico’s goed kunnen inschatten. Dat is, zeker voor de complexe Nederlandse hypotheekmarkt, geen eenvoudige taak. Marktomstandigheden  Last, but actually first: hoe beziet de Europese Centrale Bank (ECB) onze hypotheekmarkt? Een spannende vraag, aangezien de ECB momenteel – ter voorbereiding op Europees toezicht vanaf november – volop met een exercitie bezig is om de bankbalansen grondig door te lichten. Als onderdeel van deze zogenoemde asset quality review (AQR) hebben ook Nederlandse banken openheid aan de ECB gegeven over

hun balansen. De AQR geeft weliswaar inzicht in de bankbalansen op instellingsniveau, maar levert nog geen economische uitleg van de markt waarin deze instellingen opereren. De marktomstandigheden verklaren echter waarom de hypothecaire leningen toch een relatief lage risicoweging hebben op de bankbalansen. Het is dus belangrijk dat de ECB voor een goed begrip van de Nederlandse situatie niet alleen kijkt naar algemene analyses, maar ook naar de specifieke kenmerken van de hypotheekmarkt. De Nederlandse paradox  Er is dus alle reden voor een uitleg over de hypotheekmarkt, zeker internationaal. De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) heeft daarom in een recent paper een risicoanalyse gemaakt: Wat is de kracht en wat is de kwetsbaarheid van de Nederlandse hypotheekmarkt? Uit de publicatie komt een dubbel beeld naar voren. Enerzijds kent Nederland relatief hoge schuldniveaus, zowel ten opzichte van het nationaal inkomen als in verhouding tot de totale woningwaarde, respectievelijk ‘debt-to-income’ (DTI) en ‘loan-to-value’ (LTV) in jargon. In macro-economische analyses van bijvoorbeeld IMF of OESO leidt dit doorgaans tot de aanbeveling om schuldniveaus fors terug te schroeven, liefst sneller dan met de huidige kabinetsmaatregelen al gebeurt. Anderzijds zijn de betalingsachterstanden in ons land in internationaal opzicht gering en de verliezen op hypotheken bij banken beperkt. De risicogewichten voor hypotheken op bankbalansen zijn daardoor navenant laag. Hoe valt deze ‘Dutch paradox’ te begrijpen? Kennelijk zijn er meer factoren die de risicograad van een hypotheekmarkt op klant- of bankniveau bepalen dan alleen de veel geciteerde schuldquotes. Bovendien valt de hypotheekmarkt niet los te zien van andere deelmarkten, maar moet die juist in samenhang hiermee worden bekeken. Denk aan het (dis?)functioneren van de woningmarkt. Zo sluiten de meeste Nederlanders vooral een hypotheek af voor een huis dat ze zelf gaan bewonen; de doorgaans speculatieve ‘koop7

voor-verhuurmarkt’ bestaat in Nederland amper. Het pensioenstelsel maakt daarbij dat Nederlanders niet alleen veel lenen, maar ook veel sparen: tegenover de hoge schulden staan dus ook forse spaartegoeden. Verder verschaft het civiele recht de hypotheekverstrekkers een sterke positie en geeft het consumenten prikkels om niet ‘weg te lopen bij hun huis’, zoals in de VS. Ook kent Nederland sinds jaar en dag strikte hypotheekregulering: een hypothecaire lening valt in ons land niet te krijgen zonder een deugdelijke onderbouwing van het inkomen. Hervormingen  Het NVB-paper belicht ook de risico’s die inherent aan de Nederlandse markt zijn. Zo is die, door de combinatie van hoge hypotheken en verplicht sparen via het pensioenstelsel, afhankelijk van buitenlandse financiering. Ook leunt de hypotheekmarkt vanouds heel sterk op regulering en fiscale ondersteuning; nu de overheid zich terugtrekt, zal de markt zelfstandiger moeten functioneren. Het kan betekenen dat op zichzelf wenselijke hervormingen van deelmarkten impact hebben op de soliditeit van de hypotheekmarkt. Zo hebben de hervormingen van de sociale zekerheid of van de arbeidsmarkt gevolgen voor de hypotheekmarkt. Juist die factoren wil de NVB belichten, omdat die over de grens vaak minder bekend blijken. Daardoor is niet alleen een betere inschatting van de bankbalansen mogelijk, maar krijgen internationale instanties, toezichthouders en beleggers ook een genuanceerder beeld van de Nederlandse hypotheekmarkt. In het belang van de woningmarkt. De NVB heeft in juni een Engelstalige paper gepubliceerd over de Nederlandse hypotheekmarkt: The Dutch Mortgage Market. Het paper kan worden gedownload via www.nvb.nl.

Bank | Wereld

8

Jan Bolle (links) en Ralph Hamers

De ontmoeting met Ralph Hamers en Jan Bolle

8

Bank | Wereld

Ralph Hamers

Jan Bolle

De ontmoeting

Ralph Hamers (1966) studeerde bedrijfs­ econometrie en werkt sinds 1991 bij ING. Na diverse functies te hebben bekleed trad hij in 2002 toe tot de Raad van Bestuur van ING Bank Nederland. In 2005 werd hij benoemd tot CEO van ING Bank in Nederland. Hamers werd in 2007 Global Head of the Commercial Banking Network en in 2010 Head of Network Management for Retail Banking Direct and International. In maart 2011 werd hij CEO van ING België en Luxemburg. Sinds oktober 2013 is hij bestuursvoorzitter van ING Groep.

Jan Bolle (1984) studeerde algemene economie. Hij begon zijn loopbaan bij ING in 2009 als trainee in het Retail Banking Leadership Programme. Hij werkte binnen dat programma achtereenvolgens bij Product­management Hypotheken, ­Marketing Beleggen, bij ING Turkije in Istanboel en als manager van een INGkantoor in Amsterdam. Sinds 2011 is hij productmanager Hypotheken.

