BAB 5 ANALISIS PEMBENTUKAN POLA KATA KERJA KETIKA BERSAMBUNGAN DENGAN ÖAMÔR DAN NÕN TAWKÔD. Bab ini menganalisis pembentukan pola kata kerja ketika

BAB 5

ANALISIS PEMBENTUKAN POLA KATA KERJA KETIKA BERSAMBUNGAN DENGAN ÖAMÔR DAN NÕN TAWKÔD

5.0

PENDAHULUAN

Bab ini menganalisis pembentukan pola kata kerja ketika

bersambungan

dengan ÌamÊr ( kata ganti nama diri ) dan nËn tawkÊd ( partikel penegas ). Analisis ini bertujuan mengenalpasti bentuk wazan bagi kata kerja ketika bersambungan dengan kedua-dua unsur tersebut. Tumpuan analisis adalah kepada kata kerja thulathiy mujarrad daripada kala lepas , kala kini dan kata kerja perintah bagi kod wazan W1 hingga W 6 . Proses yang sama juga turut berlaku pada kata kerja kala lepas , kata kerja kala kini dan kata kerja perintah bagi semua kategori wazan kata kerja W 7 hingga W 22 yang melibatkan kata kerja rubÉ‘iy mujarrad

dan kata

kerja mazÊd .

Penghuraian analisis ini melibatkan aspek-aspek morfofonologi seperti pengguguran , penambahan , pengalihan penukaran , penyerapan dan penyuraian . Perubahan morfofonlogi yang berlaku

ditinjau berdasarkan sistem kala dan jenis

kata kerja ( JK ) yang dibawa oleh kata kerja berkenaan . Jadual di bawah dinyatakan dengan terperinci proses perubahan kata kerja mengikut kala dan kod JK .

331

5.1

ANALISIS KATA KERJA KALA LEPAS KETIKA BERSAMBUNGAN DENGAN ÖAMÔR

Penyambungan kata kerja kala lepas dengan ÌamÊr

boleh dibahagikan

kepada beberapa subsistem berdasarkan sistem kod JK seperti ditunjukkan dalam jadual di bawah :

5.1.1

Analisis Kata kerja Kala Lepas Bagi JK 1

Kata kerja yang dijadikan sampel bagi JK 1 dalam kod JK yang sama ialah

kata kerja َ‫َــب‬ َ ‫َكــت‬

dan mewakili kata kerja lain // kataba // . Wazan yang

digunapakai adalah W 3 َ‫ـل‬ َ ‫ < فَـ َع‬fa’ala > seperti dalam jadual di bawah :

Jadual 5.1 : Analisis kata kerja kala lepas bagi JK 1

Diri

GN

Persamaan

Perbezaan

Faktor Perubahanَ Selepas Sambungan

Tiada

 Tiada perubahan

َ‫ت‬

َ‫َكــتَـــبْــت‬

َ‫فَــ َعــ ْلــت‬

‫نَـا‬

‫َكــــتَـــبْــنَـا‬

‫فَــ َعــ ْلــنَـا‬

ََ‫ت‬

ََ‫َكــتَــبْـت‬

ََ‫فَــ َعــ ْلــت‬

َ‫ت‬

َ‫َكــتَــبْـت‬

ْ ‫فَــ َع‬ َ‫ــلــت‬

 Tiada perubahan

‫ت َمـا‬

‫َكــتَــبْـتـ َمـا‬

‫فَــ َعــ ْلــتــ َمـا‬

 Tiada perubahan

َ‫تـ ْم‬

َ‫َكــتَــبْـتــ ْم‬

َ‫فَــ َعــ ْلــتـ ْم‬

 Tiada perubahan

َ‫تـن‬

َ‫َكــتَــبْـتــن‬

َ‫فَــ َعــ ْلــتـن‬

 Tiada perubahan

-

َ‫َـب‬ َ ‫َكـت‬

َ‫ـل‬ َ ‫فَـ َع‬

Pertama

Kedua

KK

 Tiada perubahan Tiada

Tiada

 Tiada perubahan

 Tiada perubahan

332

Diri

GN

KK


ْ ‫فَــ َعــ ْل‬ َ‫ــت‬

 Tiada perubahan

‫َكــتَــبْــا‬

َ ‫فَــ َعــ‬ َ‫ل‬

 Tiada perubahan

‫َكــتَــبَـتَــا‬

‫فَــ َعــ ْلــتَـا‬

 Tiada perubahan

‫َكــتَــبــوْ ا‬

‫فَـــ َعــلــوْ ا‬

 Tiada perubahan

ََ‫َكــتَــبْـــن‬

ََ‫فَــ َعــ ْلــن‬

 Tiada perubahan

Ketiga ‫ا‬ ‫َوا‬

5.1.2

Perbezaan

ْ ‫َكــتَــب‬ َ‫ْـت‬ ‫ا‬

َ‫ْن‬

Persamaan


Kata kerja yang menjadi sampel bagi mewakili semua jenis JK 2 // ’akala // dan wazan yang

adalah َ‫أََ َكـ َل‬

digunapakai adalah W 3 َ‫ـل‬ َ ‫ < فَـ َع‬fa‘ala > seperti

dalam jadual berikut :

Jadual 5.2 : Analisis kata kerja kala lepas bagi Kod JK 2

Diri

GN

Pertama

َ ‫ت‬ ‫نَـا‬

Kedua

KK

Persamaan

Perbezaan

Faktor Perubahanَ Selepas َSambungan

ْ ‫أَ َك‬ َ‫ــلــت‬


 Tiada perubahan

‫أَ َكــ ْلــنَــا‬


 Tiada perubahan

ََ‫ت‬

ََ‫أَ َكــ ْلــت‬


 Tiada perubahan

َ‫ت‬

َ‫أَ َكــ ْلــت‬


 Tiada perubahan

‫ت َمـا‬

‫أَ َكــ ْلــتــ َمــا‬


 Tiada perubahan

َ‫تـ ْم‬

َ‫أَ َكــ ْلــتــ ْم‬


 Tiada perubahan

َ‫تـن‬

َ‫أَ َكــ ْلــتــن‬


 Tiada perubahan

333

Diri

GN

KK

Persamaan

Perbezaan

Faktor Perubahanَ Selepas َSambungan

-َ

َ‫ــل‬ َ ‫أَ َك‬

َ‫ــل‬ َ ‫فَــ َع‬

 Tiada perubahan

-

ْ ‫أَ َكــ ْل‬ َ‫ــت‬

ْ َ‫فَــ َعــل‬ َ‫ــت‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

‫أَ َكـل‬


 Tiada perubahan

‫أَ َكــلَــتَـا‬


 Tiada perubahan

‫أَ َكــلــوْ ا‬


 Tiada perubahan

َ‫أَ َكــ ْلــن‬


 Tiada perubahan

Ketiga ‫ا‬ ‫َوا‬ َْ ‫ن‬

Analisis dalam jadual 5.1 dan 5.2

di atas menunjukkan bahawa tidak ada

perubahan ketara pada struktur kata kerja lepas bagi kod JK 1 dan JK 2 apabila disambungkan dengan ÌamÊr .

Struktur kedua-dua

jenis kod JK tersebut menurut

al-×ilwÉniy ( 1978 : 41 ) , Baha’uddin Ibn ‘AqÊl ( 1990 : 562,571 ,576 ) dan ‘Abdul KhÉlid ‘UÌaÊmat ( 1962 : 44,45 ) adalah tetap dan tidak wujud perbezaan pada wazan ’aÎliy apabila bersambungan dengan ÌamÊr .

Walaupun terdapat perubahan kecil

berlaku namun huruf-huruf konsonan

awalan , sisipan dan akhiran tetap utuh pada tempat masing-masing . diperhatikan hampir semua huruf konsonan akhir kata kerja JK 1

,

Jika JK 2

didapati berharakah sukËn apabila bersambungan dengan ÌamÊr yang bukan diri ketiga .

334

Bagi kata kerja yang bersambungan dengan ÌamÊr diri ketiga pula, huruf konsonan akhirnya berharakah Ìammah contohnya ‫ هــ ْمَ َكــتَــبــوْ ا‬, ‫ َ هــ َْم أَ َكـلوْ ا‬dan berharakah fatÍah contohnya َ َ‫ هــ َمــاََ َكــتَــبَـتَــا‬, ‫ هــ َمــاََ أَ َكــلَــتَـا‬.

Perubahan harakah pada konsonan akhir kata kerja dalam lingkungan fonologi ini merujuk kepada awalan ÌamÊr berkenaan sama ada berharakah atau tidak . Jika awalan ÌamÊr berharakah seperti awalan ÌamÊr diri pertama , kedua dan ketiga , maka

konsonan akhir kata kerja mesti disukËnkan apabila bersambungan dengan

ÌamÊr - ÌamÊr tersebut (MuÍammad ‘Abdul KhÉlid ‘UÌaÊmat ,1955 :40 )

5.1.3


Kata kerja َ‫ ََ َمــر‬// marra // dijadikan sebagai sampel bagi mewakili semua kod JK 3 . Wazan yang digunapakai adalah W 3 َ‫ـل‬ َ ‫ < فَـ َع‬fa‘ala > :

Jadual 5.3 :

Diri

Analisis kata keja kala lepas bagi JK 3

GN

KK


َ‫ت‬

َ‫َمــ َررْ ت‬


 Penyuraian huruf

‫نَـا‬

‫َمــ َررْ نَــا‬



ََ‫ت‬

ََ‫َمــ َررْ ت‬



َ‫ت‬

َ‫َمــ َررْ ت‬



Pertama

Kedua

Persamaan Perbezaan

‫ت َمـا‬ 335

Diri

GN

KK

Persamaan Perbezaan


‫َمــ َررْ تــ َمـا‬



َ‫ــررْ تـ ْم‬ َ ‫َم‬



َ‫َمــ َررْ تــن‬



َ-

َ‫َمــر‬

َ

-

َ‫تـ ْم‬ َ‫تـن‬

َ‫فَــل‬

 Tiada perubahan

ْ ‫َمــر‬ َ‫ت‬

ْ ‫فَــل‬ َ‫ـت‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

‫َمــرا‬

َ‫فَــل‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

‫َمــرتَــا‬

‫فَــلــتَـا‬

 Tiada perubahan

‫َوا‬

‫َمــ ُّرَوْ ا‬

‫فَــ ُّلـوا‬

 Tiada perubahan

Ketiga

َْ ‫ن‬

ََ‫ــررْ ن‬ َ ‫َم‬


 Penggulangan huruf

Jadual 5.3 di atas menunjukkan bahawa kata kerja kod JK 3 mengalami dua bentuk perubahan pada struktur katanya iaitu penyerapan dan penyuraian apabila bersambungan dengan ÌamÊr . Kedua-dua unsur tersebut tertakluk kepada awalan ÌamÊr yang disambungkan sama ada berharakah atau tidak .

Unsur penyerapan berlaku apabila kata kerja JK 2 bersambungan dengan awalan ÌamÊr yang berharakah sukËn seperti ÌamÊr diri ketiga contohnya

َ‫ َمــر‬,

ْ ‫ َمــر‬, ‫ َمــرا‬, ‫ َمــرتَــا‬, ‫ َمــرُّ َوْ ا‬. Penyerapan huruf konsonan kedua dan akhir kata kerja َ‫ت‬ tersebut adalah wajib ( al-×amalÉwiy 1995 : 80 ) . disambungkan dengan

Sebaliknya kata kerja JK 3

awalan ÌamÊr yang berharakah

seperti ÌamÊr

diri

pertama bagi mufrad dan jamak seperti َ‫ َمــ َررْ ت‬,‫ــررْ نَــا‬ َ ‫ َم‬, ÌamÊr diri kedua mufrad ,

336

muthanna dan jamak seperti ََ‫ َمــ َررْ ت‬, َ‫ َمــ َررْ ت‬, ‫ــررْ تــ َمـا‬ َ ‫ َم‬, ‫ َمــ َررْ تـ َْم‬, َ‫ َمــ َررْ تــن‬dan ÌamÊr jamak feminim bagi diri ketiga seperti

ََ‫ َمــ َررْ ن‬, maka penyuraian huruf mesti

dilakukan bagi memenuhi keperluan morfologi iaitu huruf kedua huruf

berharakah dan

ketiga sukËn ( al-SakÉkiy , t.t : 68 ). Dalam hal ini, penyerapan tidak

dibenarkan bagi mengelak berlakunya pertembungan dua harakah sukËn secara berturut –turut dalam satu perkataan iaitu ََ‫ َمــرْ رْ ن‬kerana apabila proses penyerapan berlaku huruf pertama daripada huruf yang sama jenis itu terpaksa dijadikan sukËn dan

menyalahi peraturan morfologi

(

‘Abdul MÉlik ‘Abdul RaÍmÉn al-Sa‘diy,

1973 : 158 ) .

Dalam keadaan lain , MuÍammad ‘Abdul KhÉlid ‘AÌÊmat ( 1962 : 43 ) dalam kajiannya menyebut bahawa pola kata kerja JK 3 daripada kod wazan W 4, W 5 َ ‫ـل‬ َ ‫ < فَــعِـ‬fa‘ila > atau kod wazan W 6

َ

َ‫ < فَــعُـ َـل‬fa‘ula >

awalan ÌamÊr berharakah boleh dilihat penyuraian huruf seperti

kedua kata akar

seperti

yang bersambungan dengan

dalam tiga bentuk

ِ ِ َ‫ـت‬ ُ ‫ َ ظَــل ـ ْلـ‬, َُ‫ ظَــل ـلْــنَ ـا‬,َ َ َ‫ظَــلــ ْلـــن‬ ِ َ‫ـت‬ ُ ‫ ظَـ ْلـ‬, َ‫ ظَـ ْلــنَــا‬, ََ‫َ ظـ ْل ـ ََـن‬

. (2)

berikut : ( 1)

pengguguran huruf

. ( 3 ) pengguguran huruf kedua

kata akar serta memindahkan harakah kasrah kepada huruf sebelumnya seperti

,‫ ِظ ـلْــنَــا‬, َ‫ ِظ ـ ْل ـ َـن‬. َ ‫ـل‬ َ ‫فَـ َـعـ‬

َ

ِ َ‫ـت‬ ُ ‫ظ ـ ْلـ‬

Jika kata kerja JK 3 daripada kod wazan W 1, W 2 dan W 3

< fa‘ala > , maka

bentuk

penyuraian

huruf sahaja

dibenarkan seperti

َ‫َت‬ َ ‫ َش ـ َـد َْد‬, َ‫ َش ـ َـد َْدَنَـَا‬, َ‫ َش ـ َـد َْدَ َن‬. 337

Peraturan dan kaedah sebagaimana ditunjukkan dalam jadual 5.3 di atas boleh gunakan bagi semua jenis kata kerja yang mempunyai sistem kala dan kod JK 3 yang sama , sama ada kata kerja berkenaan dari golongan kata kerja mujarrad seperti contoh dalam jadual di atas atau kata kerja mazÊd seperti :َ،ََ‫َّد‬ َ ‫َأَقَـ َّـر‬،َ‫َ َشـ َّـق‬ َ ‫َشــد‬،ََ

ِ َ‫ـآخــى‬ َّ ‫َاِ ْـسـتَـ َـم ََّـد َحـ‬،َ‫َتَـ َقـ َّـرر‬،َ‫ـحـ َّـل‬ َ َ‫َت‬،َ‫ـاب‬ َ ‫َانْـ‬

5.1.4


Kata kerja ََ‫ َوقَـف‬// waqafa //

dijadikan sampel bagi mewakili semua jenis

JK 4. Wazan yang digunapakai adalah W 2 َ‫ـل‬ َ ‫ < فَـ َع‬fa‘ala > seperti dalam jadual di bawah :

Jadual 5.4 : Analisis kata kerja kala lepas bagi JK 4

Diri

GN َ‫ت‬

َ‫َوقَــ ْفـت‬


Faktor Perubahanَ Selepas Sambungan  Tiada perubahan

‫نَـا‬

‫َوقَــ ْفـنَــا‬


 Tiada perubahan

ََ‫ت‬

ََ‫َوقَــ ْفـت‬


 Tiada perubahan

َ‫ت‬

َ‫َوقَــ ْفـت‬


 Tiada perubahan

‫ت َمـا‬

‫َوقَــ ْفـتــ َمـا‬


 Tiada perubahan

َ‫تـ ْم‬

َ‫َوقَــ ْفـتــ ْم‬

ْ ‫فَــ َع‬ َ‫ــلــتـ ْم‬

 Tiada perubahan

َ‫تـن‬

َ‫َوقَــ ْفـتــن‬


 Tiada perubahan

-

ََ‫َوقَــف‬

َ‫ــل‬ َ ‫فَــ َع‬

 Tiada perubahan

Pertama

Kedua

KK

Persamaan

Perbezaan

338

Diri

GN

KK

‫ا‬ Ketiga ‫ا‬ ‫َوا‬ َْ ‫ن‬

Persamaan

Perbezaan

ْ ‫َوقَــ َف‬ َ‫ـت‬

ْ ‫فَــ َع‬ َ‫ــلت‬


‫َوقَــ ْفـــا‬


 Tiada perubahan

‫َوقَــفَـتَـا‬


 Tiada perubahan

‫َوقَــفــوْ ا‬


 Tiada perubahan

َ‫َوقَــ ْفـــن‬


 Tiada perubahan

Analisis dalam jadual 5.4 di atas menunjukkan bahawa lepas bagi kod JK 4 tidak

struktur kata kerja

mengalami sebarang perubahan apabila bersambungan

dengan semua bentuk ÌamÊr malah tetap utuh pada tempatnya . Analisis mendapati tidak wujud perbezaan antara wazan ’aÎliy dan kata kerja yang

bersambungan

dengan semua bentuk ÌamÊr ( al-×ilwÉniy , 1978 : 41 ) . Jika ditinjau dari sudut pembentukannya , didapati wujud ciri-ciri persamaan dengan

JK 1 dan JK 2 yang

dahulu .

Huruf-huruf konsonan awalan , sisipan tetap utuh pada tempat masing-masing . Perubahan harakah pada konsonan akhir kata kerja dalam lingkungan fonologi ini , merujuk kepada awalan

ÌamÊr berkenaan samada berharakah atau tidak . Jika

awalan ÌamÊr berharakah seperti awalan ÌamÊr diri pertama , kedua dan ketiga , maka

konsonan akhir kata kerja mesti disukËnkan apabila bersambungan dengan

ÌamÊr - ÌamÊr tersebut ( MuÍammad ‘Abdul KhÉlid ‘UÌaÊmat ,1955 :40 )

339

Sebaliknya muthanna

jika awalan ÌamÊr berharakah sukËn seperti ÌamÊr mufrad

bagi diri ketiga , maka harakah fatÍah pada konsonan akhir dikekalkan,

ْ َ‫ َوقَــف‬, ‫ َوقَــ ْفـــا‬, ‫َوقَــفَـتَـا‬ contohnya ََ‫ َوقَــف‬, َ‫ـت‬ laki-laki

,

bagi

diri

.

Bagi awalan sukËn pada ÌamÊr jamak

ketiga pula ditukarkan kepada harakah Ìammah kerana

menyesuaikanya dengan huruf wÉw selepasnya contohnya ‫َوقَــفــوْ ا‬

( MuÍammad

‘Abdul KhÉlid ‘UÌaÊmat 1962 : 167 ).

Kaedah yang sama boleh dilakukan kepada setiap kata kerja mazÊd yang tergolong dalam lingkungan kala dan jenis kod JK 1, JK 2 dan JK 4 yang sama ,

ِ ِ seperti ََ َ‫ـد‬ ََ ‫َتَـو َّح‬،َ‫ـف‬ ََ ‫َأَيْسر‬،َ‫ف‬ َ ‫َّص‬ َ َ‫ َا ْستَـ ْوق‬. َ ‫ََات‬،َ‫اج َد‬ َ ‫َو‬،َ َ ‫َتَـو‬،َ‫اصل‬ َ ‫َو َّس َـع‬،َ َ

5.1.5

َ

َ

ََ

Analisis Kata kerja Kala Lepas Bagi Kod JK 5

َ‫ـال‬ َ ‫َق‬

Kata kerja yang menjadi sampel bagi mewakili semua kod JK 5 adalah // qÉla // . dan wazan yang

digunapakai

adalah W 3

َ‫فَ َـع َـل‬

< fa‘ala > :

Jadual 5.5 : Analisis kata keja kala lepas bagi kod JK 5

Diri

GN

KK

Persamaan

Perbezaan Faktor Perubahanَ Selepas Sambungan

َ‫ت‬

ُُ‫قُــ ْلــت‬

َ‫فــ ْلـت‬

‫نَـا‬

‫قُــ ْلــنَــا‬

‫فــ ْلــنَـا‬

 Pengguguran

wÉw di sisipan serta penukaran

Pertama

huruf

fatÍah

harakah huruf

340

Diri

GN

KK

Persamaan

Perbezaan Faktor Perubahanَ Selepas Sambungan pertama

kepada

harakah

Ìammah

sebagai

penanda

kepada huruf wÉw yang digugurkan

Kedua

ََ‫ت‬

ََ‫قــ ْلــت‬

ََ‫فــ ْلــت‬

َ‫ت‬

َ‫قًــ ْلــت‬

َ‫فــ ْلـــت‬

‫ت َمـا‬

‫قــ ْلـتتــ َمــا‬

‫فــ ْلــتــ َمــا‬

َ‫تـ ْم‬

َ‫قــ ْلــتــ ْم‬

َ‫فـــ ْلــتـ ْم‬

fatÍah

َ‫تـن‬

َ‫قـــ ْلــتــن‬

َ‫فـــ ْلــتـن‬

pertama

kepada

harakah

Ìammah

sebagai

penanda

 Pengguguran

huruf

wÉw di sisipan serta penukaran

harakah huruf

kepada huruf wÉw yang digugurkan َ-

َ‫قًــاَ َل‬ ْ َ‫قَــاَل‬ َ‫ــت‬

‫ا‬ ‫ا‬ Ketiga ‫َوا‬ َْ ‫ن‬

ََ‫قًــاَل‬

َ‫ــال‬ َ َ‫َف‬

 Tiada perubahan

ْ َ‫فَــاَل‬ َ‫ـت‬

 Tiada perubahan

َ ‫فَــا‬ َ‫ل‬

 Tiada perubahan

‫قَــاَلَــتَــا‬

‫فَــالَــتَـا‬

‫قَــاَلــوْ ا‬

‫فَــالـوْ ا‬

ََ‫قــ ْلــن‬

 Tiada perubahan  Tiada perubahan ََ‫فـــ ْلــن‬

 Pengguguran huruf wÉw di sisipan serta penukaran harakah fatÍah

huruf

341

Diri

GN

KK

Persamaan

Perbezaan Faktor Perubahanَ Selepas Sambungan pertama

kepada

harakah

Ìammah

sebagai

penanda

kepada huruf wÉw yang digugurkan .

