2
0 Boekdeel
0
7 1
p. 1
Inhoud Boekdeel 1 Korte voorstelling
p. 3
Bespreking van de geconsolideerde jaarrekening
p. 5
Belangrijkste ontwikkelingen
p. 10
Waarde- en risicobeheer
p. 17
Samenstelling van de Raad van Bestuur
p.36
Geconsolideerde jaarrekening
p.37
Boekdeel 2 Vennootschappelijke jaarrekening
boekdeel 2
Opmerkingen voor de lezer van dit jaarverslag Naam van de vennootschap Overal waar in boekdeel 1 van dit jaarverslag sprake is van KBC, de groep of KBC Bank, wordt de geconsolideerde bankentiteit bedoeld, dat is KBC Bank NV inclusief al haar dochter- en kleindochterondernemingen. Waar sprake is van KBC Bank NV wordt alleen de niet-geconsolideerde entiteit bedoeld. Met KBC Groep of de KBC-groep wordt de moedermaatschappij van KBC Bank bedoeld. Toekomstgerichte mededelingen De in dit jaarverslag geformuleerde verwachtingen, prognoses en uitspraken over de toekomstige ontwikkelingen zijn vanzelfsprekend gebaseerd op veronderstellingen en zijn afhankelijk van een aantal toekomstige factoren. Het is dan ook mogelijk dat de werkelijkheid hier (sterk) van afwijkt. Glossarium van gebruikte ratio’s CAD-ratio
[geconsolideerd reglementair eigen vermogen KBC Bank] / [totaal gewogen risicovolume KBC Bank]. Gedetailleerde berekening in hoofdstuk Waarde- en Risicobeheer.
Dekkingsratio
[individuele bijzondere waardeverminderingen op non-performing kredieten] / [uitstaande non-performing kredieten]. Voor een definitie van non-performing, zie Non-performing ratio. De teller kan in voorkomend geval worden uitgebreid met de individuele bijzondere waardeverminderingen op performing kredieten en de op portefeuillebasis geboekte bijzondere waardeverminderingen.
Kosten-inkomstenratio
[exploitatiekosten] / [totale opbrengsten].
Kredietverliesratio
[nettowijziging aan de individuele en op portefeuille gebaseerde bijzondere waardeverminderingen op kredietrisico’s] / [gemiddelde uitstaande kredietportefeuille]. De kredietportefeuille wordt gedefinieerd in het hoofdstuk Waarde- en risicobeheer.
Non-performing ratio
[uitstaand bedrag van non-performing kredieten (leningen waarvan rente- of hoofdsombetalingen meer dan 90 dagen achterstallig of in overschrijding zijn)] / [totale uitstaande kredietportefeuille]
Rendement op eigen vermogen
[winst na belastingen, toerekenbaar aan de aandeelhouders van de moedermaatschappij] / [gemiddeld eigen vermogen van de aandeelhouders, exclusief de herwaarderingsreserve voor voor verkoop beschikbare financiële activa].
Tier 1-ratio
[geconsolideerd Tier 1-kapitaal KBC Bank] / [totaal gewogen risicovolume KBC Bank]. Gedetailleerde berekening in hoofdstuk Waarde- en Risicobeheer.
-------Verantwoordelijk uitgever: KBC Groep NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België. RPR 0403 227 515, bankrekening 734-0051374-70. KBC Bank NV, inschrijvingsnummer CBFA 26 256.
p. 2
Korte
voorstelling
Werkgebied en activiteiten KBC Bank is een multikanaalbank voor hoofdzakelijk retail-, KMO- en privatebankingcliënteel. Geografisch focust KBC op België en Centraal- en Oost-Europa voor zijn retailbankverzekerings- en vermogensbeheeractiviteiten en diensten aan bedrijven, en bekleedt in deze twee thuismarkten vooraanstaande tot zelfs topposities. In de rest van de wereld is de groep selectief aanwezig in bepaalde landen of regio’s.
Aandeelhouders Aandeelhouders, 31-12-2007
Aantal aandelen
KBC Groep
412 331 793
KBC Verzekeringen
1
Totaal Alle aandelen zijn stemgerechtigd. De aandelen zijn niet genoteerd.
412 331 794
Netwerk en personeel Netwerk en personeel, 31-12-2007 Bankkantoren België
923
Centraal- en Oost-Europa en Rusland
1 223
Personeel, in VTE België
12 879
Centraal- en Oost-Europa en Rusland
26 479
Rest van de wereld Totaal
42 240
2 882
Financiële kalender De financiële communicatie wordt op KBC Groep-niveau georganiseerd. De Algemene Vergadering van KBC Bank wordt gehouden op 23 april 2008. Het jaarverslag van KBC Bank is beschikbaar op 9 april 2008. Financiële kalender KBC Groep Boekjaar 2007
Publicatie resultaten: 14 februari 2008 Jaarverslag 2007 beschikbaar: 9 april 2008 Duurzaamheidsverslag 2007 beschikbaar: 18 april 2008 Algemene Vergadering: 24 april 2008 Ex coupon: 6 mei 2008 Uitbetaling dividend: 9 mei 2008
1kw2008
Publicatie resultaten: 15 mei 2008
2kw2008
Publicatie resultaten: 7 augustus 2008
3kw2008
Publicatie resultaten: 6 november 2008
4kw2008
Publicatie resultaten: 12 februari 2009
De meest actuele versie van de financiële kalender is altijd beschikbaar op de website www.kbc.com.
p. 3
Langetermijnratings Langetermijnratings, 29-02-2008 Fitch
AA-
Moody's *
Aa2
Standard & Poor's * Op negatieve outlook.
AA-
Financiële kerncijfers op groepsniveau 2006
2007
Balanstotaal
275 738
309 476
Leningen en voorschotten aan cliënten
119 188
146 710
Financiële kerncijfers op groepsniveau, IFRS Balans op einde periode, in miljoenen euro
88 366
80 437
Deposito's van cliënten en schuldpapier
169 638
182 5670
Eigen vermogen van de aandeelhouders
10 603
12 342
Effecten
Resultaten, in miljoenen euro 7 158
7 576
-3 872
-4 140
Totale opbrengsten Exploitatiekosten Bijzondere waardeverminderingen Winst na belastingen, groepsaandeel
-169
-212
2 083
2 261
Solvabiliteit 8,5% / nb
7,8% / 8,5%
11,1% / nb
10,5% / 12,2%
Tier 1-ratio KBC Bank (Basel I / Basel II)) CAD-ratio KBC Bank (Basel I / Basel II) nb: niet beschikbaar.
.
Contactadressen Contacten Beleggers en analisten Investor Relations
Luc Cool (Director of Investor Relations), Lucas Albrecht (Financial Communications Officer) Sandor Szabó (Investor Relations Manager), Christel Decorte (Investor Relations Assistant) Ida Markvartova (Investor Relations Analyst), Marina Kanamori (CSR Communications Officer)
E-mail
[email protected]
Website
www.kbc.com
Adres
KBC Groep NV, Investor Relations Office – IRO, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België
Pers Persdienst
Viviane Huybrecht (hoofd Communicatie Groep en Persdienst, woordvoerster)
Tel.
02 429 85 45 – 32 2 429 85 45
E-mail
[email protected]
Website
www.kbc.com
Adres
KBC Groep NV, Communicatie Groep – GCM, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België
----------------------------------* Voor definiëring en opmerkingen verwijzen we naar de gedetailleerde tabellen en analyses verder in dit jaarverslag
p. 4
geconsolideerde jaarrekening Bespreking van de
Overzicht van de geconsolideerde resultaten van het boekjaar 2007 Resultaten van KBC Bank (geconsolideerd, volgens IFRS, in miljoenen euro)
2006
2007
Nettorente-inkomsten
3 271
3 179
Dividendinkomsten Netto (niet-) gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Netto gerealiseerde winst uit voor verkoop beschikbare financiële activa
139
126
1 468
1 768
181
189
Nettoprovisie-inkomsten
1 648
1 897
Overige netto-inkomsten
451
416
Totale opbrengsten Exploitatiekosten Bijzondere waardeverminderingen Waarvan op leningen en vorderingen Waarvan op voor verkoop beschikbare financiêle activa Aandeel in resultaat van geassocieerde deelnemingen Winst vóór belastingen Belastingen Nettowinst na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten Winst na belastingen Toerekenbaar aan minderheidsbelangen Toerekenbaar aan de aandeelhouders van de moedermaatschappij
7 158
7 576
-3 872
-4 140
-169
-212
-176
-148
-2
-50
43
59
3 160
3 283
-759
-750
0
0
2 401
2 534
318
273
2 083
2 261
Toelichting bij de resultaten Voorafgaandelijke bemerkingen: De geconsolideerde jaarrekening wordt opgesteld met toepassing van de door de Europese Commissie goedgekeurde IFRS normen. Vanaf het jaar 2007 wordt IFRS7 inzake presentatie van de financiële instrumenten toegepast. Deze heeft vooral invloed op de presentatie van de balans : ingevolge deze norm, worden de financiële instrumenten ingedeeld op basis van de portefeuille waartoe ze behoren (aangehouden voor handelsdoeleinden, gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst- en verliesrekening, voor verkoop beschikbaar…) i.p.v o.b.v. een productclassificatie (leningen en voorschotten aan banken, effecten). De referentiecijfers werden overeenkomstig aangepast. Er waren geen wijzigingen in waarderingsregels met een noemenswaardige invloed op de nettowinst of het eigen vermogen. In vergelijking met het boekjaar 2006 is het netto-effect op de nettowinst van de wijzigingen in de consolidatiekring beperkt. Het betreft in hoofdzaak de opname van Absolut Bank en Economic and Investment Bank in de consolidatiekring.
p. 5
De voor KBC meest belangrijke niet-euromunten kenden in 2007 aanzienlijke schommelingen. De Centraal- en OostEuropese munten kenden globaal gezien een appreciatie, terwijl de Amerikaanse dollar en het Britse pond in waarde afnamen t.o.v. de euro.
CZK GBP HUF PLN SKK USD
Wisselkoers op 31-12-2007
Wisselkoersgemiddelde in 2007
1 EUR = … … vreemde munt
1 EUR = … … vreemde mu
26,63 0,733 253,7 3,594 33,58 1,472
Wijziging ten opzichte van 3112-2006 positief: appreciatie tegenover EUR negatief: depreciatie tegenover EUR 3,2% -8,4% -0,8% 6,6% 2,5% -10,5%
27,77 0,685 251,3 3,785 33,78 1,373
Wijziging ten opzichte van gemiddelde in 2006 positief: appreciatie tegenover EUR negatief: depreciatie tegenover EUR 2,0% -0,3% 5,1% 3,1% 10,1% -8,4%
Het netto-effect op de nettowinst van waardeschommelingen in niet-euromunten was verwaarloosbaar. Er werden immers macroafdekkingsinstrumenten gebruikt om het effect van die schommelingen te compenseren. Hoofdlijnen financiële resultaten 2007: • De nettowinst, groepsaandeel neemt toe met 178 miljoen euro tot 2 261 miljoen euro (+ 9%). • De totale opbrengsten en de exploitatiekosten vertonen een gelijkaardige groei van respectievelijk +6% en +7%. • De bijzondere waardeverminderingen blijven op een relatief laag niveau van 212 miljoen euro. De totale opbrengsten bevatten de nettorente-inkomsten, de dividendinkomsten, de nettowinst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening, de netto gerealiseerde winst uit voor verkoop beschikbare financiële vaste activa, de nettoprovisie-inkomsten en de overige netto-inkomsten. De nettorente-inkomsten dalen met 3% en vertegenwoordigen 42% van de bruto-opbrengsten. Deze daling wordt volledig veroorzaakt door de hogere financieringskosten van de marktactiviteiten. Abstractie makend van deze rentekost, nemen de nettorente-inkomsten verder toe. Deze stijging is onder meer te danken aan de stijgende kredieten depositovolumes in de groep: zelfs op een organische basis (dit is zonder de nieuwe overnames en wisselkoersverschillen) stegen kredieten en deposito’s in 2007 waarbij vooral de groei in de Centraal- en Oost-Europa in het oog viel (organisch, +23% in kredieten en +11% in deposito’s). Anderzijds was er, in België, een negatieve invloed van de verschuiving van spaarboekjes naar andere producten zoals beleggingsfondsen (waarvan de opbrengsten in andere posten van de winst-en-verliesrekening verschijnen) en termijndeposito’s (met een voor de groep lagere marge). De dividendinkomsten situeren zich voor ongeveer 2/3e bij de dividenden op de tradingaandelen en totaliseren 126 miljoen euro. De nettowinst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen in de winsten-verliesrekening bedraagt 1 768 miljoen euro in 2007, een toename met 20% in vergelijking met 2006. Evenwel wordt deze aangroei volledig verklaard door enerzijds resultaten van de marktzaalactiviteiten die opgenomen worden in andere resultaatslijnen (ondermeer de financieringskost in de rentewinst, betaalde provisies bij de nettoprovisieinkomsten) en anderzijds de reëlewaardeaanpassingen van ALM-afdekkingsinstrumenten waarvoor het onderliggende instrument niet tegen reële waarde wordt geboekt in IFRS. Afgezien van deze elementen vertoont het tradingresultaat een daling tegenover het jaar voordien, die onder meer te wijten is aan de turbulenties op de financiële markten in de tweede helft van het jaar, die de resultaten van bepaalde kapitaalmarktactiviteiten van de groep drukten, inclusief een lagere marktwaarde van de CDO’s in de portefeuilles van de groep als gevolg van de hypotheekcrisis in de VS (-103 vóór en -67 miljoen euro na belastingen) en waardeaanpassingen in verband met het tegenpartijrisico van kredietherverzekeraars (-39 vóór en -23 miljoen euro na belastingen) De netto gerealiseerde winst uit voor verkoop beschikbare financiële activa steeg licht tot 189 miljoen euro. De netto gerealiseerde winst uit aandelen is in 2007 gestegen tot 335 miljoen euro vergeleken met 147 miljoen euro in 2006. In 2007 werd een meerwaarde van 207 miljoen euro gerealiseerd op de verkoop van het belang in Intesa Sanpaolo. De netto gerealiseerde winst uit vastrentende effecten is een negatieve 145 miljoen euro in 2007, terwijl dit nog een meerwaarde van 34 miljoen euro was in 2006..
p. 6
De nettoprovisieopbrengsten stijgen in 2007 met 15% tot 1 897 miljoen euro. De stijging is in belangrijke mate te situeren bij de handel in effecten en vermogensbeheer. De overige opbrengsten dalen van 451 miljoen euro naar 416 miljoen euro. In 2006 bevatte deze post ondermeer 36 miljoen euro op de verkoop van gebouwen in Tsjechië en 60 miljoen euro op de verkoop van de participatie in BCC/Banksys; in 2007 betrof het onder meer de meerwaarde van 35 miljoen euro op de verkoop van een Hongaars bankkaartclearinghouse en een terugstorting ad 43 miljoen euro vanwege het Belgische depositogarantiesysteem. De exploitatiekosten bevatten zowel de personeelskosten als de afschrijvingen vaste activa, de overige werkingskosten en de voorzieningen voor risico’s en kosten. De kosten blijven onder controle in 2007 en nemen met een gelijkaardig tempo toe dan de bruto-opbrengsten. De kosten-inkomstenratio blijft hierdoor nagenoeg stabiel op 55% (54% in 2006). De bijzondere waardeverminderingen op leningen en vorderingen dalen van 176 miljoen euro tot 148 miljoen euro. Hiervan werd 83 miljoen euro aangelegd bij de Centraal-Europese en Russische dochters. De bijzondere waardeverminderingen op voor verkoop beschikbare financiële activa bedroegen 50 miljoen euro, tegenover amper 2 miljoen het jaar voordien, vooral door het verslechterend beursklimaat in de tweede jaarhelft van 2007. Zowel in 2006 als in 2007 waren de bijzondere waardeverminderingen op goodwill en op overige activa beperkt (14 miljoen in 2007, tegenover een nettoterugname van 9 miljoen euro in 2006). Het aandeel in het resultaat van geassocieerde ondernemingen bedroeg 59 miljoen euro in 2007 en betrof (net als het jaar voordien) hoofdzakelijk de bijdrage (via de vermogensmutatiemethode) van het 34%-minderheidsbelang in Nova Ljubljanska banka in Slovenië. De belastingen bedroegen 750 miljoen euro. De minderheidsbelangen in de nettowinst bedroegen 273 miljoen euro, minder dan het jaar voordien, hoofdzakelijk door de uitkoop van minderheidbelangen in CSOB (Tsjechië).
Toelichting bij de balans en solvabiliteit Het geconsolideerde balanstotaal per 31 december 2007 bedroeg 309,5 miljard euro, 12% hoger dan einde vorig boekjaar. Leningen en voorschotten aan cliënten (146,7 miljard euro per einde 2007) en effecten (80,4 miljard euro) vormen, net als het jaar voordien, de belangrijkste producten op de actiefzijde. De stijging van de leningen en voorschotten is het meest uitgesproken in Centraal- en Oost-Europa en Rusland (+23%). Op groepsniveau waren de belangrijkste kredietproducten de termijnkredieten (73,2 miljard euro) en woningkredieten (46,8 miljard euro, een organische stijging met 16% tegenover 2006). De effectenportefeuille (80,4 miljard euro) omvat zowel instrumenten uit de handelsportefeuille als effecten uit de beleggingsportefeuille van de bank. Het belangrijkste product op de passiefzijde van de balans blijft de deposito’s van cliënten en schuldpapier, eind 2007 goed voor 182,6 miljard euro. De voornaamste depositoproducten zijn de termijndeposito’s (59,6 miljard euro), zichtdeposito’s (37,8 miljard euro) en depositoboekjes (27,1 miljard euro, een daling van 9% tegenover 2006). Op 31 december 2007 bedroeg het eigen vermogen van de aandeelhouders 12,3 miljard euro (10,6 miljard euro per einde 2006). Tegenover eind 2006 betroffen de voornaamste wijzigingen in het eigen vermogen de opname van de winst van het boekjaar (+2,3 miljard euro), de in 2007 uitbetaalde dividenden met betrekking tot het jaar daarvoor en het uitbetaalde interimdividend in 2007 (-1,4 miljard euro), de wijziging in de herwaarderingsreserve voor voor verkoop beschikbare financiële activa (-0,6 miljard euro) en de kapitaalsverhoging voor 1,5 miljard euro die volledig werd onderschreven door KBC Groep NV. De solvabiliteitsratio’s van KBC Bank (geconsolideerd), vanaf 2007 gerapporteerd volgens Bazel II, situeren zich met 8,5% en 12,2% ruim boven de wettelijke vereisten voor respectievelijk de Tier 1-ratio en de CAD-ratio.
Bestemming van het resultaat van KBC Bank over 2007 De Raad van Bestuur zal aan de Algemene Vergadering voorstellen een bedrag van 1 591 miljoen euro uit te keren als dividend (waarvan 715 miljoen euro half november 2007 als interimdividend werd uitgekeerd) en 0,7 miljoen uit te keren aan de bestuurders.
p. 7
Gebeurtenissen na balansdatum De belangrijkste gebeurtenissen na balansdatum die niet hebben geleid tot aanpassingen, waren:
•
De groep heeft een dading afgesloten met een aantal verzekeringsmaatschappijen in het kader van een rechtsgeschil. Bijkomende toelichting hierover kan niet worden verstrekt, omdat dit de positie van de groep in deze zaak zou kunnen schaden.
Overige informatie •
Verwerving van eigen aandelen: KBC Bank en haar dochterondernemingen hebben geen eigen aandelen in bezit.
•
Belangenconflicten die onder artikel 523 en 524 van het Belgisch wetboek van vennootschappen vallen: in 2007 waren er geen dergelijke belangenconflicten.
•
Decharge bestuurders en commissaris: ingevolgde de wet en de statuten wordt aan de Algemene Vergadering gevraagd aan de bestuurders en de commissaris decharge te verlenen voor het in het boekjaar 2007 uitgeoefende mandaat.
•
Statutaire benoemingen: met ingang van de Algemene Vergadering van 23 april 2008 treedt de heer Lode Morlion terug als bestuurder. Aan de Algemene Vergadering wordt voorgesteld om in zijn plaats de heer Walter Nonneman te benoemen. Walter Nonneman (°1948) is gewoon hoogleraar aan de rechtsfaculteit en de faculteit toegepaste economische wetenschappen van de Universiteit Antwerpen, waar hij thans o.m. algemene en publieke economie doceert. Hij studeerde toegepaste economie en management aan de UFSIA en de Harvard Business School. Hij was ook kabinetsmedewerker van verschillende ministers en kabinetschef van Premier J.-L. Dehaene (19971999).Hij is gedelegeerd bestuurder van verschillende non-profitorganisaties (o.m. Universitair Centrum Sint Ignatius Antwerpen) en lid van de Raad van Bestuur van de NV Cera Beheersmaatschappij.
•
In toepassing van de wetgeving inzake de onverenigbaarheidsregeling voor de leiders van kredietinstellingen worden hierna, in bijlage 1, de externe functies die door de effectieve leiders en de bestuurders van KBC Bank worden uitgeoefend in andere vennootschappen (met uitzondering van de functies waargenomen in vennootschappen in de zin van artikel 27, § 3, derde lid van de wet van 22 maart 1993) weergegeven.
p. 8
Bijlage 1 Naam van de maatschappij
zetel
sector
functie
kapitaalband
genoteerd (N= neen)
(N= geen)
Luc Philips, bestuurder Gemma Frisiusfonds K.U. Leuven Gemma Frisiusfonds K.U. Leuven II Norkom Technologies Ltd Norkom Alchemist Ltd Norkom Group Ltd Zinner NV Elbion NV ThromboGenics NV
België België UK Ierland Ierland België België België
financiële sector financiële sector technologie-software technologie-software holding vastgoed biotechnologie biopharmacie
bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder
N N N N ISE; AIM N N Euronext
36,00% 36,00% N N N 13,11% N N
Frans Florquin, gedelegeerd bestuurder Concert Noble NV VTB-VAB Groep VTB-VAB
België België België
zalenverhuur bijstandsverlening bijstandsverlening
voorzitter Raad van Bestuur bestuurder bestuurder
N N N
100,00% N N
Jan Huyghebaert, voorzitter Alcatel Bell n.v.
België
technologie-hardware
bestuurder
N
N
Franky Depickere, bestuurder Almancora Beheersmaatschappij Cera Beheersmaatschappij Miko NV
België België België
management management voeding/kunststof
gedelegeerd bestuurder gedelegeerd bestuurder onafhankelijk bestuurder
N N NYSE Euronext
N N N
Germain Vantieghem, bestuurder Almancora Beheersmaatschappij Cera Beheersmaatschappij VTB-VAB Groep VTB-VAB Guyro
België België België België België
management management bijstandsverlening bijstandsverlening onroerend goed
gedelegeerd bestuurder gedelegeerd bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder
N N N N N
N N N N N
Marc Wittemans, bestuurder Agro - Services cvba Aktiefinvest cvba Ardo Immo Maatschappij voor Grondbezit n.v. SBB Accountants en Belastingconsulenten cvba SBB Bedrijfsdiensten cvba
België België België België België België
interim vastgoed vastgoed vastgoed Accountancy & consulting Accountancy & consulting
bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder
N N N N N N
N N N N N N
Guido Segers, gedelegeerd bestuurder Gemma Frisiusfonds K.U. Leuven Gemma Frisiusfonds K.U. Leuven II Novoli Immobiliare Novoli Investors KBC Real Estate NV KBC Vastgoedportefeuille België NV KBC Verzekeringen Vastgoed Nederland I BV KBC Real Estate Luxembourg KBC Internationale Financieringsmaatschappij NV KBC International finance NV Gebema NV KBC Credit Investments NV
België België Italië Nederland België België Nederland Luxemburg Nederland Curaçao België België
financiële sector financiële sector vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed emissiemaatschappij emissiemaatschappij investeringsmaatschappij investeringsmaatschappij
bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder voorzitter Raad van Bestuur bestuurder lid van de Supervisory Board voorzitter Raad van Bestuur lid van de Supervisory Board lid van de Supervisory Board voorzitter Raad van Bestuur bestuurder
N N N N N N N N N N N N
36,00% N 32,78% 60,98% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%
Luc Gijsens, algemeen directeur Real Estate participation n.v. KBC Vastgoedportefeuille n.v. Immo-Basilix n.v. Immo-Marcel Thiry n.v. Immo-Regentschap n.v. Immo-Zenobe Gramme n.v. Immo-Plejaden Immo-Kolonel Bourgstraat n.v. Vastgoed Ruimte Noord KBC Real Estate Luxembourg Prague Real Estate Wetenschap Real Estate Apitri Brussels North Distribution Covent Garden Real Estate FM-A Invest Immo North-Plaza Immo Antares KBC Vastgoedinvesteringen Luxembourg North Distribution Luxembourg Offices Securitisations Mechelen City Center Immo Lux-Airport NV
België België België België België België België België België Luxemburg België België België België België België België België België Luxemburg Luxemburg België Luxemburg
vastgoedpromotie vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed vastgoed
bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder voorzitter raad van bestuur bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder voorzitter raad van bestuur voorzitter raad van bestuur bestuurder bestuurder Voorzitter Raad van Bestuur bestuurder Voorzitter Raad van Bestuur Voorzitter Raad van Bestuur voorzitter raad van bestuur voorzitter Raad van Bestuur voorzitter Raad van Bestuur
N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N N
50,00% 100,00% 95,00% 95,00% 75,00% 100,00% 100,00% 50,00% 100,00% 99,99% 36,59% 86,59% 100,00% 100,00% 50,00% 50,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 73,17% 48,76%
Sonja De Becker, bestuurder Aktiefinvest cvba SBB Accountants en Belastingconsulenten cvba SBB Bedrijfsdiensten cvba Maatschappij voor Roerend Bezit v/d Belgische Boerenbond Acerta cvba Acerta Consult cvba Acerta Middelenbeheer Agriflora cvba Stabo cvba Agro - Services cvba BB-patrim
België België België België België België België België België België België
vastgoed Accountancy & consulting Accountancy & consulting holding holding dienstensector diensten organisatie beurzen dienstverlening interim holding
gedelegeerd bestuurder voorzitter Raad van Bestuur gedelegeerd bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder
N N N N N N N N N N N
N N N N N N N N N N N
Julien De wilde, onafhankelijk bestuurder Agfa Gevaert Bank J. Van Breda & Co Bekaert CTO Mobility Metris Nyrstar Telenet Group Holding
België België België België België België België
industrie financiële sector industrie orthopedische producten ICT industrie holding
onafhankelijk bestuurder onafhankelijk bestuurder bestuurder onafhankelijk bestuurder Voorzitter Raad van Bestuur Voorzitter Raad van Bestuur onafhankelijk bestuurder
Euronext N Euronext N Euronext Euronext Euronext
N N N N N N N
Pierre Konings, bestuurder BD-World SA E-Capital II
België België
distributie private equity fonds
bestuurder Voorzitter Raad van Bestuur
N N
N N
Lode Morlion, bestuurder Almond&Co NV Cera Beheersmaatschappij
België België
voeding management
gedelegeerd bestuurder Voorzitter
N N
N N
Paul Peeters, bestuurder Almancora Beheersmaatschappij Cera Beheersmaatschappij
België België
management management
bestuurder bestuurder
N N
N N
Gustaaf Sap, bestuurder Cecan NV Cecan Invest NV
België België
holding financiële sector
voorzitter Raad van Bestuur bestuurder
N N
N N
Patrick Vanden Avenne, bestuurder Calibra Poultry NV Biopower cvba Bens NV Sininvest NV Vanden Avenne Vrieshuis NV Vanden Avenne - Ooigem Lacotrans NV Euro-Silo NV Acta NV Isarick NV Harpaca NV Larinvest NV Ispahan NV Bavarco bvba Fidex NV
België België Belgiê Belgiê België België België België België België België België België België België
verwerking pluimvee industrie voeding pluimvee holding+koelhuisactiv. mengvoeders transport overslag en opslag granen transport management management holding management veehouderij transport
voorzitter Raad van Bestuur ondervoorzitter Raad van Bestuur gedelegeerd bestuurder bestuurder gedelegeerd bestuurder gedelegeerd bestuurder gedelegeerd bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder zaakvoerder bestuurder
N N N N N N N N N N N N N N N
N N N N N N N N N N N N N N N
Dirk Wauters, bestuurder VRT Vlaamse Audiovisuele Regie
België België
audio-visuele media reclame
gedelegeerd bestuurder Voorzitter Raad van Bestuur
N N
N N
p. 9
Belangrijkste
.
ontwikkelingen
Inleiding Hierna volgt een omschrijving van de belangrijkste ontwikkelingen bij KBC Bank in het voorbije boekjaar. Gezien de verreikende samenwerking tussen KBC Bank en haar zustermaatschappijen KBC Verzekeringen, Kredietbank Luxembourgeoise (verder KBL European Private Bankers, afgekort KBL EPB) en de holdingmaatschappij KBC Groep NV, kunnen de ontwikkelingen bij deze maatschappijen in bepaalde gevallen niet los worden gezien van die bij KBC Bank en wordt in de tekst sporadisch uitgeweid over deze maatschappijen.
.
Beschrijving van het netwerk en de belangrijkste ontwikkelingen in 2007 Retail- en private bankverzekeren in België Feiten en cijfers, Retail- en private bankverzekeren in België
2006
2007
3,4
3,4
869
865
Cliënten (schattingen) Bankcliënten, in miljoenen Netwerk Retailbankkantoren, KBC Bank en CBC Banque* Privatebankingkantoren, KBC Bank en CBC Banque
25
25
708
712
Beleggingsfondsen voor particulieren
71 481
78 940
Vermogensbeheer voor particulieren
36 135
40 833
Vermogensbeheer voor institutionele beleggers
19 830
24 742
Groepsactiva, beheerd door KBC Asset Management
15 420
17 165
142 866
161 680
Kredieten
22%
22%
Deposito’s
19%
18%
Beleggingsfondsen
34%
35%
Bankagentschappen, Centea Beheerd vermogen (in miljoenen euro)
Totaal Marktaandelen (schattingen)
Indicatoren van kruisverkoop Levensverzekeringen verkocht via het bankkanaal
82%
77%
Schadeverzekeringen verkocht via het bankkanaal
12%
15%
Indicatoren van het elektronische betalingsverkeer in België Aandeel van betalingstransacties via elektronische kanalen Aantal KBC- en CBC-Matic-geldautomaten Maandelijks aantal geldopnemingen aan KBC- en CBC-Matic-geldautomaten Actieve abonnees KBC-internet- en -pc-bankieren
91%
93%
1 240
1 277
3,2 miljoen
3,9 miljoen
510 000
580 000
69%
72%
53,9
58,1
Cliëntentevredenheid Percentage van ondervraagden die het KBC-bankkantoor een score goed of zeer goed geven (min. 8/10) Kredietportefeuille Toegestaan bedrag (in miljarden euro)
* Exclusief de zogenaamde succursales van CBC, die naast retailcliënten ook bedrijven bedienen en bij Merchantbanking worden vermeld.
p. 10
Netwerk In België bedient KBC zijn retail- en privatebankingcliënten via 890 bankkantoren (van KBC Bank in het Nederlandstalige landsgedeelte en CBC Banque in het Franstalige landsgedeelte), 712 zelfstandige bankagenten van de spaarbank Centea, 552 exclusieve verzekeringsagentschappen van KBC Verzekeringen, en via onafhankelijke verzekeringsmakelaars (Fidea-producten). De groep biedt daarnaast ook zijn diensten en producten aan via diverse elektronische netwerken (die verder in dit hoofdstuk worden besproken) en call- en contactcentra. Deze laatste worden in de nabije toekomst gehergroepeerd en geïntegreerd, wat het moet mogelijk maken ze verder uit te bouwen tot echte competentiecentra en volwaardige distributie- en servicekanalen. De groep bedient via zijn netwerken ongeveer 3,4 miljoen bankcliënten (en, in samenwerking met KBC Verzekeringen circa 1,4 miljoen verzekeringscliënten) in België. Bankverzekeringssamenwerking Een bijzonder kenmerk van het KBC-netwerk in België is de unieke bankverzekeringssamenwerking tussen de bankkantoren van KBC Bank en de exclusieve verzekeringsagenten van KBC Verzekeringen in een welomschreven werkgebied, de zogenaamde micromarkt. Terwijl de verzekeringsagent focust op de verkoop van alle verzekeringsproducten in dit werkgebied, biedt het bankkantoor, naast de traditionele bankproducten, eveneens standaardverzekeringsproducten voor particulieren aan. Voor de andere verzekeringsproducten (nietstandaardverzekeringen en verzekeringen voor niet-particulieren) verwijst het bankkantoor door naar de verzekeringsagent uit hetzelfde werkgebied. De verzekeringsagent zorgt voor de schadeafhandeling van alle verzekeringspolissen, dus ook die welke zijn verkocht door het bankkantoor. Tussen het bankkantoor en de verzekeringsagent gelden welomschreven regels wat betreft doorverwijzing en vergoedingen. Levensverzekeringen, als alternatief voor deposito’s of beleggingsfondsen, passen van nature bijzonder goed in het productenpalet van een bankkantoor. De bankkantoren van KBC Bank in België tekenen traditioneel dan ook voor het overgrote deel (zo’n 77% in 2007) van het premievolume van de levensverzekeringen van de KBC-groep in België. Voor schadeverzekeringen blijven de agenten van KBC Verzekeringen en de makelaars uiteraard, met 64% en 21% van het premievolume, de belangrijkste verkoopkanalen. Niettemin tekent het banknetwerk van KBC Bank in 2007 al voor 15% van het premievolume van schadeverzekeringen in België. Marktpositie Ook 2007 werd gekenmerkt door volumestijgingen voor de meeste deposito- en kredietproducten. In totaal steeg de kredietverlening van de groep in België met circa 14% en de depositowerving met 9%. Bij de depositoproducten deed zich echter een verschuiving voor van de klassieke spaarboekjes (daling van het uitstaande volume met 9% in één jaar), ten voordele van andere depositoproducten (vooral termijndeposito’s) en buitenbalansproducten (vooral beleggingsfondsen), hoewel deze evolutie in het laatste kwartaal deels werden omgebogen. Deze trends deden zich voor op de hele Belgische markt, waardoor onze marktaandelen in totaal relatief stabiel bleven ten opzichte van het jaar daarvoor (lichte stijging voor kredieten, lichte daling voor deposito’s). Voor de belangrijkste producten raamt de groep zijn marktaandeel per einde 2007 op: 23% voor hypothecaire kredieten, 12% voor afbetalingskredieten, 22% voor bedrijfskredieten (zie verder onder Merchantbanking), 18% voor depositoboekjes en 17% voor kasbons. Het marktaandeel van KBC Bank inzake beleggingsfondsen steeg in de afgelopen jaren nagenoeg continu, en bereikte in 2007 niet minder dan 35%, waardoor de groep de marktleider in België blijft voor dit soort producten. Elementen die bijdragen tot de bijzonder sterke positie van KBC op het vlak van beleggingsfondsen zijn de snelle responstijd – de productfabrieken van KBC spelen zeer snel in op de wisselende behoeften van cliënten qua gewenste beleggingsproducten –, de kennis en kunde van de spaar- en beleggingsadviseurs, die aanwezig zijn in elk verkooppunt, en een zeer innovatieve instelling. Om maar één voorbeeld van dat laatste element te geven: in 2007 bracht KBC twee nieuwe tak 23-fondsen met kapitaalbescherming uit, waarvan het rendement is gekoppeld aan één enkel specifiek aandeel (het KBC-aandeel en het Fortis-aandeel). In zijn fondsenaanbod is de groep trouwens ook bijzonder actief op het gebied van duurzame beleggingen: zo geven cijfers van de Belgische Vereniging van Asset Managers aan dat KBC Asset Management per einde 2006 met 23 duurzame beleggingsfondsen, 2,8 miljard euro aan beheerd vermogen en een marktaandeel van 51%, de koppositie innam op de Belgische markt. Ook wat betreft privatebankingdiensten blijft de groep een vernieuwer: zo werd bijvoorbeeld in 2007 het aanbod portefeuillebeheersformules aangevuld met KBC PortfolioScanner®. Daarmee krijgt de cliënt via een uitgebreid PortfolioScan-rapport een scherper inzicht in de risico's en opbrengstmogelijkheden van zijn portefeuille en kan hij maximaal inspelen op beleggingsmogelijkheden binnen de grenzen van een persoonlijk risicobudget. Begin 2008 werd KBC Private Banking trouwens door Euromoney uitgeroepen tot beste vermogensbankier voor ondernemers in België. Elektronische kanalen KBC Bank biedt zijn producten en diensten niet alleen aan via een uitgebreid net van kantoren, maar ook via performante elektronische kanalen, die trouwens continu worden uitgediept en verbeterd. Zo werd in 2007 het aanbod van elektronische bankverzekeringsdiensten via KBC-Online (het belangrijkste systeem voor i-bankieren en verzekeren dat KBC in België aanbiedt) verder verbreed, met onder meer een uitgebreider rekeningarchief, een functie
p. 11
Verzendmap om verschillende overschrijvingen samen te versturen en een nieuwe, nog betere beveiliging via een kaartlezer. Het succes van de KBC-systemen voor onlinebankverzekeren uit zich onder meer in de voortdurende stijging van het aantal gebruikers: KBC-Online, CBC-Online en Centea-Online samen telden eind 2007 al meer dan 580 000 actieve cliënten, dat is 14% meer dan een jaar eerder. Ook de KBC-website werd op talrijke punten verder verbeterd: zo werd hij in 2007 uitgebreid met onder meer een nieuwe, gepersonaliseerde privatebankingsite en een nieuwe jongerensite. Bovendien evolueert de website steeds meer naar een volwaardig verkoopkanaal, waarlangs meer en meer producten (zoals leningen op afbetaling) kunnen worden verkocht. In 2007 telde de KBC-website maandelijks ruwweg 10 miljoen bezoeken van zo’n 900 000 unieke bezoekers. Cliëntentevredenheid Gezien het belang dat KBC aan cliëntenervaringen hecht, peilt het elk jaar naar de tevredenheid bij zijn cliënten. De resultaten van dat onderzoek zijn zeer bemoedigend: in 2007 steeg de cliëntentevredenheid bij de bankkantoren opnieuw: niet minder dan 72% van de cliënten is zeer tevreden over de dienstverlening (geeft m.a.w. het bankkantoor een 8 of meer op 10), een stijging van 3 procentpunten ten opzichte van het jaar ervoor en zelfs 10 procentpunten ten opzichte van 2004. Ondanks deze zeer goede resultaten rust KBC niet op zijn lauweren: in 2007 werden op het vlak van cliëntenbenadering initiatieven uitgewerkt om in de toekomst de cliëntenontvangst in de bankkantoren nog verder te verbeteren en werden diverse hulpmiddelen ontwikkeld om het relatiebeheer te ondersteunen.
Activiteiten in Centraal- en Oost-Europa en Rusland Feiten en cijfers, Centraal- en OostEuropa en Rusland, 31-12-2007
Tsjechië
Slowakije
Hongarije
Polen
Bulgarije
Roemenië
Servië3
Rusland
3,0
0,2
0,9
1,0
0,2
-
0,1
0,2
251
114
223
393
126
–
45
71
6,0
0,8
2,6
2,8
-
-
-
-
Cliënten (schattingen) Bankcliënten, in miljoenen Netwerk Bankkantoren1 Beheerd vermogen Totaal, in miljarden euro Marktaandelen (schatting) Traditionele bankproducten (kredieten en deposito’s) Beleggingsfondsen
21%
8%
10%
4%
3%
-
0,7%
0,5%
28%
12%
17%
4%
–
-
–
–
637
131
370
382
107
-
14
64
400 000
50 000
70 000
200 000
2 000
-
1 000
10 000
26,0
zie Tsjechië
8,4
6,5
0,6
-
0,1
3,0
Indicatoren van het elektronische betalingsverkeer Aantal eigen geldautomaten Actieve abonnees internet- en pc-bankieren Kredietportefeuille Toegestaan bedrag, in miljarden euro Bevolking en verwachte bbp-groei Bevolking, 2007, in miljoenen Verwachte reële bbp-groei per jaar, 2008–2010
10,2
5,4
10,0
38,5
7,3
22,3
10,2
141,4
5,1%
6,5%
3,8%
5,5%
6,0%
5,9%
5,5%
5,7%
1 Bedrijvenkantoren worden apart meegeteld, ook als ze gelokaliseerd zijn in een retailkantoor. 2 Exclusief overname ČSOB (volledig bij Tsjechië meegeteld). 3 Aanwezigheid via zustermaatschappij KBC Verzekeringen.
