2012. We gaan dit jaar Back to basics: Fotograaf Rik Goverde heeft tijdens het. CGW Special. Najaarscongres: Back to Basics

VGCt nieuwsbrief Najaarscongres: Back to Basics Ook dit jaar is het najaarscongres een groot succes: ruim 1300 deelnemers, een sterk inhoudelijk programma en een fantastische sfeer.

W

e gaan dit jaar Back to basics: leertheorie en exposure staan centraal. Om ons bij de les te houden is er een gespreksleider voor de keynotes: Eveline Brandt, journaliste, mindfulnesstrainer en goed ingevoerd in de GGz. Zij laat zich onder andere leiden door tweets met #NJC2012 vanuit de zaal. De keynotesprekers zijn allen Nederlandstalig (waaronder drie vrouwen, dat is wel eens anders geweest) en houden zich terdege aan de richtlijnen van Arnold van Emmerik, afzwaaiend voorzitter van de commissie najaarscongres.

Keynotes Dirk Hermans (foto boven) vergelijkt het belang van de axioma’s in de leertheorie met die van Euclides voor de wiskunde. Laatstgenoemde stelt dat twee punten altijd verbonden kunnen worden door een rechte lijn en dat een dergelijke rechte lijn eindeloos doorgetrokken kan worden. Op dezelfde wijze zijn wij verbonden door onze axioma’s over het menselijk gedrag. We zien gedrag, zowel functioneel als niet functioneel (met andere woorden: het ontbreekt aan discontinuïteit tussen gezond en ziek) als zinvolle responsen op betekenisvolle stimuli. Hermans waarschuwt: als we niet oppassen, eindigen we als garagist die zijn eigen auto niet langer kan repareren en gaan neuropsychologen aan de haal met onze ijzersterke leerwetten. Zo iemand als neurocognitief ontwikkelingslees verder op pag. 2 >

04/2012 CGW Special

Najaarcongres 2012

8,9 en 10

Presentaties & foto’s Wilt u de presentaties van workshops en symposia nog eens terugkijken? Dat kan via www.vgctnajaarscongres.nl. Hier staan de presentaties online die door de sprekers beschikbaar zijn gesteld. Helaas was het niet mogelijk om alle presentaties online te zetten. Dit in verband met gevoelige onderzoeks- of cliënteninformatie.

Terugblik op het najaarscongres 3 door Eveline Brant

F

otograaf Rik Goverde heeft tijdens het najaarscongres veel foto’s gemaakt: keynotes, workshops, clinical masterclasses, het diner op donderdagavond, posterpresentaties, lunches en nog veel meer. Enkele van deze foto’s vindt u terug in deze nieuwsbrief en de rest kunt op www.vgctnajaarscongres.nl bekijken. Hier vindt u ook een link naar de website van het Fotohokje, waarin u tijdens het najaarscongres op de foto kon gaan.

Vacature VGCt bestuur 4 Vereniging en CGW-ers

En verder: • Sectienieuws 4 • Ledenraad 5 • N=1 casus 7 • Verenigingsnieuws 11 • Back to the Future 12 • Posterprijs 12

vervolg van pag. 1 > Afscheid van Arnold van Emmerik, voorzitter commissie najaarscongres

psycholoog Eveline Crone misschien? Zij gunt ons in haar keynote een blik in fMRI’s van driehonderend puberende breinen in de prospectieve Braintime database. Het overactieve beloningsgebied verklaart bij de puber de steile leercurve in sociaal- én experimenteergedrag met drugs. Merel Kindt geeft een keynote over interferentie van reconsolidatie van angst binnen semantische netwerken door propanolol, waarbij eiwitsynthese direct geblokkeerd wordt. In experimentele situaties verdwijnt de fysiologische en subjectieve angst (bijvoorbeeld voor een enge spin) dan geheel. Voor extinctie van verwachtingsangst is meer nodig: het dokteren aan optimale leercondities om het geheugen open te stellen voor verandering van het geheugenspoor. Ouderwets degelijke maatvoering door de gedragstherapeut wordt vereist.

Uitreiking ZonMw parel

Actief deelnemen aan de workshops

Ouderwets degelijke maatvoering door de gedragstherapeut wordt vereist Agnes van Minnen doet hier nog een schepje boven op. Zij waarschuwt dat therapeuten vergeten dat herinneringen badeendjes in een donkere badkuip zijn; het slachtoffer heeft het echte gevaar al getrotseerd. Olatunji e.a. bewijzen dat rechttoe rechtaan exposure voor PTSS bij ernstige vormen van comorbiditeit (psychose, dissociatie, suïcidaliteit, voorgeschiedenis met hartlijden) veilig is en op zijn minst net zo effectief is als bij pure PTSS (effect size: 1.3), soms (bij dissociatie) zelfs extra werkzaam. En toch ontvangt slechts 17% imaginaire exposure! Het is om je collectief voor te schamen. 2