Analisis kata kerja JK 5 (

َ‫ــاَل‬ َ َ‫ق‬

) ََdalam jadual 5.5 di atas , menunjukkan

bahawa struktur kata kerja JK 5 mengalami pengguguran huruf ‘illah di sisipan apabila bersambungan dengan ÌamÊr diri pertama dan kedua . Pengguguran tersebut tertakluk kepada proses penukaran huruf ‘illah kepada huruf alÊf sebelum disambungkan dengan ÌamÊr seperti ‫َل‬ ََ ‫ ( قًــا‬asalnya َ ‫َل‬ َ ‫قَــ َو‬. ). Jika tidak berlaku penukaran , maka huruf ’illah

tersebut dikekalkan dengan bentuk asalnya seperti

ِ َ‫َت‬ َُ ‫ـاولْـ‬ ََ ‫ـصـ َـو‬ ُ ‫ َس ـ ِو َْد‬, ‫ـت‬ ْ َ‫ا ْســت‬ َ ‫ َحـ‬,‫َ َســايَـ ََـر‬, ‫ََب‬ Huruf ’illah

( Fakhruddin QabÉwat , 1988 : 250-251 ) .

berharakah sukËn pada kata kerja JK 5

digugurkan apabila

bersambungan dengan awalan ÌamÊr berharakah seperti ÌamÊr mufrad dan jamak bagi diri pertama َ (

dan ÌamÊr

‫َنَـا‬،َ‫ت‬ ُ ), ÌamÊr

jamak feminim (

diÌammahkan sebagai

diri kedua ََ) ‫ت‬ ََ َ

َ‫ ) ن‬bagi diri ketiga.

, ‫ت‬ َِ , ‫ َتُ َـمـا‬, ‫ تُ َْـم‬, ‫ـن‬ ََّ ُ‫ت‬

َ)

Huruf pertama kata akar pula

penanda kepada huruf wÉw yang digugurkan sekiranya

huruf ‘illah tersebut adalah huruf wÉw. Perbezaan wazan adalah

َ‫ـت‬ ُ ‫فُـ ْل‬

< fultu >,

342

‫فُـ ْلــنَـا‬

< fulnÉ > , ‫ـت‬ ََ ‫ < فُـ ْلـ‬fulta > ,

َ‫ < فُـ ـ ْلــتُ َّـن‬fultunna > (‘Abduh

ِ ‫فُـ ْل ـ‬ َ‫ـت‬

< fulti > , ‫ـمــا‬ َ ‫ < فُـ ْلــتُـ‬fultumÉ >,

َ‫فُـ ـ ْلــتُ ْـم‬

< fultum >,

al-RÉjiÍiy , 1984 : 52-53 , Al-×amalÉwiy 1995 : 82 ).

Pakar-pakar bahasa seperti SÊbawayh ( 1982 : 2 : 359 ) , AbË

‘UthmÉn

al-MÉziniy ( dipetik dari Ibn Jinniy ,1954 : 1 : 234,251,252 ) , al-Mubarrid ,1963 : 35 ), al-RiÌa’uddin ( 1982 : 1 : 79 ) bahawa harakah Ìammah

dan al-Zamakhshariy ( t.t : 377 ) mengatakan

pada huruf pertama kata akar tersebut disebabkan

pemindahan wazan daripada fasal W 1,W 2 َ ‫ـل‬ َ ‫فَـ َع‬

َ‫ـت‬ َِ ‫ قًـ َـولْـ‬, ‫ قُ َـولْـتتُـ َـمــا‬, ‫ قُـ َـولْــتُـ َْـم‬, ‫قُـ َـولْــتُـ ََّـن‬ َ ‫ قُ َـولْـ‬, ‫ـت‬

< fa‘ala > iaitu

َ‫ـت‬ ُ ‫ قُـ َـولْـ‬, ‫ قُ َـولْــنَــا‬,

kepada fasal W 6 َ‫ < فَـعَـ َل‬fa‘ula > iaitu َ‫ـت‬ ُ ‫قُــولْـ‬

‫ قُ ُـولْــنَــا‬, ‫ـت‬ ََ ‫ قُ ُـولْـ‬, ‫ـت‬ َِ ‫ قًـ ُـولْـ‬, ‫ قُـ ُـولْـتتُـ َـمــا‬, ‫ قُـ ُـولْــتُـ َْـم‬, ‫ قُـ ُـولْــتُـ ََّـن‬.

ُ ,

Dalam keadaan ini , harakah

Ìammah tersebut menjadi lambang kepada huruf wÉw yang digugurkan . seperti contoh-contoh

ialah

َ‫ـت‬ ََ ‫ قُـ ْلـ‬, ‫ـت‬ َِ ‫ قً ـلْـ‬, ‫ قُـلْـتتُـ َـمــا‬, ‫ قُـلْــتُـ َْـم‬, ‫ قُـ ـ ْلــتُـ ََّـن‬. ُ ‫ قُـلْـ‬, ‫ قُـ ْلــنَــا‬, ‫ـت‬

Bentuk asalnya

َ‫ـت‬ ََ ‫ قُ ْـولْـ‬, ‫ـت‬ َِ ‫ قًـ ْـولْـ‬, ‫ قُ ْـولْـتتُـ َـمــا‬, ‫ قُـ ْـولْــتُـ َْـم‬, َ‫ قُـ ْـولْــتُ َّـن‬. ُ ‫ قُـ ْـولْـ‬, ‫ قُ ْـولْــنَــا‬, ‫ـت‬ Pengguguran huruf wÉw disebabkan pertembungan dua harakah sukËn secara

berturut-turut َdalam satu perkataan . Harakah Ìammah pada huruf pertama kata akar iaitu

‫ق‬

fasal W 6

pula َ disebabkan keadaannya berada sebelum huruf wÉw bagi

َ‫فَـ ُع َـل‬

< fa’ula > . Demikian juga halnya , dikasrahkan huruf pertama jika

343

berada sebelum huruf yÉ’ bagi fasal W4,W 5

َ‫فَعِ َـل‬

< fa‘ila > contohnya

َ‫ـت‬ ُ ‫بِـ ْـعـ‬

َ

( MuÍammad Khairul ×ilwÉniy, 1978: 49, MuÎÏafÉ al-GhalÉyÊniy , 1980 : 1 : 234 ) .

Huruf ’illah di sisipan kata kerja JK 5 tidak digugurkan malah dikekalkan tanpa sebarang perubahan apabila bersambungan dengan awalan ÌamÊr berharakah sukËn seperti ÌamÊr diri ketiga contoh-contoh ‫ـاَل‬ ََ ‫َقًـ‬

َ‫ت‬ ْ , ‫ ا‬, ‫ تَــا‬, ‫ وا‬, ‫َن‬

, َ‫ـت‬ ْ ‫ قَــاَلَـ‬, ‫ قًــاَ َل‬, ‫ قَــاَلَــتَــا‬, ‫قَــاَلُـ ْـوا‬

( al-SakÉkiy , t.t : 68 )

seperti

dalam jadual 5.5 di atas .ََ

Kaedah yang sama boleh dilakukan kepada semua jenis kata kerja kod JK 5 yang sama dan serumpun dengannya baik kata kerja mujarrad sepeti contoh dalam jadual di atas atau kata kerja mazÊd seperti

ِ َ،َ ‫ـاج‬ َ َ‫َت‬،َ ‫ـاوَل‬ َ ‫َأ ََعـ‬ َ ‫ـاد‬ َ َ‫َا َْحــت‬،َ ‫ـاوَر‬ َ ‫ـش‬ َ َ‫َط‬،َ ‫َس ـيَّ َـر‬،ََ

ِ َ ‫َاِـستتــج‬،ََ‫َتـنـوع‬. َ‫ـاز‬ َ ‫ـح‬ َ َ َ ْ َ َّ ََ َ ْ‫ـاب ان‬

344

5.1.6

Analisis Kata kerja Kala Lepas bagi Kod JK 6

Oleh kerana pembentukkan kata kerja JK 6 ketika besambungan dengan ÌamÊr melibatkan banyak perubahan morfologi yang kritikal terutama berkaitan huruf ‘illah ( al-Mubarrad , : 1963 : 134,146 menimbulkan beberapa subgolongan

) . Maka dalam penghuraian bab ini pengkaji yang diwujudkan berdasarkan ciri-ciri asal

huruf ‘illah pada akhiran kata kerja berkenaan . Subgolongan ini boleh dibahagikan kepada empat bahagian seperti di bawah ini .

a)

JK 6-1 ( Akhiran huruf alÊf sebagai gantian daripada huruf wÉw .)

b)

JK 6-1 ( Akhiran huruf alÊf sebagai gantian daripada huruf yÉ’.)

c)

JK 6-2 ( Akhiran huruf wÉw ).

d)

JK 6-3 ( Akhiran huruf. yÉ’ )

5.1.6.1

Analisis Kata kerja JK 6 – 1 Gantian WÉw

Kata kerja yang menjadi sampel bagi mewakili semua kod JK 6-1 iaitu akhiran alÊf

gantian

daripada huruf wÉw adalah ‫ د َعَــا‬//

da‘É // . Wazan yang

digunapakai adalah W 3 َ‫ـل‬ َ ‫ < فَـ َع‬fa‘ala > seperti dalam jadual berikut :

345

Jadual 5.6: Analisis kata kerja JK 6-1 alÊf gantian wÉw

Diri

GN

Pertama

َ ‫ت‬ ‫نَـا‬

KK

Persamaan

Perbezaan


َ‫َدعَــوْ َت‬


 Pertukaran

‫َدعَــوْ نَــا‬


akhiran huruf

alÊf kepada

asal

iaitu

huruf wÉw ََ‫ت‬

ََ‫َدعَــوْ ت‬


 Pertukaran

َ‫ت‬

َ‫َدعَــوْ َت‬


akhiran

‫ت َمـا‬

‫َدعَــوْ َت َمـا‬


َ‫تـ ْم‬

َ‫َدعَــوْ َتــ ْم‬


َ‫تـن‬

َ‫َدعَــوْ َتــن‬


َ-

‫َدعَــا‬

Kedua

huruf

alÊf kepada

asal

iaitu

huruf wÉw

‫فَــ َعــى‬

 Pertukaran huruf yÉ’ akhiran kepada huruf alÊf

-

ْ ‫َدع‬ َ‫َــت‬

ْ ‫فَــ َع‬ َ‫ــت‬

Ketiga

 Pengguguran

alÊf

akhiran ‫ا‬

‫َدعَــ َوَا‬


 Pertukaran

alÊf

akhiran kepada wÉw

‫ا‬

‫فَــ َعــتَــا‬

‫َدعَــتَــا‬

 .Pengguguran

alÊf

akhiran

‫َوا‬

‫فَــعَــوْ َا‬

‫َدعَـــوْ َا‬

 Pengguguran

alÊf

akhiran َ‫ْن‬

ََ‫َدعَــوْ َن‬

ْ ‫فَــ َع‬ ََ‫ــلــن‬

 Pertukaran

alÊf

346

Diri

GN

KK

Persamaan

Perbezaan

Faktor Perubahanَ Selepas Sambungan akhiran

kepada

huruf asal iaitu

5.1.6.2

Analisis Kata kerja JK 6-1 Gantian YÉ’

Kata kerja yang menjadi dijadikan sampel bagi mewakili semua kod JK 6.-1 iaitu akhiran alif gantian daripada huruf yÉ’ adalah yang

digunapakai

‫ َر َمـى‬// ramÉ // . Wazan

adalah W 2 > ‫ـل‬ ََ ‫ < فَـ َع‬fa‘ala seperti dalam jadual dibawah :

Jadual 5.7 : Analisis kata kerja JK 6-1 gantian yÉ’

Diri

GN َ ‫ت‬ ‫نَـا‬

Pertama

KK

Persamaan

َ‫َرَ َمــيْـت‬


‫َرَ َمــيْــنَـا‬


Perbezaan

Faktor Perubahanَ Selepas Sambungan  Pertukaran huruf alÊf

akhiran

kepada huruf asal iaitu hurif yÉ’ .

Kedua

ََ‫ت‬

ََ‫َرَ َمــيْــت‬


َ‫ت‬

َ‫َرَ َمــيْــت‬


‫ت َمـا‬

‫َرَ َمــيْــتـ َمــا‬

ْ ‫فَــ َع‬ ‫ــلــتــ َمـا‬

َ‫تـ ْم‬

َ‫َرَ َمــيْـــتــ ْم‬


َ‫تـن‬

َ‫َرَ َمــيْـــتـن‬

ْ ‫فَــ َع‬ َ‫ــلــتـن‬

َ-

‫َر َمــى‬

َ

 Pertukaran huruf alÊf

akhiran

kepada huruf asal iaitu hurif yÉ’

‫فَــ َعــى‬

 Pertukaran

huruf

347

Diri

GN

KK

Persamaan

Perbezaan

Faktor Perubahanَ Selepas Sambungan yÉ’ akhiran kepada huruf alÊf

Ketiga

-

ْ ‫َر َم‬ َ‫ــت‬


 Pengguguran

alÊf

akhiran

‫ا‬

‫َرَ َمـــيَــا‬


 Pertukaran akhiran

alÊf kepada

yÉ’ ‫ا‬


‫َرَ َمـــتَــا‬

 Pengguguran alÊf akhiranَ

‫َوا‬

‫فَـــعَــوْ ا‬

‫َرَ َمــوْ ََا‬

 Pengguguran alÊf akhiranَ

َ‫ْن‬

ََ‫َرَ َمــيْـن‬


 Pertukaran akhiran

alÊf kepada

huruf asal iaitu yÉ’

Analisis pembentukan kata kerja JK 6-1 gantian wÉw dan yÉ’ َbagi contoh kata kerja JK 6- 1

dalam jadual 5.6 dan 5.7 di atas , menunjukkan bahawa

struktur kata kerja tersebut

mengalami dua perubahan variasi iaitu pengguguran

huruf ‘illah dan penukaran huruf ‘illah kepada huruf asal apabila bersambungan dengan ÌamÊr . Proses pengguguran

huruf ‘illah

ini berlaku pada tiga tempat

masing-masing mewakili kata kerja JK 6-1 gantian wÉw dan

kata kerja JK 6-1

348

gantian

ya’

apabila

tiap-tiap satunya

berharakah sukËn

seperti tanda

feminim bagi diri

ketiga iaitu َ‫ت‬ ْ

bersambungan dengan

mufrad

, ‫تَــا‬

bagi

awalan

yang

feminim dan ÌamÊr muthanna

َ dan ÌamÊr jamak laki- laki bagi diri

َ‫ـت‬ ْ ‫فَ َـع‬

ketiga iaitu َ‫‘ ( َ ْو‬Abduh al-RÉjiÍiy , 1984 : 54 ) . Perbezaan wazan adalah

< fa‘at > ,

‫ < فَ َـعــتَـا‬fa‘ata > dan ‫ < فَ َـعـ ْـوا‬fa‘au > .

bertujuan

mengelakkan daripada pertembungan dua harakah sukËn secara berturut-

Pengguguran huruf ‘illah tersebut

turut dalam satu perkataan ( MuÎÏafÉ al-GhalÉyÊniy 1980 : 235 , Sharifuddin ‘Aliy al-RÉjiÍiy , t.t : 57 ).

Sementara penukaran huruf ‘illah kepada huruf asal pada kata kerja JK 6-1 gantian wÉw dan kata kerja JK 6-1 gantian ya’ pula dilihat amat ketara

apabila

kedua- duanya bersambungan dengan ÌamÊr mufrad dan jamak bagi diri pertama iaitu

َ‫ت‬ ُ , َ‫نَــا‬

dan ÌamÊr bagi diri

kedua yang berharakah seperti َ‫ـن‬ ََّ ‫َتُـ‬،َ‫َتُـ ْـم‬،َ‫َ َتُـ َـمـا‬

َ‫َت‬،َ َِ ‫ت‬ َ dan ÌamÊr jamak feminim bagi diri ketiga iaitu Ghaniy MiÎriy ,1989 : 117 ) Perbezaan wazan adalah

‫فَـ َـعــى‬

َ‫ن‬

( MuÍammad ‘Abdul

seperti contoh dalam jadual 5.6 dan 5.7 < fa‘É > ,

َ‫ـت‬ ْ ‫فَـ َـعـ‬

< fa‘at >,

‫فَـ َـعــتَــا‬

di atas .

< fa‘atÉ > dan

‫فَ ـ َـعـ ْـوا‬

< fa‘au > .

349

5.1.6.3

Analisis Kata kerja JK 6 – 2

Kata kerja yang menjadi sampel bagi mewakili semua kod JK 6-2 adalah

// saquwa // . Wazan yang

digunapakai

adalah

W6

َ‫فَـعُ َـل‬

َ‫ـخ َـو‬ ُ ‫َس‬

< fa‘ula > seperti

dalam jadual berikut :

Jadual 5.8 : Analisis kata kerja JK 6-2

Diri

GN

KK

َ‫ت‬

َ‫َســـخـوْ ت‬

َ‫فَــعــ ْلــت‬


‫نَـا‬

‫َســـخــوْ نَــا‬

‫فَــعــ ْلــنَـا‬

 Tiada perubahan

ََ‫ت‬

ََ‫َســـخـوْ ت‬

ََ‫فَــعــ ْلــت‬

 Tiada perubahan

َ‫ت‬

َ‫َســـخـوْ ت‬


 Tiada perubahan

‫ت َمـا‬

‫َســـخـوْ تــ َمــا‬

‫فَــعــ ْلــتــ َمـا‬

 Tiada perubahan

َ‫تـ ْم‬

َ‫َســـخـوْ تـ ْم‬

َ‫فَــعــ ْلــتـ ْم‬

 Tiada perubahan

َ‫تـن‬

َ‫َســـخـوْ تــن‬

َ‫فَــعــ ْلــتـن‬

 Tiada perubahan

َ-

َ‫ــو‬ َ ‫َســخ‬

َ‫ــل‬ َ ‫فَـــع‬

 Tiada perubahan

-

ْ ‫ــو‬ َ‫َت‬ َ ‫َســخ‬

ْ َ‫فَــعــل‬ َ‫ــت‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

‫ــوَا‬ َ ‫َســخ‬

َ ‫فَــعــ‬ َ‫ل‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

‫َســخــ َوَتَــا‬

ْ ‫فَــع‬ ‫ــلــتَـا‬

 Tiada perubahan

‫َوا‬

‫َســخـــوْ َا‬

Pertama

Kedua

Ketiga

Persamaan

ُ‫فَـــعـــوْ ا‬ ْ ‫فَــع‬ ََ‫ــلــن‬

َ‫ْن‬

ََُ‫َســخــوْ َن‬

Perbezaan

 Pengguguran wÉw akhiran  Tiada perubahan

350

5.1.6.4

Analisis Kata kerja JK 6-3

Kata kerja yang menjadi sampel bagi mewakili semua kod JK 6-3 adalah

// nasiya //.

Wazan

yang

digunapakai adalah W 4 , W5

َ‫فَـعِ َـل‬

َ‫نَ ِس َـي‬

< fa’ila > seperti

dalam jadual di bawah :

Jadual 5.9 : Analisis kata kerja JK 6-3

Diri

GN

KK

Ketiga

Perbezaan


َ‫ت‬

َ‫َنَـســيْــت‬


 Tiada perubahan

‫نَـا‬

‫نَـــســيْــنَــا‬

‫فَــعــ ْلــنَـا‬

 Tiada perubahan

ََ‫ت‬

ََ‫نَـســيْــت‬

ََ‫فَــعــ ْلــت‬

 Tiada perubahan

َ‫ت‬

َ‫نَـســيْــت‬


 Tiada perubahan

‫ت َمـا‬

‫نَـســيْــتــ َمــا‬

‫فَــعــ ْلــتــ َمـا‬

 Tiada perubahan

َ‫تـ ْم‬

َ‫نَـســيْــتــ ْم‬

َ‫فَــعــ ْلــتـ ْم‬

 Tiada perubahan

َ‫تـن‬

َ‫نَـســيْــتــن‬

َ‫فَــعــ ْلــتـن‬

 Tiada perubahan

َ-

َ‫ــي‬ َ ‫نَـس‬

َ‫ــل‬ َ ‫فَـــع‬

 Tiada perubahan

-

ْ َ ‫نَـسـيـ‬ َ‫ــت‬

ْ َ‫فَــعــل‬ َ‫ــت‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

‫نَــســ َيــا‬


 Tiada perubahan

‫ا‬

‫نَـسـيََــتَـا‬

‫فَــعــ ْلــتَـا‬

 Tiada perubahan

‫َوا‬

ُ‫نَــســوَْا‬

Pertama

Kedua

Persamaan

ُ‫فَـــعـــوْ ا‬

 Pengguguran huruf ‘illah di akhiran dan

penukaran

351

Diri

GN

KK

Persamaan

Perbezaan

Faktor Perubahanَ Selepas Sambungan harakah

kasrah

pada huruf sisipan kepada

harakah

Ìammah . َ‫ْن‬

ََ‫فَــعــ ْلــن‬

ََ‫نَــســيْــن‬

Analisis pembentukan pola kata kerja JK 6-2 contoh ‫ـو‬ َ ‫ـخ‬ ُ ‫ َس‬// saquwa // dan

َ

menunjukkan bahawa

َ‫ نَ ِس َـي‬//

 Tiada perubahan

dan kata kerja JK 6-3 seperti

nasiya // dalam jadual 5.8 dan 5.9 َdi atas , َ

tidak banyak berlaku proses perubahan pada huruf kecuali

pengguguran huruf ’illah dan pemindahan harakah

apabila kedua-duanya

bersambungan dengan ÌamÊr jamak laki-laki diri ketiga .