Netwerk Eind 2007 telde het banknetwerk van de KBC in de Centraal- en Oost-Europese regio en Rusland meer dan 1 200 kantoren. In al deze landen biedt de groep, behalve via bankkantoren, zijn producten ook aan via diverse andere verkoopkanalen, zoals de meer dan 3 000 kantoren van de Tsjechische post, de verkooppunten van de consumerfinancedochtermaatschappij van Kredyt Bank in Polen, en uiteraard diverse elektronische kanalen.
p. 12
KBC Verzekeringen, de zustermaatschappij van KBC Bank, bezit ook een belangrijke verzekeringsaanwezigheid in de regio, wat de KBC-groep in staat stelt het bankverzekeringsmodel ook op zijn Centraal- en Oost-Europese thuismarkten uit te bouwen. Eind 2007 bezaten de verzekeringsmaatschappijen van de groep samen een netwerk van meer dan 14 000 exclusieve verzekeringsagenten in de regio. De groep heeft op de meeste van zijn Centraal- en Oost-Europese thuismarkten belangrijke marktaandelen in de klassieke bankproducten (zie tabel). Het toenemende ontwikkelingsniveau van deze regio brengt eveneens met zich mee dat ook buitenbalansproducten, zoals beleggingsfondsen, steeds meer als alternatief voor meer klassieke producten zoals deposito’s worden gezien. Net zoals dat in België het geval is, heeft de KBC-groep wat beleggingsfondsen betreft trouwens een marktaandeel dat nog sterker is dan dat voor de klassieke bank- en verzekeringsproducten (zie verder). Globaal behoort de KBC-groep met zijn huidige aanwezigheid tot de belangrijkste financiële groepen in de Centraal- en Oost-Europese regio. Hij bedient er ongeveer 5,5 miljoen bankcliënten. Ontwikkelingen in Tsjechië, Slowakije, Polen, Hongarije en Slovenië KBC Bank begon zijn Centraal- en Oost-Europese expansiepolitiek met de uitbouw van een sterke aanwezigheid in landen van de eerste EU-toetredingsgolf, met ČSOB in Tsjechië en Slowakije, K&H Bank in Hongarije, Kredyt Bank in Polen en Nova Ljubljanska banka (NLB; minderheidsbelang) in Slovenië. In 2007 rondde KBC het in de voorbije jaren gestarte proces van de uitkoop van minderheidsaandeelhouders in deze maatschappijen af, met als belangrijkste feit in 2007 de uitkoop van de resterende 2,5% in ČSOB Bank. Met uitzondering van NLB (waar KBC zijn 34%-belang beschouwt als een puur financiële participatie) en Kredyt Bank (waar, conform de wens van de Poolse centrale bank, 20% van de aandelen free float dient te blijven), heeft de groep nu een 100%-belang in alle dochtermaatschappijen in de regio. Conform de beleidslijn om de bankverzekeringsstrategie gedifferentieerd per land aan te sturen, werd ČSOB met ingang van 1 januari 2008 trouwens gesplitst in een Tsjechische en een Slowaakse entiteit. Eind 2006 begon de groep bovendien met een aanzienlijke uitbreiding van de bankkantorennetwerken in deze landen, waarbij het de bedoeling is het bankkantorennetwerk in de regio met ruwweg een derde uit te breiden. In 2007 werden als eerste stap al een 100-tal nieuwe kantoren geopend. Tegelijkertijd worden ook de verzekeringsagentennetwerken verder geoptimaliseerd en uitgebreid, wat het moet mogelijk maken de bankverzekeringssamenwerking nog verder te intensifiëren. De resultaten van deze samenwerking blijven niet uit: in Tsjechië, bijvoorbeeld, werd in 2007 bij bijna 7 op de 10 hypothecaire leningen van ČSOB Bank ook een woningpolis van de groep verkocht. Voor de regio als geheel werd in 2007 reeds meer dan de helft van de levensverzekeringspremies en ongeveer 8% van de schadeverzekeringspremies gerealiseerd via de bancaire verkoopsnetwerken. Met een marktaandeel van 21% en 8% (het betreft telkens het gewogen gemiddelde van het marktaandeel in kredieten en dat in deposito’s) blijft KBC een top-2 bank in Tsjechië en de op drie na grootste bank in Slowakije. In Hongarije is de groep de nummer twee, met een marktaandeel van 10%, en in Polen behoort hij tot de top tien, met een marktaandeel van 4%. Bij de beleggingsfondsen is KBC’s positie nog sterker: in Tsjechië bedraagt het marktaandeel meer dan 28%, in Slowakije van 12%, in Hongarije 17% en in Polen 4%. Alle gegevens over marktaandelen zijn deels gebaseerd op schattingen. Het is de bedoeling in alle landen een marktaandeel van minimaal 10% te behalen voor traditionele bankproducten; voor beleggingsfondsen zijn de doelstellingen zelfs nog hoger. Net zoals dat in vorige jaren het geval was, wonnen in 2007 diverse KBC-groepsmaatschappijen in de regio verschillende internationale prijzen. Om er maar enkele te noemen: The Banker riep ČSOB uit tot Bank of the Year 2007 in the Czech Republic. ČSOB werd bovendien ook door Global Finance uitgeroepen tot Best Bank in Tsjechië in 2007; in Slovenië behaalde Nova Ljubljanska banka die titel. Uitbouw van de aanwezigheid in nieuwe landen van Centraal- en Oost-Europa en Rusland In 2007 zette de groep ook de eerste stappen in landen van de tweede EU-toetredingsgolf (Bulgarije, Roemenië) en in Servië (dat laatste via KBC Verzekeringen). Om ook de groei op langere termijn te vrijwaren, werd daarnaast beslist te investeren in een bank in Rusland. De belangrijkste overnames in 2007 worden hierna verder becommentarieerd In december 2007 zette KBC Bank een belangrijke stap op de Bulgaarse bankenmarkt, met de aankoop van een 75%participatie in de Economic and Investment Bank (EIB), voor 0,3 miljard euro. EIB bezit in Bulgarije een netwerk van 126 kantoren, dat in de komende jaren trouwens verder zal worden uitgebreid, en tekent voor een marktaandeel van ongeveer 3% in deposito’s en kredieten. De combinatie van DZI Insurance (een Bulgaarse verzekeringsmaatschappij die in 2007 werd overgenomen door KBC Verzekeringen) en EIB creëert een van de grootste financiële groepen in Bulgarije, met een ongeëvenaard distributienetwerk in het hele land. Uiteraard behoort het opzetten van een bankverzekeringssamenwerking tussen EIB en DZI Insurance tot de topprioriteiten van de KBC-groep in Bulgarije. De commerciële samenwerking is trouwens al opgestart, met bijvoorbeeld de gezamenlijke verkoop van een tak 23product met kapitaalgarantie. In maart 2007 nam KBC het Roemeense Romstal Leasing over, voor ongeveer 70 miljoen euro. Deze maatschappij heeft een aandeel van circa 4% in de Roemeense leasingmarkt en concentreert zich vooral op leasing van auto’s en ander rollend materieel. Tegelijkertijd verwierf KBC ook een belang in INK Insurance Broker, een verzekeringsmakelaar in Roemenië. In april werd, eveneens in Roemenië, de overname van de beursvennootschap Swiss Capital (nu KBC Securities Romania) afgerond. Met deze overnames verwerft de groep een startpositie op de snel groeiende
p. 13
Roemeense markt. Het is de bedoeling die positie verder uit te bouwen in de komende jaren, via greenfieldoperaties, organische groei of aanvullende overnames. In Servië nam KBC een aantal kleinere effectenmakelaars over (Hipobroker, Senzal) en een 60%-participatie in een corporatefinancespecialist (Bastion). Bovendien verwierf KBC Verzekeringen in Servië de bank A Banka, voor 0,1 miljard euro. A Banka bezit een netwerk van een 45-tal kantoren, en is daarmee aanwezig in alle middelgrote en grote steden in Servië In augustus 2007 verwierf KBC Bank een 51%-belang in Baltic Investment Company, een Letse corporatefinancespecialist, met vestigingen in de Baltische staten, Rusland en Oekraïne. Deze maatschappij complementeert het in recente jaren sterk uitgebouwde Centraal- en Oost-Europese netwerk van KBC Securities en werd herdoopt tot KBC Securities Baltic Investment Company. De beursmakelaars en corporatefinanceondernemingen worden integraal bij de resultaten van de Divisie Merchantbanking meegerekend. In juli rondde KBC Bank de overname af van 95% van Absolut Bank in Rusland. De overnameprijs bedroeg zo’n 0,7 miljard euro en de resterende 5% wordt aangehouden door IFC. KBC betreedt met deze overname een opkomende Europese markt, die, zoals al vermeld, moet zorgen voor additionele groeiperspectieven in de komende jaren. Rusland biedt immers, met een bevolking van 141 miljoen inwoners, een verwachte jaarlijkse reële bbp-groei van 5 à 6% in de komende jaren, en een naar verhouding nog zeer lage penetratie van bank- en verzekeringsproducten, een uitgesproken groeipotentieel. Met Absolut Bank, een van de snelst groeiende banken in Rusland, verwacht KBC terdege op de verwachte groei van financiële producten te kunnen inspelen. Daarbij zal bijzondere aandacht uitgaan naar de verdere uitbouw van het retail- en kmo-segment, dat tegen 2010 zo’n 45% van de totale activiteitenmix moet vertegenwoordigen (nu zo’n 30%), en in die optiek zal ook het aantal kantoren worden sterk worden uitgebreid in de komende jaren.
Merchantbankactiviteiten (buiten Centraal- en Oost-Europa en Rusland) Feiten en cijfers, Merchantbanking
2006
2007
19 000
19 000
KBC Bank-bedrijvenkantoren in België, inclusief socialprofitkantoren en succursales van CBC Banque
33
33
KBC Bank-kantoren in de rest van de wereld*, inclusief vertegenwoordigingskantoren
36
36
0,7
2,2
21%
22%
94,0
101,6
Cliënten (schattingen) Bedrijfsbankieren in België Netwerk
Beheerd vermogen Totaal, in miljarden euro Marktaandelen, schattingen Kredietverlening aan bedrijven in België Kredietportefeuille Toegestaan bedrag, in miljarden euro
* Exclusief Centraal- en Oost-Europa; het betreft alleen bedrijvenkantoren van KBC Bank of haar dochtermaatschappijen KBC Bank Nederland, KBC Bank Deutschland en IIB Bank.
Bedrijfsbankieren In België biedt de groep diensten aan bedrijven ─ vooral de grotere kmo’s ─ aan via zijn netwerk van 16 bedrijvenkantoren van KBC Bank en 13 succursales van CBC Banque. De groep beschikt daarnaast over 4 kantoren die zich uitsluitend richten op overheidsinstellingen en socialprofitinstellingen (in de socialezorgsector, gezondheidszorg, onderwijs en dergelijke) en een centraal multinationalskantoor, dat focust op de bediening van een 60-tal multinationale ondernemingen. In België bezit de groep daardoor een top 3-positie op de markt van het bedrijfsbankieren. Buiten België kan de groep bogen op een gefocuste corporatebankingaanwezigheid via 36 vestigingen van KBC Bank vooral in West-Europa, maar ook in Zuidoost-Azië en de Verenigde Staten, die zich voornamelijk concentreren op lokale midcapcliënten en cliënten die al een binding hebben met het Belgische of Centraal- en Oost-Europese netwerk van de groep, en daarnaast ook nog bepaalde nicheactiviteiten bespelen. Afhankelijk van de vestiging zijn dat bijvoorbeeld overheidsfinanciering, gezondheidszorg, vastgoed, financiële instellingen, handelsfinanciering en overnamefinanciering. Het buitenlandse netwerk bleef de laatste jaren relatief stabiel: in 2007 werd alleen een nieuwe vestiging in Spanje opgericht (vroeger alleen een vertegenwoordigingskantoor). Voor 2008 wordt de opening van een nieuw kantoor in Italië (Milaan) overwogen. Ondanks het feit dat, buiten België, de positie in de meeste West-Europese landen relatief beperkt is, tekent het corporate netwerk buiten België en Centraal- en Oost-Europa in totaal voor ongeveer de helft van de kredietportefeuille van de groep.
p. 14
Behalve in het verlenen van algemene bankdiensten is KBC Bank ook actief in bepaalde bancaire nicheactiviteiten zoals overnamefinanciering, gestructureerde financieringen, vastgoeddiensten, factoring en financiering van de diamanthandel, en werkt zij, zoals de andere divisies, samen met de Divisie Gemeenschappelijke Diensten en Operaties (een van de vijf divisies die de KBC-groep uitmaken) op het gebied van betalingsverkeer, leasing, assetmanagement, handelsfinanciering en dergelijke. Marktactiviteiten De marktactiviteiten omvatten onder meer alle dealingroomactiviteiten in West-Europa, de Verenigde Staten en het Verre Oosten, waarbij de dealingroom in Brussel het grootste deel van de activiteiten voor zijn rekening neemt. De groep biedt een uitgebreid gamma aan van producten voor het opvangen van rente- en wisselrisico’s, gaande van eenvoudige producten (deposito’s, valutacontanttransacties, valuta- en renteopties, obligaties, repos en dergelijke) tot meer exotische producten zoals opties, gestructureerde emissies en Collateralized Debt Obligations (CDO’s). De groep is ook bijzonder actief op de primaire markt voor Euro-obligaties en participeerde in 2007 in meer dan 200 gesyndiceerde transacties als lead-, co-lead- of co-manager, waaronder ook diverse transacties in Centraal-Europese munten. De groep is eveneens een belangrijke emittent op de internationale kapitaalmarkten: in 2007 haalde KBC bijvoorbeeld bijna 11 miljard euro aan liquiditeiten op in het kader van het Euro Medium Term Note-programma van IFIMA, met garantie van KBC Bank. Bovendien werd de solvabiliteit van KBC Bank versterkt door de uitgifte van een tier-1 uitgifte ad 150 miljoen Britse Pond. KBC Bank ontplooit daarnaast ook diverse gespecialiseerde marktactiviteiten via een aantal dochterondernemingen, zoals KBC Financial Products (actief in onder meer de handel in converteerbare obligaties, aandelen en aandelenderivaten en kredietderivaten), KBC Securities (aandelenhandel en corporate finance), KBC Peel Hunt (een Brits effectenhuis voor institutionele beleggers en een van de grootste marketmakers voor smallcapaandelen in het Verenigd Koninkrijk), KBC Clearing in Amsterdam (clearingdiensten voor professionele marktpartijen) en KBC Private Equity (de investeringsvennootschap van de groep, die zich concentreert op de financiering van buy-outs en groeikapitaal verstrekt aan kleinere locale ondernemingen in de thuismarkten). Gerichte overnames en activiteitenuitbreiding Waar opportuun, breidt KBC de bestaande activiteitenwaaier van zijn merchantbankactiviteiten uit door gefocuste overnames. In 2007 was dat onder meer het geval voor KBC Securities, dat zijn positie van marktleider in Centraal- en Oost-Europa in 2007 nog verder versterkte door de overname van een aantal makelaars in de Centraal- en Oost-Europese regio. Het betreft Swiss Capital (nu KBC Securities Romania), Equitas (nu KBC Securities Hungary), DZI Invest (Bulgarije), Baltic Investment Company (nu KBC Securities Baltic Investment Company, met activiteiten in de Baltische staten en Rusland), Indigo Capital (nu KBC Securities Ukraine), Bastion (een Servische corporatefinancespecialist; nu KBC Securities Corporate Finance LLC), Senzal (nu KBC Securities Beograd) en Hipobroker (nu KBC Broker). Door deze sterke uitbreiding haalde KBC Securities in 2007 al ongeveer 45% van zijn nettoresultaat uit de Centraal- en OostEuropese regio. In 2007 nam KBC ook het 50%-belang over dat ING aanhield in International Factors België, waardoor de groep nu 100% bezit in deze factoringmaatschappij, die werd herdoopt tot KBC Commercial Finance. KBC start ook met het aanbieden van factoringdiensten in Centraal- en Oost-Europa, te beginnen met Hongarije. KBC Financial Products, dat in 2006 zijn activiteitenwaaier al uitbreidde met Life Insurance Settlement Business (een typisch Amerikaans fenomeen waarbij levensverzekeringspolissen worden afgekocht van de polishouders), startte in 2007 onder meer met reverse mortgage-activiteiten (dit zijn, vereenvoudigd, leningen voor veelal oudere huiseigenaars, waarbij deze een bedrag of periodieke bepalingen ontvangen tegen de waarde van hun huis en waarbij de terugbetaling pas gebeurt wanneer de eigenaar het huis niet langer bewoont (bij verkoop, overlijden etc.)). Daarnaast was 2007, afgezien van de al vermelde overnames, ook een bijzonder druk jaar voor diverse bestaande, gespecialiseerde merchantbankingactiviteiten, zoals uit de volgende voorbeelden mag blijken. Zo hadden bijvoorbeeld de overnamefinancieringsteams in Brussel, Londen, Parijs, Frankfurt, Madrid, Dublin, New York en Hongkong opnieuw een zeer goed jaar, met bovendien een evenwichtige geografische en sectorale spreiding van de nieuwe transacties. KBC Private Equity kon zijn activiteit verder opvoeren: eind 2007 bevatte de privateequityportefeuille niet minder dan 65 directe actieve participaties, met een gezamenlijke marktwaarde van bijna 500 miljoen euro. De projectfinancieringen en gestructureerde handelsfinancieringen vertoonden eveneens een aanzienlijke activiteitsuitbreiding, met bijvoorbeeld op het gebied van projectfinancieringen een aantal opvallende projecten in verband met de luchthaven van Boedapest, de nieuwe Central Criminal Courts in Dublin en, in België, Alco-Bio-Fuel, een interessant project in verband met hernieuwbare energie. Wat de vastgoedactiviteiten betreft, ten slotte, tekenen we belangrijke meerwaarden op uit de realisatie van gebouwen in Brussel en Luxemburg, de groei van de vastgoedfinancieringsportefeuilles in België en Centraal- en Oost-Europa, en de financiering van enkele grote logistieke parken en winkelcentra in Roemenië.
p. 15
Elektronische dienstverlening Net zoals dat voor particulieren het geval is, biedt KBC ook diverse elektronische bankverzekeringsdiensten, specifiek gericht op ondernemingen aan, zoals KBC-Online for Business, een onlinetoepassing gericht op de kmo-markt, die boven op de functionaliteiten van KBC-Online voor particulieren ook specifieke functionaliteiten voor zelfstandigen en ondernemers aanbiedt. KBC-Online for Business heeft twee jaar na zijn invoering al bijna 40 000 actieve abonnees. Andere voorbeelden van elektronische dienstverlening voor ondernemingen zijn KBC@Isabel, een door KBC ontwikkelde offlinetoepassing, geïntegreerd in Isabel (een multibancair netwerk voor communicatie tussen banken en bedrijven), KBC-Flexims, een internetkanaal om aanvragen, wijzigingen of betalingen van documentaire kredieten, documentaire incasso’s en bankgaranties door te geven aan en te ontvangen van KBC, w1se Corporate e-Banking ®, een internetgebaseerd programma voor elektronisch bankieren ten behoeve van internationaal actieve bedrijven, KBC Deal, een internetpakket waarmee op een gebruiksvriendelijke manier contant-, termijn- en swaptransacties online kunnen worden uitgevoerd en, ten slotte, de KBC-Betaalknop, die veilige en snelle betalingen op het internet garandeert.
Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen Duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) is een langetermijnproces dat een continue aanpassing en verbetering nastreeft van de wijze waarop een bedrijf zijn activiteiten uitvoert, niet alleen met als doel winst te behalen, maar ook om te beantwoorden aan de steeds strenger wordende eisen van de maatschappij en de stakeholders (zoals werknemers, cliënten, aandeelhouders en leveranciers) op het gebied van transparantie en verantwoordelijkheid. KBC’s visie op MVO wordt verwoord in zijn beleidsverklaring, en meer specifieke richtlijnen zijn beschreven in het document Principes voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Als lid van diverse lokale MVO-organisaties en als onderschrijver van nationale en internationale MVO-principes (zoals het Global Compact van de Verenigde Naties en het Luxemburgse Charte d’entreprise pour la responsabilité sociale et le développement durable), wil KBC zich op een proactieve manier engageren tegenover zijn stakeholders. Bovendien maakt de groep sinds 2005 zijn visie en prestaties op het gebied van MVO bekend in een afzonderlijke jaarlijkse publicatie, het duurzaamheidsverslag. Dat rapport bevat MVO-informatie over de hele groep, inclusief kwantitatieve gegevens over personeel en ecologische voetafdruk, en is in overeenstemming met de rapporteringsvereisten van de G3-richtlijnen van de Global Reporting Initiative en de de Global Compact-principes van de Verenigde Naties. De dochtermaatschappijen K&H Bank in Hongarije en ČSOB in Tsjechië publiceerden in 2007 bovendien voor de eerste keer aparte MVO-rapporten. Meer informatie is beschikbaar op de website www.kbc.com/duurzaam_ondernemen en in het duurzaamheidsverslag.
p. 16
Waarde- en risicobeheer .
Inleiding Het waarde- en risicobeheer in de KBC Groep wordt groepswijd benaderd, wat impliceert dat het waarde- en risicobeheer van KBC Bank, als dochteronderneming van KBC Groep, hier volledig onder vervat zit en verweven is met het waarde- en risicobeheer van andere dochtermaatschappijen (zoals KBC Verzekeringen en KBL EPB). In de beschrijving hieronder wordt gefocust op het risicobeheer van de bancaire activiteiten.
Visie en principes (KBC Groep) Het waarde- en risicobeheer bij KBC steunt op de volgende principes: •
Waarde-, risico- en kapitaalbeheer zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Het doel van elke onderneming is waarde te scheppen. Daartoe worden in onzekerheid beslissingen genomen en activiteiten ontplooid. Om haar continuïteit te waarborgen, moet de onderneming beschikken over voldoende kapitaal om de onvoorzienbare gevolgen van ongunstige gebeurtenissen en ontwikkelingen te kunnen opvangen.
•
Het risicobeheer wordt integraal en vanuit groepsperspectief benaderd, rekening houdend met alle risico’s en alle bedrijfsactiviteiten.
•
De eerste verantwoordelijkheid voor het waarde- en risicobeheer berust bij het lijnmanagement. Het Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep (WRB), een aparte instantie die onafhankelijk van het lijnmanagement opereert, is belast met advies, ondersteuning en toezicht.
•
Het risicogovernancemodel van de groep wordt, waar relevant, ook gedupliceerd op het niveau van de divisies en dochterondernemingen.
De informatie in dit hoofdstuk wordt alleen gecontroleerd door de commissaris als ze betrekking heeft op de IFRSvereisten. Het betreft de volgende (delen van) paragrafen: o Visie en principes: volledig • Risicogovernancemodel: volledig • Volgende delen uit Kredietrisicobeheer: o o o
Omschrijving Bewaking van het kredietrisico – bankactiviteiten de in voetnoot aangeduide delen van de tabellen Kredietportefeuille, Andere kredietrisico’s;
• Volgende delen uit Asset-Liability Management: o o o o
Omschrijving Bewaking van het ALM-risico ALM in 2007: Renterisico (eerste drie paragrafen) ALM in 2007: Wisselkoersrisico
• Liquiditeitsrisicobeheer: volledig • Marktrisicobeheer: volledig (tenzij anders aangeduid) • Volgende delen uit Solvabiliteit: o o
o
Omschrijving Bewaking van de solvabiliteit Solvabiliteit in 2007, eerste twee paragrafen en de in de voetnoot aangeduide delen van de tabel
p. 17
Risicogovernancemodel (KBC Groep) Het risicogovernancemodel van KBC legt de verantwoordelijkheden en taken vast met het oog op het beheer van de waardecreatie en alle daaraan verbonden risico’s. Het model is georganiseerd op verschillende niveaus: •
De Raad van Bestuur (bijgestaan door het Auditcomité), het Groeps-Directiecomité en het Groeps-Asset-Liability Management Committee (ALCO). Deze comités richten zich op het totale risicobeheer en op de bewaking van waardecreatie en kapitaaltoereikendheid voor de gehele groep. Regelmatige rapportering aan het Auditcomité garandeert een ruime informatiestroom naar de bevoegde leden van de Raad van Bestuur. De volledige Raad van Bestuur beslist jaarlijks over de limieten voor risicotolerantie. Het Groeps-Directiecomité zorgt voor de uitvoering van de strategie voor waarde-, risico-, en kapitaalbeheer vastgesteld door de Raad van Bestuur en tekent de structuur uit. De chief financial and risk officer (CFRO), lid van het Groeps-Directiecomité, houdt toezicht op het risicobeheer. Het Groeps-ALCO neemt de beleggings- en financieringsbeslissingen en houdt toezicht op de daaraan verbonden risicopositie.
•
gespecialiseerde Groeps-Risicocomités. Die richten zich op de uitwerking van een groepswijd kader voor één risicosoort of een activiteitencluster en zien toe op het betreffende risicobeheersproces. Ze worden voorgezeten door de CFRO en bestaan uit vertegenwoordigers van het lijnmanagement en van het Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep. De verschillende Groeps-Risicocomités zijn: • het Groeps-Tradingrisicocomité; dat bewaakt alle risico’s binnen de omgeving van het tradinggebeuren; • het Groeps-Kredietrisicocomité; dat is verantwoordelijk voor het toezicht op de samenstelling en kwaliteit van de kredietportefeuille (inclusief het kredietrisico met betrekking tot (her)verzekeringen); • het Groeps-Operationeelrisicocomité; dat is belast met het toezicht op het operationeelrisicobeheer; • het Groeps-Verzekeringsrisicocomité; dat is verantwoordelijk voor het toezicht op de specifieke verzekeringsrisico’s. Afhankelijk van de materialiteit van specifieke risicosoorten werden lokale risicocomités en lokale waarde- en risicobeheersafdelingen opgericht op een lager niveau (bijvoorbeeld op niveau divisie, land en dochtermaatschappij) om het risicobeheerskader te implementeren.
•
Op basis van rapporten van de onafhankelijke valideringseenheden beslist het Groeps-Modelcomité (GMC) over de geldigheid van de kwantitatieve en operationele aspecten (zoals modelgebruik en bewakingsactiviteiten) van alle risicomodellen die binnen de groep worden ontwikkeld en/of gebruikt.
•
Interne Audit Groep is verantwoordelijk voor de auditplanning en controleert dus of het kader voor risicobeheer in overeenstemming is met de wettelijke en reglementaire voorschriften, controleert de efficiëntie en effectiviteit van het risicobeheerssysteem en de overeenstemming ervan met het risicobeheerskader en de manier waarop het lijnmanagement omgaat met risico’s buiten dat formele kader.
•
Het lijnmanagement is als eerste verantwoordelijk voor het waarde- en risicobeheer. Het zorgt ervoor dat het risicobeheerskader voor zijn activiteiten is ingebed in die activiteiten via beleidslijnen en procedures. Het lijnmanagement is ook belast met het ontwikkelen van transactionele modellen.
•
het Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep is verantwoordelijk voor de meting van risico’s, economisch kapitaal en waardecreatie voor alle bedrijfseenheden en rapporteert aan het lijnmanagement. Het is ook verantwoordelijk voor de ontwikkeling van portefeuillemodellen en voor de validatie van alle modellen (zowel transactionele als portefeuillemodellen). In dat opzicht is er een duidelijke scheiding van bevoegdheden binnen dat directoraat: medewerkers die bij de ontwikkeling van modellen betrokken zijn, worden niet betrokken bij de validatie ervan.
Raad van Bestuur
Auditcomité
Groeps-Directiecomité (chief risk officer)
Groeps-ALCO
Groeps-Tradingrisicocomité
Groeps-Verzekeringsrisicocomité
Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep
Groeps-Operationeelrisicocomité
Groeps-Kredietrisicocomité
p. 18
Kredietrisicobeheer Omschrijving Kredietrisico is de potentiële negatieve afwijking ten opzichte van de verwachte waarde als gevolg van wanbetaling of wanprestatie door een schuldenaar (kredietnemer, garantieverstrekker, tegenpartij van een professionele transactie of emittent van een schuldinstrument) als gevolg van de insolvabiliteit of de betalingsonwil van de tegenpartij, of als gevolg van maatregelen van politieke of monetaire autoriteiten of gebeurtenissen in een bepaald land. In het laatste geval spreekt men ook van landenrisico.
Bewaking van het kredietrisico, bankactiviteiten De bewaking van het kredietrisico gebeurt zowel op transactieniveau als op portefeuilleniveau. De bewaking op transactieniveau houdt in dat er degelijke procedures, processen en toepassingen bestaan om de risico’s in te schatten voor en na de acceptatie van individuele kredietrisico’s. De bewaking op portefeuilleniveau omvat de periodieke rapportering over (delen van) de geconsolideerde kredietportefeuille, de controle op de naleving van limieten en de specifieke portefeuillebeheersfunctie. Kredietrisicobeheer op transactioneel niveau Acceptatie. Een commerciële entiteit legt een kredietvoorstel schriftelijk voor. Tenzij het gaat om kleine bedragen of lage risico’s, licht een kredietadviseur de voorstellen door en geeft hij een advies. In principe worden beslissingen over belangrijke leningen gezamenlijk genomen door twee of meer personen. Het beslissingsechelon wordt bepaald op basis van matrices die onder meer rekening houden met parameters als het groepsrisicototaal, de risicoklasse en de aard van de tegenpartij (particulier, onderneming, enz.). Het groepsrisicototaal is de som van alle bestaande en gevraagde kredieten en limieten binnen de KBC-groep (met inbegrip van de beleggingsportefeuilles en ontvangen waarborgen voor risico’s op andere groepen), en wel met betrekking tot alle ondernemingen van de groep waartoe de debiteur of tegenpartij behoort. De risicoklasse is een inschatting van het risico en wordt in hoofdzaak bepaald op basis van intern ontwikkelde ratingmodellen. Toezicht en bewaking. De kredietbewaking wordt in hoofdzaak gestuurd door de risicoklasse, waarbij een onderscheid wordt gemaakt tussen de kans op een in gebreke blijven (Probability of Default of PD) en het verwachte verlies (Expected Loss of EL), dat naast de PD ook rekening houdt met het verwachte uitstaande kredietvolume bij in gebreke blijven en het niet-recupereerbare verlies in dat geval. De normale kredietportefeuille wordt ingedeeld in klassen gaande van 1 (laagste risico) tot 9 (hoogste risico), zowel voor EL als PD. Kredieten aan grotere ondernemingen in de normale kredietportefeuille worden periodiek (minstens jaarlijks) herzien. Kredieten aan kleinere en middelgrote ondernemingen worden vooral herzien op basis van risicosignalen (bijvoorbeeld een beduidende wijziging van de risicoklasse). Niet alleen de kredieten, maar ook de kredietbeslissingen worden bewaakt. Een lid van een hoger kredietcomité houdt namelijk toezicht op de beslissingen van het onmiddellijk lagere delegatie-echelon door de beslissing te toetsen aan het kredietbeleid. De debiteuren in gebreke worden ingedeeld in de PD-klassen 10, 11 en 12. PD-klasse 10 betreft nog performing debiteuren, dat wil zeggen dat ze met hun rente- en hoofdsombetalingen niet meer dan negentig dagen achterstaan of in overschrijding zijn. Klassen 11 en 12 betreffen non-performing debiteuren, waarbij klasse 11 debiteuren omvat die meer dan 90 dagen achterstaan of in overschrijding zijn en klasse 12 debiteuren omvat waarvan de kredieten zijn opgezegd of waarvoor faillissement dreigt. Elk kwartaal wordt voor de grotere dossiers een overzicht van alle debiteuren in gebreke voorgelegd aan het Groeps-Directiecomité. Kredieten aan particulieren worden doorgaans toegestaan in lokale munt, met uitzondering van bepaalde landen in Centraal- en Oost-Europa, waar kredieten in vreemde valuta bijzonder populair zijn door het aanmerkelijke verschil tussen de rente in lokale munt en de rente in andere munten (voornamelijk euro of Zwitserse frank). Gelet op het inherente wisselrisico bij dergelijke kredieten is een extra buffer nodig (in termen van uitleenpercentage, drempels van netto beschikbaar inkomen en kortere looptijd). Daarom worden deze kredieten aan een nauwgezette bewaking onderworpen (ook door het gebruik van stresstests). Is het overblijvende muntrisico nog te hoog, dan wordt het afgedekt op groepsniveau. Waardeverminderingen. Op kredieten aan debiteuren in de PD-klassen 10, 11 en 12 (impaired kredieten) past KBC bijzondere waardeverminderingen toe op basis van een schatting van de netto actuele waarde van het recupereerbare bedrag. Daarnaast worden voor kredieten in de PD-klassen 1 tot 9 op portefeuillebasis berekende bijzondere waardeverminderingen toegepast door middel van een formule die rekening houdt met de intern gebruikte IRB (Internal Rating Based) Advanced-modellen (of op een alternatieve manier wanneer een IRB Advanced-model nog niet beschikbaar is). Die formule werd geïntroduceerd in het vierde kwartaal van 2007 om meer in overeenstemming te zijn met de IFRS-vereisten inzake Incurred But Not Reported-voorzieningen. Voordien werd een formule gehanteerd die alleen rekening hield met kredieten aan debiteuren in de PD-klassen 8 en 9.
p. 19
Kredieten kunnen worden geherstructureerd, waardoor de indicatie van achterstand of bijzondere waardevermindering vervalt. Dit heeft alleen betrekking op kleine bedragen in een beperkt aantal gevallen. In 2007 vonden de meeste kredietherstructureringen plaats bij K&H Bank (bedrijven- en kmo-segment) en Kredyt Bank, waar voor respectievelijk naar schatting 17 miljoen en 114 miljoen euro (0,4% en 2% van hun respectieve kredietrisico) kredietrisico’s werden herschikt om verdere waardeverminderingen of achterstand te vermijden. Kredietrisicobeheer op portefeuilleniveau Het toezicht op portefeuillebasis gebeurt onder meer met een kwartaalrapportering over de geconsolideerde kredietportefeuille. De belangrijkste risicoconcentraties worden extra bewaakt op basis van periodieke en adhocrapporten. Er bestaan limieten op debiteur- of tegenpartijniveau, op sectorniveau en voor specifieke activiteiten (zoals overnamefinancieringen) of geografische zones. Terwijl sommige limieten nog zijn uitgedrukt in termen van gecontracteerde bedragen, worden meer geavanceerde concepten zoals expected loss (EL, verwacht verlies) en loss given default (LGD, verlies bij in gebreke blijven) steeds meer gebruikt. Bovendien worden voor bepaalde krediettypes stresstests uitgevoerd. Voor kredieten voor commercieel vastgoed worden de caps bepaald in termen van stressed EL. De cel Portfolio Management binnen de kredietfunctie heeft als doel de kredietportefeuille actief te beheren en te bewaken. Deze cel spoort met behulp van een model risicoconcentraties op en verhoogt de diversificatie van de kredietportefeuille, onder meer door middel van kredietderivaten. De cel is ook belast met de coördinatie van effectiseringsoperaties van kredieten. Eind 2007 stonden twee effectiseringsoperaties van eigen kredieten uit: Phoenix Funding, een effectisering van hypothecaire kredieten van IIB Homeloans die in 2001 werd opgezet (uitstaand bedrag van 0,2 miljard euro), en Home Loan Invest III, in 2007 opgezet om redenen van liquiditeit, met hypothecaire kredieten van KBC Bank (uitstaand bedrag van 3,5 miljard euro). De onderliggende activa van beide effectiseringsoperaties blijven echter opgenomen in het onderstaande overzicht van de kredietportefeuille.
Overzicht van de kredietportefeuille, bankactiviteiten De kredietportefeuille (zie tabel) omvat alle (bevestigde en niet-bevestigde) bedrijfskapitaalfinancieringen, investeringskredieten, garantiekredieten, kredietderivaten (verkochte protectie) en niet-overheidseffecten uit de beleggingsportefeuille van de bankentiteiten van de groep. Uitgesloten zijn overheidsobligaties, alle effecten in de handelsportefeuille, professionele transacties (plaatsingen bij financiële instellingen, valutatransacties, enz.), commerciële kortetermijntransacties (zoals documentaire kredieten) en intragroepstransacties. De kredietportefeuille verschilt bijgevolg sterk van de post Leningen en voorschotten aan cliënten, zoals vermeld in Toelichting 18 van de Geconsolideerde jaarrekening (die post omvat bijvoorbeeld niet de leningen en voorschotten aan banken, de garantiekredieten en kredietderivaten, het niet-opgenomen gedeelte van kredieten of de bedrijfs- en bankobligaties uit de beleggingsportefeuille, maar bevat wel repotransacties met niet-banken). Eind 2007 bedroeg de totale portefeuille toegestane kredieten 204 miljard euro, een stijging met 14% tegenover het jaar daarvoor. De kredietportefeuille wordt ingedeeld volgens verschillende criteria (zie tabel). Wat de indeling naar sector betreft, hebben maar vijf sectoren een aandeel groter dan 5% van de toegestane portefeuille, waaronder de Financiële sector, de Particulieren (waar het risico gespreid is over vele, relatief kleine kredietdossiers), de Niet-financiële diensten en de Klein- en groothandel (die beide een verzameling zijn van diverse subsectoren) en de sector Commercieel vastgoed (die geografisch sterk gespreid is).
Kredietportefeuille
31-12-2006
31-12-2007
Toegestaan bedrag
182,0
204,3
Uitstaand bedrag
135,3
159,9
België (retail- en private banking activiteiten)
30%
29%
Centraal- en Oost-Europa en Rusland
19%
22%
Merchantbanking (zonder Centraal- en Oost-Europa en Rusland)
52%
50%
100%
100%
Totale kredietportefeuille, in miljarden euro
Kredietportefeuille naar activiteit, in procenten van portefeuille toegestane kredieten
Totaal Kredietportefeuille naar krediettype, in procenten van portefeuille toegestane kredieten1 Kredieten
88%
88%
Bedrijfskapitaalfinancieringen
1
39%
Investeringskredieten
1
49%
Gemengde lijnen
1
0%
Garantiekredieten
6%
5%
Bedrijfsobligaties
3%
4%
Bankobligaties
4%
3%
p. 20
Totaal
100%
100%
Particulieren
27%
28%
Financiële en verzekeringsdiensten
15%
14%
Kredietportefeuille naar sector van de tegenpartij, in procenten van portefeuille toegestane kredieten5
Overheden Bedrijven
3%
4%
55%
55%
Niet-financiële diensten
9%
10%
Klein- en groothandel
8%
8%
Vastgoed
6%
7%
Bouw
4%
4%
Auto-industrie
3%
3%
Chemische nijverheid
2%
2%
Elektriciteit
3%
2%
Landbouw, veeteelt en visserij
2%
2%
Voedingsindustrie
2%
2%
Metaal
2%
2%
Rest
14%
12%
Totaal
100%
100%
PD 1 (laagste risico, kans op in gebreke blijven van 0,00% tot 0,10%)
24%
25%
PD 2 (0,10%–0,20%)
15%
15%
PD 3 (0,20%–0,40%)
21%
14%
PD 4 (0,40%–0,80%)
14%
17%
PD 5 (0,80%–1,60%)
13%
17%
PD 6 (1,60%–3,20%)
6%
7%
PD 7 (3,20%–6,40%)
5%
4%
PD 8 (6,40%–12,80%)
1%
2%
PD 9 (hoogste risico, 12,80%–100,00%)
1%
1%
100%
100%
Impaired kredieten
3 257
3 310
Bijzondere waardeverminderingen
1 933
1 943
222
185
0.07%
0.13%
0.58%
0.26%
Kredietportefeuille naar risicoklasse, deel van de portefeuille2, in procenten van de Exposure at Default6
Totaal Impaired kredieten3, PD 10+11+12; in miljoenen euro of in procenten
Portefeuillegerelateerde waardeverminderingen Kredietverliesratio, negatieve getallen duiden op een positieve invloed op het resultaat België (retail- en private banking activiteiten) Centraal- en Oost-Europa en Rusland Merchantbanking (zonder Centraal- en Oost-Europa en Rusland)
-0.01%
0.02%
0.14%
0.11%
Uitstaand bedrag
2 157
2 329
Bijzondere waardeverminderingen voor non-performing kredieten
1 488
1 456
België (retail- en private banking activiteiten) Centraal- en Oost-Europa en Rusland Merchantbanking (zonder Centraal- en Oost-Europa en Rusland)
1.5%
1.6%
2.4%
2.1%
1.3%
1.0%
Totaal
1.6%
1.5%
69%
63%
100%
91%
Totaal
Non-performing (NP) kredieten, PD 11+12; in miljoenen euro of in procenten
Non-performing ratio
Dekkingsratio Bijzondere waardeverminderingen op non-performing kredieten/uitstaande non-performing kredieten Bijzondere en op portefeuillebasis berekende waardeverminderingen op performing en non-performing kredieten/uitstaande non-performing kredieten
1 De indeling werd verfijnd sinds medio 2007. Bedrijfskapitaalkredieten omvatten budgetfaciliteiten en revolving faciliteiten voor bedrijfskapitaal. De investeringskredieten omvatten termijnkredieten, hypothecaire kredieten en andere aflossings- en revolving faciliteiten voor investeringsdoeleinden. Andere kredieten worden vermeld onder Gemengde lijnen. 2 Enkele delen van de portefeuille waarvoor nog geen opdeling in risicoklassen beschikbaar is, zijn uitgesloten (voornamelijk de portefeuille van Absolut Bank). De gegevens voor 2006 werden aangepast om met de nieuwe consolidatiekring rekening te houden. De belangrijke verschuiving van PD 3 naar PD 4 en PD 5 in 2007 is voornamelijk toe te wijzen aan een verbeterd PD- model voor IIB Homeloans, waardoor het merendeel van diens leningen in een slechtere risicoklasse terechtkwam. Gezien echter de zeer lage Loss Given Default toepasbaar op deze portefeuille is de invloed van de wijzigingen in PD-klassen op de kwaliteit van de totale portefeuille minimaal. 3 Cijfers wijken af van gegevens in toelichting 20 in het hoofdstuk Geconsolideerde jaarrekening wegens verschillen in consolidatiekring. 4 Voor Tsjechië en Slowakije bedraagt de kredietverliesratio 0,27%, voor Hongarije 0,62%, voor Polen -0,34% en voor Rusland 0,21% op 31 december 2007. 5 Geauditeerde cijfers. 6 Geauditeerde cijfers (met uitzondering van de range of kans op in gebreke blijven).
p. 21
Andere kredietrisico’s Naast de kredietrisico’s verbonden aan de kredietportefeuille zijn er ook nog kredietrisico’s die verband houden met andere bankactiviteiten. De belangrijkste worden in de tabel weergegeven. Commerciële transacties op korte termijn. Deze kredietvorm is gerelateerd aan de financiering van export of import en omvat alleen het risico op financiële instellingen. Het gaat om documentaire kredieten, pre-exportfinancieringen, postimportfinancieringen en aanverwante, met een looptijd van hooguit 2 jaar. Eind 2007 bedroeg de commerciële risicopositie 1,8 miljard euro (uitstaand bedrag). Niettegenstaande het hoge aandeel van non-investment grade-banken in de risicopositie (ruwweg 45%), zijn de verliezen historisch zeer laag, in het bijzonder voor documentaire kredieten. Het risicobeheer met betrekking tot deze activiteit gebeurt op basis van limieten per financiële instelling en per land of landengroep. Effecten in de handelsportefeuille. Het emittentenrisico (potentieel verlies als gevolg van een in gebreke blijven van de emittent) in de handelsportefeuille bedroeg 3,7 miljard euro per einde 2007. KBC Financial Products (KBC FP) tekent voor 0,8 miljard euro van dit totaalbedrag. Bij KBC FP wordt het emittentenrisico gemeten op basis van het geschatte verwachte verlies bij een in gebreke blijven van de emittent, uitgaand van de huidige marktwaarde en rekening houdend met een verwachte recuperatie volgens het type emissie (gewaarborgd of niet). Daarnaast wordt bij KBC FP alleen rekening gehouden met tegenpartijrisico dat optreedt bij longposities. De rapportering van kredietrisico’s houdt dus geen rekening met de emittenten waarbij per saldo een shortpositie bestaat. Het emittentenrisico van de andere (niet-KBC FP-)entiteiten bedroeg 2,9 miljard euro, gemeten op basis van de marktwaarde van de effecten. Het emittentenrisico wordt beperkt door het gebruik van limieten, zowel per emittent als per ratingklasse. In de tabel is het emittentenrisico gemeten zoals hier beschreven. De risicopositie in Asset Backed Securities in de handelsportefeuille is niet opgenomen in dit cijfer (zie paragraaf over Kredietgebonden beleggingen en positie in subprimes). Tegenpartijrisico van professionele transacties (plaatsingen bij professionele tegenpartijen en verhandelen van derivaten). Dit weerspiegelt het potentiële verlies op transacties wanneer de tegenpartij haar verplichtingen niet zou nakomen. De in de tabel weergegeven bedragen zijn de presettlementrisico’s van de groep, gemeten als de som van de (positieve) huidige vervangingswaarde (mark-to-market) van een transactie en de toepasselijke toeslag bepaald volgens de huidige risicometingsmethode onder Basel II. Eind 2007 bedroeg het totaal presettlementrisico van de groep circa 31 miljard euro. Plaatsingen maken iets minder dan 40% daarvan uit. Het overgrote deel van de plaatsingen staat uit op banken met een investment grade-rating. De risico’s worden beperkt door het gebruik van limieten (afzonderlijke limieten voor zowel presettlement- als settlementrisico) per tegenpartij. Bovendien wordt waar mogelijk gebruikgemaakt van close-out netting en zekerheden. Met het oog op netting moeten derivatentransacties worden gedocumenteerd volgens de ISDA-92 of ISDA-2002 Master Agreements. In het geval van transacties in het kader van repos is netting maar mogelijk als een Global Master Repurchase Agreement (GMRA) is afgesloten. Bovendien zijn nettingregels vastgelegd voor elke relevante jurisdictie en voor elk relevant product, en wel op basis van door de International swap and derivatives Association (ISDA) gepubliceerde rechtskundige adviezen. Zekerheden worden alleen in aanmerking genomen als de betrokken activa worden beschouwd als risicobeperkend voor berekeningen van het reglementair kapitaal (Basel II). Dat impliceert onder andere dat er voldoende juridische zekerheid is over de eigendom van de zekerheid voor elke relevante jurisdictie. Overheidseffecten in de beleggingsportefeuille. De risicopositie ten aanzien van overheden bedroeg 32,1 miljard euro per einde 2007, gemeten in termen van boekwaarde, en is in hoofdzaak te situeren bij EU-overheden (in het bijzonder België) met een miniem kredietrisico. Lokale of regionale overheden vormen maar een fractie van het uitstaande risico (0,2 miljard euro). Het aanzienlijke risico op overheden moet worden gezien binnen het herbeleggingsbeleid (zie ALM). Er zijn evenwel ook limieten met betrekking tot het kredietrisico, zeker voor overheden met een interne rating van minder dan AA.