Thomas Olivier

Na de woelige jaren van de financiële crisis kijkt de bancaire sector weer vooruit. Hoe zien een senior én junior bankier de toekomst van de banken? CEO Ralph Hamers van ING Groep in gesprek met productmanager Hypotheken Jan Bolle.

“We moeten nee durven verkopen als dat beter is voor de klant” Op de dag van het faillissement van de Amerikaanse zakenbank L ­ ehman Brothers kreeg Jan Bolle een contract aangeboden bij ING. Bolle, die net zijn studie economie had afgerond, begon aan zijn eerste baan: trainee in een sector die aan de vooravond stond van een van de grootste crises uit zijn geschiedenis. “Door die timing voelde ik me verantwoordelijk voor de toekomst van de sector”, blikt Bolle terug, die inmiddels productmanager Hypotheken is bij ING. Bolle is aangeschoven bij Ralph Hamers, sinds oktober 2013 bestuursvoorzitter van ING Groep. Het onderwerp van gesprek: de toekomst van de financiële sector. Hamers constateert een kentering in de sector én in de maatschappij. “Vóór het uitbreken van de crisis werd er nog veel geleend; nu bouwen gezinnen, bedrijven en overheden hun schulden juist af. Het is goed dat we geleidelijk iets meer teruggaan naar spaarzaamheid. Tegelijkertijd zijn banken bezig met het versterken van hun balans en verandert de cultuur in de financiële sector.” Waaruit blijkt dat de cultuur verandert?  Ralph Hamers: “Bijvoorbeeld uit de manier waarop banken advies geven en krediet verlenen. Banken hebben een zorgplicht. Dat betekent dat we klanten teleur moeten stellen als een product of dienst niet in hun belang is en dat doen we ook. Op korte termijn is dat misschien niet altijd

even populair, maar op langere termijn is het wel financieel duurzamer.” Jan Bolle: “Burgers zijn tegenwoordig heel mondig en uiten hun onvrede al snel op Twitter of Facebook. Dat kan negatieve publiciteit genereren. We moeten nee durven verkopen als dat beter is voor de klant. Dat vergt moed.” Is er spanning tussen de jonge en oude garde als het gaat om veranderingen in de sector?  Hamers: “Natuurlijk. Dat is ook gezond. Het zorgt voor dynamiek en vooruitgang. Spanning tussen jong en oud is er altijd en overal. Dat heeft niets te maken met de crisis of met de financiële sector.” Bolle: “Banken zijn vrij traditioneel georganiseerd en dat kan het lastiger maken om veranderingen snel door te voeren. Ik proef wat dat betreft wel ongeduld bij jongeren. Zij zien liever dat het tempo hoger ligt. Maar ik vraag me af of de tegenstelling jong en oud zo duidelijk en relevant is. Het gaat om de vraag of je als organisatie snelle veranderingen aankan.” Kán het tempo ook omhoog?  Hamers: “Cultuur is ontzettend lastig te veranderen; het is iets dat zich moet nestelen. Mensen moeten namelijk hun gedrag aanpassen en dat

9

Bank | Wereld

10

Bank | Wereld

“Cultuur ontwikkelt zich langzaam. Gaan we snel genoeg? Jazeker. Kan het sneller? Wellicht een beetje. Maar elke cultuurverandering kost drie tot vijf jaar”

doen ze niet zo snel. Ik geloof daarom niet in snelle cultuurveranderingen. Cultuur ontwikkelt zich langzaam. Gaan we snel genoeg? Jazeker. Kan het sneller? Wellicht een beetje. Maar elke cultuurverandering kost drie tot vijf jaar.” Hoe ver is de sector?  Hamers: “Ik schat dat we halverwege zijn. Het is goed dat er druk wordt uitgeoefend. Zowel intern door de jonge generatie, als door de maatschappij en de politiek. Die druk is nodig, zodat we geen vertraging oplopen en te snel denken dat we de eindstreep hebben gehaald.” De NVB heeft onlangs een cultuurkaart opgesteld (zie kader). Waarom is het belangrijk dat die kaart er nu ligt?  Bolle: “Jonge bankiers willen graag een geluid laten horen. Ik was betrokken bij de ontwikkeling van de cultuurkaart en het is geen eindstation. De kaart vormt juist een vertrekpunt om de dialoog aan te gaan met de samenleving. Het is ook een kompas dat bankiers kan helpen in hun dagelijkse werk. En het is een basis om te praten over zaken die nog niet goed gaan. De banken zetten veel goede stappen en communiceren daar ook over. Maar er liggen nog kansen om opener te zijn over de dilemma’s waarmee de sector worstelt.” Hamers: “Welke dilemma’s?” Bolle: “De kredietverlening aan consumenten en bedrijven en de zorgplicht bijvoorbeeld. We treden als sector niet veel naar buiten met grote dilemma’s. We zitten niet of nauwelijks aan tafel bij tv-programma’s als De Wereld Draait Door.” Hamers: “Is dat zo? Misschien niet zo snel bij dat soort programma’s. Maar we treden wel degelijk naar buiten. We laten bijvoorbeeld van ons horen in de kranten, we schuiven aan bij hoorzittingen in de Tweede Kamer en we schuwen kritische televisieprogramma’s als Kassa of Radar niet.” Welke waarde op de cultuurkaart moet de meeste aandacht krijgen? Hamers: “Ik vind dienstbaarheid de belangrijkste waarde op de cultuurkaart. Het is de essentie van wat we doen: we stellen ons dienstbaar op aan de maatschappij. Maar de waarde die de meeste aandacht mag krijgen is betrouwbaarheid. Het terugwinnen van vertrouwen is het doel