Pengguguran huruf ’illah

berlaku pada kata kerja JK 6-2 dalam jadual 5.8

di atas di mana huruf wÉw yang merupakan huruf akhiran kata akar ‫َســخــوَوْ َا‬ digugurkan kerana pertembungan dua huruf wÉw ketika bersambungan dengan ÌamÊr jamak laki-laki bagi diri ketiga iaitu ‫َســخــوْ َا‬

( Sharifuddin ‘Aliy al-RÉjiÍiy , tt : 57 ,

MuÍammad ‘Abdul KhÉlid ‘UÌaÊmat 1962a : 192 ) . Perbezaan wazan adalah َ ‫فَ ــعُ ـ ْـوا‬ < fa‘Ë > .

352

Pengguguran huruf ‘illah juga turut berlaku pada kata.kerja JK 6-3 dalam

ِ ‫ َ نَـ‬digugurkan dan harakah kasrah pada jadual 5.9 di atas , di mana huruf yÉ’ َ ‫ـسـَيُ ْـوا‬ huruf sÊn ditukar kepada harakah Ìammah

‫ـسـ ْـوا‬ ُ ‫ نَـ‬kerana menyesuaikan dengan huruf

wÉw selepasnya ( ‘Abduh al-RÉjiÍiy , 1984 : 54 ) . Perbezaan wazan adalah

‫فعوا‬

< fa‘Ë > .

5.1.7 Analisis kata kerja kala lepas bagi kod JK 7

Kata kerja yang menjadi

sampel bagi mewakili semua kod JK 7 adalah

َ‫ طوى‬// ÏawÉ // . Wazan yang digunapakai adalah W 4 َ‫ـعـل‬ َ ‫ < َف‬fa‘ala > seperti dalam jadual berikut :

Jadual 5.10 : Analisis kata kerja kala lepas bagi kod JK 7

Diri

Pertama

GN

KK

Persamaan Perbezaan

Faktor Perubahan

َ‫ت‬

َ‫طـ َويْــت‬


 Pertukaran alÊf akhiran

‫نَـا‬

‫طــ َويْــنَــا‬


kepada huruf asal iaitu huruf yÉ’َ

Kedua

ََ‫ت‬

ََ‫طــ َويْــت‬


َ‫ت‬

َ‫طــ َويْــت‬


‫ت َمـا‬

‫ــويْــتـ َمـا‬ َ َ َ‫ط‬

ْ ‫فَــ َع‬ ‫ــلــتــ َمـا‬

َ‫تـ ْم‬

ََ‫طَــ َويْــتـم‬ َ


 Pertukaran alÊf akhiran kepada

huruf asal iaitu

huruf yÉ’َ َ

353

Diri

GN

KK

Persamaan Perbezaan

َ‫تـن‬

َ‫َطََــ َويْــتــن‬


َ-

ََ‫طــ ََوى‬

َ‫ــل‬ َ ‫فَـــ َع‬

‫فَـ َعـى‬

Faktor Perubahan

 Pertukaran huruf ‘illah di

akhiran

kepada

huruf alÊf -

ْ ‫ــو‬ َ‫ت‬ َ ‫ط‬

ْ ‫فَــ َع‬ َ‫ـــت‬

 Pengguguran

huruf

Ketiga ‘illah di akhiran ‫ا‬

‫طــ َويَــا‬

َََ‫فَــ َعــل‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

‫طــ َوتَــا‬


 Pengguguran

alÊf

akhiran ‫َوا‬

‫فَـــعَــوْ ا‬

َ‫طــ َووْ َا‬

 Pengguguran

huruf

‘illah di akhiran َ‫ْن‬

ََ‫طــ َويْــن‬


 Tiada perubahan َ

5.1.8 Analisis kata kerja kala lepas bagi kod JK 8

Kata kerja ‫ َوفَى‬// َ wafÉ // dijadikan sampel bagi mewakili semua kod JK 8 . Wazan yang digunapakai adalah W 2 َ‫ـل‬ َ ‫ < فَـ َع‬fa‘ala > sperti dalam jadual di bawah :

354

Jadual 5.11 : Analisis kata kerja kala lepas bagi kod JK 8

Diri

Pertama

GN

KK

Persamaan

Perbezaan

Faktor Perubahanَ Selepas Sanbungan

َ‫ت‬

َ‫َوفَــيْـت‬


 Pertukaran

‫نَـا‬

‫َوفَــيْـنَــا‬


akhiran

alÊf kepada

huruf asal iaitu huruf yÉ’َ َ

Kedua

ََ‫ت‬

ََ‫َوفَــيْـت‬


 Pertukaran

َ‫ت‬

َ‫َوفَــيْـت‬


akhiran

‫ت َمـا‬

‫َوفَــيْـتــ َمــا‬


َ‫تـ ْم‬

َ‫َوفَــيْـتــ ْم‬


َ‫تـن‬

َ‫َوفَــيْـتــن‬


َ-

َ ‫ــي‬ ْ َ‫َوف‬

َ

alÊf kepada

huruf asal iaitu huruf yÉ’َ َ

‫فَــ َعـى‬

 Pertukaran huruf ‘illah di akhiran kepada huruf alÊf

-

ْ َ‫َوف‬ َ‫ـــت‬


 Pengguguran huruf

alÊf

di

Ketiga akhiran ‫ا‬

‫َوفَــ َيـا‬

 Pertukaran huruf

َ ‫َفَــ َعــ‬ َ‫ل‬

alÊf

di

akhiran

َ kepada huruf asal iaitu yÉ’ ‫ا‬

‫َ َوفَـــتَـا‬

‫فَــ َعــتَـا‬


َ alÊf

di

355

Diri

GN

KK

Persamaan

Perbezaan

Faktor Perubahanَ Selepas Sanbungan akhiran

‫َوا‬

‫َوفَــوْ َا‬

ُ‫ـــ َعـــوْ ا‬ َ َ‫ف‬


alÊf

di

akhiran. َ‫ْن‬

ََ‫َوفَــيْـن‬


 Pertukaran huruf alÊf

di

akhiran

kepada huruf asal iaitu yÉ’

Berdasarkan contoh –contoh kata kerja kala lepas bagi JK 7 dan JK 8 dalam jadual 5.10 dan 5.11 yang diberi di atas , menunjukkan bahawa sekurang-kurangnya dua proses perubahan berlaku ekoran sambungan kata kerja tersebut dengan ÌamÊr iaitu

pengembalian huruf asal dan

sudut bentuk

pengguguran huruf ‘illah. Jika ditinjau dari

perubahan , didapati wujud ciri-ciri persamaan dengan kata kerja

JK 6-3 yang dahulu . Boleh dikatakan semua perubahan

yang berlaku pada kata

kerja JK 6-3 turut berlaku pada kata kerja JK 7 dan JK 8 ini ( ‘Abdul MÉlik ‘Abdul RaÍmÉn al-Sa‘diy , 1973: 151 ) .

َ

356

Pengguguran

huruf alÊf didapati berlaku apabila kata kerja berkenaan

bersambungan dengan awalan

yang berharakah sukËn seperti tanda bagi mufrad

bagi feminim dan ÌamÊr muthanna feminim bagi diri ketiga seperti

َ ‫ـت‬ ْ ‫ ََوفَـ‬,‫َوفَــتَـا‬

dan

jamak laki-laki bagi diri ketiga

seperti

( Fakhruddin QabÉwat 1988 : 258 ) . Perbezaan wazan adalah

‫فَـ َـعــتَـا‬

َ‫ت‬ ْ ‫ طـ َـو‬, ‫ َطـ َـوتَــا‬, ‫ ط َـوْو َا‬, ‫َوفَـ ْـو َا‬

َ‫ـت‬ ْ ‫فَـ َـعـ‬

< fa‘at > ,

< fa‘atÉ > dan َ‫ < فَــَع ـ ْـوا‬fa‘au >.

Pengembalian huruf asal bagi kategori thulÉthiy mujarrad iaitu pertukaran huruf alÊf kepada

yÉ’ pula dapat diperhatikan pada kata kerja yang bergandingan

dengan awalan ÌamÊr yang berharakah iaitu ÌamÊr

mufrad dan jamak bagi diri

pertama seperti ( َ‫ ت‬dan ‫ ) نَــا‬, ÌamÊr bagi diri kedua (

َ‫ـَت‬ َِ َ‫ـَت‬ َ َ َ،َ‫َتُـ َّـن‬،َ‫َتُـ ْـم‬،َ‫ََتُـ َـمـا‬

dan ÌamÊr jamak feminin bagi diri ketiga jadual 5.10 dan 5.11 di atas

َ‫ـت‬ َُ ‫َوفَـ ْـي‬ َ ‫ قَـ َـويْـ‬, ‫ـت‬

)

( ََ‫ ) ن‬seperti contoh –contoh dalam dan

َ‫ـت‬ ُ ‫ قَـ َـويْـ‬, ‫قَـ َـويْــنَــا‬

( MuÍammad ‘Abdul

KhÉlid ‘UÌaÊmat , 1955 : 51 ) . Manakala bagi kategori thulÉthiy mazÊd pula huruf alÊf

tetap ditukarkan kepada huruf yÉ’ dalam semua keadaan seperti

ِ َ‫ـت‬ ُ ‫‘( ا ْس ـتَـ ْولَْي‬Abduh

‫َ َتَـ َوفَّْـيـنَا‬

,

al-RÉjiÍiy , 1984 : 54 ).

357

Peraturan dan kaedah ditunjukan dalam jadual 5.10 dan 5.11 di atas boleh gunakan bagi semua jenis kata kerja JK 7 dan JK 8 yang mempunyai sistem kala

َّ dan kod yang sama seperti َ‫َتَـوقَّـى‬،َ‫ـاوى‬ َ ‫َتَـو‬،َ‫ـاوى‬ َ ‫َتَـس‬،َ‫اصـى‬ َ َ‫َط‬،َ‫َوافَــى‬،َ‫ى‬ َ ‫َقَـ َّـو‬،َ‫َ َ َولــى‬،َ‫ََتــرَّوى‬ َ

َ

َ

َ

ِ ِ ِ َ‫َسـتَ ْـو َحـى‬ ْ ‫َا‬،َ‫َا ْـستَـ ْه َـوى‬،َ‫انْطَـ َـوى‬

5.2

ANALISIS KATA KERJA KALA KINI KETIKA BERSAMBUNGAN DENGAN ÖAMÔR

Dalam sistem kala bahasa Arab, bentuk wazan kata kerja kala kini ketika bersambungan dengan ÌamÊr adalah berbeza dari segi morfologi dengan kata kerja kala lepas .Sambungan kata kerja kala kini dengan ÌamÊr boleh dibahagikan kepada beberapa subsistem berdasarkan sistem kod JK seperti yang terdapat dalam jadual di bawah :

5.2.1

Analisis Kata kerja Kala kini bagi Kod JK 1

Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja َ‫ َيــ ْكـتــب‬. Wazan yang digunapakai adalah W 3

َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫ < يَـ ْفـعــل‬fa‘ala - yaf‘ulu > seperti dalam

jadual berikut :

358

Jadual 5.12 : Analisis kata kerja kala kini bagi kod JK 1

Diri

GN -

َ‫) َ أَنَــاَ) أَ ْكــتــب‬

َ‫أََ ْفــعـل‬


-

َََ‫)نَحْ نَ ( نَــ ْكــتــب‬

َ‫نَــ ْفــعــل‬

 Tiada perubahan

-

ََ‫)َأَ ْنـتَ َ) تَــ ْكــتـب‬

َ‫تًـ ْفـعـل‬

 Tiada perubahan

َْ‫ي‬

ََ‫) أَ ْنتَ ( تَــ ْكــتــبــيْــن‬

ََ‫َتَـ ْفـعلـيْن‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

َ‫) أَ ْنت َما ( تَــ ْكــتــ َبــان‬

َ‫تَ ْفـعلَن‬

 Tiada perubahan

َْ‫و‬

ََ‫) أَ ْنت َْم ( تَــ ْكــتــبـوْ ن‬

ََ‫تَـ ْفعـلوْ ن‬

 Tiada perubahan

َ‫ْن‬

ََ‫) أَ ْنتنَ ( تَ ْكــتــبْــن‬

ََ‫تَـ ْفعـ ْلن‬

 Tiada perubahan

-

َ‫ي ( تَــ ْكــتـب‬ ََ ‫) هـ‬

َ‫يَـ ْفعـل‬

 Tiada perubahan

-

َ‫(َهـ َيَ)ََتَـ ْكـتـب‬

َ‫تَـ ْفعـل‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( يَــ ْكــتــ َبـان‬

َ َ‫يَـ ْفـعـل‬ ‫ن‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( تَـ ْكـتـ َبـان‬

َ‫تَـ ْفـعلَن‬

 Tiada perubahan

َْ‫و‬

ََ‫)هـ َْم ( َيـ ْكــتــبــوْ ن‬

ََ‫َيـ ْفـعلوْ ن‬

 Tiada perubahan

َ‫ْن‬

ََ‫) هـنَ ( َيــ ْكــتــبْـن‬

ََ‫َيـ ْفعـ ْلن‬

 Tiada perubahan

Pertama

Kedua

Ketiga

KK

Persamaan Perbezaan

Berdasarkan analisis terhadap contoh kata kerja َ‫ َيَــ ْكـتــب‬// yaktubu // dalam jadual 5.12 di atas , menunjukkan bahawa tidak berlaku sebarang perubahan pada struktur katanya apabila besambungan dengan ÌamÊr , malah tetap utuh dengan bentuk asalnya (

MuÍammad ibn ‘Abdul al-Ghaniy al-MiÎriy , 1989 : 121 ,

al-×amalÉwiy , 1990 : 80 ) .

359

5.2.2

Analisis Kata kerja Kala kini Bagi Kod JK 2

Sampel yang digunakan untuk analisis ini ialah kata kerja

wazan yang digunapakai adalah W 3

َ‫ فَ َـع َـل‬- ‫ـل‬ َُ ‫يَـ ْفـعُـ‬

َ‫أَ َك َـل‬

// akala // dan

< fa‘ala - yaf‘ulu > :

Jadual 5.13: Analisis kata kerja kala kini bagi kod JK 2

Diri

GN -

KK

Persamaan Perbezaan

َ‫) َ أَنَــاَ) َآَكــل‬

َ‫آُعــل‬

hamzah di awalan .

Pertama

Kedua

Ketiga

Faktor PerubahanَSelepas Sambungan  Penyerapan dua huruf

-

َََ‫)نَحْ نَ ( نَــأَكـل‬


 Tiada perubahan

-

َ‫)َأَ ْنـتَ َ) تَـأكــل‬


 Tiada Perubahan

َْ‫ي‬

ََ‫) أَ ْنتَ ( تَــأكـلـيْـن‬

ََ‫َتَـ ْفـعلـيْن‬

 Tiada Perubahan

‫ا‬

َ‫) أَ ْنت َما ( تَـأَكلَن‬


 Tiada Perubahan

َْ‫و‬

ََ‫) أَ ْنت َْم ( تَأَْكـلـوْ ن‬

ََ‫تَـ ْفعـلوْ ن‬

 Tiada Perubahan

َ‫ْن‬

ََ‫) أَ ْنتنَ ( تَـأَْكـلْـن‬

ََ‫تَـ ْفع ْـلن‬

 Tiada Perubahan

-

َ‫) هـ ََو ( يَـأَكـل‬

َ‫يَـ ْفعـل‬

 Tiada Perubahan

-

َ‫يَ)ََـتَـأَْكـل‬ َ ‫(َهـ‬

َ‫تَـ ْفعـل‬

 Tiada Perubahan

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( يَـأَْكـلَن‬

َ‫يَـ ْفـعـلَن‬

 Tiada Perubahan

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( تَـأَْكـلَن‬

َ‫تَـ ْفـعلَن‬

 Tiada Perubahan

َْ‫و‬

ََ‫)هـ َْم ( يَـأَْكـلـوْ ن‬

ََ‫يَـ ْفـعلوْ ن‬

 Tiada Perubahan

َ‫ْن‬

ََ‫) هـنَ ( يَـأَْكـلْـن‬

ََ‫يَـ ْفع ْـلن‬

 Tiada Perubahan

360

Dari analisis contoh-contoh kata kerja JK 2

ُ‫يَـأَ ُكـ َـل‬

// ya’kulu > dalam jadual

5.13 di atas pula , menunjukkan hanya terdapat satu jenis kata kerja sahaja yang menerima perubahan pada struktur katanya apabila bersambungan dengan ÌamÊr mufrad bagi diri pertama . Penyerapan berlaku apabila dua huruf hamzah di awalan kata kerja berkenaan disatukan dengan meletakkan lambang mad pada tulisan dan sebutan seperti ‫ آ‬// É //. Perbezaan wazan adalah

ُ ُ‫آَعـ َـل‬

< É ‘ulu > .

Sementara

sambungan kata kerja tersebut dengan ÌamÊr yang lain kekal dengan bentuk asalnya tanpa sebarang perubahan ( Sharifuddin ‘Aliy al-RÉjiÍiy , t.t : 55 ) .

5.2.3



// marra َ- yamurru // . Wazan yang

digunapakai adalah W 3

َ‫يَـ ُـمـ َـر – َمـ َّـر‬

َ‫ فَ َـع َـل‬- ُ‫يَـ ْفـعُـ َـل‬

< fa‘ala - yaf‘ulu >:

361


Diri

Pertama

Kedua

Ketiga

GN

KK

-

Perbezaan


‫) َ أَنَــاَ) أََمــ َُّر‬

َُّ ‫أَفَــ‬ ‫ل‬

 Penyerapan huruf

-

َََُّ‫)نَحْ نَ ( نَمــر‬

َُّ ‫نَـفــ‬ ‫ل‬


-

َُّ‫)َأَ ْنـتَ َ) تَـمــر‬

َُّ ‫تَـفَــ‬ ‫ل‬


َْ‫ي‬

ََ‫) أَ ْنتَ ( تَــمــ ِّريْن‬

ََ‫َتَـفــلِّـيْـن‬


‫ا‬

َ‫) أَ ْنت َما ( تَــمــران‬

َ‫تَـفــلن‬


َْ‫و‬

ََ‫) أَ ْنت َْم ( تَــمــرُّ وْ ن‬

ََ‫تَـفــلُّـوْ ن‬


َ‫ْن‬

ََ‫َــمــررْ ن‬ ْ ‫) أَ ْنتنَ ( ت‬

-َ

َُّ‫) هــ ََو ( يَــمــر‬

َُّ ‫يَـفــ‬ ‫ل‬


-َ

َُّ‫يَ)ََتَــمــر‬ َ ‫) هــ‬

َُّ ‫تَـفــ‬ ‫ل‬


‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( يَــمــران‬

َ‫يَـفــلن‬


‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( تَــمــران‬

َ‫تَـفــلن‬


َْ‫و‬ َ‫ْن‬

Persamaan

ََ‫تَـ ْفع ْـلن‬

ََ‫يَــفـــلُّـوْ ن‬

ََ‫)هـ َْم ( يَــمــرُّ وْ ن‬ ََ‫ــمـررْ ن‬ ْ َ‫) هـنَ ( ي‬


ََ‫يَـ ْفع ْـلن‬

 Penyerapan huruf  Penyuraian huruf

Analisis yang dilakukan terhadap kata kerja JK 3 َ ‫ يَـمـ ُّر‬dalam jadual 5.14 di atas , mendapati bahawa proses penyerapan huruf kedua dan ketiga kata akar telah berlaku pada kata kerja yang bersambungan dengan ÌamÊr mufrad dan jamak bagi diri pertama , ÌamÊr mufrad , muthanna dan jamak laki-laki bagi diri kedua , ÌamÊr mufrad , muthanna dan jamak laki-laki bagi diri ketiga ( al-×amalÉwiy, 1995 : 81 ).

362

Perbezaan wazan adalah

َ‫تَـ ُف ـلِّ ْـي َـن‬

< tafullÊna > ,

َ‫تَـ ُفــل‬

< tafullu > ,

َ‫أَفَــل‬

َ‫تَـ ُف ـالَّ ِن‬ َ‫يَـ ُف ـالَّ ِن‬

َ‫تَـ َفــل‬

< tafullu > , َ

< tafullÉni > , ‫ن‬ َ ‫ < تَـ ُفــل ْـو‬tafullËna > ,

َ‫ < َيَـ ُفــل‬yafullu > ,

< ’afullu > ,

< yafullÉni >,

َ‫نَـ ُفــل‬

< nafullu > ,

َ‫تَـ ُف ـالَّ ِن‬

<

tafullÉni

> dan

َ‫يَـ ُف ــل ْـون‬

< yafullËna > .