Andere kredietrisico’s1
31-12-2006
31-12-2007
1.3
1.8
België (retail- en private banking activiteiten)
3%
3%
Centraal- en Oost-Europa en Rusland
7%
6%
90%
91%
100%
100%
2.3
3.7
België (retail- en private banking activiteiten)
0%
0%
Centraal- en Oost-Europa en Rusland
6%
5%
94%
95%
100%
100%
22.3
31.0
Commerciële transacties op korte termijn Bedrag, in miljarden euro4 Naar activiteit, in procenten
Merchantbanking (zonder Centraal- en Oost-Europa en Rusland) Totaal Emittentenrisico2 Bedrag, in miljarden euro4 Naar activiteit, in procenten
Merchantbanking (zonder Centraal- en Oost-Europa en Rusland) Totaal Tegenpartijrisico van professionele transacties3 Bedrag, in miljarden euro4
p. 22
Naar activiteit, in procenten België (retail- en private banking activiteiten) Centraal- en Oost-Europa en Rusland Merchantbanking (zonder Centraal- en Oost-Europa en Rusland) Totaal
5%
0%
16%
18%
79%
82%
100%
100%
36.6
32.1
Overheidsobligaties in de beleggingsportefeuille Bedrag, in miljarden euro4 Naar activiteit, in procenten België (retail- en private banking activiteiten) Centraal- en Oost-Europa en Rusland Merchantbanking (zonder Centraal- en Oost-Europa en Rusland) Totaal
8%
8%
21%
28%
71%
64%
100%
100%
1 Exclusief Absolut Bank and Economic and Investment Bank (m.u.v. de overheidsobligaties in de beleggingsportefeuille). 2 Exclusief OESO-overheidsobligaties. 3 Na aftrek van zekerheden en netting. Opdeling naar activiteit is benaderend. 4 Geauditeerde cijfers.
Landenrisico’s Het landenrisico wordt bewaakt door het instellen van limieten per land en per looptijd. Het wordt berekend per land afzonderlijk, volgens een voorzichtige methodiek (zie verder). Voorstellen voor het instellen of veranderen van landenlimieten worden gecentraliseerd op het hoofdkantoor en, na onafhankelijk kredietadvies, voorgelegd aan het bevoegde beslissingsechelon. Bij het afsluiten van elke nieuwe transactie moet men nagaan of er beschikbare ruimte is op de landenlimiet en, indien relevant, de betrokken sublimieten. Methodiek voor de berekening van het landenrisico De volgende risico’s worden opgenomen: kredieten (inclusief zogenaamde middellange- en langetermijnexportkredieten, IFC B-leningen en uitvoeringsrisico’s); obligaties en aandelen uit de beleggingsportefeuille; plaatsingen en (het gewogen risico van) andere professionele transacties (zoals valutatransacties en swaps); commerciële transacties op korte termijn (zoals documentaire kredieten en pre-exportfinancieringen).
• • • •
In principe worden individuele transacties volgens onderstaande regels aan de landenlimieten toegewezen: Volwaardige garanties verleggen het landenrisico naar het land van de garant. Transacties met een buitenlands kantoor van een hoofdzetel worden aan het land van het kantoor toegewezen, tenzij de rating van het land van de hoofdzetel lager is dan die van het land van het kantoor (dan: toewijzing aan het land van de hoofdzetel); • Risico’s in de nationale munt van de tegenpartij en risico’s met betrekking tot landen van het eurogebied worden niet opgenomen, maar worden afzonderlijk gerapporteerd.
• •
Landenrisico exclusief transacties in lokale munt * Totaal In miljoenen euro, 31-12-2007
WestEuropa Centraal - en (exclusief Oosteuro- Europa gebied)
Azië
Noord- Midden- LatijnsAmerika Oosten Amerika
Afrika Oceanië
Internationale instellingen
Per transactietype IFC B-leningen
41
2
1
26
0
0
5
1
0
1063
84
507
31
11
54
223
153
2
0
18 708
4 976
7 791
2 271
2 566
516
287
139
135
27
Obligaties en aandelen
8 929
3 930
2 329
531
1 473
106
322
0
76
161
Professionele transacties, gewogen Middellange- en langetermijnexportfinancieringen Commerciële transacties op korte termijn
5 028
2 389
1 014
947
273
141
243
1
12
8
164
4
39
6
0
5
8
102
0
0
Uitvoeringsrisico's Andere kredieten
6
1 484
42
283
415
11
529
108
95
1
0
35 418
11 428
11 964
4 227
4 333
1 350
1 196
490
227
203
Maximaal 1 jaar
11 918
3 074
3 959
2 661
860
683
477
112
56
35
Meer dan 1 jaar
23 500
8 353
8 005
1 566
3 474
667
719
378
171
168
Totaal
35 418
11 428
11 964
4 227
4 333
1 350
1 196
490
227
203
Totaal Naar restlooptijd
* Economic and Investment Bank (Bulgarije) is nog niet opgenomen.
p. 23
Interne kredietrisicomodellen en Basel II Om kredietrisico’s te kwantificeren, zijn in de groep diverse ratingmodellen ontwikkeld, zowel voor de bepaling van de kredietwaardigheid van debiteuren als voor de inschatting van het verwachte verlies van de verschillende types van transacties. Op basis van die modellen wordt het kredietrisicobeheer ondersteund, onder meer met betrekking tot de prijsstelling en het kredietproces (acceptatie en bewaking) en het bepalen van de op portefeuillebasis berekende bijzondere waardeverminderingen. Een aantal modellen zijn gemeenschappelijk voor de hele groep (bijvoorbeeld voor overheden, banken, grote ondernemingen en projectfinanciering), andere zijn toegespitst op specifieke geografische markten (kmo’s, particulieren, enz.). In de hele groep wordt dezelfde interneratingschaal gebruikt. Sinds 2007 vormen die modellen ook de basis voor de berekening van de reglementaire kapitaalsvereisten voor kredietrisico. KBC opteert met andere woorden voor de Internal Rating Based (IRB)-benadering. KBC zal in eerste instantie de IRB Foundation-benadering gebruiken, maar voorziet een overstap naar Advanced in 2011. De overstap naar Basel II IRB Foundation gebeurt in fasen, maar KBC Bank NV en de meeste van haar belangrijke dochterondernemingen zijn al overgestapt in 2007. Een aantal andere belangrijke groepsmaatschappijen (K&H Bank, Kredyt Bank, Absolut Bank, Centea en de Antwerpse Diamantbank) zullen in 2008 overstappen naar de standaardbenadering van Basel II en de IRB Foundation-benadering gebruiken in 2009–2010 (onder voorbehoud van goedkeuring door de toezichthouder). Vanaf 2008 zullen de andere (minder belangrijke) entiteiten van de KBC-groep de standaardbenadering volgen. De grootscheepse introductie van de ratingmodellen in het netwerk heeft niet alleen het risicobewustzijn gestimuleerd, maar resulteert ook in een voortdurende toetsing van de modellen aan de markt. Het onderhoud van de ratingmodellen is immers even belangrijk als de ontwikkeling ervan. Een passend kader met betrekking tot de governance van de levenscyclus voor risicomodellen is dan ook gecreëerd, met een functiescheiding tussen het eigenaarschap van de modellen (kredietfunctie) en de validatie ervan (Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep). Een Modelcomité op groepsniveau is verantwoordelijk voor de uiteindelijke validatie van alle modellen.
Kredietgebonden beleggingen en positie in subprimes De tabel toont de positie van KBC in kredietgebonden beleggingen, die bestaan uit: • de Hoofdportefeuille CDO’s, die bestaat uit CDO’s met enkele asset-backed securities als onderliggende activa, in de boeken van de groep; • de Atomiumportefeuille, die is samengesteld uit kredietgebonden beleggingen van het vroegere conduit Atomium, nu opgenomen op de balans van de groep; • Andere portefeuilles, die bestaan uit andere kredietgebonden instrumenten waarvoor het grootste deel van de onderliggende activa Europese activa zijn. Het subprimegerelateerde kredietrisico van de Hoofdportefeuille CDO’s is beperkt doordat: • het aandeel Amerikaanse subprimehypotheken binnen de pool van onderliggende activa erg beperkt is (zie tabel); het merendeel van de onderliggende activa van de CDO’s zijn bedrijfsschulden; • het aangehouden CDO-papier alleen tranches met een hoge rating (waarvan 63% super senior en 25% AAA) betreft en hoge attachment points heeft (waardoor er al aanzienlijke verliezen van subprimeactiva mogen voorkomen alvorens er een invloed is); bovendien werden de aandelen- en junior tranches geprovisioneerd op het moment van uitgifte; • alle CDO’s in de portefeuille werden uitgegeven en worden actief beheerd worden door KBC Financial Products, wat effectieve vervanging van activa mogelijk maakt wanneer dat nodig is. Het subprimegerelateerde kredietrisico van de Atomiumportefeuille is eveneens beperkt doordat slechts een beperkt deel van de effecten is gerelateerd aan subprime RMBS (zie tabel); bovendien hebben alle effecten een rating AAA. De Andere portefeuilles hebben geen subprimerisico. Per 31 december 2007 leed de groep geen kredietverliezen op die portefeuilles. Er was wel een negatieve invloed op de nettowinst door de marking-to-market van de Hoofdportefeuille CDO’s met onderliggende asset-backed securities (zie tabel; omdat het gaat om synthetische CDO’s en dus besloten derivaten, zijn de wijzigingen van de marktwaardering opgenomen in winst en verlies) en een negative invloed op het eigen vermogen door de marking-tomarket van de Atomiumportefeuille en de Andere portfeuilles (zie tabel).
p. 24
Kredietgebonden beleggingen* KBC-groep, 31-12-2007 Omschrijving Bedrag, in Rating van miljarden aangehouden euro effecten
Waarvan subprime RMBS
Geleden kredietverliezen
Hoofdportefeuille CDO’s
4,2
100% investment grade
13% subprimeRMBS onderliggend
Geen
Atomiumportefeuille
2,0
100% investment grade (100% AAA) 100% investment grade
33% subprimeRMBS
Geen
Geen subprimerisico
Geen
Andere portefeuilles
6,0
Waardecorrecties door marking-tomarket van de instrumenten, in miljoenen euro Op winst-en-verlies: 103 (vóór belasting) of 67 (na belasting) Op eigen vermogen: 107 (vóór belasting) of 72 (na belasting) **
* Exclusief de notes, aangehouden door KBC, van het interne effectiseringsvehikel van KBC, Home Loan Invest (hoofdzakelijk aangelegd voor thesauriedoeleinden). ** Daarnaast is er ook een beperkte invloed op winst-en-verlies (13 miljoen euro (vóór belasting) of 8 miljoen euro (na belasting)) met betrekking tot het tradingboek.
Risico op kredietverzekeraars De groep heeft geen direct tegenpartijrisico (directe kredietfaciliteiten) op kredietverzekeraars (MBIA, Ambac, FSA, enz.). Het indirecte risico bestaat uit een herverzekeringsdekking verleend door deze instellingen voor de CDO's, een onderliggende risicopositie op deze instellingen in de CDO’s, en risicoverlagende zekerheden (credit enhancements) ontvangen van die instellingen voor liquiditeitsfaciliteiten van KBC voor tegenpartijen uit de sectoren overheidsfinanciën en gezondheidszorg (en ook een paar zeer beperkte faciliteiten voor die instellingen in het kader van de kredietverlening aan lokale overheden). De risicopositie inzake herverzekeringen voor de CDO’s werd afgedekt voor een bedrag van 39 miljoen euro (15% van de positieve vervangingswaarde van de uitstaande kredietderivaten). Aangezien de onderliggende public finance tegenpartijen van de bovengenoemde liquiditeitsfaciliteiten hoge ratings hebben (32% AA en 68% A), is de kans dat zij in gebreke blijven zeer klein en is het bijgevolg ook zeer onwaarschijnlijk dat KBC de dekking van de kredietverzekeraars zal moeten inroepen.
Asset-Liability Management Omschrijving Asset-Liability Management (ALM) betreft het beheer van de structurele risico’s ten aanzien van de macroeconomische risico’s die KBC loopt. Die omvatten onder meer: • het renterisico, • het aandelenrisico, • het vastgoedrisico, • het wisselkoersrisico, • het inflatierisico, • het kredietrisico (beperkt tot de beleggingsportefeuilles). Met structurele risico’s worden alle risico’s bedoeld die inherent deel uitmaken van de commerciële activiteit van KBC of de langetermijnposities aangehouden door de groep (bank). De tradingactiviteiten vallen daar dus niet onder. De structurele risico’s kunnen ook worden omschreven als de combinatie van: onevenwichtigheden in de bankactiviteiten verbonden aan het aantrekken van werkmiddelen door het kantorennetwerk en de aanwending ervan (via onder meer kredietverlening); de risico’s verbonden aan het aanhouden van een beleggingsportefeuille ter herbelegging van het eigen vermogen; de structurele wisselkoerspositie, die voortvloeit uit de activiteiten in het buitenland (participaties in vreemde valuta’s, geboekte resultaten van buitenlandse vestigingen).
p. 25
Bewaking van het ALM-risico De belangrijkste rol van het ALM is de optimalisatie van het risico-rendementprofiel van de groep binnen de risicotolerantielimieten vastgelegd door de Raad van Bestuur. Het Groeps-ALCO beheert en bewaakt de ALM-risico’s en is verantwoordelijk voor de uitwerking van een kader voor de identificatie, de meting en het toezicht op de ALMactiviteiten en de strategische beleggingsbeslissingen voor de hele groep. Bij de dochtermaatschappijen buiten het eurogebied fungeren lokale ALCO’s. Binnen het Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep is een team belast met de ondersteuning van het GroepsALCO en de uitbouw van het ALM-risicobeheer. Dergelijke teams bestaan ook bij de dochtermaatschappijen buiten het eurogebied. De ALM-strategie wordt lokaal geïmplementeerd door frontofficefuncties en de werking van deze frontofficefuncties wordt gecoördineerd door een centrale investeringsfunctie die verantwoordelijk is voor de coördinatie van de diverse ALM-strategieën. De belangrijkste elementen van het ALM-raamwerk binnen KBC zijn: •
de focus op economische waarde als hoeksteen van het ALM-beleid, met daarnaast aandacht voor maatstaven als boekhoudkundige inkomsten, solvabiliteit en liquiditeit;
•
het gebruik van een uniforme ALM-meetmethodologie voor bankactiviteiten, gebaseerd op reëlewaardemodellen die een omschrijving bieden van de ontwikkeling van de waarde van een productgroep in verschillende marktscenario’s en die worden vertaald in replicating portfolios (combinaties van marktinstrumenten die het mogelijk maken de betrokken productgroepen af te dekken met het minste risico);
•
het gebruik van een Value-at-Risk (VAR)-meetmethode voor de verschillende risicocategorieën binnen de hele groep in het kader van de risicobudgettering en -begrenzing. Deze VAR meet het maximale verlies dat kan optreden over een tijdshorizon van één jaar bij een 99% betrouwbaarheidsniveau als gevolg van rentebewegingen en andere marktwaardeschommelingen; sommige risicoparameters (namelijk inflatieverwachting, vastgoedramingen, correlatie verbonden aan die risicoklassen) zijn gebaseerd op adviezen van experts;
•
de bepaling van een ALM-VAR-limiet op groepsniveau en de verdeling van die limiet in verschillende risicosoorten en entiteiten;
•
het gebruik van de VAR, die berekend wordt op basis van reëlewaardemodellen voor niet-looptijdgebonden producten, rekening houdend met verschillende in de portefeuille ingebedde opties en garanties. Die opties worden echter niet allemaal op stochastische basis gewaardeerd (vervroegde aflossingen bij hypotheken). De VAR is gebaseerd op een variance-covariance techniek en een normale distributie van risicoparameters.
Het VAR-limietenraamwerk op groepsniveau wordt vertaald in meer pragmatische risicolimieten voor de verschillende groepsmaatschappijen en de individuele ALM-posities (zie verder). ALM-risico van KBC Bank, verdeling naar risicotype (VAR 99%, 1 jaar tijdshorizon, marginale contributie van verschillende risicosoorten in de VAR)* 31-12-2006
31-12-2007
Renterisico
1.02
0.65
Aandelenrisico
0.14
0.20
Vastgoedrisico
0.02
0.03
Andere risico’s**
0.01
0.01
Totaal gediversifieerde VAR (groep)
1.19
0.91
In miljarden euro
* Exclusief Absolut Bank.en een aantal kleine groepsmaatschappijen ** Wisselkoersrisico, inflatierisico, tegenpartijrisico en rentevolatiliteitsrisico.
ALM in 2007: Renterisico De ALM-renteposities van de bank worden beheerd op basis van een marktgerichte interne prijsstelling voor looptijdgebonden producten en een replicating portfolio-techniek, op dynamische basis herzien, voor de nietlooptijdgebonden producten (bijvoorbeeld zicht- en spaarrekeningen). Het eigen vermogen van de bank wordt belegd in vaste activa, strategische participaties en overheidsobligaties. Daarnaast kan de bank ook renteposities aanhouden, gericht op het verwerven van rente-inkomsten, zowel in de obligatieportefeuille die dient ter herbelegging van het eigen vermogen als in een op korte termijn gefinancierde obligatieportefeuille.
p. 26
KBC meet renterisico’s door middel van twee hoofdtechnieken, namelijk Basis-Point-Value (BPV) en de al vermelde Value-at-Risk (VAR). De BPV geeft de waardeverandering van de portefeuille weer bij een daling van de rentevoeten over de volledige curve met 10 basispunten (positieve cijfers wijzen op een stijging van de waarde van de portefeuille). BPV-limieten worden zo bepaald dat de renteposities samen met de overige ALM-posities binnen de totale VARlimieten blijven. Daarnaast worden ook technieken gehanteerd zoals rentevoetgevoeligheidsanalyse (gap analysis), durationbenadering, scenarioanalyse en stresstests (zowel vanuit een economischewaardeperspectief als vanuit inkomstenperspectief). De tabel illustreert de ontwikkeling van het renterisico van de bank in 2006 en 2007. De renteposities werden verder afgebouwd sinds het tweede kwartaal van 2007, als gevolg van veranderde renteverwachtingen.
BPV van het ALM-boek, KBC Bank* In miljoenen euro Gemiddelde 1kw2006
75
Gemiddelde 2kw2006
87
Gemiddelde 3kw2006
89
Gemiddelde 4kw2006
74
31-12-2006
67
Maximum in 2006
94
Minimum in 2006
65
Gemiddelde 1kw2007
70
Gemiddelde 2kw2007
54
Gemiddelde 3kw2007
41
Gemiddelde 4kw2007
41
31-12-2007
43
Maximum in 2007
74
Minimum in 2007
37
* Exclusief Absolut Bank en Economic and Investment Bank en een aantal kleine groepsmaatschappijen
Conform Basel II wordt regelmatig een 2%-stresstest uitgevoerd. Die zet het gehele renterisico van de bankportefeuille (bij een parallelle beweging van de rente met 2%) af tegen het eigen vermogen. Op het niveau van de KBC-bankgroep bedroeg dat risico 5,06% op 31 december 2007 (ruim onder de 20%, wat het niveau is waarop een bank wordt beschouwd als outlier bank, met een hoger reglementair kapitaalbeslag als gevolg). In de tabel wordt de boekwaarde van activa en passiva ingedeeld naar de vroegste van contractuele herberekeningsdatum en vervaldag, als indicatie van de periode waarvoor de rente vast is. Derivaten, die hoofdzakelijk worden gebruikt om het risico als gevolg van schommelingen van rentevoeten te beperken, werden meegeteld volgens hun gecontracteerd bedrag en repricingdatum. Renterisicogap ALM-boek (inclusief derivaten, KBC Bank)* In miljoenen euro ≤ 1 maand 1-3 maanden 3–12 maanden
1-5 jaar
5–10 jaar
> 10 jaar
Nietrentedragend
Totaal
31-12-2006, derivaten inbegrepen bij de in- en uitstromen Kasinstromen
66 219
39 924
58 902
109 792
49 133
20 506
21 517
365 994
Kasuitstromen
77 633
34 177
59 790
112 979
41 560
16 157
23 697
365 994
Renterisicogap
-11 414
5 746
-887
-3 186
7 572
4 349
-2 180
-
31-12-2007, derivaten apart opgenomen Kasinstromen
35 952
17 181
30 396
63 168
31 162
16 179
20 803
214 841
Kasuitstromen
54 404
20 438
29 984
58 513
20 907
7 041
23 553
214 841
Derivaten, rentegebonden
11 498
6 843
9
-6 266
-6 158
-5 926
-
-
Renterisicogap
-6 954
3 586
420
-1 611
4 097
3 212
-2 750
-
* Exclusief Absolut Bank en Economic and Investment Bank en een aantal kleine groepsmaatschappijen
p. 27
De tabel illustreert de invloed van een stijging van de rentecurve met 1%, op de posities op de datum van verslaggeving. Invloed van een parallelle stijging van de rentecurve met 1% voor KBC Bank* In miljoenen euro Invloed op de nettowinst, IFRS
Totaal
Invloed op de economische waarde
2006
2007
2006
2007
53
60
-728
-459
* Exclusief Absolut Bank en een aantal kleine groepsmaatschappijen
ALM in 2007: Aandelenrisico Het aandelenrisico wordt bewaakt door middel van een VAR-techniek (99% eenzijdig betrouwbaarheidsinterval, tijdshorizon van één jaar), waarbij een limiet is vastgelegd voor het totale aandelenrisico van de ALM-activiteiten van de groep. De tabel geeft een overzicht van de gevoeligheid van de inkomsten en de economische waarde voor schommelingen op de aandelenmarkten. Dat totale risico omvat ook de gevoeligheid van niet-genoteerde aandelen in de verschillende portefeuilles. Invloed van een 10%-daling van de aandelenmarkten* In miljoenen euro Invloed op de economische waarde
Invloed op de nettowinst, IFRS
Totaal
2006
2007
2006
2007
-37
-45
-46
-84
* Exclusief Absolut Bank en een aantal kleine groepsmaatschappijen. De cijfers van 2006 werden herrekend.
ALM in 2007: Vastgoedrisico Binnen de vastgoedactiviteiten van de groep wordt een beperkte vastgoedbeleggingsportefeuille aangehouden met het oog op de realisatie van meerwaarden op lange termijn. De tabel geeft een overzicht van de gevoeligheid van de economische waarde voor schommelingen op de vastgoedmarkten. Invloed van een 10%-daling van de vastgoedprijzen* In miljoenen euro Invloed op de economische waarde
Totaal
2006
2007
-70
-73
* Exclusief Absolut Bank en een aantal kleine groepsmaatschappijen.
ALM in 2007: Wisselkoersrisico Bij het beheer van de structurele wisselposities volgt KBC een voorzichtige politiek, die er in essentie in bestaat het wisselrisico te vermijden. De wisselposities in de ALM-boeken van de entiteiten met een handelsportefeuille worden overgedragen naar de handelsportefeuille, waar ze worden beheerd binnen de toegekende handelslimieten. De wisselpositie van entiteiten zonder handelsportefeuille en van andere entiteiten moet worden afgedekt indien ze belangrijk is. Participaties in vreemde valuta’s worden in principe voor het bedrag van de nettoactiva, exclusief goodwill, gefinancierd door een lening in de desbetreffende vreemde munt.
p. 28
Liquiditeitsrisicobeheer Omschrijving Het liquiditeitsrisico is het risico dat een bedrijf niet in staat zou zijn om een toename van activa te financieren of verplichtingen na te komen, tenzij tegen onaanvaardbare kosten.
De voornaamste doelstelling van het liquiditeitsbeheer van KBC is de groep te financieren en ervoor te zorgen dat de kernactiviteiten van de groep zelfs in ongunstige omstandigheden inkomsten blijven voortbrengen.
Bewaking van het liquiditeitsrisico Het liquiditeitsbeheerkader en de liquiditeitslimieten worden vastgelegd door het Groeps-ALCO. Het operationele liquiditeitsbeheer is georganiseerd binnen Group Treasury, met een centralisatie van de collateralmanagementactiviteiten en van het aantrekken van langetermijnfondsen. De eerstelijnsverantwoordelijkheid voor het operationele liquiditeitsbeheer ligt bij de respectieve groepsentiteiten, aangezien zij het best de specifieke kenmerken van hun lokale producten en markten kennen en rechtstreeks de contacten onderhouden met lokale regelgevers en dergelijke. Het liquiditycontingencyplan voorziet echter in een escalatie naar het groepsniveau ingeval de liquiditeitsmoeilijkheden lokaal een bepaald niveau overschrijden. De liquiditeitsrisico’s worden ook dagelijks samengevoegd en centraal bewaakt, en worden periodiek gerapporteerd aan het Groeps-ALCO en het Auditcomité. In de eerste helft van 2007 werd een verfijnd liquiditeitskader opgezet dat steunt op de volgende pijlers: •
Het contingencyliquiditeitsrisico Contingencyliquiditeitsrisico wordt beoordeeld op basis van verschillende liquiditeitsstresstests die meten hoe de liquiditeitsbuffer van de KBC-groepsbanken verandert in stresssituaties. De liquiditeitsbuffer is gebaseerd op veronderstellingen inzake liquiditeitsuitstroom (zoals het gedrag van de retail- en professionele cliënten, de opname van bevestigde kredietlijnen etc.) en op veronderstellingen inzake instromen uit liquiditeitsverhogende acties (zoals het belenen van de obligatieportefeuille en het verminderen van ongedekte interbancaire kredietverlening). De liquiditeitsbuffer moet volstaan om de liquiditeitsbehoeften te dekken (nettokas- en collateraluitstromen) over 1. de periode die nodig is om het vertrouwen van de markt in de groep te herstellen na een KBC-gebonden gebeurtenis en 2. de periode die de markten nodig hebben om te herstellen van een algemene marktgebeurtenis. Het algemene doel van het liquiditeitskader is voldoende liquiditeit te behouden in noodsituaties, zonder toevlucht te nemen tot liquiditeitsverhogende acties die aanzienlijke kosten meebrengen of de kernactiviteiten van de bankgroep verstoren.
•
Structureel liquiditeitsrisico De financieringsstructuur van de groep wordt zo beheerd dat er een substantiële diversificatie wordt behouden, dat financieringsconcentraties worden geminimaliseerd en dat de mate van afhankelijkheid van wholesalefinanciering (met en zonder repos) beperkt blijft. Daartoe wordt de verwachte structuur van de balans regelmatig herzien en worden de gepaste financieringsstrategieën en -opties uitgewerkt en geïmplementeerd. Het liquiditeitskader van KBC garandeert dat de nettofinanciering uit niet-kernbronnen op elk moment wordt beperkt tot de liquiditeitsbuffer, bestaande uit overheidsobligaties en andere bij de ECB herfinancierbare effecten. De tabel toont de financieringsmix van de KBC-groep. KBC Bank :financieringsbronnen
31-12-2006
31-12-2007
Deposito’s van kredietinstellingen en beleggingsondernemingen*
24%
28%
Deposito’s van cliënten
53%
51%
Niet-achtergesteld schuldpapier
21%
19%
Achtergestelde schuld Totaal In miljoenen euro
2%
3%
100%
100%
223 327
252 304
* Als repotransacties worden uitgesloten, maken deposito’s van kredietinstellingen en beleggingsondernemingen slechts 22% uit van de financieringsmix in 2007.
•
Operationeel liquiditeitsrisico Het operationeel liquiditeitsbeheer gebeurt in de thesaurieafdelingen en is gebaseerd op ramingen van de financieringsbehoeften, rekening houdend met vervaldagen en verwachte opvragingen van spaar- en zichtgelden en aanvullende financieringsbehoeften door niet-opgenomen kredietlijnen en dergelijke. Het operationele liquiditeitsbeheer wordt per entiteit en op groepsniveau bewaakt door het Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep.
p. 29
Als illustratie van het liquiditeitsrisico worden in de tabel kasinstromen en kasuitstromen op balansdatum gegroepeerd naar restlooptijd (tot contractuele vervaldag). Het verschil tussen de kasinstromen en kasuitstromen is de nettoliquiditeitsgap (net liquidity gap). De kolom ‘niet-bepaald’ bestaat voornamelijk uit deposito’s die onmiddellijk betaalbaar zijn en de beschikbare marge op bevestigde kredietlijnen. De cijfers van 2006 werden herrekend om te voldoen aan de nieuwe IFRS 7-vereisten. Liquiditeitsrisico, KBC bank* In miljoenen euro ≤ 1 maand
1-3 maanden
3–12 maanden
1-5 jaar
5–10 jaar
> 10 jaar Niet bepaald
Totaal
31-12-2006 Kasinstromen
86 359
28 437
33 512
66 452
34 817
25 091
35 507
310 175
Kasuitstromen
105 884
32 982
30 196
25 048
8 592
7 722
140 132
350 556
Nettoliquiditeitsgap
-19 524
-4 545
3 316
41 404
26 225
17 370
-104 625
-40 381
31-12-2007 Kasinstromen
90 441
41 584
42 241
64 361
32 852
26 091
45 514
343 085
Kasuitstromen
107 598
44 357
32 034
34 401
10 986
9 390
150 734
389 500
Nettoliquiditeitsgap
-17 157
-2 772
10 207
29 960
21 866
16 701
-105 220
-46 415
* Exclusief Absolut Bank en Economic and Investment Bank. De cijfers van 2006 werden herzien.
Marktrisicobeheer Omschrijving Het marktrisico is de mogelijke negatieve afwijking van de verwachte economische waarde van een financieel instrument veroorzaakt door marktbewegingen van rente, wisselkoersen, aandelen- of grondstoffenprijzen. Het risico van prijsschommelingen van verhandelbare effecten als gevolg van kredietrisico, landenrisico en liquiditeitsrisico maakt eveneens deel uit van het marktrisico. De rente-, valuta- en aandelenrisico’s van de bancaire niet-tradingposities zijn integraal bij de ALM-risico’s opgenomen. Het doel van marktrisicobeheer is het marktrisico van de gehele tradingpositie op groepsniveau te meten en te rapporteren, rekening houdend met de voornaamste risicofactoren en specifieke risico’s. KBC loopt marktrisico via de handelsportefeuilles van de verschillende dealingrooms in West-Europa, Centraal- en Oost-Europa, de Verenigde Staten en Azië. De klassieke dealingrooms, waarbij de dealingroom in Brussel het leeuwendeel van de limieten en risico’s voor zijn rekening neemt, richten zich vooral op de handel in renteinstrumenten; de activiteit op de wisselmarkten is traditioneel erg beperkt. De dealingrooms buiten België concentreren zich hoofdzakelijk op de bediening van de cliënten voor wat betreft geld- en kapitaalmarktproducten, de financiering van de lokale bankactiviteit en de ontwikkeling van een beperkte handel voor eigen rekening in lokale niches. Via zijn gespeciliseerde dochtermaatschappijen (KBC Financial Products – KBC FP, KBC Securities en KBC Peel Hunt) is de groep eveneens actief in de handel in aandelen en daarvan afgeleide producten. De activiteiten van KBC FP omvatten bovendien de verkoop van en de handel in gestructureerde kredietderivaten (dienstverlening in verband met hedgefondsen en de uitgifte en het beheer van Collateralised Debt Obligations) en een beperkte activiteit in de risicokapitaalverschaffing en het beheer van de Alternative Investment Management (AIM)-hedgefondsen.
Risicogovernance De Raad van Bestuur legt de marktrisicotolerantie vast door middel van een jaarlijkse herziening van de limieten. Voorafgaand aan de voorlegging van de limieten aan de Raad, geven het Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep en het Groeps-Tradingrisicocomité hun advies. Het Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep ontwikkelt, implementeert en beheert het risicobewakingssysteem en evalueert de risicomaatstaven en het limietgebruik. Het rapporteert rechtstreeks aan het senior management via het Groeps-Tradingrisicocomité. Dat comité wordt voorgezeten door de groeps-CFRO en bestaat uit vertegenwoordigers van het lijnmanagement, het risicobeheer en het topmanagement. Het operationele risico en het tegenpartijrisico van de tradingrooms worden beheerd als integraal onderdeel van marktrisicobeheer. Dat stelt de KBC-groep in staat om op basis van accurate informatie over tradingrisico’s te beslissen. In het Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep zijn de risicocoördinatoren het eerste aanspreekpunt voor de lokale tradingentiteiten van de groep wanneer ze vragen hebben over marktrisico. De verantwoordelijkheden van de
p. 30
risicocoördinatoren zijn duidelijk omschreven in risicoprotocols. Het beleid en de procedures wat betreft lokaal risicobeheer worden beschreven in een risicobeheerskaderdocument.
Bewaking van het marktrisico Het belangrijkste instrument voor de berekening en bewaking van marktrisico’s in de handelsportefeuille is de Value-atRisk-methodologie (VAR). VAR beoogt binnen een bepaald betrouwbaarheidsinterval een raming te geven van de economische waarde die een bepaalde portefeuille over een bepaalde houdperiode kan verliezen door marktrisico. De berekening neemt alleen het marktrisico van de huidige portefeuille in aanmerking en probeert niet tot een omschrijving te komen van mogelijke verliezen door verdere trading of hedging, in gebreke blijven van de tegenpartij of operationele verliezen. KBC hanteert de historische simulatiemethode (HVAR), conform de Basel II-standaarden ter zake (99% eenzijdig betrouwbaarheidsinterval, 10 dagen houdperiode, historische gegevens van minstens 250 werkdagen). In 2007 is KBC overgestapt van 250 naar 500 scenariodata, waarmee de stabiliteit verhoogd is zonder de veranderende marktomstandigheden uit het oog te verliezen. De VAR-methodiek maakt geen veronderstellingen wat betreft de verdeling van koerssprongen of onderlinge correlaties, maar gaat uit van het historische ervaringspatroon van de twee voorgaande jaren. Het VAR-model heeft ook zijn beperkingen: zo kan het niet alle potentiële extreme gebeurtenissen omvatten. Daarom worden de VAR-berekeningen aangevuld met uitgebreide stresstests. De resultaten daarvan worden voorgelegd aan het Groeps-Tradingrisicocomité. Terwijl het VAR-model mogelijke verliezen in normale marktomstandigheden berekent, tonen stresstests de invloed van bijzondere omstandigheden en gebeurtenissen met lage waarschijnlijkheid, die niet altijd worden weerspiegeld in de gewone risico-indicatoren. De historische en hypothetische stresstestscenario’s incorporeren zowel het marktrisico als de liquiditeitsaspecten van marktverstoringen. Naast de VAR-berekeningen en stresstests worden risicoconcentraties ook bewaakt via een reeks van secundaire limieten. De belangrijkste daarbij is een driedimensionele scenariolimiet, gebaseerd op bewegingen van contantkoersen, volatiliteit en creditspreads. Andere secundaire limieten zijn concentratielimieten voor aandelen en valuta’s en basis-point-valuelimieten voor het renterisico. Er gelden bovendien ook limieten voor risico’s verbonden aan opties (de zogenaamde Greeks) of voor het specifieke risico van een bepaalde emittent of een bepaald land. Een van de elementen van een gezond risicobeheer is een voorzichtige waardering. Dagelijks wordt in de middle office een onafhankelijke waardering van frontofficeposities uitgevoerd. Kan het onafhankelijke karakter van het waarderingsproces niet worden gegarandeerd (bijvoorbeeld omdat er geen betrouwbare onafhankelijke gegevens beschikbaar zijn) dan wordt een parameterherziening uitgevoerd. Waar nodig worden aanpassingen van de reële waarde (market value adjustments) toegepast in verband met close-outkosten, afwikkelingskosten, minder liquide posities en waarderingen die gebeuren via complexe modellen (modelrisico). Naast de parameterherziening wordt ook een periodieke risicocontrole uitgevoerd die alle controles omvat waarbij geen parameters getoetst worden (zoals uitgevoerd bij een parameterherziening), maar die nodig zijn voor een goed risicobeheer. Bovendien wordt voor elk nieuw product of activiteit een business case opgestart om de materiële risico’s te analyseren en na te gaan hoe die zullen worden beheerd (gemeten, beperkt, bewaakt en gerapporteerd). Voor elke nieuwe product business case moet een schriftelijk advies worden geformuleerd door het Groeps- of lokale Waarde- en Risicobeheer voor het aan het Nieuwproductcomité wordt voorgelegd.
Risicoanalyse en kwantificering Een globale VAR wordt berekend voor elke gespecialiseerde dochtermaatschappij (zoals KBC Financial Products, KBC Securities en KBC Peel Hunt) en voor alle tradingentiteiten. Voor deze laatste (zie KBC Bank in de tabel) omvat de VAR zowel de lineaire als de niet-lineaire posities van de klassieke dealingrooms, inclusief die van zustermaatschappij KBL EPB. De VAR van KBC Financial Products wordt ook in de tabel weergegeven. Per einde 2007 bedroeg de VAR van KBC Securities 0,5 miljoen euro (niet-geauditeerd; niet opgenomen in de tabel). De berekening is gebaseerd op een 1-daagse houdperiode. KBC Bank en KBC Financial Products hebben de toestemming verkregen van de Belgische regelgever om hun respectieve VAR-model te gebruiken voor de bepaling van de reglementaire kapitaalsvereisten voor de marktactiviteiten. ČSOB heeft de goedkeuring gekregen van de lokale regelgever om zijn VAR-model te gebruiken voor de bepaling van de kapitaalsvereisten. De betrouwbaarheid van het VAR-model wordt dagelijks getest met een backtest, waarbij het eendaagse VAR-cijfer wordt vergeleken met de no-action P&L (dat is het resultaat berekend op een ongewijzigde positie ten opzichte van de voorgaande dag). Dat gebeurt zowel op het topniveau als op het niveau van de verschillende entiteiten en desks. Een overzicht van de derivaten volgt in het hoofdstuk Geconsolideerde jaarrekening, Toelichting 21.
p. 31
Marktrisico, VAR, 1-daagse houdperiode* KBC Bank1 KBC Financial Products2 In miljoenen euro Gemiddelde 1kw2006
4
9
Gemiddelde 2kw2006
4
12
Gemiddelde 3kw2006
3
8
Gemiddelde 4kw2006
3
7
31-12-2006
3
5
Maximum in 2006
6
20
Minimum in 2006
2
4
Gemiddelde 1kw2007
4
10
Gemiddelde 2kw2007
4
10
Gemiddelde 3kw2007
4
13
Gemiddelde 4kw2007
5
15
31-12-2007
5
13
Maximum in 2007
7
19
Minimum in 2007
3
4
* Inclusief KBL EPB. 1 Exclusief het specifieke interestrisico, dat door andere technieken wordt gemeten. 2 Exclusief Atomium en de activiteiten in verband met fund derivatives en insurance derivatives. Voor sommige parameters werden benaderingen gebruikt.
De gemiddelde VAR-kwartaalcijfers voor KBC Bank en KBC FP bleven in 2007 vrij laag, hoewel ze iets hoger lagen dan in de tweede helft van 2006. Het hogere niveau in het derde en vierde kwartaal van 2007 werd hoofdzakelijk veroorzaakt door de toegenomen volatiliteit van de financiële markten als gevolg van de Amerikaanse hypotheekcrisis. Door de stijging van de rentevoeten nam het aantal subprimeachterstallen op de Amerikaanse huizenmarkt toe, omdat de subprimekredietnemers hun hypotheken niet meer konden herfinancieren. Dat leidde tot een sneeuwbaleffect waarbij de woningprijzen verder daalden en hypotheekverstrekkers werden gedwongen het faillissement aan te vragen. Bovendien hadden die hypotheekverstrekkers de subprimeleningen verkocht aan investeringsbanken, die ze herverpakten in collateralized debt obligations (CDO’s) en andere door hypotheek gedekte effecten (mortgage-backed securities – MBS) en ze verkochten op de secundaire markt. Bijgevolg raakten ook beleggers en hedgefondsen betrokken omdat beleggers CDO’s en andere MBS ruilden voor veilig, kortlopend schatkistpapier (T-Bills). Als gevolg van die vlucht naar kwaliteit verbreedden de creditspreads en droogde de liquiditeit op. Bovendien steeg de koersvolatiliteit aanzienlijk, wat leidde tot hogere VAR-resultaten voor KBC Bank en KBC Financial Products (zie tabel).
Risico-infrastructuur Dagelijks worden transactie-, markt- en statische gegevens ingevoerd in het risicoberekeningssysteem. Voor de berekening van zijn risico’s steunt de groep op een aantal intern en extern ontwikkelde modellen en systemen, en gebruikt hij parameters die in overeenstemming zijn met wat Basel II voorschrijft. Elk model – of het nu wordt gebruikt voor prijsstelling, om marktgegevens te verwerken zodat ze bruikbaar zijn voor de prijsmodellen of om het risico verbonden aan een bepaalde portefeuille te berekenen – wordt gevalideerd door een afzonderlijke en onafhankelijke validatie-entiteit. Bovendien wordt op regelmatige basis in het kader van interne en externe auditactiviteiten een onafhankelijke controle van de risicobewakings- en risicomeetsystemen uitgevoerd, zowel op groepsniveau als op het niveau van de tradingdochtermaatschappijen en hun lokale risico-entiteiten.