Parels Een ZonMw-parel (bestemd voor onderzoek met meer dan gemiddeld resultaat op een knelpunt in de GGz) wordt uitgereikt aan Patricia van Oppen. Zij toont samen met Jenneke Wiersma en Anneke van Schaik de werkzaamheid aan, vooral op langere termijn, van het Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapie bij chronische depressie. Uitgangspunt is de operante notie: alles wat je doet heeft (een) effect. Mijn eigen pareltje gaat naar Annelies Spek voor haar workshop over autisme bij vrouwen (20% van de ASS betreft een vrouw). Wat zijn het prachtige videofragmenten

van twee autistische vrouwen! We weten dat ouders met dochters overleggen en aan zonen instructies geven. Vrouwelijke autisten zijn dan ook veel spraakzamer dan mannelijke, maar bij goed luisteren valt bij hen hetzelfde gebrek aan wederkerigheid in het contact op. Een mooi voorbeeld van gen-omgeving interactie! Een van de casussen gaat over een vrouw die haar beste vriendin ‘hondoleert’ met het verlies van haar trouwe hond. Bij de eindevaluatie kan Brandt tevreden constateren dat de boodschap is overgekomen. Vooral Van Minnen heeft op mij diepe indruk gemaakt. Een jaartje vasthouden allemaal, dan mogen we volgend jaar de teugels vieren: Back to the future. (EB)

Het was me een waar genoegen om twee dagen ‘mevrouw de voorzitter’ te zijn tijdens het Najaarscongres van de VGCt. Vier prominente sprekers hielden een inhoudelijk zeer sterke presentatie, en waren daarna niet te beroerd om in een gesprek met mij daar nog wat dieper op in te gaan, plus af en toe een zijpad in te slaan of een persoonlijke vraag te beantwoorden. Mijn doel was om de sprekers steeds goed duidelijk te laten maken wat de behandelaars in de zaal aan hun boodschap hádden: wat konden zij hiermee in hun praktijk, wat zouden ze bij wijze van spreken de maandag na het congres al anders kunnen doen? De

organisatie van het najaarscongres had in vorige jaren vaak gehoord dat het publiek hieraan behoefte had, en ik denk dat daarin nu goed is voorzien. De mensen in de zaal konden zelf vragen stellen, vooraf of tijdens de presentaties via Twitter, en daar werd – zij het nog wat bescheiden – ook gebruik van gemaakt. De sprekers konden op hun beurt helder en aantrekkelijk uitleggen wat hun theorie betekent voor de praktijk, nu of in de nabije toekomst, als resultaten uit het lab (Merel Kindt) hun weg vinden naar

Eveline Brandt en Eveline Crone

de behandelkamer. Of als bevindingen uit onderzoek naar het puberbrein (Eveline Crone) leiden tot nieuwe interventies.

Sfeervol Het leek me aanvankelijk een wat intimiderend aantal: meer dan 1200 mensen als publiek, maar de zenuwen kregen bij mij eigenlijk nauwelijks kans om toe te slaan omdat de sfeer zo opvallend prettig was. Zowel de sprekers die ik van te voren uitgebreid had gesproken als de organisatoren, congrescommissie én de mensen in de zaal die ik heb ontmoet waren uiterst vriendelijk, betrokken en inhoudelijk geïnteresseerd. Het werden voor mij op deze manier twee dagen van een soort aanhoudende flow, dagen bovendien waarop ik veel heb geleerd, gepraat én gelachen. Bedankt!

Merel Kindt

3

Back to Basics, Back to the Future Wat hebben we een geweldig najaarscongres achter de rug. Ik hoop dat u er bij was? Ik heb op het moment dat ik dit schrijf de evaluatie door de meer dan 1200 deelnemers nog niet gezien maar ik durf te beweren dat dit het beste VGCt najaarscongres tot nu toe was. Inhoudelijk sterk, goede keynotes, interessante symposia en workshops en een hele goede sfeer op en tussen de ruwhouten (want: Back To Basics) banken. Alleen de visnetten en de druipkaarsen ontbraken (en dat was maar goed ook). Het was zo Back to Basics dat het de oudere generatie deed denken aan de congressen in Woudschoten, Dalfsen. Dank aan iedereen die heeft bijgedragen, als spreker, workshopgever, posterindiener, de najaarscongrescommissie, alle medewerkers bureau, Marja van der Meulen. Een speciaal woord van dank aan Arnold van Emmerik die zes jaar lang een uitstekende voorzitter van de congrescommissie is geweest van, zoals hij zelf zegt, de leukste commissie van de vereniging. Arnold was onderzoekend zolang het kon, beslissend als het moest. En nu op weg naar 2013: Back tot the Future is het thema van het congres op 13, 14 en 15 november 2013. Het wordt futuristisch met alle informatie over de mogelijkheden van internetbehandelingen, gebruik van “virtual reality” etc. Reserveer deze data dus vast in uw nieuwe agenda voor het komend jaar! Ik wens u een mooie kerst en een goede jaarwisseling. 2013 wordt op allerlei gebied uitdagend. Maar de cognitieve gedragstherapie en de VGCt staan er sterk voor dus we gaan met vertrouwen het nieuwe jaar in. Hubert van der Kleij Directeur VGCt

ten geleide

Terugblik door Eveline Brandt

sectienieuws •

Studiedag sectie verslaving: get ready: go! Op 15 februari organiseert de sectie verslaving een studiedag in Utrecht voor cognitief gedragstherapeuten (i.o.), cognitief gedragstherapeutisch werkers (i.o.) en andere belangstellenden werkzaam in de verslavingszorg. Tijdens deze dag zal dr. A. Goudriaan een keynote verzorgen met de titel Het brein als behandelterrein? Implicaties van veranderde hersenfuncties bij verslaving voor de praktijk. De rest van de ochtend en middag zijn er verschillende workshops over E-health in de verslavingszorg, de geïntegreerde behandeling van verslaving en PTSS, nieuwe middelen en medicamenteuze behandelmogelijkheden, en het nieuwe motiveren: motiveren 3.0. Naast een sterk inhoudelijk programma biedt deze studiedag ook de mogelijkheid om bij te praten met collega’s uit te verslavingszorg. Ook kunt u de jaarvergadering van de sectie verslaving VGCt bijwonen. Kijk voor meer informatie op www.vgct.nl