Manakala penyuraian huruf

telah berlaku pada dua jenis kata kerja yang

bersambungan dengan ÌamÊr jamak feminin bagi diri kedua seperti

dan ÌamÊr jamak

feminin

al-RÉjiÍiy , 1984 : 48 )

bagi

diri ketiga seperti

َ‫ت ( تَـ ْـمـ ُـرْرن‬ ََّ ُ ‫) أَنْـ‬

َ‫) ُه َّـنَ ( يَـ ْـم ُـرْرن‬

( ‘Abduh

. Namun penyuraian huruf tersebut tidak melibatkan

perubahan pada wazan kerana tidak berlaku sebarang pengguguran

atau

pengimbuhan huruf pada kata akar .

5.2.4


Sampel yang digunakan untuk analisis kata kerja JK 4 ini adalah ‫ـف‬ ََ َ‫َوق‬ // waqafa – yaqifu //. Wazan yang

digunapakai

adalah W 2

– ‫ـف‬ َُ ‫يَـ ِـق‬

َ‫ فَ َـع َـل‬- ُ‫يَـ ْفـعِـ َـل‬

< fa‘ala - yaf‘ilu >:

363


Diri

GN

Pertama

KK

Persamaan Perbezaan


-

َ‫) َ أَنَــاَ) أََقــف‬

َ‫أَََعـل‬


-

َََ‫)نَحْ نَ ( نَــقـف‬

َ‫نَـعــل‬

‘illah iaitu huruf wÉw di awalan.

Kedua

-

ََ‫)َأَ ْنـتَ َ) تَــقــف‬

َ‫تًــعـل‬

َْ‫ي‬

ََ‫) أَ ْنتَ ( تَــقـفـيْن‬

ََ‫َتَـعـلـيْن‬

huruf ‘illah iaitu

‫ا‬

َ‫) أَ ْنت َما ( تَـقــفَان‬

َ‫تَــعلَن‬

huruf

َْ‫و‬

ََ‫) أَ ْنت َْم ( تَــقــفــوْ ن‬

ََ‫تَـعـلوْ ن‬

awalan

َ‫ْن‬

ََ‫) أَ ْنتنَ ( تَــقــ ْفـن‬

ََ‫تَـعـ ْلن‬

-

َ‫) هــ ََو ( يَــقــف‬

َ‫َيَــعــل‬


-

َ‫) هــ َيَ)ََتَــقــف‬

َ‫تَــعــل‬

‘illah iaitu huruf

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( يَــقــفَــان‬

َ َ‫يَــعـل‬ ‫ن‬

wÉw di awalan

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( تَــقــفَــان‬

َ َ‫تَــعـل‬ ‫ن‬

َْ‫و‬

ََ‫)هـ َْم ( َيــقــفـوْ ن‬

ََ‫َيـــعـلوْ ن‬

َ‫ْن‬

ََ‫) هـنَ ( َيــقــ ْفـن‬

ََ‫َيــعـ ْلن‬

Ketiga

Analisis yang dijalankan pada kata kerja JK 4

َ ‫يَــقـف‬

 Pengguguran

wÉw

di

seperti dalam jadual

5.15 di atas , telah menunjukkan bahawa tidak terdapat sebarang perubahan

pada

struktur kata kerja berkenaan apabila bersambungan dengan semua jenis ÌamÊr . Pengguguran

awalan waw pada kata kerja berkenaan sebenarnya dilihat telah

berlaku ketika

proses pembentukan

kata kerja kala kini sebelum bersambungan

364

dengan ÌamÊr

ِ ُ‫يَــعـ َـل‬

( Sharifuddin ‘Aliy al-RÉjiÍiy , t.t : 56 ) . Perbezaan wazan adalah

< ya ‘ilu > .

5.2.5


Sampel yang digunakan untuk analisis

kata kerja JK 5 adalah

// bÉ‘a – yabÊ‘u // dan wazan yang digunapakai adalah W 2

َ َ‫َ ب‬- َ‫يَـبِـ ْـي ُـع‬ َ‫ـاع‬

َ‫ فَ َـع َـل‬- ُ‫يَـ ْفـعِـ َـل‬

< fa‘ala -

yaf‘ilu > seperti dalam jadual di bawah :


Diri

GN

KK

-

َ‫(َأَنَـاَ)َأََبـيْـع‬

-

َََ‫)نَحْ ن َ ( نَـبـيْـع‬

Persamaan

Perbezaan

Faktor perubahanَ selepas sambungan

َ

َ‫أَفـعْـل‬

 Pengalihan

َ‫نَـفــعْــل‬

harakah

kasrah

Pertama pada sisipan

huruf kepada

huruf awalan kata dasar .

Kedua

-

َ‫)َأَ ْنـتَ َ) تَـبـيْـع‬

َْ‫ي‬

ََ‫) أَ ْنتَ ( تَـبـيْـعيْـن‬

ََ‫تَـفـعْـلـيْـن‬

harakah

‫ا‬

َ‫) أَ ْنت َما ( تَـبـيْـ َعـان‬

َ ‫تَـفـعْــ‬ َ‫لن‬

pada

َْ‫و‬

ََ‫) أَ ْنت َْم ( تَـبـيْـعـوْ ن‬

ََ‫تَـفـعْـلـوْ ن‬

sisipan

َ

َ‫تَفــعْـل‬

 Pengalihan kasrah huruf kepada

365

Diri

GN

KK

Persamaan

Perbezaan

Faktor perubahanَ selepas sambungan huruf awalan kata dasar.

َ‫ْن‬

ََ‫) أَ ْنتنَ ( تَـبـعْــن‬

ََ‫تَـفــ ْلـن‬


‘illah

di

sisipan -

َ‫) هــ ََو ( َيـبــيْـع‬

-

َ‫) هــ َيَ)ََتَـبــيْـع‬

‫ا‬

ََ

َ‫َيــفـعْل‬

 Pengalihan harakah

َ‫تَفـعْـل‬

kasrah pada huruf

َ‫)هـ َمـا ( َيـبــيْـ َعـان‬

َ ‫َيفـــعْـ‬ َ‫لن‬

sisipan

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( تَـبيْـ َعـان‬

َ ‫تَـفـعْــ‬ َ‫لن‬

huruf awalan kata

َْ‫و‬

ََ‫)هـ َْم ( يَـبـيْـعـوْ ن‬

ََ‫يَـــفـعْـلـوْ ن‬

َ‫ْن‬

ََ‫) هـنَ ( يَـبــعْـن‬

ََ‫يَـفـلـن‬

Ketiga

kepada

dasar .

 Pengguguran huruf ‘illah iaitu huruf

yÉ’

di

sisipan

Analisis kata kerja JK 5 َ ‫ يَــبـيْــع‬dalam jadual 5.16 di atas telah menunjukkan bahawa perubahan bunyi yang berlaku pada struktur kata kerja berkenaan boleh dibahagikan kepada dua keadaan iaitu keadaan dengan ÌamÊr . Proses pertukaran harakah kasrah

sebelum dan selepas bergandingan

huruf alÊf kepada huruf yÉ’ dan pengalihan

pada huruf yÉ’ kepada huruf konsonan sebelumnya telah berlaku

366

ketika

proses pembentukan kata kerja kala kini sebelum bersambungan dengan

ÌamÊr misalnya daripada kala lepas َ‫ـاع‬ ََ ‫ بَـ‬kepada kala kini ‫ يَـبِـ ْـيـ َُـع‬.

Manakala selepas bersambungan dengan ÌamÊr jamak feminin bagi diri kedua dan ÌamÊr jamak bagi diri ketiga keadaan struktur kata telah memperlihatkan satu perubahan

dan

iaitu pengguguran huruf yÉ’ sisipan kata kerja seperti

َ‫) ُه ََّـن ( يَـبِـ ْـع َـن‬.


َ‫تَ ِـف ـ ْل َـن‬

< tafilna > dan

َ‫ت ( تَـبِ ْـعـ َـن‬ ََّ ُ ‫) أَنْـ‬

َ‫يَـ ِـف ـ ْل َن‬

< yafilna >

( ‘Abduh al-RÉjiÍiy , 1984 : 53 ).

5.2.6

Analisis Kata kerja Kala kini Bagi Kod JK 6-1


َ‫ َر ِض َـي‬-‫ضى‬ َ ‫يَـ ْر‬

// raÌiya

- yarÌÉ // . ( MuÍammad Khair al-×ilwÉniy , 1978 : 51 ) . Wazan yang digunapakai adalah W 4

َ‫ فَـعِ َـل‬- ُ‫يَـ ْف َـع َـل‬

< fa‘ila - yaf‘alu > seperti dalam jadual berikut :

367

Jadual 5.17: Analisis kata kerja kala kini bagi kod JK 6-1

Diri

GN -

Pertama

KK ‫ضـى‬ َ ْ‫(َأَنَـاَ)َأَر‬

Persamaan Perbezaan


َ‫َأََ ْفــ َعـل‬

 Tiada perubahan

-

ََ‫ضـى‬ َ ْ‫)نَحْ نَ ( نَـر‬

َ‫نَــ ْفــ َعــل‬

 Tiada perubahan

-

‫ضـى‬ َ َ ْ‫)َأَنْـتَ َ) تَر‬

َ‫تًـ ْفـ َعـل‬

 Tiada perubahan

َْ‫ي‬

ََ‫ضـيْـن‬ َ ْ‫) أَ ْنتَ ( تَر‬

َ

ََ‫تَـ ْفــ َعـيْن‬

 Pengguguran huruf alÊf di akhiran

‫ا‬

َ‫ضـيَـان‬ َ ْ‫) أَ ْنت َما ( تَر‬

َ‫تَ ْفـ َعلَن‬

 Pertukaranَ alÊf akhiran

Kedua

kepada yÉ’ . َْ‫و‬

ََ‫ضـوْ ن‬ َ ْ‫) أَ ْنت َْم ( تَر‬

ََ‫تَـــفْــ َعـوْ ن‬


َ‫ْن‬

ََ‫ضـيْن‬ َ ْ‫) أَ ْنتنَ ( تَر‬

ْ ‫تَـــفْــ َع‬ ََ‫ــلن‬

 Pertukaranَ alif akhiran kepada yÉ’

-

‫ضى‬ َ ْ‫) هــ ََو ( يَر‬

َ‫َيَـ ْف َعـل‬

 Tiada perubahan

-

‫ضـى‬ َ ْ‫يَ)ََتَر‬ َ ‫) هــ‬

َ‫تَــ ْفــ َعـل‬

 Tiada perubahan

َ‫يَـ ْفـ َعـلَن‬

 Pertukaran alÊfَ akhiran

‫ا‬

َ‫ضـيَان‬ َ ْ‫)هـ َمـا ( يَر‬

kepada yÉ’ ‫ا‬

َ‫ضـيَان‬ َ ْ‫)هـ َمـا ( تَر‬

َ‫تَـ ْفـ َعـلَن‬

 Pertukaran alÊfَ akhiran

Ketiga

kepada yÉ’ َْ‫و‬

‫يَـ ْفـ َعـوْا‬

ََ‫ضـوْ ن‬ َ ْ‫)هـ َْم ( يَر‬

 Pengguguran huruf alÊf akhiran

َ‫ْن‬

ََ‫ضـيْن‬ َ ْ‫) هـنَ ( يَر‬

ْ ‫يَــ ْفــ َع‬ ََ‫ــلن‬

 Pertukaran alÊfَ akhiran kepada yÉ’

368

Berdasarkan analisis terhadap contoh –contoh َ kata kerja JK 6-1 ‫ضى‬ َ ْ‫ يَر‬dalam jadual 5.17 di atas , menunjukkan terdapat kerja berkenaan

iaitu

dua perubahan bunyi pada struktur kata

pengguguran ‘illah dan penukaran huruf

apabila

bersambungan dengan ÌamÊr . Proses pengguguran ‘illah di akhiran iaitu huruf alÊf telah berlaku apabila bersambungan dengan ÌamÊr mufrad feminin bagi diri kedua ( َْ‫ ) ي‬, ÌamÊr jamak laki-laki bagi diri kedua dan ketiga ( َ‫ ) ْو‬seperti ََ‫ضـيْـن‬ َ ْ‫ ) أَ ْنتَ ( تَر‬, ََ‫ضـوْ ن‬ َ ْ‫ )هـ َْم ( يَر‬dan ََ‫ضـوْ ن‬ َ ْ‫ ) أَ ْنت َْم ( تَر‬. Perbezaan wazan adalah ََ‫ < تَـ ْفــ َعـيْن‬taf‘aina > , ََ‫تَـــ ْفــ َعـوْ ن‬ < taf‘auna > dan ‫ < يَـ ْفـ َعـوْ ا‬yaf‘auna > ( MuÍammad bin al-GhÉniy al-MiÎriy ,1989 :

126 ) . Pengguguran tersebut dilakukan bagi mengelak daripada pertembungan dua harakah sukËn secara berturut-turut dalam satu perkataan .

Sementara

pertukaran huruf iaitu huruf alÊf kepada huruf yÉ’ pula dapat

dikesan pada kata kerja yang disambungkan dengan bagi diri kedua dan ketiga , ÌamÊr

ÌamÊr jamak feminin

( ََ‫) ن‬

muthanna ( ‫ ) ا‬bagi diri kedua dan ketiga seperti

ََ‫ضـيْن‬ َ ْ‫ ) هـنَ ( يَر‬, ََ‫ضـيْن‬ َ ْ‫ ) أَ ْنتنَ ( تَر‬, َ‫ضـيَان‬ َ ْ‫ )هـ َمـا ( يَر‬dan َ‫ضـ َيان‬ َ ْ‫ ( ) أَ ْنت َما ( تَر‬al-×amalÉwiy 1995 : 83-84 ) . Perbezaan wazan tidak berlaku kerana penukaran huruf tersebut adalah

mengembalikan huruf alÊf kepada huruf asalnya iaitu huruf yÉ’ .

5.2.7


Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalh kata kerja ‫ دعَــا‬- ‫ َيَـ ْدَعـو‬//da‘É yad‘Ë // . Wazan yang digunakan adalah W 3

َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫يَـ ْفـعـل‬

< fa‘ala - yaf‘ulu >

seperti dalam jadual di bawah :

369

Jadual 5.18 : Analisis kata kerja kala kini bagi kod JK 6-2

Diri

GN

KK

Persamaan Perbezaan


-

َْ‫(َأَنَـاَ)َيَـ ْدَعـو‬

َ‫َأََ ْفــعـل‬

 َTiada perubahan

-

َََْ‫)نَحْ نَ ( نَـ ْدعـو‬


 Tiada perubahan

-

َْ‫)َأَ ْنـتَ َ) تَـ ْدعــو‬


 Tiada perubahan

َْ‫ي‬

ََ‫) أَ ْنتَ ( تَـ ْدعــيْن‬

َ

Pertama

ََ‫تَـ ْفــعـيْن‬

 Pengguguran huruf wÉw akhiran dan pengalihan harakah

Ìammah

Kedua pada huruf kedua kata akar kepada harakah kasrah ‫ا‬

َ‫ــوان‬ َ ‫) أَ ْنت َما ( تَــ ْدع‬

َْ‫و‬

ََ‫) أَ ْنت َْم ( تَـ ْدعــوْ ن‬


 Tiada perubahan  Pengguguran

ََ‫تَـــ ْفــعــ ْلن‬

huruf

wÉw akhiran

َ‫ْن‬

ََ‫) أَ ْنتنَ ( تَـ ْدعــوْ ن‬

-

َْ‫) هــ ََو ( يَــ ْدعــو‬

َ‫َيَـ ْفعـل‬

 Tiada perubahan

-

َْ‫) هــ َيَ)ََتَــ ْدعــو‬

َ‫تَــ ْفــعـل‬

 Tiada perubahan

َ‫)هـ َمـا ( يَــ ْدعـ َوان‬

َ َ‫يَـ ْفـعـل‬ ‫ن‬

 Tiada perubahan

َ‫ـوان‬ َ ‫)هـ َمـا ( تَـ ْدع‬

َ َ‫تَـ ْفـعـل‬ ‫ن‬

 Tiada perubahan

‫ا‬ Ketiga ‫ا‬ َْ‫و‬

ََ‫تَـــ ْفــعـوْ ن‬

ََ‫يَـ ْفـعـوْ ن‬

ََ‫)هـ َْم ( يَـ ْدعـوْ ن‬

 Tiada perubahan

 Pengguguran huruf wÉw akhiran

َ‫ْن‬

ََ‫) هـنَ ( َيـ ْدعـوْ ن‬

ْ ‫َيــ ْفــع‬ ََ‫ــلن‬

 Tiada perubahan

370

5.2.8


Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja ‫ َم َشــى‬- َ‫ـي‬ َْ ‫يَـ ْمــش‬ // mashÉ - yamshÊ // dan wazan yang digunakan adalah W 2 َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫ < يَـ ْفـعـل‬fa‘ala yaf‘ilu > seperti dalam jadual berikut :

Jadual 5.19 : Analisis kata kerja kala kini bagi kod JK 6-3

Diri

Pertama

GN

KK

Persamaan

Perbezaan


-

َ‫ـي‬ ْ ‫(َأَنَـاَ)َيَـ ْمــش‬


 Tiada perubahan

-

َََ‫ـي‬ ْ ‫)نَحْ نَ ( ن َْـمش‬


 Tiada perubahan

-

َ‫ـي‬ ْ ‫)َأَ ْنـتَ َ) ت َْـمـش‬


 Tiada perubahan

َْ‫ي‬

ََ‫) أَ ْنتَ ( ت َْـمـشـيْـن‬

َ


 Pengguguran huruf yÉ’ di akhiran

Kedua

‫ا‬

َ‫) أَ ْنت َما ( ت َْـمـشيَـان‬

َْ‫و‬

ََ‫) أَ ْنت َْم ( ت َْـمـشوْ ن‬


 Tiada perubahan ََ‫تَـــفْــعـوْ ن‬

 Pengguguran huruf yÉ’ di

akhiran

dan

pengalihan

haralah

kasrah

kepada

dhammah

pada huruf

kedua kata akar َ‫ْن‬

ََ‫) أَ ْنتنَ ( ت َْمـشـيْن‬

ْ ‫تَـــفْــع‬ ََ‫ــلن‬

 Tiada perubahan

-َ

َ‫ـي‬ ْ ‫) هــ ََو ( يَ ْـمش‬


 Tiada perubahan

-َ

َ‫ـي‬ ْ ‫يَ)ََت َْـمتش‬ َ ‫) هــ‬


 Tiada perubahan

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( يَ ْـمشـيَـان‬


 Tiada perubahan

371

Diri

GN

KK

Persamaan

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( ت َْمشيَـان‬

َْ‫و‬

ََ‫)هـ َْم ( يَ ْمـشوْ ن‬

Perbezaan

َ‫تَـ ْفـعـلَن‬

Faktor perubahanَ selepas sambungan  Tiada perubahan


 Pengguguran huruf yÉ’ di

Ketiga

akhiran

dan

pengalihan

haralah

kasrah

kepada

dhammah

pada huruf

kedua kata akar َ‫ْن‬

ََ‫) هـنَ ( يَ ْمـشيْن‬

ْ ‫يَــ ْفــع‬ ََ‫ــلن‬

 Tiada perubahan

Berdasarkan contoh – contoh kata kerja JK 6-2 dan JK 6-3 َdalam jadual 5.18 dan 5.19

di atas menunjukkan bahawa terdapat dua perubahan pada struktur kata

apabila bersambungan dengan ÌamÊr iaitu pengguguran huruf ‘illah di akhiran pengalihan harakah . Pengguguran

dan

huruf ‘illah berlaku pada tiga tempat . Dua

tempat masing-masing mewakili kata kerja JK 6-2 dan satu tempat pada kata kerja JK 6-3 apabila tiap-tiap satunya bersambungan dengan awalan ÌamÊr yang berharakah sukËn seperti ÌamÊr jamak laki-laki َ bagi diri kedua dan diri ََ ketiga seperti ََ‫ت َْـمـشوْ ن‬ ( ‫) أَ ْنت َْم‬

dan ََ‫ )هـ َْم ( يَ ْمـشوْ ن‬,

ÌamÊr feminine bagi diri kedua seperti

ََ‫) أَ ْنتَ ( ت َْـمـشـيْـن‬

(’Amin ‘Aliy al-Sayyid , 1972 : 64 ). Perbezaan wazan adalah ََ‫ < تََـــ ْفــعـوْ ن‬taf‘Ëna > , ََ‫ < يَـ ْفـعـوْ ن‬yaf‘Ëna > dan ََ‫ < تَـ ْفــعـيْن‬taf‘Êna > .

372

Pengalihan harakah pula berlaku pada

pada tiga tempat sahaja iaitu

pengalihan harakah kasrah kepada harakah Ìammah pada huruf kedua kata akar bagi kata kerja

JK 6-3

yang bersambungan dengan ÌamÊr jamak laki-laki bagi diri

kedua dan ketiga seperti

ََ‫ ) أَ ْنت َْم ( تَـ ْمـشوْ ن‬dan ََ‫ )هـ َْم ( يَ ْمـشوْ ن‬. Perbezaan wazan adalah

ََ‫ < تَـــ ْفــعـوْ ن‬taf ‘Ëna > dan ََ‫ < ُُيَــ ْفــعـوْ ن‬yaf ‘Ëna > . Dan pengalihan harakah Ìammah kepada kasrah apabila bersambungan dengan ÌamÊr

mufrad feminin bagi diri kedua

seperti ََ‫’( ) أَ ْنتَ ( تَـ ْدعــيْن‬Amin ‘Aliy al-Sayyid , 1972 : 64 -65 ) . Perbezaan wazan adalah

ََ‫ < تَـ ْفــعـيْن‬taf ‘Êna >.