10

Bank | Wereld

Cultuurkaart Financiële Sector De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) organiseerde samen met de Vrije Universiteit en de Duisenberg School of Finance recentelijk drie bijeenkomsten met ruim honderd bankiers tot 35 jaar over de toekomst van de financiële sector. Op basis van die bijeenkomsten werd de ‘Cultuurkaart Financiële Sector’ ontwikkeld. Op de cultuurkaart staan de vijf gewenste waarden voor toekomstige leiders in de sector: betrouwbaar, betrokken, integer, dienstbaar en ambitieus

van al onze inspanningen. Betrouwbaar handelen en daarmee het vertrouwen terugwinnen is ook de uitkomst van de vier andere waarden op de cultuurkaart: betrokken, integer, dienstbaar en ambitieus.” Bolle: “Ik vind integriteit een heel belangrijke waarde. Het betekent dat je dicht bij jezelf moet blijven. Maar ik heb hard gevochten om ook de waarde ambitieus op de cultuurkaart te krijgen. Het is namelijk niet zo dat we achterover kunnen leunen als we straks een cultuurverandering achter de rug hebben. De wereld verandert continu.” Hamers: “Ambitieus is een gedurfde waarde. Eén die vraagt om uitleg, want het kan verkeerd begrepen worden. Sommige mensen zullen zeggen: ‘Vanwege al die ambitie is het juist misgegaan in de financiële sector’. Maar het is zeker goed dat de waarde ambitieus erop staat. Banken willen het elke dag beter doen voor hun klanten. Onze ambitie heeft er bijvoorbeeld voor gezorgd dat het betalingsverkeer in Nederland heel efficiënt is.” Bolle: “We moeten de goede kanten van onze ambitie duidelijk maken. Als ik in de kroeg sta, krijg ik geen positieve reacties als ik vertel dat ik in de financiële sector werk. De banken hebben het alleen maar verkeerd gedaan. Tegelijkertijd vinden we het zo vanzelfsprekend dat we met onze smartphone snel geld kunnen overmaken en dat we overal ter wereld kunnen pinnen tegen relatief lage kosten.” De sector raakt langzaam maar zeker het imago van het snelle geld en de hoge bonussen kwijt. Hoe blijft de sector aantrekkelijk voor jong talent? Bolle: “De financiële sector is een complexe omgeving waarin veel verandert. Bovendien hebben we met onze producten en diensten grote invloed op de levens van mensen. Voor mij is het deze combinatie die het werk uitdagend maakt. We kunnen klanten echt helpen. Het salaris heeft voor mij niet de doorslag gegeven om in deze sector te gaan werken. Bij ING bevalt mij de open, ‘down-to-earth’-mentaliteit. Het is ook geen star, hiërarchisch bedrijf.” Hamers: “Er is wel hiërarchie, maar we zijn geen hiërarchisch bedrijf. Ik geloof ook niet dat het beloningspakket doorslaggevend is. Als ik naar ING kijk, dan zijn we een krachtig merk dat actief is in meer dan veertig landen. We lopen voorop bij het ontwikkelen van nieuwe dienstverlening voor onze klanten. Voor jong talent is dat een spannende omgeving.”

11

Bank | Wereld

Inzicht Simon Zwagemakers Adviseur Zakelijke Dienstverlening

In hun zoektocht naar geld voor hun plannen kunnen ondernemers op allerlei plekken terecht, want het aanbod aan financiers groeit snel. Maar hoe houden ze het overzicht? De vernieuwde Ondernemerskredietdesk maakt hen wegwijs in een veranderend financieringslandschap.

Ondernemerskredietdesk Op woensdag 25 juni is in het bijzijn van minister Henk Kamp van Economische Zaken de vernieuwde Ondernemerskredietdesk gelanceerd. Deze website is een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) en MKB-Nederland. De Ondernemerskredietdesk sluit aan op het veranderde financieringslandschap en het streven is dat de website uitgroeit tot een onafhankelijk platform dat ondernemers gericht de weg wijst naar de financiering die bij hen past. www.ondernemerskredietdesk.nl

Nieuwe wegwijzers in financieringsland Het snel veranderende financieringsklimaat vraagt ondernemers meer na te denken over de financiering van hun onderneming. Zeker nu de economie aantrekt en daarmee de financieringsbehoefte van bedrijven zal toenemen. Banken spelen van oudsher een centrale rol in de financiering van het bedrijfsleven, maar de laatste jaren zien we steeds meer aanbieders van alternatieven. Bekende voorbeelden van nieuwe vormen van financiering zijn crowdfunding en kredietunies. In de praktijk is gebleken dat het voor ondernemers niet altijd even gemakkelijk is het overzicht te behouden en de weg naar partijen te vinden. Financieringswijzer  De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) en MKB-Nederland hebben daarom de Ondernemerskredietdesk, het informatiepunt voor ondernemers die op zoek zijn naar financiering, vernieuwd. Opvallendste vernieuwing is de speciaal ontwikkelde Financieringswijzer. Die stelt de ondernemer een beperkt aantal vragen, zoals: ‘In welke fase bevind je je als ondernemer: starter of bestaand bedrijf?’, ‘Hoe groot is de financiering die je wilt aangaan?’, en ‘Waarvoor heb je de financiering nodig: werkkapitaal, bedrijfsmiddelen, goodwill of research & development?’. Vervolgens krijgt de ondernemer te zien welke soort partij hij voor deze financiering kan benaderen. De nieuwe site wil zo actief een brug slaan naar de diverse koepels van aanbieders van finan-