Vacature bestuurslid portefeuille ‘Vereniging en CGW-ers’ De VGCt zoekt per juni 2013, als opvolger van Adriana KellingZuidema, een bestuurslid met als taakgebied: het functioneren van de VGCt als vereniging en de opleiding/registratie tot Cognitief Gedragstherapeutisch Werker. Bestuurstaken VGCt Het VGCt-bestuur is verantwoordelijk voor ontwikkeling en uitvoering van het beleid van de VGCt. Het bestuur geeft uitvoering aan het Beleidsplan 20122014. De bestuurstaken zijn verdeeld op basis van portefeuilles en besluiten worden genomen tijdens bestuursvergaderingen. Huidige verdeling portefeuilles: De portefeuille Wetenschap (inclusief het najaarscongres en het tijdschrift) wordt sinds maart 2012 ingevuld door Arnold van Emmerik. De portefeuille Opleiding/Registratie Cognitief Gedragstherapeut VGCt en Supervisor VGCt is sinds najaar 2011 in handen van José van Reijen. Kees Hoogduin is voorzitter en Paul Rijnders penningmeester en EABCT-representative van de VGCt.

Benoemingen Tijdens hun vorige vergadering heeft het bestuur van de VGCt onderstaande mensen benoemd als sectiebestuurder. De ledenraad heeft deze benoemingen goedgekeurd op de ledenraadsvergadering van 12 oktober 2012: • Agnes Scholing: voorzitter sectie forensische CGt (volgt Erik Jongman op) • Linda Verhaak: bestuurslid sectie forensische CGt en commissie Voorjaarsworkshops • Elly van Laarhoven: bestuurslid sectie forensische CGt • Litsa Grigoriou: bestuurslid sectie stemmingsstoornissen

Even bijpraten op het najaarscongres

Taken/portefeuille bestuurslid Vereniging • Contactpersoon voor de besturen van de VGCt-secties en commissie Voorjaarsworkshops. • Beleid en werving van actieve leden (vrijwilligersbeleid). Een kaderconferentie (eens per twee jaar). Ledenenquête (2013) als input voor beleidsplan 2015-2017. Verkiezing Ledenraad (2014). • Bewaakt en bevordert de kwaliteit/inhoud van de opleiding(en) en registratie tot Cognitief Gedragstherapeutisch Werker VGCt. Onderhoudt contacten met opleidingen- en beroepenveld van de CGW-er binnen en buiten de vereniging. Het jaarlijkse CGW-congres en andere vormen van CGW-nascholing. • Innovaties uit beleidsplan 2012-2014: Netwerkfunctie VGCt versterken (digitaal en in persoon), regiobeleid uitbouwen, nieuwe secties opzetten (bijv. persoonlijkheidsstoornissen), werving kaderleden (doel is naar 5% = 200 per 31/12/2014), nieuwe registratie bij de vereniging: Gedragstrainer VGCt (2014), VGCt-boekenclub per 2013 i.s.m. uitgeverij Boom. • VGCt jubileum 2016 (50 jarig bestaan).

Benoemingsprocedure • Bent u geïnteresseerd in deze uitdagende functie? Stuur uw CV en motivatie voor 1 mei 2013 naar Hubert van de Kleij, directeur: [email protected]. • De ledenraad heeft een selectiecommissie benoemd bestaande uit Kees Hoogduin, Adriana Arnold van Emmerik (bestuur), Clarisse van Gorkom, Marion Bulten, vacature (Ledenraad) en Hubert van der Kleij (directeur, adviserend lid). • De selectiecommissie spreekt in mei 2013 met de aangemelde kandidaten, toetst hun belangstelling aan de profielschets en doet uiterlijk eind half juni 2013 een gemotiveerde voordracht aan de Ledenraad. • Meer informatie via Hubert van der Kleij, Adriana Kelling of Dinie Naezer (verenigingsmanager).

Ga voor de volledige vacaturetekst naar www.vgct.nl > log in op het ledennet > over VGCt > vacatures kaderleden. 4

De huisarts als poortwachter

De ledenraad was natuurlijk ook present op het najaarscongres! De ledenraadsleden hebben verschillende leden gesproken, maar willen nog veel meer input van de leden krijgen.