Operationeelrisicobeheer Omschrijving Operationeel risico is het risico van verliezen als gevolg van tekortschietende of falende interne procedures, mensen en systemen of externe gebeurtenissen. Operationele risico’s omvatten ook fraude, juridische, compliance- en fiscale risico’s.
Bewaking van het operationele risico De KBC-groep heeft één globaal kader voor de bewaking van het operationele risico in de volledige groep. Dat bestaat uit:
• •
een uniforme operationeelrisicotaal, één methodologie,
p. 32
• •
één pakket centraal ontwikkelde applicaties, en centrale en gedecentraliseerde rapportering.
De ontwikkeling en implementatie van dat kader wordt ondersteund door een uitgebreid operationeelrisicogovernancemodel. Het kader geldt voor alle bank- en verzekeringsentiteiten van de groep en voor alle ondersteunende activiteiten en diensten die integraal of evenredig geconsolideerd zijn of door de moedermaatschappij gecontroleerd worden. Het kader wordt geleidelijk geïmplementeerd in alle nieuwe entiteiten van de KBC-groep. Het belangrijkste uitgangspunt van het operationeelrisicobeheer is dat de ultieme verantwoordelijkheid voor het beheren van operationele risico’s ondubbelzinnig bij het lijnmanagement ligt, dat wordt ondersteund door lokale operationeelrisicobeheerders en gecontroleerd door de operationeelrisicocomités. Het Groeps-Operationeelrisicocomité (ORC) adviseert het Groeps-Directiecomité aangaande het groepskader voor het beheren van operationele risico’s. Het ORC ziet toe op de implementatie van dat kader in de hele groep – ook in de nieuwe groepsentiteiten – en bewaakt de belangrijkste operationele risico’s. Het ORC wordt voorgezeten door de groeps-CFRO. Naast het ORC zijn er diverse operationeelrisicocomités op het niveau van de divisies en van de diverse groepsmaatschappijen. Die zien van nabij toe op de praktische implementatie van het operationeelrisicobeheerskader en nemen ook concrete maatregelen, rechtstreeks of via het lijnmanagement. Alle diensten die op de een of andere manier betrokken zijn bij het beheren van operationele risico’s hebben, wanneer zij dat nodig achten, toegang tot de risicocomités. Bovendien hebben vertegenwoordigers van Interne Audit, Juridische Zaken en Compliance als waarnemer zitting in elk operationeelrisicocomité. Het Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep (WRB) is in de eerste plaats verantwoordelijk voor het uitwerken van het kader voor het beheren van de operationele risico’s in de hele KBC-groep. Dat kader wordt ter goedkeuring voorgelegd aan het ORC en het Directiecomité. Het directoraat is ook verantwoordelijk voor het toezicht op de praktische implementatie van dat kader door het lijnmanagement. WRB bewaakt ook de kwaliteit van het risicobeheersproces, analyseert de voornaamste risicodata en rapporteert aan het ORC. Het Directoraat Waarde- en Risicobeheer Groep creëert een omgeving waarin risicospecialisten (ICT Security, Compliance, Personeel, Juridische Zaken, Fiscale Zaken, enz.) kunnen samenwerken (het stellen van prioriteiten, het gebruiken van dezelfde taal en dezelfde instrumenten, uniforme rapportering, enz.). WRB wordt bijgestaan door lokale waarde- en risicobeheersafdelingen – die eveneens onafhankelijk zijn van de business – in de belangrijkste bank- en verzekeringsdochtermaatschappijen.
Bouwstenen voor het beheren van de operationele risico’s In zijn methodiek om operationele risico’s te beheren gebruikt KBC een aantal bouwstenen die alle aspecten van het operationeelrisicobeheer dekken. Dat zijn:
•
Het Verliesgegevensbestand (Loss Event Database): KBC registreert sinds 2004 op een uniforme manier alle operationele schadegevallen van 1 000 euro en meer in een centrale gegevensbank. Die gegevensbank omvat ook alle juridische vorderingen ingesteld tegen vennootschappen van de groep. Tweemaal per jaar krijgen het ORC, het Directiecomité en het Auditcomité een geconsolideerd schaderapport voorgelegd.
•
De Interne Beoordeling van Risico’s (Risk Self Assessments): Deze beoordeling heeft aandacht voor huidige (= overblijvende) belangrijke operationele risico’s op kritieke punten in het proces of de organisatie, die nog niet volledig zijn verholpen.
•
De Groepsstandaarden (Group Standards): KBC heeft een 40-tal groepsstandaarden gedefinieerd die tot doel hebben om belangrijke operationele risico’s op een uniforme manier te beheren. De groepsstandaarden zijn van toepassing in en worden opgelegd aan de hele groep. Elke entiteit van de groep moet deze groepsstandaarden vertalen naar eigen procedures. De verschillende operationeelrisicocomités zien toe op de correcte implementatie van de groepsstandaarden en kunnen ook afwijkingen daarvan toestaan (mits een strikte afwijkingsprocedure wordt nageleefd). De naleving van de groepsstandaarden wordt gecontroleerd via interne audits.
•
De Aanbevolen Praktijken (Recommended Practices): Zij helpen de interne controles te verscherpen voor belangrijke risico’s die 1. werden vastgesteld tijdens de Interne Beoordeling van Risico’s of 2. inherent zijn aan nieuwe activiteiten die een groepsentiteit opstart of 3. zichtbaar zijn geworden door een ernstige verliesgebeurtenis of 4. werden vastgesteld door Interne Audit tijdens een controleopdracht.
•
De Beoordeling aan de hand van Praktijkgevallen (Case-Study Assessments): Deze worden gebruikt om de effectiviteit te testen van de bescherming die bestaande controles verlenen tegen grote operationele risico's die daadwerkelijk tot verliesgebeurtenissen hebben geleid in de financiële sector.
•
Belangrijkste Risico-indicatoren (Key Risk Indicators): Deze indicators helpen de blootstelling aan bepaalde operationele risico’s te bewaken.
Operationeel risico onder Basel II KBC berekent het operationeelrisicokapitaal onder pijler 1 van Basel II volgens de Standaardbenadering. Het operationeelrisicokapitaal voor KBC Bank bedroeg 0,99 miljard per einde 2007.
p. 33
Solvabiliteit Omschrijving Het solvabiliteitsrisico is het risico dat de kapitaalbasis van de bank beneden een aanvaardbaar niveau zou vallen. In de praktijk wordt dat vertaald in een toetsing van de solvabiliteit aan de minimale reglementaire en interne solvabiliteitsratio’s.
Bewaking van de solvabiliteit KBC rapporteert de solvabiliteitsberekening van het bankbedrijf op basis van IFRS-gegevens en volgens de door de Belgische regelgever opgestelde richtlijnen ter zake. In dit hoofdstuk volgt een gedetailleerde berekening. Het reglementaire minimum bedraagt 8% voor de CAD-ratio en bijgevolg 4% voor de Tier 1-ratio. De interne doelstelling van KBC voor de Tier 1-ratio is 8% (namelijk het dubbele van het reglementaire minimum) gebaseerd op Basel I , en hybride elementen tellen voor maximaal 15% van het totale Tier 1-kapitaal. In overeenstemming met Basel II, pijler 2, ontwikkelde KBC in 2007 een Internal Capital Adequacy Assessment Process (ICAAP-proces). Dat proces maakt gebruik van interne modellen om de kwaliteitsvereisten te meten, meer specifiek het economisch kapitaal. Het ICAAP-proces beoordeelt zowel de huidige als toekomstige kapitaalsituatie. Voor die laatste inschatting wordt een driejarenraming van vereist en beschikbaar kapitaal opgesteld, volgens een basisscenario dat rekening houdt met de verwachte interne en externe groei, en volgens verschillende alternatieve scenario’s met een minimale waarschijnlijkheid van ongeveer 1 in 25 jaar. Daarnaast worden plannen voor onvoorziene gebeurtenissen opgesteld die de solvabiliteit van KBC in moeilijkere omstandigheden moeten verbeteren. De reglementaire minimale solvabiliteitsdoelstellingen werden niet alleen per einde jaar gerespecteerd, maar ook gedurende het volledige boekjaar.
Solvabiliteit in 2007, KBC Bank, geconsolideerd De tabel toont de berekening van de Tier 1- en CAD-ratio volgens Basel I per ultimo 2006 en volgens Basel I en II per ultimo 2007. De berekening op basis van Basel I gebeurt volgens dezelfde methode als die voor de berekening in vorige jaarverslagen. De Basel II-berekening voor KBC Bank houdt rekening met de specifieke Basel II-regels voor de berekening van gewogen risico’s (die regels verschillen met Basel I inzake de berekening van de kredietrisico’s en inzake de toevoeging van operationele risico’s). Basel II wordt echter nog niet in alle entiteiten van de groep toegepast. Per 31 december 2007 maken de entiteiten waarvoor de berekening is gebaseerd op Basel II ongeveer drievierde van het totale gewogen risico uit, de rest wordt nog altijd berekend volgens Basel I. Bovendien wordt in de Basel II-berekening het IRB-voorzieningsoverschot (dat is het verschil tussen de geboekte waardevermindering op kredieten en het verwachte verlies) toegevoegd aan het Tier 2-kapitaal. Bij een tekort wordt het voor 50% afgetrokken van het Tier 1-kapitaal en voor 50% van het Tier 2-kapitaal. Aftrekposten worden volgens Basel II ook voor 50% in mindering gebracht op het Tier 1-kapitaal en voor 50% op het Tier 2-kapitaal (volgens Basel I voor 100% in mindering gebracht op het Tier 2-kapitaal); ze omvatten hoofdzakelijk participaties in en achtergestelde vorderingen op financiële instellingen waarin KBC een belang van 10% tot 50% heeft – overwegend NLB – en KBCaandelen die in handen zijn van KBC Bank.
In miljoenen euro
31-12-2006
31-12-2007
Basel I
Basel I
Basel II
Totaal reglementair eigen vermogen, na winstverdeling
13 728
15 543
15 723
Tier 1-kapitaal* Eigen vermogen van aandeelhouders Immateriële vaste activa (-) Consolidatieverschillen (-) Preferente aandelen, hybride Tier 1 Belangen van derden Verplicht in aandelen terugbetaalbare obligaties Herwaarderingsreserve voor verkoop beschikbare financiële activa (-) Afdekkingsreserve, kasstroomafdekkingen (-) Belang van derden in voor verkoop beschikbare reserve en afdekkingsreserve (-) Dividenduitkering (-) Aftrekposten (-)
10 407 10 603 -123 -709 1 561 529 -186 -555 -46 -7 -661 –
11 525 12 342 -197 -1 811 1 694 584 -186 46 -73 2 -876 –
10 942 12 342 -197 -1 811 1 694 584 -186 46 -73 2 -876 -583
p. 34
Tier 2- en Tier 3-kapitaal Verplicht in aandelen terugbetaalbare obligaties Perpetuele leningen, inclusief hybride Tier 1 niet opgenomen in Tier 1-kapitaal Herwaarderingsreserve voor verkoop beschikbare aandelen, tegen 90% Belangen van derden in herwaarderingsreserve voor verkoop beschikbare aandelen, tegen 90% IRB-voorzieningsoverschot Achtergestelde schulden Tier 3-kapitaal Aftrekposten (-) Totaal gewogen risico’s Kredietrisico Marktrisico Operationeel risico
3 321 186 712 433
4 018 186 581 154
4 782 186 581 154
3
2
2
– 3 311 14 -1 339
– 4 285 18 -1 208
139 4 285 18 -583
123 127
147 444
128 536
113 264 9 863 –
136 677 10 767 –
107 461 12 329 8 747
8,5% 11,1%
7,8% 10,5%
8,5% 12,2%
Solvabiliteitsratio's Tier 1-ratio CAD-ratio * Geauditeerde cijfers.
p. 35
Samenstelling van de
Raad van Bestuur
Samenstelling van de Raad van Bestuur op 31-12-2007 Samenstelling van de Raad van Bestuur op 31-12-2007 Periode in de Raad in 2007
Einde huidig mandaat
HUYGHEBAERT Jan
Naam Voorzitter
Functie
volledig jaar
2010
PHILIPS Luc
Ondervoorzitter
volledig jaar
2010
BERGEN André
Gedelegeerd bestuurder, voorzitter directiecomité
volledig jaar
2010
AGNEESSENS Herman
Gedelegeerd bestuurder
volledig jaar
2010
DEFRANCQ Chris
Gedelegeerd bestuurder
volledig jaar
2010
FLORQUIN Frans
Gedelegeerd bestuurder
volledig jaar
2010
SEGERS Guido
Gedelegeerd bestuurder
volledig jaar
2009
VANHEVEL Jan
Gedelegeerd bestuurder
volledig jaar
2010
VERWILGHEN Etienne
Gedelegeerd bestuurder
volledig jaar
2010
DE WILDE Julien
Onafhankelijke bestuurder
volledig jaar
2010
DE BECKER Sonja
Niet-uitvoerend bestuurder
volledig jaar
2009
DEPICKERE Franky
Niet-uitvoerend bestuurder
volledig jaar
2011
KONINGS Pierre
Niet-uitvoerend bestuurder
volledig jaar
2009
MORLION Lode
Niet-uitvoerend bestuurder
volledig jaar
2009
ORLENT-HEYVAERT Marita
Niet-uitvoerend bestuurder
volledig jaar
2009
PEETERS Paul
Niet-uitvoerend bestuurder
volledig jaar
2009
SAP Gustaaf
Niet-uitvoerend bestuurder
volledig jaar
2009
VANDEN AVENNE Patrick
Niet-uitvoerend bestuurder
volledig jaar
2009
VANTIEGHEM Germain
Niet-uitvoerend bestuurder
volledig jaar
2010
WAUTERS Dirk WITTEMANS Marc
Niet-uitvoerend bestuurder Niet-uitvoerend bestuurder
volledig jaar volledig jaar
2009 2010
Commissaris: Ernst & Young, bedrijfsrevisoren bcvba, vertegenwoordigd door Daniëlle Vermaelen en/of Jean-Pierre Romont
p. 36
Geconsolideerde
jaarrekening
VERSLAG VAN DE COMMISSARIS AAN DE ALGEMENE VERGADERING DER AANDEELHOUDERS VAN KBC BANK NV OVER DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING OVER HET BOEKJAAR AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2007
Overeenkomstig de wettelijke bepalingen, brengen wij u verslag uit in het kader van ons mandaat van commissaris. Dit verslag omvat ons oordeel over de geconsolideerde jaarrekening evenals de vereiste bijkomende vermeldingen. Verklaring zonder voorbehoud over de geconsolideerde jaarrekening Wij hebben de controle uitgevoerd van de geconsolideerde jaarrekening van KBC Bank NV en haar dochterondernemingen (samen “de Groep”) over het boekjaar afgesloten op 31 december 2007, opgesteld overeenkomstig de International Financial Reporting Standards (IFRS) zoals aanvaard binnen de Europese Unie, en met de in België van toepassing zijnde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften. Deze geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans afgesloten op 31 december 2007, de geconsolideerde winst- en verliesrekening, het geconsolideerd kasstroomoverzicht en de geconsolideerde vermogensmutaties voor het boekjaar afgesloten op 31 december 2007, alsook het overzicht van de belangrijkste waarderingsregels en andere toelichtingen. Het geconsolideerde balanstotaal bedraagt € 309.476 miljoen en de geconsolideerde winst van het boekjaar, aandeel van de Groep, bedraagt € 2.261 miljoen. Verantwoordelijkheid van de raad van bestuur voor het opstellen en de getrouwe weergave van de geconsolideerde jaarrekening Het opstellen van de geconsolideerde jaarrekening valt onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Deze verantwoordelijkheid omvat: het opzetten, implementeren en in stand houden van een interne controle met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de geconsolideerde jaarrekening die geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of het maken van fouten bevat; het kiezen en toepassen van geschikte waarderingsregels, en het maken van boekhoudkundige schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de commissaris Het is onze verantwoordelijkheid een oordeel over deze geconsolideerde jaarrekening tot uitdrukking te brengen op basis van onze controle. Wij hebben onze controle uitgevoerd overeenkomstig de wettelijke bepalingen en volgens de in België geldende controlenormen, zoals uitgevaardigd door het Instituut van de Bedrijfsrevisoren. Deze controlenormen vereisen dat onze controle zo wordt georganiseerd en uitgevoerd dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de geconsolideerde jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.
p. 37
Overeenkomstig deze controlenormen hebben wij controlewerkzaamheden uitgevoerd ter verkrijging van controle-informatie over de in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen bedragen en toelichtingen. De keuze van deze controlewerkzaamheden hangt af van onze beoordeling alsook van onze inschatting van het risico dat de geconsolideerde jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fraude of het maken van fouten. Bij het maken van onze risico-inschatting houden wij rekening met de bestaande interne controle van de Groep met betrekking tot het opstellen en de getrouwe weergave van de geconsolideerde jaarrekening ten einde in de gegeven omstandigheden de gepaste werkzaamheden te bepalen, maar niet om een oordeel te geven over de effectiviteit van de interne controle van de Groep. Wij hebben tevens de gegrondheid van de waarderingsregels en van de consolidatiegrondslagen, de redelijkheid van de betekenisvolle boekhoudkundige schattingen gemaakt door de Groep, alsook de voorstelling van de geconsolideerde jaarrekening, als geheel beoordeeld. Ten slotte hebben wij van de raad van bestuur en van de verantwoordelijken van de Groep de voor onze controlewerkzaamheden vereiste ophelderingen en inlichtingen verkregen. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie een redelijke basis vormt voor het uitbrengen van ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van het vermogen en de financiële toestand van de Groep per 31 december 2007, en van zijn resultaat en kasstromen voor het boekjaar afgesloten op die datum, in overeenstemming met de IFRS zoals aanvaard binnen de Europese Unie, en met de in België van toepassing zijnde wettelijke en bestuursrechtelijke voorschriften.
Bijkomende vermeldingen Het opstellen en de inhoud van het geconsolideerd jaarverslag vallen onder de verantwoordelijkheid van de raad van bestuur. Het is onze verantwoordelijkheid om in ons verslag de volgende bijkomende vermeldingen op te nemen die niet van aard zijn om de draagwijdte van onze verklaring over de geconsolideerde jaarrekening te wijzigen:
Het geconsolideerd jaarverslag behandelt de door de wet vereiste inlichtingen en stemt overeen met de geconsolideerde jaarrekening. Wij kunnen ons echter niet uitspreken over de beschrijving van de voornaamste risico’s en onzekerheden waarmee de gezamenlijke in de consolidatie opgenomen ondernemingen worden geconfronteerd, alsook van hun positie, hun voorzienbare evolutie of de aanmerkelijke invloed van bepaalde feiten op hun toekomstige ontwikkeling. Wij kunnen evenwel bevestigen dat de verstrekte gegevens geen onmiskenbare inconsistenties vertonen met de informatie waarover wij beschikken in het kader van ons mandaat.
Brussel, 20 maart 2008 Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCVBA Commissaris Vertegenwoordigd door
Jean-Pierre Romont Vennoot
Danielle Vermaelen Vennoot
08JPR0067
p. 38
Geconsolideerde winst-en-verliesrekening
In miljoenen euro
Toelichting
2006
2007
Nettorente-inkomsten Dividendinkomsten Netto (niet-)gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening
3 4
3 271 139
3 179 126
5
1 468
1 768
Netto gerealiseerde winst uit voor verkoop beschikbare financiële activa Nettoprovisie-inkomsten Overige netto-inkomsten TOTALE OPBRENGSTEN Exploitatiekosten Personeelskosten Algemene beheerskosten Afschrijvingen vaste activa Voorzieningen voor risico’s en kosten Bijzondere waardeverminderingen op leningen en vorderingen op voor verkoop beschikbare financiële activa op goodwill op overige Aandeel in het resultaat van geassocieerde ondernemingen WINST VÓÓR BELASTINGEN Belastingen Nettowinst na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten WINST NA BELASTINGEN Toerekenbaar aan belangen van derden Toerekenbaar aan de aandeelhouders van de moedermaatschappij
6 7 8
181 1 648 451 7 158 - 3 872 - 2 190 - 1 510 - 206 34 - 169 - 176 - 2 0 9 43 3 160 - 759 0 2 401 318 2 083
189 1 897 416 7 576 - 4 140 - 2 276 - 1 669 - 222 27 - 212 - 148 - 50 0 - 14 59 3 283 - 750 0 2 534 273 2 261
9 10
11
12 13
•
Dividend: de Raad van Bestuur zal aan de Algemene Vergadering voorstellen op de dividendgerechtigde aandelen een brutodividend van 3,8581 euro per aandeel uit te keren. Dit impliceert een totaal uit te keren dividend van 1.590.817.294,43 euro. Hiervan werd reeds 715.006.971,29 euro uitgekeerd als interimdividend op 16 november 2007. Het finaal dividend bedraagt 875.810.323,14 euro.
•
Wijzigingen in de voorstelling van de winst-en-verliesrekening: zie Toelichting 1 a.
p. 39
Geconsolideerde balans ACTIVA (in miljoenen euro) Geldmiddelen en tegoeden bij centrale banken Financiële activa Aangehouden voor handelsdoeleinden Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Voor verkoop beschikbaar Leningen en vorderingen Tot einde looptijd aangehouden Afdekkingsderivaten Reëlewaardeveranderingen van de afgedekte posities bij reëlewaardeafdekking van het renterisico van een portefeuille Geprorateerde rentebaten Belastingvorderingen Actuele belastingvorderingen Uitgestelde belastingvorderingen Vaste activa aangehouden voor verkoop en groepen activa die worden afgestoten Investeringen in geassocieerde ondernemingen Vastgoedbeleggingen Materiële vaste activa Goodwill en andere immateriële vaste activa Overige activa
Toelichting 14-21
5 14 23
24 25 25 26 22
TOTAAL ACTIVA VERPLICHTINGEN EN EIGEN VERMOGEN (in miljoenen euro) Financiële verplichtingen Aangehouden voor handelsdoeleinden Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Tegen geamortiseerde kostprijs Afdekkingsderivaten Reëlewaardeveranderingen van de afgedekte posities bij reëlewaardeafdekking van het renterisico van een portefeuille Geprorateerde rentelasten Belastingverplichtingen Actuele belastingverplichtingen Uitgestelde belastingverplichtingen Verplichtingen i.v.m. groepen activa die worden afgestoten Voorzieningen voor risico's en kosten Overige verplichtingen TOTAAL VERPLICHTINGEN Totaal eigen vermogen Eigen vermogen van de aandeelhouders Belangen van derden TOTAAL VERPLICHTINGEN EN EIGEN VERMOGEN
•
14,15,17,21
5 14 23
27 28, 29
30
31-12-2006 2 386 265 766 67 024
31-12-2007 2 898 296 702 73 051
46 258 29 095 113 751 9 313 325
35 985 26 543 151 304 9 296 524
- 175 2 299 638 117 521 53 535 225 1 544 833 1 634
- 223 2 918 659 102 556 41 646 448 1 760 2 008 1 618
275 738
309 476
31-12-2006 256 608 36 880
31-12-2007 287 170 41 542
47 567 172 112 49
37 082 208 427 118
0 1 572 451 381 70 0 407 4 534 263 570 12 168 10 603 1 565
0 2 006 467 388 79 0 401 5 519 295 562 13 914 12 342 1 572
275 738
309 476
Wijzigingen in de voorstelling van de balans: zie Toelichting 1 a.
p. 40
Geconsolideerde vermogensmutaties
In miljoenen euro 31-12-2006 Saldo aan het begin van het jaar Aanpassingen van de reële waarde vóór belastingen Uitgestelde belastingen op wijzigingen reële waarde Overboeking van herwaarderingsreserve naar Bijzondere waardeverminderingen Nettowinsten of -verliezen bij vervreemding Uitgestelde belastingen Overboeking van afdekkingsreserve naar nettowinst* Brutobedrag Uitgestelde belastingen Wijzigingen door veranderingen in waarderingsregels Correcties van fouten Verschillen bij de omrekening van valuta’s Subtotaal, rechtstreeks in eigen vermogen opgenomen Nettowinst over de periode Totaal van baten en lasten over de periode Dividenden Kapitaalverhoging Inkoop van eigen aandelen Verkoop van eigen aandelen Resultaten van (derivaten vanop) eigen aandelen Vernietiging van eigen aandelen Wijzigingen in belangen van derden Overige Totaal wijzigingen Saldo aan het einde van de periode waarvan herwaarderingsreserve voor aandelen waarvan herwaarderingsreserve voor obligaties waarvan herwaarderingsreserve voor andere activa dan obligaties en aandelen waarvan gerelateerd aan vaste activa aangehouden voor verkoop en groepen activa die worden afgestoten
Geplaatst en volgestort aandelenkapitaal
Overige eigen vermogen (Achtergestelde, in aandelen terugbetaalUitgiftebare premie obligaties)
Eigen aandelen
Herwaarderingsreserve (voor verkoop Afdekkingsbeschikreserve bare (kasstroomfinanciële afdekactiva) kingen)
Omreke- Eigen vernings- mogen van verschilaandeel- Belangen Reserves len houders van derden
Totaal eigen vermogen
3 763
490
436
0
837
3
4 757
89
10 375
1 740
12 115
0 0
0 0
0 0
0 0
- 362 185
68 - 25
0 0
0 0
- 294 160
0 0
- 294 160
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 - 112 7
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 - 112 7
0 0 0
0 - 112 7
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 - 282 0 - 282
0 0 0 0 0 43 0 43
0 0 0 0 0 0 2 083 2 083
0 0 0 0 - 18 - 18 0 - 18
0 0 0 0 - 18 - 257 2 083 1 826
0 0 0 0 0 0 318 318
0 0 0 0 - 18 - 257 2 401 2 144
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 2 0 0 0 0 - 250 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0
- 1 357 - 2 0 0 0 0 0 9
0 0 0 0 0 0 0 0
- 1 357 0 0 0 0 0 - 250 9
0 0 0 0 0 - 493 0 0
- 1 357 0 0 0 0 - 494 - 250 9
0
0
- 248
0
- 282
43
734
- 18
228
- 175
53
3 763
490
188
0
555
46
5 491
71
10 603
1 565
12 168
0
0
0
0
0
0
482 73 0 0
0
0
0
0
* Netto (niet-)gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening. 31-12-2007 Saldo aan het begin van het jaar
3 763
490
188
0
555
46
5 491
71
10 603
1 565
12 168
0 0
0 0
0 0
0 0
- 288 60
82 - 42
0 0
0 0
- 206 18
0 0
- 206 18
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 - 435 61
0 0 0
0 0 0
0 0 0
0 - 435 61
0 0 0
0 - 435 61
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 - 2 - 2 0 - 2
0 0 0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 1 0 - 601 0 - 601
- 16 4 0 0 0 0 28 0 28
0 0 0 0 0 2 2 2 261 2 263
0 0 0 0 0 - 60 - 60 0 - 60
- 16 4 0 0 1 - 60 - 634 2 261 1 627
0 0 0 0 0 0 0 273 273
- 16 4 0 0 1 0 - 634 2 534 1 900
Dividenden Kapitaalverhoging Inkoop van eigen aandelen Verkoop van eigen aandelen Resultaten van (derivaten vanop) eigen aandelen Vernietiging van eigen aandelen Wijzigingen in belangen van derden
0 267 0 0 0 0 0
0 1 233 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
- 1 389 0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 0
- 1 389 1 500 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0 - 266
- 1 389 1 500 0 0 0 0 - 266
Totaal wijzigingen
267
1 233
- 2
0
- 601
28
874
- 60
1 738
7
1 745
4 030
1 723
186
0
- 46
73
6 365
11
12 342
1 572
13 914
0
0
0
0
0
0
Aanpassingen van de reële waarde vóór belastingen Uitgestelde belastingen op wijzigingen reële waarde Overboeking van herwaarderingsreserve naar Bijzondere waardeverminderingen Nettowinsten of -verliezen bij vervreemding Uitgestelde belastingen Overboeking van afdekkingsreserve naar nettoactiva Brutobedrag Uitgestelde belastingen Wijzigingen door veranderingen in waarderingsregels Correcties van fouten Verschillen bij de omrekening van valuta’s Overige Subtotaal, rechtstreeks in eigen vermogen opgenomen Nettowinst over de periode Totaal van baten en lasten over de periode
Saldo aan het einde van de periode waarvan herwaarderingsreserve voor aandelen waarvan herwaarderingsreserve voor obligaties waarvan herwaarderingsreserve voor andere activa dan obligaties en aandelen waarvan gerelateerd aan vaste activa aangehouden voor verkoop en groepen activa die worden afgestoten
171 - 216 - 1
0
0
0
0
0
* Netto (niet-)gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening.
•
Voor informatie over het totale aantal aandelen (gewone aandelen en andere eigenvermogensinstrumenten) zie Toelichting 30.
p. 41
Geconsolideerd kasstroomoverzicht 31-12-2006
31-12-2007
3 160 - 2 389
3 283 - 231
199 - 135 176 0 0 - 34 - 2 553 - 43 770 13 641
287 - 71 148 0 0 - 27 - 508 - 59 3 052 - 26 188
- 5 925
13 985
- 723 7 763
- 672 - 9 822
Aankoop van tot einde looptijd aangehouden effecten Opbrengst van de terugbetaling van tot einde looptijd aangehouden effecten op de eindvervaldag Overname van een dochteronderneming of een bedrijfsonderdeel zonder de overgenomen geldmiddelen (inclusief stijgingen in participatiepercentages) Opbrengst van de afstoting van een dochteronderneming of bedrijfsonderdeel zonder de afgestoten geldmiddelen (inclusief dalingen in participatiepercentages) Aankoop van aandelen in geassocieerde ondernemingen Opbrengst van de verkoop van aandelen in geassocieerde ondernemingen Dividenden ontvangen van geassocieerde ondernemingen Aankoop van vastgoedbeleggingen Opbrengst van de verkoop van vastgoedbeleggingen Aankoop van immateriële vaste activa (excl. goodwill) Opbrengst van de verkoop van immateriële vaste activa (excl. goodwill) Aankoop van materiële vaste activa Opbrengst van de verkoop van materiële vaste activa Nettokasstromen uit of aangewend bij investeringsactiviteiten
- 1 761 633
- 1 108 1 169
- 734
- 774
60 0 72 15 0 1 - 63 51 - 404 332 - 1 798
0 - 69 0 20 - 32 0 - 72 4 - 317 122 - 1 058
Inkoop of verkoop van eigen aandelen Uitgifte of terugbetaling van promessen en andere schuldbewijzen Opbrengst van of terugbetaling van achtergestelde schulden Kapitaalaflossingen van financiële leasing Opbrengst van de uitgifte van aandelenkapitaal Opbrengst van de uitgifte van bevoorrechte aandelen Uitgekeerde dividenden Nettokasstromen uit of aangewend bij financieringsactiviteiten
0 6 883 2 0 0 0 - 1 394 5 491
0 7 117 1 356 0 1 500 0 - 1 480 8 494
Nettotoename of -afname van geldmiddelen en kasequivalenten
In miljoenen euro Winst vóór belastingen Aanpassingen voor: Bijzondere waardeverminderingen en afschrijvingen van (im)materiële activa, vastgoedbeleggingen en effecten Winst of verlies uit de vervreemding van beleggingen Wijziging in bijzondere waardeverminderingen voor verliezen op leningen en voorschotten Wijziging in bruto technische voorzieningen, verzekeringen Wijziging in deel van de herverzekeraar in technische voorzieningen Wijzigingen in overige voorzieningen Niet-gerealiseerde winst of verlies op wisselkoersverschillen en omrekeningsverschillen Opbrengsten van geassocieerde ondernemingen Kasstromen uit bedrijfswinst vóór belastingen en vóór wijzigingen in bedrijfsactiva en bedrijfsverplichtingen Wijzigingen in bedrijfsactiva (1) (excl. geldmiddelen en kasequivalenten) Wijzigingen in bedrijfsverplichtingen (2) (excl. geldmiddelen en kasequivalenten) Betaalde belastingen Nettokasstromen uit of aangewend bij bedrijfsactiviteiten
11 456
- 2 386
Geldmiddelen en kasequivalenten aan het begin van het boekjaar
5 396
16 706
Gevolgen van wisselkoerswijzigingen op geldmiddelen en kasequivalenten
- 146
140
Geldmiddelen en kasequivalenten aan het einde van de periode
16 706
14 459
Overige informatie (3) Betaalde rente Ontvangen rente Ontvangen dividenden, inclusief vermogensmutatiemethode
- 7 697 10 968 154
- 10 703 13 882 146
16 706 1 348
14 459 2 898
23 439 - 8 081
24 729 - 13 168
Componenten van geldmiddelen en kasequivalenten (4) Geldmiddelen en tegoeden bij centrale banken Leningen en voorschotten aan banken terugbetaalbaar op verzoek en termijnleningen aan banken < 3 maanden Deposito’s van banken terugbetaalbaar op verzoek en onmiddellijk terugbetaalbaar
(1) Inclusief leningen en vorderingen, voor verkoop beschikbare activa, financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden, financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en verliesrekening, activa-derivaten gebruikt ter afdekking, vaste activa en groepen activa die worden afgestoten, aangehouden voor verkoop en geprorateerde rentebaten (2) Inclusief deposito's van kredietinstellingen, in schuldbewijzen belichaamde schulden, financiële verplichtingen aangehouden voor handelsoeleinden, financiële verplichtingen gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en verliesrekening, verplichtingen-derivaten gebruikt ter afdekking, te betalen lasten in verband met financiële instrumenten en geprorateerde rentelasten
p. 42
(3) De gegevens met betrekking tot betaalde rente en ontvangen rente voor 2006 werden retroactief gewijzigd, omdat het bedrag van de rente in verband met afdekkingsderivaten (in 2006 volledig toegewezen aan de rentelasten) nu wordt toegewezen aan de rente-inkomsten, respectievelijk rentelasten. (4) De definitie van geldmiddelen en kasequivalenten werd gewijzigd tegenover 2006 (schatkistpapier en ander kortlopend schuldpapier die in aanmerking komen voor herdiscontering bij centrale banken werd eruit gelaten; termijnleningen aan banken op minder drie maanden en deposito's van banken onmiddellijk terugbetaalbaar werd eraan toegevoegd). Aanleiding van deze gewijzigde definitie is de wijziging in 2007 van de voorstelling van de jaarrekening om ze beter in overeenstemming te brengen met de voorstelling van het Belgische bancaire prudentiële rapporteringsschema en om tegemoet te komen aan de vereisten in verband met IFRS 7.
•
KBC brengt verslag uit over kasstromen van bedrijfsactiviteiten volgens de indirecte methode.
•
De belangrijkste overnames en vervreemdingen van geconsolideerde dochterondernemingen van 2006 en 2007 worden hieronder toegelicht.
•
Een meer uitgebreide lijst (inclusief alle belangrijke veranderingen in participatiepercentage) vindt u in Toelichting 36.
•
Alle (materiële) overnames en verkopen van groepsondernemingen in 2007 werden in geld voldaan.
Belangrijkste overnames en vervreemdingen
in miljoenen euro Overname (O) / Afstoting (A) Percentage aandelen gekocht of verkocht Segment Activa en verplichtingen gekocht of verkocht Geldmiddelen en tegoeden bij centrale banken Financiële activa Aangehouden voor handelsdoeleinden Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Voor verkoop beschikbaar Leningen en vorderingen Tot einde looptijd aangehouden Afdekkingsderivaten waarvan geldmiddelen en kasequivalenten Financiële verplichtingen Aangehouden voor handelsdoeleinden Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs Afdekkingsderivaten waarvan geldmiddelen en kasequivalenten Bruto technische voorzieningen Aankoopprijs of verkoopprijs Kasstroom voor de aankoop of verkoop van bedrijven min aangekochte of verkochte geldmiddelen en kasequivalenten
31-12-2006 KBC Asset Management
31-12-2007 AKB "Absolut Bank" (ZAO)
International Factors NV EI Bank O O O O 7,11% 95,00% 75,58% 50% Bankbedrijf Bankbedrijf Bankbedrijf Bankbedrijf 210
74
130
226
34
0 25 2 024 0 0 74
0 5 668 0 0 424
1
0
0
0 1 623 0 - 12 0
0 835 0 - 3 0
0 315 0 0
- 162
698
297
36
48
- 636
123
- 36
504 83
0
0
0 355
0
p. 43
Toelichtingen bij de grondslagen voor financiële verslaggeving Toelichting 1 a: Verklaring van overeenstemming De geconsolideerde jaarrekening werd op 20 maart 2008 goedgekeurd voor publicatie door de Raad van Bestuur van KBC Bank NV. De geconsolideerde jaarrekening werd opgesteld volgens de International Financial Reporting Standards, zoals goedgekeurd voor toepassing in de EU (endorsed IFRSs) en bevat vergelijkende informatie over één jaar. Alle bedragen zijn uitgedrukt in miljoenen euro en afgerond op het miljoental. De onderstaande IFRS-normen en IFRICs werden gepubliceerd, maar waren nog niet van kracht op 31 december 2007; de KBC zal deze standaarden toepassen vanaf hun respectieve ingangsdatum: • IFRS 8 (Operationele segmenten): de groep zal deze standaard toepassen vanaf zijn ingangsdatum, 1 januari 2009. Deze norm vervangt IAS 14 (Gesegmenteerde Informatie) en zal een invloed hebben op de huidige segmentinformatie in Toelichting 2. • IFRIC 11 (Transacties in groepsaandelen en ingekochte eigen aandelen) KBC heeft in 2007 de voorstelling van de jaarrekeningen aangepast, om ze beter in overeenstemming te brengen met de voorstelling van het Belgische bancaire prudentiële rapporteringsschema en om tegemoet te komen aan de vereisten in verband met IFRS 7. De belangrijkste aanpassingen betreffen de balans, die vanaf 2007 wordt voorgesteld volgens de portefeuillevoorstelling (dat is volgens de classificaties van IAS 39) in plaats van volgens product. Om informatie per product te behouden wordt in Toelichting 14 een opdeling van de financiële activa en verplichtingen volgens portefeuille én volgens product gegeven. De aanpassingen van de voorstelling van de winst-en-verliesrekening zijn beperkt en omvat een verdere opdeling van de Exploitatiekosten (in personeelskosten, algemene beheerskosten, afschrijvingen vaste activa en voorziening voor risico’s en kosten). Bovendien werd de post Nettowinst na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten verschoven van de componenten van de Totale opbrengsten naar net voor Winst na belastingen en werd de voorstelling van de minderheidsbelangen in het resultaat na belastingen aangepast. Overeenkomstig de gewijzigde voorstelling van de balans en de winst-en-verliesrekening werden ook diverse toelichtingen aangepast, waarbij onder meer de indeling naar product werd vervangen door een indeling naar portefeuille. De vereiste informatie in verband met aard en bedrag van risico’s (volgens IFRS 7) en de informatie in verband met kapitaal (volgens IAS 1) werd opgenomen in de geauditeerde delen van het hoofdstuk Waarde- en risicobeheer.
Toelichting 1 b: Belangrijkste grondslagen voor financiële verslaggeving a Criteria voor consolidatie en voor opname in de geconsolideerde rekeningen volgens de vermogensmutatiemethode De methode van integrale consolidatie wordt toegepast voor alle materiële entiteiten (inclusief Special Purpose Entities) waarover de consoliderende vennootschap, direct of indirect, een exclusieve zeggenschap uitoefent. Materiële ondernemingen waarover direct of indirect een gezamenlijke controle wordt uitgeoefend, worden geconsolideerd volgens de methode van de proportionele consolidatie. De vermogensmutatiemethode wordt gehanteerd voor materiële investeringen in geassocieerde ondernemingen (dat zijn ondernemingen waarin KBC een invloed van betekenis op het beleid uitoefent). Zoals volgens IAS 28 is toegestaan, worden investeringen in geassocieerde ondernemingen, aangehouden door risicokapitaalondernemingen, geclassificeerd als gehouden voor handelsdoeleinden (gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening). b Effecten van wijzigingen in wisselkoersen Monetaire activa en verplichtingen, uitgedrukt in vreemde munt, worden omgerekend in hun tegenwaarde in de functionele munt tegen de contantkoers op de balansdatum. Negatieve en positieve waarderingsverschillen, met uitzondering van die welke betrekking hebben op de financiering van aandelen en deelnemingen van geconsolideerde ondernemingen in vreemde munt, worden opgenomen in het resultaat. De niet-monetaire bestanddelen, gewaardeerd op basis van hun historische kostprijs, worden omgerekend in de functionele munt tegen de wisselkoers van de transactiedatum. Niet-monetaire bestanddelen, gewaardeerd tegen reële waarde, worden omgerekend op basis van de contantkoers van de dag waarop de reële waarde werd bepaald. Omrekeningsverschillen worden samen met schommelingen in reële waarde gerapporteerd. In vreemde munt uitgedrukte opbrengsten en kosten worden in het resultaat verwerkt tegen de koers die gold op het tijdstip van hun opname.
p. 44
De balansen van de buitenlandse dochterondernemingen worden omgerekend in de presentatiemunt (euro) tegen de contantkoers op de balansdatum (uitgezonderd het eigen vermogen, dat tegen de historische koers wordt omgezet). De winst-en-verliesrekening wordt omgerekend tegen de gemiddelde koers van het boekjaar. De verschillen die voortvloeien uit het gebruik van een verschillende koers voor de activa en verplichtingen enerzijds en de elementen van het eigen vermogen anderzijds, worden (samen met de koersverschillen – na uitgestelde belastingen – op de leningen die werden afgesloten ter financiering van de deelnemingen in vreemde munt) voor het aandeel van KBC opgenomen onder het eigen vermogen. c Financiële activa en verplichtingen (IAS 39) Een financieel actief of een financiële verplichting wordt in de balans opgenomen op het moment dat een contract voor het instrument wordt afgesloten. Aan- en verkopen van alle financiële activa die volgens standaardmarktconventies worden afgewikkeld, worden in de balans verwerkt op de afwikkelingsdatum. Alle financiële activa en verplichtingen – inclusief derivaten – moeten worden opgenomen in de balans op basis van de door IAS 39 bepaalde classificaties. Elke classificatie vereist een specifieke waardering. IAS 39 onderscheidt de volgende classificaties:
• Leningen en vorderingen: alle niet-afgeleide financiële activa met vaste of bepaalbare betalingen die niet genoteerd zijn op een actieve markt.
• Tot einde looptijd aangehouden beleggingen: alle niet-afgeleide financiële activa met een vaste eindvervaldag
en vaste of bepaalbare betalingen, waarbij KBC stellig voornemens en in staat is deze aan te houden tot het einde van de looptijd.