Kaedah yang sama boleh dilakukan kepada semua jenis kata kerja JK 6-2 dan berdasarkan ciri-ciri huruf ‘illah yang sama dan serumpun dengannya .

JK 6-3

seperti ‫ـي‬ َْ ‫َيَـ ْستَـ ْدع‬،َ‫ـي‬ ْ ‫َيَـ ْنتَــم‬،َ‫ـي‬ ْ ‫َيَـ ْنـبَـغ‬،َ‫َيَـتَـبَـا َكـى‬،َ ْ‫َيــنَـادي‬،َ‫ـي‬ ْ ‫َيــلَـ ِّق‬،َ‫ـي‬ ْ ‫يــرْ َع‬.

5.2.9


Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja // rawÉ-ُ yarwÊ //. Wazan yang digunakan adalah W 2

َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫يَـ ْفـعـل‬

‫ َر َوى‬- ‫يَرْ وي‬ < fa‘ala -

yaf‘ilu > :

373


Diri

Pertama

GN

KK

Persamaan Perbezaan


-

َْ‫(َأَنَـاَ)َأََرْ َوي‬


 Tiada perubahan

-

َََْ‫)نَحْ نَ ( نَرْ وي‬


 Tiada perubahan

-

َْ‫)َأَنْـتَ َ) تَـرْ وي‬


 Tiada perubahan

َْ‫ي‬

ََ‫) أَ ْنتَ ( تَـرْ ويْن‬

َ


 Pengguguran huruf wÉw di akhiran

‫ا‬ Kedua

َْ‫و‬

َ‫) أَ ْنت َما ( تَـرْ ويَـان‬


ََ‫) أَ ْنت َْم ( تَـرْ وَوْ ن‬

 Tiada perubahan ََ‫تَــ ْفــعـوْ ن‬


yÉ’

di akhiran dan pengalihan harakah kasrah kepada harakah Ìammah pada huruf kedua kata akar ََ‫) أَ ْنتنَ ( تَـرْ وَيْن‬

ْ ‫تَـــفْــع‬ ََ‫ــلن‬

 Tiada perubahan

َْ‫) هــ ََو ( يَـرْ وَي‬


 Tiada perubahan

-

َْ‫يَ)ََتَـرْ وي‬ َ ‫) هــ‬


 Tiada perubahan

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( يَـرْ ويَـان‬


 Tiada perubahan

‫ا‬

َ‫)هـ َمـا ( تَـرْ ويَـان‬

َ‫تَـ ْفـعـلَن‬

 Tiada perubahan

َْ‫و‬

ََ‫)هـ َْم ( يَـرْ وَوْ ن‬

َ‫ْن‬ -

Ketiga



yÉ’

di akhiran dan pengalihan harakah kasrah kepada harakah Ìammah pada huruf kedua kata akar َ‫ْن‬

ََ‫) هـنَ ( يَـرْ وَيْن‬

ََ‫يَــ ْفــع ْـلن‬

 Tiada perubahan

374

Berdasarkan analisis contoh –contoh kata kerja ka la kini bagi JK 7 dalam jadual 5.20

di atas,

menunjukkan

perubahan pada struktur kata berlaku

sekurang-kurangnya

ekoran kewujudan ÌamÊr

dua proses

pelaku di akhiran

kata kerja berkenaan . Proses perubahan yang dimaksudkan adalah huruf ‘illah di akhiran dan pengalihan harakah

َْ‫يَـرْ و َي‬

pengguguran

( ‘Abdul MÉlik ‘Abdul RaÍmÉn

al-Sa‘diy , 1973 : 136 )َ .

Pengguguran

huruf

yÉ’ didapati berlaku apabila kata kerja berkenaan

bersambungan dengan ÌamÊr jamak laki-laki bagi diri kedua dan diri ketiga seperti ََ‫) أَ ْنت َْم ( تَـرْ و َوْ ن‬, ََ‫ )هـ َْم ( َيـرْ و َوْ ن‬dan ÌamÊr mufrad ََ‫ ) أَ ْنتَ ( تَـرْ ويْن‬. Perbezaan wazan adalah dan

feminin bagi diri kedua seperti

ََ‫ < تَــ ْفــعـوْ ن‬taf‘Ëna > , ََ‫ < َيـ ْفـعـوْ ن‬yaf ‘Ëna > ,

ََ‫ < تَـ ْفــعـيْن‬tuf ‘Êna >.

Proses pengalihan harakah daripada kasrah kepada Ìammah pula berlaku pada kata kerja yang dihubungi dengan awalan ÌamÊr berharakah sukËn seperti ÌamÊr jamak laki-laki bagi diri kedua dan diri ketiga (’Amin ‘Aliy al-Sayyid , 1972 : 64 -65 ) seperti contoh dalam jadual 5.20 di atas .

Peraturan dan kaedah ditunjukkan dalam jadual 5.20 di atas boleh gunakan bagi semua jenis kata kerja JK 7 yang mempunyai sistem kala dan kod yang sama sepertiَ،َ‫َــروى‬ َ ‫َت‬،َ‫ـي‬ َ ‫َـوا‬ ْ ‫َيـوْ ص‬،َ ْ‫َتَـ َوقـىََيـ ْقـوي‬،َ‫صـىَيَــتَـطَـا َو َل‬ ْ ِّ‫ـول‬ َ ‫َيَـت‬،َ ْ‫َيـ َسـاوي‬،َ ْ‫َيـ َوازي‬،َ‫َيـ َحـيـِّي‬،َ‫ـي‬ َ ‫َي‬،ََ َ‫َاَسْـتَـوْ َحـى‬،َ‫َاـ ْستَهْـ َوى‬،َ‫ــوى‬ َ َ‫ا ْنط‬

375

5.2.10

Analisis Kata kerja Kala kini Bagi Kod JK 8 َ

Sampel yang digunakan untuk analisis ini ialah kata kerja bagi kod JK 8 ‫ َوفَـى‬- ‫ يَفي‬// wafÉ- yafÊ // .

Wazan yang digunakan adalah W 2 َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫يَـ ْفـعـل‬

< fa‘ala - yaf‘ilu > seperti dalam jadual di bawah :

Jadual 5.21 : Analisis kata kerja kala kini bagi kod JK 8 ُ

Diri

GN

KK

Persamaan Perbezaan


-

َ‫ـي‬ ْ ‫(َأَنَـاَ)َأََف‬

َ‫َأََعـل‬

 Tiada Perubahan

-

َََ‫ـي‬ ْ ‫)نَحْ نَ ( نَـف‬

َ‫نَـعــل‬

 Tiada Perubahan

-

َ‫ـي‬ ْ ‫)َأَنْـتَ َ) تَـف‬

َ‫تًــعـل‬

 Tiada Perubahan

َْ‫ي‬

ََ‫) أَ ْنتَ ( تَـفــيْـن‬

ََ‫َتَــعـيْن‬


Pertama

‘illah

di akhir kata akar ‫ا‬

َ‫) أَ ْنت َما ( تَـفـيَـان‬

َ‫تَـعلَن‬

 Tiada Perubahan

َْ‫و‬

َ َ‫) أَ ْنت َْم ( تَـفـوْ ن‬

ََ‫تَـعـوْ ن‬

 Pengguguran huruf ‘illah

Kedua di akhir kata akar

serta

pengalihan

harakah

kasrah

harakah

kepada

Ìammah pada huruf kedua kata akar ََ‫) أَ ْنتنَ ( تَـفـيْـن‬

ْ ‫تَــع‬ ََ‫ــلن‬

 Tiada perubahan

َ‫ـي‬ ْ ‫) هــ ََو ( يَــف‬

َ‫َيَــعـل‬

 Tiada perubahan

-

َ‫ــي‬ ْ ‫يَ)ََتَــف‬ َ ‫) هــ‬

َ‫تَــعـل‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

َ‫( يَــفــيَـان‬

َ‫يَــعـلَن‬

 Tiada perubahan

َ‫ْن‬ -

‫ا‬ 376

Diri

GN

KK


‫)هـ َمـا‬

َ‫تَــعـلَن‬

 Tiada perubahan

َ‫)هـ َمـا ( تَـفــيَـان‬

ََ‫يَـعـوْ ن‬

 Pengguguran huruf ‘illah

َْ‫و‬ Ketiga

Persamaan Perbezaan

ََ‫)هـ َْم ( يَــفــوْ ن‬

di akhir kata akar

serta

pengalihan

harakah

kasrah

harakah

kepada

Ìammah pada huruf kedua kata akar

َ‫ْن‬

ََ‫يَـــع ْـلن‬

ََ‫) هـنَ ( يَــفــيْـن‬

َ‫ـي‬ ْ ‫ َيــف‬dalam jadual 5.21 di atas , menunjukkan

Analisis kata kerja JK 8 terdapat

dua

perubahan

 Tiada perubahan

berlaku pada struktur kata kerja berkenaan iaitu

pengguguran huruf ‘illah dan pengalihan harakah .

Pengguguran huruf ‘illah berlaku sebelum dan selepas bergandingan dengan ÌamÊr. Perubahan pertama ialah pengguguran vokal wÉw di awalan ketika proses pembentukan kata kerja kala kini dan sebelum bergan bersambungan dengan ÌamÊr seperti

َ‫ـي‬ ْ ‫يَــف‬

(’Ibn HisyÉm , 1979 : 4: 406 ). Perubahan kedua berlaku ketika

bersambungan dengan ÌamÊr di akhiran kata kerja berkenaan . Di mana huruf yÉ’ di akhiran digugurkan ketika bersambungan dengan awalan ÌamÊr berharakah sukËn seperti ÌamÊr jamak laki-laki bagi diri kedua dan diri ketiga seperti َ َ‫) أَ ْنت َْم ( تَـفـوْ ن‬ dan ََ‫ )هـ َْم ( يَــفــوْ ن‬, ÌamÊr

mufrad

feminin bagi diri kedua

seperti ََ‫ ) أَ ْنتَ ( تَـفــيْـن‬.

Perbezaan wazan adalah ََ‫ <َتَـعـوْ ن‬ta‘Ëna > , ََ‫ < َيـعـوْ ن‬ya‘Ëna > dan ََ‫ < تَــعـيْن‬ta‘Êna > ( al-×amalÉwiy 1995 : 83 ) .

377

Pengalihan harakah

pula berlaku daripada harakah daripada harakah kasrah

kepada harakah Ìammah pada huruf kedua kata akar yang bersambungan dengan ÌamÊr jamak laki-laki bagi diri kedua seperti َ ََ‫) أَ ْنت ْمَ ( تَـفـوْ ن‬, dan diri ketiga seperti ََ‫)هـ َْم ( يَــفــوْ ن‬. Perbezaan wazan adalah ََ‫ < تَـعـوْ ن‬ta ‘Ëna > dan ََ‫ < يَـعـوْ ن‬ya ‘Ëna > .

5.3

ANALISIS

KATA

KERJA

PERINTAH

KETIKA

BERSAMBUNGAN DENGAN ÖAMÔR

Pembentukan kata kerja perintah ketika bersambungan dengan ÌamÊr akan turut melibatkan perubahan pada struktur susunan katanya disebabkan harakah huruf di akhiran kata perintah adalah bersifat sukËn . Justeru , bagi tujuan analisis dan mengenalpasti unsur perubahan ketika bersambungan dengan ÌamÊr , pengkaji membahagikan

kepada beberapa subsistem berdasarkan sistem kod JK seperti

analisis yang terdapat dalam jadual di bawah :

5.3.1

Analisis Kata kerja Perintah Bagi Kod JK 1

Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja ‫ـر‬ ََ ‫ص‬ َ َ‫ ن‬- َ‫– َي ْنـصـر‬ َْ‫ ا ْنصـر‬// naÎara –yanÎuru –‘unÎur // . Wazan yang digunakan adalah W 3 ‫ـل‬ ََ ‫ فَـ َع‬َ‫ يَـ ْفـعـل‬- َْ‫ < ا ْفــعـل‬fa‘ala - yaf‘ulu – ‘uf‘ul > seperti dalam jadual di bawah :

378

Jadual 5.22 : Analisis Analisis kata kerja perintah bagi kod JK 1

Diri

GN

Kedua

KK

Persamaan

Perbezaan


-

َْ‫)َأَنْـتَ َ) اَ ْنصــر‬

َْ‫أَ ْفـعـل‬

 Tiada perubahan

َْ‫ي‬

َْ‫) أَ ْنتَ ( اَ ْنصــري‬

َ‫أَ ْفـعـل ْي‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

‫) أَ ْنت َما ( اَ ْنصــ َرا‬

َ‫ل‬ َ ‫أَ ْفـعـ‬

 Tiada perubahan

َْ‫و‬

‫) أَ ْنت َْم ( اَ ْنصــروْ ا‬

‫أَ ْفـعـلــوْا‬

 Tiada perubahan

َ‫ْن‬

ََ‫) أَ ْنتنَ ( اَ ْنصــرْ ن‬

ْ ‫أَ ْفــع‬ ََ‫ــلن‬

 Tiada perubahan

Analisis terhadap contoh kata kerja JK 1 َْ‫ اَ ْنصــر‬dalam jadual 5.23 di atas , menunjukkan bahawa kata kerja perintah yang terdiri daripada huruf konsonan pada setiap kata akarnya tidak mengalami

sebarang perubahan pada struktur katanya

malah tetap teguh dengan bentuk asalnya ketika bersambungan dengan ÌamÊr ( Ibn ‘AqÊl , 1990 : 2 : 562 ) . Kaedah dalam jadual di atas boleh digunakan pada semua jenis kata kerja

kod JK 1 sepertiَ َ،َ ‫َاجْ ـتـَـمــ ْع‬،َ ْ‫صـافَـح‬ َ ‫َتَـ‬،َ ْ‫َ َجــاد َل‬،ََ‫َ َســــ ِّمــ ْع‬،َ ‫َأَ ْكـر ْم‬،َ ْ‫اجْ لس‬

َ ْ‫َاسْــتَـغَـفـر‬،َ ْ‫ا ْنــ َفــتــح‬.

5.3.2


Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja َ‫ أَ َكـ َل‬- َ‫كـلَْ – َيَـاَكـل‬ // akala –ya’kulu- kul // . Wazan yang digunakan adalah W 3 َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫ يَـ ْفـعـل‬- َْ‫ا ْفــعـل‬ < fa‘ala - yaf‘ilu – ‘uf‘ul > seperti dalam jadual di bawah :

379

Jadual 5.23 : Analisis Analisis kata kerja perintah bagi kod JK 2

Diri

GN

KK

-

َْ‫)َأَ ْنـتَ َ) كــل‬

Persamaan Perbezaan َْ‫عــل‬

Faktor perubahanَ selepas sambungan  Pengguguran hamzah di awalan

َْ‫ي‬

َ‫ــي‬ ْ ‫) أَ ْنتَ (كــل‬

َ‫ـي‬ ْ ‫عــل‬

 Pengguguran hamzah di awalan

‫ا‬

ََ‫) أَ ْنت َما ( كــل‬

َ ‫عــ‬ َ‫ل‬

Kedua


َْ‫و‬

َ‫) أَ ْنت َْم ( كــلــوْ ا‬

‫عــلــوْ ا‬


َ‫ْن‬

ََ‫)أَ ْنتنََ ( كــ ْلـن‬

ََ‫عــ ْلــن‬


Berdasarkan analisis terhadap contoh kata kerja perintah JK 2

dalam jadual

5.23 di atas , menunjukkan terdapat satu perubahan pada struktur katanya iaitu pengguguran awalan hamzah

apabila bersambungan dengan ÌamÊr

diri kedua .

Pengguguran tersebut berpunca daripada pertemuan dua huruf hamzah di awalan kata akar. Tiap-tiap satunya membawa fungsi yang berbeza . huruf hamzah pertama adalah hamzah yang didatangkan pada kata kerja perintah sebagai pembuka suara apabila huruf pertama kata akar didapati tak bersuara . Manakala hamzah kedua pula merupakan huruf pertama kata akar .

380

Pertemuan dua huruf hamzah ini membawa kepada perselisihan di kalangan penutur jati Arab . Setengah daripada mereka mengekalkan bentuk asal dua hamzah tersebut dan menuturkannya dengan jelas sebagaimana huruf konsonan yang lain seperti َ ْ‫ أَأَْكــل‬. Setengah mereka yang lain pula , menyerapkan dua hamzah tersebut seperti ْ‫آ كُــل‬.َ

Manakala sebahagian penutur jati Arab , hamzah tersebut kerana

mereka menggugurkan kedua-dua

menyamakan hamzah dengan huruf ‘illah

pembentukan kata kerja seperti

dalam

kata kerja perintah bagi َ ‫ أَخَــ َذ‬, َ ‫ َأَ َ َكــ َل‬danَ ‫َأَ َ َمــ َر‬

adalah َ‫ َكــلْ َ خــ ْذ‬, dan ‫َ َمــر‬. Perbezaan wazan adalah َْ‫‘ < عــل‬ul‘ > , َ‫ـي‬ ْ ‫عــل‬

< ‘ulÊ

>,‫ل‬ ََ ‫‘ < عــ‬ulÉ > , ‫‘ < عــلــوْ ا‬ulË > dan ََ‫‘ < عــ ْلــن‬ulna > (‘Abdul RÉjiÍiy , 1985 : 45 ).

Menurut peraturan morfologi , pengguguran kedua-dua hamzah tersebur adalah dianggap shÉz dan terkeluar daripada kaedah morfologi , masih dianggap fasif disebabkan faktor samÉ‘iy

namun penggunaannya

daripada penutur jati Arab

( al-×amalÉwiy , 1995 : 80 dan Fakhruddin QabÉwat , 1988 : 254

).

Mereka

beranggapan bahawa kewujudan hamzah dalam perkataan boleh mengganggu kelancaran dan kefasihan

suatu perkataan .

menggugurkan hamzah lebih tinggi

Bagaimanapun

kekerapan

( RiÌa’uddin , 1982 : 1 : 50 ) seperti contoh –

contoh dalam jadual di atas berbanding dengan mengekalkan dan menyerapkannya .

381

Analisis Kata kerja Perintah Bagi Kod JK 3 َ

5.3.3

Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja ‫ــر‬ َ ‫ يَـمــرَُّ – َم‬- َ‫مــر‬ // marra – yamurru –murra // . Wazan yang digunakan adalah W 3 َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫ يَـ ْفـعـل‬َْ‫ < ا ْفـعـل‬fa‘ala - yaf‘uluَََ-َ ‘uf‘ul > :

Jadual 5.24 : Analisis kata kerja perintah bagi kod JK 3 َ َ

Diri

GN

KK

Persamaan

Perbezaan

Faktor perubahanَ

َ‫فــل‬



Penyerapan huruf

-

َ‫َمــر‬/َ ْ‫)أَ ْنـتَ َ)َا ْمــرر‬

َْ‫ي‬

َْ‫) أَ ْنتَ ( مــرِّي‬

‫فــلِّي‬



Penyerapan huruf

‫ا‬

‫) أَ ْنت َما ( مــرا‬

َ‫فــل‬



Penyerapan huruf

َْ‫و‬

َ‫) أَ ْنت َْم ( مــرُّ وْ ا‬

‫فــلُّـوْ ا‬



Penyerapan huruf

َ‫ْن‬

َ َ‫)ََ أَ ْنتنَ ( ْامــررَْ ن‬



Tiada perubahan

Kedua

َ

ْ ‫أَ ْفــع‬ ََ‫ــلن‬

Analisis dalam jadual 5.24 di atas , menunjukkan bahawa kata kerja perintah bagi kod JK 3 penyerapan huruf

َ‫َ َمــر‬

mengalami perubahan pada wazan dan sturktur kata iaitu

kedua kata akar

ke dalam huruf ketiga apabila bersambungan

dengan ÌamÊr mufrad laki-laki seperti َ‫ ) أَ ْنـتَ َ) مــر‬, ÌamÊr mufrad feminim seperti َْ‫مــرِّي‬ ( َ‫ ) أَ ْنت‬, ÌamÊr muthanna seperti ‫ ) أَ ْنت َما ( مــرا‬dan ( َ‫ ) أَ ْنت ْم‬bagi

diri

ÌamÊr jamak laki-laki seperti َ‫مــرُّ وْ ا‬

kedua (MuÍammad ‘Abdul KhÉlid ‘UÌaÊmat 1955 : 41-42 ).

Perbezaan wazan adalah َ‫ < فــل‬fulla > , ‫ < فــلِّي‬fullÊ > , َ‫ < فــل‬fullÉ > dan ‫ < فــلُّـوْا‬fullË > .

382

Manakala kata kerja perintah yang bersambungan dengan ÌamÊr mufrad lakilaki dan ÌamÊr jamak feminin tidak mengalami perubahan pada wazan . Penyuraian huruf bagi ÌamÊr mufrad laki-laki adalah diharuskan seperti َ‫َمــر‬/َ ْ‫ا ْمــرر‬

( ََ‫ ) أَ ْنـت‬.