Nederland, valt steeds vaker te horen, is het land met de beste gezondheidszorg van Europa. Dat zou mede het gevolg zijn van de belangrijke positie die de huisarts als poortwachter van de zorg daarbij inneemt. Het is mij niet bekend hoe Nederland op de eerste plaats is gekomen, maar mocht dat op basis van een gedegen analyse zijn gebeurd, dan rijst de vraag: Hoe erg is het dan wel niet in de rest van Europa? Twee voorbeelden: De poortwachter behandelt migraine zelf wel. In een retrospectief onderzoek naar de behandeling door de huisarts van 420 Nederlandse migrainepatiënten, bleek dat hoewel driekwart van de patiënten in aanmerking kwam voor een profylactische behandeling, slechts 18% deze kreeg voorgeschreven. Ook kreeg maar 17% van de patiënten die last had van misselijkheid en braken een behandeling met antibraakmiddelen, terwijl dat volgens de standaard van het Nederlandse Huisartsen Genootschap wel geïndiceerd was. (Venrooy, 2012). Brouwers e.a. (2005) onderzochten met een semigestructureerd interview 169 patiënten die ingestuurd waren door de huisarts met de diagnose overspanning. Ze vonden bij 62% van de patiënten alsnog een depressie, dysthymie of een angststoornis. Recent probeerde een patiënt een poortwachter te bereiken voor een overleg over euthanasie. Het eerste telefonische contact mislukte; het antwoord apparaat vertelde dat de praktijk drie weken gesloten was. Een tweede poging enige weken later leverde opnieuw een contact op met het antwoordapparaat. Dit keer werd er vergaderd en werd verzocht tussen 12.00 en 13.00 uur te bellen. Om 12.00 uur waren er heel veel bellers. Toen er eindelijk contact was met de assistente, bleek de huisarts die week geen ruimte te hebben voor een wat uitvoeriger gesprek. De week daarop ging hij op nascholing. U begrijpt: de poortwachter had even de poort gesloten. Gelet op kwaliteit van de geleverde zorg bij migraine en de diagnostiek bij “overspannen” patiënten en mogelijk bij het verlenen van zorg in het algemeen is het de vraag of dit erg is. Misschien kan het ook gezien worden als een bizarre bijdrage aan de kwaliteit van de Nederlandse gezondheidszorg.

De ledenraad heeft samen met het bestuur besloten aan welke acties en doelen de VGCt moet werken in de komende jaren. Deze acties zijn vastgelegd in het beleidsplan 2012-2014. Elke ledenraadsvergadering doet het bestuur verslag aan de ledenraad over de voortgang van dit beleidsplan. De laatste ledenraadsvergadering was op 12 oktober. Op deze vergadering is onder andere gesproken de uitgangspunten voor het op te stellen beroepscompetentie profiel voor cognitief gedragstherapeuten VGCt (actiepunt 1 uit het beleidsplan). Deze discussie is nog niet afgerond, het bestuur gaat een stuurgroep benoemen die de ideeën verder gaat uitwerken en adviezen gaat geven. Op de volgende ledenraadsvergadering komt dit punt terug.

Achterban Om het beleid te kunnen bepalen en om toezicht te houden op de uitvoering van dit beleid is erg belangrijk dat de ledenraad weet wat u als lid van de VGCt belangrijk vindt. Erik van der Put, de vertegenwoordiger van de zelfstandig gevestigde leden in de ledenraad, heeft een enquête onder zijn achterban gehouden en aan de hand daarvan een aantal leden verzameld die met hem meedenken. Ook de andere ledenraadsleden willen hun achterban gaan benaderen. U kunt natuurlijk ook altijd zelf contact zoeken met uw vertegenwoordiger in de ledenraad. Ga hiervoor naar het ledennet van de VGCt, onder ‘over VGCt’ > ‘ledenraad’. Daar vindt u alle e-mailadressen. (RG)

Reglement Een ander actiepunt is de herziening van de opleiding tot cognitief gedragstherapeutisch werkers. De adviezen van deskundige leden hebben geleid tot een nieuw reglement registratie en opleiding voor CGW-ers. De ledenraad heeft dit reglement goedgekeurd. Verderop in deze nieuwsbrief leest u hier meer over. Daarnaast zijn de begroting en de contributietarieven voor 2013 vastgesteld.

Rectificatie Als reactie op het In Memoriam van Aad Burger kregen wij bericht van Bert van Wijk. Deze oud-leerling van Aad Burger maakte ons er attent op dat de naamgevers van de BAPschaal niet correct genoemd werden. De BAP-schaal werd ontwikkeld door Bob Last, Aad Burger en Pieter Niers.

Literatuur Brouwers, E.P.M.B., Terluin, B.G., & Verlaat, P.F.M. (2005). Lekenterm als diagnose. Medisch Contact, 60, 300-302. Venrooy, T. van (2012).Onderbehandeling migrainepatiënt in huisartsenpraktijk . Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde 156, 1874. Kees Hoogduin, voorzitter bestuur VGCt 5

van de voorzitter

Ledenraad vraagt leden 0m input

Het N=1-verslag van Annelies van Zwieten met de titel ‘Het zien van geesten, het horen van stemmen, dwang en piekeren bij een 9-jarig meisje’ is als voorbeeld N=1 te bestellen via het ledennet. Log in op www.vgct.nl > Ledenservice > N=1-studies en CD’s bestellen.

.

casus N=1 6

Het spookt in mijn hoofd Annelies van Zwieten heeft een cognitief gedragstherapeutische behandeling gegeven aan Floortje, een negenjarig meisje. Floortje had last van het horen van stemmen, het zien van geesten, dwangklachten, piekeren en diverse andere klachten waaronder de angst om gescheiden te worden van haar ouders en zusjes.