• Financiële activa tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening:
deze categorie bevat de financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden én enig ander financieel actief vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening (RW). Financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden zijn financiële activa die worden aangehouden met de bedoeling om ze op korte termijn te verkopen of die deel uitmaken van een portefeuille van dergelijke activa. Alle derivaten met een positieve vervangingswaarde worden beschouwd als financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden, tenzij ze werden aangemerkt als efficiënte afdekkingsinstrumenten. RW-activa worden op dezelfde wijze gewaardeerd als financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden. KBC kan deze optie van de reële waarde toepassen wanneer dat meer relevante informatie oplevert. Dat kan immers de waarderings- of opname-inconsistentie (soms ook boekhoudkundige mismatch genoemd) elimineren of aanzienlijk beperken die anders zou ontstaan bij het waarderen op verschillende basis van activa of verplichtingen of bij het opnemen van de winsten of verliezen erop. De optie van de reële waarde kan ook worden toegepast op financiële activa met besloten derivaten.
• Voor verkoop beschikbare financiële activa: dat zijn alle niet-afgeleide financiële activa die niet onder een van
de vorige categorieën thuishoren. Deze activa worden gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij alle schommelingen van de reële waarde opgenomen worden in het eigen vermogen tot realisatie van de activa of tot het moment dat zich een bijzondere waardevermindering voordoet. In dat geval worden de cumulatieve herwaarderingsresultaten opgenomen in het resultaat van het boekjaar.
• Financiële verplichtingen: -
Financiële verplichtingen aangehouden voor handelsdoeleinden zijn schulden aangehouden met het oog op terugkoop op korte termijn. Alle derivaten met een negatieve vervangingswaarde worden beschouwd als verplichtingen aangehouden voor handelsdoeleinden, tenzij ze werden aangemerkt als efficiënte afdekkingsderivaten. Deze verplichtingen worden gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij alle schommelingen van de reële waarde opgenomen worden in de winst- en verliesrekening. Financiële verplichtingen vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening (RW): deze financiële verplichtingen worden op dezelfde manier gewaardeerd als verplichtingen aangehouden voor handelsdoelseinden. De optie van de reële waarde kan onder dezelfde omstandigheden worden gebruikt als bij de RW-activa. Andere financiële verplichtingen: dat zijn alle andere niet-afgeleide financiële schulden die niet onder een van de vorige categorieën thuishoren. Deze verplichtingen worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. • Afdekkingsderivaten: dat zijn derivaten gebruikt als afdekkingsinstrument. Financiële instrumenten (met uitzondering van tradingderivaten) worden voorgesteld tegen clean price. geprorateerde rente van financiële instrumenten wordt als een aparte post van de balans gepresenteerd.
De
KBC past de volgende algemene regels toe:
• Vorderingen: deze werden geklasseerd als Leningen en vorderingen. Ze worden bij verwerving gewaardeerd
tegen reële waarde inclusief transactiekosten. Leningen met vaste vervaldag worden daarna gewaardeerd tegen
p. 45
geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentevoet; dat is de rentevoet die exact alle toekomstige verwachte kasstromen van de vordering verdisconteert tot de nettoboekwaarde. Deze rentevoet houdt rekening met alle gerelateerde vergoedingen en transactiekosten. Leningen zonder vaste vervaldag worden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Bijzondere waardeverminderingen worden opgenomen voor vorderingen waarvoor – hetzij individueel, hetzij op portefeuillebasis – een indicatie van bijzondere waardevermindering bestaat op de balansdatum. Deze indicatie wordt bepaald aan de hand van de Probability of Default (PD). Karakteristieken van kredieten zoals het type krediet, de bedrijfstak waartoe de kredietnemer behoort, de geografische locatie van de kredietnemer en andere karakteristieken die belangrijk zijn voor het risicoprofiel van een kredietnemer, worden gebruikt voor het bepalen van de PD. Kredieten die dezelfde PD hebben, hebben bijgevolg een gelijksoortig kredietrisicoprofiel. • Leningen en vorderingen met een PD van 12 (individuele probleemkredieten met de hoogste PD) worden individueel getest op een waardevermindering (en eventueel individueel afgeschreven). Het bedrag van de waardevermindering wordt bepaald als het verschil tussen de boekwaarde van de leningen en hun huidige waarde. • Leningen en vorderingen met een PD van 10 of 11 worden ook als individuele probleemkredieten beschouwd. Belangrijke leningen (van meer dan 1,25 miljoen euro) worden individueel getest. Het bedrag van de waardevermindering wordt bepaald als het verschil tussen de boekwaarde van de leningen en hun huidige waarde. Minder belangrijke leningen (van minder dan 1,25 miljoen euro) worden getest op statistische basis. Het bedrag van de waardevermindering volgens de statistische methode is gebaseerd op drie componenten: het uitstaand bedrag van de leningen, een reclassificatiepercentage dat de bewegingen van leningen tussen de verschillende PD-klassen weerspiegelt en een verliespercentage dat het gemiddelde verlies voor elk product weerspiegelt. • Leningen en vorderingen met een PD lager dan 10 worden beschouwd als normale kredieten. Incurred but not reported (IBNR)-verliezen worden opgenomen voor kredieten met een PD van 1 tot en met 9. Deze IBNR-verliezen zijn gebaseerd op de IRB Advanced-modellen (PD X LGD X EAD) met correcties van alle parameters om het point in time-karakter van de IBNR-verliezen te weerspiegelen. De voornaamste correctie heeft betrekking op de PD: de tijdshorizon van de PD wordt ingekort op basis van de emergenceperiode. De emergenceperiode is de periode tussen het zich voordoen van een gebeurtenis die zal leiden tot een waardevermindering en het moment dat KBC deze gebeurtenis ontdekt en is afhankelijk van de reviewfrequentie, de locatie en de betrokkenheid met de tegenpartijen. In geval van een waardevermindering wordt de boekwaarde van de lening verminderd via een specifieke rekening voor waardeverminderingen en het verlies wordt opgenomen in de winst-en-verliesrekening. Als, in een daaropvolgende periode, het bedrag aan geschatte waardeverminderingen stijgt of daalt door een gebeurtenis die zich heeft voorgedaan nadat de bijzondere waardevermindering was erkend, dan wordt de voorheen geboekte waardevermindering verhoogd of verlaagd door aanpassing van de specifieke rekening voor waardeverminderingen. Leningen en de gerelateerde bedragen opgenomen op de specifieke rekeningen voor waardeverminderingen worden afgeschreven wanneer er geen realistisch vooruitzicht op toekomstige recuperatie bestaat of wanneer de lening wordt kwijtgescholden. Een gehernegotieerde lening blijft getest op bijzondere waardeverminderingen, berekend op basis van de originele effectieve rentevoet van de lening. Voor buitenbalansverplichtingen (verbinteniskredieten) die geklasseerd worden als onzeker of oninbaar en dubieus, worden voorzieningen opgenomen als aan de algemene voorwaarden van IAS 37 is voldaan en als aan het meer dan waarschijnlijk-criterium is voldaan. Deze voorzieningen worden erkend tegen hun huidige waarde. Rente op kredieten waarop bijzondere waardeverminderingen werden toegepast, wordt berekend aan de hand van de rentevoet die werd gebruikt om de waardevermindering te berekenen.
• Effecten: naargelang ze al dan niet worden verhandeld op een actieve markt en afhankelijk van de intentie bij
verwerving, worden effecten geklasseerd als Leningen en vorderingen, Tot einde looptijd aangehouden beleggingen, Financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden, RW-activa of als Voor verkoop beschikbare financiële activa. Effecten geklasseerd als Leningen en vorderingen of Tot einde looptijd aangehouden beleggingen worden initieel gewaardeerd tegen reële waarde, inclusief transactiekosten. Daarna worden ze gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. Het verschil tussen de aanschaffingswaarde en de terugbetalingswaarde wordt over de resterende looptijd van de effecten als rente in het resultaat opgenomen. De opname gebeurt op actuariële basis, uitgaande van de effectieve rentevoet bij aankoop. Individuele bijzondere waardeverminderingen van effecten die geklasseerd zijn als Leningen en vorderingen of als Tot einde looptijd aangehouden effecten worden – volgens dezelfde methode als voor de bovenvermelde vorderingen – opgenomen als er bewijs is van de bijzondere waardevermindering. Effecten geklasseerd als Financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden worden initieel gewaardeerd tegen reële waarde (exclusief transactiekosten) en daarna tegen reële waarde, waarbij alle schommelingen van de reële waarde worden opgenomen in het resultaat van het boekjaar. Effecten geklasseerd als RW worden op dezelfde wijze gewaardeerd als Financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden. Effecten geklasseerd als Voor verkoop beschikbare financiële activa worden initieel gewaardeerd tegen reële waarde (inclusief transactiekosten) en worden daarna gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij schommelingen van de reële waarde worden opgenomen in een aparte post van het eigen vermogen tot de verkoop van de effecten of tot het moment dat ze een bijzondere waardevermindering ondergaan. In dat geval wordt het cumulatieve herwaarderingsresultaat overgeboekt van het eigen vermogen naar het resultaat van het boekjaar. Bijzondere waardeverminderingen worden geboekt als daarvoor een indicatie bestaat. Voor genoteerde aandelen en andere niet-vastrentende effecten wordt een indicatie van bijzondere waardevermindering bepaald op basis van zowel een aantal samenhangende indicatoren als een beoordeling van de recupereerbaarheid van
p. 46
de aanschaffingswaarde van de aandelenpakketten in portefeuille. Voor vastrentende effecten wordt de bijzondere waardevermindering bepaald op basis van de recupereerbaarheid van de aanschaffingswaarde. Bijzondere waardeverminderingen worden opgenomen in het resultaat van het boekjaar. Voor aandelen en andere niet-vastrentende effecten gebeuren terugnemingen van bijzondere waardeverminderingen via een aparte post van het eigen vermogen. Terugnemingen van bijzondere waardeverminderingen op vastrentende effecten gebeuren via het resultaat van het boekjaar.
• Derivaten: alle derivaten worden geklasseerd als financiële activa of verplichtingen aangehouden voor
handelsdoeleinden, tenzij ze werden aangemerkt als efficiënte afdekkingsderivaten. Derivaten aangehouden voor handelsdoeleinden worden gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij schommelingen van de reële waarde in het resultaat van het boekjaar worden opgenomen. Derivaten aangehouden voor handelsdoeleinden met een positieve vervangingswaarde worden op de actiefzijde van de balans getoond, die met een negatieve vervangingswaarde op de passiefzijde.
• Verschuldigde bedragen: schulden uit ontvangen voorschotten of gelddeposito’s worden in de balans
opgenomen tegen geamortiseerde kostprijs. Het verschil tussen de ter beschikking gestelde gelden en de nominale waarde wordt pro rata temporis verwerkt in de winst-en-verliesrekening. De opname gebeurt op geactualiseerde basis, rekening houdend met het reële rentepercentage.
• In contracten besloten derivaten: derivaten die besloten zitten in contracten die op een proratabasis worden
gewaardeerd (tot einde looptijd aangehouden beleggingen, leningen en vorderingen, andere financiële verplichtingen) of die tegen reële waarde worden gewaardeerd met schommelingen van de reële waarde in het eigen vermogen (voor verkoop beschikbare financiële activa), worden afgescheiden van het contract en tegen reële waarde gewaardeerd (waarbij schommelingen van de reële waarde in het resultaat van het boekjaar worden opgenomen) als op het moment dat KBC het contract verwerft, geoordeeld wordt dat het risico van het besloten derivaat niet nauw verbonden is met het risico van het basiscontract. Achteraf mag er geen herbeoordeling gebeuren van het risico, behalve bij gewijzigde contractvoorwaarden die een substantiële invloed hebben op de kasstromen van het contract. Contracten met besloten derivaten worden evenwel voornamelijk geklasseerd als RW, zodat een afscheiding van het besloten derivaat onnodig wordt, omdat het volledige financiële instrument tegen reële waarde wordt gewaardeerd, waarbij schommelingen van de reële waarde in het resultaat van het boekjaar worden opgenomen.
• Afdekkingstransacties (hedge accounting): KBC maakt gebruik van afdekkingstransacties als aan alle daartoe
vereiste voorwaarden is voldaan (volgens de vereisten voor hedge accounting die niet zijn geschrapt in de versie van IAS 39 zoals goedgekeurd door de EU, de zogenaamde carve-outversie). Die voorwaarden zijn: de aanwezigheid van formele documentatie van de afdekkingsrelatie aan het begin van de afdekking; de verwachting dat de afdekking zeer effectief zal zijn; de mogelijkheid om de afdekkingseffectiviteit op betrouwbare wijze te meten; en de continue meting tijdens de gerapporteerde periode waarin de afdekking als effectief kan worden bestempeld. Bij reëlewaardeafdekkingen worden zowel de derivaten ter afdekking van het risico als de afgedekte posities gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij de schommelingen van de reële waarde worden opgenomen in de winst-en-verliesrekening. De geprorateerde rente van renteswaps wordt opgenomen in de nettorenteopbrengsten. De afdekkingstransactie wordt gestopt als niet meer is voldaan aan de voorwaarden voor afdekkingstransacties of als het afdekkingsinstrument vervalt of wordt verkocht. In dat geval wordt het herwaarderingsresultaat van de afgedekte positie (in het geval van vastrentende financiële instrumenten) op een proratabasis in het resultaat van het boekjaar opgenomen tot de eindvervaldag. Reëlewaardeafdekkingstransacties ter afdekking van het renterisico van een portefeuille past KBC toe om het renterisico van een portefeuille leningen af te dekken met renteswaps. De renteswaps worden gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij de schommelingen van de reële waarde worden opgenomen in de winst-enverliesrekening. De geprorateerde rente van deze renteswaps wordt opgenomen in de nettorenteopbrengsten. Het afgedekte bedrag aan leningen wordt eveneens gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij de schommelingen van de reële waarde worden opgenomen in de winst-en-verliesrekening. De reële waarde van het afgedekte bedrag wordt als een aparte post bij de activa opgenomen in de balans. KBC past de carveoutversie van IAS 39 toe, zodat er geen ineffectiviteit ontstaat als gevolg van vervroegde terugbetalingen, zolang er sprake is van een underhedging. In geval van een niet-effectieve afdekking zal de cumulatieve reëlewaardeschommeling van het afgedekte bedrag worden afgeschreven in de winst-en-verliesrekening, en wel over de resterende levensduur van de afgedekte activa, of onmiddellijk worden weggeboekt uit de balans als de ineffectiviteit is ontstaan als gevolg van het feit dat de betreffende leningen niet langer worden erkend. Bij kasstroomafdekkingen worden de derivaten ter afdekking van de risico’s gewaardeerd tegen reële waarde, waarbij de schommelingen van de reële waarde toe te wijzen aan het effectieve deel van de afdekking worden opgenomen in een aparte post van het eigen vermogen. De geprorateerde rente van renteswaps wordt opgenomen in de nettorenteopbrengsten. Het niet-effectieve deel van de afdekking wordt opgenomen in het resultaat van het boekjaar. De afdekkingstransactie wordt gestopt als niet meer is voldaan aan de voorwaarden voor afdekkingstransacties. In dat geval worden de derivaten beschouwd als derivaten aangehouden voor handelsdoeleinden en als zodanig gewaardeerd. Vreemdemuntfinanciering van het nettoactief van een buitenlandse participatie wordt verwerkt als een afdekking van een netto-investering in een buitenlandse entiteit. Deze vorm van hedge accounting wordt toegepast voor participaties die niet zijn uitgedrukt in euro. Omrekeningsverschillen (rekening houdend met uitgestelde belastingen) op de financiering worden opgenomen in het eigen vermogen, samen met omrekeningsverschillen op het nettoactief.
p. 47
• Een financiëlegarantiecontract: is een contract op grond waarvan de emittent verplicht is bepaalde betalingen te verrichten om de houder te compenseren voor een door hem geleden verlies omdat een bepaalde debiteur zijn betalingsverplichting uit hoofde van de oorspronkelijke of herziene voorwaarden van een schuldbewijs niet nakomt. Een financiëlegarantiecontract wordt initieel gewaardeerd tegen reële waarde, daarna wordt het gewaardeerd tegen het hoogste van de volgende bedragen: 1 het bedrag dat overeenkomstig IAS 37 Voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa is bepaald; en 2 het bedrag dat oorspronkelijk is opgenomen, verminderd met, in voorkomend geval, de cumulatieve amortisatie die is opgenomen in overeenstemming met IAS 18 Opbrengsten.
• Aanpassingen van de reële waarde (market value adjustments): aanpassingen van de reële waarde worden
opgenomen op alle financiële instrumenten die tegen reële waarde worden gewaardeerd met waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening of in het eigen vermogen. Deze aanpassingen van de reële waarde bevatten alle afwikkelingskosten, correcties voor minder liquide instrumenten of markten, correcties verbonden aan mark-to-modelwaarderingen en correcties ingevolge tegenpartijrisico.
• Dag 1-winsten: wanneer de transactieprijs in een niet-actieve markt verschillend is van de reële waarde van
andere observeerbare markttransacties in hetzelfde instrument of van de reële waarde gebaseerd op een waarderingstechniek waarvan de variabelen alleen data van observeerbare markten bevatten, dan wordt het verschil tussen de transactieprijs en de reële waarde (een dag 1-winst) opgenomen in de winst-enverliesrekeningen. Dag 1-winst wordt opgenomen voor het structureren van CDO’s. Een deel van de dag 1-winst wordt evenwel gereserveerd en wordt in de winst-en-verliesrekeningen opgenomen over de looptijd en op de eindvervaldag van de CDO’s.
d Goodwill en andere immateriële vaste activa Goodwill wordt beschouwd als het deel van de aanschaffingskosten boven op de reële waarde van de aangekochte identificeerbare activa, verplichtingen en voorwaardelijke verplichtingen, zoals verondersteld op de datum van de aankoop. Hij wordt opgenomen als een immaterieel vast actief en wordt gewaardeerd tegen kostprijs min bijzondere waardeverminderingen. Goodwill wordt niet afgeschreven, maar wordt minstens jaarlijks getest op bijzondere waardeverminderingen. Die worden toegepast als de boekwaarde van de kasstroomgenererende eenheden waartoe de goodwill behoort, hoger is dan zijn realiseerbare waarde. Bijzondere waardeverminderingen op goodwill kunnen niet worden teruggenomen. Software wordt – als de voorwaarden voor opname als actief zijn vervuld – opgenomen onder de immateriële vaste activa. Systeemsoftware wordt als actief opgenomen en volgt het afschrijvingstempo van de hardware (namelijk drie jaar) vanaf het moment dat de software beschikbaar is voor gebruik. Standaardsoftware en door een derde partij ontwikkelde maatsoftware worden als actief opgenomen en lineair afgeschreven over een periode van vijf jaar vanaf het moment dat de software beschikbaar is voor gebruik. Interne en externe ontwikkelingskosten van intern gegenereerde software van investeringsprojecten worden als actief opgenomen en lineair afgeschreven over vijf jaren. Investeringsprojecten zijn grootschalige projecten die een belangrijk businessdoel of -model introduceren of vervangen. Interne en externe onderzoekskosten verbonden aan deze projecten en alle kosten van overige ICT-projecten aangaande intern gegenereerde software (andere dan investeringsprojecten) worden onmiddellijk in het resultaat van het boekjaar opgenomen. e Materiële vaste activa (inclusief vastgoedbeleggingen) Alle materiële vaste activa worden opgenomen tegen aanschaffingswaarde (inclusief direct toewijsbare kosten van aanschaffing), verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. De afschrijvingspercentages zijn bepaald op basis van de verwachte economische levensduur en worden lineair toegepast zodra de activa gebruiksklaar zijn. Een bijzondere waardevermindering wordt geboekt als de boekwaarde van de activa hoger is dan hun realiseerbare waarde (zijnde het hoogste van de bedrijfswaarde en de reële waarde min verkoopkosten). Geboekte bijzondere waardeverminderingen kunnen worden teruggenomen via de winst-en-verliesrekening. Bij verkoop van materiële vasta activa worden gerealiseerde winsten of verliezen onmiddellijk in het resultaat van het boekjaar opgenomen. Bij vernietiging wordt het resterende af te schrijven bedrag onmiddellijk in de winst-en-verliesrekening opgenomen. De boekhoudkundige regels voor materiële vaste activa gelden ook voor vastgoedbeleggingen. Externe financieringskosten die rechtstreeks toewijsbaar zijn aan het verwerven van een actief worden bij de activa opgenomen als onderdeel van de kosten van dat actief. Alle andere financieringskosten worden opgenomen als kosten tijdens de periode waarin ze werden gemaakt. Zodra er kosten worden gemaakt voor een actief, zodra er financieringskosten ontstaan en zodra er activiteiten aan de gang zijn om het actief klaar te maken voor het bedoelde gebruik of de verkoop, worden die kosten bij de activa opgenomen. Als het proces onderbroken wordt, worden de financieringskosten niet meer geactiveerd. De activering van financieringskosten stopt wanneer alle activiteiten om het actief klaar te maken voor het bedoelde gebruik of de verkoop achter de rug zijn. f Pensioenverplichtingen De pensioenverplichtingen zijn opgenomen onder Overige verplichtingen en hebben betrekking op verplichtingen voor rust- en overlevingspensioenen, brugpensioenen en andere gelijksoortige pensioenen of renten.
p. 48
Toegezegdpensioenregelingen zijn plannen waarbij KBC een wettelijke of constructieve verplichting heeft om extra bijdragen te betalen aan het pensioenfonds, als dat fonds onvoldoende activa bezit om alle verplichtingen tegenover het personeel te betalen die ontstaan zijn ingevolge huidige dienstprestaties en dienstprestaties in het verleden. De pensioenverplichtingen ingevolge deze plannen voor het personeel worden berekend volgens IAS 19 aan de hand van de Projected Unit Credit Method, waarbij elke dienstprestatieperiode aanleiding geeft tot een aanvullend recht op pensioen. Actuariële winsten en verliezen worden verwerkt aan de hand van de zogenaamde corridor approach. Het excedent aan actuariële winsten of verliezen boven het hoogste van hetzij 10% van de reële waarde van de planactiva, hetzij 10% van de brutopensioenverplichting, wordt - gespreid over vijf jaren - in de winst-enverliesrekening opgenomen. g Belastingverplichtingen Deze post bevat de actuele én de latente belastingverplichtingen. Actuele belastingverplichtingen worden bepaald aan de hand van het verwachte te betalen bedrag, berekend op basis van de belastingvoeten die geldig zijn op de balansdatum. Latente belastingverplichtingen worden geboekt voor alle belastbare tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde en de fiscale waarde van de activa en de verplichtingen. Ze worden berekend aan de hand van de belastingvoeten die geldig zullen zijn op het moment van realisatie van de activa of de verplichtingen waarop ze betrekking hebben. Latente belastingvorderingen worden geboekt voor alle aftrekbare tijdelijke verschillen tussen de boekwaarde en de fiscale waarde van de activa en de verplichtingen, voor zover het waarschijnlijk is dat er belastbare winsten beschikbaar zullen zijn waardoor deze aftrekbare tijdelijke verschillen kunnen worden gebruikt. h Voorzieningen Voorzieningen worden opgenomen in de balans als: • er een (in rechte afdwingbare of feitelijke) verplichting bestaat op de balansdatum, als gevolg van een gebeurtenis in het verleden; en • het waarschijnlijk is dat een uitstroom van middelen die economische voordelen in zich bergen, vereist zal zijn om de verplichtingen af te wikkelen; en • het bedrag van de verplichting op betrouwbare wijze kan worden geschat. i Eigen vermogen Het eigen vermogen is het nettoactief na aftrek van alle verplichtingen. Eigenvermogeninstrumenten worden onderscheiden van financiële instrumenten volgens de regels van IAS 32: • Verplicht in aandelen terugbetaalbare obligaties van KBC Groep NV (ATO 1998–2008) worden geklasseerd als eigen vermogen. • Aandelenopties op KBC-aandelen die onder het toepassingsgebied van IFRS 2 vallen, worden gewaardeerd tegen reële waarde op de toekenningsdatum. Die reële waarde wordt gespreid over de dienstprestatieperiode in de winst-en-verliesrekening opgenomen als personeelskosten met als tegenpost een aparte post van het eigen vermogen. De aandelenoptieplannen van 2000–2002 vallen buiten het toepassingsgebied van IFRS 2. • De herwaarderingsresultaten op voor verkoop beschikbare financiële activa worden opgenomen in het eigen vermogen tot de verkoop van de activa of tot wanneer zich een bijzondere waardevermindering voordoet. Dan wordt het cumulatieve herwaarderingsresultaat overgeboekt naar het resultaat van het boekjaar. Putopties op minderheidsbelangen (en, indien van toepassing, combinaties van put- en callopties in forwardcontracten) worden erkend als financiële verplichtingen tegen de actuele waarde van hun uitoefenprijs. Het overeenstemmende minderheidsbelang wordt uit het eigen vermogen gehaald. Het verschil tussen beide wordt ofwel als een actief erkend (goodwill) ofwel opgenomen in de winst-en-verliesrekening (negatieve goodwill).
p. 49
j Gebruikte wisselkoersen
CZK GBP HUF PLN SKK USD
Wisselkoers op 31-12-2007
Wisselkoersgemiddelde in 2007
1 EUR = … … vreemde munt
1 EUR = … … vreemde munt
26,63 0,733 253,7 3,594 33,58 1,472
Wijziging ten opzichte van 31-12-2006 positief: appreciatie tegenover EUR negatief: depreciatie tegenover EUR 3,2% -8,4% -0,8% 6,6% 2,5% -10,5%
27,77 0,685 251,3 3,785 33,78 1,373
Wijziging ten opzichte van gemiddelde in 2006 positief: appreciatie tegenover EUR negatief: depreciatie tegenover EUR 2,0% -0,3% 5,1% 3,1% 10,1% -8,4%
k Wijzigingen in de waarderingsregels tijdens 2007 Er waren geen materiële wijzigingen in de waarderingsregels tegenover 2006.
Toelichtingen bij de gesegmenteerde informatie Toelichting 2: Segmentering volgens de juridische structuur en geografische segmentering In de IFRS-rapportering is de primaire segmentering die KBC Bank gebruikt gebaseerd op de juridische structuur van de bank. KBC Bank maakt een onderscheid tussen de volgende primaire segmenten: • Bankbedrijf: KBC Bank en haar dochterondernemingen(banken); • Asset Management bedrijf : KBC Asset Management en haar dochterondernemingen; • Leasing activiteiten : KBC Lease en haar dochterondernemingen; • Aandelen activiteiten : KBC Financial Products, KBC Securities en KBC Private Equity; • Overige : vnl. kleinere dochterondernemingen die niet tot bovenstaande segmenten behoren; • Eliminaties tussen segmenten : Transacties tussen segmenten vinden plaats tussen de verschillende primaire segmenten en gebeuren at arm’s length. Aangezien enkele posten netto worden weergegeven (bijvoorbeeld Nettorente-inkomsten), is het saldo van de transacties binnen de groep voor deze posten beperkt. Transfers tussen segmenten worden bepaald op basis van de werkelijk betaalde prijs. De secundaire segmentering onder IFRS is gebaseerd op geografische gebieden en weerspiegelt de focus van KBC op zijn twee thuismarkten – België en Centraal- en Oost-Europa (inclusief Rusland) – en zijn selectieve aanwezigheid in andere landen (Rest van de wereld, hoofdzakelijk de Verenigde Staten, Zuidoost-Azië en WestEuropa met uitzondering van België). De geografische segmentering is gebaseerd op de locatie van de geleverde diensten. Aangezien ten minste 95% van de cliënten lokale cliënten betreft, wordt zowel voor de balans als voor de winst-en-verliesrekening het geografisch segment bepaald door de locatie van het kantoor of de dochteronderneming. Meer gedetailleerde cijfers over de geografische onderverdeling voor balansposten zijn te vinden in de Toelichtingen bij de balans. Dit is een indeling volgens de geografische locatie van de tegenpartij.
p. 50
In miljoenen euro WINST-EN-VERLIESREKENING 2006 Nettorente-inkomsten Dividendinkomsten Netto (niet-)gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Netto gerealiseerde winst uit voor verkoop beschikbare financiële activa Nettoprovisieinkomsten Overige netto-opbrengsten TOTALE OPBRENGSTEN Exploitatiekosten* Personeelskosten Algemene beheerskosten Afschrijvingen vaste activa Voorzieningen voor risico’s en kosten Bijzondere waardeverminderingen op leningen en vorderingen op voor verkoop beschikbare financiële activa op goodwill op overige Aandeel in het resultaat van geassocieerde ondernemingen WINST VÓÓR BELASTINGEN Belastingen Nettowinst na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten WINST NA BELASTINGEN Toerekenbaar aan belangen van derden Toerekenbaar aan de aandeelhouders van de moedermaatschappij * waarvan niet-kaskosten Afschrijvingen vaste activa Overige WINST-EN-VERLIESREKENING 2007 Nettorente-inkomsten Dividendinkomsten Netto (niet-)gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Netto gerealiseerde winst uit voor verkoop beschikbare financiële activa Nettoprovisieinkomsten Overige netto-opbrengsten TOTALE OPBRENGSTEN Exploitatiekosten* Personeelskosten Algemene beheerskosten Afschrijvingen vaste activa Voorzieningen voor risico’s en kosten Bijzondere waardeverminderingen op leningen en vorderingen op voor verkoop beschikbare financiële activa op goodwill op overige Aandeel in het resultaat van geassocieerde ondernemingen WINST VÓÓR BELASTINGEN Belastingen Nettowinst na belastingen uit beëindigde bedrijfsactiviteiten WINST NA BELASTINGEN Toerekenbaar aan belangen van derden Toerekenbaar aan de aandeelhouders van de moedermaatschappij * waarvan niet-kaskosten Afschrijvingen vaste activa Overige
Bank bedrijf
Asset management Leasing Aandelen bedrijf activiteiten activiteiten
Eliminaties KBC Bank tussen GeconsoAndere segmenten lideerd
3 218 52
15 7
102 0
- 251 80
189 1
- 3 0
3 271 139
377 174 1 143 417 5 380 - 3 063 - 1 566 - 1 346 - 183 33 - 141 - 149 - 2 0 9 41 2 217 - 537 0 1 680 53 1 627
10 7 408 6 453 - 73 - 40 - 33 - 1 0 0 0 0 0 0 0 380 - 94 0 286 138 148
1 0 - 13 25 116 - 70 - 31 - 35 - 2 - 1 - 9 - 9 0 0 0 0 37 - 12 0 25 0 25
1 082 0 78 6 995 - 625 - 527 - 89 - 11 2 - 7 - 6 - 1 0 0 1 364 - 103 0 261 35 226
- 2 0 34 29 251 - 78 - 26 - 43 - 9 0 - 11 - 11 0 0 0 1 162 - 12 0 149 92 57
0 0 - 1 - 32 - 37 37 0 37 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
1 468 181 1 648 451 7 158 - 3 872 - 2 190 - 1 510 - 206 34 - 169 - 176 - 2 0 9 43 3 160 - 759 0 2 401 318 2 083
-
-
-
-
150 183 33
1 1 0
3 2 1
-
9 11 2
-
9 9 0
-
172 206 34
3 335 40
23 7
116 0
- 473 76
180 3
- 2 0
3 179 126
537 183 1 249 319 5 663 - 3 279 - 1 656 - 1 458 - 191 26 - 189 - 135 - 50 0 - 4 57 2 253 - 533 0 1 720 28 1 692
1 4 469 5 510 - 99 - 54 - 44 - 1 0 0 0 0 0 0 0 411 - 94 0 317 153 164
- 1 0 - 10 30 136 - 81 - 37 - 42 - 2 1 - 1 - 1 0 0 0 0 54 - 18 0 36 0 36
1 228 0 151 34 1 017 - 645 - 499 - 131 - 15 0 - 2 - 2 0 0 0 2 371 - 99 0 272 2 269
3 1 44 81 313 - 99 - 31 - 56 - 12 0 - 19 - 9 0 0 - 10 0 195 - 6 0 189 90 99
0 0 - 6 - 54 - 62 62 0 62 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
1 768 189 1 897 416 7 576 - 4 140 - 2 276 - 1 669 - 222 27 - 212 - 148 - 50 0 - 14 59 3 283 - 750 0 2 534 273 2 261
-
-
-
-
13 12 0
0 0 0
165 191 26
1 1 0
1 2 1
16 15 0
-
-
195 222 27
p. 51
In miljoenen euro BALANS 31-12-2006 Geldmiddelen en tegoeden bij centrale banken Financiële activa Aangehouden voor handelsdoeleinden Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Voor verkoop beschikbaar Leningen en vorderingen Tot einde looptijd aangehouden Afdekkingsderivaten Reëlewaardeveranderingen van de afgedekte posities bij reëlewaardeafdekking van het renterisico van een portefeuille Geprorateerde rentebaten Belastingvorderingen Actuele belastingvorderingen Uitgestelde belastingvorderingen Vaste activa aangehouden voor verkoop en groepen activa die worden afgesloten Investeringen in geassocieerde ondernemingen Vastgoedbeleggingen Materiële vaste activa Goodwill en andere immateriële vaste activa Overige activa TOTAAL ACTIVA Financiële verplichtingen Aangehouden voor handelsdoeleinden Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs Afdekkingsderivaten Reëlewaardeveranderingen van de afgedekte posities bij reëlewaardeafdekking van het renterisico van een portefeuille Geprorateerde rentelasten Belastingverplichtingen Actuele belastingverplichtingen Uitgestelde belastingverplichtingen Langlopende verplichtingen beschikbaar voor verkoop en verplichtingen i.v.m. groepen activa die worden afgestoten Voorzieningen voor risico's en kosten Overige verplichtingen TOTAAL VERPLICHTINGEN
Bank bedrijf
Financiële verplichtingen Aangehouden voor handelsdoeleinden Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs Afdekkingsderivaten Reëlewaardeveranderingen van de afgedekte posities bij reëlewaardeafdekking van het renterisico van een portefeuille Geprorateerde rentelasten Belastingverplichtingen Actuele belastingverplichtingen Uitgestelde belastingverplichtingen Langlopende verplichtingen beschikbaar voor verkoop en verplichtingen i.v.m. groepen activa die worden afgestoten Voorzieningen voor risico's en kosten Overige verplichtingen TOTAAL VERPLICHTINGEN Aanschaffing vaste activa (inclusief goodwill)
Andere
KBC Bank Geconsolideerd
2 386 218 837 34 853
0 581 8
0 3 528 0
0 36 502 32 111
0 6 318 53
2 386 265 766 67 024
42 376 28 543 103 436 9 308 321
0 455 117 0 0
0 2 3 526 0 0
0 26 4 366 0 0
3 882 69 2 306 4 4
46 258 29 095 113 751 9 313 325
175 2 183 485 65 420 53 528 0 1 477 784 756 227 314
0 0 1 0 1 0 0 0 4 1 111 697
0 9 12 7 5 0 0 0 4 5 183 3 741
0 62 131 42 89 0 3 0 55 26 395 37 174
0 45 10 4 6 0 4 225 4 17 190 6 813
175 2 299 638 117 521 53 535 225 1 544 833 1 634 275 738
205 408 17 454
2 0
22 0
27 540 19 328
23 636 98
256 608 36 880
38 401 149 504 49
0 2 0
0 22 0
0 8 212 0
9 166 14 372 0
47 567 172 112 49
0 1 282 342 301 40
0 0 31 31 0
0 16 23 7 16
0 81 50 37 13
0 194 5 4 1
0 1 572 450 380 70
0 398 3 079 210 508
0 0 106 140
0 3 108 171
0 4 1 070 28 746
0 1 170 24 005
0 407 4 534 263 570
805
2
4
34
7
851
2 873 241 147 38 327
0 680 0
0 4 238 0
25 42 951 34 406
0 7 686 317
2 898 296 702 73 051
35 073 24 020 133 912 9 291 522
3 547 130 0 0
0 1 4 237 0 0
329 1 844 6 372 0 0
579 131 6 652 5 1
35 985 26 543 151 304 9 296 524
223 2 843 493 50 443 1 603 94 1 681 1 733 758 252 004
0 0 1 0 1 0 0 0 4 1 41 727
0 6 13 11 2 0 0 0 4 59 221 4 542
0 48 126 33 94 40 40 0 64 197 573 44 065
0 21 25 8 17 0 3 354 7 18 25 8 139
223 2 918 659 102 556 41 646 448 1 760 2 008 1 618 309 476
231 678 19 988
11 0
9 0
30 452 21 302
25 020 251
287 170 41 542
32 040 179 531 118
0 11 0
0 9 0
1 825 7 325 0
3 218 21 551 0
37 082 208 427 118
0 1 659 377 323 54
0 0 16 16 0
0 16 18 5 13
0 86 45 34 11
0 245 12 11 1
0 2 006 467 388 79
0 390 4 272 238 375
0 0 45 72
0 3 125 171
0 6 982 31 571
0 1 95 25 373
0 401 5 519 295 562
1 217
0
60
158
32
1 467
-
Aanschaffing vaste activa (inclusief goodwill)
BALANS 31-12-2007 Geldmiddelen en tegoeden bij centrale banken Financiële activa Aangehouden voor handelsdoeleinden Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Voor verkoop beschikbaar Leningen en vorderingen Tot einde looptijd aangehouden Afdekkingsderivaten Reëlewaardeveranderingen van de afgedekte posities bij reëlewaardeafdekking van het renterisico van een portefeuille Geprorateerde rentebaten Belastingvorderingen Actuele belastingvorderingen Uitgestelde belastingvorderingen Vaste activa aangehouden voor verkoop en groepen activa die worden afgesloten Investeringen in geassocieerde ondernemingen Vastgoedbeleggingen Materiële vaste activa Goodwill en andere immateriële vaste activa Overige activa TOTAAL ACTIVA
Asset management Leasing Aandelen bedrijf activiteiten activiteiten
-
-
-
p. 52
In miljoenen euro 2006 Bruto-opbrengsten Totaal activa, per einde periode Totaal verplichtingen, per einde periode Aanschaffing vaste activa, per einde periode 2007 Bruto-opbrengsten Totaal activa, per einde periode Totaal verplichtingen, per einde periode Aanschaffing vaste activa, per einde periode
België
Centraalen OostEuropa en Rest van Rusland de wereld
KBC Bank
3.515
1.939
1.705
7.158
168.308 154.517 211
36.046 35.732 604
71.385 73.321 36
275.738 263.570 851
3 788
2 168
1 619
7 576
169 734 165 311 233
48 952 44 650 1 179
90 790 85 601 55
309 476 295 562 1 467
Toelichtingen bij de winst-en-verliesrekening Toelichting 3: Nettorente-inkomsten 2006
2007
3 271
3 179
Rente-inkomsten Voor verkoop beschikbare activa Leningen en vorderingen Tot einde looptijd aangehouden activa Overige activa niet gewaardeerd tegen reële waarde Subtotaal rente-inkomsten uit financiële activa niet gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening waarvan rente-inkomsten op financiële activa waarvoor bijzondere waardeverminderingen werden aangelegd Financiële activa aangehouden voor handelsdoeleinden Afdekkingsderivaten Overige financiële activa tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening
10 968 1 038 7 157 351 68
13 882 1 306 7 737 384 134
8 614
9 560
34 1 239 617
10 1 605 685
498
2 031
Rentelasten Financiële verplichtingen tegen geamortiseerde kostprijs Overige Subtotaal rentelasten uit financiële activa niet gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening
- 7 697 - 5 310 - 1
- 10 703 - 7 704 - 12
- 5 312
- 7 715
- 303 - 660
- 484 - 630
- 1 422
- 1 873
2006
2007
139
126
139 87
126 81
0 52
0 45
In miljoenen euro Totaal
Financiële verplichtingen aangehouden voor handelsdoeleinden Afdekkingsderivaten Financiële verplichtingen tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening
Toelichting 4: Dividendinkomsten In miljoenen euro Totaal Indeling naar type Aandelen aangehouden voor handelsdoeleinden Aandelen vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Voor verkoop beschikbare aandelen
p. 53
Toelichting 5: Netto (niet-)gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening In miljoenen euro Totaal Indeling naar type Financiële instrumenten aangehouden voor handelsdoeleinden (inclusief rente en marktwaardeveranderingen van derivaten aangehouden voor handelsdoeleinden) Andere financiële instrumenten vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Wisselbedrijf Resultaten uit de administratieve verwerking van afdekkingstransacties Microhedge Reëlewaardeafdekkingen Reëlewaardeveranderingen van de afgedekte instrumenten Reëlewaardeveranderingen van de afdekkingsderivaten (met inbegrip van beëindiging) Kasstroomafdekkingen Reëlewaardeveranderingen van afdekkingsinstrumenten – niet effectieve deel Afdekking van een nettoinvestering in een buitenlandse entiteit – niet effectieve deel Reëlewaardeafdekkingstransacties ter afdekking van het renterisico van een portefeuille Reëlewaardeafdekkingen van rentersisico Reëlewaardeveranderingen van de afgedekte instrumenten Reëlewaardeveranderingen van de afdekkingsderivaten (met inbegrip van beëindiging) Kasstroomafdekkingen van renterisico Reëlewaardeveranderingen van afdekkingsinstrumenten – niet effectieve deel
2006
2007
1 468
1 768
1 252
1 549
- 252 468 0 0 0 - 12 12 - 1 - 1 0 0 0 - 234 234 0 0
59 154 6 2 2 - 15 17 0 0 0 4 0 - 48 48 4 4
• Wat betreft de ALM-derivaten (met uitzondering van de microhedgederivaten, die slechts beperkt worden gebruikt binnen de groep), geldt het volgende: o Voor ALM-derivaten die vallen onder de Reëlewaardeafdekkingstransacties ter afdekking van het renterisico van een portefeuille, wordt de betreffende rente weergegeven onder Nettorente-inkomsten. De reëlewaardeveranderingen van deze derivaten wordt weergegeven onder Netto (niet-)gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening, maar aangezien ook de reëlewaardeveranderingen van de afgedekte activa in dezelfde post worden weergegeven, en het een effectieve afdekking betreft, is het saldo van de post Netto (niet-)gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen in de winsten-verliesrekening nihil. o Voor andere ALM-derivaten wordt de betreffende rente weergegeven onder Netto (niet-)gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening (een negatieve 146 en een positieve 35 miljoen euro in respectievelijk 2006 en 2007). Ook de reëlewaardeveranderingen worden weergegeven onder Netto (niet-)gerealiseerde winst uit financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening. Deze laatste worden voor een groot deel (maar niet volledig) gecompenseerd door de reëlewaardeveranderingen van een obligatieportefeuille die werd geklasseerd als Financiële instrumenten vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening (zie waarderingsregels).