ciering. De ondernemers kunnen daar dan specifieke informatie vinden over de financiering die het best bij hen zou passen. Checklist  Uitgangspunt van de site is dat bedrijven zich beter voor kunnen bereiden op hun zoektocht naar financiering. Die zoektocht begint altijd met het opstellen van een ondernemingsplan. Met behulp van informatie op de site en een checklist kan iedere ondernemer controleren of het ondernemingsplan alle relevante informatie bevat. Het ondernemingsplan is vaak de basis waar de mogelijke financier zijn oordeel op vestigt. Het is belangrijk dat de kwaliteit van deze plannen zo hoog mogelijk is. Uitgangspunt van de NVB en MKB-Nederland is dat er voor goede ondernemingsplannen altijd ergens passende financiering moet zijn. Meldpunt  Een ander doel van de site is dat ondernemers de knelpunten die zij bij de financiering van hun bedrijf tegenkomen, kunnen melden. In aanvulling op de interne klachtenprocedures die veel financiers zelf al hebben, kunnen ondernemers dus ook via de Ondernemerskredietdesk melding maken van hun problemen. Alle meldingen op de site worden gebundeld en geven zo de NVB en MKB-Nederland goed inzicht in de problemen die spelen bij het verkrijgen van bedrijfsfinanciering.

12

Bank | Wereld

Uitgelicht Hubert Schokker Adviseur Toezicht Arjan Veering Redacteur

Het onafhankelijke instituut DSI gaat het tuchtrecht uitvoeren dat volgend jaar voor de bankensector wordt ingevoerd. Een tuchtcommissie beoordeelt de klachten en kan sancties opleggen. Directeur Jerry Brouwer legt uit wat DSI precies gaat doen.

Tuchtrecht geeft inhoud aan bankierseed Ruim 85.000 medewerkers van banken leggen vanaf volgend jaar de eed of belofte af dat zij zich aan de morele en ethische regels van hun vak zullen houden. Maar de bankiers­eed mag niet vrijblijvend zijn, daarom roept de sector vanaf 2015 een eigen tuchtrecht in het leven. “Een eed moet gehandhaafd worden, anders verliest die een groot deel van zijn waarde”, zegt Jerry Brouwer, directeur van DSI. Na instemming van het parlement zal DSI als onafhankelijk zelfreguleringsinstituut handen en voeten gaan geven aan het tuchtrechtsysteem voor bankmedewerkers. DSI heeft al vijftien jaar ervaring met tuchtrecht voor met name beleggingsspecialisten. Hoor en wederhoor  Brouwer neemt allereerst de angst weg dat bankmedewerkers voor het minste of geringste voor de tuchtcommissie moeten verschijnen. “Voor kleine uitglijders komen mensen echt niet voor het hekje te staan. Het gaat om substantiële misdragingen, of om structurele schendingen van de gedragsregels.” Iedereen kan een klacht indienen: van collega’s bij de bank of compliance-medewerkers tot klanten. In sommige gevallen is DSI

zelf de aanklager. “We houden goed de berichten over de sector in de gaten en als er iets niet in de haak is, kunnen we in actie komen.” DSI fungeert als filter voor de klachten die binnenkomen en beoordeelt via een voor­ onderzoek met hoor en wederhoor of een klacht ontvankelijk is en of die ook echt stand kan houden. Volgens Brouwer is die poortwachtersfunctie essentieel. “Losse flodders halen wij er al uit. Dat scheelt heel veel: aan kosten, voor iedereen, maar ook aan mogelijke impact voor een beklaagde. Maar reken erop dat het geen vrijblijvende gesprekjes zijn.” Sancties  Lang niet alle zaken die ontvankelijk zijn, komen ook uiteindelijk voor de onafhankelijke tuchtcommissie, die bestaat uit een jurist met rechterlijke competenties en experts uit het veld. De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) heeft, samen met de banken, een tuchtreglement opgesteld dat DSI zal toepassen. De mogelijke sancties zijn stevig: schorsing tot maximaal drie jaar, boetes tot € 25.000, taakstraffen of een berisping. Niet alle zaken zullen overigens tot een zitting van de tuchtcommissie komen, bepaalde gevallen 13

kunnen al eerder met een transactie worden afgedaan. DSI en de banken weten dat politiek en maatschappij over hun schouders meekijken. Niet voor niets rept het regeerakkoord van een scherpe tuchtrechtelijke handhaving. “We voelen echt de verantwoordelijkheid om het tuchtrecht goed neer te zetten, met oog voor rechtszekerheid en duidelijke procedures.” Hij benadrukt dat het slagen cruciaal voor de bankensector is om het vertrouwen van de maatschappij terug te winnen. In de genen  Uit ervaring weet Brouwer dat het bij tuchtzaken lang niet altijd om geldgewin gaat, zoals velen denken. “Er zijn allerlei andere redenen, zoals gebrek aan kennis of vaardigheden. Of bewijsdrift.” Educatie en dialoog zijn daarom volgens Brouwer belangrijk, zodat het niet bij het eenmalig afleggen van de eed blijft. Zo kan bijvoorbeeld in evaluaties of functioneringsgesprekken gesproken worden over ervaringen waarbij mogelijk de bankiers­eed in het geding kwam. “Pas dan dringt de betekenis tot in de genen van de sector door.”

Bank | Wereld

CV Cora van Nieuwenhuizen

Interview Cora van Nieuwenhuizen VVD

14

Gekozen als lid Europees Parlement 2014 Lid van de Tweede Kamer voor de VVD 2010-heden Gedeputeerde Staten Noord-Brabant Gedeputeerde o.m. voor mobiliteit en infrastructuur 2007-2010 Provinciale Staten Noord-Brabant Statenlid en fractievoorzitter VVD 2003-2007 Gemeenteraad Oisterwijk Raadslid en fractievoorzitter VVD 1994-2006 Freelance geografe & bedrijfsvoering dieren artspraktijk 1991-2007 Crédit Lyonnais Nederland Diverse bancaire functies 1987-1991 Opleiding Sociale geografie, Rijksuniversiteit Utrecht 1982-1987 Diverse opleidingen NIBE, Nijenrode, TIASNimbas 1987-2010

Bank | Wereld

Interview Dominique d'Haens Public Affairs Den Haag

Ze is dochter van een bankier, werkte zelf voor een bank en is voorzitter van de Vaste Kamercommissie Financiën in de Tweede Kamer. Nu gaat Cora van Nieuwenhuizen namens de VVD naar het Europees Parlement.