Manakala Penyuraian huruf bagi ÌamÊr jamak feminin adalah diwajibkan seperti َ َ‫ ( ) َ َ أَ ْنتنَ ( ا ْمــررَْ ن‬al-×amalÉwiy , 1995 : 81 ). Proses penyuraian ini dapat dikenalpasti dengan merujuk kepada huruf awalan dan akhiran kata

akar

yang berharakah sukËn pada kata kerja perintah seperti َ َ‫ ن‬+ َْ‫ ْمــرر‬. Mengikut sistem morfologi,

penyerapan

selepas harakah

sukËn seperti

ْ ‫ْم‬ َ‫ــر‬

menimbulkan

kesukaran untuk menuturkannya , ditambah pula dengan harakah sukËn pada huruf akhir ( ’AbË ×anÊfah bin Nu‘mÉn , 1940 : 101). Justeru, penutur asli Arab menyuraikan kedua-dua huruf berganda tersebut menyebabkan huruf pertama kata akar menjadi sukËn , lantaran itu mereka meletakkan huruf hamzah waÎal sebagai pemula kata berdasarkan kepentingan morfologi seperti َْ‫ ا ْمــرر‬dalam jadual 5.25 di atas ( al-MakËdiy , 1954 : 247 ) .

Peraturan dan kaedah sebagaimana ditunjukkan dalam jadual 5.25 di atas boleh gunakan bagi semua jenis kata kerja yang mempunyai sistem kala dan kod JK 3 yang seperti ََ‫َاسْــتَــعــد‬،َ‫َا ْنــ َحــط‬،َ‫َارْ تَــد‬،ََ‫َتَـ َمـدد‬،َ‫َتَـ َحـاب‬،َ‫َ َمــار‬،َ‫ شــق‬.

5.3.4


Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja َ‫ َو َع َد‬- َ‫ يَـعــد‬- َ ‫عــ ْد‬ // ُ wa‘ada – ya‘idu – ‘id // . Wazan yang digunakan adalah W 2 َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫ يَـ ْفـعـل‬َْ‫ < ا ْفـعـل‬fa‘ala - yaf‘ilu – if‘il > :

383

Jadual 5.25 : Analisis kata kerja perintah bagi kod JK 4

Diri

GN

Kedua

KK

Persamaan

Perbezaan

Faktor perubahanَ

-

َ‫)أَ ْنـتَ َ)َعــ ْد‬

َْ‫عــل‬

 Tiada perubahan

َْ‫ي‬

َْ‫) أَ ْنتَ (عــدي‬

َ‫ـي‬ ْ ‫عــل‬

 Tiada perubahan

‫ا‬

‫) أَ ْنت َما ( عــدَا‬

َ‫ل‬ َ ‫عــ‬

 Tiada perubahan

َْ‫و‬

‫) أَ ْنت َْم ( عــدوْ ا‬

‫عــلــوْ ا‬

 Tiada perubahan

َ‫ْن‬

ََ َ‫)أَ ْنتنَ (عــ ْدن‬

ََ‫عــلْــن‬

 Tiada perubahan

Analisis yang dijalankan terhadap contoh –contoh kata kerja perintah bagi kod JK 4 seperti dalam jadual 5.26 di atas , telah menunjukkan bahawa tidak terdapat sebarang perubahan

pada struktur kata kerja berkenaan apabila bersambungan

dengan semua ÌamÊr (‘Abduh al-RÉjiÍiy , 1984 : 50 ). Pengguguran huruf wÉw di awalan kata kerja berkenaan sebenarnya telah berlaku ketika proses pembentukan kata kerja kala kini adalah

5.3.5

dan sebelum bersambungan dengan ÌamÊr. Perbezaan wazan

ْ ‫‘ < ع‬ilna > . ‫‘ < عل‬il > , ‫ـي‬ َْ ‫‘ < عــل‬ilÊ > , َ ‫ل‬ َ ‫‘ < عــ‬ilÉ > , ‫‘ < عــلــوْا‬ilË > dan ََ‫ــلــن‬


Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja َ‫ـال‬ َ َ‫ يَـقــوْ لَ – ق‬- َْ‫قــل‬ // qÉla –yaqËlu – qul // .

Wazan yang digunakan adalah W 3 َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫ يَـ ْفـعـل‬- َْ‫ا ْفـعـل‬

< fa‘ala - yaf‘uluََ- ‘uf‘ul > :

384

Jadual 5.26 : Analisis kata kerja perintah bagi kod JK 5 َ

Diri

GN -

KK

Persamaan Perbezaan Faktor perubahanَ

َْ‫) أَ ْنـتَ َ)َقــل‬

 Pengguguran huraf wÉw di

َْ‫فــل‬

sisipan Kedua

َْ‫ي‬

َ‫ـي‬ ْ ‫) أَ ْنتَ ( قــوْ َل‬

َ‫ـي‬ ْ ‫فــعْــل‬


‫ا‬

َ‫ل‬ َ ْ‫) أَ ْنت َما ( قــو‬

َ‫ل‬ َ ‫فــعْــ‬


َْ‫و‬

‫) أَ ْنت َْم ( قــوْ لــوْ ا‬

‫فــعْــلــوْا‬


َ‫ْن‬

ََ‫) أَ ْنتنَ ( قــلْــن‬

ََ‫فــلْــن‬

 Pengguguran huruf wÉw di sisipan

Analisis dalam jadual 5.26 di atas menunjukkan perintah bagi kod JK 5 katanya apabila

َ ‫ قَــا َل‬- َ‫َيـقــوْ ل‬

pembentukkan kata kerja

mengalami dua perubahan pada struktur

bersambungan dengan ÌamÊr .

Perubahan tersebut melibatkan

penukaran huruf dan pengguguran huruf sisipan.

Penukaran hurufَ sisipan daripada alÊf

kepada huruf

wÉw

telah berlaku

berlaku ketika proses pembentukkan kata kerja kala kini dan sebelum bersambungan dengan ÌamÊr . Huruf wÉw tersebut dikekalkan

apabila bersambungan dengan

ÌamÊr sukËn seperti ÌamÊr mufrad feminim َ‫ـي‬ ْ ‫ ) أَ ْنتَ ( ََقــوْ َل‬, ÌamÊr muthanna lakilaki dan feminim ‫ل‬ ََ ْ‫ ) أَ ْنت َما ( َقــو‬, ÌamÊr jamak laki-laki ‫’( ) أَ ْنت َْم ( قــوْ لــوْ ا‬Ibn HisyÉm , 1979 : 392 ). Perbezaan wazan adalah ‫ـي‬ َْ ‫ < فــعْ ــل‬fu‘lÊ > , َ ‫ل‬ َ ‫ < فــعْــ‬fu‘lÉ > dan ََ‫ََفــعْــلــوْ ا‬ < fu‘lË >

385

Pengguguran huruf sisipan berlaku pada dengan

laki –laki َْ‫)أَ ْنـتَ َ) َقــل‬

ÌamÊr murfad

(‫ن‬ ْ ‫ ) َ َ أَن ُت‬bagi diri kedua

kata kerja yang bersambungan

dan ÌamÊr

jamak

feminim

disebabkan pertembungan dua harakah sukËn

ََ‫قــ ْلــن‬ secara

berturut-turut pada huruf kedua dan huruf akhir kata akar, misalnya َْ‫) أَ ْنتَ ( قَ ْو َل‬ danََ َ‫’ ( )ََ أَن ُتنْ ( َق َوْ َلْ َن‬AbË ×anÊfah bin Nu‘mÉn , 1940 : 84 ).

Perbezaan wazan

ْ ‫ < ف‬fulna >. adalah َْ‫ < فــل‬ful > dan ََ‫ــلــن‬

َBerdasarkan analisis

terhadap JK 5

di atas dapatlah dirumuskan bahawa

kaedah umum bagi pembentukan kata kerja perintah ketika bersambungan dengan ÌamÊr adalah tertakluk kepada harakah huruf akhir kata akar samada berharakah sukËn atau tidak. Jika berharakah sukËn maka huruf akar kedua digugurkan , sebaliknya jika tidak maka huruf akar kedua dikekalkan (MuÍammad ‘Abdul KhÉlid ‘UÌaÊmat 1962 : 190 ) .

Peraturan dan kaedah ditunjukkan dalam jadual 5.26 di atas boleh gunakan bagi semua jenis kata kerja perintah dalam sistem kod JK 5 seperti َ،َ ْ‫َطَــ ِّول‬،َ ْ‫َأَدر‬،َ ‫قــ ْم‬ َ ْ‫َاَسْـــتَـجـب‬،َ‫َا ْنــ َقــ ْد‬،َ ْ‫َاحْ ــتَـج‬،َ ْ‫َتَـ َحـا َور‬،َ ْ‫ َشــاور‬: .

5.3.6

Analisis Kata kerja Perintah Bagi Kod JK 6-1 َ

Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja َ‫ يَ ْنـ َسـى – نَسـ َي‬- ‫ـس‬ ََ ‫ا ْن‬ // nasiya – insa // .

Wazan yang digunakan adalah W 4

َ‫ـل‬ َ ‫ فَـع‬- َ‫ يَـ ْفـ َعـل‬-َْ‫ا ْفــ َعـل‬

< fa‘ila - yaf‘aluََ- if‘al > seperti dalam jadual di bawah :

386

Jadual 5.27 : Analisis kata kerja perintah bagi kod JK 6-1 َ

Diri

GN

-

KK

Persamaan Perbezaan

َ‫ــس‬ َ ‫)َأَ ْنـتَ َ)َ ا ْن‬

َ‫ا ْفــ َع‬

Faktor perubahanَ selepas sambungan  Pengguguran huruf alÊf di akhiran

َْ‫ي‬

َ‫ـي‬ ْ ‫) أَ ْنتَ ( ََا ْنــ َس‬

َ‫ــي‬ ْ ‫ا ْف َع‬

Kedua


‫ا‬

‫) أَ ْنت َما ( ا ْنــ َســيَــا‬

ََ‫اَ ْف َعـل‬

 Pertukaran huruf alÊfَ di akhiran

kepada

huruf yÉ’ berharakah fatÍah

َْ‫و‬

َ‫ْن‬

‫) أَ ْنت َْم ( ا ْنــسَــوْ ا‬

ََ‫)َ أَ ْنتنَ ( ا ْنــ َســيْـن‬

‫اَ ْفعَــوْ ا‬ َ ََ‫اَ ْف َعـ ْلن‬

 Pengguguran huruf alÊf di akhiran  Pertukaran huruf alÊfَ di akhiran

kepada

huruf yÉ’ berharakah sukËn

Analisis terhadap contoh – contoh kata kerja perintah bagi

JK 6-1 dalam

jadual 5.27 di atas , menunjukkan bahawa terdapat dua bentuk perubahan iaitu pengguguran dan

penukaran huruf

telah berlaku pada struktur kata ketika

bersambungan dengan ÌamÊr .

387

Pengguguran huruf alÊf di akhiran kata akar berlaku apabila

bersambungan

dengan ÌamÊr mufrad laki-laki َ‫ــس‬ َ ‫ ) َأَ ْنـتَ َ)َ ا ْن‬, ÌamÊr mufrad feminin َ‫ـي‬ ْ ‫ ) أَ ْنتَ ( ََا ْنــ َس‬, dan ÌamÊr jamak laki-laki ‫ ( ) أَ ْنت ْمَ ( ا ْنــسَــوْ ا‬Ibn ‘AqÊl , 1990 : 2 : 597 ). Perbezaan wazan adalah ‫ < ا ْفــ ََع‬if‘a > , ‫ــي‬ َْ ‫ < ا ْف َع‬if‘É > dan ‫ < اَ ْفعَــوْ ا‬if‘aw > .

Sementara penukaran huruf pula berlaku apabila huruf alÊf ditukarkan kepada huruf asal kata akar iaitu huruf yÉ’ ketika bersambungan denganَ ÌamÊr muthanna seperti ‫ََ ) أَ ْنت َما ( ا ْنــ َســيَــا‬dan

ÌamÊr jamak feminin

seperti ََ‫)َ أَن ُتنْ ( ا ْنــ َســـــيْـن‬

seperti dalam jadual di atas ( al-×amalÉwiy , 1990 : 84 ). Perubahan ini tidak melibatkan perbezaan pada wazan .

Kaedah dalam jadual di atas boleh digunakan pada semua jenis kata kerja perintah dalam sistem kod JK 5 yang sama seperti ََ‫َتَـلَق‬،َ‫َتَـنََـا َم‬،َََ‫َتَــدَاع‬،ََ‫َارْ ع‬،ََ‫ض‬ َ ْ‫َ َُار‬، ََ‫تَـ َبـاك‬.

5.3.7

Analisis Kata kerja Perintah Bagi Kod JK 6-2َ

Sampel yang digunakan untuk analisis inilah adalah kata kerja ‫ يَ ْدعـوَْ – َدعَـا‬َ‫ ا ْدع‬// daÉ – yad‘Ë –’ud‘u // . Wazan yang digunakan adalah W 3 ‫ـل‬ ََ ‫ فَـ َع‬- َ‫ يَـ ْفـعـل‬-َْ‫ا ْفـعـل‬ < fa‘ala - yaf‘uluََ- ‘uf‘ul > :

388

Jadual 5.28 : Analisis kata kerja perintah bagi kod JK 6-2 َ

Diri GN -

KK

Persamaan Perbezaan

َ‫)َأَ ْنـتَ َ)َ ا ْدع‬

َ‫ا ْفــع‬

Faktor perubahanَ selepas sambungan  Pengguguran huruf wÉw di akhiran

َْ‫ي‬

َ‫ــي‬ ْ ‫) أَ ْنتَ ( ََا ْدع‬

َ‫ــي‬ ْ ‫ا ْفع‬


dan

Ìammah huruf

harakah kedua

pengalihan

kata akar kepada

harakah kasrah.

Kedua ‫ا‬

‫ـوا‬ َ ‫) أَ ْنت َما ( ا ْدع‬

َ ‫ا ْفــعــ‬ َ‫ل‬

َ‫ل‬  Tiada َ ‫ ْفعـ‬perubahan َ‫لَ ا‬ َ ‫لَ اَ ْفعـ‬ َ ‫عـ‬kecuali ‫لَ اَ ْف‬ َ ‫اَ ْفعـ‬ huruf akhir kata akar berharakah

َْ‫و‬

‫) أَ ْنت َْم ( ا ْدعــوْ ا‬

‫اَ ْفعــوْ ا‬

fatÍah


ََ‫ن‬

ََ‫َ)َ أَ ْنتنَ ( ا ْدعــوْ ن‬

ََ‫اَ ْفعـ ْلن‬

 Tiada perubahan

Berdasarkan analisis terhadap contoh –contoh َ kata kerja JK 6-2

َ ‫َ ْاد‬ ُ‫ع‬

dalam

jadual 5.28 di atas , menunjukkan kata kerja yang bersambungan dengan ÌamÊr muthanna , َÌamÊr jamak feminin tidak mengalami sebarang perubahan pada struktur kata dan wazannya. Manakala kata kerja yang bersambungan dengan ÌamÊr

mufrad

laki-laki, ÌamÊr mufrad feminin , ÌamÊr jamak laki-laki telah mengalami perubahan bunyi pada struktur kata dan wazannya. Perubahan yang terlibat adalah pengguguran ‘illah dan pengalihan harakah .

389

Pengguguran

‘illah

berlaku

apabila

huruf

wÉw

digugurkan

ketika

bersambungan dengan ÌamÊr mufrad laki-laki َ)ََ‫ )َأَ ْنـتَ َ)َ ا َ ْد َعــ (َ ْو‬kerana menjadi lambang kepada ‘ jazm kata kerja perintah (’Amin ‘Aliy al-Sayyid , 1972 : 66 ) . Perbezaan wazan adalah َ‫’ < َا ْفـع‬uf‘u > .

Pengguguran huruf wÉw juga berlaku ketika mufrad feminin bagi diri kedua

bersambungan dengan

َْ َ )َْ‫ َ) ) أَ ْنتَ ( ا ْدعـ َ( َو‬kerana ‫ي‬

pertembungan dua harakah sukËn

ÌamÊr

mengelak daripada

secara berturut-turut dalam satu

perkataan

( ‘Abduh al-RÉjiÍiy , 1984 : 55 ) . Pemilihan huruf wÉw untuk digugurkan kerana ia merupakan huruf kata akar yang tidak membawa sebarang fungsi nahuan berbanding dengan huruf yÉ’ selepasnya yang berperanan sebagai ÌamÊr

mufrad feminin.

Apabila huruf wÉw digugurkan , proses pengalihan harakah Ìammah huruf kedua kata akar kepada harakah kasrah telah berlaku seperti َ‫ــي‬ ْ )َ ‫ ) أَ ْنتَ ( ا َْد(َع‬. Perbezaan wazan adalah < َ َ‫ < تَ ْفعيْـن‬taf‘Êna >.

Selain itu huruf wÉw juga digugurkan jamak laki-laki bagi diri kedua

apabila bersambungan dengan ÌamÊr

‫ ) أَ ْنت ْمَ ( ا ْدعــ َ( َ ْو َ) َوْ ا‬kerana mengelak daripada

pertembungan dua harakah sukËn

secara berturut – turut dalam satu perkataan

(al-×amalÉwiy 1995 : 219 ). Pemilihan pengguguran huruf wÉw pada ÌamÊr jamak laki-laki tersebut kerana ia merupakan huruf

kata akar yang

tidak

membawa

sebarang fungsi nahuan berbanding dengan huruf wÉw selepasnya yang berperanan sebagai ÌamÊr jamak laki-laki pada

‫ ( ) أَ ْنت َْم ( ا ْدعــ َ( َوْ َ) َوْ ا‬MuÍammad Khair

al-×ilwÉniy , 1978 : 50 )َ . Perbezaan wazan adalah ‫اَ ْفعــوْ ا‬

< ’uf‘Ë > .

390

Peraturan dan kaedah sebagaimana ditunjukkan dalam jadual

5.28 di atas

boleh gunakan bagi semua jenis kata kerja perintah dalam sistem kod JK 5 yang sama seperti َََ،َ‫َا ْلــه‬،َ‫َا ْشــك‬،َ‫َا ْنم‬،َ‫ُُا َُرْ ج‬

5.3.8

Analisis Kata kerja Perintah Bagi Kod JK 6-3

Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja ‫ يَـرْ م ْيَ – َر َمـى‬- َ‫ارْ م‬ // rama – yarmÊ– irmi // . Wazan yang digunakan adalah W 2 َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫ َيـ ْفـعـل‬- َْ‫ا ْفــعــل‬ < fa‘ala - yaf‘iluََ- ’if‘il > :

Jadual 5.29: Analisis kata kerja perintah bagi kod JK 6-3 َ َ

Diri

GN

KK -

Persamaan

َ‫)َأَنْـتَ َ)َ ارْ م‬

Perbezaan َ‫ا ْفــع‬ < if‘i >

َْ‫ي‬

َ‫ــي‬ ْ ‫) أَ ْنتَ ( ََارْ م‬

َ‫ــي‬ ْ ‫ا ْفع‬ < if‘Ê >

‫ا‬

‫) أَ ْنت َما ( ارْ مــيَـا‬

 Pengguguran

huruf

yÉ’ di akhiran  Pengguguran

huruf

yÉ’ di akhiran  Tiada

َ‫ل‬ َ ‫اَ ْفعــ‬

perubahan

berlaku kecuali huruf

< if‘ilÉ >

Kedua

Faktor Perubahanَ

yÉ

di

akhiran

berharakah fatÍah َْ‫و‬

‫) أَ ْنت َْم ( ارْ مـــوْ ا‬

‫اَ ْفعــوْ ا‬ < uf ‘Ë >

 Pengguguran

huruf

wÉw di akhiran dan pengalihan

harakah

391

kasrah huruf kedua kata

akar

kepada

harakah Ìammah ََ‫ن‬

ََ‫)ََ أَ ْنتنَ ( ارْ مــيْـن‬

ََ‫اَ ْفع ْـلن‬

 Tiada perubahan

< if‘ilna >

Berdasarkan analisis yang dijalankan terhadap contoh kata kerja perintah bagi kod JK 6-3 dalam jadual 5.29 di atas , menunjukkan bahawa terdapat dua bentuk perubahan yang ketara pada struktur

katanya iaitu pengguguran huruf ‘illah di

akhiran , pengalihan harakah . Pengguguran huruf ‘illah di akhiran berlaku ketika bersambungan dengan ÌamÊr mufrad laki-laki bagi diri kedua seperti َ‫ ) َأَ ْنـتَ َ)َ ارْ م‬. Pengguguran dalam konteks ini sebagai petanda kepada jazm kata kerja perintah . Perbezaan wazan adalah َ‫ < ا ْفــع‬if‘i > . Pengguguran huruf ‘illah juga berlaku ketika bersambungan dengan ÌamÊr mufrad feminin bagi diri kedua seperti َ‫ــي‬ ْ ‫) أَ ْنتَ ( ارْ م‬ dan ÌamÊr jamak laki-laki bagi diri kedua ‫ ) أَ ْنت ْمَ ( ارْ مـــوْا‬kerana mengelak daripada pertembungan dua harakah sukËn secara berturut –turut

dalam satu perkataan

َ‫ْـَ)ـي‬ ‫ ) أَ ْنتَ ( ارْ مـَ(َي‬dan ‫) أَ ْنت َْم ( ارْ مـَ(َوْ َ)َوْ ا‬. Perbezaan wazan ْ

adalah َ‫ـي‬ ْ ‫ < ا ْفع‬if‘Ê >

dan ‫ < اَ ْفعــوْا‬uf ‘Ë >

( Fakhruddin QabÉwat ,1988 : 92 ) .

Pengalihan harakah pula hanya terdapat pada kata kerja perintah yang bersambungan dengan ÌamÊr jamak laki-laki bagi diri kedua iaitu daripada harakah kasrah pada huruf kedua kata akar ‫ ) أَ ْنت َْم ( ارْ َ(َمـ)ـوْا‬kepada harakah Ìammah ‫ارْ َ(مــ)َـوْا‬ ( ‫ ) أَ ْنت َْم‬. Perbezaan wazan

adalah ‫ < اَ ْفعـوْ ا‬uf‘Ë > ( ‘Abduh al-RÉjiÍiy , 1984 : 55 ) .