Stemmen en geesten

foto: Shutterstock

Van Zwieten gebruikte meerdere meetinstrumenten om haar diagnose te stellen: Child Behavior Checklist (CBCL), Teacher Report Form (TRF), Screen for Child Anxiety Related Emotional Disorders (SCARED), Childeren’s Yale-Brown Obsessive Compulsive Scale (CY-BOCS) en enkele onderdelen van Anxiety Disorders Interview Schedule for DSM-IV – Child Version (ADIS-C). Van Zwieten

licht toe: ‘Uit deze vragenlijsten bleek dat er bij Floortje sprake was van OCS en een separatie-angststoornis. Wat niet naar voren kwam uit de vragenlijsten was het horen van stemmen en het zien van geesten. Floortje leed echter het meest onder deze klachten en haar ouders hadden hierover de meeste vragen. Daarom heb ik besloten om deze klacht het aangrijpingspunt van de behandeling te maken, gevolgd door de obsessieve compulsieve stoornis en daarna de separatieangststoornis.’

Behandeling In de eerste sessies behandelde Annelies van Zwienten het zien van geesten en horen stemmen. Met behulp van psychoeducatie, imaginaire exposure en het maken van tekeningen met het gebruik van humor verdwenen de klachten snel. ‘Na deze sessies zijn de psychotische klanten niet meer voorgekomen. Vanaf de volgende sessie stonden daarom de dwangklachten centraal,’ vertelt ze. Naast psycho-educatie over dwang paste van Zwieten exposure met resonspreventie toe en hield ze oudergesprekken om

de klachten van Floortje te verminderen en haar ouders de vaardigheden te leren om hun dochter te begeleiden. Deze behandelfase verliep voorspoedig: ‘Floortje ging met grote sprongen vooruit en had vaak meer geoefend dan was gepland. In de tussenevaluatie bleken de dwangklachten zo goed als verdwenen. Tegelijkertijd bleek er geen sprake meer te zijn van separatieangstklachten. Daarvoor in

Floortje ging met grote sprongen vooruit en had vaak meer geoefend dan was gepland de plaats waren meer algemene, dagelijkse angsten gekomen en piekeren. Daarom werd besloten in de volgende sessies de nadruk te vestigen op het piekeren en de algemene angsten.’

Ontspan Naast psycho-educatie gebruikte van Zwienten ontspanningsoefeningen bij de aanpak van het piekeren. ‘Floortje leerde 7

casus N=1

De sfeer bij het begin van de behandeling was volgens van Zwieten crisisachtig: ‘De aanmelding van Floortje verliep via een spoedaanmelding. Het gezin was in de war door de gewaarwordingen bij Floortje en zij hoopten zo snel mogelijk hulp te krijgen. Ik voelde daardoor de druk om vlot te gaan behandelen, wat ik ook heb gedaan. In de intakefase zijn de belangrijkste klachten geïnventariseerd en diagnoses gesteld. Door de crisisachtige sfeer was het niet mogelijk om alles direct al grondig in de intakefase uit te vragen. Na de eerste behandeling van “de stemmen en geesten” is daarom nader geïnventariseerd.’

de progressieve relaxatie, die ik haar vanwege haar leeftijd vereenvoudigd en ingekort aanbood. Daarna leerde zij zich te ontspannen door zich te concentreren op verschillende lichaamsdelen, waarbij zij in gedachten “ontspan” zei.’ Aan het einde van de behandeling bleek, na het overwinnen van een kleine motivatiedip, een sterke verbetering te zien: ‘Floortje, ouders en de leerkracht van school gaven aan dat er een sterke verbetering is. Floortje is blijer en spontaner geworden en haar houding ten opzichte van ouders is genormaliseerd. Er is geen sprake meer van stemmen horen, geesten zien, piekeren en obsessies. In de beleving van Floortje zijn de klachten verdwenen. Ouders zien ook veel vooruitgang, maar zij zien dat Floortje nog wel perfectionistisch is en anderen graag een plezier doet. Dit is voor de ouders de aanleiding om aandacht te blijven houden voor eventuele signalen van terugval. Haar ouders zijn zelf ook veranderd, vooral moeder. Zij kan Floortje beter loslaten; zij heeft meer vertrouwen gekregen in Floortjes vermogen om zelfstandig problemen te kunnen oplossen.’

Elke aankomend cognitief gedragstherapeut doet tijdens zijn opleiding verslag van een (afgeronde) behandeling (N=1). Deze keer leest u over de N=1 van Annelies van Zwieten, werkzaam als GZ-psycholoog bij de polikliniek Jeugd van GGZ Delfland in Delft. Van Zwieten heeft haar cliënte voor deze N=1 20 sessies gevolgd. Bij het schrijven van deze N=1 werd zij begeleid door supervisor Alette Hansen

• CGW special • CGW special • CGW special • CGW special • CGW special • CGW s

Vernieuwd reglement

cognitief gedragstherapeutisch werkers In februari 2011 is op verzoek van het bestuur een commissie CGW ingesteld, ook wel de commissie Oomen genoemd. Deze commissie had als taak om adviezen uit te brengen over de registratie- en herregistratie-eisen, en over de positionering van de cognitief gedragstherapeutisch werker (CGW-er).

D

Onderwerp Registratie

e commissie heeft enquêtes uitgezet en interviews afgenomen onder CGW-ers, werkgevers, docenten van de basiscursus, leden van de sectie CGW-ers en leden van de registratie- en accreditatiecommissie. Aan de hand van deze input zijn er 12 adviezen geformuleerd en voorgelegd aan het bestuur en de ledenraad. Een deel van deze adviezen is overgenomen, wat heeft geresulteerd in aanpassingen aan de registratie- en herregistratie-eisen en een vernieuwd CGW-reglement. Over de aanpassing van de opleiding/registratie informeren wij u met deze special. (EdK)

Registratietermijn

Herregistratie

Bevoegde supervisiegevers voor herregistratie

Richtlijnen supervisieevaluatieverslagen

Wist u dat de VGCt sinds 2007 de sectie CGW-ers heeft?