‘ECON-commissie staat bovenaan mijn lijstje’ Als voorzitter van de commissie Financiën heeft u de nodige debatten over de finan­ciële sector, en in het bijzonder over banken, meegemaakt. Welk debat heeft op u de meeste indruk achtergelaten?  “De Vaste Kamercommissie Financiën heeft heel veel vergaderd. De maandelijkse voorbereiding van de Ecofin/Eurogroep om het mandaat te bepalen waar de bewindslieden mee naar Brussel kunnen gaan, vormde de basis. Alle zaken rondom de euro, de banken, de bekende probleemlanden kwamen voortdurend aan de orde. Daarnaast is er flink gedebatteerd over allerlei andere onderwerpen, zoals pensioenen, hypotheken, kredietverlening aan het mkb, derivaten, woekerpolissen, belastingverdragen, staatsdeelnemingen en bonussen. Toch zullen de geheime vergaderingen in de aanloop naar de nationalisatie van SNS Reaal mij het meest bijblijven. De enorme impact van de beslissing maakt dat je op dat moment de verantwoordelijkheid van je positie extra voelt. Maar hopelijk komt zo’n situatie niet meer terug.”

De VVD behoudt drie zetels in het Europees Parlement. Tevreden?  “‘Regeren is halveren’ wordt vaak gezegd. Zo bezien ben ik blij met de kleine plus bij de uitslag voor het Europees Parlement en het behoud van onze drie zetels. In deze moeilijke tijden hebben wij als grootste regeringspartij veel impopulaire maatregelen moeten nemen en hervormingen in gang gezet, die mensen direct in hun portemonnee voelen. Ik tel mijn zegeningen en denk dat we tevreden kunnen zijn met deze stabilisatie.”

De laatste jaren is er intensief gedebatteerd over de bancaire sector binnen uw commissie, waarbij het er soms hard aan toe ging. Heeft u nog een advies voor de nieuwe voorzitter van de commissie?  “Ach, met adviezen aan je opvolger moet je altijd zuinig zijn. Iedereen doet het op zijn eigen manier.

U begint binnenkort in Brussel als europarlementariër. Wat is uw ambitie in het Europees Parlement?  “De overheid creëert geen banen, dat doen bedrijven. Alleen als bedrijven kunnen groeien, komt er meer werk. Eerlijke concurrentie is hard nodig. Ik wil mij daar in Brussel sterk voor maken. Voor de

Ik houd zelf erg van strak vergaderen. Alle financieel woordvoerders zijn erop ingesteld om binnen een paar minuten hun vragen te stellen en hun politieke punten te kunnen maken. We waren altijd op tijd klaar. De sfeer onderling was goed, de commissie bestond uit een mooie club gedreven politici. Vaak ‘hard’ op de inhoud, maar nooit op de persoon. Het allerbelangrijkst is misschien wel humor. Een vrolijke toon relativeert en kan de spanning breken.”

15

paprikateler uit het Westland die in Italië flink zaken doet. Voor de transportondernemer uit Brabant, die heel E ­ uropa als werkgebied heeft. Voor de Hema die de markt verovert in Frankrijk en Spanje. Europa moet voor hen werken en niet a­ ndersom. Brussel moet terug naar de basis: zorgen voor welvaart en veiligheid. De rest regelen we in Nederland zelf.” Gezien de omvang van de Nederlandse financiële sector is een stevige Nederlandse vertegenwoordiging in de ECON-commissie van belang. Ziet u daar een rol voor uzelf?  “Het lidmaatschap van de ECONcommissie staat bovenaan mijn lijstje. De interesse voor de financiële wereld heb ik met de paplepel ingegoten gekregen. Mijn vader is zijn hele leven bankier geweest en zelf ben ik ook bij diverse banken actief geweest. De laatste jaren voor zijn dood heeft mijn vader veel verdriet gehad van het reputatieverlies van de sector. Dat heeft mij zeer geraakt. Met mijn vader in gedachten wil ik graag een bijdrage leveren aan de stabiliteit, concurrentiekracht en reputatie van de Nederlandse financiële sector binnen en buiten Europa. Er is de afgelopen jaren veel Europees beleid in de steigers gezet, dat uitgewerkt moet worden. En ‘the devil is in the detail’, zaak dus om er bovenop te zitten.”

Bank | Wereld

Implicaties Europese verkiezingen De eurosceptische en anti-Europese partijen hebben flinke winst geboekt bij de Europese verkiezingen. Toch zal het Europees Parlement er niet door ontwricht raken, omdat de proEuropese partijen ruim 70% van de zetels in handen hebben. Toch kan de uitslag doorwerken in de politieke koers van de Europese Unie, zeker nu de grootste machtsblokken in het Europees Parlement – EVP en S&D – op elkaar aangewezen zijn voor een overtuigende meerderheid. Dat kan ook gevolgen hebben voor de financieel-economische dossiers, zoals hervorming van de Europese bankenstructuur. Tevens zal de uitslag impact hebben op de verdeling van posities in de nieuwe Europese Commissie, die vanaf 1 november aantreedt.