• Effectiviteit wordt bepaald aan de hand van volgende methodes: o Voor microhedge-reëlewaardeafdekkingen wordt op kwartaalbasis de dollaroffsetmethode gebruikt, waarbij reëlewaardeschommelingen van de afgedekte positie en reëlewaardeschommelingen van het afdekkingsinstrument elkaar moeten compenseren binnen een range van 80%–125%. Dat is momenteel het geval. o Voor microhedge-kasstroomafdekkingen wordt het aangegeven afdekkingsinstrument vergeleken met een perfect hedge van de afgedekte kasstromen. Deze vergelijking gebeurt prospectief (via BPV-meting) en retrospectief (via vergelijking van de reële waarde van het aangegeven afdekkingsinstrument met de perfect hedge). De effectiviteit van beide tests moet zich in een range van 80%–125% bevinden. Dat is momenteel het geval. o Voor reëlewaardeafdekkingstransacties ter afdekking van het renterisico van een portefeuille wordt de effectiviteit beoordeeld volgens de regels voorgeschreven in de Europese versie van IAS 39 (carve out). IFRS staat niet toe om nettoposities aan te geven als ingedekte posities, maar staat wel toe om de afdekkingsinstrumenten toe te wijzen aan de brutopositie van activa (of eventueel de brutopositie van verplichtingen). Concreet wordt er voor gezorgd dat het volume activa (of verplichtingen) in elke maturity bucket groter is dan het volume afdekkingsinstrumenten dat aan dezelfde bucket wordt toegewezen. • De totale wisselkoersverschillen, exclusief die welke werden geboekt op financiële instrumenten gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van de waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening, bedragen een positieve
p. 54
10 miljoen euro in 2006 en 154 miljoen euro in 2007, en zijn inbegrepen in de vermelde 468 en 154 miljoen euro in de tabel. • De totale verandering van de reële waarde die in 2007 is opgenomen in de winst-en-verliesrekening en waarbij de reële waarde werd bepaald aan de hand van schattingstechnieken waarbij de waarderingsparameters niet observeerbaar zijn, betreft nagenoeg integraal de CDO’s in de portefeuilles van de groep; de reëlewaardeveranderingen voor deze instrumenten bedroegen 103 miljoen euro in 2007 (insignificant in 2006). Redelijke wijzigingen in de assumpties leiden tot een additionele negatieve waardeaanpassing van 110 miljoen euro vóór belastingen. • Wanneer de transactieprijs in een niet-actieve markt verschillend is van de reële waarde van andere observeerbare markttransacties in hetzelfde instrument of van de reële waarde gebaseerd op een waarderingstechniek waarvan de variabelen alleen data van observeerbare markten bevatten, dan wordt het verschil tussen de transactieprijs en de reële waarde (een dag 1-winst) opgenomen in de winst-en-verliesrekeningen. Indien dit niet het geval is wordt de dag 1-winst gereserveerd en opgenomen in de winst-en-verliesrekeningen over de looptijd en op de eindvervaldag van het financieel instrument. Dag 1-winsten worden opgenomen voor het structureren van CDO's. De bewegingen in de uitgesteld dag 1-winst kan als volgt worden samengevat (in miljoenen euro).: o
Uitgestelde dag 1-winsten, beginsaldo 1 januari 2006
40
o
Nieuwe uitgestelde dag 1-winsten
55
o
Dag 1-winsten erkend in de winst-en-verliesrekening tijdens de periode
Afschrijving van de dag 1-winsten
-1
Niet langer opgenomen financiële instrumenten
-24
Wisselkoersverschillen
2
o
Uitgestelde dag 1-winsten, eindsaldo 31 december 2006/beginsaldo 1 januari 2007:
72
o
Nieuwe uitgestelde dag 1-winsten
134
o
Dag 1-winsten erkend in de winst-en-verliesrekening tijdens de periode
o
Afschrijving van de dag 1-winsten
-32
Niet langer opgenomen financiële instrumenten
-63
Wisselkoersverschillen
-7
Uitgestelde dag 1-winsten, eindsaldo 31 december 2007:
104
Toelichting 6: Netto gerealiseerde winst uit voor verkoop beschikbare financiële activa In miljoenen euro Totaal Indeling naar portefeuille Vastrentende activa Aandelen
Toelichting 7: Nettoprovisie-inkomsten In miljoenen euro Totaal
2006
2007
181
189
34 147
- 145 335
2006
2007
1 648
1 897
Ontvangen provisies Effecten en assetmanagement Verbinteniskredieten Betalingsverkeer Overige
2 398 1 464 149 412 374
2 666 1 646 181 419 420
Betaalde provisies Provisies betaald aan tussenpersonen Overige
- 750 - 74 - 676
- 769 - 81 - 688
Indeling naar type
• Het overgrote deel van de provisies gerelateerd aan kredietverlening is opgenomen onder Nettorente-inkomsten (in het kader van de effectieve rentevoetberekening).
p. 55
Toelichting 8: Overige netto-inkomsten In miljoenen euro Totaal Netto gerealiseerde winst uit leningen en vorderingen Waarvan: verkoop van impaired kredieten, Kredyt Bank 2006 Netto gerealiseerde winst uit tot einde looptijd aangehouden investeringen Netto gerealiseerde winst uit financiële verplichtingen tegen geamortiseerde kostprijs Overige Waarvan: verkoop van gebouwen in Praag - ČSOB Waarvan: verkoop participatie in BCC en Banksys - KBC Bank 2006 Waarvan: teruggave vanwege Belgisch Depositogarantie Agency Waarvan: verkoop van participatie in GBC - K&H Bank
2006
2007
451 58 37 1 0 392 36 60 0 0
416 18 0 1 0 397 2 0 44 35
• Het bedrag vermeld onder Overige netto-inkomsten bestaat uit, onder andere, winsten uit operationele leasing, garantierecuperaties, huuropbrengsten, gerealiseerde winsten of verliezen op materiële vaste activa en vastgoedbeleggingen, recuperaties van volledig afgeschreven kredieten en gerealiseerde winsten of verliezen als gevolg van de verkoop van tot einde looptijd aangehouden activa, leningen en vorderingen en financiële verplichtingen tegen geamortiseerde kostprijs.
Toelichting 9: Exploitatiekosten In miljoenen euro Totaal
2006
2007
- 3 872
- 4 140
Indeling naar type Personeelskosten Personeelsvoordelen op basis van eigen aandelen, afgewikkeld met eigen aandelen Personeelsvoordelen op basis van eigen aandelen, afgewikkeld met geldmiddelen Algemene beheerskosten Afschrijvingen van vaste activa Voorzieningen voor risico's en kosten
- 2 190 - 2 - 61 - 1 510 - 206 34
- 2 276 - 1 - 25 - 1 669 - 222 27
• •
De algemene beheerskosten (zie tabel) omvatten herstel- en onderhoudskosten, reclamekosten, huur, professionele vergoedingen, verschillende (niet-inkomsten)belastingen en nutsvoorzieningen. Op eigen aandelen gebaseerde personeelsvoordelen zijn opgenomen onder Personeelskosten. We onderscheiden de volgende op eigen aandelen gebaseerde personeelsvoordelen: A Belangrijkste overeenkomsten afgewikkeld met geldmiddelen KBC Financial Products (KBC FP) zette in 1999 een phantomaandelenplan op als retentieschema voor het topmanagement. Tussen 1999 en 2002 werd 1 miljoen phantomaandelen uitgegeven. Aangezien daarmee het maximum is bereikt, moeten nieuwe deelnemers aandelen verkrijgen van bestaande deelnemers. De aandelen worden gewaardeerd op basis van de winst voor belastingen van de KBC FP-groep. Het plan werd in 2005 afgesloten en alle medewerkers worden uitbetaald over een periode van vier jaar, eindigend in maart 2009. Per einde 2007 erkende KBC FP in dit verband een uitstaande schuld van 88 miljoen euro (129 miljoen euro eind 2006). B Belangrijkste overeenkomsten afgewikkeld met eigen aandelen
•
Sinds 2000 heeft KBC Bankverzekeringsholding NV (ondertussen KBC Groep NV) verschillende aandelenoptieplannen opgezet. De aandelenopties werden toegekend aan personeelsleden van de vennootschap en diverse dochterondernemingen. Er waren optieplannen voor alle medewerkers en plannen specifiek voor bepaalde medewerkers. De aandelenopties werden gratis toegekend aan het personeel, dat alleen op het moment van de toekenning de belastingen op de gratis verstrekking moest betalen. De aandelenopties hebben een looptijd van zeven tot tien jaar na de datum van uitgifte, en kunnen, in de jaren waarin ze uitoefenbaar zijn, alleen in juni, september en december worden uitgeoefend. De aandelenopties kunnen ook gedeeltelijk worden uitgeoefend. Een personeelslid kan bij het uitoefenen ofwel de aandelen bewaren op zijn effectenrekening, ofwel ze onmiddellijk verkopen op Euronext Brussels. Aanvullend heeft KBC Bankverzekeringsholding NV (nu KBC Groep NV) drie aandelenoptieplannen uit 1999 en 2000 van KBC Peel Hunt overgenomen, waardoor de betrokken personeelsleden van KBC Peel Hunt aandelenopties van KBC Groep NV krijgen in plaats van aandelenopties KBC Peel Hunt. KBC Groep NV heeft eigen aandelen ingekocht om aandelen te kunnen leveren aan personeelsleden wanneer die hun opties uitoefenen. IFRS 2 werd niet toegepast op de met eigen aandelen afgewikkelde optieplannen die dateren van vóór 7 november 2002, aangezien die buiten het toepassingsgebied van IFRS 2 vallen. De optieplannen die dateren van na 7 november 2002 waren slechts beperkt in omvang.
p. 56
•
•
In 2007 werd aan personeelsleden van KBC Bank opnieuw de mogelijkheid geboden om tegen een gunstig tarief in te tekenen op de kapitaalsverhoging van de groep. Dit personeelsvoordeel van in totaal 1,3 miljoen euro werd als personeelskosten opgenomen, met het eigen vermogen als tegenpost (in 2006 bedroeg het betreffende personeelsvoordeel 1,7 miljoen euro). Een overzicht van het aantal aandelenopties voor het personeel en van de gewogen gemiddelden van de uitoefenprijzen wordt in de tabel gegeven. Over 2007 bedroeg de gemiddelde koers van het KBC-aandeel 95,8 euro. In 2007 werden er 7 300 nieuwe opties op KBC-aandelen voor het personeel uitgegeven. De reële waarde van dit personeelsvoordeel werd bepaald aan de hand van een optiewaarderingsmodel dat rekening houdt met de specifieke modaliteiten van de toegekende opties, waaronder de uitoefenprijs (97,94 euro), de looptijd (7 jaar), de beperkte overdraagbaarheid en dergelijke. 2006 2007 Opties Uitstaand aan het begin van de periode Toegekend tijdens de periode Uitgeoefend tijdens de periode Vervallen tijdens de periode Opgegeven tijdens de periode 2 Uitstaand aan het einde van de periode Uitoefenbaar aan het einde van de periode 1 2
1
Aantal opties 3 290 072 57 143 -1 118 727 - 4 662 0 2 223 824 1 713 563
Gemiddelde uitoefenprijs 41,81 89,21 41,46 41,61 0,00 43,31 42,50
1
Aantal opties 2.223.824 7.300 -1.137.286 -75.650 0 1.018.188 813.358
Gemiddelde uitoefenprijs 43,31 97,94 40,80 34,50 0,00 47,12 42,24
In equivalenten van aandelen. 2006: uitoefenprijzen tussen 28,3–89,21 euro, gewogen gemiddelde van de overblijvende contractuele looptijden: 56 maanden; 2007: uitoefenprijzen tussen 28,3–97,94 euro, gewogen gemiddelde van de overblijvende contractuele looptijden: 46 maanden
Toelichting 10: Personeel Gemiddeld aantal personeelsleden, in VTE
2006 36.462
2007 41.059
Indeling naar type Arbeiders Bedienden Directie
36.462 53 35.514 895
41.059 525 39.967 567
p. 57
Toelichting 11: Bijzondere waardeverminderingen – winst-en-verliesrekening
2006
2007
- 169
- 212
Bijzondere waardeverminderingen op leningen en vorderingen Indeling naar type Bijzondere waardeverminderingen voor kredieten op balans Bijzondere waardeverminderingen voor verbinteniskredieten buiten balans Op portefeuillebasis berekende bijzondere waardeverminderingen
- 176
- 148
- 177 - 8 9
- 168 - 18 39
Bijzondere waardeverminderingen op voor verkoop beschikbare financiële activa Indeling naar type Aandelen Andere
- 2
- 50
- 2 0
- 42 - 8
0
0
9 - 1 11 0 0 0
- 14 - 2 - 9 1 0 - 4
In miljoenen euro Totaal
Bijzondere waardeverminderingen op goodwill Bijzondere waardeverminderingen op overige Immateriële activa (zonder goodwill) Materiële vaste activa Tot einde looptijd aangehouden financiële activa Geassocieerde ondernemingen, goodwill Overige
•
Bijzondere waardeverminderingen op leningen en vorderingen betreffen in hoofdzaak leningen en voorschotten aan cliënten (vooral termijnkredieten).
•
Bijzondere waardeverminderingen op overige: in 2007 omvatte deze post vooral een toevoeging ad 2 miljoen euro van bijzondere waardeverminderingen op diverse immateriële vaste activa en een toevoeging ad 9 miljoen euro van bijzondere waardeverminderingen op vastgoed. In 2006 omvatte deze post vooral de terugneming ad 7 miljoen euro van bijzondere waardeverminderingen op vastgoed in Polen.
Toelichting 12: Aandeel in het resultaat van geassocieerde ondernemingen In miljoenen euro Totaal waarvan Nova Ljubljanska banka
•
2006
2007
43
59
33
48
Bijzondere waardeverminderingen van (goodwill op) geassocieerde ondernemingen zijn inbegrepen bij Bijzondere waardeverminderingen. Het aandeel in het resultaat van geassocieerde ondernemingen houdt bijgevolg geen rekening met deze bijzondere waardeverminderingen.
p. 58
Toelichting 13: Belastingen In miljoenen euro Totaal
2006 - 759
2007 - 750
Indeling naar type Actuele belastingen Uitgestelde belastingen
- 759 - 723 - 35
- 750 - 672 - 78
3 160 33,99% - 1 074
3 283 33,99% - 1 116
316 127 204 1 0
366 160 361 0 - 3
1
4
0 - 17
0 - 157
442
462
Componenten van de belastingberekening Winst vóór belastingen Winstbelastingen tegen het Belgische statutaire tarief Berekende winstbelastingen Plus of min belastinggevolgen toe te schrijven aan verschillen in belastingtarieven, België – buitenland 1 belastingvrije winst aanpassingen m.b.t. voorgaande jaren aanpassingen beginsaldo uitgestelde belastingen toe te schrijven aan wijziging belastingtarief niet-gecompenseerde fiscale verliezen en ongebruikte fiscaal verrekenbare tegoeden aangewend om de actuele belastingdruk te verminderen niet-gecompenseerde fiscale verliezen en ongebruikte fiscaal verrekenbare tegoeden aangewend om de uitgestelde belastingdruk te verminderen overige, hoofdzakelijk niet-aftrekbare uitgaven Het totaalbedrag van tijdelijke verschillen die verband houden met investeringen in dochterondernemingen, filialen, geassocieerde ondernemingen en belangen in joint ventures, waarvoor geen uitgestelde belastingverplichtingen zijn 2 opgenomen 1 Voornamelijk gerealiseerde winst bij verkoop van aandelen. 2 Bestaat uit de reserves van (al dan niet) gezamenlijke dochtermaatschappijen, geassocieerde ondernemingen en kantoren die bij uitkering voor sommige entiteiten volledig belast zullen worden (voor 100% opgenomen) en waarbij voor een belangrijk aantal entiteiten de DBI-regeling van toepassing is (voor 5% opgenomen, aangezien 95% definitief belast is).
• Informatie over belastingvorderingen en belastingverplichtingen vindt u in Toelichting 23
p. 59
Toelichtingen bij de balans Toelichting 14: Financiële instrumenten, opdeling volgens portefeuille en product FINANCIELE ACTIVA
In miljoenen euro 31/12/2006 Leningen en voorschotten aan kredietinstellingen en a/c beleggingsondernemingen b Leningen en voorschotten aan cliënten Disconto- en acceptkredieten Afbetalingskredieten Hypotheekleningen Termijnkredieten Financiële leasing Voorschotten in rekening-courant Geëffectiseerde leningen Overige Eigen vermogens-instrumenten Schuldinstrumenten uitgegeven door Publiekrechtelijke emittenten Kredietinstellingen en beleggingsondernemingen Ondernemingen Derivaten Totale boekwaarde Geprorateerde rente² Boekwaarde inclusief geprorateerde rente Reële waarde
Aangehouden Gewaardeerd Voor Tot einde voor tegen verkoop Leningen looptijd handelsreële beschik- en vordeaangedoel1 baar ringen houden einden waarde
11 463 3 442
19 619 11 943
0 0
0
0
0
0
Afdekkings derivaten
Tegen geamortiseerde kostprijs
Totaal
41 030 119 188
9 948 103 803
-
-
-
0
224
-
-
-
224
0
3 226
-
-
-
3 226
0
11 089
0
28 500
-
-
-
39 589
3 442
854
0
50 913
-
-
-
55 208
0
0
0
6 031
-
-
-
6 031
0
0
0
6 885
-
-
-
6 885
0
0
0
302
-
-
-
302
0
0
0
7 722
-
-
-
7 722
16 265 19 004
0 14 697
1 417 27 678
-
9 313
-
-
17 682 70 684
12 327
9 073
19 254
-
8 505
-
-
49 152
4 170
847
2 569
-
441
-
-
8 026
2 507
4 778
5 855
-
366
-
-
13 506
16 851 67 024 141 67 165 67 165
46 258 249 46 507 46 507
29 095 420 29 515 29 515
113 751 816 114 567 115 725
9 313 221 9 534 9 515
325 325 408 733 733
0
17 176 265 766 2 256 268 022 269 161
-
a
Waarvan reverse repos
23 107
b
Waarvan reverse repos
7 006
c
Waarvan leningen en voorschotten aan banken terugbetaalbaar op verzoek en termijnleningen aan banken < 3 maanden
1 2
23 439
Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening. Dit is exclusief geprorateerde rente gerelateerd aan geldmiddelen en tegoeden bij centrale banken: in 2006 ad 43 miljoen euro;
inclusief geprorateerde rente bedraagt deze post 2 429 miljoen euro
31/12/2007 Leningen en voorschotten aan kredietinstellingen en a/c beleggingsondernemingen b Leningen en voorschotten aan cliënten Disconto- en acceptkredieten Afbetalingskredieten Hypotheekleningen Termijnkredieten Financiële leasing Voorschotten in rekening-courant Geëffectiseerde leningen Overige Eigen vermogens-instrumenten Schuldpapier uitgegeven door Publiekrechtelijke emittenten Kredietinstellingen en beleggingsondernemingen
16 098 2 067
16 014 8 756
0 0
15 417 135 887
-
-
-
0
0
0
0
47 529 146 710
0
717
-
-
-
717
0
3 885
-
-
-
3 885
0
3 254
0
43 513
-
-
-
46 767
2 067
5 322
0
65 796
-
-
-
73 185
0
0
0
6 883
-
-
-
6 883
0
0
0
7 162
-
-
-
7 162
0
0
0
264
-
-
-
264
0
181
0
7 667
-
-
-
7 848
16 992 16 391
15 11 199
939 25 604
-
9 296
-
-
17 947 62 491
5 218
8 581
13 889
-
8 737
-
-
36 425
4 059
741
3 575
-
279
-
-
8 654
p. 60
Ondernemingen Derivaten Totale boekwaarde Geprorateerde rente² Boekwaarde inclusief geprorateerde rente Reële waarde
7 114
1 878
8 140
-
280
-
-
17 412
21 503 73 051 344 73 394 73 394
35 985 299 36 284 36 284
26 543 390 26 933 26 933
151 304 1 475 152 778 151 955
9 296 229 9 525 9 404
524 524 175 698 698
0 0 0
22 026 296 702 2 910 299 613 298 668
a
Waarvan reverse repos
29 919
b
Waarvan reverse repos
7 298
c
Waarvan leningen en voorschotten aan banken terugbetaalbaar op verzoek en termijnleningen aan banken < 3 maanden
1
24 729
Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening.
2
Dit is exclusief geprorateerde rente gerelateerd aan geldmiddelen en tegoeden bij centrale banken: in 2007 ad 8 miljoen euro; inclusief geprorateerde rente bedraagt deze post 2 906 miljoen euro.
FINANCIELE VERPLICHTINGEN
In miljoenen euro 31/12/2006 Deposito’s van kredietinstellingen en c/e beleggingsondernemingen d Deposito’s van cliënten en schuldpapier Deposito’s van cliënten Zichtdeposito’s Termijndeposito’s Depositoboekjes Deposito’s van bijzondere aard Overige deposito’s Schuldpapier Depositocertificaten Kasbons Converteerbare obligaties Niet-converteerbare obligaties Converteerbare achtergestelde schulden Niet-converteerbare achtergestelde schulden Schulden m.b.t. beleggingscontracten Derivaten Baisseposities in eigenvermogensinstrumenten in schuldinstrumenten Overige Totale boekwaarde Geprorateerde rente Boekwaarde inclusief geprorateerde rente Reële waarde c
Aangehouden Gewaardeerd Tot einde voor Voor tegen verkoop Leningen looptijd handelsreële beschik- en vordeaangedoel1 houden ringen einden waarde baar
Afdekkings derivaten
Tegen geamortiseerde kostprijs
Totaal
5 426 1 399 270 0 270 0 0 0 1 129 0 0 0 1 129 0 0 23 558 5 718 1 417 4 301 779
15 942 31 625 16 242 0 16 242 0 0 0 15 383 9 239 0 0 5 199 0 945 0 0
-
-
-
49 -
32 321 136 615 101 167 31 827 35 778 29 628 2 736 1 199 35 447 15 652 2 704 0 12 540 0 4 551 3 176
53 689 169 638 117 679 31 827 52 289 29 628 2 736 1 199 51 960 24 891 2 704 0 18 869 0 5 496 0 23 608 5 718 1 417 4 301 3 954
36 880 208 37 087 37 087
47 567 184 47 751 47 751
0
0
0
49 436 485 485
172 112 744 172 856 172 680
256 608 1 572 258 180 258 003
Waarvan repos
18 333
d
Waarvan repos e Waarvan deposito's van banken terugbetaalbaar op verzoek en onmiddellijk terugbetaalbaar
31/12/2007 Deposito’s van kredietinstellingen en c/e beleggingsondernemingen d Deposito’s van cliënten en schuldpapier Deposito’s van cliënten Zichtdeposito’s Termijndeposito’s Depositoboekjes Deposito’s van bijzondere aard Overige deposito’s Schuldpapier Depositocertificaten Kasbons Converteerbare obligaties
9 071 8 081
8 210 2 452 0 0 0 0 0 0 2 452 0 0 0
15 156 21 927 14 139 1 415 12 723 0 0 0 7 788 2 245 0 0
-
-
-
-
46 373 158 188 114 698 36 343 46 913 27 079 3 444 919 43 490 15 697 2 950 0
69 738 182 567 128 837 37 758 59 636 27 079 3 444 919 53 730 17 942 2 950 0
p. 61
Niet-converteerbare obligaties Converteerbare achtergestelde schulden Niet-converteerbare achtergestelde schulden Schulden m.b.t. beleggingscontracten Derivaten Baisseposities In eigen-vermogensinstrumenten In schuldinstrumenten Overige Totale boekwaarde Geprorateerde rente Boekwaarde inclusief geprorateerde rente Reële waarde c
2 452 0 0 25 828 4 809 3 723 1 085 243 41 542 311 41 853 41 853
4 497 0 1 046 0 0 37 082 420 37 503 37 503
-
-
-
118 118 320 438 438
19 037 0 5 806 3 867 208 427 954 209 382 208 948
Waarvan repos
d
Waarvan repos Waarvan deposito's van banken terugbetaalbaar op verzoek en onmiddellijk terugbetaalbaar e
1
25 986 0 6 852 0 25 946 4 809 3 723 1 085 4 110 287 170 2 006 289 175 288 741 21 006 8 489 13 168
Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening.
•
Financiële instrumenten worden ingedeeld in categorieën (portefeuilles). De verschillende categorieën en de overeenkomstige waarderingsregels vindt u in Toelichting 1 b, onder Financiële activa en verplichtingen (IAS 39).
•
Zoals in Toelichting 1 a vermeld, werd bij de voorstelling van de balans overgeschakeld van een productbenadering naar een portefeuille-indeling. In Toelichting 14 wordt echter een kruistabel gegeven van de financiële activa en verplichtingen volgens portefeuille en volgens product. De referentiecijfers voor 31 december 2006 werden herwerkt om ze vergelijkbaar te maken met de gegevens in de nieuwe indelingen; waarbij de volgende herschikkingen zijn gebeurd: o Een aantal niet-rentedragende activa en verplichtingen (in het jaarverslag 2006 ondergebracht bij Leningen en voorschotten aan cliënten) worden nu ingedeeld bij de Overige activa en Overige verplichtingen. o Baisseposities (in het jaarverslag 2006 ondergebracht bij Overige verplichtingen) worden nu ingedeeld bij de Financiële verplichtingen aangehouden voor handelsdoeleinden. o Derivaten (in het jaarverslag 2006 volledig ondergebracht bij Aangehouden voor handelsdoeleinden) worden nu opgedeeld naar Aangehouden voor handelsdoeleinden en Afdekkingsderivaten. o De indeling naar soort tegenpartij – kredietinstellingen, cliënten, enz. – (in het jaarverslag 2006 gebaseerd op de regulatieve definitie) is nu gebaseerd op Basel II-definities; de grootste wijziging betreft de reclassificatie van beleggingsondernemingen naar kredietinstellingen. o Warrants (in het jaarverslag 2006 ondergebracht bij Niet-vastrentende effecten) worden nu ingedeeld bij Derivaten. o Een deel van de hypotheekleningen met variable rente (11 089 miljoen euro op 31 december 2006), in het jaarverslag 2006 ondergebracht bij Leningen en vorderingen wordt nu ingedeeld bij Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-enverliesrekening, samen met een deel van de financiering, omwille van de alignering van de classificatie met de gebruikte waarderingsmethodiek. o Een deel van de Termijnkredieten werd gereclassificeerd naar Afbetalingskredieten (met name voor enkele Centraal- en Oost-Europese groepsmaatschappijen). o Bijzondere waardeverminderingen (in Toelichting 20 van het jaarverslag 2006 ondergebracht bij Overige) worden nu ingedeeld bij elk betrokken producttype. o Een deel van de Overige deposito’s werd gereclassificeerd naar Termijndeposito’s.
•
Waardering van de financiële instrumenten die tegen reële waarde worden gewaardeerd (voor verkoop beschikbaar, aangehouden voor handelsdoeleinden, vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening): o Waar eenvoudig en geregeld beschikbaar, worden de prijsnoteringen (van dealers, makelaars, regelgevers, enz.) van actieve markten waartoe KBC toegang heeft, gebruikt om de reële waarde van financiële activa en financiële passiva te bepalen. De waardebepaling gebeurt door prijsvergelijking; er wordt geen model gebruikt. Financiële instrumenten worden initieel gewaardeerd tegen middenkoersen of slotkoersen. Er worden aanpassingen van de reële waarde toegepast om close-outkosten af te dekken, zodat financiële activa worden gewaardeerd tegen biedkoersen en financiële schulden tegen laatkoersen. Financiële instrumenten die volgens de hierboven beschreven methodologie worden gewaardeerd zijn onder andere: valutacontantcontracten, futures, genoteerde aandelen en aandelenopties, en overheidsobligaties. o In het geval van een niet-actieve markt wordt de reële waarde verkregen door een waarderingstechniek (zoals analyse van verdisconteerde kasstromen of prijsstellingstechnieken voor opties), gebaseerd op koersen van recente, observeerbare markttransacties in dezelfde instrumenten dan wel gebaseerd op
p. 62
beschikbare, observeerbare marktdata, verkregen van onafhankelijke bronnen, en gebaseerd op modellen die standaard door marktparticipanten worden gebruikt. Financiële instrumenten die volgens de hierboven beschreven methodologie worden gewaardeerd zijn onder andere: valutatermijncontracten, valutaswaps, forward rate agreements en renteswaps. o Wanneer waarderingsparameters niet observeerbaar zijn, dan wordt de reële waarde gebaseerd op de best mogelijke informatie in de betrokken omstandigheden, waarbij deze informatie ook kan bestaan uit eigen data. Ze reflecteren KBC's assumpties over relevante informatie voor de waardering van een financieel actief of financiële verplichting. Financiële instrumenten waarvoor parameters niet observeerbaar zijn, zijn onder meer illiquide obligaties, illiquide credit default swaps en illiquide gestructureerde effecten. •
Aanpassingen van de reële waarde (market value adjustments) worden geboekt op alle posten die tegen reële waarde zijn gewaardeerd met waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening of in het eigen vermogen, om close-outkosten, aanpassingen voor minder liquide posities of markten, aanpassingen verbonden aan markto-modelwaarderingen, tegenpartijrisico, liquiditeitsrisico en exploitatiekosten af te dekken.
•
Voor financiële activa geldt bovendien: o Het grootste deel van de wijzigingen in de marktwaarde van de leningen en voorschotten vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening wordt verklaard door bewegingen van de rente. Het effect van veranderingen in kredietrisico is verwaarloosbaar. o De leningen en voorschotten vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening betreffen overwegend reverserepotransacties en een beperkte portefeuille van woningkredieten. Telkens benadert de boekwaarde het maximale kredietrisico. o De geëffectiseerde leningen betreffen alleen woningkredieten. Het geboekte bedrag van de gerelateerde financiële schulden bedraagt 0,3 miljard euro per einde 2007 (Home Loan Invest is hierin niet inbegrepen, omdat het risico overwegend bij KBC blijft) en 0,3 miljard euro per einde 2006.
•
Voor financiële verplichtingen geldt bovendien: o De invloed van het eigen kredietrisico op de reële waarde van de financiële verplichtingen is verwaarloosbaar. o De reële waarde van zichtdeposito’s en depositoboekjes (beide onmiddellijk opvraagbaar) wordt verondersteld gelijk te zijn aan de boekwaarde. o Het verschil tussen de boekwaarde en de terugbetalingsprijs van de financiële verplichtingen vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening is zeer beperkt. o Een repo transactie is een transactie waarbij een partij (de aankoper) effecten verkoopt aan een andere partij en zich ertoe verbind om deze effecten terug te kopen op een bepaald tijdstip in de toekomst aan een bepaalde prijs. In de meeste gevallen wordt de repo activiteit geregeld in een bilateraal overeengekomen raamcontract (meestal de Global Master Repo Agreement), waarin ook de uitwisselingen van de waarborgen op periodieke basis wordt beschreven. De in de tabel vermelde repotransacties betreffen voornamelijk het tijdelijk uitlenen van obligaties. Bij deze uitlening blijven het risico en de opbrengst van de obligaties bij KBC. Het bedrag van de repos is nagenoeg gelijk aan het bedrag van de onderliggende (uitgeleende) activa.
p. 63
Toelichting 15: Financiële instrumenten, opdeling volgens portefeuille en land FINANCIELE ACTIVA Aangehouden voor handelsdoeleinden
Gewaardeerd tegen reële waarde*
België Centraal- en Oost-Europa en Rusland Rest van de wereld Totale boekwaarde
4 048 5 918 57 058 67 024
5 446 1 385 39 426 46 258
13 040 3 866 12 189 29 095
61 638 23 627 28 486 113 751
2 966 5 075 1 271 9 313
31/12/2007 België Centraal- en Oost-Europa en Rusland Rest van de wereld Totale boekwaarde
3 046 8 977 61 028 73 051
7 021 839 28 125 35 985
7 299 4 635 14 609 26 543
70 167 33 256 47 881 151 304
2 893 5 348 1 055 9 296
In miljoenen euro 31/12/2006
Voor Tot einde verkoop Leningen looptijd Afbeschik- en vordeaange- dekkingsbaar ringen houden derivaten
Tegen geamortiseerde kostprijs
Totaal
254 66 6 325
-
109 625 42 042 158 761 265 766
435 67 22 524
-
90 860 53 122 152 720 296 702
Tegen geamortiseerde kostprijs
Totaal
* Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening.
FINANCIELE VERPLICHTINGEN
In miljoenen euro 31/12/2006 België Centraal- en Oost-Europa en Rusland Rest van de wereld Totale boekwaarde 31/12/2007 België Centraal- en Oost-Europa en Rusland Rest van de wereld Totale boekwaarde
Aangehouden voor handelsdoeleinden
Gewaardeerd tegen reële waarde*
3 342 945 32 593 36 880
8 426 4 488 34 653 47 567
-
-
-
35 13 1 49
73 877 30 696 67 538 172 112
85 680 36 143 134 785 256 608
3 025 667 37 849 41 542
3 980 3 031 30 072 37 082
-
-
-
77 38 3 118
77 267 39 499 91 662 208 427
84 349 43 235 159 586 287 170
Voor Tot einde verkoop Leningen looptijd Afbeschik- en vordeaange- dekkingsbaar ringen houden derivaten
* Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening.
p. 64
Toelichting 16: Financiële activa, opdeling volgens portefeuille en kwaliteit
FINANCIELE ACTIVA
In miljoenen euro 31-12-2006
Aangehouden voor Gewaarhandels- deerd tegen doelreële einden waarde*
Voor verkoop beschikbaar
Leningen en vorderingen
Tot einde looptijd aangehouden
Afdekkingsderivaten
Totaal
Activa waarvoor geen bijzondere waardeverminderingen zijn geboekt
67 024
46 258
29 075
112 747
9 311
325
264 741
Activa waarvoor bijzondere waardeverminderingen zijn geboekt Bijzondere waardeverminderingen Totale boekwaarde 31/12/2007
67 024
46 258
81 - 62 29 095
3 079 - 2 075 113 751
3 - 1 9 313
325
3 163 - 2 138 265 766
Activa waarvoor geen bijzondere waardeverminderingen zijn geboekt
73 051
35 985
26 397
149 898
9 296
524
295 150
Activa waarvoor bijzondere waardeverminderingen zijn geboekt Bijzondere waardeverminderingen Totale boekwaarde
73 051
35 985
284 - 138 26 543
3 427 - 2 020 151 304
0 0 9 296
524
3 711 - 2 158 296 702
* Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening.
Achterstallige activa die unimpaired zijn* (In miljoenen euro) 31-12-2006 Leningen en vorderingen Schuldpapier Derivaten Totaal 31-12-2007 Leningen en vorderingen Schuldpapier Derivaten Totaal
Minder dan 30 dagen achterstallig
30 of méér, maar minder dan 90 dagen achterstallig
3 011 0 0 3 011
543 0 0 543
3 642 0 18 3 659
573 0 0 573
* Financiële activa die 90 dagen of meer achterstallig zijn, worden altijd als impaired beschouwd.
•
Definities: o Financiële activa zijn achterstallig (past due) wanneer een tegenpartij nalaat een betaling te doen op het contractueel afgesproken tijdstip. De notie achterstallig geldt per contract en niet per tegenpartij. Als bijvoorbeeld een tegenpartij nalaat haar maandelijkse aflossing te betalen, wordt de gehele lening als achterstallig beschouwd, maar dat betekent niet dat andere leningen aan deze tegenpartij als achterstallig worden beschouwd. o Vastrentende financiële activa zijn impaired wanneer er een individuele identificatie van een bijzondere waardevermindering (impairment) bestaat. De notie bijzondere waardevermindering is relevant voor alle financiële activa die niet tegen reële waarde worden geboekt met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening. Voor leningen bestaat er een individuele identificatie van bijzondere waardevermindering wanneer de lening een Probability of Default (PD)-rating heeft van 10, 11 of 12. Aangezien PD-ratings betrekking hebben op een tegenpartij, is dat ook het geval voor de notie impaired.
p. 65
•
Informatie met betrekking tot het maximale kredietrisico wordt in de tabel gegeven. Het maximale kredietrisico van een financieel actief is meestal de bruto boekwaarde, na aftrek van de bijzondere waardeverminderingen in overeenstemming met IAS 39.
In miljoenen euro Maximaal kredietrisico Eigen vermogen Schuldinstrumenten Leningen en vorderingen Waarvan gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening Derivaten Overige Totaal Boekwaarde van financiële activa door KBC in waarborg gegeven voor verplichtingen voor eventuele verplichtingen •
• •
31-12-2006
31-12-2007
17 682 70 684 160 217
17 947 62 491 194 239
31 561 17 176 41 602 307 362
24 770 22 026 48 443 345 145
27 829 2 815
40 383 1 534
Informatie over ontvangen waarborgen wordt in de tabel gegeven. Waarborgen kunnen worden opgeëist wanneer kredieten worden beëindigd om verschillende redenen, zoals wanbetaling en faillissement. Bij faillissement worden de waarborgen verkocht door de curator. In de andere gevallen regelt de bank zelf de verkoop van de waarborgen. Waarborgen zelf in eigendom nemen wordt slechts bij uitzondering gedaan (wat de beperkte bedragen in de tabel verklaart). Ontvangen waarborgen met betrekking tot OTC-derivaten betreffen vooral cash, dat door KBC wordt erkend op de balans (en niet in de tabel is opgenomen). Voor de aangehouden waarborgen (die mogen worden verkocht of doorverpand zonder in gebreke blijven van de eigenaar) bestaat de verplichting deze terug te geven in oorspronkelijke vorm, of desgevallend in geldmiddelen.
Aangehouden waarborgen (die mogen worden verkocht of doorverpand zonder in gebreke blijven van de eigenaar) Reële waarde van Reële waarde van verkochte of doorverpande ontvangen waarborgen waarborgen 31-12-2006 31-12-2007 31-12-2006 31-12-2007 Financiële activa 31 077 41 830 8 108 15 472 Eigenvermogensinstrumenten 174 245 0 0 Schuldinstrumenten 30 747 41 207 8 108 15 472 Leningen en vorderingen 14 197 0 0 Geldmiddelen 142 182 0 0 Andere activa 0 0 0 0 Materiële vaste activa 0 0 0 0 Vastgoedbeleggingen 0 0 0 0 Overige 0 0 0 0
•
De waarborgen verworven door uitwinning zijn niet materieel.
p. 66
Toelichting 17: Financiële instrumenten, opdeling volgens portefeuille en restlooptijd FINANCIELE ACTIVA
In miljoenen euro 31-12-2006 Tot 1 jaar Meer dan 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar Zonder vervaldag Totale boekwaarde 31-12-2007 Tot 1 jaar Meer dan 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar Zonder vervaldag Totale boekwaarde
Aangehouden Gewaarvoor deerd handelsdoel- tegen reële waarde* einden
Tot einde looptijd Leningen en vorde- aangehoud en ringen
Voor verkoop beschikbaar
Afdekkingsderivaten
Tegen geamortiseerde kostprijs
Totaal
21 400 3 104 9 403 33 117 67 024
17 313 10 437 18 508 0 46 258
4 837 12 050 10 784 1 424 29 095
50 388 17 283 44 990 1 090 113 751
1 005 5 103 3 205 0 9 313
325 325
-
94 944 47 977 86 889 35 956 265 766
23 731 3 353 7 472 38 495 73 051
23 671 5 875 6 423 15 35 985
2 997 11 952 10 655 939 26 543
58 577 24 320 67 341 1 066 151 304
2 023 3 891 3 382 0 9 296
524 524
-
110 999 49 391 95 273 41 039 296 702
Afdekkingsderivaten
Tegen geamortiseerde kostprijs
Totaal
49 49
120 093 15 890 6 004 30 125 172 112
171 620 20 690 10 392 53 906 256 608
118 118
149 854 21 105 9 574 27 894 208 427
191 660 25 615 15 850 54 044 287 170
* Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening.