Situatie vóór 1 januari 2013 Voor registratie als CGW-er moet men zich binnen vijf jaar na afronding van de basiscursus laten registreren. De 40 supervisiesessies moeten gevolgd worden binnen één jaar na afronding van de basiscursus. Voor herregistratie als CGW-er moet men onder meer wekelijks werkbegeleiding en supervisie volgen bij een cognitief gedragstherapeut VGCt®. Bevoegd om supervisie te geven voor herregistratie, zijn de cognitief gedragstherapeut VGCt® en de supervisor VGCt®.

Situatie na 1 januari 2013 Voor registratie als CGW-er moet men zich binnen drie jaar na afronding van de basiscursus laten registreren. * De 40 supervisiesessies moeten gevolgd worden binnen drie jaar na afronding van de basiscursus. In de periode van herregistratie (vijf jaar) als CGWer moet men onder meer 50 supervisiesessies volgen van minimaal 45 minuten.

Bevoegd om supervisie te geven voor herregistratie, zijn de cognitief gedragstherapeut VGCt®, de supervisor VGCt®, én voor maximaal 10 sessies een daartoe door de VGCt bevoegd verklaarde CGW-er. De supervisiegever is bij voorkeur iemand van binnen de eigen instelling. Pas als dit niet mogelijk is, mag de supervisiegever van buiten de instelling komen. Richtlijnen beschikbaar op het ledennet onder Een nieuwe versie van de richtlijnen voor de inhoud van een supervisie-evaluatieverslag staat Ledenservice > Downloads. per 1.1.2013 op het ledennet onder Ledenservice > Downloads.

* Voor hen die de basiscursus vóór 1.1.2013 hebben afgerond, geldt nog de registratietermijn van vijf jaar vanaf einddatum basiscursus.

8

special • CGW special • CGW special • CGW special • CGW special • CGW special Gedragstherapie in de CGW-praktijk Vorige maand is het eerste deel van het praktijkboek gedragstherapie voor cognitief gedragstherapeutisch werkers verschenen. Het is geschreven op initiatief van Bas van Heycop ten Ham. Hij kreeg tijdens het geven van de basiscursus vaak de opmerking dat men de bestaande literatuur over cognitieve gedragstherapie ingewikkeld vond en te weinig gericht op de praktijk van de CGW-er. Van Heycop ten Ham besloot in samenwerking met Monique Hulsbergen en Bert de Vos een praktisch naslagwerk te gaan schrijven. De Vos: ‘Dit eerste deel begint met de geschiedenis van, en de pioniers van de (cognitieve) gedragstherapie. Daarna worden aan de hand van voorbeelden de functie- en de betekenisanalyse uitgelegd en aansluitend de holistische theorie. Er wordt uitgebreid stilgestaan bij de uitleg van de cognitieve therapie en de toepasbaarheid hiervan. Technieken en vaardigheidstrainingen, gericht op gedragsverandering, en emotionele reacties komen aan bod. Ook besteden wij aandacht aan integratie van het verpleegkundig model van Gordon binnen de cognitieve gedragstherapie. Dit is volgens ons een model dat eveneens

goed bruikbaar is voor ‘niet’ verpleegkundigen. De laatste hoofdstukken gaan over schematherapie, mindfulness en acceptance and commitment therapie. In het allerlaatste hoofdstuk over de therapeutische context worden vijf factoren beschreven die bevorderend of belemmerend kunnen werken op het veranderingsproces van de patiënt. Uiteraard geven we in het hele boek diverse voorbeelden voor de dagelijkse praktijk.’ Deel twee komt naar verwachting in mei 2013 uit. Dit deel gaat in op specifieke ziektebeelden, zoals angst-, stemmings-, eet- en psychotische stoornissen, verslavingsproblematiek, en kinder-, jeugd en ouderenzorg. Maar ook transdiagnostische factoren zoals zelfbeeld, piekeren en emotieregulatie komen hierin aan bod. (EdK)

Kortingsactie Deelnemers aan het CGW-congres op 8 maart 2013 in Utrecht kunnen het praktijkboek ter plekke met 20% korting kopen. Normale prijs € 37,50, actieprijs € 30,-.

Kwaliteit uitdragen Nu het accreditatie- en registratiereglement voor CGW-ers up-to-date is gemaakt, gaan we in 2013 van start met de promotie van de opleiding en registratie tot cognitief gedragstherapeutisch werker. De commissie Oomen heeft hiervoor adviezen gegeven, die de speerpunten uit het beleidsplan ondersteunen. De VGCt is namelijk extern (werkgevers, zorgverzekeraars) gericht op het uitdragen van de toegevoegde waarde van cognitieve gedragstherapie, en de cognitief gedragstherapeut en gedragstherapeutisch werker. Ook ontwikkelingen spelen hierbij een rol, zoals gevolgen van de marktwerking en bezuinigingen in de GGz en het bestuurlijk akkoord GGz. In dit licht wordt het belang van kortdurende, effectieve, en dus vaak cognitieve gedragstherapie, de komende jaren groter. De VGCt heeft dus belang bij meer en goed gekwalificeerde leden, die de therapie uitdragen.