Nieuws uit Brussel Martijn Vliegenthart Public Affairs Brussel Emma Schutte Medewerker Public Affairs

Nalatenschap van Barnier Meer dan 40 wetsvoorstellen, 200 opinies en rapporten, 320 trilogieën, 35.000 amendementen en ruim 300 vergaderingen: cijfers die duidelijk maken dat Brussel de afgelopen jaren een volle hervormingsagenda had die moest bijdragen aan de financiële stabiliteit in Europa. Van kapitaalseisen tot bonusrestricties en van toegang tot een basisbankrekening tot aan de totstandkoming van een Europees resolutiefonds. De financiële sector is in de afgelopen zes jaar, sinds de val van Lehman Brothers, sterk veranderd. In mei presenteerde uittredend Europees Commissaris Michel Barnier zijn nalatenschap in het rapport ‘Economic Review of the Financial Regulation Agenda’. Hierin blikt Barnier terug op de door de Commissie geïnitieerde finan­ ciële wetgeving van de afgelopen vijf jaar en de impact daarvan op de financiële sector. Balans  Jarenlang hebben vertegenwoordigers van de financiële sector en andere beleids­makers de Europese Commissie om dit rapport gevraagd. Toch is het niet het verwachte kwantitatieve stapelingsonderzoek geworden. Het 350 pagina’s tellende rapport

maakt vooral de balans op van de nieuwe regelingen die de Commissie heeft voorgesteld. Niet verwonderlijk: de uitkomsten van het rapport zijn positief naar de mening van Barnier. Dat de Europese Unie de financiële sector de afgelopen jaren strikt heeft gereguleerd, is duidelijk. Toch is het beeld nog niet compleet, want de Europese bankenunie, de grootste hervorming tot nu toe, die op 4 november begint, is nog niet meegenomen in het onderzoek. Daarnaast is de impact van een aantal andere wetsvoorstellen moeilijk vast te stellen, omdat ze onlangs pas zijn aangenomen. Barnier vindt het te prematuur voor een finaal oordeel, maar schat desondanks de kosten van de nieuwe regels voor de financiële sector op zo’n € 40 mrd per jaar. Voordelen of nadelen  Ondanks het nog onvolledige beeld is Barnier zeer positief over de uitwerking van de regels op de financiële sector. De Europese economie zal volgens het onderzoek profiteren van de financiële stabiliteit voor een bedrag dat jaarlijks kan oplopen tot € 140 mrd. Werkgeversorganisatie VNO-NCW heeft KPMG echter reeds in 2012

16

opdracht geven om samen met de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) ook zo’n stapelingsonderzoek te verrichten. Hieruit blijkt dat de regels in beginsel bijdragen aan de veiligheid en stabiliteit van banken, maar dat daar ook een hoge prijs voor betaald moet worden. Volgens het onderzoek heeft de stapeling van Europese regels een verstikkende werking op de Nederlandse financiële sector, die slecht is voor de economie. Uit het onderzoek blijkt dat de optelsom van nieuwe regels voor de bancaire sector kan leiden tot een krimp van kredietverlening tot en met 2015 van € 200 mrd. Kwantitatief  Daarom is het belangrijk dat de Europese Commissie nog komt met een volledig, kwantitatief stapelingsonderzoek dat ook de impact van regels op bijvoorbeeld de kredietverlening van banken meet. Banken, toezichthouders en de overheid moeten met elkaar in gesprek blijven over de impact van wetgeving en moeten samenwerken om te voorkomen dat regelgeving de financiële sector en de economie op korte of lange termijn zou schaden.

Bank | Wereld

Groen beleggen effectief voor verduurzaming economie De expert Menko Been Adviseur Fiscale Zaken

De uitvoering van het SER-Energieakkoord en de milieudoelstellingen van de overheid vereisen de komende jaren miljarden euro’s aan financiering. De fiscale regeling voor ‘Groene Beleggingen’ in samenhang met de regeling ‘Groenprojecten’ is hierin van groot belang. Dit kosteneffectieve instrument levert een belangrijke bijdrage aan de realisatie van de kabinetsdoelen. In 2013 is het aantal door de overheid toegekende groenverklaringen voor duurzame projecten (meer dan) verdrievoudigd ten opzichte van het jaar ervoor. Voor dit jaar wordt een verdere groei in groene projecten en toegekende groenverklaringen verwacht. Het is dan ook van het allergrootste belang dat deze projecten, die sterk bijdragen aan werkgelegenheid en innovatie, kunnen rekenen op een stabiel investeringsklimaat. In september vorig jaar is het breed gedragen SER-Energieakkoord gesloten. Ook de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) is bij het akkoord betrokken om de expertise van banken in te zetten voor een goede financierbaarheid van groene projecten, onder meer via het Expertisecentrum financiering duurzame projecten. De NVB verwacht hierbij de ‘groenregeling’ goed in te kunnen zetten voor het financieren van groene projecten. De banken werken al sinds 1995 met de overheid samen bij deze groenregeling voor het stimuleren en financieren van innoverende, duurzame (energie)projecten. De overheid geeft via de inkomstenbelasting een belastingvoordeel aan groene spaarders en beleggers. Dit belastingvoordeel compenseert een lagere rente op spaartegoeden of een lager rendement op een belegging, zodat de groenbank of het groenfonds een lening met een lager rentetarief kan verstrekken aan een duurzaam project. Om in aanmerking te komen voor een lening via de groenregeling, moet een project van de overheid een groenverklaring krijgen. Deze publiek-private samenwerking is zeer succesvol en oogst lof in de EU en daarbuiten (en wordt zelfs gekopieerd). Eind 2013 was zo € 4,6 mrd privaat geld beschikbaar gesteld voor verduurzaming van onze economie. Dat betekent dat € 1 aan belastingderving meer dan € 50 aan private middelen mobiliseert. De maatschappelijke baten zijn nog veel groter, zo bleek vorig jaar uit een rapport van onderzoeksbureau CE Delft, dat in ontvangst werd genomen door staatssecretaris Wilma Mansveld van Milieu. ”De groenregeling is een effectieve duw in de rug die ondernemers en beleggers over de brug helpt. Juist in tijden van crisis blijkt de stimulerende rol effectief.”