392

Perletakkan harakah fatÍah pada huruf yÉ’ di akhiran berlaku ketika bersambungan dengan ÌamÊr

muthanna

‫ َ) أَ ْنت َما ( ارْ مــ َيـا‬tetapi tidak melibatkan

perubahan pada wazan ََ‫ < ا ْفعل‬if‘ila > ( ‘Abduh al-RÉjiÍiy , 1984 : 62 ).

Kaedah yang sama boleh dilakukan kepada semua jenis kata kerja JK 6-3 berdasarkan ciri-ciri vokal yang sama dan serumpun dengannya

seperti َ ِّ‫َصــف‬،َ ‫أََرْ ع‬ َ

ََُ‫َاسْـتتَـعْل‬،َ‫َا ْنــ َجـل‬،َ‫َا ْعـتَـد‬،َََ،َ‫َنَــاد‬،


5.3.9

Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja ‫ َر َوى‬- َْ‫ يَرْ وي‬- َ‫ارْ و‬ // rawa – yarwÊ– irwi // . ََWazan yang digunakan adalah W 2 َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫ يَـ ْفـعـل‬-َْ‫ا ْفـعـل‬ < fa‘ala - yaf‘iluََ- < if‘il > :

Jadual 5.30 : Analisis kata kerja perintah bagi kod JK 7 ُ

Diri

GN -

KK

Persamaan

َ‫)َأَ ْنـتَ َ)ََارْ و‬

Perbezaan َ‫اَ ْفـع‬ < if‘i >

َْ‫ي‬

َ ْ‫) أَ ْنتَ (ََارْ وي‬

َ‫ـي‬ ْ ‫اَ ْفــع‬ < if‘Ê >

‫ا‬

‫) أَ ْنت َما ( ارْ ويَــا‬

Kedua َْ‫و‬

‫) أَ ْنت َْم ( اَرْ ووْ ا‬

Faktor Perubahanَ  Pengguguran

huruf


huruf

yÉ’ di akhiran

َ‫ل‬ َ ‫َاَ ْفعــ‬

 Huruf yÉ’ di akhiran

< if‘ilÉ >

berharakah fatÍah ‫ََاََ ْفعــوْ ا‬

 Pengguguran

huruf

393

< uf‘Ë >

yÉ’ di

akhiran dan

pengalihan

harakah

kasrah huruf kedua akhir

kata

kepada

akar harakah

Ìammah ََ‫ن‬

ََ‫َ)َ أَ ْنتنَ ( ارْ ويْــن‬

ْ ‫َاَ ْفع‬ ََ‫ــلـن‬

 Tiada

< if‘ilna >

perubahan

berlaku

Berdasarkan analisis contoh– contoh dalam jadual 5.30 di atas , mendapati pembentukan kata kerja perintah bagi kod JK 7

melibatkan dua proses perubahan

yang berlaku apabila bersambungan dengan ÌamÊr iaitu pengguguran huruf ‘illah dan pengalihan harakah .

Proses pengguguran huruf ‘illah iaitu huruf yÉ’ di akhiran berlaku apabila bersambungan dengan ÌamÊr mufrad laki-laki bagi diri kedua seperti

َ‫ )أَ ْنـتَ َ) َ َارْ و‬,

ÌamÊr mufrad feminin bagi diri kedua seperti َ ْ‫ ) أَ ْنتَ ( ََارْ وي‬, dan

ÌamÊr jamak

laki-laki bagi diri kedua seperti ‫ ( ) أَ ْنت ْمَ ( ارْ ووْ ا‬Fakhruddin QabÉwat , 1988 : 92 ) . Pengalihan harakah pula daripada

harakah kasrah huruf kedua akhir kata akar ke

pada harakah Ìammah hanya berlaku ketika

bersambungan denganَ ÌamÊr jamak

laki-laki seperti ‫) أَ ْنت َْم ( ارْ ووْ ا‬. Perbezaan wazan adalah َ‫ <َا َ ْفـع‬if‘i > ,

َ‫ـي‬ ْ ‫ < ا َ ْفــع‬if‘Ê >

dan ‫ < اََ ْفعــوْ ا‬uf‘Ë >.

394

Peletakkan harakah fatÍah pada huruf yÉ’ di ’ akhiran berlaku pada َ ÌamÊr muthanna bagi diri kedua seperti ‫ ) أَ ْنت َما ( َارْ ويَــا‬tetapi tidak melibatkan perubahan pada struktur katanya . Manakala kata

kerja perintah yang bersambungan dengan

ÌamÊr jamak feminin bagi diri kedua seperti sebarang perubahan

ََ‫ن ( ارْ ويْــن‬ ْ ‫ ) َ أَن ُت‬tidak mengalami

malah huruf-huruf kata akarnya tetap utuh pada tempatnya

( Sharifuddin ‘Aliy al-RÉjiÍiy, t.t : 58 ) .

Kaedah dalam jadual di atas boleh digunakan pada semua kata kerja perintah yang sama jenis dan kod JK dengannya seperti . .‫ي‬ َِّ ‫َ َحـ‬،َََ َ،َََ ‫َََأَ ْقـو‬،ََ ‫َتَـقَـا َو‬،ََََ،َ ‫ََ َسـاو‬،َ ََ‫َاـ ْستَهْـو‬،َ‫َا ْنطَــو‬،ََ‫َــرو‬ َ ‫ََ ت‬.

5.3.10


Sampel yang digunakan untuk analisis ini adalah kata kerja ‫ َوفَـى‬- ‫ـي‬ َْ ‫ يَـف‬- َ‫ف‬ // wafa – yafÊ – fi // . Wazan

yang digunakan adalah

W2

َ‫ـل‬ َ ‫ فَـ َع‬- َ‫ يَـ ْفـعـل‬-َْ‫ا ْفـعـل‬

< fa‘ala - yaf‘iluََ- if‘il > :

Jadual 5.31 : Analisis kata kerja perintah bagi kod JK 8

Diri

GN -

KK َ‫)َأَ ْنـتَ َ)ََف‬

Persamaan Perbezaan َ‫ع‬ < ‘i >

َْ‫ي‬

َ‫ـي‬ ْ ‫) أَ ْنتَ (ََف‬

َ‫ــي‬ ْ ‫ع‬ < ‘Ê >

Faktor Perubahanَ  Pengguguran

huruf


huruf

yÉ’ di akhiran

395

Diri

GN ‫ا‬

KK

Persamaan Perbezaan

‫) أَ ْنت َما ( فــ َيـا‬

Faktor Perubahanَ

َ ‫عــ‬ َ‫ل‬

 Huruf yÉ’ di akhiran

Kedua < ‘lÉ > َ ْ‫و‬

‫) أَ ْنت َْم ( فــوْ ا‬

َ

berharakah fatÍah  Pengguguran

‫ََعــوْ ا‬ <‘Ë >

huruf

yÉ’ di akhiran dan pengalihan

harakah

kasrah huruf kedua akhir kepada

kata

akar harakah

Ìammah ََ‫ن‬

ََ‫)ََ أَ ْنتنَ ( فــيْــن‬

Analisis contoh-contoh kata kerja JK 8

‫عـ ْلن‬ < ‘ilna >

 Tiada perubahan

dalam jadual 5.31 di atas

,

menunjukkan tiga perubahan berlaku pada struktur kata kerja perintah berkenaan apabila bersambungan dengan ÌamÊr . Perubahan pertama ialah pengguguran huruf yÉ’

di akhiran ketika bersambungan dengan ÌamÊr

mufrad laki-laki bagi diri

kedua seperti )َْ‫ )أَ ْنـتَ َ)ََفـَ(َي‬, ÌamÊr mufrad feminin bagi diri kedua seperti َْ‫يَ)ي‬ ْ َ(‫َفـ‬ ( َ‫ ) أَ ْنت‬dan ÌamÊr

jamak


laki-laki bagi diri kedua seperti

‫ ) أَ ْنت َْم ( فـــ( َيْ َ)ـوْا‬.

َ‫‘ < ع‬i > , َ‫ــي‬ ْ ‫‘ < ع‬Ê >َ dan ‫‘ < عــوْ ا‬Ë >.

396

Perubahan kedua ialah proses pengalihan harakah daripada yang turut berlaku ketika bersambungan dengan ÌamÊr jamak laki-laki . Pemindahan tersebut berlaku daripada harakah kasrah pada huruf kedua akhir kata akar ‫ َ) أَ ْنت َْم ( فــوْ ا‬kepada harakah Ìammah َ seperti ‫ ) أَ ْنت َْم ( فــوْ ا‬wazan ‫‘ < عــوْ ا‬Ë >.

Manakala perubahan ketiga pula ialah peletakan harakah fatÍah pada huruf yÉ’ di akhiran ketiga bersambungan dengan ÌamÊr muthanna bagi diri kedua seperti ‫) أَ ْنت َما( فــ َيـا‬. Perbezaan wazan adalah

‫‘ < عيَا‬iyÉ >.

Kata kerja perintah yang bersambungan dengan ÌamÊr jamak feminim tetap teguh dan tidak menerima sebarang perubahan bunyi pada huruf kata akarnya ََ‫فــيْــن‬ ( ْ‫ )َ أن ُتـن‬. Perbezaan wazan adalah

‫‘ < عـ ْلن‬ilna > .

Pengguguran huruf awalan wÉw pada semua kata kerja berkenaan dalam jadual di atas telah berlaku bukan disebabkan sambungannya dengan ÌamÊr , sebaliknya berlaku ketika proses pembentukan kata kerja kala kini dahulu , kerana pembentukan kata kerja perintah mengikut kata kerja kala kini ( ‘Abdul MÉlik ‘Abdul RaÍmÉn al-Sa‘diy , 1973 : 152 ) .

Berdasarkan analisis di atas dapat disimpulkan bahawa hukum huruf pertama kata kerjaََََJK 8َ adalah sama dengan hukum huruf pertama kata kerja JK 4 dan hukum huruf akhiran pula adalan sama dengan hukum huruf akhiran kata kerja JK 6 ( ’AbË ×anÊfah bin Nu‘mÉn , 1940 : 97 ) .

397

Kaedah dalam jadual di atas boleh digunakan pada semua kata kerja yang sama jenis dan kod JK dengannya seperti .َ‫َََاَسْـتَـوْ ح‬،َ‫َتَــ َوق‬،َ‫َأَوْ ص‬،َََ‫اص‬ َ ‫َتَـ َو‬،ََ‫َ َواز‬،َََِّ‫َََ َول‬.

5.4

ANALISIS PEMBENTUKAN POLA KATA KERJA KETIKA BERSAMBUNGAN DENGAN NUN TAWKÔD

Dalam bab ini, pengkaji akan menganalisis pembentukan pola kata kerja ketika bersambungan dengan NËn TaukÊd ThaqÊlah dan NËn TaukÊd KhafÊfah bagi mengenalpasti kesan-kesan perubahan terhadap wazan :

5.4.1

Analisis Pembentukan Pola Kata kerja Kala Kini Dan Kata kerja Perintah Ketika Bersambungan Dengan Partikel NËn TawkÊd ThaqÊlah ( ُِ‫) نُ ْو ُنُالت َْو ِك ْي ِدُالثَقِ ْيلَة‬

Pola kata kerja kala kini dan kata kerja perintah akan mengalami perubahan pada huruf akhir ketika bersambungan dengan partikel

NËn TawkÊd ThaqÊlah.

Perubahan yang berlaku menyebabkan wujud perbezaan wazan yang ketara dengan wazan asalnya .

Analisis berdasarkan kepada

jenis kod kata kerja JK seperti

dinyatakan dalam jadual di bawah :

398

Jadual 5.32 : Pola kata kerja kala kini ketika bersambungan dengan partikel NËn TawkÊd ThaqÊlah ( ُِ‫) نُ ْونُ ُالت َْوكِ ْي ِدُالثَقِ ْيلَة‬

Bil

GN

Kod JK

Contoh

1. JKS atau

َ ‫لَتَجْ َم َع‬ ‫ـن‬ َ‫لَتَقوْ لَـن‬

َ ‫لَتَ ْفـ َعـل‬ ‫ـن‬ َ‫لَتَ ْفـ َعـلـن‬

َ ‫لَتَ ْفـ َعـ َل‬ ‫ـن‬ َ‫لَتَ ْفـ َعـ َلـن‬

 Huruf akhir kata akar ditetapkan dengan harakah fatÍah .

َ َ‫ََا ْس َعي‬ ‫ـن‬ َ‫ََا ْدع َون‬ َ‫ا ْقويَـن‬

َ ‫ََا ْفـ َعـ ْل‬ ‫ـن‬ َ‫ََا ْفـ َعـ ْلـن‬ َ‫ا ْفـعـ ْلـن‬

َ َ‫ََا ْفـ َعـل‬ ‫ـن‬ َ‫َََا ْفـ َعـلَـن‬ َ‫ا ْفـعـ َلـن‬

 Huruf akhir kata akar yang digugurkan َ mestiَ dikembali kepada asalnya . Sekiranya huruf akhir adalah huruf alÊf , maka tukarkan kepada huruf yÉ’

َ َ‫قوْ ل‬ ‫ـن‬ َ‫بيْـ َعـن‬

َ َ‫فـل‬ ‫ـن‬ َ‫فـلَـن‬

َ َ‫فوْ ل‬ ‫ـن‬ َ‫فوْ لَـن‬

 Huruf sisipan kata

َ ‫لَـتَ ْفع‬ َِّ‫لَتَ ْكتَ َبان‬ َ ‫ل ْن‬ ‫ـن‬ َ َ‫لَـتَ ْفعلَ ْنـن‬ َِّ‫لَتَرْ ض َيان‬

َِّ‫لَتَ ْفـعـلَن‬ َِّ‫لَتَ ْفـعـلَن‬

َ ‫لَتَ ْكتب‬ ‫ـن‬ َ ‫لَتَ ْفعـلوْ ن‬ ‫َن‬ َ‫لَتَ ْفعـلوْ نَنَ لتَحْ رصن‬

َ ‫لَتَـ ْفعل‬ ‫ـن‬ َ‫لَتَـ ْفعلـن‬

 Pengguguran huruf nËn muthanna bagi mengelakkan pertembungan tiga huruf nuun, dan harakah nËn taukÊd dikasrahkan.

-

-

JKM

1

Mufrad

2. JK 6 atau JK 7

3. JK 5 ( ketika jazm)

َ2

Muthanna

Semua Kod JK

1.JKS ( ÎaÍÊÍ akhir)

3 Jamak lakilaki

Persamaan Perbezaan

2. JKM ( mu’tal akhir )

-

Faktor Perubahan

akar yang digugurkan dikembali kepada asalnya

 Pengguguran huruf nËn dan wÉw jamak dan mengekalkan harakah Ìammah pada huruf nËn taukÊd .

 1.Pengguguran huruf akhir kata akar dalam semua keadaan .

399

Bil

GN

Kod JK

Contoh

Persamaan Perbezaan

2.َ‫َن لَتَ ْس َعون‬ َ ‫لَتَ ْف َعـلوْ ن‬ َ‫لَتَ ْف َعـلوْ نَن‬ َ‫لَتَ ْن َسون‬ َ‫لَتَ ْف َعـلوْ نَن‬

َ‫لَتَـ ْفـ َعون‬ َ‫لَتَـ ْفـ َعون‬ َ‫لَتَـ ْفـ َعون‬

َ‫لَتَرْ ضون‬

َ ‫لَتَ ْفعـلوْ نَن‬ َ‫لَتَ ْفعـلوْ نَن‬ َ ‫لَتَ ْفعـلوْ نَن‬

َ ‫لَـتَ ْفع‬ ‫ـن‬ َ‫لَـتَ ْفعـن‬ َ‫لَـتَ ْفعـن‬

َ‫لَتَجْ تَهدن‬

َ‫لَتَ ْفعـليْـن‬

َ‫لَتَ ْفعـلـن‬

َ‫لتَ ْدعن‬

َ ‫لَتَ ْفعـليْـن‬ ‫َن‬ َ‫لَتَ ْفعـليْـنَن‬

َ‫لَتَ ْفعـن‬

3. َ‫لَتَ ْدعن‬ ْ ‫لَت‬ َ‫َطون‬ َ‫لَتَ ْشكـن‬

َ

yÉ’ Mukhatabah

1. JKS (ÎaÍÊÍ Akhir )

2. JKM َ ‫لَـتَ ْمش‬ ‫ن‬ (mu’tal akhir wÉw dan yÉ’)

3. JKM (mu’tal akhir alÊf )

َ 4

NËn Niswah

JKS dan JKM

Faktor Perubahan

2.Sekiranya huruf akhir adalahَhurufَ َalÊf penanda jamak dikekalkan dengan harakah Ìammah serta huruf sebelumnya َ berharakah fatÍah . 3. Sebaliknya jika huruf akhir adalah salah satu daripada huruf ya’ atau wÉw . maka keduaduanya digugurkan bersama huruf wÉw penanda jamak dan huruf sebelumnya berharakahَ Ìammah .  Pengguguranَ yÉ’ mukhÉÏabah kerana mengelak daripada pertembungan dua huruf yang berharakah sukËn. .  Pengguguran hruf akhir kata akar , nËn raf‘i dan yÉ’ mukhÉÏabah

َ ‫ضي‬ ‫ن‬ َ ْ‫لَتَر‬ َ‫لَتَ ْس َعيـن‬

َ ‫لَـتَ ْفـ َعـلَ ْين‬ ‫َـن‬ َ‫لَـتَ ْفـ َعـلَ ْينَـن‬

َِّ‫لَتَ ْكت ْبنَان‬ َِّ‫لَتَ ْس َع ْينَان‬

َ ‫لَـتَ ْفــعـ ْلن‬ ‫َـن‬ َ‫لَـتَ ْفــ َع ْـلنَـن‬

 Pengguguran huruf akhir kata akar dan َ‫لَتَ ْف َعـين‬ nËn raf‘i. Manakala yÉ’ mukhÉÏabah. dikasrahkan dan huruf sebelumnya difatÍahkan. ْ ْ َ َ‫ لتَـفـعـلنَـان‬ Penambahan huruf َ‫لَـتَ ْفــ َع ْـلنَـان‬ alÊf sebagi pemisah antara nun niswah dan nËn taukÊd dan harakah nËn taukÊd dikasrahkan.

400

Berdasarkan analisis terhadap contoh –contoh َ dalam jadual 5.32 di atas , didapati kata kerja JKS dan JKM dalam kategori mufrad tidak mengalami sebarang perubahan yang ketara pada struktur kata dan wazan apabila bersambungan dengan partikel NËn TawkÊd ThaqÊlah secara langsung kecuali penetapan

harakah fatÍah

pada huruf akhir kata akarnya seperti َ‫ لَتَجْ َم َعـن‬, َ‫ لَتَقوْ لَـن‬. Kata kerja JK 5 , JK 6 , JK 7 dan JK 8

dalam katagori mufrad yang sama ketika dalam keadaan jazm juga tidak

mengalami perubahan yang serius pada wazan

Perubahan hanya melibatkan

pengembalian huruf asal yang digugurkan apabila bersambungan dengan NËn TawkÊd ThaqÊlah . Ini dapat dilihat dengan jelas pada kata kerja perintah JK 5 َ‫ بيْـ َعـن‬dan kerja kerja perintah JK 6 dan JK 7

seperti َ‫ قوْ لَـن‬,

seperti َ‫ ا ْس َع َيـن‬, ََ‫ ََا ْدع َون‬, َ‫ا ْقو َيـن‬

.

Bagi kategori muthanna pula َterdapat perubahan pada wazan asal. Partikel nËn muthanna bagi semua jenis kata kerja digugurkan bagi mengelakkan pertembungan tiga huruf nËn, dan harakah

nËn taukÊd thaqÊlah َpula dikasrahkan ( Sharifuddin

‘Aliy al-RÉjiÍiy , t.t : 52 ) seperti َِّ‫ لَتَ ْكتَبَان‬, َِّ‫ ( َلَتَرْ ضيَان‬wazan asalnya ialah َ‫لَتَ ْكتبَانن‬ dan َ‫ض َيانن‬ َ ْ‫) لَتَر‬. Perbezaan wazan

adalah

َِّ‫ < َلتَ ْفـعـلَن‬lataf‘ulanni > , َِّ‫لَتَ ْفـعـلَن‬

< lataf‘ilanni > .

Bagi kategori jamak laki-laki , Pengguguran huruf nËn raf’i dan wÉw jamak bagi kata kerja kala kini yang ÎaÍÊÍ akhir berlaku apabila bersambungan dengan partikel nËn tawkÊd thaqÊlah

َ , sementara huruf sebelumnya dikekalkan dengan

harakah Ìammah seperti َ‫ لَتَ ْكتبـن‬, َ‫ لتَحْ رصن‬Bentuk asalnya ialah َ‫ لَتَقوْ لوْ نَـن‬dan َ‫لتَحْ رصوْ نَن‬ ( al-×amalÉwiy ,1995 : 78 ). ََPerbezaan wazan adalah َ‫ < لَتَـفعْلـن‬lataf‘ulunna > .