Concrete acties In de komende periode staan meerdere acties op de planning. De brochure ‘Word ook CGW-er’ wordt gemaakt en samen met nieuwsbrief 1 of 2 van 2013 verspreid onder alle leden. Hier doen wij ook een beroep op u om in actie te komen. U als CGW-er ontvangt meerdere brochures om te verspreiden binnen uw instelling. Wij denken dan aan de afdeling P&O, leidinggevenden en/of geïnteresseerde collega’s. Daarnaast plaatsen wij advertenties in vakbladen, zoals in Sozio SPH. We zoeken contact met opleidingsinstellingen met als doel het aanbod van basiscursussen, bij- en nascholing te verhogen. Ook laat de VGCt zich meer zien op congressen waar potentiële CGW-ers deelnemen. (EdK) Wanneer u nog tips heeft om de opleiding en registratie (op een andere manier) te promoten, dan horen we dat graag. U kunt hierover contact opnemen met Ernestine de Koff, staffunctionaris communicatie en pr, [email protected].

9

• CGW special • CGW special • CGW special • CGW special • CGW special • Supervisie voor en door CGW-er Bent u CGW-er en minimaal één keer geherregistreerd? Dan is het vanaf 1 januari 2013 mogelijk om maximaal 10 uur (van de 50 uur) supervisie te geven aan een te herregistreren CGW-er. Om de benodigde supervisievaardigheden hiervoor aan te leren, is het noodzakelijk om een training van 6 uur te volgen bij een supervisor VGCt. Of bent u supervisor VGCt en zou u training willen geven aan CGW-ers

over het supervisieproces en de benodigde vaardigheden? Dan kunt u als leidraad voor deze training het boek ‘Supervisie in de GGZ’ van Ruud Beunderman & Fatima van der Maas gebruiken. Omdat dit proces nieuw is voor de VGCt willen we graag onder de CGWers inventariseren of er interesse is in het volgen van een dergelijke training. De betrokkenen ontvangen hierover binnen een week na verschijnen van deze nieuwsbrief een mail. (HvdL)

Samenwerken vanuit de basis Op vrijdag 8 maart organiseert de sectie CGW-ers hun jaarlijkse congres. Vorig jaar was het een groot succes en was het jaarcongres volledig ‘uitverkocht’. Aansluitend op het thema van het najaarscongres is het thema dit jaar Samenwerken vanuit de Basis. Denkt u aan socratische dialoog, motivatie, mindfulness, thuiszorg en ACT. Het volledige programma, meer praktische informatie en de aanmeldlink vindt u op www.vgct.nl

10

De toegevoegde waarde van de basiscursus Het potentieel aan CGW-ers binnen instellingen en ontwikkelingen zoals ambulantisering en meer patiënten, zijn goede omstandigheden om CGWers op te leiden. Dan moet er wel voldoende aanbod van basiscursussen zijn. Waarom zou u HBO-ers gaan scholen? Klaas Molenkamp verzorgt de basiscursus CGW binnen Accare, kinderen jeugdpsychiatrie. Er werken veel gedragstherapeuten en CGW-ers, omdat behandelen met evidence based gedragstherapie een beleidsspeerpunt van Accare is. ‘Ik heb de cursus acht keer gegeven. Binnen Accare zijn nu ongeveer 140 CGW-ers werkzaam. De cursisten zijn voornamelijk SPH-ers, senior groepswerkers, die vaak werken binnen FACT-teams en IPS, zowel op de poli als in de kliniek. Ook doen zij veelal de mediatietherapie. In de praktijk doet een ervaren medewerker, in opleiding tot CGW-er, veel zelf. Een voorbeeld hiervan is het intakegesprek. Daarom duurt de basiscursus bij ons langer dan de verplichte 48 uur.’ Van groot belang is ook het vervolg na de cursus. Er moet supervisie gevolgd gaan worden om de opleiding te kunnen afronden. ‘Bij Accare is dit goed

geregeld. Na de basiscursus krijgen de deelnemers een gedragstherapeut toegewezen. Deze is werkzaam op dezelfde afdeling. De CGW-er moet goed ingebed worden binnen de organisatie. Voldoende en goede begeleiding is noodzakelijk om de kwaliteit te blijven waarborgen.’, aldus Molenkamp. Wim Booltink, psychotherapeut en supervisor, benadrukte in de vorige nieuwsbrief het belang van de rol van CGW-ers in de verslavingszorg. ‘De laatste 10 jaar heeft de positie van de HBOer een grote betekenis gekregen. Er zijn weinig psychologen werkzaam, dus we moeten zorgen dat HBO-ers goede interventietools in handen hebben door ze op te leiden tot CGW-er. Daarom heb ik de basiscursus verslavingszorg voor deze doelgroep binnen Novadic Kentron ontwikkeld en gegeven.’ (EdK)

Geïnteresseerd om een basiscursus CGW te gaan geven? Of heeft u aanbod voor bijen/of nascholing? Neem contact op met Peter Bouwman, [email protected].

verenigingsnieuws •

Registratiecommissie op het najaarscongres Tijdens het najaarscongres waren leden van de registratiecommissie aanwezig in de VGCt-stand om vragen van leden te beantwoorden.