Meer toezicht op de toezichtkosten De expert Hubert Schokker Adviseur Toezicht

De overheid stopt vanaf volgend jaar haar bijdrage aan de kosten van het toezicht op de financiële sector. Die toezichtkosten zijn het afgelopen decennium fors gestegen. In 2000 bedroegen de kosten nog € 66 mln, in 2013 waren die al verdrievoudigd naar € 215 mln. De overheid draagt hieraan momenteel ruim € 38 mln bij. De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM) verzorgen in Nederland het toezicht op de financiële sector. Hoogwaardig toezicht draagt bij aan de kwaliteit van de producten en diensten van banken, verzekeraars en pensioenfondsen. Sinds 2000 worden de toezichtkosten in Nederland gezamenlijk betaald door de overheid en de onder toezicht staande instellingen. Vanaf 1 januari 2015 verdwijnt echter de bijdrage vanuit de overheid, een bezuiniging uit het regeerakkoord van het kabinet-Rutte 2. Bij de bepaling van deze kosten is overigens nog geen rekening gehouden met de in beginsel eenmalige kosten die worden gemaakt voor de zogenoemde ‘asset quality review’ (AQR). Die bedragen maximaal € 61 mln en zullen volledig door de betrokken banken worden betaald. Nu de overheid haar bijdrage schrapt, is het belangrijk dat er een gedegen controle op de uitgaven aan toezicht blijft bestaan. Het toezicht op op de toezichtkosten moet worden versterkt. Begin juni is het wetsvoorstel van minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën verschenen waarin hij de bezuiniging verder uitwerkt. In een reactie hierop wijst de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) op een aantal belangrijke zaken die niet in het wetsvoorstel zijn verwerkt. Zo moet de minister zelf een voldoende prikkel behouden om de toezichtbegroting goed te controleren. Ook zou het verstandig zijn de omvang van de kostenstijging jaarlijks te begrenzen en die bijvoorbeeld maximaal gelijk met de inflatie te houden. Daarnaast ziet de NVB een rol voor de Algemene Rekenkamer, die zou kunnen beoordelen in hoeverre de middelen van de toezichthouders efficiënt en doelmatig besteed worden. Tot slot is het belangrijk dat de minister ingaat op de toezichtkosten door de komst van de bankenunie. Vanaf 4 november zal de Europese Centrale Bank toezicht houden op naar verwachting zeven Nederlandse banken. Dit zou niet mogen leiden tot een dubbele rekening voor de sector.

17

Bank | Wereld

tKortKortKortKortKortKortKortKortKortKortKortKortKo

Primeur voor online jaarverslag

Voor het eerst brengt de Nederlandse Ver­ eniging van Banken (NVB) haar jaarverslag exclusief online uit. Het motto is Versterken & Vernieuwen. Binnen de thema’s Toezicht, Betalen, Veiligheid & Fraude, Ondernemen & Financieren, Sparen, Lenen & Beleggen, Wonen en Financiële educatie blikken we

samen met onze leden en stakeholders in woord en beeld terug op het jaar 2013. Op 23 juni hebben leden van de NVB tijdens de Algemene Ledenvergadering de jaarstukken, waaronder het jaarverslag, vastgesteld. Het jaarverslag is online te bezoeken via www.nvbjaarverslag.nl.

Beperkt aantal klachten derivaten

Banken proberen zorgen bij ondernemers over hun rentederivaat weg te nemen. In de media verschenen berichten over met name het midden- en kleinbedrijf dat moeilijkheden zou ondervinden met derivaten. Onderzoek van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) wijst uit dat minder 17.000 mkb’ers een rentederivaat gebruiken om het risico van stijgende rente af te dekken. Dat ondernemers zich zorgen maken over de tussentijdse negatieve marktwaarde van hun derivaat, is voorstelbaar. De waarde van een derivaat is op het einde van de looptijd echter altijd nul waardoor er dan geen kosten zijn voor bank of klant. Alleen als de onderliggende lening vervroegd wordt afgelost moet het derivaat worden tegengesloten en moet de eventueel negatieve

waarde worden betaald. Om mogelijke zorgen bij ondernemers weg te nemen, toetsen banken in overleg met de AFM of sprake is geweest van passende dienstverlening. Allereerst wordt gekeken naar financieringen onder € 1 mln en ondernemers waarbij de continuïteit onder druk staat. Ondernemers kunnen ook zelf contact op te nemen met hun bank. Als in individuele gevallen de dienstverlening niet passend is geweest, kan naar een oplossing op maat worden gezocht. Onder de NVB-leden zijn er momenteel minder dan 130 klachten in behandeling over financieringen van ondernemers die ook een rentederivaat hebben. Niet alle klachten gaan over het rentederivaat.

Bankenbijen zwermen uit

Op het dakterras van de NVB verzorgen imkers een bijenkast. Ruim 20.000 ‘bankenbijen’ zwermen van daar uit over de Amsterdamse Zuidas. Het project Gastvrij voor de Bij probeert de bijenstand te verbeteren door volken te ‘verhuren’ aan particulieren, bedrijven en instellingen. Het aantal bijen in Nederland loopt de laatste jaren, mede door ziektes, snel terug. Eens in de paar weken komt een imker van Gastvrij voor de Bij de kast onderhouden. Begin van de zomer verwacht de NVB de eerste ‘bankenbijhoning’.