401

Bagi kata kerja mu’tal akhir pula huruf akhir kata akar digugurkan apabila bersambungan dengan ÌamÊr

jamak laki-laki seperti َ ََ‫( َلَتَ ْسعَوْ ن‬

َ ََ‫) لَتَ ْسعَاوْ ن‬, َ َ‫ (َ لَتَ ْن َسون‬wazan asalnya َ َ‫)َ لَتَ ْن َساون‬, َ َ‫لَتَرْ ضوْ ن‬

( wazan

wazan asalnya

asalnya َ َ‫ ) لَتَرْ ضاوْ ن‬,

ْ ‫ ( َلَت‬wazan asalnya ََ َ‫َطويوْ ن‬ ْ ‫) لَت‬,َََ َ‫َلَتَ ْشكـوْن‬ َ َ‫ ( لَتَ ْدعـوْ ن‬wazan asalnya َ َ‫ ) لَتَ ْدعـوون‬, ََ َ‫َطووْن‬ ( wazan asalnya َََ َ‫) لَتَ ْشكـووْ ن‬. Huruf nËn raf‘i digugurkan apabila bersambungan nËn taukÊd thaqÊlah َdan huruf wÉw penanda jamak dikekalkan dengan harakah Ìammah sekiranya huruf akhir adalahَ huruf alif gantian seperti َ‫لَتَ ْس َعون‬ َ‫) لَتَ ْسعَوْ نَن‬, َ‫ ( لَتَ ْن َسون‬wazan asalnya َ ‫)َ لَتَ ْنسَوْ نَن‬, َ‫لَتَرْ ضون‬

( wazan asalnya

( wazan asalnya َ‫) لَتَرْ ضونَن‬

( al-Sa‘diy , 1973 :76 ). Perbezaan wazan adalah َ ‫ < لَتَـ ْفـ َعون‬lataf‘awunna >. Sebaliknya jika huruf akhir adalah salah satu daripada huruf ya’ atau wÉw , maka kedua-duanya

digugurkan

sebelumnya berharakahَ

bersama

huruf

wÉw penanda jamak dan huruf

ْ ‫لَت‬ Ìammah seperti َ َ ‫ ( لَتَ ْدعن‬wazan asalnya َ َ ‫) لَتَ ْدعـوْ نَن‬, َ‫َطون‬

ْ ‫ ) لَت‬, َ ‫ ( لَتَ ْشكـن‬wazan asalnya َ‫ )لَتَ ْشكـوْ نَن‬. Perbezaan wazan adalah ( wazan asalnya َ‫َطووْ نَن‬ َ‫ < لَـتَ ْفعـن‬lataf‘unna > .

Pengguguran huruf yÉ’ mukhÉÏabah pula pada semua jenis kata kerja yang ÎaÍÊÍ akhir apabila bersambungan dengan nËn tawkÊd thaqÊlah bagi mengelak daripada pertembungan dua harakah sukËn

secara berturut-turut dalam satu perkataan

( MuÍammad ‘Abdul KhÉlid ‘UÌaÊmat 1962 : 71 ) seperti َ‫ ( لَتَجْ تَهدن‬wazan asalnya َ‫) لَتَجْ تَهد ْينَن‬. Keadaan ini berlaku kerana sambungan

dengan nËn tawkÊd thaqÊlah

menyebabkan berlaku pengguguran nËn raf‘ dan pertembungan dua harakah sukËn iaitu yÉ’ mukhÉÏabah dan nËn tawkÊd pertama seperti ََ‫ لَتَجْ تَهد ْي ْنن‬. ini yÉ’ mukhÉÏabah digugurkan

َ‫ لَتَجْ تَهدن‬.

Dalam keadaan


َ‫لَتَ ْفعـلـن‬

< lataf‘ilinna >

402

Bagi kata kerja yang mu’tal akhir waw dan ya’ pula , pengguguran huruf akhir kata akar telah pun berlaku ketika penggabungan dengan yÉ’ mukhÉÏabah seperti َ َ‫ ( لتَ ْدعيْن‬pola asalnya َ َ‫ ) لتَ ْدعـويْن‬, َ ََ‫ ( لَتَ ْمشـيْن‬pola asalnya ََ‫َ) لَتَ ْمشـييْـن‬. Setelah kehadiran nËn tawkÊd thaqÊlah

, huruf nËn raf’i dan yÉ’ mukhÉÏabah digugurkan , manakala

harakah kasrah sebelumnya dikekalkan sebagai

lambang

kepada pengguguran

huruf ya’ mukhÉtabah seperti َ‫ ( لَتَ ْدعن‬pola asalnya َ‫ )لَتَ ْدعـ ْينَن‬dan َ‫ ( لَتَ ْمشن‬pola asalnya َ‫ ) لَتَ ْمشـيْـنَن‬. Perbezaan wazan adalah َ‫ < لَتَ ْفعـن‬lataf‘inna > ( ‘Abduh al-RÉjiÍiy , 1984 : 64) .

Bagi kategori kata kerja mu’tal alÊf pula , proses pengguguran hanya berlaku pada huruf akhir kata akar dan huruf nËn raf’i sahaja , manakala huruf ya’ mukhÉtabah dikekalkan dengan memindahkannya kepada harakah kasrah seperti َ‫ ( لَتَ ْس َعين‬pola asalnya َ‫ ) لَتَ ْس َعـايْـنَن‬, َ‫ضين‬ َ ْ‫ ( لَتَر‬pola asalnya َ‫ضايْـنَن‬ َ ْ‫ ) لَتَر‬.

Kehadiran nËn

taukid thaqÊlahَ menyebabkan berlaku pengguguran nËn raf’i dan seterusnya membawa kepada pertembungan dua harakah sukËn

secara berturut-turut iaitu yÉ’

mukhÉÏabah dan nËn tawkÊd pertama ََ‫ لَتَ ْس َع ْي ْنن‬dan َ‫ض ْي ْتن‬ َ ْ‫لَتَر‬. berharakah sukËn

tersebut

tidak boleh digugurkan

Kedua-dua huruf yang

atas sebab-sebab morfologi

kerana kedua-duanya mempunyai fungsi berlainan iaitu yÉ’ mukhtÉbah membawa makna ÌamÊr dan nËn taukid pula membawa makna penegasan . Oleh yang demikian huruf yÉ’ mukhÉÏabah dikasrahkan dan

huruf sebelumnya difatÍahkan seperti

َ‫ لَتَ ْس َعين‬dan ‫ـن‬ َ ‫ضي‬ َ ْ‫ ( َلَتَر‬al-×amalÉwiy , 1995 : 78

)

.

Perbezaan

wazan

adalah

َ‫ < لَتَ ْف َعـين‬lataf ‘ayinna > .

403

Bagi kategori nËn niswah , penggandingan nËn tawkÊd thaqÊlah kerja JKS

dan JKM

dengan kata

tidak melibatkan banyak perubahan pada struktur kata dan

waazn kecuali penambahan huruf alif sebagi pemisah antara nËn niswah dan nËn taukÊd dan harakah nÊn tawkÊd dikasrahkan seperti َِّ‫ لَتَ ْكت ْبنَان‬, َِّ‫ ( لَتَ ْس َع ْينَان‬pola asalnya ialah َ‫ تَ ْكت ْبنَن‬, َ‫) تَ ْس َع ْينَن‬. Selepas sambungan nËn niswah dengan nËn taukÊd thaqÊlahَ memyebabkan berlaku pertembungan tiga huruf nËn iaitu nËn niswah dan dua nËn tawkÊd ََ‫ لَتَ ْكت ْبنَن‬, َ‫ لَتَ ْس َع ْينَن‬. Oleh kerana ketiga –tiga nËn tersebut tidak boleh digugurkan atas sebab – sebab morfologi , .maka

huruf alif terpaksa ditambah bagi memisahkan

antara nËn niswah dengan nËn tawkÊd thaqÊlah . thaqÊlah

Kemudian

harakah

nËn tawkÊd

dikasrahkan kerana menyamai dengan kasrah nËn selepas alÊf muthanna

seperti َ ِّ‫ لَتَ ْكت ْبنَان‬, َِّ‫لَتَ ْس َع ْينَان‬

( Fakhruddin QabÉwat , 1988 : 262

)

. Perbezaan wazan

adalah َ‫ < لَتَـ ْفـعـ ْلنَـان‬lataf ‘ulnÉnna > .

404

‫‪Jadual 5.33 dan 5.34 berikut adalah rumusan pembentukan pola kata kerja‬‬ ‫‪kala kini ketika bersambungan dengan partikel nËn tawkÊd thaqÊlah :‬‬

‫‪Rumusan pola kata kerja kala kini ketika bersambungan dengan‬‬

‫‪Jadual 5.33 :‬‬

‫) نوْ نَالتَوْ كيْدَالثَق ْيلَةَ ( ‪partikel NËn TawkÊd ThaqÊlah‬‬

‫أَ ْغـز َونَ‬

‫أَقـوْ لَـنَ‬

‫أَمــدنَ‬

‫أَ ْفـ َعـ َلـنَ‬

‫أَنَـا‬

‫نَـ ْغـز َونَ‬

‫نَقـوْ لَـنَ‬

‫نَـمـدنَ‬

‫نَـ ْفـ َعـ َلـنَ‬

‫نَحْ ـنَ‬

‫يَـ ْغـز َونَ‬

‫َيَـقـوْ لَـنَ‬

‫يَـمـدنَ‬

‫يَـ ْفـ َعـ َلـنَ‬

‫هـ َوَ‬

‫يَـ ْغـز َوانَِّ‬

‫يَـقـوْ لَنَِّ‬

‫يَـمـدانَِّ‬

‫يَـ ْفـ َعـلَنَِّ‬

‫هـ َمـا‬

‫يَـ ْغـزَنَ‬

‫يَـقـوْ لـنَ‬

‫يَـمـ ُّدنَ‬

‫يَـ ْفـ َعـلـنَ‬

‫هـ ْمَ‬

‫َتَـ ْغـز َونَ‬

‫تَـقـوْ لَـنَ‬

‫تَـمـدنَ‬

‫تَـ ْفـ َعـلـنَ‬

‫هـ َيَ‬

‫تَـ ْغـز َوان َ‬ ‫َ‬ ‫َيـ ْغـزوْ نَـانَِّ‬

‫تَـقـوْ لَ َ‬ ‫ن‬

‫تَـمـدانَ‬

‫تَـ ْفـ َعـلَنَِّ‬

‫هـ َمـا‬

‫َيـقـ ْلـنَـانَِّ‬

‫َيـ ْمـد ْدنَـانَِّ‬

‫َيـ ْفـ َعـلـنَـانَ‬

‫هـنَ‬

‫تَـ ْغـز َونَ‬

‫تَـقـوْ لَ ْ‬ ‫ـنَ‬

‫تَـمـدنَ‬


‫أَ ْنـتََ‬

‫تَـ ْغـز َوان َ‬

‫تَـقـوْ لَنَ‬

‫تَـمـدِّانَِّ‬


‫أَ ْنـتـ َمـا‬

‫تَـ ْغـزَنَ‬

‫تَـقـوْ لـنَ‬

‫تَـمـ ُّدنَ‬


‫أَ ْنـتـ ْمَ‬

‫تَـ ْغـزَنَ‬

‫تَـقـوْ لـنَ‬

‫تَـمـدِّنَ‬


‫أَ ْنـتَ‬

‫تَـ ْغـز َوانَ‬

‫تَـقـوْ لَنَ‬

‫تَـمـدِّانَِّ‬



‫تَـ ْغـزوْ نَـانَِّ‬

‫تَـق ْـلـنَـانَِّ‬ ‫َ‬

‫تَـ ْمد ْدنَـانَِّ‬

‫تَـ ْفـ َعـلـنَـانَ‬

‫أَ ْنـتـنَ‬

‫‪Muzakkar‬‬ ‫‪Kedua‬‬

‫‪Muannath‬‬

‫‪Muzakkar‬‬ ‫‪Ketiga‬‬

‫‪405‬‬

‫‪Mutakallim‬‬

‫‪Pertama‬‬

‫‪JK 6 , JK 7 ,‬‬ ‫‪JK 8‬‬

‫‪JK 5‬‬

‫‪JK 3‬‬

‫‪JK 1,JK 2 ,‬‬ ‫‪JK 4‬‬

‫‪GN‬‬

‫‪Diri‬‬


Jadual 5.34 : Rumusan pola kata kerja perintah

ketika bersambungan dengan

Partikel NËn TawkÊd ThaqÊlah ( َ‫) نوْ نَالتَوْ كيْدَالثَق ْيلَة‬

Diri

Ketiga

Muzakkar

Muannath

5.4.2

GN

JK 1,JK 2 , JK 4

JK 3

JK 5

JK 6 , JK 7 , JK 8

ََ‫أَ ْنـت‬

َ‫ا ْفـ َعـلـن‬

َ‫مـدن‬

َ‫قـوْ لَـن‬

َ‫ا ْغـز َون‬


َِّ‫ا ْفـ َعـلَن‬

َ‫مـدان‬

َ‫قـوْ لَن‬

َ‫ا ْغـز َوان‬

َ‫أَ ْنـتـ ْم‬


َ‫َمـ ُّدن‬

َ‫قـوْ لـن‬

َ‫ا ْغـزَن‬

َ‫أَ ْنـت‬


َ‫مـدِّن‬

َ‫قـوْ لـن‬

َ‫ا ْغـزَن‬


َِّ‫ا ْفـ َعـلَن‬

َ‫مـدان‬

َ‫قـوْ لَن‬

َ‫ا ْغـز َوان‬

َ‫أَ ْنـتـن‬

َ‫ا ْفـ َعـ ْلـنَـان‬

َِّ‫ا ْمـد ْدنَـان‬

َِّ‫قـ ْلـنَـان‬

َ‫ا ْغـزوْ نَـان‬

Analisis Pembentukan Pola Kata kerja Kala Kini Dan kata kerja Perintah Ketika Bersambungan Dengan

Partikel

NËn TawkÊd

َ ‫) نُ ْونُ ُالت َْوكِ ْي ِد‬ KhafÊfah ( ُِ‫ُالخفِ ْيفَة‬

NËn tawkÊd khafÊfah disambungkan

adalah nËn penegasan berharakah sukËn yang

di akhiran kata kerja kala kini dan kata kerja perintah. Tahap

penegasan yang dibawanya agak rendah berbanding dengan nËn tawkÊd thaqÊlah ( Mahdiy al-MakhzËmiy , 1986 : 238 ). Pembentukannya adalah sedikit berbeza dengan nËn tawkÊd thaqÊlah , di mana ia disambungkan di akhiran kata kerja kala kini dan kata kerja perintah yang tidak diakhiri dengan huruf alÊf samada alÊf pemisah antara partikel nËn tawkÊd thaqÊlah dengan nËn niswah atau alÊf muthanna ( al-SakÉkiy , t.t : 80 ).

406

Selain dari itu, ia digugurkan apabila berada selepas harakah sukËn. Demikian juga ia disamakan dengan hukum tanwÊn apabila diwakafkan iaitu ditukar kepada huruf alÊf apabila harakah sebelumnya fatÍah seperti َ‫لَنَ ْسفَعًاَبالناصيَة‬

( Fakhruddin QabÉwat , 1988 : 264 ) َ dan digugurkan apabila harakah

sebelumnya Ìammah atau kasrah serta dikembalikan oleh nËn tawkÊd tersebut

seperti

‫لَ َتَضْ ـربوْ ا‬

dikembalikan dan

ÌamÊr

‫ لَ َتَضْ ـربوْ ا‬dan َ‫اضْ ـرب ْي‬

َ‫ لَتَضْ رب ْن‬, ‫ن‬ َْ ‫) َاضْ رب‬. Ketika dalam keadaan mukhatabah

firman Allah Taala :

nËn

yang

digugurkan

( pola asalnya ialah

wakaf , wÉw ÌamÊr jamak dan ya’ tawkÊd

khafÊfah

digugurkan seperti

, َ‫ ( اضْ ـرب ْي‬Sharifuddin ‘Aliy al-RÉjiÍiy , t.t : 53 , MuÍammad Abdul

Khalid ‘UÌaimat 1962 : 72 )

Jadual 5.35 dan 5.36 berikut adalah rumusan pembentukan pola kata kerja kala kini ketika bersambungan dengan partikel nËn tawkÊd khafÊfah :

Jadual 5.35 : Rumusan pola Kata kerja Kala kini ketika bersambungan dengan Partikel Partikel NËn TaukÊd KhafÊfah ( َ‫) نوْ نَالتَوْ كيْدَالخَف ْيفَة‬

Kedua

Pertama

Diri

GN

JK 1,JK 2 , JK 4

JK 3

JK 5

JK 6 , JK 7 , JK 8

‫أَنَـا‬

ْ ‫أَ ْفـ َعـ َل‬ َ‫ـن‬

َ‫أَمــد ْن‬

ْ َ‫أَقـوْ ل‬ َ‫ـن‬

َ‫أَ ْغـز َو ْن‬

َ‫نَحْ ـن‬

ْ ‫نَـ ْفـ َعـ َل‬ َ‫ـن‬

َ‫نَـمـد ْن‬

ْ َ‫نَقـوْ ل‬ َ‫ـن‬

َ‫نَـ ْغـز َو ْن‬

َ‫هـ َو‬

ْ ‫يَـ ْفـ َعـ َل‬ َ‫ـن‬

َ‫يَـمـد ْن‬

ْ ‫َيَـقـوْ َل‬ َ‫ـن‬

َ‫يَـ ْغـز َو ْن‬

‫هـ َمـا‬

-

-

-

-

َ‫هـ ْم‬

ْ ‫يَـ ْفـ َعـل‬ َ‫ـن‬

َ‫يَـمـ ُّد ْن‬

ْ ‫يَـقـوْ ل‬ َ‫ـن‬

ْ ‫يَـ ْغـز‬ َ‫َن‬

Mutakallim

Muzakkar

407

‫َتَـ ْغـز َو ْنَ‬


‫تَـمـد ْنَ‬

‫تَـ ْفـ َعـل ْ‬ ‫ـنَ‬

‫هـ َيَ‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫هـ َمـا‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫هـنَ‬

‫تَـ ْغـز َو ْنَ‬


‫تَـمـد ْنَ‬



‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬


‫تَـ ْغـز ْ‬ ‫َنَ‬

‫تَـقـوْ ل ْ‬ ‫ـنَ‬

‫تَـمـ ُّد ْنَ‬



‫تَـ ْغـز ْ‬ ‫َنَ‬

‫تَـقـوْ ل ْ‬ ‫ـنَ‬

‫تَـمـد ِّْنَ‬



‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬


‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬


‫‪ketika bersambungan dengan‬‬

‫‪Muzakkar‬‬


‫‪Jadual 5.36: Rumusan pola kata kerja perintah‬‬

‫) نوْ نَالتَوْ كيْدَالخَف ْيفَةَ ( ‪NËn TaukÊd KhafÊfah‬‬

‫ا ْغـز َو ْنَ‬

‫قـوْ َل ْ‬ ‫ـنَ‬

‫مـد ْنَ‬

‫ا ْفـ َعـل ْ‬ ‫ـنَ‬


‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬


‫ا ْغـز ْ‬ ‫َنَ‬

‫قـوْ ل ْ‬ ‫ـنَ‬

‫مـ ُّد ْنَ‬



‫ا ْغـزَ ْنَ‬

‫قـوْ ل ْ‬ ‫ـنَ‬

‫مـد ِّْنَ‬



‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬


‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬

‫‪-‬‬


‫‪partikel‬‬

‫‪Diri‬‬

‫‪Muzakkar‬‬ ‫‪Ketiga‬‬

‫‪JK 6 , JK 7 ,‬‬ ‫‪JK 8‬‬

‫‪JK 5‬‬

‫‪JK 3‬‬

‫‪JK 1,JK 2,‬‬ ‫‪JK 4‬‬

‫‪GN‬‬

‫‪408‬‬


‫‪Ketiga‬‬

‫‪JK 6 , JK 7 ,‬‬ ‫‪JK 8‬‬

‫‪JK 5‬‬

‫‪JK 3‬‬

‫‪JK 1,JK 2‬‬ ‫‪, JK 4‬‬

‫‪GN‬‬

‫‪Diri‬‬

‫‪Mu’annath‬‬

5.5

PENUTUP

Bab ini merupakan kesinambungan daripada bab keempat dan menganalisis dengan terperinci proses pembentukan kata kerja ketika bersambungan dengan ÌamÊr dan partikel nËn tawkÊd.

Kedua-dua elemen tersebut sebahagian daripada

subsistem kata kerja dan wajar dibuat analisis bersama dengan kata kerja. Kewujudan kedua-duanya akan turut melibatkan pelbagai perubahan morfologi dan fonologi pada struktur kata kerja.

Hasil kajian mendapati kehadiran ÌamÊr َmarfu’ ) ‫ ) َمرْ فوَْع‬dan nËn tawkÊd thaqÊlah ( ‫ ) نوْ ن َالتَوْ كيْد َالثَق ْيلَ َة‬dan partikel nËn tawkÊd khafÊfah ( ‫ ) نوْ ن َالتَوْ كيْد َالخَف ْيفَ َة‬di akhiran kata kerja turut melibatkan perubahan kecil berlaku pada huruf ÎaÍÊÍ dan huruf ‘illah yang berada di persekitarannya. Perubahan –perubahan yang dikenal pasti dan memberi kesan kepada persamaan dan perbezaan antara wazan dan kata al-mawzËn ialah pengguguran, penambahan, pengalihan penyerapan dan penyuraian dan penukaran .

Kebolehan mengenalpasti subsistem-subsistem ÌamÊr dan partikel nËn tawkÊd ketika bersambungan dengan kata kerja seperti yang dibincangkan dalam bab ini adalah sangat penting terutama sekali bagi mereka yang baru menceburi bidang bahasa Arab . Memang seseorang penutur bahasa Arab itu biasa menggunakan suatu ÌamÊr dan partikel nËn tawkÊd

tetapi berasa sukar untuk menggandingkan

kedua-duanya dengan kata kerja .

409

410

BAB 5 ANALISIS PEMBENTUKAN POLA KATA KERJA KETIKA BERSAMBUNGAN DENGAN ÖAMÔR DAN NÕN TAWKÔD. Bab ini menganalisis pembentukan pola kata kerja ketika

Recommend Documents