FINANCIELE VERPLICHTINGEN
In miljoenen euro 31-12-2006 Tot 1 jaar Meer dan 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar Zonder vervaldag Totale boekwaarde 31-12-2007 Tot 1 jaar Meer dan 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar Zonder vervaldag Totale boekwaarde
Aangehouden Gewaarvoor deerd handelsdoel- tegen reële waarde* einden
Tot einde looptijd Leningen en vorde- aangehoud en ringen
Voor verkoop beschikbaar
10 784 1 657 842 23 598 36 880
40 744 3 143 3 546 134 47 567
-
-
-
-
10 520 3 038 1 968 26 016 41 542
31 286 1 472 4 308 16 37 082
-
-
-
-
* Vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening.
p. 67
Toelichting 18: Bijzondere waardeverminderingen voor voor verkoop beschikbare activa 2006
In miljoenen euro Vastrentende effecten Beginsaldo Mutaties met resultaatsimpact Opgenomen Teruggenomen Mutaties zonder resultaatsimpact Afschrijvingen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige Eindsaldo
2007 Vastrentende effecten
Aandelen
Aandelen
6
90
7
55
0 0
3 0
8 0
43 0
0 0 0 7
0 0 - 38 55
0 0 - 1 13
0 6 21 124
Toelichting 19: Bijzondere waardeverminderingen voor tot einde looptijd aangehouden activa Vastrentende effecten
2006
2007
In miljoenen euro Beginsaldo Mutaties met resultaatsimpact Opgenomen Teruggenomen Mutaties zonder resultaatsimpact Afschrijvingen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige Eindsaldo
0
1
0 0
0 - 1
0 0 1 1
0 0 0 0
p. 68
Toelichting 20: Bijzondere waardeverminderingen voor kredieten – balans In miljoenen euro Totaal
31-12-2006 2 155
31-12-2007 2 128
Indeling naar type Bijzondere waardeverminderingen voor kredieten op balans Bijzondere waardeverminderingen voor verbinteniskredieten buiten balans Op portefeuillebasis berekende bijzondere waardeverminderingen
1 866 67 222
1 859 84 185
Indeling naar tegenpartij Bijzondere waardeverminderingen voor leningen en voorschotten aan banken Bijzondere waardeverminderingen voor leningen en voorschotten aan cliënten Bijzondere waardeverminderingen voor verbinteniskredieten buiten balans
0 2 075 80
6 2 015 108
MUTATIETABEL
Beginsaldo, 01-01-2006 Mutaties met resultaatsimpact Kredietverliezen Terugnemingen van kredietverliezen Mutaties zonder resultaatsimpact Afschrijvingen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige Eindsaldo, 31-12-2006 Beginsaldo, 01-01-2007 Mutaties met resultaatsimpact Kredietverliezen Terugnemingen van kredietverliezen Mutaties zonder resultaatsimpact Afschrijvingen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige Eindsaldo, 31-12-2007
Bijzondere waardeverminderingen voor kredieten op balans
Bijzondere waardever- Op portefeuilleminderingen basis voor berekende verbintenisbijzondere kredieten waardeverbuiten balans minderingen
2 361
-
-
721 544
60 49 41
-
Totaal
245
-
117 126
2 665 886 710
-
523 3 152 1 866
0 0 - 1 67
- 1 - 4 - 8 222
524 1 - 161 2 155
1 866
67
222
2 155
643 475 235 59 1 1 859
62 44
-
1 0 0 84
-
173 211 0 0 2 185
-
-
-
878 730 235 59 2 2 128
p. 69
Toelichting 21: Derivaten Voor handelsdoeleinden
In miljoenen euro 31-12-2006 Totaal
Boekwaarde VerplichActiva tingen
Microhedging: reëlewaardeafdekkingen
Gecontracteerde bedragen VerplichActiva tingen
Boekwaarde VerplichActiva tingen
Gecontracteerde bedragen VerplichActiva tingen
Microhedging: kasstroomafdekkingen*
Boekwaarde VerplichActiva tingen
Gecontracteerde bedragen VerplichActiva tingen
Reëlewaardeafdekkingstransacties ter afdekking van het renterisico van een portefeuille Gecontracteerde bedragen Boekwaarde VerplichVerplichActiva tingen Activa tingen
16 851
23 558
891 337
912 127
4
11
222
217
133
26
5 426
5 363
188
13
12 733
12 785
Indeling naar type Rentecontracten Renteswaps Rentetermijncontracten Futures Opties Forwards
5 388 4 790 20 31 482 65
8 623 8 052 21 0 340 210
553 040 480 359 21 817 11 361 38 688 815
560 990 476 610 20 030 20 144 42 099 2 106
4 4 0 0 0 0
2 2 0 0 0 0
82 82 0 0 0 0
75 75 0 0 0 0
65 65 0 0 0 0
23 23 0 0 0 0
4 083 4 083 0 0 0 0
4 132 4 132 0 0 0 0
188 188 0 0 0 0
13 13 0 0 0 0
12 733 12 733 0 0 0 0
12 785 12 785 0 0 0 0
Valutacontracten Valutatermijncontracten Valuta- en renteswaps Futures Opties
1 252 505 564 0 182
1 240 431 578 0 231
179 537 100 786 54 727 0 24 023
180 171 101 442 54 678 0 24 051
0 0 0 0 0
8 0 8 0 0
140 0 140 0 0
142 0 142 0 0
68 1 62 0 6
3 0 3 0 1
1 343 14 1 166 0 163
1 231 14 1 075 0 143
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
Aandelencontracten Aandelenswaps Forwards Futures Opties Warrants
9 008 2 363 2 64 5 468 1 111
13 298 676 4 25 12 019 575
60 074 53 922 81 1 378 37 417 693
70 818 53 922 116 1 118 47 856 1 224
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
Kredietcontracten Credit default swaps Credit spread opties Total return swaps Overige
1 147 1 147 0 0 0
359 359 0 0 0
65 173 65 173 0 0 0
66 645 66 645 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
57
38
95
85
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Grondstoffen- en andere contracten
* Inclusief afdekking van een netto-investering in een buitenlandse entiteit
p. 70
In miljoenen euro 31-12-2007 Totaal
Voor handelsdoeleinden Microhedging: reëlewaardeafdekkingen Gecontracteerde Gecontracteerde Boekwaarde bedragen Boekwaarde bedragen VerplichVerplichVerplichVerplichActiva tingen Activa tingen Activa tingen Activa tingen 21 503
25 828 1 051 666 1 039 677
Microhedging: kasstroomafdekkingen* Gecontracteerde Boekwaarde bedragen VerplichVerplichActiva tingen Activa tingen
Reëlewaardeafdekkingstransacties ter afdekking van het renterisico van een portefeuille Gecontracteerde Boekwaarde bedragen VerplichVerplichtingen Activa tingen Activa
32
20
1 933
1 927
269
89
11 912
11 749
223
9
11 862
11 862
Indeling naar type Rentecontracten Renteswaps Rentetermijncontracten Futures Opties Forwards
5 403 4 815 49 25 514 0
7 467 6 943 43 2 471 9
648 680 554 908 33 957 9 722 47 538 2 555
643 737 554 314 29 042 9 626 50 371 384
31 31 0 0 0 0
15 15 0 0 0 0
1 804 1 804 0 0 0 0
1 804 1 804 0 0 0 0
197 197 0 0 0 0
81 81 0 0 0 0
10 451 10 451 0 0 0 0
10 451 10 451 0 0 0 0
223 223 0 0 0 0
9 9 0 0 0 0
11 862 11 862 0 0 0 0
11 862 11 862 0 0 0 0
Valutacontracten
1 360
1 356
209 568
211 222
0
5
129
122
73
8
1 461
1 299
0
0
0
0
443 659 0 259
445 656 0 255
116 667 64 890 14 27 998
118 195 65 239 14 27 774
0 0 0 0
0 5 0 0
7 122 0 0
0 122 0 0
0 66 0 6
0 8 0 1
20 1 276 0 166
20 1 134 0 145
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
0 0 0 0
Aandelencontracten Aandelenswaps Forwards Futures Opties Warrants
9 452 1 911 8 21 7 277 234
13 826 290 1 31 12 909 594
60 965 32 363 10 1 098 26 628 867
58 375 32 368 184 338 25 028 457
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
0 0 0 0 0 0
Kredietcontracten Credit default swaps Credit spread opties Total return swaps Overige
5 060 5 060 0 0 0
3 165 3 165 0 0 0
132 287 132 287 0 0 0
126 148 126 148 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
0 0 0 0 0
228
15
166
195
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Valutatermijncontracten Valuta- en renteswaps Futures Opties
Grondstoffen- en andere contracten
p. 71
•
In vergelijking met de presentatie in het voorgaande jaarverslag gebeurden er een aantal reclassificaties. De belangrijkste reclassificatie betrof de afzondering van de kredietderivaten uit de rentecontracten.
•
De Asset-Liability Management (ALM)-dienst van de groep beheert het renterisico onder meer door middel van derivaten. De boekhoudkundig asymmetrische waardering te wijten aan die afdekkingsactiviteiten (derivaten tegenover activa of verplichtingen) wordt opgevangen op twee manieren:
•
•
door reëlewaardeafdekkingstransacties ter afdekking van het renterisico van een portefeuille: KBC past die techniek toe om het renterisico op een bepaalde kredietportefeuille (termijnkredieten, woningkredieten, leningen op afbetaling en vaste voorschotten) af te dekken met behulp van renteswaps. De afdekkingen worden opgezet volgens de vereisten van de carve-outversie van IAS 39;
•
door het gebruik van de classificatie Financiële activa of verplichtingen vanaf eerste opname aangemerkt als gewaardeerd tegen reële waarde met waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening (de zogenaamde optie van de reële waarde): KBC gebruikt die optie om de waarderings- of opnameinconsistentie (de boekhoudkundig asymmetrische waarderingen die zouden ontstaan als gevolg van het op een verschillende basis waarderen van activa of verplichtingen, of de erkenning van winsten en verliezen daarop) te elimineren of aanzienlijk te beperken. Die methode wordt meer specifiek gebruikt om de resterende asymmetrische waardering met betrekking tot de kredietportefeuille (gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs) en de renteswaps (gewaardeerd tegen reële waarde) in het ALM te vermijden. Hiertoe werd een portefeuille (overheids)obligaties aangemerkt als financieel actief tegen reële waarde door winst of verlies. De optie van de reële waarde wordt ook toegepast op CDO’s met besloten derivaten. Bovendien wordt de optie van de reële waarde gebruikt voor bepaalde financiële verplichtingen met besloten derivaten met een nauw verband qua economische kenmerken en risico’s met het basiscontract (sommige emissies van IFIMA), die anders aanleiding zouden geven tot een boekhoudkundige mismatch met de afdekkingsinstrumenten.
KBC gebruikt eveneens de volgende microhedgeafdekkingstechnieken conform de principes van IAS 39 om de volatiliteit van het resultaat te beperken:
•
reëlewaardeafdekkingen: deze vorm van hedge accounting wordt toegepast in bepaalde assetswapconstructies, waarbij KBC een obligatie koopt ter wille van de creditspread. Het renterisico van de obligatie wordt afgedekt door een renteswap. Deze techniek wordt bovendien toegepast op bepaalde schuldbewijzen met een vaste looptijd uitgegeven door KBC Bank;
•
kasstroomafdekkingen: deze techniek wordt gebruikt om obligaties met variabele rente (floating rate notes) te swappen naar vaste looptijden;
•
•
•
•
afdekking van een netto-investering in buitenlandse entiteiten: het wisselrisico verbonden aan de participaties in vreemde munt wordt afgedekt door financieringsmiddelen in vreemde munten aan te trekken op het niveau van de entiteit die deze participatie heeft. Wat de keuze voor een van de voornoemde afdekkingstechnieken betreft, geldt dat voor individuele grote transacties die duidelijk af te zonderen zijn meestal een van de individueel te documenteren microhedgetechnieken wordt toegepast. Voor het ALM-beheer, dat per definitie een macrobeheer is, wordt gekozen voor de specifiek daarvoor verschafte mogelijkheden binnen IAS 39, te weten de optie van de reële waarde en reëlewaardeafdekkingstransacties ter afdekking van het renterisico van een portefeuille volgens de carve-outversie. Voor de verhouding tussen risicobeheer en boekhoudkundig afdekkingsbeleid geldt dat het economisch beheer prioritair is en de risico's moeten worden afgedekt volgens het algemene ALM-kader. Vervolgens wordt geoordeeld welke de meest efficiënte mogelijkheid is om de (eventuele) boekhoudkundige mismatch die daardoor ontstaat te beperken via een van de hierboven genoemde afdekkingstechnieken. De opdeling van de verwachte kasstromen van de kasstroomafdekkingsderivaten per tijdskorf, op 31 december 2007, is als volgt (in miljoenen euro, positieve cijfers betekenen een kas-instroom, negatieve cijfers een kas-uitstroom): o Maximum 3 maand: 65 o Meer dan 3 en maximum 6 maand: -10 o Meer dan 6 en maximum 12 maand: 12 o Meer dan 1 en maximum 2 jaar: -18 o Meer dan 2 en maximum 5 jaar: -23 o Meer dan 5 jaar: 110
p. 72
Toelichting 22: Overige activa In miljoenen euro Totaal Indeling naar type Overige vorderingen en opgevraagd, niet-gestort kapitaal Te ontvangen baten (andere dan rentebaten uit financiële activa) Overige
31-12-2006 1 634
31-12-2007 1 618
1 634 0 70 1 564
1 618 0 134 1 484
p. 73
Toelichting 23: Belastingvorderingen en belastingverplichtingen In miljoenen euro ACTUELE BELASTINGEN Actuele belastingvorderingen Actuele belastingverplichtingen UITGESTELDE BELASTINGEN Uitgestelde belastingvorderingen, per type van tijdelijk verschil Personeelsbeloningen Fiscaal overgedragen verliezen Materiële en immateriële vaste activa Voorzieningen voor risico's en kosten Bijzondere waardeverminderingen voor verliezen op leningen en voorschotten Financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening en reëlewaardeafdekkingstransacties
31-12-2006
31-12-2007
117 381
102 388
451 1 068 247 15 46 35 208
477 1 341 237 17 61 42 218
202
275
244 0 72
397 0 94
0
0
617 3 3 58 1 82
864 5 2 78 19 105
95
174
292 0 81
373 0 107
521 70
556 79
Reëlewaardeveranderingen, voor verkoop beschikbare financiële activa, kasstroomafdekkingen en afdekkings van netto-investeringen in buitenlandse entiteiten Technische voorzieningen Overige Niet-gecompenseerde fiscale verliezen en ongebruikte fiscaal verrekenbare tegoeden Uitgestelde belastingverplichtingen, per type van tijdelijk verschil Personeelsbeloningen Fiscaal overgedragen verliezen Materiële en immateriële vaste activa Voorzieningen voor risico's en kosten Bijzondere waardeverminderingen voor verliezen op leningen en voorschotten Financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening en reëlewaardeafdekkingstransacties Reëlewaardeveranderingen, voor verkoop beschikbare financiële activa, kasstroomafdekkingen en afdekkings van netto-investeringen in buitenlandse entiteiten Technische voorzieningen Overige Opgenomen in de balans als volgt Uitgestelde belastingvorderingen Uitgestelde belastingverplichtingen
•
De totale netto toename van de uitgestelde belastingen met 26 miljoen euro, als volgt verdeeld: o toename van de uitgestelde belastingsvorderingen met 273 miljoen euro o toename van de uitgestelde belastingsverplichtingen met 247 miljoen euro
•
De toename van de uitgestelde belastingsvorderingen met 273 miljoen euro wordt hoofdzakelijk als volgt verklaard: o toename via resultaat: + 81 miljoen euro, hoofdzakelijk als volgt verklaard: fiscaal overgedragen verliezen: + 10 miljoen euro materiële en immateriële vaste activa: + 14 miljoen euro bijzondere waardeverminderingen voor verliezen op leningen en voorschotten: - 7 miljoen euro financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening en reëelewaardeafdekkingstransacties: + 68 miljoen euro o toename van de uitgestelde belastingsvorderingen door de afname van de marktwaarde van voor verkoop beschikbare effecten: + 123 miljoen euro o de overige toename van + 69 miljoen euro wordt voornamelijk verklaard door kringschommelingen, omrekeningsverschillen en overige
•
De toename van de uitgestelde belastingsverplichtingen met 247 miljoen euro wordt hoofdzakelijk als volgt verklaard: o toename via resultaat: + 159 miljoen euro, hoofdzakelijk als volgt verklaard: materiële en immateriële vaste activa: + 23 miljoen euro voorzieningen voor risico’s en kosten: + 18 miljoen euro
p. 74
bijzondere waardeverminderingen voor verliezen op leningen en voorschotten: + 27 miljoen euro financiële instrumenten tegen reële waarde met verwerking van waardeveranderingen in de winst-en-verliesrekening en reëelewaardeafdekkingstransacties: + 80 miljoen euro toename van de positieve reëlewaardeveranderingen van de kasstroomafdekkingen: +37 miljoen euro de overige toename van + 49 miljoen euro wordt voornamelijk verklaard door kringschommelingen, omrekeningsverschillen en overige
o o
Toelichting 24: Investeringen in geassocieerde ondernemingen In miljoenen euro Totaal
31-12-2006 535
31-12-2007 646
Overzicht van investeringen inclusief goodwill Nova Ljubljanska Banka Overige
496 39
568 78
Goodwill op geassocieerde ondernemingen Brutobedrag Geaccumuleerde bijzondere waardeverminderingen
210 0
210 0
Indeling naar type Niet beursgenoteerd Beursgenoteerd
535 0
646 0
0
0
31-12-2006
31-12-2007
839 0 - 13 43 - 15 1 - 3 0
535 69 0 59 - 20 1 1 0
0 328 10 535
0 0 0 646
Reële waarde van investeringen in beursgenoteerde geassocieerde ondernemingen MUTATIETABEL Beginsaldo, 1 januari Overnames Boekwaarde overboekingen Aandeel in het resultaat voor de periode Uitgekeerde dividenden Aandeel in de winsten en verliezen niet opgenomen in de winst-en-verliesrekening Omrekeningsverschillen Wijzigingen in goodwill Transfer van of naar vaste activa aangehouden voor verkoop en groepen activa die worden afgestoten Kringschommelingen Overige mutaties Eindsaldo, 31 december
-
• Geassocieerde ondernemingen zijn ondernemingen waarbij KBC een belangrijke invloed uitoefent op het management, maar zonder directe of indirecte, volledige of gezamenlijke controle. KBC heeft over het algemeen een aandeelhouderschap van 20% tot 50% in dergelijke ondernemingen.
• Voor een samenvatting van financiële informatie over geassocieerde ondernemingen: zie Toelichting 35. • Goodwill betaald op geassocieerde ondernemingen is opgenomen in het nominale bedrag van Investeringen in geassocieerde ondernemingen in de balans. Er werd een waardeverminderingstoets uitgevoerd en de vereiste bijzondere waardeverminderingen op goodwill werden geboekt (zie tabel).
p. 75
Toelichting 25: Materiële vaste activa – inclusief vastgoedbeleggingen In miljoenen euro Materiële vaste activa
31-12-2006 31-12-2007 1 544 1 760
Vastgoedbeleggingen
225
448
17 2 0
29 3 14
Huurinkomsten Directe exploitatiekosten die voortvloeien uit vastgoedbeleggingen die huurinkomsten hebben gegenereerd Directe exploitatiekosten die voortvloeien uit vastgoedbeleggingen die geen huurinkomsten hebben gegenereerd MUTATIETABEL 2006 Beginsaldo Overnames Vervreemdingen Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Opgenomen Teruggenomen Transfer van of naar vaste activa aangehouden voor verkoop en groepen activa die worden afgestoten Omrekeningsverschillen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige mutaties Eindsaldo waarvan geaccumuleerde afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen waarvan kosten van activa in opbouw waarvan financiële leasing als leasingnemer Reële waarde 31-12-2006 2007 Beginsaldo Overnames Vervreemdingen Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Opgenomen Teruggenomen Transfer van of naar vaste activa aangehouden voor verkoop en groepen activa die worden afgestoten Omrekeningsverschillen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige mutaties Eindsaldo waarvan geaccumuleerde afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen waarvan kosten van activa in opbouw waarvan financiële leasing als leasingnemer Reële waarde 31-12-2007
Terreinen en gebouwen
ITapparatuur
1 063 56 - 54 - 52
38 15 0 27
348 333 - 95 - 78
5 15
0 0
0 0
0 13 2 - 21 1 017
0 1 4 6 37
689 0 0 -
-
-
Totaal Overige materiële Vastgoeduitrusting vaste activa beleggingen 1 449 404 - 149 - 157 -
158 0 - 1 - 5
5 15
0 0
0 7 31 - 57 490
0 21 37 - 72 1 544
0 0 48 26 225
218 0 0 -
513 131 22 -
1 420 131 22 -
25 258
1 017 116 - 29 - 60
37 45 - 2 - 30
490 156 - 86 - 75
1 544 317 - 118 - 166
225 32 0 - 10
0 0
0 0
0 0
0 0
0 10 85 144 1 283
0 0 5 6 62
0 5 8 - 82 415
0 15 98 69 1 760
59 4 55 91 448
774 25 4 -
246 0 0 -
174 17 0 -
1 194 42 4 -
21 449
-
9 0
•
Voor materiële activa en vastgoedbeleggingen hanteert KBC de volgende jaarlijkse afschrijvingspercentages: tussen 3% en 10% voor terreinen en gebouwen, tussen 30% en 33% voor IT-apparatuur, tussen 10% en 33% voor overige uitrusting, en tussen 3% en 5% voor vastgoedbeleggingen.
•
Er bestaan geen materiële verplichtingen voor de verwerving van materiële vaste activa. Er bestaan evenmin materiële beperkingen op eigendom en materiële vaste activa die als zekerheid dienen voor verplichtingen.
•
De vastgoedbeleggingen worden gewaardeerd door een onafhankelijke expert. Die waardering is hoofdzakelijk gebaseerd op: • de kapitalisatie van de geschatte huurwaarde; • eenheidsprijzen van soortgelijke onroerende goederen. Daarbij wordt rekening gehouden met alle marktparameters die beschikbaar zijn op de datum van de schatting (onder meer ligging en marktsituatie, bouwwijze en constructie, staat van onderhoud en bestemming).
p. 76
Toelichting 26: Goodwill en andere immateriële vaste activa
In miljoenen euro 2006 Beginsaldo Overnames Vervreemdingen Wijzigingen uit latere identificaties Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Opgenomen Teruggenomen Transfer van of naar vaste activa aangehouden voor verkoop en groepen activa die worden afgestoten Omrekeningsverschillen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige mutaties Eindsaldo waarvan geaccumuleerde afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen 2007 Beginsaldo Overnames Vervreemdingen Wijzigingen uit latere identificaties Afschrijvingen Bijzondere waardeverminderingen Opgenomen Teruggenomen Transfer van of naar vaste activa aangehouden voor verkoop en groepen activa die worden afgestoten Omrekeningsverschillen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige mutaties Eindsaldo waarvan geaccumuleerde afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen
Goodwill
Intern ontwikkelde software
Extern ontwikkelde software
Overige
Totaal
259 383 0 0 0
0 18 0 0 0
97 22 - 1 0 - 41
3 22 - 8 0 - 2
360 447 - 9 0 - 43
0 0
0 0
1 0
0 0
0 1 0 0 17
0 1 0 1 79
0 1 0 10 27
0 27 0 52 832
0
12
295
21
328
709 1 045 0 0 0
17 1 0 0 - 3
79 40 - 3 0 - 38
27 31 0 0 - 5
832 1 118 - 4 0 - 46
0 26 0 41 709
0 0 0 12 0 68 1 810
-
0
-
-
-
-
1 0
0 0
0 1 0 4 9
0 1 1 - 8 71
6
262
-
-
-
1 0 0 1 53 15 117 23
1 0
-
2 0
0 13 53 70 2 008
-
291
•
De kolom goodwill omvat de goodwill betaald op ondernemingen uit de consolidatiekring. Goodwill betaald op geassocieerde ondernemingen is opgenomen in het nominale bedrag van Investeringen in geassocieerde ondernemingen in de balans. Er werd een waardeverminderingstoets uitgevoerd en de vereiste bijzondere waardeverminderingen op goodwill werden geboekt (zie tabel).
•
Bijzondere waardeverminderingen op goodwill als gevolg van de toepassing van IAS 36 worden in het resultaat opgenomen als het realiseerbare bedrag van een investering lager is dan de boekwaarde ervan. Het realiseerbare bedrag wordt bepaald als het hoogste van de bedrijfswaarde (bepaald op basis van de Discounted Cash Flowmethode) en de reële waarde (via multiple analyse, regressieanalyse en dergelijke) min directe verkoopkosten. o Bij de Discounted Cash Flow-methode wordt het realiseerbare bedrag van een investering berekend als de huidige waarde van alle toekomstige vrije kasstromen van het bedrijf. Daarbij wordt uitgegaan van langetermijnprognoses over de activiteit van de onderneming en de daaruit resulterende kasstromen. De huidige waarde van deze toekomstige kasstromen wordt bepaald door het toepassen van een jaarlijkse discontovoet. Voor banken en verzekeringsmaatschappijen worden als vrije kasstromen beschouwd: de dividenden die kunnen worden uitgekeerd aan de aandeelhouders van het bedrijf, rekening houdend met de reglementaire vereisten qua minimumkapitaal. o Bij de multiple analyse wordt het realiseerbare bedrag van een investering berekend in verhouding tot de waarde van vergelijkbare bedrijven. Daarbij wordt de waarde bepaald op basis van relevante verhoudingen tussen de waarde van het vergelijkbare bedrijf en bijvoorbeeld de boekwaarde of de winst van dat bedrijf. Ter vergelijking wordt zowel rekening gehouden met beursgenoteerde bedrijven (waarbij de waarde wordt gelijkgesteld aan de marktkapitalisatie) als met bedrijven betrokken in fusies of overnametransacties (waarbij de waarde wordt gelijkgesteld aan de verkoopwaarde). o Bij de regressieanalyse wordt het realiseerbare bedrag van een investering berekend op basis van een regressieanalyse van vergelijkbare, beursgenoteerde bedrijven. Voor banken wordt hier in het bijzonder rekening gehouden met de verhouding tussen de marktkapitalisatie van het bedrijf, de nettoactiefwaarde en de rentabiliteit. Op basis van statistische analyse is immers vastgesteld dat er een sterke correlatie bestaat tussen deze parameters. Daarbij wordt aangenomen dat een bedrijf met een vergelijkbare nettoactiefwaarde en een vergelijkbare rentabiliteit een vergelijkbare waarde heeft.
p. 77
•
Per einde 2007 had de goodwill in hoofdzaak betrekking op Absolut Bank en dochtermaatschappijen (516 miljoen euro), CSOB en dochtermaatschappijen (308 miljoen euro), EIBank (281 miljoen euro), K & H Bank (271 miljoen euro), KBC Asset Management NV (115 miljoen euro) en Kredyt Bank en dochtermaatschappijen (94 miljoen euro) . Per einde 2006 betrof de goodwill in hoofdzaak betrekking op K & H Bank (273 miljoen euro), ČSOB en dochtermaatschappijen (178 miljoen euro), KBC Asset Management NV (115 miljoen euro) en Kredyt Bank en dochtermaatschappijen (101 miljoen euro)..
p. 78
Toelichting 27: Voorzieningen voor risico’s en kosten
In miljoenen euro 2006 Beginsaldo Mutaties met resultaatsimpact Bedragen aangelegd Bedragen gebruikt Bedragen teruggenomen wegens overtolligheid Overige mutaties Eindsaldo 2007 Beginsaldo Mutaties met resultaatsimpact Bedragen aangelegd Bedragen gebruikt Bedragen teruggenomen wegens overtolligheid Overige mutaties Eindsaldo
Voorzieningen Voorzieningen voor belastingen voor herstruc- en lopende rechtsgeschillen turering
Overige
Bijzondere waardeverminderingen voor verbinteniskredieten buiten Subtotaal balans
Totaal
14
221
92
326
70
396
4 0
20 - 21
20 - 6
45 - 27
67 0
111 - 27
- 3 - 2 12
- 46 42 215
- 1 - 6 99
- 50 34 327
- 57 - 1 80
- 107 33 407
12
215
99
327
80
407
1 - 2
64 - 18
13 - 64
78 - 85
79 0
157 - 85
0 - 3 7
- 18 10 253
- 2 - 14 32
- 21 - 6 293
- 53 2 108
- 74 - 5 401
•
Voorzieningen voor herstructurering werden voornamelijk aangelegd in enkele Centraal- en Oost-Europese dochtermaatschappijen van KBC Bank.
• • •
De voorzieningen voor rechtsgeschillen worden hieronder besproken. De Overige voorzieningen omvatten voorzieningen voor diverse risico’s en toekomstige uitgaven. Bijzondere waardeverminderingen voor buitenbalanskredietverbintenissen omvatten voorzieningen voor, onder andere, garanties.
•
Voor het grootste deel van de aangelegde voorzieningen kan redelijkerwijs niet worden ingeschat wanneer ze zullen worden gebruikt.
•
Hieronder volgt een toelichting met betrekking tot de belangrijkste hangende rechtsgeschillen. Vorderingen ingesteld tegen maatschappijen van de KBC-groep worden overeenkomstig de IFRS-regels gewaardeerd naar gelang van hun risico-inschatting (waarschijnlijk, mogelijk of onwaarschijnlijk). Voor de dossiers met risico-inschatting waarschijnlijk verlies, worden voorzieningen aangelegd (zie Toelichtingen bij de grondslagen voor financiële verslaggeving). Als de vordering slechts als mogelijk wordt ingeschat (de dossiers met risico-inschatting mogelijk verlies), worden geen voorzieningen aangelegd, maar er wordt wel een toelichting gegeven in de jaarrekening wanneer ze een betekenisvolle invloed zouden kunnen hebben op de balans (dat is wanneer de vordering kan leiden tot een mogelijke uitstroom van meer dan 25 miljoen euro). Alle andere vorderingen (met risico-inschatting onwaarschijnlijk verlies), ongeacht hun orde van grootte, die maar een gering of geen risico vertonen, hoeven niet te worden vermeld.Toch wenst KBC, om redenen van transparantie, ook de actuele status van de belangrijkste dossiers in deze categorie toe te lichten. De belangrijkste dossiers worden hierna opgesomd. De informatie wordt beperkt gehouden om de positie van de groep in lopende rechtszaken niet te hinderen. • Waarschijnlijk verlies: o In 2003 kwam een belangrijke fraudezaak bij K&H Equities Hongarije aan het licht. Tal van cliënten leden aanzienlijke verliezen op hun effectenportefeuille als gevolg van niet toegestane speculatie en mogelijk gepleegde verduisteringen. Opdrachten en portefeuilleoverzichten werden vervalst. Een strafrechtelijk onderzoek is lopende. Een aantal eisen werden al geregeld, hetzij bij minnelijke schikking hetzij bij scheidsrechterlijke uitspraak. Voor de nog openstaande vorderingen werden per saldo voorzieningen voor 51 miljoen euro aangelegd. o Van eind 1995 tot begin 1997 waren KBC Bank en KB Consult betrokken bij de overdracht van kasgeldvennootschappen. In negentien gevallen werden KBC Bank en/of KB Consult betrokken in een procedure voor de rechtbank. Daarnaast werd KB Consult in verdenking gesteld door een onderzoeksrechter. Een voorziening van 40 miljoen euro is aangelegd om de mogelijke invloed van eisen tot schadevergoeding in dat verband op te vangen. De overdracht van een kasgeldvennootschap is op zichzelf een volledig wettelijke transactie. Desondanks is achteraf gebleken dat sommige kopers te kwader trouw handelden, aangezien ze helemaal niet investeerden
p. 79
•
•
en geen belastingaangiften indienden voor de kasgeldvennootschappen die ze hadden aangekocht. KBC Bank en KB Consult namen onmiddellijk de nodige maatregelen om verder zakendoen met deze partijen stop te zetten. Mogelijk verlies: o In 2002 werd een eis van 100 miljoen euro ingesteld tegen KBC Bank door de aandeelhouders van een holding die 100%-aandeelhouder was van NV Transport Coulier, dat destijds een belangrijk transportbedrijf was in de petrochemische sector, maar in 1992 failliet werd verklaard. De eisers stellen dat de bank diverse fouten zou hebben begaan die tot het faillissement zouden hebben geleid. Op 14 oktober 2005 volgde een vonnis van de rechtbank, waarbij de eisen onontvankelijk werden verklaard. Op 30 juni 2006 volgde hoger beroep. Op zijn vroegst in 2009 mag een uitspraak worden verwacht. Onwaarschijnlijk verlies: o In het kader van het medio 1996 gestarte onderzoek naar beweerde medewerking door (vroegere) bestuurders en personeelsleden van KBC Bank en Kredietbank Luxembourgeoise (KBL) aan belastingontwijking bedreven door cliënten van KBC Bank en KBL, heeft de Raadkamer te Brussel op 11 januari 2008 een beschikking verleend om uiteindelijk slechts elf personen die eerder in verdenking werden gesteld in dit dossier, door te verwijzen naar de Correctionele Rechtbank. Alle andere inverdenkinggestelden werden verder buiten vervolging gesteld hetzij op grond van de afwezigheid van voldoende bezwaren, hetzij op grond van verjaring. De Raadkamer heeft de oorspronkelijke tenlastelegging van witwassen door (ex-)KBC-/KBL-medewerkers bijna helemaal van de hand gewezen. Van de (ex-)KBC- en KBL-medewerkers tekende één persoon beroep aan tegen zijn verwijzing en de Procureur des Konings tekende beroep aan tegen de buitenvervolgingstelling van drie personen. Na definitieve afloop van de procedure voor de Kamer van Inbeschuldigingstelling, kan finaal alleen de correctionele rechtbank ten gronde beslissen over de vraag of deze personen schuldig zijn of moeten worden vrijgesproken. o ČSOB (en voor één eis ook KBC Bank) is partij in een aantal rechtszaken die gerelateerd zijn aan de Overeenkomst voor de Verkoop van een Onderneming, die op 19 juni 2000 werd gesloten tussen Investiční a Poštovní banka (IPB) en ČSOB, en aan de garanties die in dit verband werden verleend door de Tsjechische Republiek en de Tsjechische Nationale Bank. In één van deze procedures heeft ČSOB met betrekking tot vernoemde garanties op 13 juni 2007 een arbitrageprocedure bij de Internationale Kamer van Koophandel opgestart tegen de Tsjechische Republiek met betrekking tot het betalen van 62 miljoen euro plus rente. In dit kader heeft de Tsjechische overheid een tegeneis, voorlopig begroot op 1 miljard euro plus rente, geformuleerd. Internationaal gerenommeerde advocatenkantoren zijn na onderzoek in formele juridische adviezen tot het besluit gekomen dat deze tegeneis ongegrond is.
Toelichting 28: Overige verplichtingen In miljoenen euro Totaal Indeling naar type Werknemerspensioenfondsen of andere personeelsbeloningen Toe te rekenen kosten (andere dan van rente-uitgaven i.v.m. financiële verplichtingen) Overige
•
31-12-2006 4 534
31-12-2007 5 519
4 534 1 224
5 519 1 420
756 2 554
1 969 2 130
Voor meer informatie over pensioenplannen en andere personeelsvoordelen: zie Toelichting 29.
p. 80
Toelichting 29: Pensioenverplichtingen In miljoenen euro TOEGEZEGDPENSIOENREGELINGEN Aansluiting van brutoverplichtingen uit hoofde van toegezegdpensioenregelingen Brutoverplichtingen uit hoofde van toegezegdpensioenregelingen aan het begin van het jaar Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten Rentekosten Wijzigingen in de pensioenregeling Actuariële winst of actuarieel verlies Betaalde uitkeringen Wisselkoersverschillen Inperkingen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige Brutoverplichting uit hoofde van toegezegdpensioenregelingen aan het einde van het jaar
31-12-2006 31-12-2007
1 506 91 61 7 - 119 - 67 0 0 0 5 1 484
1 484 85 71 8 - 83 - 88 - 5 0 0 56 1 528
1 156 101 55 15 - 65 0 0 0 - 1 1 261 11
1 261 0 55 16 - 85 - 4 0 0 9 1 252 10
26 2 3 0 -2 0 0 0 8 37 0
37 2 17 0 - 3 0 0 0 2 55 0
Aansluiting van de reële waarde van fondsbeleggingen Reële waarde van fondsbeleggingen aan het begin van het jaar Feitelijk rendement op fondsbeleggingen Bijdragen van de werkgever Bijdragen van de deelnemers aan de regeling Betaalde uitkeringen Wisselkoersverschillen Afwikkelingen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige Reële waarde van fondsbeleggingen aan het einde van het jaar waarvan financiële instrumenten uitgegeven door de bank Aansluiting van de reële waarde van restitutierechten Reële waarde van restitutierechten aan het begin van het jaar Feitelijk rendement op restitutierechten Bijdragen van de werkgever Bijdragen van de deelnemers aan de regeling Betaalde uitkeringen Wisselkoersverschillen Afwikkelingen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige Reële waarde van restitutierechten aan het einde van het jaar waarvan financiële instrumenten uitgegeven door de bank Financieringsstatus Fondsbeleggingen meer dan brutoverplichting uit hoofde van toegezegdpensioenregelingen Niet-erkende netto actuariële winst Niet-erkend transactiebedrag Niet-erkende pensioenkosten van verstreken diensttijd Niet-erkende activa Niet-gefinancierde te betalen of vooruitbetaalde pensioenkosten Mutatie in de nettoverplichting of het nettoactief Niet-gefinancierde te betalen of vooruitbetaalde pensioenkosten aan het begin van het jaar Netto periodieke pensioenkosten Bijdragen van de werkgever Wisselkoersverschillen Wijzigingen in de consolidatiekring Overige Niet-gefinancierde te betalen of vooruitbetaalde pensioenkosten aan het einde van het jaar
-
186 263 0 0 - 2 - 451
-
-
-
430 78 58 0 0 - 1 - 451 -
p. 81
222 243 0 0 - 10 - 475
-
451 100 72 3 0 1 475
In de balans opgenomen bedragen Vooruitbetaalde pensioenkosten Wisselkoersverschillen Te betalen pensioenverplichting Niet-gefinancierde te betalen of vooruitbetaalde pensioenkosten In de winst-en-verliesrekening opgenomen bedragen Aan het dienstjaar toegerekende pensioenkosten Rentekosten Verwacht rendement op fondsbeleggingen Verwacht rendement op restitutierechten Aanpassingen ingevolge limiet vooruitbetaalde pensioenkosten Afschrijving van niet-erkende pensioenkosten van verstreken diensttijd Afschrijving van niet-erkende nettowinst of niet-erkend nettoverlies Bijdragen van werknemers Overige Inperkingen Afwikkelingen Wijzigingen in de consolidatiekring Actuariële netto periodieke pensioenkosten* Feitelijk rendement op fondsbeleggingen, in procenten Feitelijk rendement op restitutierechten, in procenten Voornaamste gehanteerde actuariële veronderstellingen (gewogen gemiddelden) Disconteringsvoet Verwacht rendement op fondsbeleggingen Verwacht rendement op restitutierechten Verwacht percentage van loonsverhoging Percentage van pensioenverhoging
-
6 22 435 451
-
9 7 477 475
91 61 - 60 - 1 1 7 - 2 - 14 - 5 0 0 0 78
85 71 - 72 - 2 2 64 - 32 - 17 1 0 0 0 100
9% 6%
0% 5%
4,0% 5,3% 4,4% 3,4% 0,3%
4,6% 5,3% 4,6% 3,3% 0,4%
1
2
TOEGEZEGDEBIJDRAGENREGELINGEN Kosten voor toegezegdebijdragenregelingen * Deze kosten worden opgenomen onder Personeelskosten (zie toelichting 9 Exploitatiekosten)
•
De pensioenaanspraken van de personeelsleden van de verschillende vennootschappen van de KBC-groep zijn voornamelijk afgedekt door pensioenfondsen, waarvan de meeste toegezegdpensioenregelingen zijn. Meer specifiek omvatten de pensioenverplichtingen, onder andere, een toegezegdpensioenregeling voor KBC Bank (inclusief een groot aantal dochtermaatschappijen) in de vorm van een pensioenfonds. De fondsbeleggingen worden beheerd door KBC Asset Management. De voordelen zijn onder meer afhankelijk van de anciënniteit van de medewerker en van zijn loon in de jaren voorafgaand aan zijn pensionering. De jaarlijkse financieringsbehoeften voor deze plannen worden bepaald volgens actuariëlekostenmethoden.
•
Historische ontwikkeling van de belangrijkste elementen uit de tabel (gegevens per einde 2005, 2006, 2007, in miljoenen euro): o Brutoverplichting uit hoofde van toegezegdpensioenregelingen: 1 506, 1 484, 1 528; o Reële waarde van fondsbeleggingen: 1 182, 1 298, 1 307; o Niet-gefinancierde te betalen of vooruitbetaalde pensioenkosten: -430, -451, -475.
•
Het effectieve rendement op fondsbeleggingen wordt bepaald op basis van de OLO-rente, rekening houdend met de beleggingsmix van het plan. ROA = (X x rente op OLO T jaar) + (Y x (rente OLO T jaar + 3%)) + (Z x (rente OLO T jaar +1%)), waarbij: T = looptijd van de OLO gebruikt bij de actualisatievoet; X = percentage vastrentende effecten; Y = percentage aandelen; Z = percentage vastgoed. De risicopremies, respectievelijk 3% en 1%, zijn gebaseerd op het langetermijnrendement van aandelen en vastgoed.
•
Per 31 december 2007 waren de fondsbeleggingen van het pensioenfonds van KBC Bank als volgt samengesteld: 51% aandelen, 39% obligaties, 8% vastgoed en 2% liquiditeiten (in 2006 respectievelijk 53%, 36%, 10% en 1%);
•
Voor het KBC Pensioenfonds wordt in 2008 een bijdrage van 49 miljoen euro verwacht.
p. 82
•
De wijziging van de gebruikte veronderstellingen voor de actuariële berekening van de planactiva en de brutoverplichtingen uit hoofde van toegezegdpensioenregelingen had de volgende invloed op de planactiva (plus bij een positieve invloed, min bij een negatieve invloed): -23 miljoen euro in 2006, 0 miljoen euro in 2007. De invloed op de pensioenverplichtingen bedroeg respectievelijk +9 miljoen euro, +16 miljoen euro, -40 miljoen euro en -5 miljoen euro.
•
Er bestaat geen contractuele overeenkomst of vastgelegde grondslag voor het belasten van de individuele KBC entiteiten aangesloten bij het KBC Pensioenfonds voor de nettokosten uit hoofde van de toegezegdpensioenregeling in haar geheel.
Toelichting 30: Eigen vermogen van de aandeelhouders In aantal aandelen Totaal aantal geplaatste, volgestorte aandelen
31-12-2006 389 955 122
31-12-2007 417 232 809
Indeling naar type Gewone aandelen Andere eigenvermogensinstrumenten
385 054 107 4 901 015
412 331 794 4 901 015
waarvan gewone aandelen die de houder recht geven op een dividenduitkering waarvan eigen aandelen
389 955 122 0
417 232 809 0
9,77 0
9,77 0
Andere eigenvermogenGewone aandelen instrumenten
Totaal
Overige informatie Fractiewaarde per aandeel (in euro) Aantal uitgegeven maar niet volgestorte aandelen MUTATIETABEL in aantal aandelen 2006 Beginsaldo Uitgifte van aandelen Conversie van converteerbare obligaties in aandelen Overige mutaties Eindsaldo
385 054 107 0 0 0 385 054 107
12 787 451 0 0 - 7 886 436 4 901 015
397 841 558 0 0 - 7 886 436 389 955 122
2007 Beginsaldo Uitgifte van aandelen Conversie van converteerbare obligaties in aandelen Overige mutaties Eindsaldo
385 054 107 27 277 687 0 0 412 331 794
4 901 015 0 0 0 4 901 015
389 955 122 27 277 687 0 0 417 232 809
•
Het aandelenkapitaal van KBC Bank NV bestaat uit gewone aandelen zonder nominale waarde en verplicht in aandelen terugbetaalbare obligaties (ATO’s – zie Andere eigenvermogensinstrumenten in de tabel). Alle gewone aandelen dragen stemrecht en elk aandeel vertegenwoordigt één stem. Er zijn geen winstbewijzen of aandelen zonder stemrecht uitgegeven.
•
Op 31 december 2007 waren 412 331 794 gewone aandelen in circulatie. Van deze bezitten KBC Groep NV en KBC Verzekeringen NV respectievelijk 412 331 793 en 1 aandelen.
• •
Op 31 december 2007 waren er geen uitstaande vrij in aandelen terugbetaalbare obligaties.
•
Voor informatie over aandelenoptieplannen: zie Toelichting 9.
