Back to Basics (Contrast Law) Beginselen van de strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext Patrick Waeterinckx Advocaat balie Antwerpen – Antaxius Advocaten (Off counsel) Praktijkassistent VUB en UA Docent AMS Geregistreerd Forensic Auditor
• Relatie Strafrechtelijke verantwoordelijkheid (SRV) & compliance risk – Compliance risk algemeen: • • • •
20/10/2011
Oorzaken risico Situering Negatieve effecten van het risico Aanpak risico CRM bijzonder aspect liability management
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
2
• Relatie Strafrechtelijke verantwoordelijkheid (SRV) & compliance risk – Niet naleven strafrechtelijk gesanctioneerde regels in het bijzonder: • Herkomst risico • Omvang risico • Strafrechtelijke risicobeheersing onderdeel behoorlijk ondernemingsbestuur
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
3
• Overzicht risico’s SRV Zware straffen Voor NP en/of RP
Inbreuk
Onderzoek: reputatieschade en continuïteitsbedreigend
Veroordeling
Administratieve Handhaving (o.a. Zware boetes)
20/10/2011
Strafregister
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
Schadevergoeding en andere burg. gevolgen
4
• De autonomie van het strafrecht – Feitelijke toestand primeert – Voorbeelden – Niet strijdig met strikt interpretatie strafwet
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
5
• Het schuldstrafrecht – Het principe – Tendens tot objectivering binnen ondernemingscontext
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
6
• Daderschap van de leidinggevende NP – Toerekening aan de natuurlijke persoon • Wettelijke toerekening • Conventionele toerekening • Rechterlijke toerekening
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
7
• Daderschap van de ‘toezichthoudende’ NP – Toezicht op normconformiteit als aspect van behoorlijk ondernemingsbestuur – Normatief gestuurd toezicht op compliance leidt tot verruimd risico op strafrechtelijke verantwoordelijkheid
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
8
• Daderschap van de ‘toezichthoudende’ NP – Bijzondere risico’s voor leidinggevenden (i.h.b. bestuurders en zaakvoerders: • • • •
Deelneming Nieuwe vormen van daderschap Bewaker moreel bestanddeel RP De “decumulregeling” in overeenstemming met art. 5 lid 2 Sw.
– De vaste vertegenwoordiger, een ‘nieuw (sic) anachronisme’ 20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
9
• Daderschap van de RP – Welke RP? • • • •
Privaatrechtelijke Geassimileerde personen Publiekrechtelijke Buitenlandse
– Toerekening • Materiële (art, 5, lid 1 Sw.) • Morele – Opzettelijke misdrijven – Misdrijven die geen opzet vereisen
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
10
• Daderschap van de RP – Decumulregeling • Schema
2 voorwaarden voor samenloop
Art. 5, 1 lid Sw.
+
Art. 5, 2 lid Sw.
Werd er in concreto opzettelijk gehandeld? Neen
Ja
Decumul
Cumul
Zwaarste fout?
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
11
• Daderschap van de RP • Effect decumul • Invulling begrip “zwaarste fout”
– Toepassing SRV RP in de ruimte • Buitenlandse RP in België • Extraterritoriale toepassing van de SRV RP
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
12
• Bestraffing van de RP – Vermogensstraffen: • Geldboete • Verbeurdverklaring
– Beperking handelingsbekwaamheid: verbod werkzaamheid en sluiting inrichting – Bestaan: ontbinding – ‘Moderne schandpaal’: bekendmaking
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
13
• Procedure – Verschijning van de rechtspersoon: • Principe (art. 185 Sv.) • LAH (art. 2bis V.T.Sv.) – – –
Doelstelling Problemen Kritiek
– Bewarende maatregelen door OR (art. 91 Sv.)
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
14
• Procedure – Herstructureringen en het verval van de strafvordering (art. 20 V.T.Sv.) •
2 grote groepen
VERVAL SV (limitatief art. 20 V.T.Sv.) 20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
GEEN VERVAL SV (residu) 15
• Preventie – delegatie van bevoegdheden Delegerende
Gedelegeerde bevoegdheden
•Aard van de persoon RP of NP •Bevoegdheden Delegeerbaar of niet Precieze omschrijving •Toezicht en controle •Afwezigheid fout of bedrog •Middelen ter beschikking •Bekleden met gezag
•Duidelijk en expliciet •Precieze omschrijving •Effectieve overdracht
Gedelegeerde
•Aard van de persoon RP of NP Intern of extern •Bekwaamheid •Gezag •Middelen •Aanvaarding
Informatie en communicatie Monitoring 20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
16
20/10/2011
Back to Basics - Beginselen van strafrechtelijke verantwoordelijkheid in ondernemingscontext
17