Nieuw ledennet: realtime en responsive

De NVB lanceert in augustus 2014 haar vernieuwde ledennet. Het ledennet fungeert als kennis- en informatieportaal. Leden vinden hier hun vergaderstukken en updates van diverse dossiers waarop de NVB actief is. Met het vernieuwde ledennet gaat de NVB meer realtime informatie delen en kunnen de leden elkaar beter vinden middels uitbreiding van profielgegevens. Daarnaast zal het online samenwerken geïntroduceerd worden binnen

18

vergadergroepen. Het nieuwe ledennet is geheel ‘responsive’ en dus geschikt voor gebruik op tablet en heeft een eigentijdse vormgeving. Het huidige ledennet wordt door meer dan 3000 leden bezocht. Medewerkers van leden van de NVB die nog niet zijn aangesloten op dit verenigingsportaal, kunnen zich aanmelden als nieuwe gebruiker via https://ledennet.nvb.nl.

Bank | Wereld

o

blog boek dvd film fotoboek toneel website app blog boek dvd film fotoboek toneel website app blog boek dvd film toneel website app blog boek dvd film fotoboek toneel website app blog boek dvd film fotoboek toneel website app blog boek dvd film toneel website app blog boek dvd film fotoboek toneel website app blog boek dvd film fotoboek toneel website app blog boek dvd film toneel website app blog boek

Mediatheek Before they pass away Getipt door Caroline Princen Lid Raad van Bestuur ABN-AMRO Even heb ik overwogen om een film te kiezen voor de Mediatheek, of de televisieserie ‘Borgen’, toch kom ik op een boek, een fotoboek. De fotograaf Jimmy Nelson – van oorsprong een Brit, maar hij woont al vijftien jaar in Nederland – heeft twee jaar de wereld rondgereisd om de laatste traditioneel levende stammen te fotograferen, van de Yali in Indonesië tot de Chukchi in Siberië, van de Samburu in Kenia tot de Tsaatan in Mongolië. Vorig jaar op de TEDx in Amsterdam hield Jimmy Nelson een geweldige presentatie. Hij vertelde over hoe hij door de sneeuw van Siberië moest dwalen op zoek naar een van de stammen. Hoe hij telkens opnieuw het vertrouwen moest winnen van de ‘tribes’ die hij wilde fotograferen. Voor hen was hij een vreemde, blanke, kale man, die hun taal niet sprak. Het duurde soms weken voor hij zijn plek had gevonden en de mensen zich lieten fotograferen. Zijn presentatie is nog op YouTube te zien, echt een aanrader. Een week na die presentatie heb ik het fotoboek gekocht. Het is een groot formaat. Fotografie is mijn favoriete kunstvorm; als ik moet kiezen tussen een foto of schilderij valt mijn oog toch meestal op de foto. Zelf fotografeer ik ook graag. De foto’s zijn afwisselend portretten en opnames van de mensen in hun omgeving, vaak indrukwekkende landschappen waar zij helemaal in thuis zijn. Nelson beeldt hen respectvol af met hun gewaden en tatoeages. Het is een boek vol trots. Het laat de mooie kanten zien, maar ook het harde leven. De mensen moeten echt vechten voor hun bestaan. Maar je ziet ook de zorgzaamheid en sterke familiebanden. Zijn boek laat onze huidige wereld, onze moderne samenleving, zien wat onze oorsprong is en dat die – terwijl Nelson helemaal niet ‘boodschapperig’ is – dreigt te verdwijnen. ‘Tribal leadership’ fascineert me: hoe een stam geleid wordt, wat het belang is van tradities, rituelen, en het overleveren van normen en kennis van generatie op generatie. Om het naar ons eigen bestaan te trekken: wij hebben ook behoefte aan ‘communities’. Trots is zo belangrijk, ook in de financiële wereld en dat is de laatste tijd best moeilijk geweest. Maar trots is nodig om het beste uit jezelf te halen en uit je organisatie. Daarnaast zijn er de verhalen. Een goed verhaal waarin je vertelt wat je wilt, werkt vaak beter dan honderd powerpoints. En hoe dichter de verhalen bij jezelf blijven, hoe krachtiger ze zijn. Dat maakt het boek inspirerend: puur, eenvoudig en daarom zo relevant voor ons. Jimmy Nelson, ‘Before they pass away’, TeNeues, 2013, www.beforethey.com. De foto's van Jimmy Nelson zijn tot 7 september te zien in het Rijksmuseum Volkenkunde in Leiden.

19

Bank | Wereld

20

NVB@bankensector 20 mei 2014 Spontaan debat @chrisbuijink met @paultang @martinvisser e.a. op Zuidas: kapitaalbuffers Europees regelen, niet in NL pic.twitter.com/jBUcjD1P9r Peter Sieradzki, ceo Insinger de Beaufort in Banking Review lente 2014 ‘Waar ik het meeste waarde aan hecht, is dat onze mensen hun beloften nakomen: do what you say’ NVB@bankensector 28 mei 2014 Banken willen zorgen ondernemers over rentederivaat bij financiering wegnemen Gerrit Zalm, bestuursvoorzitter ABN AMRO in Elsevier 19 april 2014 ‘Over vier jaar moet er een gave bank staan die wordt gewaardeerd door klanten en waar medewerkers trots op zijn’ Arjan Doevendans, medewerker van ABN AMRO, op nu.nl op 13 juni 2014 ‘Minister Dijsselbloem moedigde ons aan het niet bij mooie woorden te laten, maar dat wat op papier staat om te zetten in actie.’ http://www.nu.nl/weekend/3799359/jonge-bankiers-willencultuuromslag.html NVB@bankensector 23 april 2014 Met Europese bankenunie van bail-out naar bail-in, rekening niet naar publiek. @J_Dijsselbloem bij #financielepoort Jan Hommen, ex-topman ING in Elsevier 10 mei 2014 ‘Nog een les: zorg dat je verslaglegging snel beschikbaar is. Hoe sneller je je jaarverslag publiceert, des te meer tijd je hebt voor zaken met een toegevoegde waarde voor de bedrijfsvoering’

Geluiden uit de media

Bank | Wereld