Preferente aandelen zijn niet opgenomen onder Eigen vermogen van de aandeelhouders, maar onder Belangen van derden.
p. 83
Andere toelichtingen Toelichting 31: Verbintenissen en voorwaardelijke verplichtingen In miljoenen euro Verplichtingen uit hoofde van kredietverlening - nietopgevraagd/beschikbaar bedrag Toegekend 1) onherroepelijk 2) herroepelijk Ontvangen Financiële garanties Toegekend Ontvangen garanties / zekerheid 1) voor activa waarvoor bijzondere waardeverminderingen zijn geboekt en die achterstallig zijn niet-financiële activa financiële activa
31-12-2006
31-12-2007
39 313 29 893 9 420 6
41 403 34 634 6 769 273
11 639 127 511
13 734 166 160
3 180 3 039 141
4 617 4 304 313
2) voor activa waarvoor geen bijzondere waardeverminderingen zijn geboekt, noch achterstallig zijn 124 331 161 543 niet-financiële activa 83 312 100 967 financiële activa 41 019 60 577 Overige verplichtingen Toegekend 87 93 1) onherroepelijk 71 75 2) herroepelijk 16 18 Ontvangen 0 0 • De reële waarde van de financiële garanties is gebaseerd op de beschikbare marktwaarde. Voor niet-financiële garanties is de reële waarde gebaseerd op de waarde op moment van aangaan van de lening (bijvoorbeeld het bedrag van de hypothecaire inschrijving) of de persoonlijke borgstelling.
•
KBC Bank garandeert onherroepelijk alle op 31 december 2007 bestaande verplichtingen (all sums, indebtedness, obligations and liabilities outstanding), opgesomd in Section 5 c van de Ierse Companies Amendment Act, van de hierna vermelde Ierse ondernemingen. Deze garantie wordt gesteld om het voor deze ondernemingen mogelijk te maken in aanmerking te komen voor ontheffing van bepaalde publicatieverplichtingen zoals vermeld in Section 17 van de Ierse Companies Amendment Act 1986. o KBC Asset Management International Limited o KBC Asset Management Limited o KBC Financial Services (Ireland) Limited o KBC Fund Managers Limited
p. 84
Toelichting 32: Leasing In miljoenen euro Vorderingen financiële leasing Bruto-investering in financiële leasing, vordering Tot 1 jaar Meer dan 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar Onverdiende toekomstige financieringsinkomsten met betrekking tot financiële leasing
31-12-2006
31-12-2007
6 772 2 097 2 893 1 782 690
7 873 2 385 4 087 1 401 988
6 031 1 929 2 568 1 534 10
6 883 2 101 3 726 1 055 9
Geaccumuleerde bijzondere waardeverminderingen voor oninbare leasingvorderingen
60
35
Voorwaardelijke huurinkomsten opgenomen in de winst-en-verliesrekening
15
17
Vorderingen operationele leasing Toekomstige minimaal totaal te ontvangen leasingbetalingen uit hoofde van nietopzegbare leasing Tot 1 jaar Meer dan 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar
50 13 29 8
91 26 55 9
0
0
Netto-investering in financiële leasing Tot 1 jaar Meer dan 1 jaar tot 5 jaar Meer dan 5 jaar waarvan niet-gegarandeerde restwaarden voor de leasinggever
Voorwaardelijke huurinkomsten opgenomen in de winst-en-verliesrekening
• • •
Er zijn geen belangrijke gevallen waarin KBC optreedt als leasingnemer in operationele leasing. Er werden conform de bepalingen van IFRIC 4 geen operationele noch financiële leasingcontracten besloten in andere contracten vastgesteld. Financiële leasing: het merendeel van de financiële leasing wordt verstrekt via aparte maatschappijen die hoofdzakelijk in West- en Centraal- en Oost-Europa actief zijn. KBC biedt financiëleleasingproducten aan, gaande van leasing van uitrusting over vastgoedleasing en vendor finance tot car leasing. Leasing van uitrusting wordt in België typisch in het kantorennetwerk van de KBC-groep aangeboden, vendor finance is bedoeld voor producenten en leveranciers, en car leasing wordt verkocht zowel via het kantorennetwerk van KBC Bank en CBC Banque als door een intern verkoopteam. Vendorfinancetransacties omvatten onder meer EDP-hardware, EDPsoftware, medische apparatuur, containers, aanhangwagens en andere kapitaalgoederen. Sporadisch worden ook transacties met niet-Europese cliënten afgesloten.
p. 85
Toelichting 33: Transacties met verbonden partijen 31-12-2006
In miljoenen euro TRANSACTIES MET VERBONDEN PARTIJEN EXCLUSIEF BESTUURDERS Activa Leningen en voorschotten Zichtrekeningen Termijnkredieten Financiële lease Afbetalingskredieten Hypotheekleningen Niet-vastrentende effecten Verhandelbare effecten Beleggingseffecten Overige vorderingen Verplichtingen Deposito's Deposito's Overige leningen Overige financiële verplichtingen Schuldbewijzen Achtergestelde schulden Betalingen in aandelen Toegestaan Uitgeoefend Overige verplichtingen Winst-en-verliesrekening Nettorente-inkomsten Bruto verdiende premies Dividendinkomsten Nettoprovisie-inkomsten Overige netto-inkomsten Garanties Garanties gegeven door de groep Garanties ontvangen door de groep
MoederDochter- Geassocimaatmaat- eerde maatschappij schappijen schappijen
31-12-2007
Overige Joint verbonden Ventures partijen
Totaal
MoederDochter- GeassociOverige maatmaat- eerde maat- verbonden schappij schappijen schappijen partijen
Totaal
99 98 1 97 0 0 0 1 1 0 0
45 21 4 17 0 0 0 24 13 11 0
500 500 416 84 0 0 0 0 0 0 0
45 45 5 41 0 0 0 0 0 0 0
1 373 1 364 217 1 146 0 0 0 9 9 0 0
2 063 2 029 643 1 386 0 0 0 34 23 11 0
88 77 0 77 0 0 0 9 7 3 2
815 40 0 40 0 0 0 114 0 114 661
733 679 0 678 0 0 0 6 6 0 48
2 186 1 176 122 1 054 0 0 0 145 133 12 865
3 822 1 972 122 1 850 0 0 0 274 145 129 1 576
1 156 906 906 0 250 0 250 0 0 0 0
34 34 34 0 0 0 0 0 0 0 0
21 21 21 0 0 0 0 0 0 0 0
2 2 2 0 0 0 0 0 0 0 0
1 879 1 879 1 879 0 0 0 0 0 0 0 0
3 091 2 841 2 841 0 250 0 250 0 0 0 0
178 146 146 0 0 0 0 0 0 0 32
548 532 531 0 2 2 0 0 0 0 14
7 7 4 3 0 0 0 0 0 0 0
5 284 4 663 4 516 147 347 347 0 0 0 0 274
6 017 5 347 5 197 150 349 349 0 0 0 0 321
11 - 7 0 0 2 16
- 27 - 47 0 1 18 0
21 14 0 4 0 3
1 1 0 0 0 0
51 - 34 0 0 66 18
57 - 73 0 5 87 38
- 4 - 40 0 17 2 17
- 33 - 30 0 4 - 8 0
32 31 0 2 0 0
36 - 130 0 0 147 18
30 - 170 0 23 141 36
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
0 0
p. 86
31-12-2006 31-12-2007 TRANSACTIES MET BESTUURDERS Bedrag van de bezoldiging van bestuurders of partners van de consoliderende onderneming, op grond van hun werkzaamheden in de consoliderende onderneming, haar dochterondernemingen en geassocieerde ondernemingen, met inbegrip van het bedrag van aan gewezen bestuurders of zaakvoerders op die grond toegekende rustpensioenen Kortetermijnpersoneelsbeloningen Vergoedingen na uitdiensttreding toegezegdpensioenregelingen toegezegdbijdragenregelingen Andere langetermijnpersoneelsbeloningen Vergoedingen na uitdiensttreding (Termination benefits) Betalingen in aandelen Aandelenopties, in eenheden Aan het begin van het jaar Toegestaan Uitgeoefend Aan het einde van het jaar
Voorschotten en leningen toegestaan aan bestuurders en partners
p. 87
9 6 2 2 0 0 0 1
10 6 4 4 0 0 0 0
94 400 39 600 - 25 800 20 000 128 200
128 200 4 600 - 8 100 0 124 700
2
3
•
• • •
De transacties met verbonden partijen betreffen transacties met KBC Groep NV (de moeder), dochtervennootschappen (transacties met niet-geconsolideerde special purpose vehicles), de geassocieerde ondernemingen (voornamelijk NLB) en overige verbonden partijen waaronder de zustermaatschappijen KBL epb en KBC Verzekeringen en de verrichtingen met KBC Ancora, Cera cvba, MRBB, de pensioenfondsen en de bestuurders van de groep. Alle transacties met verbonden partijen gebeuren at arm’s length. Transacties met KBC Ancora, Cera cvba, MRBB en de pensioenfondsen van de groep zijn van beperkte omvang. Er waren geen materiële andere niet in de tabel inbegrepen transacties met geassocieerde ondernemingen.
Toelichting 34: Bezoldiging van de commissaris KBC Bank NV Geconsolideerd betaalde in 2007 aan Ernst & Young Bedrijfsrevisoren BCVBA 8 373 968 euro in het kader van standaardcontroleopdrachten. Voor niet-auditdiensten werd in 2007 een vergoeding betaald van 2 533 122 euro , verdeeld als volgt: o andere controleopdrachten: 751 245 euro; o belastingadviesopdrachten: 535 474 euro; o andere opdrachten buiten de revisoraatsopdrachten: 1 246 403 euro.
p. 88
Toelichting 35: Lijst van dochterondernemingen en geassocieerde ondernemingen
KBC BANK : GECONSOLIDEERDE EN NIET-GECONSOLIDEERDE ONDERNEMINGEN December 31, 2007 LIJST VAN DE VOLLEDIG IN CONSOLIDATIE OPGENOMEN DOCHTERONDERNEMINGEN naam van de vennootschap
KBC Bank NV AKB "Absolut Bank" (ZAO) Absolut Capital (Luxembourg) SA Absolut Capital Trust Limited Absolut Finance SA Antwerpse Diamantbank NV Banque Diamantaire (Suisse) SA CBC BANQUE SA CENTEA NV Ceskoslovenska Obchodni Banka a.s. Auxilium a.s. Bankovni Informacni Technologie s.r.o. Business Center s.r.o. Centrum Radlická a.s. CSOB Asset Management a.s. CSOB Property Fund a.s. Merrion Properties a.s. CSOB Asset Management a.s. CSOB Distribution a.s. CSOB d.s.s. a.s. CSOB Factoring a.s. CSOB Factoring a.s. CSOB Investicni Spolecnost a.s. CSOB Investment Banking Service a.s. CSOB Korporatni OPF CSOB Investicni Spolecnosti a.s. CSOB Leasing a.s. CSOB Leasing Pojist'ovaci Maklér s.r.o. CSOB Leasing a.s. CSOB Leasing Poist'ovaci Maklér s.r.o. CSOB Penzijní fond Progres a.s. CSOB Penzijní fond Stabilita a.s. CSOB Stavebni Sporitelna a.s. Hypotecni Banka a.s. Zemsky Penzijni fond a.s. Economic and Investment Bank AD Fin-Force NV IIB Bank Public Limited Company Bencrest Properties Limited Boar Lane Nominee (Number 1) Limited Boar Lane Nominee (Number 2) Limited Boar Lane Nominee (Number 3) Limited Danube Holdings Limited Dunroamin Properties Limited Glare Nominee Limited Homeloans and Finance Limited IIB Capital Plc. IIB Finance Limited IIB Asset Finance Limited IIB Commercial Finance Limited IIB Leasing Limited Khans Holdings Limited Lease Services Limited
maatschappelijke zetel
Brussel - BE Moskou - RU Luxemburg - LU Limasol - CY Luxemburg - LU Antwerpen - BE Genève - CH Brussel - BE Antwerpen - BE Praag - CZ Praag - CZ Praag - CZ Bratislava - SK Praag - CZ Praag - CZ Praag - CZ Praag - CZ Bratislava - SK Praag - CZ Bratislava - SK Praag - CZ Bratislava - SK Praag - CZ Praag - CZ Praag - CZ Praag - CZ Praag - CZ Bratislava - SK Bratislava - SK Praag - CZ Praag - CZ Bratislava - SK Praag - CZ Praag - CZ Sofia - BG Brussel - BE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE
identificatienummer
0462.920.226 ----0404.465.551 -0403.211.380 0404.477.528 --------------------------0472.725.639 -----------------
deel van het gehouden kapitaal (in %) 100 95 95 95 95 100 100 100 99,56 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 90,81 100 100 100 100 100 100 100 100 100 99,87 100 75,58 90 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100
p. 89
IIB Homeloans and Finance Limited Cluster Properties Company Demilune Limited IIB Homeloans Limited KBC Homeloans and Finance Limited Premier Homeloans Limited Staple Properties Limited IIB Nominees Limited Stepstone Mortgage Services Limited Intercontinental Finance Irish Homeloans and Finance Limited Kalzari Limited Linkway Developments Limited Maurevel Investment Company Limited Meridian Properties Limited Merrion Commercial Leasing Limited Merrion Equipment Finance Limited Merrion Leasing Assets Limited Merrion Leasing Finance Limited Merrion Leasing Industrial Limited Merrion Leasing Limited Merrion Leasing Services Limited Monastersky Limited Needwood Properties Limited Perisda Limited Phoenix Funding Plc. Quintor Limited Rolata Limited Wardbury Properties Limited IIB Finance Ireland KBC Finance Ireland KBC Asset Management NV Bemab NV KBC Access Fund Conseil Holding SA KBC Asset Management Limited KBC Asset Management International Limited KBC Asset Management (UK) Limited KBC Fund Managers Limited KBC Asset Management SA KBC Bonds Conseil Holding SA KBC Cash Conseil Holding SA KBC Conseil Service SA KBC Districlick Conseil Holding SA KBC Equity Fund Conseil Holding SA KBC Fund Partners Conseil Holding SA KBC Invest Conseil Holding SA KBC Life Invest Fund Conseil Holding SA KBC Money Conseil Holding SA KBC Renta Conseil Holding SA KBC Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych a.s. KBC Bank Deutschland AG KBC Bank Funding LLC II KBC Bank Funding LLC III KBC Bank Funding LLC IV KBC Bank Funding Trust II KBC Bank Funding Trust III KBC Bank Funding Trust IV KBC Bank Nederland NV Westersingel Holding BV KBC Bank (Singapore) Limited KBC Clearing NV KBC Commercial Finance NV KBC Consumer Finance IFN sa KBC Credit Invesments NV KBC Dublin Capital Plc.
Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Surrey - GB Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Surrey - GB Surrey - GB Surrey - GB Surrey - GB Surrey - GB Surrey - GB Surrey - GB Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Douglas - IM Dublin - IE Dublin - IE Dublin - IE Brussel - BE Brussel - BE Luxemburg - LU Dublin - IE Dublin - IE Londen - GB Dublin - IE Luxemburg - LU Luxemburg - LU Luxemburg - LU Luxemburg - LU Luxemburg - LU Luxemburg - LU Luxemburg - LU Luxemburg - LU Luxemburg - LU Luxemburg - LU Luxemburg - LU Warschau - PL Bremen - DE New York - US New York - US New York - US New York - US New York - US New York - US Rotterdam - NL Rotterdam - NL Singapore - SG Amsterdam - NL Brussel - BE Boekarest - RO Brussel - BE Dublin - IE
-------------------------------0469.444.267 0403.202.670 ----------------------------0403.278.488 -0887.849.512 --
100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 51,86 44,74 99,76 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 99,95 100 100
p. 90
KBC Financial Products UK Limited Atomium Funding Corporation SPV Baker Street Finance Limited Dorset Street Finance Limited Hanover Street Finance Limited KBC AIM Master Fund spc - KBC Diversified Fund KBC Asia Fund of Funds KBC Asia Pacific LP KBC Credit Arbitrage Limited KBC Financial Products Hong Kong Limited KBC Financial Products Trading Hong Kong Limited KBC Pacific Fund of Funds KBC Special Opportunities Fund Old Brompton Fixed Income Fund Limited Pembridge Square Limited Picaros Funding Plc. Picaros Purchasing no.3 Limited Progress Capital Fund Limited Regent Street Finance Limited Sydney Street Finance Limited Vertical Lend KBC Alternative Investment Management Belgium NV KBC Alternative Investment Management Limited KBC Alternative Investment Management HK Limited KBC Financial Holding Inc. Corona Delaware LLC Churchill Finance LLC KBC Financial Products (Cayman Islands) Limited "Cayman I" KBC Financial Products International Limited "Cayman III" KBC FP International VI Limited "Cayman VI" KBC Financial Products USA Inc. KBC FP Cayman Finance Limited "Cayman II" Midas Life Settlements LLC Nabula Holdings LLC Pacifica Group LLC Atlas Insurance Services LLC Certo Insurance Services LLC Devon Services LLC Dorato Insurance Services LLC Equity Key LLC Estate Planning LLC H/G II LLC Londsdale LLC Oceanus LLC Stone River Life LLC Stratford Services LLC Welden Insurance Services LLC Pulsar Holdings LLC Spurling I LLC Spurling II LLC Strategic Alpha Limited KBC Investments Hong Kong Limited KBC Consultancy Services Korea Limited KBC Consultancy Services (Shenzhen) Limited KBC Investments Cayman Islands Limited "Cayman IV" KBC Investments Cayman Islands V Limited KBC Investments Cayman Islands VII Limited KBC Investments Cayman Islands VIII Limited Seoul Value Trust KBC Investments Limited KBC International Portfolio SA KBC Internationale Financieringsmaatschappij NV KBC International Finance NV
Londen - GB George Town - KY Jersey - GB Jersey - GB Jersey - GB George Town - KY George Town - KY George Town - KY George Town - KY Hongkong - HK Hongkong - HK George Town - KY George Town - KY George Town - KY Jersey - GB Dublin - IE Dublin - IE George Town - KY Jersey - GB Jersey - GB Melville - US Brussel - BE Londen - GB Hongkong - HK Wilmington - US Delaware - US Delaware - US George Town - KY George Town - KY George Town - KY New York - US George Town - KY Delaware - US Delaware - US Delaware - US Wisconsin - US Delaware - US Delaware - US Delaware - US Delaware - US Delaware - US Delaware - US Wisconsin - US Wisconsin - US Delaware - US Wisconsin - US Delaware - US Delaware - US Delaware - US Delaware - US George Town - KY Hongkong - HK Seoel - KR Shenzhen - CN George Town - KY George Town - KY George Town - KY George Town - KY Seoel - KR Londen - GB Luxemburg - LU Rotterdam - NL Rotterdam - NL
---------------------0883.054.940 ------------------------------------------
100 100 100 100 100 98,40 94,05 92,19 97,70 100 100 98,66 100 92,50 100 100 100 97 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 99,98 100 100
p. 91
KBC Lease Holding NV Dala Property Holding III BV Sicalis NV Fitraco NV INK Consultanta - Broker de Asigurare SRL KBC Autolease NV KBC Bail Immobilier France sas KBC Lease Belgium NV KBC Lease France SA KBC Bail France sas KBC Lease (Nederland) BV Cathar BV Gooieen BV Hospiveen BV Mercala 1 BV Mercala 2 BV KBC Lease Polska Sp z.o.o. KBC Lease (UK) Limited KBC Lease (Deutschland) GmbH & Co. KG KBC Autolease (Deutschland) GmbH KBC Immobilienlease (Deutschland) GmbH KBC Lease (Deutschland) Vermietungs GmbH KBC Vendor Lease (Deutschland) Service GmbH KBC Vendor Finance (Deutschland) GmbH KBC Vendor Lease (Deutschland) GmbH Protection One Service GmbH SCS Finanzdienstleistungs- GmbH KBC Lease (Deutschland) Verwaltungs GmbH KBC Lease España SA KBC Lease Italia S.p.A. KBC Lease (Luxembourg) SA KBC Lizing Magyarország Kereskedelmi és Szolgátató Kft KBC Vendor Lease NV Romstal Leasing IFN SA Securitas sam KBC Peel Hunt Limited KBC Peel Hunt CFD Limited KBC Peel Hunt Incorporated Peel Hunt Nominees Limited P.H. Nominees Limited P.H. Trustees Limited KBC Pinto Systems NV KBC Private Equity NV Dynaco Group NV Dynaco Europe NV Dynaco International NV Dynaco USA Inc. KBC ARKIV NV Mezzafinance NV Novaservis a.s. Wever & Ducré Lighting Group NV Wever & Ducré NV Wever & Ducré GmbH Wever & Ducré BV Wever & Ducré Iluminacion SL Wever & Ducré Asia Pacific Limited KBC Real Estate Luxembourg SA KBC Real Estate NV Almafin Real Estate NV Immo Arenberg NV KBC Vastgoedinvesteringen NV KBC Vastgoedportefeuille België NV Novoli Investors BV Poelaert Invest NV Vastgoed Ruimte Noord NV
Diegem - BE Amsterdam - NL Amsterdam - NL Antwerpen - BE Boekarest - RO Diegem - BE Parijs - FR Leuven - BE Lyon - FR Lyon - FR Bussum - Nl Bussum - Nl Bussum - Nl Bussum - Nl Bussum - Nl Bussum - Nl Warschau - PL Surrey - GB Kronberg - DE Kronberg - DE Kronberg - DE Kronberg - DE Kronberg - DE Kronberg - DE Kronberg - DE Kronberg - DE Kronberg - DE Kronberg - DE Madrid - ES Verona - IT Strassen - LU Boedapest - HU Diegem - BE Boekarest - RO Nandrin - MC Londen - GB Londen - GB Londen - GB Londen - GB Londen - GB Londen - GB Brussel - BE Brussel - BE Moorsel - BE Moorsel - BE Moorsel - BE Northbrook - US Brussel - BE Brussel - BE Brno - CZ Roeselare - BE Roeselare - BE Herzogenrath - DE Den Haag - NL Madrid - ES Hongkong - HK Luxemburg - LU Zaventem - BE Brussel - BE Brussel - BE Brussel - BE Brussel - BE Amstelveen - NL Zaventem - BE Brussel - BE
0403.272.253 --0425.012.626 -0422.562.385 -0426.403.684 ------------------------0444.058.872 --------0473.404.540 0403,226,228 0893.428.495 0439.752.567 0444.223.079 -0878.498.316 0453.042.260 -0891.731.886 0412.881.191 -----0404.040.632 0403.355.494 0471.901.337 0455.916.925 0438.007.854 -0478.381.531 0863.201.515
100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 91,94 91,94 91,94 91,94 91,94 91,94 91,94 91,94 91,94 75,94 100 100 100 100 100 99,34 100 99,99 99,99 99,99 99,99 99,99 99,99 60,01 100 89,54 89,54 89,54 89,54 52 100 94,57 50,01 50,01 50,01 50,01 50,01 50,01 100 73,18 73,18 73,18 72,44 64,32 60,98 73,17 73,18
p. 92
KBC Securities NV KBC Equitas LLC KBC Securitas a.d. Beograd KBC Securities Baltic Investment Company sia KBC Securities Ukraine LLC KBC Securities Romania SA SAI Swiss Capital Asset Management SA Ligeva NV Patria Finance a.s. Patria Finance CF a.s. Patria Finance Slovakia a.s. Patria Online a.s. Patria Direct a.s. Kereskedelmi és Hitelbank Rt. K & H Alkusz Kft. K & H Csoportszolgáltató Központ Kft. K & H Equities Rt. K & H Ertékpapir Befektetési Alapkezelö Rt. K & H Lízingadminisztrációs Rt. K & H Eszközfinanszirozó Rt. K & H Eszközlizing Gép-és Thrgj. Bérleti Kft. K & H Lizingház Rt. K & H Pannonlizing Rt. K & H Autófinanszirozó Pénzügyl Szolgátató Rt. K & H Autópark Bérleti és Szolg Kft. K & H Ingatlanlizing Kft. K & H Lizing Rt. Kvantum Követeléskezelõ és Befektetési Rt. Kredyt Bank SA Kredyt International Finance BV Kredyt Lease SA Kredyt Trade Sp z.o.o. Reliz SA Zagiel SA Loan Invest NV "Institutionele VBS naar Belgisch recht" Quasar Securitisation Company NV
Brussel - BE Boedapest - HU Belgrado - RS Riga - LV Kiev - UA Boekarest - RO Boekarest - RO Mortsel - BE Praag - CZ Praag - CZ Bratislava - SK Praag - CZ Praag - CZ Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Boedapest - HU Warschau - PL Rotterdam - Nl Warschau - PL Warschau - PL Katowice - PL Warschau - PL Brussel - BE Brussel - BE
0437.060.521 ------0437.002.519 --------------------------0889.054.884 0475.526.860
100 100 100 51,05 51,05 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 80 80 80 80 80 80 100 100
LIJST VAN DE NIET VOLLEDIG IN CONSOLIDATIE OPGENOMEN DOCHTERONDERNEMINGEN naam van de vennootschap
ADB Private Equity Limited (1) Aldersgate Finance Limited (1) Almafin Real Estate Services NV (1) Almaloisir & Immobilier sas (1) Apitri NV (1) Atomium Funding LLC (1) Avebury Limited (1) Baker Street USD Finance Limited (1) Bankowa Polana Sp z.o.o. (1) Bankowy Fundusz Inwestycyjny Serwis Sp z.o.o. (1) Brussels North Distribution NV (1) Chiswell Street Finance Limited (1) City Hotels NV (1) City Hotels International NV (1) CH Corp (1) Clifton Finance Street Limited (1) Dala Beheer BV (1) Dala Property Holding XV BV (1)
maatschappelijke zetel
Jersey - GB Jersey - GB Zaventem - B Nice - FR Diegem - BE Delaware - US Dublin - IE Jersey - GB Warschau - PL Warschau - PL Brussel - BE Jersey - GB Zaventem - BE Zaventem - BE Rockville - US Jersey - GB Amsterdam - NL Amsterdam - NL
identificatienummer
--0416.030.525 -0469.889.873 -----0476.212.887 -0416.712.394 0449.746.735 -----
deel van het gehouden kapitaal (in %) 80 100 73,18 73,18 73,18 100 100 100 53,60 80,00 73,18 100 62,57 62,57 62,57 100 73,18 73,18
p. 93
Distienen NV (1) Dorlick Vastgoedmaatschappij NV (1) Eurincasso s.r.o. (1) Fidabel NV (1) Fulham Road Finance Limited (1) Gie Groupe KBC Paris (1) Immo-Accent NV (2) Immo-Antares NV (2) Immo-Basilix NV (2) Immo-Beaulieu NV (2) Immobilière Distri-Land NV (2) Immo-Duo NV (1) Immo Genk-Zuid NV (1) Immo Kolonel Bourgstraat NV (2) Immolease-Trust NV (1) Immo-Llan NV (2) Immo Lux-Airport SA (2) Immo Marcel Thiry NV (2) Immo-North Plaza NV (2) IMMO PARIJSSTRAAT NV (1) Immo-Plejaden NV (2) Immo-Quinto NV (1) Immo-Regentschap NV (2) Immo-Tres NV (1) Immo Zenobe Gramme NV (2) KB-Consult NV (1) KBC Alternative Investment Management (USA) Inc. (1) KBC Broker a.d. (1) KBC Financial Services (Ireland) Limited (1) KBC Groep NV (1) KBC North American Finance Corporation (1) KBC Private Equity Advisory Services Limited Liability Company (1) KBC Private Equity Advisory Services s.r.o. (1) KBC Private Equity Advisory Services Sp.z.o.o. (1) KBC Private Equity Consulting S.R.L. (1) KBC Securities B-H a.d. Banja Luka (1) KBC Securities Corporate Finance LLC (1) KBC Securities Montenegro a.d. Potgorica (1) KBC Securities Skopje a.d. Skopje (1) KBC Structured Finance Limited (1) KBC Vastgoed Portefeuille Nederland (1) KBC Verzekeringen NV (1) Kredietfinance Corporation (June) Limited (1) Kredietfinance Corporation (September) Limited (1) Kredietlease (UK) Limited (1) Kredyt Bank SA i TUiR WARTA SA (1) Liontamer Investment Management Pty Limited (1) Liontamer Investment Services Limited (1) LIZAR Sp z.o.o. (1) Lombard Street Limited (1) Luxembourg North Distribution SA (1) Luxembourg Offices Securitisations SA (1) Mechelen City Center NV (1) Motokov a.s. (1) Net Banking Sp z.o.o. (1) Newcourt Street Finance Limited (1) Omnia cvba OOO "Absolut Lizing" (1) OOO Lizingovaya Kompaniya "Absolut" (1) Oxford Street Finance Limited (1) Parkeergarage De Panne NV (1) Pericles Invest NV (1) Picaros Funding LLC (1) Picaros Purchasing No.1 Limited (1) Picaros Purchasing No.2 Limited (1) Renthotel Utah LC (1)
Zaventem - BE Zaventem - BE Praag - CZ Brussel - BE Jersey - GB Parijs - FR Brussel - BE Brussel - BE Brussel - BE Brussel - BE Brussel - BE Zaventem - BE Zaventem - BE Brussel - BE Zaventem - BE Brussel - BE Luxemburg - LU Brussel - BE Brussel - BE Leuven - BE Brussel - BE Zaventem - BE Brussel - BE Zaventem - BE Brussel - BE Brussel - BE Delaware - US Belgrado - RS Dublin - IE Brussel - BE Delaware - US Boedapest - HU Praag - CZ Warschau - PL Boekarest - RO Banjaluka - BA Belgrado - RS Montenegro - CS Skopje - MK Sydney - AU Rotterdam - NL Leuven - BE Surrey - GB Surrey - GB Surrey - GB Warschau - PL Sydney - AU Auckland - NZ Warschau - PL Dublin - IE Luxemburg - LU Luxemburg - LU Heffen - BE Praag - CZ Warschau - PL Jersey - GB Leuven - BE Moskou - RU Moskou - RU Jersey - GB Brussel - BE Zaventem - BE Wilmington - US Dublin - IE Dublin - IE Rockville - US
0452.312.285 0434.885.345 -0417.309.044 --0465.538.335 0456.398.361 0453.348.801 0450.193.133 0436.440.909 0435.573.154 0464.358.497 0461.139.879 0406.403.076 0448.079.820 -0450.997.441 0462.118.688 0439.655.765 0461.434.344 0466.000.470 0452.532.714 0465.755.990 0456.572.664 0437.623.220 ---0403.227.515 -----------0403.552.563 ----------0471.562.332 ---0413.646.305 ---0881.909.548 0871.593.005 -----
73,18 73,18 100 0,80 100 100 73,17 69,52 69,52 36,59 64,04 73,18 73,18 36,59 73,18 99,56 48,76 69,52 73,17 100 73,17 73,18 54,88 73,18 73,18 100 100 100 100 1,08 100 100 100 100 100 100 60 100 100 100 73,18 0,00 100 100 100 100 26,45 26,45 80 100 73,18 73,17 73,18 69,10 80 100 0,01 95 95 100 65,86 43,30 100 100 100 62,57
p. 94
Renthotel Singer LLC (1) Risk Kft. (1) Servipolis Management Company NV (1) SM Vilvoorde NV (1) Sunrise Asset Manangement Co Limited (1) TEE Square Limited (1) Threadneedle Finance Limited (1) Trustimmo NV (1) Valuesource NV (1) Vastgoedmaatschappij Manhattan-Kruisvaarten NV (1) Vermögensverwaltungsgesellschaft Merkur mbH (1) Wetenschap Real Estate NV (1) Weyveld Vastgoedmaatschappij NV (1) Willowvale Company (1) reden van uitsluiting :
Rockville - US Boedapest - HU Zaventem - BE Zaventem - BE Tapei - TW Road Town - VG Jersey - GB Zaventem - BE Brussel - BE Zaventem - BE Bremen - DE Zaventem - BE Zaventem - BE Dublin - IE
--0442.552.206 0425.859.197 ---0413.954.626 0472.685.453 0419.336.938 -0871.247.565 0425.517.818 --
62,57 99,96 51,22 73,18 28,00 100 100 73,18 0,01 73,18 99,76 86,59 73,18 100
(1) te verwaarlozen betekenis (2) vastgoedcertificaten & maatschappijen waarbij het resultaat niet wordt toegewezen aan de Groep
LIJST VAN DE GEMEENSCHAPPELIJKE DOCHTERONDERNEMINGEN WAAROP DE EVENREDIGE CONSOLIDATIE IS TOEGEPAST naam van de vennootschap
Ceskomaravská Stavebni Sporitelna a.s. Covent Garden Real Estate NV CSOB Pojist'ovna a.s. Immobiliare Novoli S.p.A. KBC Goldstate Fund Management Co. Limited Real Estate Participation NV Société Agricole des Grands Lacs SA Romarin Real Estate sas
maatschappelijke zetel
Praag - CZ Zaventem - BE Pardubice - CZ Firenze - IT Sjanghai - CN Zaventem - BE Luxemburg - LU Rijsel - FR
identificatienummer
deel van het gehouden kapitaal (in %)
-0872.941.897 ---0473.018.817 ---
55 50 25 32,78 25,41 50 50 50
LIJST VAN DE GEMEENSCHAPPELIJKE DOCHTERONDERNEMINGEN WAAROP DE EVENREDIGE CONSOLIDATIE NIET IS TOEGEPAST (1) naam van de vennootschap
Atrium Development SA Barbarahof NV Consorzio Sandonato Est Covent Garden Development NV FM-A Invest NV Immocert t'Serclaes NV Jesmond Amsterdam NV Miedziana Sp z.o.o. Panton Kortenberg Vastgoed NV "Pako Vastgoed" Amdale Holdings Limited NV Pakobo NV Rumst Logistics NV Perifund NV Prague Real Estate NV Real Estate Administration a.s. Resiterra NV Rumst Logistics II NV Rumst Logistics III NV
maatschappelijke zetel
Luxemburg - LU Zaventem - BE Firenze - IT Brussel - BE Diegem - BE Zaventem - BE Amsterdam - NL Warschau - PL St Niklaas - BE Diegem - BE Diegem - BE Machelen - BE Brussel - BE Zaventem - B Praag - CZ Zaventem - BE Machelen - BE Machelen - BE
identificatienummer
-0880.789.197 -0892.236.187 0460.902.725 0433.037.989 --0437.938.766 0452.146.563 0474.569.526 0862.457.583 0465.369.673 0876.309.678 -0460.925.588 0880.830.076 0860.829.383
deel van het gehouden kapitaal (in %) 25 21,95 16,68 25 36,59 36,59 50 47,75 36,59 36,59 36,59 36,59 36,59 36,59 21,99 36,59 36,59 36,59
p. 95
Sandonato Parcheggi Srl Sandonato Srl
Firenze - IT Firenze - IT
---
32,71 32,71
(1) te verwaarlozen betekenis
LIJST VAN DE ONDERNEMINGEN WAAROP DE VERMOGENSMUTATIEMETHODE IS TOEGEPAST naam van de vennootschap
Budatrend III. Ingatlanhasznositó Rt. Foxhill Opportunity Offshore Fund Giro Elszámolásforgáltátó Rt. HAGE Hajdúsági Agráripari Résvényatársaság Isabel NV K & H International Treasury Service Szolg. Kft. Nova Ljubljanska Banka d.d. Prague Stock Exchange a.s.
maatschappelijke zetel
Boedapest - HU Princeton - GB Boedapest - HU Boedapest - HU Brussel - BE Boedapest - HU Ljubljana - SI Praag - CZ
identificatienummer
----0455.530.509 ----
deel van het gehouden kapitaal (in %) 34,33 43 20,99 25 25,33 100 34 24,39
LIJST VAN DE ONDERNEMINGEN WAAROP DE VERMOGENSMUTATIEMETHODE NIET IS TOEGEPAST (1) naam van de vennootschap
Banking Funding Company NV BCC Corporate NV Bedrijvencentrum Noordoost-Antwerpen NV Bedrijvencentrum Rupelstreek NV Brand and Licence Company NV Czech Banking Credit Bureau a.s. Etoiles d'Europe sas Justinvest Antwerpen NV Kattendijkdok NV Prvni Certifikacni Autorita a.s. Rabot Invest NV Sea Gate Logistics NV Transportbeton GmbH
maatschappelijke zetel
Brussel - BE Brussel - BE Antwerpen - BE Aartselaar - BE Brussel - BE Praag - CZ Parijs - FR Antwerpen - BE Antwerpen - BE Praag - CZ Antwerpen - BE Aalst - BE Delmenhorst - DE
identificatienummer
0884.525.182 0883.523.807 0455.474.485 0427.329.936 0884.499.250 --0476.658.097 0863.854.482 -0479.758.733 0480.040.627 --
deel van het gehouden kapitaal (in %) 22,90 23,95 21,28 33,33 20 20 32,93 24,39 28,54 23,25 18,29 18,29 25,88
(1) te verwaarlozen betekenis
De ondernemingen opgenomen volgens de vermogensmutatiemethode (zie tabel) hebben een gezamenlijk balanstotaal, eigen vermogen en nettoresultaat van respectievelijk 14,4 miljard euro, 0,8 miljard euro en 105 miljoen euro.
p. 96
Toelichting 36: Belangrijkste wijzigingen in de consolidatiekring Consolidatie methode
Onderneming TOEVOEGINGEN Absolut Bank Economic and Investment Bank AD
Percentage aandeelhouderschap op groepsniveau 31-12-2006 31-12-2007
Commentaar
Integraal Integraal
-
95,00% 75,59%
in winst-en-verlies vanaf 3kw07
Vermogensmutatie
-
-
verkocht in 4kw06
50,00%
100,00%
Overname resterende 50%participatie in 2kw07
97,44%
100,00%
Uitkoop van minderheidsaandeelhouders in 2kw07
in winst-en-verlies vanaf 1kw08
AFSTOTINGEN Banksys and Bank Card Company
WIJZIGINGEN IN PERCENTAGE AANDEELHOUDERSCHAP KBC Commercial Finance NV (exIntegraal International Factors NV) CSOB a.s. Integraal
Toelichting 37: Gebeurtenissen na balansdatum Gebeurtenissen na balansdatum zijn (positieve of negatieve) gebeurtenissen die voorkomen tussen de balansdatum en de datum van goedkeuring tot publicatie van de jaarrekeningen door de Raad van Bestuur. Ze omvatten zowel gebeurtenissen na balansdatum (gebeurtenissen die bewijs leveren van de bestaande toestand op de balansdatum) waardoor in de jaarrekening opgenomen bedragen moesten worden aangepast, als gebeurtenissen na balansdatum (gebeurtenissen die wijzen op een toestand die ontstond na de balansdatum) waardoor geen aanpassingen van opgenomen bedragen vereist waren. De eerste soort van gebeurtenissen leidt in principe tot een aanpassing van de jaarrekening van het boekjaar voorafgaand aan de gebeurtenis, terwijl de tweede soort in principe alleen de jaarrekening van de volgende periode beïnvloedt. De belangrijkste gebeurtenissen na balansdatum die niet hebben geleid tot aanpassingen, waren:
•
De groep heeft een dading afgesloten met een aantal verzekeringsmaatschappijen in het kader van een rechtsgeschil. Nadere toelichting hierover kan niet worden verstrekt, omdat dit de positie van de groep in deze zaak zou kunnen schaden.
Toelichting 38: Algemene informatie (IAS 1) Naam
KBC Bank NV
Oprichting
17 maart 1998
Oprichtingsland
België
Zetel van de vennootschap
Havenlaan 2, BE-1080 Brussel
BTW
BE 0462.920.226
RPR
Brussel
Juridische vorm
Naamloze vennootschap naar Belgisch recht die een publiek beroep doet of heeft gedaan op het spaarwezen; de vennootschap is een bank ingeschreven bij de Commissie voor het Bank-, Financie- en Assurantiewezen
Leven
Onbepaalde duur.
p. 97
Doel
De vennootschap heeft tot doel, voor zichzelf of voor rekening van derden, in België of in het buitenland, alle verrichtingen uit te voeren die in de ruimste zin tot het bankbedrijf behoren alsook alle andere activiteiten waarvan de uitoefening aan de banken wordt of zal worden toegestaan (artikel 2 van de statuten).
Plaatsen waar de voor het publiek toegankelijke documenten kunnen worden ingezien De statuten van de vennootschap liggen ter inzage op de Griffie van de Rechtbank van Koophandel van Brussel. De jaarrekeningen worden bij de Nationale Bank van België neergelegd. De beslissingen inzake de benoeming, het ontslag en de afzetting van leden van het Directiecomité en van de Raad van Bestuur worden in de Bijlagen tot het Belgisch Staatsblad bekendgemaakt. De financiële berichten over de vennootschap en de oproepingen voor de Algemene Vergaderingen verschijnen eveneens in de financiële dagbladen. De jaarverslagen van de vennootschap zijn verkrijgbaar op haar zetel. Ze worden elk jaar verstuurd naar de houders van aandelen op naam en naar de personen die daarom hebben gevraagd. Algemene Vergadering van Aandeelhouders Jaarlijks wordt op de zetel van de vennootschap of op een andere in de oproeping vermelde plaats een Algemene Vergadering gehouden op de woensdag die onmiddellijk voorafgaat aan de laatste donderdag van april of, indien die dag een wettelijke feestdag is, op de laatste daaraan voorafgaande werkdag, om 11 uur. Om tot de Algemene Vergadering te worden toegelaten, moeten de houders van obligaties of warrants aan toonder, alsook de houders van certificaten aan toonder die met medewerking van de vennootschap zijn uitgegeven, deze ten minste vier werkdagen voor de Algemene Vergadering neerleggen op de zetel van de vennootschap of op een andere in de oproeping vermelde plaats. Ook de eigenaars van obligaties of warrants op naam, of van certificaten op naam die met medewerking van de vennootschap werden uitgegeven, moeten binnen dezelfde termijn op de zetel van de vennootschap schriftelijk hun voornemen te kennen geven de Algemene Vergadering bij te wonen. De houders van obligaties en warrants hebben het recht om de algemene vergadering bij te wonen maar alleen met raadgevende stem. De houders van gedematerialiseerde obligaties, warrants of certificaten die met medewerking van de vennootschap werden uitgegeven, moeten, indien ze tot de Algemene Vergadering wensen te worden toegelaten, ten minste vier werkdagen voor de vergadering op de zetel van de vennootschap of op een andere in de oproeping vermelde plaats een attest neerleggen dat is opgesteld door de erkende rekeninghouder of door de vereffeningsinstelling, en waarin de onbeschikbaarheid van de obligaties, warrants of certificaten tot op de datum van de Algemene Vergadering wordt vastgesteld.
p. 98
2
0 Boekdeel
0
7 2
p. 99
Inhoud Korte voorstelling van KBC Bank
boekdeel 1
Bespreking van de geconsolideerde jaarrekening
boekdeel 1
Belangrijkste ontwikkelingen
boekdeel 1
Waarde- en risicobeheer
boekdeel 1
Samenstelling van de Raad van Bestuur
boekdeel 1
Geconsolideerde jaarrekening
boekdeel 1
Vennootschappelijke jaarrekening
boekdeel 2
Dit boekdeel omvat de vennootschappelijke jaarrekening van KBC Bank, zoals neergelegd bij de Nationale Bank van België.
-------Verantwoordelijk uitgever: KBC Groep NV, Havenlaan 2, 1080 Brussel, België. RPR 0403 227 515, bankrekening 734-0051374-70. KBC Bank NV, inschrijvingsnummer CBFA 26 256.
p.100