Speeddaten op het najaarscongres

Contributietarieven 2013

Cognitief gedragstherapeutisch werker VGCt i.o. Cognitief gedragstherapeutisch werker VGCt Cognitief gedragstherapeut VGCt i.o. Cognitief gedragstherapeut VGCt Supervisor VGCt Ereleden Belangstellenden Belangstellenden van 65 jaar en ouder Belangstellenden die de basiscursus volgen

€ € € € € € € € €

67,00 82,00 231,00 272,00 340,00 0,00 163,00 82,00 67,00

Tips Aan cognitief gedragstherapeuten in opleiding werd de tip gegeven om meer-

Benoemingen De ledenraad heeft in de vergadering van 12 oktober 2012 nieuwe leden benoemd voor de registratie- en accreditatiecommissie. Caroline Lievaart en Piggel van Lennep zijn nieuw in de registratiecommissie. De accreditatiecommissie heeft er ook twee nieuwe leden bij: Jeanette van Dongen-Melman en Ruth Overtoom. 11

(Her)registratie Ook zijn er door de leden van de registratiecommissie vragen beantwoord over registratie en herregistratie. De commissieleden benadrukten het belang van het goed doorlezen van het reglement registraties, zodat men goed op de hoogte is van de eisen waaraan voldaan moet worden. (MR)

Vacature registratiecommissie Binnen de registratiecommissie is een vacature ontstaan. De commissie is op zoek naar een supervisor die het leuk vindt om N=1-verslagen te beoordelen, de beoordeling te bespreken met collega’s en er vervolgens een verslag over te schrijven. Ga voor de volledige vacaturetekst naar www.vgct.nl > log in op het ledennet > over VGCt > vacatures kaderleden.

verenigingsnieuws •

De ledenraad heeft op 12 oktober de contributietarieven voor 2013 vastgesteld. De contributie is met 5% gestegen ten opzichte van 2012 en de korting voor leden van 65 jaar en ouder is afgeschaft. Leden betalen in 2013 het tarief dat bij hun registratie hoort, ongeacht hun leeftijd. Als leden vanwege hun leeftijd hun registratie beëindigen kunnen ze belangstellende van de vereniging worden en de titel cognitief gedragstherapeut niet praktiserend (n.p) gebruiken. Voor belangstellenden van 65 jaar en ouder geldt wel een gereduceerd tarief.

Voor belangstellenden van 65 jaar en ouder geldt een gereduceerd tarief.

De commissieleden stapten op de leden af om ze te informeren over het schrijven en/of begeleiden van een N=1-verslag. Er werd onder andere gesproken over het belang om te werken vanuit één theoretisch model (bijv. óf Orlemans óf Korrelboom en Ten Broeke) en deze twee modellen niet door elkaar te gebruiken.

dere behandelingen waarvan een N=1 geschreven kan worden naast elkaar te laten lopen. Zo kan voorkomen worden dat er problemen ontstaan bij uitval of bij een casus die bij nader inzien ongeschiktheid blijkt.

Colofon Vereniging voor Gedragstherapie en Cognitieve Therapie Postbus 14081, 3508 SC Utrecht Tel: 030 254 30 54 E-mail: [email protected] www.vgct.nl Bereikbaarheid bureau: Maandag t/m donderdag 09.00 –17.00 uur

De VGCt wenst alle lezers van de nieuwsbrief fijne feestdagen toe! BACK

Back to the future

TO THE

Agenda Vrijdag 1 februari Workshop sectie psychoses – cognitive therapy for persecutory delusions

FUTURE De toekomst van de cognitieve gedragstherapie

Donderdag 14 februari Studiemiddag – sectie eetstoornissen Najaarscongres 13 | 14 | 15 novembe

Vrijdag 15 februari Studiedag sectie verslaving – CGt: Get ready, Go …

r 2013 NH-Hotel Koningsh of Veldhoven www.vgct najaarscongres.nl 13.NJC.Call_PAPERS.

indd 1

22-11-12 09:54

Vrijdag 8 maart Jaarcongres CGW-ers Samenwerken vanuit de Basis Deadlines nieuwsbrief 2013 Nieuwsbrief 1 29 januari, 28 februari op de mat Nieuwsbrief 2 9 april, 9 mei op de mat Deadlines diginieuws 2013 7 januari, 28 januari, 11 februari, 18 maart, 8 april, 1 mei Aan dit nummer werkten mee: Ed Berretty, Eveline Brandt, Rianne Groen, Kees Hoogduin, Ernestine de Koff, Hubert van der Kleij, Hanneke van der Lende, Klaas Molenkamp, Margot Regtien, Bert de Vos, Lena Weber, Annelies van Zwieten

Winnaar Posterprijs De commissie Najaarscongres heeft de prijs voor beste poster uitgereikt aan Anna Muntingh. Haar poster had de titel Collaboritive stepped care for anxiety disorders - Results of a cluster randomised controlled trial. Muntingh won met haar poster één dag gratis congresdeelname in 2013. De poster kunt u online bekijken via www.vgctnajaarscongres.nl 12

H

et VGCt najaarscongres van 2012 zit er pas net op, maar wij kijken alweer vooruit. In 2013 is het congresthema Back to the Future – de toekomst van de cognitieve gedragstherapie. Op 13, 14 en 15 november 2013 vindt het congres plaats in de Koningshof in Veldhoven. Bijgaand bij deze nieuwsbrief vindt u de Call for Papers. Vanaf 1 februari tot 1 mei 2013 kunt u uw bijdrage online indienen.